یرهش یگدنز تیفیک یاهصخاش ییاراک یبایزرا (نارهت رهش یحاون :یدروم هعلاطم)

یریدم یدهم ناریا ،نارهت ،رتشا کلام یتعنص هاگشناد یرهش یزیر همانرب رایشناد

1ینیسح دمحا دیس ناریا ،نادهاز ،ناتسچولب و ناتسیس هاگشناد یرهش یزیر همانرب و ایفارغج یرتکد یوجشناد

تسود یفشاک نمید ناریا ،نادهاز ،ناتسچولب و ناتسیس هاگشناد دشرا یسانشراک یوجشناد

13/47/1313 :هلاقم شریذپ خیرات 28/04/1313 :هلاقم تفایرد خیرات

هدیکچ ظاحل هب یرهش قطانم ییاراک شجنس .دیآیم باسح هب یرهش تاعلاطم یاههزوح نیرتمهم زا یکی ،یرهش یگدنز تیفیک

دوجوم عبانم اذل دنتسه وربور عبانم و تاناکما دوبمک اب اهرهش هزورما هک دباییم ترورض اجنآ زا یگدنز تیفیک یاهصخاش هب شهوژپ نیا رد ساسا نیارب .دنیامن هضرع یرهش قطانم یارب ار یناسر تامدخ نیرتهب دنناوتب هک دنوش عیزوت یاهنوگ هب یتسیاب یاه شور زا یبیکرت شهوژپ شور .تسا هدش هتخادرپ ،نارهت رهش یحاون رد یرهش یگدنز تیفیک یاهصخاش ییاراک یبایزرا و سوفن یمومع یرامشرس یلیضفت جیاتن قیرط زا شهوژپ نیا زاین دروم تاعالطا .تسا یدربراک نآ عون و یلیلحت و یفیصوت تسدب عوضوم اب طبترم بتک و تالجم ،دانسا قیرط زا نینچمه و رتسا هراوهام ریواصت ،نارهت یلیصفت و عماج یاه حرط ،نکسم روظنم هب ،تسا هدش هدافتسا Frontier Analyst و IDRISI، ARC GIS یاهرازفا مرن زا اههداد لیلحت تهج .تسا هدمآ شهوژپ نیا رد ..دش هدافتسا ،دشابیم ییاراک شجنس یارب رثؤم یشور هک DEA اههداد یششوپ لیلحت لدم زا اه هداد لیلحت ،اه هداد یششوپ لیلحت شور رد BCC و CCR لدم ود زا هدافتسا اب یرهش یگدنز تیفیک ظاحل زا یحاون ییاراک و درکلمع لداعم هیحان 6 اهنت CCR لدم ساسارب هک دهدیم ناشن هلصاح جیاتن .تفرگ رارق یبایزرا دروم نارهت رهش هناگ 111 یحاون یارب هب دناوت یم هعلاطم نیا جیاتن ،نیاربانب .دندش یفرعم اراک دصرد 94/11 لداعم هیحان BCC، 11 لدم ساسارب و دصرد 11/5 اب دیامن ینایاش کمک تالکشم نیا عفر یارب ییاه لح هار نتفای و یرهش لئاسم یدنب تیولوا و کرد یارب یرهش نازیر همانرب

نارهت رهش ،اههداد یششوپ لیلحت لدم ،ییاراک یبایزرا ،یرهش یگدنز تیفیک :یدیلک ناگژاو

ahmad.hosseini2011@yahoo.com (لوئسم هدنسیون) ینیسح دمحا دیس -1

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 2

همدقم ریظن یمهم یاهشلاچ اب اما دشابیم یروشک ره یسایس و یعامتجا ،یداصتقا هعسوت و دشر یلصا زکارم اهرهش نیا یمامت ،دنتسه هجاوم کیفارت و نکسم دوبمک ،یراکیب ،ینما ان ،یعامتجا یاهتیمورحم ،یطیحم تسیز بیرخت

یللملا نیب و یلم ناراذگتسایس و نازیرهمانرب دوجو نیا اب .دوشیم اهرهش رد یگدنز تیفیک شهاک بجوم اهشلاچ یموهفم یگدنز تیفیک هزورما .(UNFPA, 2007:13) دنراد دیکأت یگدنز تیفیک دوبهب تهج رد اهرهش تیلباق رب .(Martin & Mendoza, 2013:336) تسا هتفرگ رارق هعلاطم دروم نوگانوگ یاههتشر رد هک تسا هدیچیپ و هدرتسگ فلتخم راشقا یارب هک ارچ ،دنناوتان موهفم نیا یارب یعنام و عماج فیرعت زا یعامتجا مولع نادنمشناد زا یرایسب هب یرهش طیحم رد یگدنز تیفیک یناعم رد توافت نیا .(Georg & Bearon, 1980: 1) دراد یتوافتم یناعم رهش یداعبا یاراد موهفم نیا .(Bond & Corner, 2004: 1) تسا یعامتجا هافر زا صاخ فیراعت و راکفا عونت لیلد هب بلغا یگدنز تیفیک .(Martin & Mendoza, 2013: 336) دراد هراشا یعامتجا هافر هب نآ یلک موهفم هک تسا زا دیاب هنوگچ و تسا مهارف مدرم یارب ییاهتصرف هچ هک ینعم نیدب .دنکیم هراشا مدرم سرتسد رد یاهتصرف و سایقم ،ورملق دننام یددعتم یاههبنج زا هنیمز نیا رد تاعلاطم .(Stigilitz,2009) درک هدافتسا دوجوم یاهتصرف تیفیک هعلاطم و شجنس یارب یتوافتم یاهشور رگید ترابع هب .دنتسه توافتم یگدنز تیفیک شجنس یاهشور یعازتنا و یدعب دنچ تیهام هب هجوت اب .(Kamp et al, 2003: 5) تسا هدش هتفرگ راک هب رهش یحاون رد یگدنز ,Shortle) تسا یاهظحالم لباق شلاچ یگدنز تیفیک و هعماج یاهیگژیو نایم هطبار نییعت ،یگدنز تیفیک موهفم

2004: 3&Marshall ). هب یدورو رب یجورخ میسقت تروص هب ییاراک موهفم اب تیفیک تسا مزال ساسا نیارب یارب یقطنم و لوقعم یشور ،DEA لدم .(Davidoof & Reiner, 1973) دریگ رارق شجنس دروم یبسانم لکش هنوگچیه لیمحت نودب ار فلتخم داعبا یتحار هب دناوتیم اریز دیآیم باسح هب یگدنز تیفیک یاهصخاش یبایزرا

درکیور کی ناونع هب لدم نیا .(Gonzalez & Carcaba, 2011: 210) دیامن یسررب داعبا نیا طباور نیب یراتخاس-یم مهارف ار یگدنز تیفیک رد اهصخاش زا مادکره مهس لیلحت و هیزجت و عماوج یدنبهبتر ناکما ،یرتماراپریغ یبایزرا و هسیاقم نآ یلصا فده و تسا یطخ یزیرهمانرب درکیور رب ینتبم نینچمه .(Charnes et al,1977) دزاس و یمظاک راشفا) دنراد یتوافتم یدیلوت یاهیجورخ و یدورو رادقم هک هدنریگ میمصت یاهدحاو زا یدادعت زا نارهت رهش یحاون رد یگدنز تیفیک یاهصخاش ییاراک یبایزرا تهج رضاح شهوژپ رد .(80 :1213 ،ناراکمه-صخاش ساسارب یرهش یحاون و هدافتسا (BCC لدم و CCR لدم) اههداد ششوپ لیلحت کینکت یاهیاپ لدم ود .دندش یدنب هبتر یگدنز تیفیک یاه قیقحت شور یلیلحت ،قیقحت رد هدافتسا دروم یضایر لدم ،تسا یضایر یزاسلدم درکیور اب و یدربراک عون زا رضاح شهوژپ درکیور اب (CCR) سایقم هب تبسن تباث هدزاب و (BCC) سایقم هب تبسن ریغتم هدزاب عون زا اههداد یششوپ

و یدورو کی لباق رد و اهیجورخ و اهیدورو ناونع اب قیقحت رد هدافتسا دروم یاهریغتم .دشابیم روحم یجورخ

3 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

زا هدافتسا اب اههداد .دناهدش فیرعت و جارختسا نارهت رهش هناگ733 یحاون یارب 3213 لاس رامآ ساسارب ،جورخ 1 .دیدرگ جارختسا نآ زا لصاح جیاتن و هتفرگ رارق لیلحت و هیزجت دروم Frontier Analystرازفا مرن رد و DEA لدم وگلا تیاهن رد و دندش یدنبهبتر نارهت رهش یحاون زا مادک ره ،هدمآ تسد هب ییاراک تازایتما زا هدافتسا اب سپس زرم هب ندیسر یارب اهیجورخ رد مزال دوبهب نازیم و تفرگ ماجنا اراکان یحاون هب وگلا هیحان یفرعم اب یحاون یزاس .دش فیرعت اراکان هیحان یارب ییاراک قیقحت کینکت یبسن ییاراک یبایزرا رد و یفرعم زدور و رپوک ییامنهار هب زنراچ یرتکد هلاسر رد راب نیلوا اههداد یششوپ لیلحت CCRلدم نآ ناگدنهد هئارا مان هب هجوت اب ار لدم نیا .دیدرگ رشتنم2733لاس رد و هدافتسا اکیرمآ یلم سرادم مان هب یلدم نآرد هک دندرک رشتنم یا هلاقم رپوک وزنراچ ،رکنب 1984لاس رد سپس (Charnes, 1973: 433) دش هدیمان

BCC لدم هب زین سایقم هب هدزاب ثحب لدم نیا رد هک CCR(1213 ،دیفم یدودو) دش هفاضا. عون ییاراک یریگ هزادنا نیح رد ،تسا هدش هتخانش ناهج رد ییاراک یریگ هزادنا شور ناونع هب ًااتدمع هک شور نیا رضاح لاح رد ،قوف شور لماکت و تفرشیپ اب ،دیامن یم هیارا اه هاگنب یارب کیکفت هب زین ار دیلوت سایقم هب هدزاب

DEA نارگشهوژپ لابقتسا دروم یریگمشچ روط هب و هدوب ییاراک یریگ هزادنا رد یتاقیقحت لاعف یاه هزوح زا یکی اهنآ یتمیق تاعالطا هک یعافتناریغ و یتلود یاه نامزاس درکلمع یبایزرا یارب شور نیا ،تسا هتفرگ رارق ناهج تیعماج روظنم هب هدننک دیلوت ظفل یاج هب شور نیا رد .دراد یا هظحالم لباق دربراک ،تسین سرتسد رد ًاالومعم یزیر همانرب کینکت هک (DEA) شور نیا .دوش یم هدربراک (DMU) هب زاس میمصت دحاو ناونع هب ًاامومع ندیشخب

.(3713 ،یدبیم یماما) دشاب یم دیلوت یرادقم مه عباوت نیمخت کیرتماراپان یاهشور هلمج زا دریگ یم راک هب ار یطخ حطس رد و زکرمتم روط هب یناگرزاب یاه نامزاس یاه یدورو هک نیا هب هجوتاب :ندوبروحم یجورخ ای یدورو (صخشم یدورو زا لصاح یجورخ یزاس هنیشیب)روحم یجورخ لدم زا قیقحت نیارد اذل ،دنوش یم نییعت یصخشم .تسا هدش هدافتسا CCR لدم باختنا قیرط زا p دحاو یبسن ییاراک زایتما ندرک رثکادح لابند هب تسا یزیر همانرب یوگلا کی هک لدم نیا ای رتکچوک دیاب دحاو ره زایتما هک تسا یلاح رد نیا تسا اه یجورخ و اه یدورو یمامت یارب نازوا زا یا هعومجم .دشاب 3 یواسم

CCRD – I MAX wp=∑ ur�

r=1 yr� St:

∑ vi

�

i=1

xi� = 1

∑ ur

�

r=1

yr� −∑ vi

�

i=1

xi� ≤ 0

j = 1,... , n ur ≥0 r = 1,... , s vj≥0 i = 1,... , k

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 4

اب هداتس رثکادح نتفای لابند هب ،رگید ترابع هب ،(DMUp)تسا p یریگ میمصت دحاو یبسن ییاراک wp لدم نیا رد یسررب تحت دحاو n یارب یجورخ s و یدورو k رکنایب ،بیترت هب yr و xi تسا یداهن یاه تیدودحم هب هجوت عبات جرخم عقاو رد لوا تیدودحم .دهد یم ناشن ار اه یجورخ و اه یدورو نازوا بیترت هب زین u و v رادرب .تسا مود تیدودحم .درک لح یطخ یزیر همانرب کی بلاق رد ار لدم ناوت یم قیرط نیا زا هک تسا یرسک هیلوا فده یریگ میمصت یاه دحاو زا کی چیه ییاراک زایتما ،نازوا زا هدش باختنا هعومجم تحت هک دهد یم ار نانیمطا نیا کت کت یبسن ییاراک ات دیآ رد ارجا هب دیاب یریگ میمصت یاهدحاو زا کی ره یارب دیاب قوف لدم دوشن 3 زا رتشیب هسیاقم رد اه دحاو دادعت رگا CCR لدم رد هک دیدرگ صخشم هدش ماجنا تاقیقحت قبط هک .دوش صخشم اه دحاو هک دنریگ یم رارق ییاراک زرم یور ای دوب دهاوخ اراک اه دحاو رثکا الومعم ،دنشاب هتشادن ینادنچ فالتخا اه یدورو اب .دوش یم هدافتسا هناگود لدم زا لکشم نیا لح یارب

CCR�´ p- I

MIN Zp = Ɵ St:

∑λjn

j=1

yrj ≥ yr� r = 1, … , s

Ɵ xip – ∑ λjn

j=1xrj ≥ 0 i = 1, … , k

λj ≥ 0j = 1, … , n

Ɵ تمالع رد دازآ DMUp ربارب دازام یاهریغتم) دنشاب یمازلا (8) و (3) یاهتیودحم (8) هرامش لدم رد رگا اهنت و رگا ،تسا اراک

∗�Z و (دنشاب رفص = w�∗ = Ɵ∗ = 1

هب (8) همانرب ،ددرگ صخشم یطخ یزیر همانرب کی فده عبات شور زا هدافتسا اب اهنت DMUp ییاراک هکنیا یارب .تسا هدش هداد هعسوت ریز تروص

CCRp- I MIN Zp = Ɵ - ∑ sr+s

r=1 − ∑ sr−sr=1

St:

∑λjn

j=1

yrj − sr+ ≥ yr� r = 1, … , s

Ɵ xip – ∑ λjn

j=1xrj − s𝑖− ≥ 0 i = 1, … , k

λj ≥ 0j = 1, … , n sr+ ≥ 0r = 1, … , s sr+ ≥ 0i = 1, … , k

Ɵ تمالع رد دازآ �w =1 هک تسا اراک یتروص رد DMUp .دنتسه هناگود یاه ریغتم −s𝑖 و +sr و λj ،نآ رد هک

∗ = z�∗ و s𝑖∗ = sr∗ = 4 لح رد ار اه یجورخ و اه یدورو یمامت میناوتب و دریگن قلعت کی ددع ینزو چیه هب هکنیا زا نانیمطا روظنم هب .دشاب ،دوش یم هتفرگرظن رد 3444.4 ای و 344.4 لثم یکچوک رادقم الومعم هک ɛ زا هدافتسا اب (3) همانرب ،میشاب هتشاد لدم :ددرگ یم حیحصت ریز تروص هب

5 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

CCRD- I MAX wp = ∑ ur�

r=1 yr� St: (4)

∑ vi

k

i=1

xi� = 1

∑ ur

k

r=1

yr� −∑ vi

k

i=1

xi� ≤ 0

ur ≥£ j = 1,... , n vj≥£ r = 1,... , s

i = 1,... , k الثم رگا ینعیدراد تباث رادقم هب یه هدزاب دیلوت هک دوش یم ضرف انبم یجورخ و انبم یدورو هچ لدم نیا رد .دنوش یم ربارب ود زین اه یجورخ دنوش ربارب ود اه یدورو BCC لدم

∑ =3 بدحت دیق ندرک هفاضا اب لدم نیا λjn

j=1 هدزاب بیترت نیدب .دوش یم لصاح CRR هیلوا یطخ یزیر همانرب هب

(u) دیدج یریغتم ندش رهاظ ثعاب CCR لدم هب تیدودحم نیا .دشاب یشهاک ای یشیازفا ،تباث دناوت یم سایقم هب .دش دهاوخ BBC دهناگود لدم رد

BCCD – I MAX wp=∑ ur�

r=1 yr� + u St:

∑ vi

�

i=1

xi� = 1

∑ ur

�

r=1

yr� −∑ vi

�

i=1

xi� + u ≤ 0

ur ≥£ j = 1,... , n vj≥0£ r = 1,... , s

i = 1,... , k

u0 تمالع رد دازآ

BCCp- I MIN Zp = Ɵ - ∑ sr+s

r=1 − ∑ sr−sr=1

St:

∑λjn

j=1

yrj − sr+ ≥ yr� r = 1, … , s

Ɵ xip – ∑ λjn

j=1xrj − si− ≥ 0 i = 1, … , k

∑ λjn

j=1=1

λj ≥ 0j = 1, … , n sr+ ≥ 0r = 1, … , s sr+ ≥ 0i = 1, … , k

Ɵ تمالع رد دازآ

∑ یاهتیدودحم تسا یفاک .درک حرطم ناوت یم زین اه یجورخ یانبم رب ار BCCلدم λjn

j=1 هیلوا یزیر همانرب هب ار 1=

CCR درک هفاضا انبم یجورخ.

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 6

قیقحت هنیشیپ هنومن دنچ هب ریز رد .تسا هتفرگن ماجنا یتاقیقحت هنوگ چیه ناریا رد DEA لدم اب یگدنز تیفیک یبایزرا هنیمز رد :تسا هدش هراشا عوضوم نیا اب هطبار رد هتفریذپ ماجنا یجراخ تاقیقحت زا

Poldaru لدم" ناونع اب یاهلاقم رد ،(1348) ناراکمه و DEA، هب "ینوتسا رد یگدنز تیفیک یبایزرا یارب یشور ات 44 لاس یرامآ یاهصخاش ظاحل هب ار ناتسرهش 13 و دنتخادرپ ینوتسا یاهناتسرهش رد یگدنز تیفیک یبایزرا

شجنس" ناونع اب یشهوژپ رد .دندومن یدنبهبتر DEA لدم اب ار اه ناتسرهش و دنداد رارق لیلحت و هیزجت دروم 33 لدم زا هدافتسا اب ،تفرگ ماجنا ناراکمه و Mndoza طسوت 13 لاس رد " یرانق ریازج یاهرهش رد یگدنز تیفیک

DEA، 33 دنداد رارق یبایزرا و شجنس دروم ایناپسا رد یرانق ریازج زا رهش 72 رد ار یگدنز تیفیک صخاش. Gonza´lez یبایزرا رد ییایفارغج حوطس لیلحت و هیزجت تیمها " ناونع اب یشهوژپ رد ،(3348) ناراکمه و

یاهصخاش ییاراک یبایزرا هب اههداد یششوپ لیلحت شور زا هدافتسا اب ،(ایناپسا :یدروم هعلاطم) یگدنز تیفیک یبایزرا" ناونع اب یرگید قیقحت رد .دنتخادرپ (ناتسرهش و ناتسا ،هقطنم) ییایفارغج حطس هس رد یگدنز تیفیک (0448) ناراکمه و Marshall طسوت هک ،"DEA لدم زا هدافتسا اب سلطا سونایقا یلحاس تالایا رد یگدنز تیفیک .دش سلطا سونایقا یلحاس تالایا ییاراک و دماراکان تالایا ییاسانش هب مادقا ،DEA لدم زا هدافتسا اب تفرگ ماجنا هعلاطم دروم هقطنم

هقیقد و 11 ات هقیقد 11 و 11 و یقرش لوط هقیقد 11 و 31 ات هقیقد 0 و هجرد 31 رد ییایفارغج ظاحل زا نارهت رهش رد رتم 4433 هرخالاب و زکرم رد رتم 4483 هب لامش رد رتم 4473 زا نآ عافترا و تسا هدش عقاو یلامش ضرع مان هب هک ،عباوت اب هارمه) رفن 44441433 دودح تیعمج اب ناریا تختیاپ و رهش نیرت گرزب نارهت .دسر یم بونج رد ناریا یرادا راتخاس لک رد .تسا نارهت رهش رد رفن 4183342, (رفن 44444413 ،دوش یم هتخانش گرزب نارهت و هوک نیب یا هرتسگ رد رهش نیا .تسا هدش شخب یرادرهش هقطنم 88 هب نارهت رهش حطس .تسا هدش زکرمتم نارهت راومه یاه تشد هب یبرغ بونج و بونج تمس زا نارهت رارقتسا ی هرتسگ .دراد رارق زربلا یبونج هنماد رد ریوک ار نارهت لک رد .تسا هدیدرگ روصحم ناتسهوک طسوت لامش و قرش تمس رد و دوش یم یهتنم رایرهش و نیمارو طسوت هکلب ،هدوبن مکحتسم و هچراپکی ینیمز ،نارهت نیمز عقاو رد .درک میسقت تشد و هیاپهوک شخب ود هب ناوت یم صخشم ،دنراد یقرش – یبرغ ای یقرش بونج – یبرغ لامش تهج ًااتدمع هک گرزب و کچوک ددعتم یاه لسگ .(18 :3113 ،یدومحم)دشاب یم رتریذپ بیسآ رظن هطقن نیا زا زین نارهت یلامش همین و دوش یم

7 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

11 لاس یرهش قطانم کیکفت هب نارهترهش نالک یسایس هدودحم 1 هرامش لکش

یرظن ینابم و یدام لئاسم لماش موهفم نیا .دریگ یمرب رد ار یفلتخم یاه هبنج و تسا یدعبدنچ یموهفم یگدنز تیفیک ،ییانبریز تاناکما ،یگدنز یاهدرادناتسا نوچ ییاه هلوقم لماش اهنت هن یگدنز تیفیک ،یدامدعب زا .تسا یدامریغ ،تغارف تاقوا ،یمرگرس ،یتمالس نوچ یدراوم هکلب دوشیم اهنیا دننام و نیناوق ،اهتمیق ،لاغتشا ،یداصتقا دیلوت یاهتفایرد و براجت لماش یگدنز تیفیک ،یدامریغ میهافم دعب رد .دریگیم رب رد زین اهنیا دننام و رنه و گنهرف و ینهذ رگید دعب ود یرهش یگدنز تیفیکاب هطبار رد نینچمه .Dajian & Peter, 06: 15)) تسا دارفا یصخش نکسم ،شزومآدننام ،یگدنز ینوریب طیارش ی هدنهد ناشن یگدنز تیفیک ینیع داعبا .(Lee, 08:16) دراددوجو ینیع اریز ،دنهد شیامن ار یگدنز یعقاو تیفیک دناوت یمن ییاهنت هب اه صخاش نیا اما .(Das, 08: 298) تسا نآدننام و زا ار دارفا یبایزرا و كرادا ،ینهذ داعبا (Foo, 00: 34). دنتسه یگدنز تیفیک یبایزرا رد نییاپ نانیمطا تیلباق یاراد و یناوضر) دنوشیم یریگ هزادنا ینهذ یاه صخاش زا هدافتسا اب و دنزاس یم سکعنم دوخ یگدنز تیعضو ینیع یاه صخاش هب تبسن یراذگتسایس و یزیرهمانرب فادها یارب ینهذ یاهصخاش .(03 :3213 ،ناراکمه .دننک یم مهارف ناراذگتسایس و نازیر همانرب یارب ار یدنمشزرا یاهدروخزاب اه صخاش نیا اریز ،دنراد تیحجرا .(Das, 08: 298) دنراد یرتشیب نانیمطا تیلباق و رتمک ییایاپ ینهذ یاه صخاش ،نیادوجواب یم هلمج زا .تسا هدش هئارا یفلتخم یاهدرکیور ،یتنوکس یحاون رد طیحم تیفیک میهافم لیمکت و هعسوت دنور رد نانکاس یبرجت شهوژپ درکیور و یبرجت همین درکیور و یکرادا یتخانشناور هاگدید ،ناراذگتسایس درکیور هب ناوت (2213 ،یگیبدلو) درک هراشا توافتم درکیور ود ی هیاپرب ،یرهشطیحم تیفیک فیرعت و كرد رب ناراذگتسایس هاگدید :ناراذگ تسایس هاگدید .(18 :3313 ،ناراکمه و دمحاروپ) درادرارق روحم بطاخم و روحم سانشراک

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 8

طیحم و صخش هتسدود ره یاهیگژیوزا ،طیحم صخش نیب طابترا ،هاگدید نیارد :یکاردا یتخانشناور هاگدید .(Van poll, 1997: 15) دریذپیم ریثأت

یور رب ار دوخ ینونک تنوکس تیعضو هک دوشیم هتساوخ نابطاخم زا تاعلاطم نیا رد :یبرجت شهوژپ شور .(23 :نامه) دننک یبایزرا هبحاصم ای همانشسرپ ی هلیسو هب اهیگژیو زا یاهعومجم یروآعمج یارب یبرجت یاهشور و یتنوکس تیفیک زا نادنورهش تاکاردا رب درکیور نیا :یبرجتهمین یاهدرکیور اذل .دهدیمن ماجنا مه اب ار راک ود ره اما ،دوشیمزکرمتم ،اهرایعم و رتیلک داعبا تمس هب اهنآ یدنبهتسد ای و دراوم zawadski&.(Crap 244 :1976,) تسناد یبرجتهمین یلدم ناونع هب ار اهنآ ناوتیم :درک ییاسانش ار یگدنز تیفیک هب هدمع درکیور هس ناوتیم هزورما (04)هیهاف یاه یسررب رب انب

(یگدنز تیفیک هب رگنءزج شرگن)تسا طوبرم دارفا طیارش هب یگدنز تیفیک هک تسادقتعم لوا درکیور -3

تیفیک هناگدنچ یاه هزوح فیصوت هب شرگن نیا .دناد یم یدعب دنچ موهفم کی ار یگدنز تیفیک مود درکیور -8 .دزادرپ یم رگیدکی اب اه هزوح نیا لباقتم ریثات نینچمه و یگدنز

هب ینهذ هبنج .دوش یم یریگ هزادنا ینهذ و ینیع صخاش ود اب یگدنز تیفیک هک تسادقتعم زین درکیور نیموس -1 تسا شزرا اب ینامز هبنج نیا و دننک هئارا ناش یگدنز یبای تهج و اهنامرآ تیوه زا یفیرعت ات دنک یم کمک دارفا .(Shucksmith,06) دوش هارمه یگدنز ینیع طیارش اب هک

اههداد یششوپ لیلحت لدم یاهیجورخ و اهیدورو یفرعم هب ار اهیدورو هک دوش یم یقلت یمتسیس تروص هب ،اه هداد یششوپ لیلحت رد یبایزرا دروم یریگ میمصت یاهدحاو ،دروآراب هب یرتشیب اه یجورخ ،رتمک اه یدورو فرص اب دناوتب هک یمتسیس تسا یهیدب .دنک یم لیدبت یجورخ یاهدحاو هب یمتسیس درکیور ةئارا اب ،اه هداد یششوپ لیلحت یاه لدم .دراد یرت بسانم درکلمع و تسا رتاراک .(818 :3213 ،ناراکمه و یرایز) دهد یمرارق ییاراک یزاسرثکادح ار دوخ فده ،یریگ میمصت یسرتسد :4213 ،یفارص) دشابیم یسرتسد و ییاجباج یاههویش نیمأت اب یوق طابترا رد یرادیاپ هب لین رد اهرهش تیقفوم داعبا رد صخاش نیا .تسا یگدنز تیفیک نییبت تهج رد اهصخاش مهم عاونا زا یکی یسرتسد صخاش .(38 تلوهس رگنایب هک یوحن هب ،(...و هیلقن لیاسو هب یسرتسد ،زبس یاضف هب یسرتسد ،تامدخ هب یسرتسد) فلتخم هب یسرتسد تیلباق ،رضاح شهوژپ رد.(71 :3313 ،ناراکمه و ییامنهر) تسا رهش فلتخم تالحم رد یگدنز تامدخ نیا .تسا هدش لیلحت ArcGIS رازفا مرن رد Distance عبات کمک هب یرهش هیحان ره یارب یمومع تامدخ تامدخ ،(اه هاگشناد ،ناتسریبد و ییامنهار سرادم ،ناتسبد ،كدوکدهم ،ییانثتسا سرادم)یشزومآ تامدخ لماش و یتشادهب زکارم ،ناتسرامیب)ینامرد -یتشادهب تامدخ ،(سیلپ ،سنالوبمآ ،یناشن شتآ یاه هاگتسیا)یسناژروا ،دجسم ،هناخباتک)یگنهرف تامدخ ،(شزرو نیمز ،یشزرو یاه بولک ،كراپ)یشزرو ،یحیرفت تامدخ ،(ینامرد هلصاف دروم رد یریگ میمصت ،هلصاف هبساحم رد مهم روتکاف .دنشابیم ورتم یاه هاگتسیا و (یگنهرف زکارم ،امنیس

9 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

یفلتخم فیراعت .تسا یمومع تامدخ هب هیحان ره یسرتسد صخاش هبساحم روظنم هب فلتخم تامدخ اب بولطم تکرح لومعم عاعش هک دنک یم نایب Gehl (01) .دراد دوجو هدایپ تروصب یمومع تامدخ ات لوبق لباق هلصاف یارب ناونع هب تامدخ زا یرتم 4 هلصاف ،قیقحت نیا رد .دشاب یم دودحم رتم 4 ات 4 هب هدایپ تروص هب مدرم بلغا یارب یاه هلصاف هب قلعتم (کی)زایتما نیرتشیب هلصاف لماع یزاس درادناتسا رد اذل ،تسا هدش هتفرگ رظن رد بولطم هلصاف هلحرم رد .دسر یم رفص هب یرتم 44 هناتسآ رد و دبای یم شهاک هلصاف شیازفا اب زایتما نیا و تسا رتم 4 ات 4 نیب ریاس اب قیفلت روظنم هب هیحان ره یارب و هناگادج تروص هب تامدخ زا کی ره هب یسرتسد نیگنایم شزرا یدعب .دیدرگ هبساحم اه هداد لاغتشا خرن یگدنز زا دارفا تذل و هافر رد یهجوت لباق شقن دناوت یم ،یفکم دمآرد و بسانم لغش کی نتشاد کش نودب زا یرایسب رد هک تسا رادروخرب تیمها زا یگدنز رد یدح هب ،فلتخم قطانم رد بسانم لغش دوجو .دشاب هتشاد ،ناراکمه و اخساب) دنتسه رادروخرب یلغش رتشیب یاهتصرف زا هک ددرگ یم یطاقن هب دارفا ترجاهم هب رجنم ،دراوم ،دوش یم هبساحم لاعف تیعمج اب سایق رد لغاش تیعمج دادعت زا یتبسن تروص هب هک لاغتشا خرن .(33 :3213 .دشابیم یگدنز تیفیک یاهصخاش زا یکی تیعمج مکارت هب تیعمج دادعت میسقت زا صخاش نیا .تسا تیعمج یبسن مکارت صخاش ؛یتیعمج مهم یاه صخاش زا یکی یخرب رد و كدنا مکارت ،قطانم زا یخرب رد ات دوش یم بجوم تیعمج نوزومان عیزوت .دوش یم هبساحم تحاسم .دیآ دیدپ تیعمج دیدش مکارت رگید یداوساب خرن زا تسا ترابع یداوس اب خرن .درب مان ار تیعمج داوس نازیم ای خرن ناوت ىم یگدنز تیفیک مهم ىاه صخاش زا دادعت نآ تروص هک تسا ىرسک داوس خرن .رتالاب و هلاس 1 تیعمج زا رفن 443 ره رد مدرم ىداوساب تبسن :دوش ىم هبساحم دصرد بسحرب هک تسا هعماج کی رتشیب و هلاس 1 تیعمج نآ جرخم و ناداوساب

LR =PL/P(6+)×100

ndvi صخاش دروم رد دارفا تواضق رد یمهم شقن ،یضارا یربراک تاقبط نیرت هدمع زا یکی ناونع هب یرهش یهایگ ششوپ یاه صخاش زا یکی هقطنم کی نورد رد یزبسرس هک دنهد یم ناشن یلبق تاعلاطم .دراد یرهش یاه ناکم تیفیک و(NDVI)هدش لامرن یلضافت یهایگ ششوپ صخاش زا هدافتسا اب یزبسرس قیقحت نیا رد .تسا یگدنز تیفیک مهم :دیدرگ هبساحم لیذ هطبار ساسارب ،+ETM هدنجنس یا هراوهام ریوصت

( ) ( )RNIRRNIRNDVI +−=

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 10

NIR و کیدزن زمرق نودام دناب هدنهد ناشن Rصخاش .دشاب یم زمرق دناب هدنهد ناشن NDVI ات +3 هنماد یاراد یهایگ ششوپ شهاک هدنهد ناشن -3 تمس هب و یهایگ ششوپ شیازفا هدنهد ناشن +3 تمس هب هک ،دشاب یم -3 .تسا هدجنس یاه هداد هب طوبرم (NDVI) یهایگ ششوپ هدش لامرن یلضاقت صخاش هیهت یارب هدافتسا دروم ریواصت

ASTER 13 یناکم کیکفت تردق اب هک زمرق و زمرق نودام یاهدناب هب طوبرم یاه هداد زا دروم نیا رد هک .دشاب یم زمرق نودام ایNIR دناب ASTR ریواصت رد .دشاب یم 83/14/33 هب طوبرم ریوصت خیرات .تسا هدش هدافتسا هدوب رتم دناب هب طوبرم رتسا هدنجنس رد هک هدوب زمرق دناب هب طوبرم R دناب و دشاب یم هدنجنس نیا هس دناب هب طوبرم کیدزن .دشاب یم مود

یگدنز تیفیک ییاهن صخاش زا یا هعومجم یاراد و دوش یم هتفرگرظنرد (DMU) زاس میمصت دحاو کی ناونع هب هیحانره ،دش هراشا هک روطنامه اه یجورخ دیلوت هب درادرایتخارد هک ییاه یدورو زا هدافتسا اب هیحانره عقاورد .دشاب یم اه یجورخ و اه یدورو لک هب اه هداتس لک نوزوم تبسن ییاراک ،دش هراشا هداد یششوپ لیلحت یرظن ثحابم رد هکروطنامه .دزادرپ یم دشاب ییاراک هدنهد ناشن وحن نیرتهب هب هک اه یجورخ و اه یدورو تسرد و حیحص صیخشت نیاربانب ؛تسا اه هداهن جارختسا روظنم هب ،هیحان ره یارب ییاهن صخاش داجیا زا سپ شهوژپ نیا رد ،تسارضاح قیقحت تامازلا زا

اب هدش یهد نزو یطخ بیکرت اب یحاون هب طوبرم ی هدش درادناتسا یاه هفلوم ،یگدنز تیفیک ییاهن صخاش .دش قیفلت رگیدکی

یگدنز تیفیک یاهصخاش ییاراک و DEA لدم یجورخ و یدورو :(1) لودج یجورخ یدورو ییاراک نازیم

BCC CCR لاغتشا خرن مکارت یداوس اب ndvi قطانم یحاون تیفیک یسرتسد 11/41 13/41 21/83 110/12 1/10 837/4 01/4 3/4 3

3

78/11 03/01 1/13 837/37 83/11 331/4 80/4 33/4 8

11/81 32/41 21/32 171/22 11/11 143 10/4 12/4 1

14/21 10/11 14/13 278/ 18/01 313/4 31/4 03/4 0

11/71 /01 10/83 224/11 7/11 071/4 11/4 2/4 1

18/80 13/31 30/33 831/87 81/31 831/4 30/4 87/4 1

18/21 11/11 12/83 137/43 3/01 717/4 10/4 3 7

00 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

17/30 11/21 33/83 012/703 87/11 321/4 21/4 73/4 2

443 443 84/43 100/11 17/11 3/4 11/4 11/4 3

07/28 88/88 13/13 172/03 13/38 738/4 11/4 30/4 43

10/20 18/31 24/13 174/783 11/11 831/4 38/4 3/4 3

8

82/11 73/71 71/33 04/413 32/01 128/4 78/4 82/4 8

71/43 11/ 18/13 023/303 13/11 3 32/4 23/4 73/4 1

11/13 02/30 07/83 110/343 11/01 123/4 13/4 12/4 0

10/80 01/01 01/43 241/113 0/11 011/4 71/4 37/4 1

34/12 71/ 11/33 781/138 73/11 733/4 01/4 02/4 1

34/70 03/11 32/13 312/02 38/81 811/4 81/4 72/4 7

/11 43/10 87/12 817/813 01/11 228/4 23/4 12/4 2

80/ 42/18 77/12 338/3 38/81 038/4 18/4 01/4 3

13/11 11/31 14/13 2/01 03/11 111/4 10/4 12/4 3

1

83/80 01/21 13/83 343 03/01 2/4 11/4 13/4 8

02/71 42/01 73/83 81/313 14/01 710/4 0/4 3/4 1

10/30 24/ 18/03 221/17 07/11 371/4 31/4 23/4 0

14/01 11/81 37/83 71/3 34/11 381/4 11/4 3/4 1

08/31 21/31 81/13 808/21 11/11 11/4 11/4 13/4 1

42/00 82/11 38/33 802/313 04/01 111/4 30/4 12/4 3

0

13/21 73/30 83/32 318/138 71/01 238/4 80/4 82/4 8

27/08 24/08 18/33 338/22 80/11 830/4 30/4 21/4 1

443 443 30/22 111/7 21/01 118/4 24/4 82/4 0

82/01 24/ 01/43 104/318 20/01 788/4 1/4 82/4 1

10/00 27/28 24/12 888/141 23/01 808/4 81/4 11/4 1

38/ 11/38 7/02 373/33 81/11 110/4 88/4 21/4 7

/31 11/78 87/72 113/21 71/81 223/4 38/4 81/4 2

87/10 31/18 17/22 373/27 78/11 278/4 18/4 71/4 3

443 443 08/43 073/32 13/11 211/4 4 27/4 3

1

71/23 71/11 13/02 111/31 72/01 3 33/4 71/4 8

11/42 31/00 01/32 187/113 03/11 138/4 03/4 17/4 1

14/ 43/31 31/43 322/313 3/11 133/4 33/4 77/4 0

34/17 01/10 17/43 231/3 33/01 113/4 38/4 12/4 1

87/ 23/11 02/13 110/13 01/01 218/4 88/4 27/4 1

13/37 03/ 18/32 311/013 8/11 13/4 08/4 87/4 7

00/11 02/11 80/13 374/43 83/11 123/4 01/4 87/4 3

1

43/10 11/71 23/83 127/343 17/01 811/4 21/4 3/4 8

12/12 38/31 31/13 81/133 13/10 113/4 31/4 13/4 1

82/00 88/11 12/13 31/113 27/11 341/4 81/4 12/4 0

12/11 80 18/03 132/12 21/11 138/4 11/4 13/4 1

14/31 01/30 1/13 723/143 7/11 18/4 31/4 72/4 1

74/12 32/ 33/12 182/131 87/01 3/4 1/4 77/4 3

7

10/87 03/70 18/32 311/118 73/21 103/4 1/4 32/4 8

11/31 34/70 13/83 11/123 83/11 213/4 30/4 22/4 1

31/81 13/00 84/03 12/343 01/11 008/4 21/4 13/4 0

08/31 24/10 02/22 3/733 23/11 308/4 11/4 22/4 1

32/33 82/31 11/27 122/111 3/38 183/4 78/4 30/4 1

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 20

21/31 33/30 11/43 17/388 81/11 338/4 11/4 02/4 3

2 11/21 01/10 11/32 281/128 38/01 118/4 18/4 32/4 8

12/17 38/70 80/12 132/711 33/01 383/4 18/4 77/4 1

13/ /71 81/12 32/ 818 71/81 088/4 23/4 7/4 3

3 32/12 07/10 14/12 077/788 33/11 803/4 13/4 1/4 8

11/81 13/ 33/33 8/0 23/71 273/4 13/4 88/4 1

443 443 11/33 11/31 08/10 4 77/4 14/4 0

74/27 32/31 3/12 7/171 8/81 273/4 83/4 17/4 3

43 443 443 37/12 318/010 2/01 114/4 04/4 77/4 8

01/83 71/87 03/72 783/111 38/11 734/4 83/4 72/4 1

77/81 21/10 33/43 37/203 01/01 18/4 11/4 32/4 3

33 73/11 13/80 18/22 13/ 028 18/21 113/4 21/4 77/4 8

10/22 18/11 30/22 112/108 13/71 333/4 18/4 12/4 1

11/37 21/21 11/82 142/ 788 31/81 303/4 31/4 11/4 0

70/81 21/31 01/43 117/33 13/71 173/4 80/4 17/4 3

83

13/21 10/38 30/42 8/13 73/71 841/4 11/4 00/4 8

443 30/10 78/12 212/183 11/11 314/4 30/4 21/4 1

443 443 72/07 320/023 11/01 083/4 0/4 21/4 0

34/17 11/10 80/12 173/118 07/81 133/4 01/4 37/4 1

11/37 87/20 08/32 317/7 13/01 343/4 1/4 17/4 1

23/21 00/80 13/02 11/141 20/11 713/4 38/4 07/4 3

13 30/10 41/11 11/32 331/173 81/01 878/4 0/4 17/4 8

38/02 32/82 33/32 7/173 8/11 1/4 18/4 12/4 1

71/28 71/18 01/43 110/71 80/11 111/4 10/4 71/4 0

77/17 11/10 00/12 100/811 88/01 783/4 80/4 17/4 3

03

/21 73/31 84/12 318/111 37/81 038/4 21/4 17/4 8

71/ 18/11 73/22 884/328 74/11 888/4 10/4 87/4 1

11/81 24/31 11/02 333/101 1/81 373/4 70/4 37/4 0

13/81 10/78 33/72 111/373 01/81 8/4 1/4 11/4 1

74/33 10/7 28/43 81/70 17/10 708/4 3 13/4 1

73/11 01/78 23/37 801/381 11/31 273/4 31/4 20/4 3

13

32/31 32/18 31/82 1 31/788 81/81 38/4 10/4 11/4 8

38/28 31/73 11/32 303/22 13/41 101/4 31/4 21/4 1

443 13/88 31/32 883/4 34/81 304/4 80/4 78/4 0

02/37 10/10 18/12 102/8 20/81 124/4 81/4 21/4 1

443 18/80 14/12 042/123 13/31 184/4 80/4 0/4 1

443 04/ 17/32 222/813 88/14 203/4 13/4 31/4 3

13

11/01 11/ 82/12 038/133 14/31 881/4 23/4 17/4 8

10/81 11/38 31/42 214/138 80/31 823/4 81/4 81/4 1

13/73 33/11 32/42 342/3 17/41 203/4 23/4 1/4 0

88/31 31/41 87/32 11/133 21/31 703/4 31/4 31/4 1

443 74/18 80/17 0/21 33/31 728/4 11/4 00/4 1

443 83/ 33/32 711/178 01/41 114/4 78/4 1/4 3 73

443 18/00 8/42 371/311 80/38 74/4 18/4 01/4 8

20/81 37/41 18/12 201/708 11/31 308/4 08/4 1/4 3 23

70/01 31/13 1/37 384/033 88/31 320/4 11/4 71/4 8

30 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

22/31 24/13 10/42 217/833 00/31 121/4 81/4 11/4 1

443 11/18 71/32 381/71 01/41 018/4 83/4 31/4 0

443 43/3 71/32 174/31 01/41 33/4 73/4 13/4 1

72/10 13/78 37/82 322/883 81 018/4 00/4 01/4 3

33 11/71 80/ 72/27 182/173 01/31 113/4 10/4 01/4 8

84/4 4 1/07 073/37 17/31 710/4 11/4 4 1

43/81 /81 00/12 3/1 11/41 738/4 01/4 81/4 3

48 31/13 80 14/12 178/313 13/41 0/4 33/4 21/4 8

80/10 11/08 0/37 107/13 34/31 11/4 21/4 11/4 1

17/00 78/28 1/82 822/388 71/41 118/4 80/4 11/4 0

17/80 /18 11/12 213/11 11/41 338/4 31/4 30/4 1

443 78/10 00/22 731/02 77/81 174/4 23/4 11/4 3

38 443 30/78 07/32 020/13 84/81 314/4 38/4 78/4 8

443 17/43 32/02 333/33 24/38 303/4 78/4 13/4 1

443 31/31 32/22 813/21 31/41 283/4 13/4 11/4 3

88 443 33/41 10/72 811/13 71/81 018/4 23/4 70/4 8

443 83/17 70/32 121/3 17/01 113/4 13/4 33/4 1

443 11/11 70/72 810/08 21/31 131/4 14/4 18/4 0

قیقحت یاه هتفای :عبنم

هدزاب ضرف اب ار ییاراک CCR لدم .دنشابیم BCC و CCR یاه لدم ،اههداد ششوپ لیلحت رد یساسا لدم ود ود رد اهلدم نیا .دجنسیم ریغتم سایقم هب تبسن هدزاب ضرف رب ار ییاراک BCC لدم و تباث سایقم هب تبسن

دیلوت لماوع یزاسرثکادح یانبمرب یرگید و دیلوت لماوع زا هدافتسا یزاس لقادح یانبم رب یکی ،دنراد دربراک تهج نارهت یرهش یحاون رد یگدنز تیفیک یاهصخاش ییاراک شجنس یارب لدم ود ره زا شهوژپ نیا رد .دشابیم دادعت BCC لدم رد و اراک هیحان CCR، 1 لدم رد دوشیم هدهاشم الاب لودج رد هک روطنامه .تسا هدش هدافتسا

نینچمه .دهدیم ناشن BCCو CCR لدم ود ساسا رب ار اراک یحاون 8 و 3 لکش .تسا هدش یبایزرا اراک هیحان 38 ،دریگ رارق اهنآ ییاراک هب ندیسر تهج رد ییوگلا ناونع هب دناوتیم اراک هیحان کی هک ییاراکان یحاون دادعت کی ناونع هب هک 0 هیحان23 هقطنم CCR لدم ساسا رب هک تسا هدش هداد ناشن 3 لکش رد .تسا هدش صخشم هیحان 3 هقطنم هک یلاح رد دشاب وگلا هیحان 333 یارب دناوتیم هیحان نیا ،تسا هدش صخشم هیحان نیرتاراک هیحان

3 هرامش لودج هب هجوت اب تسا رتهب ساسا نیا رب .دوش عقاو وگلا هیحان 8 یارب دناوتیم طقف اماتساراک هیحان زین 0 یوریپ ،دنشاب یم هیحان 2 اب رباربCCR لدم اب هتفرگ تروص لیلحت هب هجوت اب هک اراک یحاون یوگلا زا اراک ان یحاون .دنیامن

CCR لدم ساسارب ییاراک :2لودج هقطنم هیحان وریپ قطانم

333 0 83

11 3 3

21 0 0

73 8 43

3 3 1

8 0 3

قیقحت یاه هتفای :عبنم

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 40

اراک نارهت رهش یحاون دصرد 23 ساسا نیارب هک .دناهدش صخشم BCC لدم ساسا رب اراک یحاون ریز لکش رد وگلا ناونع هب اراکان هیحان 13 یارب دناوتیم 3 هقطنم ،3 هیحان هک دهدیم ناشن لدم نیا زا لصاح جیاتن .دنشابیم هیحان 3 هقطنم و 1 هیحان 73 هقطنم ،1 هیحان 38 هقطنم ،0 هیحان 13 هقطنم هلمج زا لحاون زا رگید یخرب و دنک لمع نیا BCC لدم رد تسا رتهب هتفرگ تروص یاه لیلحت هب هجوت اب ساسا نیا رب .دنشابیم وگلا هیحان 3 یارب اهنت 0 .دنریگ رارق یحاون ریاس یوگلا ناونع هب اراک یحاون ناونع هب هیحان 23

BCC لدم ساسا رب ییاراک :3 لودج وریپ قطانم هیحان هقطنم وریپ قطانم هیحان هقطنم

3 3 13 23 0 0

43 8 01 88 0 1

83 0 31 23 1 1

83 1 31 88 1 8

38 3 08 0 0 8

1 3 08 88 8 8

73 1 88 13 0 3

13 1 38 13 1 3

13 3 33 38 1 3

88 3 13 73 3 3

38 8 1 3 0 3

قیقحت یاه هتفای :عبنم

یریگ هجیتن نیا رد .دراد یمهم هاگیاج یرهش تیریدم و یزیر همانرب تاعلاطم رد هک تسا یلئاسم زا یکی یگدنز تیفیک و CCR لدم ود هب هجوت اب یرهش یگدنز تیفیک یاهصخاش ظاحل هب نارهت رهش یحاون ییاراک نازیم شهوژپ

BCC، لدم زا هدمآ تسد هب جیاتن هب هجوت اب .دندش نییعت اراکان و اراک یحاون و هبساحم CCR هک دوشیم هدهاشم عبانم زا و دنشابیم اراکان یحاون هیقب و اراک نارهت رهش یحاون دصرد BCC، 03/73 لدم هب هجوت اب و دصرد 83/1 هکلب دنکیمن هجوت دوجوم عبانم نازیم هب ییاراک .دننکیمن هدافتسا هنیهب تروص هب دوخ سرتسد رد تاناکما و ،نارهت رهش یحاون یدنبهبتر زا فده .دهدیم رارق رظن دم ار اهنآ حیحص تیریدم و تاناکما زا هدافتسا یگنوگچ تیفیک یاهصخاش اقترا و ییاراک تمس هب تکرح و دوجوم تیعضو دوبهب تهج رد اراکان و اراک یحاون ییاسانش اب و ناوتیم اراک یحاون رگید زا حیحص یریگوگلا قیرط زا DEA لدم زا هدافتسا اب اذل .دشابیمیرهش یگدنز .دومن کمک ییاراک زرم هب اهنآ ندناسر و یحاون رگید اقترا هب بسانم یاهیراذگتسایس و عبانم صیصخت تاداهنشیپ و اهراکهار تاداهنشیپ و اهراکهار یگدنز تیفیک ثحبم هب رتشیب هجوت ترورض و هتفرگ تروص هعلاطم داعبا مامت هب هجوت اب .دوش یم هئارا عاضوا رتعیرس هچ ره دوبهب تهج رد ریز

صیصخت دیاب ،دشاب یم لداعتمان رایسب نارهترهش یحاون حطس رد تامدخ یاه هنارس نازیم و عیزوت هک اجنآزا • .دریگ رارق قطانم یاه یرادرهش نالوئسم و نازیر همانرب هجوتدروم ،قطانم نیا رد یرهش یزیر همانرب و هجدوب

50 ... يگدنز تیفیک یاهصخاش يیاراک يبایزرا

تلادع هب یبایتسد تهج هیحان ره یاه تیدودحم و اه لیسناتپ و اه تیفرظ ساسارب یحاون اه یزیر همانرب • .دریگ تروص یعامتجا یجورخ) نادنورهش همه یارب تیعوبطم و تیبولطم داجیا تهج رد (یدورو) تامدخ لداعتم و بسانتم عیزوت • (یگدنز تیفیگ اب یرهش یحاون نیب فاکش شهاک ثعاب دناوت یم هعسوت یزیر همانرب یارب تیولوا رد اراکان یحاون ندادرارقرظندم • .دوش .نارهت یرهش یگدنز تیفیک حطس شیازفا تهج فلتخم یحاونرد اه یدورو زا هدافتسا یارب رتهب یزیر همانرب • ار اه صخاش درکلمع ،اه هداهن شهاک نمض قطانم ریاس یارب اراک یاهدحاو ندادرارق وگلا اب ناوت یم تیاهن رد • .داد شیازفا

عبانم ،یناگرزاب یاهشهوژپ و تاعلاطم هسسوم تاراشتنا ،نارهت ،یرو هرهب و ییاراک یریگ هزادنا لوصا ،(3713) یلع ،یدبیم یماما

لوا پاچ

شور اب یرهش یگدنز تیفیک یدنبهقبط لیلحت ،(3313) یفطل هقیدص و یمیظع هدازآ ؛ییالم یجرف نیما ؛دمحا ،دمحاروپSAW، 38-00 ،0 هرامش ،00 هرود ،یناسنا یایفارغج یاهشهوژپ.

یاهصخاش شجنس و هعسوت ،(3213) یراتس نیسح دمحم و نایروصنم نیسح ؛ناکتم ربکا یلع ؛اضردمحم ،یناوضر

،لوا لاس ،یاهقطنم و یرهش یاهشهوژپ و تاعلاطم ،(ناتسرل ناتسا ،دابآرون رهش :یدروم هعلاطم) یرهش یگدنز تیفیک .مود هرامش

یرهش یگدنز تیفیک موهفم رب یلیلحت ،(3313) یمیظع هدازآ و ،داژن یمتاح نیسح ،یئالم یجرف نیما ؛یقتدمحم ،ییامنهر

.1 هرامش ،یاهقطنم -یرهش شیامآ و ایفارغج ،رسلباب رهش رد

ظاحل زا روشک یاهناتسا ییاراک کیسالک یبایزرا ،(3213) یچریجنز دومحم دیس و لامک خرس یربک ،هللا تمارک ،یرایز

.1 هرامش مهدراهچ هرود ،اضف شیامآ و یزیرهمانرب -یناسنا ولع سردم ،DEA شور زا هدافتسا اب یگتفای هعسوت

،یعامتجا-یگنهرف هعسوت دض و هعسوت نیزاوم شیامه ،نارهت رهشنالک رادیاپ هعسوت یاهداینب ،(4213) رهظم ،یفارص .نارهت

رد یرو هرهب و ییاراک یبایزرا یارب شور کی ی هعسوت ،(1213) رصان یدیمح و یضترم یناخ یسوم ،ناهربدیفم یدودو

.مشش هرامش موس لاس ،(تیریدم) رگشهوژپ ی هلجم ،یلاع شزومآ شخب

Bond. John and Corner, Lynne (2004). Quality of life and older people, London, Open University Press.

Carp, F., Zawadski, R.) 1976(, Dimension of Urban Environmental, Quality Environmental Behavior, Vol. 8, No. 2, PP.239-264.

Charnes, A., W.W. Cooper and E. Rhodes. 1978. “Measuring efficiency of decision making units.” European Journal of Operations Research 2: 429-444.

Charnes, A.; Cooper, W. W. and Rhodes, E. (1978). "Measuring the efficiency of decision-making units", European Journal of Operational Research, 2, pp: 429- 444.

1313 زییاپ ،مراهچ هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 60

Davidoff, P.& T. A. Reiner. (1973)." A Choice Theory of Planning ". Ed. A. Faludi. In A Reader in Planning Theory. Oxford: Pergamon Press. PP. 11-39.

Dajian & Peter,) 2006(, 10 World Expo and Urban Life Quality in Shanghai in Terms of Sustainable Development Chinese Journal of Population, Resources and Environment, Vol. 4, No.1.

Das, D.) 2008(, Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators Research, Vol. 88, PP. 297-310.

Foo, T.S.)2005( Subjective Assessment of Urban Quality of life in Singapore (1997- 1998), Habitat International, Vol. 24, No. 1, PP. 31-49.

George, L. K. and Bearon, L. B. (1980). Quality of Life in Older Persons. Meaning and Measurement. New York: Human Sciences Press.

Gonzalez E , A Carcaba & J Ventura (2011), The Importance of the Geographic Level of Analysis in the Assessment of the Quality of Life: The Case of Spain, Soc Indic Res, 102:9–228.

Lee, Y.J.) 2008(, Subjective Quality of Life Measurement in Taipei, Building and Environment, Vol. 43, PP. 15-1215.

- MarkShucksmith, Stuart Cameron, Tanya Merridew, (2006(First European Quality of Life Survey: Urban – rural differences University of Newcastle uponTyne ; Florian Pichler , University of Aberdeen :. Institute for Advanced Studies , Vienna.

Stiglitz, J. E., Sen, A., & Fitoussi J. P. (2009). Report by the commission on the measurement of economic performance and social progress. Resource documenthttp://www.stiglitz-sen-fitoussi.fr/documents/ rapport_anglais.pdf. Accessed September, 11.

Shortle, James (2004) ، “Using DEA and VEA to Evaluate Quality of Life in the Mid-Atlantic States”, Paper presented at the American Agricultural Economics Association Meeting, Denver, CO.

van Kamp I, Leidelmeijer K, Marsmana G, de Hollander AEM, (2003), "Urban environmental quality and human wellbeing towards a conceptual framework and demarcation of concepts", a literature study. Landscape and Urban Planning;65.

U nited Nations Population Fund (2007): State of World Population 2007, Unlashing the Potential of Urban Growth, New York, UNFPA.

Van- Poll, R., 1997, The Perceived Quality of the Urban Residential Environment, A Multi-Attribute Evaluation, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.

Quarterly of New Attitudes in Human Geography (Autumn) 2014, Vol 6. No 4

Performance Evaluation of Urban Life Quality Indexes (Case study: Tehran Regions)

Mehdi Modiri Associate Prof. Dept. of Urban Planning, Malek-e-Ashtar University, Tehran, Iran

Seyed Ahmad Hoseini* Ph.D. student in Geography & Urban Planning, Sistan & Balouchestan University, Zahedan, Iran

Diman Kashefidoust M.A. student, Sistan & Balouchestan University, Zahedan, Iran

Abstract One of most important urban studies is considered urban life quality. Performance of urban regions is necessary to urban quality indexes which are today urban face whit resources and facilities shortages. So the existence resources distribute which is supply for urban regions. In this connection in this research has been dealing to assessing efficiency of urban life quality in Tehran regions. The research method is combination of analytical descriptive and applied type. The required information getting from detailed results of general census of population and housing Tehran comprehensive and detailed plans, stereo remote sensing and also documents, magazines and books. For data analysis using has been used ARC GIS, IDRISI and frontier analysts. In order to data analysis using data envelopment analysis (DEA) which is effective way for efficiency measuring. In this research efficiency and operation regions urban life quality assessing whit BCC and CCR model in data coverage analysis for 117 regions of Tehran. The results show that according to CCR model only 6 regions equivalent to 5/12 percent and as per BCC model, 21 regions equivalent to 17/94 percent useful. There for this research helping to urban planning for perceive and priority of urban issues and finding a solution for removing this problems. Keywords: Urban Life Quality, Assessing Efficiency, Data Coverage Analysis Model, Tehran City

* (Corresponding author) ahmad.hosseini2011@yahoo.com