lrl)r'li'r(.ll;r, l)t{)( r'rr rl.:;1,1,)lit( ll(' i
r;lt;tlill,lril\rr (l,tttr'r't, 111,,1.llrril;rrr;k\. |1)lili)
llrplr:r'( l1)1t.1) rt;tt o,li Iti :;trrrli:;rljlr;rr;1rll.
l;rrlictljr'iritr zr kolr srr lcotllir';lrli pokitzrrli poscltttt)
/,,tl titrrirttlc: otltto:;iplrc irksplorrrr;ijc. llcksilrilrrost u
ig,r'i ivirzrosl i,Litc
zrrkogtrilivrriIiiz\1oj.Ovoposljctlnjr:,kltkonil\r()(lrl.lllctltr:ltott(|1)lJ'1
), lto.srrltir;r:jc ltio ltrcrlnret istraZirranja nlnogilt
ittLtorit potltkltutilt l'iitgctt.rvottiIcorijotn kognrtirrnog
riizvoja ISillgcr', 1!,]7ll; I''cirt, 1975; Feltrsotl,1!l84;
McCunc-Nicolich, 1984J. Sirnbolidku igru yeL:rrz pojavltsimboliikc
funkcije, odnosno tz razvcti sl)osobnosti. reprezen-tacije. U
sirnboiir)koj igri javlja se elelnentaralr oblik
apstraktnogmiSijenja, jer se dijcte koristi gestama, zvukorrima i
objektima ciabi reprezentiralo dogadaje ili objekter.
',iNajistaknuliji predstavnik kognitivne teorije razvoja J.
Piaget,sinrboliiku igru razmatra unutar svoga kogiritirrnog moclela
i uzpomoi procesa asimilacije, akomodacije, ekvilibracrjc i
etaparaz\roja koje su analogne etapama intelektualnog razrroja
djeteta.Sp,,sllrttosl reprezcrtlirania 'k.ro dir" po niegor u
tttislicttiu proiz-lizi iz .'g()er: lttricrtog miSljcrria {ne
sor:ijirlizirlrtogl i orra je tekjeclan aspekt reirrezentacijskog
kapaciteta iii opie sposobnostizu slvirrartje sirttholu ili
znakovu. l{cprezctttaciia rr sirrrlrol icl'oiigri je
interiorjzirana akcija, koja na rnentalnom (sinbolickom)planu
predstavija ono Sto neposrecino ne postoji r,r osjetilirna.Drugim
rijedima, to je transfornrir:rnje iskttstva r-ra
simbolickojrazirri. Rrpre zrrnlirart je se kreie od
ruprezelttirlttiu svoiih akciia(sebe) do reprezentiranja drugih u
interakciji. U pocetku postojilijcsrrir te't.;r i't.tr r,rlrr
sirrrbolicke ake iie i realnog kontcksla. akasnije sc rlijctc
oslobirdai te veze, odnosno objektivnih znacajkiplcrlurrrtir i
svojc rrkt;ijc nirclopunjuje itnaginarnim i
simbolidkirn.Sinrlrolii;krr igrir, kirko uag}aiava Piaget,
omogucava djetetusl;r1r;rrri,' :r ii,'lir : \'l,rslitin) egotn.
dakle. trriicnian je i irttegriranievirrr jskog u lrnullrrirr jc
sheme, a da se pritoin ne ogranicavaplilirgorlrrvirrrjc
r,,irnjskorrt sr,ijetu (proces akornodacijeJ. RazlogeopatIirnjir
sirrrlrolia:kc iglc nakon cetvrte godine Piaget vidi
uprila,rgorlirviurjrr rlji:tclrr rticqo\"'rij fizickoj i socijalnoj
sredinr.Vodcii plrrrlslrrr,rtik Nloskor"skc ikole, L. S. Vigotski
slaZe se da jeigra u ko jt.r j sr : r c l r lczcr r l i r i r sl vr
r t'ttost rra2an cimbenik kognitivnog
.l
l/1
r r \,rl,r,,rlrrrrllr,rr rrj,'Irr'ljlt,rtro ill,,l,.l.
lrr;rlizrr;rrrjl it,l('.:)nlllt;I,l r ',, ,l,n oljl()
l(':iirillrl.rvr jrr i rlrrrlii rrslrr:kli. rrr prrrrrjr:t
irtir:ij;r-lr\,rrlrt,rlir;r,
ij,r,,,,ltt,,:rl,,"rlrrjcrrrrItcrlor,linjrrotl jittlttctltrlt-rtgu|
| \ r)ltrtt (.lll)|l l){)\ rZ,ilt{) r; Ilitlliir|] 1t|oitt
jcttirilta ft nfOtir,ritna Za,l ln rlrrl i rrrir;ijrrlrvrr"
lViliotskr,, l1)7(i, stt'.513fi).lgrr-r objaSnjavarr,r,,rrrr
ij,rrrr i lrrrlcrrr rrcoslvlrlr:rrc rljetr:lorre 2e1jc. Pocl
or.im1',,'11, ,lrrj,: tlrvlrlllrirrr \ligolski prtrllitzuruijeva
op6e afektirrnet, rrrlr,r, ijr:. rr rrr: iltrlivirlrrlrlrrc.
lstorrrerneno iznosi kritikr,rr I llrr, r\ r) l\ollrrilivrrog
plislrrprr tijct;joj igri. Sinrboliika igra lije'l tri rr,,,l \
r,z,rn;l .\,unr) zir silttlr,,lir,k, , i kugnilit no.
N.r3l;rsirr';t,,l,r,r,r;l rrkojikosr: u slrglt:rlir,",irnjlr
igrc.ncitostujeemocionalanl rl l,r i ()l)(i{llilo rrrotivi zltog
kojih je n:istala ta aktirrnost, a onir' lr.),rr u sirrrlrolintit
rtcgo tr ltotrclti za intaginatirrnirn stanjem.I ) r',l r r l, l iv
rro rilril;cZjc igrc 1lrertra Vigol skont. u odnosu na drug('rl lrr
rror;li, rr itnagitrativnout jr: stanju. Sarrio r-r igri 1e ntoguce
darr, f 1 lrrlrlrrrct rlobirra znair:nje drugog. Razvoj sinbolikc|
,rr,rl. lrrizilir kretauje od akt;ije kao odgorror na prezentnil,r,
rlrrrr:1. llrr rrkciju koja je rezultat idcjc.'tb znadi da u
poictkul r, r,lrr:ijrr rilrjckta prr:rrlarlava nad smislorn
lznactrnjenrl. Dijett:1',",lrr1r11rr"rlolrrrsla
jlrlnonrltredrnelrrdlllostiur,rrlrrrgi.slozrtur':ii,r por,irrjc
ltlr:rrladavati sntisao. Tiiko se stvara dislar-rca izmedu
It(rl,rr i rlcrrotata. Vrgotski, 2,4;e2ljfur od Piageta, lstice
r,'aZnostr1;rlrrr: slcrlinc zarL)zvoj sirlboliike igrc i saglcdaila
je rG
' ,, i I lrt'/.t);tl ()i zi rkolrir po kojern sc svirk,r
[rrnkcijir javlia rrl jpriic|,r. rrrlcr'psilioloSka (socijalno -
psiholoikii adaptacija srediniJ ir r rI r ;r 1 rsiltoloika [pror;cs
inrlivrclualnog prilagodivanja).
l,'1, i rrrrtori naglaiavaju \razllost igre za razvoj
stvaralaStva1l, i crrslcirr, 1U7ti; Rubin, I97B: Ilanskv, 1980;
Pe1tler, 1982,l r,'r lrcl Lr Vuvkey, 1984). Igra je po njihovu
miSljen;u mcclij koji' ,r r( )1lu(iLlic str,alalacku preradu
ro.alnog i objektivirog. 1)olazeci"'l r,',r111';i svijet.r i r
laslilog iskrrstra. dijctc grr preolrrazava irrr,,,lilir;ila ilr,
kako kaZe Bateson (u Bretherton, 19ti4), igrar,r1r.r'scr) nijc
pokriSaj vjeme r-ekonstrukcije vei je to proces r-rI,;crrl rlilr:te
sastarrlja nove "mape" i preoltraZava stare. lJ,,1111",li, k,rj
iSri dijetc rra individrr,rlan isper;il'icurr nacirr rjesirr;r
I ,r, ,l,l,rnrc. Ona mu istorrremeno or"noguiuje da boije shvali
sr,ijct
f.,,jr rir ()l\r rzrrjr:. I I t{rtll l)t{){icrt(t (li1r:lr:1)l
ill)l{)llJlll(l I \rlll llil lilzll()\'r'r; l(: lipor c l)olli*jirl
jil, slirvliit s(t tl ll()\1( j i ttr:olrii;ltrl klrrlltlkstrl
ttkojirrr;rsc kolislipoznrrlirrr olrlirscitttir illtko ilt
vt'ctlttlt jtt. Irrij,'rtjlri rr jirrrir ovlir(lavil ,1lit;c
13r'airrt]f(l (19ti2)igt'iL triLzvitrr",lksltt'Lilnutt-lirlnirrr
n)edijen]". Virrirarticm akciia nad objektilrla, koje se dogadaLr
sirnbohikoj igri, clolazi se clo veie pokretijirrosti u
mislima,"oIr,orenih rnoguinosti" u prinijeni Sirokog repertoara
odgovora,i u tome se razlikuje igra od eksploracije. U
eksploraciji, kakonarvodi Hutt, dijete odgovara na pitanje "Sto taj
objekt lnozeraditi?", a u igri dijete odgovara na pitanje "Sto ja
llogu raditi stinr objektom?" (u Clicyne, 1982, str. B0). Cheyne
(1982) toproiirnje pitanjen "Zaito?" koje je karaktensticno
zaeksploracijut"Zztlto ne?", koje je svojstveno igri.Za razliku od
prethocino iznesene probletrnatike. odnosno aspekn-ta sirrrlrolickc
igle. odnos odgirialeliu tr igri i zrr r riienre dtecieigrc,
posebice u institucionalnim uvjetima, bio je predmetnezr-ratnog
broja istraiivanja [prema nanra dostupnoj litcraturiJ.Za naie
istraZirranje kljuini je orlgajatelj i njegovi postupci
r-rvrijen're simbolicke igre diece. Zato iemo se u ovolr
dijeiuusrnjeriti na one autore i. istr,aZir.anja koja stl se
pcglavrtousredotodila na ulogu socijalne sredine, odnosno odraslog,
udjetetovoj igri. Pri tome su neka istraZlvanja viie usmjerenii
napraienje utjecaja fiziiker sredine na djetetovu igru, a druga,
pak,na njen socijalni aspekt.Darvill [1982J iznosi kritiku
closada5njih istraZivanja u kojir.nase premala bliga posvecivala
djctetovoj sredini. Modificirajuiil,ewinor' "generaini moclel" po
kojern jc srrako ponaSanje ocbazveze izmedu osobe i njezinr:
srediue u "specifiini model", igmpromatra kao pona5anje koje je
oclredeno vezoln iznedu djctetai njegova fizidkoga i socijalnog
okruZenja.Zaporo'Lec (1978) nastanak sin-rbolicke igre veZe uz
odredenesocijalne uvjete i iskljucuje moguinost njenog javljanja
samo naosnovi sazrijevanja. Teorije koje razmatraju utjecaj
druStrrenesrecline ili odraslih na djetetovu igru dijeli u dvije
ekstremneskupine: prva u kojoj se rgra ograniiava propisima i
zadacima, idruga u kojoj postoje terlclencije potpr.inog
nemije5anja u igru.Jedno od rijetkih istraZivanja ponaSanja
odgajatelja u igri djeceje istrazivirrr jn \\'oodir. McMaltona
jCranstotrna {1980). koiim su
='r-
,rlr rrlili rlrr r;,:orri rijrll.,r rrl. l;rr, rrlrr rr irirrr
r; rijlr,orrr, jr:t sturrllrrjrr,l,r l. trjilror';r lrlirrlirtn;r
rtlorirr :;;rrrro osi,trrlirli st'cilstrrtr zit
igt-t-tI,lrrlrl;rrr:,r), lr iglLr i njr:rr lrrzvoj llr :lrir
plcprrstiti djet;i ili. pak,,i,r rrl('t\'clt{;ijc oririrslog
orlglrjirtcljlL 1l)ogrr kclcitikleatirrnost rtd.
r()r;r)()\'i plirr;r:rrjir orrog orlnosil Lr irtstitucionalnint
111,jetinta.rrrl.rj rrrr,'orlc llrlt:trr i;r;tiri rrrngucnostikoje
odgajatelj rnoZe irnatr,r i rijr:rrtc ili rr igli djt;r;c. On noZe
biti:I, r r ;r lcl r r i srr igrac nijrr u izrar.noj igrovnoj
interakci;i s djeteton'r\ '(r :r{' iglrr istocloltno radi
pc-rkazirranja moguinosti uporabe
.r ,'rl:;lrrvli za igrr-t,:,r i,-ilrri: igra se ili "zantiilja"
okolnosti ili aktir,uosti zitjedno
, l r' l "l, rrrr l ilieeorn ) i rrcizrulrro srrgcrira pril\ dc
igran j,r uz zair.-.lrrr, I'rr pr,r1jep1l toka igre.
I u lor'-- ltrtrluiarra i izravno usmjerar,'a i odre cluje
Jlravac igre uz, i,r r) i trillttnu ulogu,
1 rr r rr ls larrnik realnosti instruira, poduiarra i ukazu je
na realnije
r,'l.onstLLtiranje stvarnosti u igri.\rrloli sntatraju da jc
potrebiro kotl praktiiara iznrijcrriti irekel,r,rrlliLsude, posebno
otru koja je vezanil uz tni5ljenje cla njihovalrr isrrtnost u igri
znaii "uzaludno troSenje vretnerlll". U kreiranjur,ir'o\/llog
poira5anja, vrlo je vaZna priroda i kvaliteta interakcije,
,,leirjatelja i djeteta (djece).I 'rcn)a Flodkinu (1985) uloga
odgajatelja u igri r-noZe se prornatriitil)ror]]a unirrerzalnim
nadelima koja su nt crvisna o vrsti aktirrnostr.t)rr razlikuje:
igrovnr,r ulogu odgajatclja u kojoj odgajateljprosuduje,
procjenjuje rli vreclnujc cljetetovu aktivnost; zatimrrlogu kojom
instruira i kojom uvodi dijete u problemsko stanje.l'r'oloklih
desetak goclina poveiao'se broj istraZivanja kojim sclrlatio odnos
izmedu djccje igre i razlicitih predSkolskih progra-rna, i koja su
bila usmjerena na sredinske ih sitr-racijske ucinke uovim
ustanovana s obzirom na l,rsto aktivnosti, clnerrni
reZim,{)rl;rr)izacijrr uktivrrosli, ulogu otllaslog. hroj djlce rra
jednogorlgajatelja i sl. (Sylva, Roy i Painter, 1980; lohnson i
ijrshlcr'.I9t32;Yawkey i Pellegrini, 1984). Stupanj
strukturiranosti progra-rna i njegov utjecaj na pojarn i kolicinu
sirnbolicke igrc jrrrlrrrr 1c
