SAĞLIK-SEN GENEL MERKEZİGMK Bulvarı Özveren Sok. No:23Demirtepe/ANKARATel: 0 312 444 1995Faks: 0 312 230 83 65GSM: 0 506 397 92 92www.sagliksen.org.tr

ÇOCUK İHMALİ VE İSTİSMARININÖNLENMESİ İÇİN GÜÇBİRLİĞİ

SAĞLIK-SEN GENEL MERKEZİ

GMK Bulvarı Özveren Sok. No:23Demirtepe/ANKARA

Tel: 444 1995 Faks: (0312) 230 83 65www.sagliksen.org.tr

sasamenstitusu sasamenstitu

SASAM YAYINLARI

Sağlık-Sen Adına İmtiyaz SahibiMetin MEMİŞGenel Başkan

Genel Yayın YönetmeniMustafa ÖRNEK

Yayın Kurulu Mustafa ÖRNEK, İdris BAYKAN, Abdülaziz ASLAN, Fatih SEYRANProf. Dr. Mustafa Necmi İLHAN, Doç. Dr. Mehmet Merve ÖZAYDIN,Dr. Özcan KARS, Mehmet ATASEVER, Arş. Gör. Mehmet GÖZLÜ,Dr. Hasan GÜLER, Tarkan ZENGİN, Zafer KARACA, Fatma AKAY, Nihan READY, Onur Burak BARKAN, Defne DEMET, Yusuf KAVAK

Marka No : 2016 62124 - Ticaret - Hizmet

Marka Sahibi :SAĞLIK VE SOSYAL HİZMET ÇALIŞANLARISENDİKASI (SAĞLIK-SEN)TÜRKİYE CUMHURİYETİG.M.K. Bulvarı Özveren Sok. No:23 DemirtepeÇankaya Ankara

İlişiktedir.Emtiası : 16 , 35 , 41 , 42

İşbu Marka 29/07/2016 tarihinden itibaren ON YIL süreyle 24/01/2017 tarihinde tescil edilmiştir.

Mart - 2018

1

SUNUŞ

Metin MEMİŞSağlık-Sen Genel Başkanı

SASAM Enstitüsü Başkanı

Değerleriyle donanmış ve bu değerleri hayat felsefesi yapmış bir gelecek istiyorsak, çocuk

eğitimine önem vermeliyiz. Eğitim sistemimizin zaman içerisinde değişiklik göstermesi, müfredattaki başarı kriterleri, çocuklarımızın donanımlı bir şekilde geleceğe hazırlanmasında yetersiz kalmaktadır. Başarılı öğrenci demek, sadece ders notları yüksek öğrenci demek değildir. Aynı zamanda kadim medeniyet değerlerimizi kuşanmış, insani ve imani bir hayat tarzını benimsemiş olmalıdır. Bu donanımların okullarımızda verilmesi maalesef mevcut

şartlarda mümkün değildir. Eğitim sisteminden kaynaklanan bu boşluğun her alanda aile tarafından doldurulması, çocuklarımız açısından hayati önem taşımaktadır. Başarılı bir birey olmanın bir yolu da çocuğuna güvenen ve ona yol gösteren ailenin yanı sıra ailesini seven çocuktur.

Hepimiz çocuklarımızı çok severiz. Ancak her sevgi maalesef yol gösterici olmamakta, sevgimizin büyüklüğü bazen küçük ama önemli noktaları görmemizi engellemektedir. Yarınlarımız olan çocuklarımızı başarıya götürecek yegâne değerlerden bir tanesi sevgidir.

2

Peygamber Efendimizin (sav) dediği gibi ‘Çocuklarla çocuklaşmak’ gerekir. Çocuklarımıza önce iyi bir insan olmayı öğretmeli, bu yüzden çok sağlam bir kaynağı kendimize rehber edinmeliyiz. O da Kur’an-ı Kerim’dir.

Çocuklar sevgi ile büyür, anne ve baba olarak muhabbeti yüreğimizde saklamalı, çocuklarımıza bunu yansıtmalıyız. Yüce Peygamberimiz, evine gelen küçük çocukları sevip başlarını okşar, evin içinde oynamalarına da izin verirdi. Yine Peygamber Efendimiz namaz kılarken, torunları Hasan ile Hüseyin omuzlarına binip oynamak istediklerinde, onlar inene kadar secdesini uzatırdı.

Günümüz dünyasında anne ve babalar teknolojinin gelişmesiyle birlikte çocuklarını daha çok ihmal eder hale geldi. Sosyal medya ve televizyonlardaki diziler, filmler çocukların hayata bakışını olumsuz etkilemektedir. Batı kültürünün reklamını yapıp, bizim değerlerimizi yeren dizi, film ve internet oyunları, çocukların zihinlerinde yer etmektedir. Bunu önlemenin ve kendi değerlerimizi hakim kılmanın yolu, çocuklarımızın ve gençlerimizi bu dünyadan uzak tutup insanı yücelten kendi kültür ve inancımızla donatmaktır.

Günümüzde çocuk istismarının bu kadar konuşulması ve bu yöndeki sayıların artması, üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Çocuklarımızın ve gençlerimizin böyle bir olayla karşılaşmaması veya böyle bir olayın faili olmaması için, onları iyi yetiştirmeliyiz. Bu yönde toplumun tümüne büyük bir sorumluluk düşmektedir. Asırlarca İslam’ın bayraktarlığını yapmış bu milletin bugün bunları konuşuyor olması ve yasalarla bunu çözmeye çalışıyor olması hepimizi rahatsız etmesi gereken

bir konudur. Mayasında iman ve kadim medeniyet değerlerimiz olan nesiller yetiştirebilmiş olsaydık, inanıyorum ki, bugün bunları konuşmuyor olacaktık. Geçmişin pişmanlığının bugüne fayda sağlamayacağından hareketle, bu taciz ve istismar olaylarını önlemek için gereken her türlü yasal önlemlerin alınması, toplumsal bilincin artırılması, çocuklarımızın ve gençlerimizin bu tehlikelere karşı aileden başlayıp, hayatın bütününde uyarıcı bilgilere ulaşması yönündeki çalışmaları destekliyoruz. Biz de atılacak adımlara, bu çalışmayla katkı sunmak istedik. Eminim ki bu tür faydalı çalışmalar, yasa yapıcılara ve konunun paydaşlarına önemli faydalar sağlayacaktır.

3

Toplumun temeli olan ailenin ana unsurlarından biri de çocuktur. Çocuk evin neşesi, umudu ve gelecekle bağlantısıdır.

Eşlerin birbirlerine olan sevgisinin güzel bir karşılığı olan çocuklarımızın, istenilen ve sevgi dolu bir ortamda dünyaya gelmesi ve yaşamını sürdürmesi onların kişisel gelişimini olumlu etkileyecektir. “Çocuğun kişiliğinin tam ve uyumlu olarak gelişebilmesi için mutluluk, sevgi ve anlayış havasının içindeki bir aile ortamında yetişmesinin gerekliliği” Çocuk Hakları Sözleşmesinde de vurgulanmaktadır.

Çocukta mahremiyet eğitiminin oldukça zor, bir o kadar da mühim bir konu olduğunun altını çizmek gerekir. Bu zorluğu aşmanın en kolay yolu ise çocukların mahremiyet duygusunu onların gelişim süreçlerine uygun şekilde ve doğru anlatımlarla kazandırmaktır. İnsanı yaratılanların en şereflisi olarak tanımlayan barış ve esenlik dini, İslam’ın öğretileri arasında çocuk haklarına ilişkin son derece önemli ayrıntılara da yer verilmektedir. Mahremiyet eğitimi çocuklara okul öncesi dönemde kazandırılmalıdır.

ÇOCUKLARIMIZIN SAYGINLIĞI, SEVGİ KADAR ÖNEMLİDİR!

Yazar: Dr. Özcan KARS

SASAM Sosyal Politikalar Direktörü

4

Çocuğun kişisel gelişimini olumsuz etkileyecek her türlü aktif davranış istismar olarak değerlendirilmektedir. Aynı zamanda çocuğun ihtiyaçlarının görmezden gelinmesi, yapılması gerekenlerin ihmal edilmesi de çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilmektedir.

TOPLUMUN TÜM KESİMLERİ İSTİSMARA KARŞI DURMALI!

Çocuk ihmal ve istismarının farklı türleri bulunmaktadır. Bunlardan “Fiziksel İstismar” belki de en kolay tespit edilen türlerden biridir. “Cinsel İstismar” ortaya çıkarılması zor ancak olumsuz etkisi uzun yıllar sürer. Cinsel istismarın hem fiziksel boyutu hem de duygusal boyutu da mevcuttur. “Duygusal İstismar” ise maalesef daha sıradan kabul edilen, tespiti daha zor olan, yetişkinler dünyasında çocuklarla iletişim kurmanın “kültürel boyutu” içinde doğal ve bazen de doğruymuş gibi kabul gören olumsuz davranışları içermektedir. Yaşanan yoksulluk içerisinde çocukların “Ekonomik İstismarı” da ortaya çıkabilmektedir. Çocuğun gelişimini olumsuz etkileyen ortamlarda ve uzun saatler boyunca çalıştırılmaları, çalışmaları karşılığında elde ettikleri gelirin, zorla ellerinden alınması gibi durumlar da yaşanmaktadır. Çocuğa yönelik ihmal ve istismarın, çocuğun hizmet aldığı kurumsal ortamlarda, onların bakım ve eğitiminden sorumlu yetkili ve yetişkinlerce yapılmasına “Kurumsal İstismar” diyoruz.

Çocuğa yönelik ihmal ve istismarın önlenmesi için, toplum olarak, seferberlik ruhu içinde güçlerimizi birleştirmeliyiz.

Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası (SAĞLIK-SEN) üyeleri olarak, çalışma alanımız içerisinde

ihmal ve istismar sonucu ağır travma yaşayan çocuklarımıza ve yakınlarına hizmet sunmaktayız. Travmalara tanık olmak ve aynı zamanda tedavi süreci boyunca yaşanan acılara eşlik etmek bizler için de sarsıcı olmaktadır. Profesyonel kimliğimiz koruyarak bu zorlu hizmeti sunmaya çalışırken, insani açıdan yıpranmaktayız. Çocuk ihmali ve istismarı vakalarına müdahale ederken mesleki bilgi birikimimizi güncellemeliyiz. Bu alana ilişkin sağlık ve sosyal hizmet uygulama sürecinde ekip çalışmasını “Takım Ruhu” anlayışıyla ve “Çocuğun Yüksek Yararı” önde tutularak yürütülmesi gerekmektedir.

Genel toplum refahının yükseltilmesi hedeflenirken, çocuk refahı alanının da yükseltilmesi, bu alanda sunulan ve sunulacak hizmetlerin standartlarının belirlenmesi, sonrasında da yükseltilmesi hedeflenmelidir.

5

ÖNERİLERİMİZ1. Çocuk ihmali ve istismarının

önlenmesi çalışmaları sadece olay ortaya çıktıktan sonra yapılan müdahalelerle (3. Basamak Müdahaleler: Tedavi ve Rehabilitasyon Çalışmaları) sınırlı kalmamalıdır.

2. Risk gruplarının belirlenerek, bu gruplara yönelik “koruyucu ve önleyici çalışmalara (2. Basamak Müdahaleler)” ağırlık verilmelidir.

3. Toplum refahının yükseltilmesi çalışmaları ele alınırken, çocuk refahı özel olarak gözetilmeli ve değerlendirilmelidir.

4. Toplum genelinde çocuk haklarına saygı gösterilmesi, günlük yaşamın bir parçası olarak içselleştirilmeli ve çocuk katılımının esas alındığı tüm çalışmalar “Geliştirici ve değiştirici çalışmalar (1. Basamak Müdahaleler)” düzenli olarak yapılmalıdır.

5. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin öngördüğü “YAŞAMA”, “GELİŞME”, “KORUNMA” ve “KATILIM” haklarının tüm çocuklara sunulduğu, çocuk hakları kültürünün geliştirdiği bir toplumsal yaşam geliştirilmelidir.

6. Çocuk Hakları Sözleşmesinin ülkemizdeki uygulama sonuçlarının değerlendirilerek, özellikle çocuk ihmal ve istismarı hakkındaki sonuçlarının özel ve ayrı olarak değerlendirilmesinde yarar görülmektedir.

7. Çocuğun bulunduğu tüm ortamların;

• “Çocuk Dostu Ortamlar” haline getirilmesi,

• Tüm güvenlik tedbirlerinin alındığı ve güvenli olması,

• Acil yardım çağrı sistemlerinin kurulması,

• Çocuğun ihtiyaçlarını karşılayacak mekanizmaları içermesi gerekmektedir.

8. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinde insanların ihtiyaçları beş basamakta gruplandırılmıştır:

• 1. Basamak: Temel İhtiyaçlar• 2. Basamak: Güvenlik ihtiyacı• 3. Basamak: Ait olma ve sevgi

ihtiyacı• 4. Basamak: Değerler ihtiyacı• 5. Basamak: Kendini

gerçekleştirme ihtiyacı

Çocuğun bulunduğu tüm ortamlarda (aile, arkadaş çevresi, eğitim ortamları, oyun alanları, toplu yaşam alanları ve diğer ortamlar) çocukların tüm ihtiyaçlarının karşılanması hedeflenmelidir.

9. Çocuk ihmali ve istismarı alanında mücadele için çerçeve belgeye ihtiyaç vardır. Bu konuda bir politika belgesi ya da strateji belgesi hazırlanmalıdır. Sonrasında her bir bakanlık ya da sektör eylem planı hazırlamalıdır.

6

EĞİTİM10. Eğitim sadece örgün eğitim

kurumlarının duvarları ile sınırlı değildir. Yaşam boyu öğrenme yaklaşımı içerisinde, konuya ilişkin bilgilendirme çalışmaları dinamik süreç dikkate alınarak planlanmalıdır.

11. Çocuk ihmali ve istismarının önlenmesinde, bilgi verici, deneyimlerin ve iyi uygulama örneklerinin paylaşıldığı, somut ve pratiğe dönük eğitim çalışmaları planlanmalıdır.

12. Bu eğitimler;

- Çocuklara yönelik,- Ailelere (anne-baba, aile

yakınlarına) yönelik,- Çocuklarla çalışan personele

yönelik olarak ayrı ayrı hazırlanmalı, paket eğitim programı haline getirilmeli ve dönemsel olarak güncellenmelidir.

13. Verilecek eğitimlerde, “çocuğun özel alanına saygı” gösterilmesinin aileden başlayarak tüm toplumda kabul görmesi için çaba gösterilmelidir.

14. Çocuk yetiştirme süreci içerisinde, anne ve babalar başta olmak üzere, çocuğun yetiştirilmesi sorumluluğunu taşıyan herkes (yakın akrabaları, diğer yakınları, komşular, eğitim kurumlarındaki eğitimci ve diğer personel) çocukla kurdukları iletişim ve etkileşimde hassas davranmalı, ihmal ve istismar davranışları karşısında sorumluluklarının bilincinde hareket etmelidirler.

15. Çocukla iletişim ciddi bir konudur, hafife alınmamalıdır. Çocuklara karşı gösterilen sevgi davranışlarının “şiddet içermemesi”, çocuğu korkuya sürüklememesi gerekir. Sevgi gösterirken de öfke ifade ederken de aşırılıklardan uzak durulmalıdır.

16. Çocuk yetiştirme sürecinde milli ve manevi değerlerimiz yeniden hatırlanmalı, geleneksel açıdan süreç içinde olumsuz etkileri olan davranış kalıplarından vaz geçilmelidir.

TOPLUMSAL DUYARLILIK GELİŞTİRME

17. Çocuk ihmali ve istismarı, her birimizi vatandaş olarak yakından ilgilendirmesinin yanı sıra, toplumsal vicdanımızın sinir uçlarını çok hızlı ve etkili bir şekilde uyaran bir durumdur. İçimizdeki öfkenin kontrol edilmesi, doğru yöne kanalize edilmesi gerekir. Yakın çevremizden başlayarak, bu konu ile başa çıkma yollarını öğrenmemiz ve uygulayabilecek kapasiteye ulaşmamız -tıpkı ilkyardım uygulamalarında olduğu gibi- gerekmektedir.

18. Toplumsal duyarlılığı geliştirme amaçlı, kamu spot filmlerinin yanı sıra, hayatın içinde çocuklarımıza daha çok yer açmayı ve onlarla oyun oynamayı da öğrenmeliyiz. Çünkü yetişkinler dünyasında oyun gayri ciddi algılanır. Oysa çocuklar oyun aracılığıyla kendisini ifade eder, sosyalleşir, hayatını oyun üzerinden seslendirir.

7

KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ19. Çocuk konusu toplumsal yapımızda

hem öncelikli bir konu olmuştur. Kurtuluş savaşı koşullarında bile şehit, gazi ve kimsesiz kalmış çocuklara bakmak için vakıflar ve cemiyetler kurulmuştur. Bunlardan birisi de Himaye-i Etfal Cemiyetidir.

20. Türkiye’de yaşayan tüm çocuklara hizmet götürme sorumluluğu, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı içerisinde çalışmalarını sürdüren Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün uhdesine verilmelidir. Bu sorumluluğu yerine getirirken “iyi bir orkestra şefi” gibi davranmalı, çocuk alanında tüm kamu, sivil toplum ve özel sektörün çalışmalarının etkili biçimde yürütülmesi için gerekli çalışmalarda bulunmalıdır.

ETKİLİ İLETİŞİM21. Çocuk alanında çalışmalar

yürütülürken, özellikle çocukların ne istediği sık sık sorulmalı, yapılacak çalışmalarda “çocuk katılımı” aktif ve doğrudan sağlanmalıdır.

22. Çocuklar için güç birliği yapmanın temel şartı etkili bir iletişimdir.

MÜDAHALE MERKEZLERININ YAYGINLAŞTIRILMASI23. Çocuk ihmali ve istismarının öncelikli

olarak önlenmesi, ortaya çıktıktan sonra da gerekli müdahaleleri yürütecek “Müdahale Merkezleri” öncelikle kamu sorumluluğu içinde oluşturulmalıdır. Bu noktada ÇİM (Çocuk İzlem Merkezi) gibi iyi uygulama örnekleri gözden

geçirilmeli, uygun modellemeler yapılarak hayata geçirilmelidir.

İHBAR MEKANIZMASININ ETKILI KULLANIMI

24. Çocuk ihmali ve istismarı şüphesi durumunda dahi yapılan ihbarlar dikkate alınmalı ve takibi yapılmalıdır. Oyun parklarında, diğer oyun alanlarında, ortak mekanlarda acil çağrı yapılabilecek sistemler (taksi çağırma zili kadar basit olabilir, bu çağrılar en yakın polis ya da Jandarma merkezine ulaşabilir) kurulmalıdır.

ANNE-BABALARA ÖNERİLERHer anne babanın bu konuda şu

hususlara dikkat etmesi gerekmektedir:

Kız ve erkek kardeşlerin odaları ayrı olmalıdır,

Kardeşler aynı yatakta yatırılmamalıdır.

Çocuklarımızın giyinirken veya mahrem halleri sırasında ayrı bir odaya gitmeleri ve başkası görmeden üstlerini değiştirmeleri sağlanmalıdır.

Ebeveynler ev içindeki kılık kıyafetlerine ve birbirleriyle olan ilişkilerine dikkat etmeli, mahremiyet eğitimine zarar verecek açıklıkta kıyafetler giymemelidir.

4 yaşından itibaren çocuklar üzerlerinde giyisi olmadan ya da transparan kıyafetlerle ev içinde ve dışarıda bulunmamalıdırlar.

Çocukların 3-4 yaşından itibaren mahrem bölgelerinin başkaları tarafından görülmesinin doğru olmadığını adım adım öğrenmesi gerekir. Bu bağlamda çocukların elbiseleri bu uygunlukta seçilmelidir.

8

Çocuklara, kendi bedeniyle, anne-babasının ve diğer insanların bedeni arasında sınırlar olduğu anlatılmalıdır. Özellikle tuvalet ihtiyacını giderirken başkaları tarafından görülmemesi gerektiği belirtilmeli, kapısı kapalı olan banyo veya tuvalete girmeden önce kapıyı mutlaka çalması gerektiğine dikkat çekilmelidir.

Ebeveynler, çocukların yanında kaba, argo, müstehcen sözlerin kullanılmamaya özen göstermelidir.

Çocuğun şahsiyetine, kişiliğine saygı göstermeliyiz. Mahremiyet bilincine sahip olan çocukların kendilerini bu tip davranışlara kaşı daha iyi koruma şansları vardır.

Mahremiyet eğitimi almış küçük bir çocuk, kendisine yönelecek bir tehlikeyi fark edip bile, o tehlikeden kendisini koruyabilmektedir.

Çocuk, kendisine yönelen anormal davranışın ne anlama geldiğini bilmese dahi, rahatsızlık duyduğu an, o ortamdan uzaklaşmalı ve yetişkinlerden yardım istemelidir.

Çocuklara acil durumda nasıl yardım isteyebileceği öğretilmelidir.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN KONUYLA İLGİLİ KISIMLARI

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin giriş kısmında;

- Uluslararası İnsan Hakları Evrensel Bildirisinde, Birleşmiş Milletlerin, çocukların özel ilgi ve yardıma hakkı olduğunu ilân ettiğini,

- Toplumun temel birimi olan ve tüm üyelerinin ve özellikle çocukların

gelişmeleri ve esenlikleri için doğal ortamı oluşturan ailenin toplum içinde kendisinden beklenen sorumlulukları tam olarak yerine getirebilmesi için gerekli koruma ve yardımı görmesinin zorunluluğuna inanmış olduğunu,

- Çocuğun kişiliğinin tam ve uyumlu olarak gelişebilmesi için mutluluk, sevgi ve anlayış havasının içindeki bir aile ortamında yetişmesinin gerekliliğini,

- Çocuğun toplumda bireysel bir yaşantı sürdürebilmesi için her yönüyle hazırlanmasının ve Birleşmiş Milletler Antlaşmasında ilân edilen ülküler ve özellikle barış, değerbilirlik, hoşgörü, özgürlük, eşitlik ve dayanışma ruhuyla yetiştirilmesinin gerekliliğini,

- Çocuğa özel bir ilgi gösterme gerekliliğinin,

- Çocuk Hakları Bildirisinde de belirtildiği gibi, çocuğun gerek bedensel gerek zihinsel bakımdan tam erginliğe ulaşmamış olması nedeniyle doğum sonrasında olduğu kadar, doğum öncesinde de uygun yasal korumayı da içeren özel güvence ve koruma gereksiniminin bulunduğunu,

- Çocuğun korunması ve uyumlu gelişmesi bakımından her halkın kendine özgü geleneklerinin ve kültürel değerlerinin önem taşıdığı,

- Her ülkedeki, çocukların yaşama koşullarının iyileştirilmesi için uluslararası işbirliğinin önemli olduğu,hatırlatılmıştır.

9

ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİNDEKİ KONU İLE İLGİLİ ÖNEMLİ MADDELER

Madde 31. Kamusal ya da özel sosyal yardım

kuruluşları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocuğun yararı temel düşüncedir.

2. Taraf Devletler, çocuğun ana-babasının, vasilerinin ya da kendisinden hukuken sorumlu olan diğer kişilerin hak ve ödevlerini de göz önünde tutarak, esenliği için gerekli bakım ve korumayı sağlamayı üstlenirler ve bu amaçla tüm uygun yasal ve idari önlemleri alırlar.

3. Taraf Devletler, çocukların bakımı veya korunmasından sorumlu kurumların, hizmet ve faaliyetlerin özellikle güvenlik, sağlık, personel sayısı ve uygunluğu ve yönetimin yeterliliği açısından, yetkili makamlarca konulan ölçülere uymalarını taahhüt ederler.Madde 6

1. Taraf Devletler, her çocuğun temel yaşama hakkına sahip olduğunu kabul ederler.

2. Taraf Devletler, çocuğun hayatta kalması ve gelişmesi için mümkün olan azami çabayı gösterirler. Madde 9

1. Yetkili makamlar uygulanabilir yasa ve usullere göre ve temyiz yolu açık olarak, ayrılığın çocuğun yüksek yararına olduğu yolunda karar vermedikçe, Taraf Devletler, çocuğun; ana-babasından, onların rızası dışında ayrılmamasını güvence

altına alırlar. Ancak, ana-babası tarafından çocuğun kötü muameleye maruz bırakılması ya da ihmâl edilmesi durumlarında ya da ana-babanın birbirinden ayrı yaşaması nedeniyle çocuğun ikametgâhının belirlenmesi amacıyla karara varılması gerektiğinde, bu tür bir ayrılık kararı verilebilir.Madde 12

1. Taraf Devletler, görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkını bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle tanırlar.

2. Bu amaçla, çocuğu etkileyen herhangi bir adli veya idari kovuşturmada çocuğun ya doğrudan doğruya veya bir temsilci ya da uygun bir makam yoluyla dinlenilmesi fırsatı, ulusal yasanın usule ilişkin kurallarına uygun olarak çocuğa, özellikle sağlanacaktır. Madde 18

1. Taraf Devletler, çocuğun yetiştirilmesinde ve gelişmesinin sağlanmasında ana-babanın birlikte sorumluluk taşıdıkları ilkesinin tanınması için her türlü çabayı gösterirler. Çocuğun yetiştirilmesi ve geliştirilmesi sorumluluğu ilk önce ana-babaya ya da durum gerektiriyorsa yasal vasilere düşer. Bu kişiler her şeyden önce çocuğun yüksek yararını gözönünde tutarak hareket ederler.

2. Bu Sözleşmede belirtilen hakların güvence altına alınması ve geliştirilmesi için Taraf Devletler, çocuğun yetiştirilmesi konusundaki

10

sorumluluklarını kullanmada ana-baba ve yasal vasilerin durumlarına uygun yardım yapar ve çocukların bakımı ile görevli kuruluşların, faaliyetlerin ve hizmetlerin gelişmesini sağlarlar.

3. Taraf Devletler, çalışan ana-babanın, çocuk bakım hizmet ve tesislerinden, çocuklarının da bu hizmet ve tesislerden yararlanma hakkını sağlamak için uygun olan her türlü önlemi alırlar.

Madde 19

1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, çocuğun ana-babasının ya da onlardan yalnızca birinin, yasal vasi veya vasilerinin ya da bakımını üstlenen herhangi bir kişinin yanında iken bedensel veya zihinsel saldırı, şiddet veya suiistimale ihmal ya da ihmalkâr muameleye, ırza geçme dâhil her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunması için; yasal, idari, toplumsal, eğitsel bütün önlemleri alırlar.

2. Bu tür koruyucu önlemler; burada tanımlanmış olan çocuklara kötü muamele olaylarının önlenmesi, belirlenmesi, bildirilmesi, yetkili makama havale edilmesi, soruşturulması, tedavisi ve izlenmesi için gerekli başkaca yöntemleri ve uygun olduğu takdirde adliyenin işe el koyması olduğu kadar durumun gereklerine göre çocuğa ve onun bakımını üstlenen kişilere, gereken desteği sağlamak amacı ile sosyal programların düzenlenmesi için etkin usulleri de içermelidir.

Madde 24

1. Taraf Devletler, çocuğun olabilecek en iyi sağlık düzeyine kavuşma, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini veren kuruluşlardan yararlanma hakkını tanırlar. Taraf Devletler, hiçbir çocuğun bu tür tıbbi bakım hizmetlerinden yararlanma hakkından yoksun bırakılmamasını güvence altına almak için çaba gösterirler.

2. Taraf Devletler, bu hakkın tam olarak uygulanmasını takip ederler ve özellikle:

a) Bebek ve çocuk ölüm oranlarının düşürülmesi;

b) Bütün çocuklara gerekli tıbbi yardımın ve tıbbi bakımın; temel sağlık hizmetlerinin geliştirilmesine önem verilerek sağlanması;

c) Temel sağlık hizmetleri çerçevesinde ve başka olanakların yanı sıra, kolayca bulunabilen tekniklerin kullanılması ve besleyici yiyecekler ve temiz içme suyu sağlanması yoluyla ve çevre kirlenmesinin tehlike ve zararlarını göz önüne alarak, hastalık ve yetersiz beslenmeye karşı mücadele edilmesi;

d) Anneye doğum öncesi ve sonrası uygun bakımın sağlanması;

e) Bütün toplum kesimlerinin özellikle ana babalar ve çocukların, çocuk sağlığı ve beslenmesi, anne sütü ile beslenmenin yararları, toplum ve çevre sağlığı ve kazaların önlenmesi konusunda temel bilgileri elde etmeleri ve bu bilgileri kullanmalarına yardımcı olunması;

11

f) Koruyucu sağlık bakımlarının, ana-babaya rehberliğini, aile plânlaması eğitimi ve hizmetlerinin geliştirilmesi; amaçlarıyla uygun önlemleri alırlar.

3. Taraf Devletler, çocukların sağlığı için zararlı geleneksel uygulamaların kaldırılması amacıyla uygun ve etkili her türlü önlemi alırlar.

4. Taraf Devletler, bu maddede tanınan hakkın tam olarak gerçekleştirilmesini tedricen sağlamak amacıyla uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi ve teşviki konusunda karşılıklı olarak söz verirler. Bu konuda gelişmekte olan ülkelerin gereksinimleri özellikle gözönünde tutulur.

Madde 27

1. Taraf Devletler, her çocuğun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal ve toplumsal gelişmesini sağlayacak yeterli bir hayat seviyesine hakkı olduğunu kabul ederler.

2. Çocuğun gelişmesi için gerekli hayat şartlarının sağlanması sorumluluğu; sahip oldukları imkânlar ve mali güçleri çerçevesinde öncelikle çocuğun ana-babasına veya çocuğun bakımını üstlenen diğer kişilere düşer.

3. Taraf Devletler, ulusal durumlarına göre ve olanakları ölçüsünde, ana-babaya ve çocuğun bakımını üstlenen diğer kişilere, çocuğun bu hakkının uygulanmasında yardımcı olmak amacıyla gerekli önlemleri alır ve gereksinim olduğu takdirde özellikle beslenme, giyim ve barınma konularında maddi yardım ve destek programları uygularlar.

4. Taraf Devletler, Taraf Devlet ülkesinde veya başka ülkede bulunsun; ana-babası veya çocuğa karşı mali sorumluluğu bulunan diğer kişiler tarafından, çocuğun bakım giderlerinin karşılanmasını sağlamak amacıyla her türlü uygun önlemi alırlar. Özellikle çocuğa karşı mali sorumluluğu olan kişinin, çocuğun ülkesinden başka bir ülkede yaşaması halinde, Taraf Devletler bu konuya ilişkin uluslararası anlaşmalara katılmayı veya bu tür anlaşmalar akdinin yanı sıra başkaca uygun düzenlemelerin yapılmasını teşvik ederler.

Madde 32

1. Taraf Devletler, çocuğun, ekonomik sömürüye ve her türlü tehlikeli işte ya da eğitimine zarar verecek ya da sağlığı veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaksal ya da toplumsal gelişmesi için zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı korunma hakkını kabul ederler.

2. Taraf Devletler, bu maddenin uygulamaya konulmasını sağlamak için yasal, idari, toplumsal ve eğitsel her önlemi alırlar. Bu amaçlar ve öteki uluslararası belgelerin ilgili hükümleri göz önünde tutularak, Taraf Devletler özellikle şu önlemleri alırlar:

a) İşe kabul için bir ya da birden çok asgari yaş sınırı tespit ederler;

b) Çalışmanın saat olarak süresi ve koşullarına ilişkin uygun düzenlemeleri yaparlar;

c) Bu maddenin etkili biçimde

12

uygulanmasını sağlamak için ceza veya başka uygun yaptırımlar öngörürler.

Madde 34

Taraf Devletler, çocuğu, her türlü cinsel sömürüye ve cinsel suistimale karşı koruma güvencesi verirler. Bu amaçla Taraf Devletler özellikle:

a) Çocuğun yasadışı bir cinsel faaliyete girişmek üzere kandırılması veya zorlanmasını;

b) Çocukların, fuhuş, ya da diğer yasadışı cinsel faaliyette bulundurularak sömürülmesini;

c) Çocukların pornografik nitelikli gösterilerde ve malzemede kullanılarak sömürülmesini;

önlemek amacıyla ulusal düzeyde ve ikili ile çok taraflı ilişkilerde gerekli her türlü önlemi alırlar.

Madde 35

Taraf Devletler, her ne nedenle ve hangi biçimde olursa olsun, çocukların kaçırılmaları, satılmaları veya fuhuşa konu olmalarını önlemek için ulusal düzeyde ve ikili ve çok yanlı ilişkilerde gereken her türlü önlemleri alırlar.

Madde 36

Taraf Devletler, esenliğine herhangi bir biçimde zarar verebilecek başka her türlü sömürüye karşı çocuğu korurlar.

Madde 39

Taraf Devletler, her türlü ihmal, sömürü ya da suiistimal, işkence ya da her türlü zalimce, insanlık

dışı veya aşağılayıcı muamele ya da ceza uygulaması ya da silahlı çatışma mağduru olan bir çocuğun, bedensel ve ruhsal bakımdan sağlığına yeniden kavuşması ve yeniden toplumla bütünleşebilmesini temin için uygun olan tüm önlemleri alırlar. Bu tür sağlığa kavuşturma ve toplumla bütünleştirme, çocuğun sağlığını, özgüvenini ve saygınlığını geliştirici bir ortamda gerçekleştirilir.

SAĞLIK-SEN GENEL MERKEZİ

GMK Bulvarı Özveren Sok. No:23Demirtepe/ANKARA

Tel: 444 1995 Faks: (0312) 230 83 65www.sagliksen.org.tr

sasamenstitusu sasamenstitu

SASAM YAYINLARI

Sağlık-Sen Adına İmtiyaz SahibiMetin MEMİŞGenel Başkan

Genel Yayın YönetmeniMustafa ÖRNEK

Yayın Kurulu Mustafa ÖRNEK, İdris BAYKAN, Abdülaziz ASLAN, Fatih SEYRANProf. Dr. Mustafa Necmi İLHAN, Doç. Dr. Mehmet Merve ÖZAYDIN,Dr. Özcan KARS, Mehmet ATASEVER, Arş. Gör. Mehmet GÖZLÜ,Dr. Hasan GÜLER, Tarkan ZENGİN, Zafer KARACA, Fatma AKAY, Nihan READY, Onur Burak BARKAN, Defne DEMET, Yusuf KAVAK

Marka No : 2016 62124 - Ticaret - Hizmet

Marka Sahibi :SAĞLIK VE SOSYAL HİZMET ÇALIŞANLARISENDİKASI (SAĞLIK-SEN)TÜRKİYE CUMHURİYETİG.M.K. Bulvarı Özveren Sok. No:23 DemirtepeÇankaya Ankara

İlişiktedir.Emtiası : 16 , 35 , 41 , 42

İşbu Marka 29/07/2016 tarihinden itibaren ON YIL süreyle 24/01/2017 tarihinde tescil edilmiştir.

SAĞLIK-SEN GENEL MERKEZİGMK Bulvarı Özveren Sok. No:23Demirtepe/ANKARATel: 0 312 444 1995Faks: 0 312 230 83 65GSM: 0 506 397 92 92www.sagliksen.org.tr

ÇOCUK İHMALİ VE İSTİSMARININÖNLENMESİ İÇİN GÜÇBİRLİĞİ