Dokumentacja na potrzeby ustanowienia obszaru

ochronnego zbiornika wód śródlądowych jeziora

Przywidzkiego Dużego

Zamawiający:

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej

w Gdańsku

ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19

80-804 Gdańsk

Wykonawca:

Philippe Marliere Envi-Pro

ul. Engestroma 24/5

60-571 Poznań

Poznań, październik 2017 r.

2

Praca zrealizowana przez zespół w składzie:

Artur Grześkowiak - kier. proj.

Joanna Żak

Jędrzej Bujny

Krzysztof Pyszny

Hanna Marliere

3

WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW

aKPOŚK aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych

aPGW aktualizacja Programu gospodarowania wodami

AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

BDL Baza Danych o Lasach

BDL-GUS Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

BDOT Baza danych obiektów topograficznych

BZT5 pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie na tlen

b.d. brak danych

CBDG Centralna Baza Danych Geologicznych

CODGiK Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej

Dz.U. Dziennik Ustaw

ECONET Sieć korytarzy ekologicznych

EGiB Ewidencja Gruntów i Budynków

ESMI Makrofitowy Wskaźnik Stanu Ekologicznego (Ecological State Macrophyte Index)

GDOŚ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

GeoSMoRP System Monitorowania Ryzyka Powodziowego

GIOŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

GUGiK Główny Urząd Geodezji i Kartografii

GUS Główny Urząd Statystyczny

GZWP Główny Zbiornik Wód Podziemnych

IMGW-PIB Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy

IO Indeks Okrzemkowy

IOJ Multimetryczny Indeks Okrzemkowy dla Jezior

IOŚ-PIB Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy

IRŚ Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie

ISOK Informatyczny System Osłony Kraju

IUNG Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa

JCWP jednolita część wód powierzchniowych

JCWPd jednolita część wód podziemnych

KPOŚK Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych

4

KZGW Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

mpzp miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

MPHP Mapa Podziału Hydrograficznego Polski

MHP Mapa Hydrograficzna Polski

n.b. nie badano

NMT Numeryczny Model Terenu

nPW nowelizacja Prawa Wodnego

OBZP Obszar Bezpośredniego Zagrożenia Powodzią

OChK Obszar Chronionego Krajobrazu

ODR Ośrodek Doradztwa Rolniczego

ONO Obszar Najwyższej Ochrony

OWO Obszar Wysokiej Ochrony

OSN Obszar szczególnie narażony na dopływ azotu ze źródeł rolniczych

PGW Plan gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły

PIG-PIB Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

PIOŚ Państwowy Inspektor Ochrony Środowiska

PIS Państwowa Inspekcja Sanitarna

PMPL Polski multimetriks fitoplanktonowy (phytoplankton metric for polish lakes)

PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska

POŚ Przydomowe Oczyszczalnie Ścieków

PSHM Państwowa Służba Hydrologiczno–Meteorologiczna

PUWG Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych

PW Prawo wodne

PZO Plan Zadań Ochronnych

RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej

SOJJ System Oceny Jakości Jezior

SWDE Standard Wymiany Danych Ewidencyjnych (ewidencji gruntów i budynków)

WFOŚ Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

WMS Web Map Service

WODR Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

5

Spis treści 1. Podstawa wykonania opracowania ......................................................................................... 7

2. Metodyka wykonania opracowania ........................................................................................ 7

2.1. Metodyka analizy dostępnych materiałów, danych i dokumentów................................... 8

2.2. Metodyka identyfikacji oddziaływań antropogenicznych w zlewni jezior i zlewni ............. 8

2.3. Metodyka oceny zewnętrznego obciążenia jezior ładunkiem substancji biogennych ........ 9

2.3.1. Podstawy metodyczne wykonania bilansu biogenów................................................ 12

2.4. Metodyka oceny warunków ochrony wynikających z obowiązujących aktów

prawnych i dokumentów planistycznych ........................................................................ 12

2.5. Wykorzystywane materiały i dane ................................................................................. 12

3. Charakterystyka jezior .......................................................................................................... 14

3.1. Położenie ....................................................................................................................... 14

3.2. Charakterystyka limnologiczna i morfometryczna jeziora ............................................... 17

3.3. Charakterystyka biologiczna .......................................................................................... 23

3.4. Charakterystyka JCWP jeziornej ..................................................................................... 26

3.5. Analiza stanu wód jeziora .............................................................................................. 29

3.5.1. Analiza stanu wód jeziora wg Państwowego Monitoringu Środowiska ...................... 29

3.5.2. Wyniki analiz jakości wód jeziora na podstawie badań własnych .............................. 31

3.5.3. Analiza zmienności wybranych parametrów jakości wód jeziora ............................... 32

3.6. Użytkowanie jezior ........................................................................................................ 37

4. Charakterystyka zlewni jeziornej........................................................................................... 40

4.1. Położenie ....................................................................................................................... 40

4.2. Charakterystyka środowiskowa zlewni: .......................................................................... 42

4.2.1. Warunki klimatyczne ................................................................................................ 42

4.2.2. Warunki morfometryczne i geomorfologia zlewni .................................................... 44

4.2.3. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne .................................................................. 48

4.2.4. Sieć hydrograficzna zlewni ....................................................................................... 55

4.2.4.1. Charakterystyka sieci hydrograficznej zlewni ...................................................... 55

4.2.4.2. Wyznaczenie zlewni cząstkowych ....................................................................... 57

4.2.5. Hydrologia zlewni ..................................................................................................... 61

4.3. Uwarunkowania przyrodnicze ........................................................................................ 70

4.3.1. Szata roślinna ........................................................................................................... 70

4.3.2. Obszary chronione ................................................................................................... 75

5. Charakterystyka gospodarcza zlewni..................................................................................... 79

5.1. Pokrycie i formy użytkowania terenu zlewni .................................................................. 79

5.2. Zagospodarowanie zlewni, w tym gospodarka wodno-ściekowa .................................... 86

6

5.3. Inwentaryzacja strefy brzegowej jeziora ........................................................................ 89

5.3.1. Wyniki inwentaryzacji roślinności brzegowej ............................................................ 90

5.3.2. Wyniki inwentaryzacji strefy brzegowej w zakresie presji antropogenicznych

wraz oceną stopnia przekształcenia brzegów............................................................ 93

6. Identyfikacja presji antropogenicznych w zlewni ................................................................... 98

6.1. Identyfikacja presji punktowych..................................................................................... 98

6.2. Identyfikacja presji liniowych ....................................................................................... 101

6.3. Identyfikacja presji obszarowych ................................................................................. 101

6.4. Wyniki badań i pomiarów własnych ............................................................................. 103

6.5. Obciążenie jeziora ładunkiem substancji biogennych – bilans biogenów ...................... 112

6.6. Zagrożenia dla stanu wód jeziora – podsumowanie ..................................................... 130

6.7. Identyfikacja i gradacja zagrożeń – wnioski końcowe ................................................... 136

6.8. Analiza SWAT warunków środowiskowych zlewni ........................................................ 140

7. Analiza warunków ochrony wynikających z obowiązujących aktów prawnych

i dokumentów planistycznych ............................................................................................. 142

7.1. Ocena stopnia dotychczasowej ochrony wód jeziora w świetle obowiązujących

uregulowań prawnych ................................................................................................. 142

7.2. Ocena stopnia dotychczasowej ochrony wód jeziora i zagrożeń dla ich jakości

w świetle obowiązujących dokumentów planistycznych i strategicznych ...................... 146

7.3. Analiza obowiązujących planów i projektów ochrony ................................................... 156

7.4. Analiza obowiązującego regulaminu czystości i porządku na terenie Gminy Przywidz .. 165

8. Określenie zakazów, nakazów i ograniczeń do wprowadzenia w obszarze ochronnym ........ 166

8.1. Analiza nakazów, zakazów i ograniczeń warunków ochrony wynikających z

obowiązujących aktów prawnych i dokumentów planistycznych. ................................. 166

8.2. Analiza nakazów, zakazów i ograniczeń względem spełniania wymogów

wynikających z art. 59 ustawy Prawo wodne. ............................................................... 200

9. Oszacowanie kosztów i korzyści ustanowienia obszaru ochronnego ................................... 209

10. Ocena możliwości usunięcia bądź modyfikacji zagrożeń ...................................................... 211

11. Ocena konieczności wprowadzenia obszaru ochronnego świetle obowiązujących

przepisów ........................................................................................................................... 218

12. Spis załączników ................................................................................................................. 221

13. Spis ilustracji....................................................................................................................... 222

14. Spis tabel ............................................................................................................................ 224

15. Literatura ........................................................................................................................... 227

7

1. Podstawa wykonania opracowania

Podstawą realizacji opracowania jest umowa nr 28/2017 zawarta między Regionalnym

Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku a firmą Envi Pro ul. Engestroma 24/5 , 60-571 Poznań.

Celem niniejszego opracowania jest wykonanie dokumentacji na potrzeby ustanowienia

obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych Jezioro Przywidzkie Wielkie (Przywidzkie Duże)

w celu poprawy stanu jeziora. W obszarze tym obowiązywać mogą nakazy, zakazy i ograniczenia,

mające na celu zminimalizowanie presji generowanych w bezpośredniej bliskości jeziora. Na działanie

to składa się także oszacowanie kosztów ustanowienia takiego obszaru i przygotowanie projektu

rozporządzenia Dyrektora RZGW w sprawie ustanowienia obszaru ochronnego.

Do tej pory zadanie takie nie było w żadnej zlewni jeziornej w Polsce realizowane, nie

zebrano, więc dotąd żadnych doświadczeń w zakresie ustanawiania obszaru ochronnego jeziora.

Z tych względów ma ono obecnie charakter pilotowy. W dorzeczu Wisły objęte nim zostały zaledwie

cztery jeziora (Skarlińskie, Przywidzkie, Białe Włodawskie, Uścimowskie), których stan determinuje

sposób użytkowania zlewni bezpośredniej i w przypadku których, ustanowienie obszaru ochronnego

powinno przynieść efekty stosunkowo szybko. Jeziorom tym w aktualizacji Planu gospodarowania

wodami na obszarze dorzecza Wisły (aPGW) przypisano odstępstwo czasowe ze względu na

konieczność ustanowienia rozporządzenia, wdrożenie wynikających z niego zapisów oraz niezbędny

czas, po którym wystąpią spodziewane efekty środowiskowe tj. poprawa stanu jeziora.

Zgodnie z ustawą Prawo wodne obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych

ustanawiane są w celu zapewnienia odpowiedniej, jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności

w wodę przeznaczoną do spożycia, a także ze względu na ochronę zasobów wodnych.

2. Metodyka wykonania opracowania

Do oceny presji zewnętrznych oddziaływujących na analizowany obszar tj. Jezioro Przywidzkie

Wielkie (Przywidzkie Duże) niezbędne jest oszacowanie wielkości wnoszonych do zbiornika substancji

biogennych - związków azotu i fosforu powodujących wzrost żyzności i zwiększonej produktywności

biologicznej. Z hydrograficznego punktu widzenia jeziora Przywidzkie Małe i Przywidzkie Wielkie

(Przywidzkie Duże - nazewnictwo za aPGW) stanowią dwa odrębne naturalne zbiorniki rynnowe

jednak ze względu na stały, swobodny kontakt hydrauliczny wód obu akwenów, tym samym

możliwość ich mieszania oraz cel opracowania charakterystyka Jeziora Przywidzkiego Wielkiego

została rozszerzona o informacje dotyczące Jeziora Przywidzkiego Małego. W tym celu, w ramach

realizacji zadania przeprowadzona zostanie inwentaryzacja istniejącego sposobu użytkowania zlewni

jezior, analiza zapisów dokumentów planistycznych obowiązujących w obszarze zlewni jeziora oraz

identyfikacja głównych zagrożeń w zlewni jeziora. Na podstawie wyników powyższych analiz zostaną

zaproponowane niezbędne działania w celu poprawy stanu wód jeziora możliwe do wprowadzenia

w formie aktu prawa miejscowego tj. rozporządzenia Dyrektora RZGW w Gdańsku w sprawie

ustanowienia obszaru ochronnego jeziora Przywidzkiego Dużego.

Na potrzeby niniejszego opracowania zlewnię jezior nazwano zlewnią jezior przywidzkich.

Ponadto, z uwagi na różne nazewnictwo Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (wg obowiązujących

hydronimów – Jezioro Przywidzkie Wielkie, w dokumentach dotyczących JCWP – Jezioro Przywidzkie

Duże (Wielkie), przyjęto jednolite nazewnictwo jeziora zgodnie z obowiązującymi hydronimami

8

stanowiącymi wykaz oficjalnie uznanych nazw geograficznych wraz z ich lokalizacją tj. Jezioro

Przywidzkie Wielkie, Jezioro Przywidzkie Małe. Niemniej jednak, celem ułatwienia identyfikacji jeziora

Przywidzkiego Wielkiego w aPGW, nazwę jeziora przyjęto jako Jezioro Przywidzkie Wielkie (Duże)

Decyzja o zastosowaniu jednorodnego nazewnictwa wynika z konieczności zapewnienia spójności

niniejszej dokumentacji oraz jednoznaczności identyfikacji zbiorników w dokumentach i publikacjach

powstałych w oparciu o informacje zawarte w niniejszym opracowaniu.

2.1. Metodyka analizy dostępnych materiałów, danych i dokumentów

Analiza dostępnych materiałów i danych dotyczących rzeczywistego, aktualnego stanu wód

jezior oraz dopływów będzie polegała na zebraniu wszystkich dostępnych opracowań, których zakres

obejmował zagadnienia związane z oceną stanu analizowanych jezior, ich dopływów oraz obszar

zlewni, w tym wyników badań monitoringowych.

Celem oceny presji, analizie poddane zostaną również dostępne materiały archiwalne,

co pozwoli na określenie wpływu poszczególnych czynników zanieczyszczających na stan

zanieczyszczenia jezior przywidzkich oraz ich zmienność w czasie.

Analiza dokumentów związanych z wprowadzaniem zanieczyszczeń do wód zbiorników

i zlewni będzie obejmowała również analizę pozwoleń wodnoprawnych, spośród których wybrane

zostaną pozwolenia, których zakres korzystania może mieć wpływ na stan ekologiczny.

2.2. Metodyka identyfikacji oddziaływań antropogenicznych w zlewni jezior i zlewni

Identyfikacja i określenie czynników mających wpływ na eutrofizację jezior przywidzkich

przeprowadzona zostanie na kilku płaszczyznach.

Identyfikacja presji zostanie wykonana na podstawie danych z pozwoleń wodnoprawnych,

danych z bazy opłat od Marszałka za korzystanie ze środowiska, na podstawie przeprowadzonej wizji

lokalnej oraz informacji pozyskanych z Urzędu Gminy Przywidz dotyczących m.in.:

poborów wód powierzchniowych i podziemnych,

zrzutów ścieków,

składowisk odpadów,

zabudowy hydrotechnicznej,

pomostów, kąpielisk, innych urządzeń wodnych,

indywidualnych systemów oczyszczania ścieków (zbiorniki bezodpływowe oraz

przydomowe oczyszczalnie ścieków).

Identyfikacja oddziaływań obszarowych zostanie wykonana na podstawie danych

statystycznych GUS, BDL, bazy danych SWDE, informacji literaturowych i analiz dokumentów

archiwalnych. Dodatkowo, na podstawie dostępnych danych, przeprowadzonej wizji lokalnej oraz

informacji z Urzędu Gminy Przywidz szczegółowej analizie podda się istniejącą w zlewni presję

turystyczną.

9

Niezwykle istotnym elementem analizy presji będzie wizja terenowa oraz wykonanie badań

uzupełniających. Wizja terenowa pozwoli ocenić zakres szczególnego korzystania z wód,

zidentyfikować ewentualne - nielegalne zrzuty ścieków, sposób zagospodarowania wód opadowych,

zagospodarowanie turystyczne oraz inne czynniki, także naturalne, mogące wpływać na stan wód

zbiornika, których identyfikacja i lokalizacja z dostępnych materiałów jest wręcz niemożliwa.

Badania uzupełniające wód jezior przywidzkich oraz cieków dopływających przeprowadzone

zostaną latem, w pełni okresu wegetacyjnego, gdy wartości wskaźników i parametrów wykazują

największą wartość indykacyjną. Na podstawie planu batymetrycznego, map hydrograficznych oraz

w odniesieniu do sposobu zagospodarowania i użytkowania zlewni, wytypowane zostaną punkty

poboru prób wody do analiz fizyczno-chemicznych. Analizy laboratoryjne zebranych prób wykonane

zostaną zgodnie z obowiązującymi metodykami w akredytowanym laboratorium Hamilton w Gdyni.

Wyniki badań wód zbiorników oraz ich dopływów zostaną porównane z wartościami

normatywnymi wskaźników zanieczyszczeń wskazanymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia

21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz

środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2016, poz. 1187). Ponadto

posłużą one do oszacowania tendencji zmian jakości wód jeziora. Wstępna analiza dostępnych

materiałów o jakości cieków dopływających do jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) wskazuje,

że badania tego typu zostaną wykonane po raz pierwszy, stąd też ich wartość diagnostyczna

w odniesieniu do wpływu zlewni na jakość wód jeziornych będzie bardzo wysoka.

2.3. Metodyka oceny zewnętrznego obciążenia jezior ładunkiem substancji

biogennych

Określenie rzeczywistego transportu ładunków azotu, fosforu i BZT5 jest zadaniem trudnym.

Podstawowy problem dotyczy dostępności danych o rzeczywistych zrzutach ze źródeł punktowych

i obszarowych, pochodzących z aktualnych badań monitoringowych, pozwalających na

zweryfikowanie przyjętych w obliczeniach założeń. Obowiązujące prawodawstwo nie wymaga też od

niektórych typów użytkowników (np. w przypadku rybackiego lub zwykłego korzystania z wód)

bieżącego badania stężeń ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi. Na prawidłowe oszacowanie

wielkości ładunku oprócz niekontrolowanych zrzutów zanieczyszczeń mają też wpływ takie czynniki

jak:

litologia utworów powierzchniowych,

intensyfikacja produkcji roślinnej (wielkość usuwanej biomasy),

wprowadzanie do ziemi i wód nawozów sztucznych i mineralnych,

powierzchnie zmeliorowane i zdrenowane,

struktura roślinności seminaturalnej, obecność buforowych stref roślinności,

produkcja i wielkość biomasy wód naturalnych, rybackie użytkowanie wód

naturalnych,

migracje ludności związane z ruchem turystycznym,

zjawiska związane z przepływami ekstremalnymi,

10

warunki infiltracyjne oraz quasi naturalne zasilanie wewnętrzne zlewni.

Niemniej, dobór substancji wskazanych do obliczeń bilansowych w ramach przedmiotowego

zadania, powinien odzwierciedlać rzeczywiste zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania

zbiornika (zachowania jego wartości przyrodniczych) oraz pełnionych przez niego funkcji (kąpielisko).

Mając powyższe na uwadze, a także uwzględniając zakresy badań monitoringowych Państwowego

Monitoringu Środowiska (PMŚ) i obowiązki wynikające z pozwoleń wodnoprawnych szczegółowym

analizom proponuje się poddać następujące substancje, będące wskaźnikami jakości wód:

związki biogenne (azot i fosfor) – ocena wielkości obciążeń wraz z obliczeniami

bilansowymi,

BZT5 – pięciodobowe biologiczne zapotrzebowanie na tlen wskazujące na trwające

procesy redukcyjne

miano Coli – będące wskaźnikiem zanieczyszczenia wód ściekami komunalnymi

Do ustalenia wielkości ładunków wykorzystane zostaną między innymi:

dane z wizji terenowej o punktowych źródłach zanieczyszczeń

informacje pozyskane z Urzędu Gminy Przywidz,

szacunkowe wielkości ładunków w ściekach surowych wprowadzanych do ziemi

za pośrednictwem przydomowych oczyszczalni ścieków,

szacunkowe wielkości ładunków ściekach bytowych wprowadzanych do wód i do

ziemi ze źródeł nie objętych systemami podczyszczania ścieków,

wielkości ładunku wprowadzanego do wód i do ziemi z depozycji atmosferycznej

w odniesieniu do powierzchni gruntów i wód,

szacunkowe wielkości ładunków wprowadzanych do gruntu podczas stosowania

nawozów mineralnych wielkości ładunku wprowadzanego do gruntu podczas

wykorzystania nawozów organicznych na obszarach nie objętych pozwoleniami

wodnoprawnymi na rolnicze wykorzystanie ścieków.

Modyfikacja metodyki na etapie realizacji badań

Zaproponowany w początkowej fazie opracowania sposób ustalenia wielkości ładunków

biogennych i BZT5 wnoszonych do zbiornika był analogiczny do powszechnie stosowanego

w ustaleniach warunków korzystania z wód zlewni. W toku prowadzonych prac, ze względu na

znaczną szczegółowość prowadzonych analiz podjęto decyzję o zmianie metodyki.

Pierwotnie do obliczenia ładunku całkowitego (ŁC) dostarczanego/deponowanego na

powierzchnię zlewni i zbiornika wodnego planowano wykorzystać dane statystyczne, empiryczne

i pomiarowe dotyczące zarówno punktowych jak i obszarowych źródeł zanieczyszczeń. Jednakże

zarówno podczas inwentaryzacji zlewni, jak i analizy dokumentów i baz danych (pozwolenia

wodnoprawne z katastru wodnego RZGW Gdańsk, baza danych o korzystaniu ze środowiska Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego), nie zidentyfikowano punktowych źródeł

zanieczyszczeń w postaci zrzutów ścieków. Jedyne dostępne informacje dotyczące odprowadzania

ścieków dotyczyły wód opadowych i roztopowych, a ich wyodrębnienie prowadziłoby do

11

zdublowania części ładunków z depozycji atmosferycznej. Z tego samego powodu w obliczeniu

ładunku pominięto BZT5, które jest parametrem używanym do określenia stopnia utlenienia

związków organicznych zawartych w ściekach (albo w wodzie) przy udziale mikroorganizmów. Analiza

miała na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie jaka część zanieczyszczeń (np. w ściekach

oczyszczonych) jest biodegradowalna. W związku z tym, że w toku prac nie zidentyfikowano

punktowych zrzutów ścieków, a co za tym idzie nie dysponowano danymi o wielkości parametru w

zrzucanych ściekach niemożliwe było oszacowanie czy i na jakim poziomie zachodzą procesy

utleniania.

Zakładany wstępnie wzór na obliczenie ładunku całkowitego w zlewni miał postać:

Łc = ∑ Łpkt + ∑ Łob

Po uszczegółowieniu i dostosowaniu do warunków lokalnych panujących w zlewni ostatecznie przyjął

on postać

Łc=(Ł0R+ŁD+ŁK)

gdzie:

ŁOR – suma ładunków obszarowych ze źródeł rolniczych (nawożenie mineralne ŁMIN + nawożenie

organiczne w postaci zsumowanej ładunków ŁORG i ŁDJP - obliczenia uwzględniają łączny ładunek

z suchej masy obornika i gnojowicy – tzw. świeża masa),

ŁD – suma ładunków pochodzących z depozycji atmosferycznej (z rozbiciem na LDG – suma ładunków

dostarczanych na powierzchnię lądowe i ŁDW – suma ładunków dostarczanych na powierzchnie

wodne),

ŁK – suma ładunków obszarowych pochodzących ze źródeł komunalnych, tj.: z przydomowych

oczyszczalni ścieków i od ludności nieskanalizowanej i nie korzystających z usług asenizacyjnych.

Do obliczeń zastosowano najnowsze udostępniane przez GUS dane statystyczne – lata 2015-2016 r.

Określenie ładunków całkowitych i jednostkowych, pochodzących z różnych źródeł zasilania zlewni

w biogeny to elementem wstępny do sporządzenia bilansu biogenów jezior.

Ogólne równanie bilansu biogenów w jeziorze ma postać:

ΔB=(ŁQd+ŁDW) – (ŁQo+ŁB)

gdzie:

ΔB – różnica bilansowa (ze znakiem „+” oznacza nadmiar ładunku zewnętrznego, ze znakiem „-” może

wskazywać na zasilanie wewnętrzne zlewni lub jeziora)

ŁQd – Suma ładunków dopływających z terenów zlewni,

ŁDW – Ładunek pochodzący z depozycji atmosferycznej na powierzchnię jeziora,

ŁQo – Suma ładunków odpływających z jeziora,

ŁB – Ładunek biogenów wynoszony z jeziora w pozyskiwanej biomasie ryb (wartość trudna do

oszacowania ze względu na wprowadzany materiał zarybieniowy, stosowanie zanęt spożywczych

i brak rejestru pozyskanej biomasy ryb przez wędkarzy).

Po przekształceniu i dostosowaniu wzoru do dostępnych danych i rodzajów ładunków otrzymujemy

jego następującą postać:

12

ΔB=(ŁQd+ŁDW) - ŁQo

Szczegółowy sposób oszacowania presji przedstawiono w rozdziale 6.5.

2.3.1. Podstawy metodyczne wykonania bilansu biogenów

Dla substancji biogennych wykonane będą roczne bilanse statyczne w oparciu o pozyskane

w trakcie realizacji zadania dane dotyczące rzeczywistych stężeniach biogenów w ciekach zasilających

jeziora. Do obliczenia bilansu potencjalnego biogenów (w układzie miesięcznym), wykorzysta się

oszacowane metodami empirycznymi rozkłady dopływu biogenów (suma ładunków z poszczególnych

źródeł), depozycję bezpośrednią na powierzchnię jeziora oraz sumaryczne ładunki biogenów

odpływające z jeziora. Ładunek odpływający z jeziora określony zostanie na podstawie średnich

miesięcznych przepływów w profilu Wietcisy i stężenia miarodajnego biogenów określonego dla

profilu umiejscowionego tuż powyżej wypływu z jeziora. Za stężenie miarodajne przyjęta zostanie

wartość stężenia z pomiarów własnych planowanych do wykonania w sierpniu 2017 r. Bilans

rzeczywisty oparty będzie wyłącznie na wynikach pomiarów własnych. Dla zlewni niekontrolowanych

za stężenie miarodajne przyjęte zostanie najgorsze stężenie zmierzone w pozostałych zlewniach

o zbliżonej strukturze użytkowania.

2.4. Metodyka oceny warunków ochrony wynikających z obowiązujących aktów

prawnych i dokumentów planistycznych

W ramach zadania, analizie poddane będą akty prawa powszechnego (w tym w szczególności

ustawy Prawo wodne i aktualizacji Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły),

dokumenty planistyczne gminy Przywidz tj. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, Program Ochrony Środowiska1

dla gminy Przywidz, plany i projekty planów zadań ochronnych/planów ochrony dla obszarów

chronionych, strefy ochronne ujęć wód, aglomeracje, plany urządzania lasu.

2.5. Wykorzystywane materiały i dane

Materiałem wyjściowym do realizacji prac będą w szczególności mapy i bazy danych

pochodzące z:

Aktualizacji Planu Gospodarowania Wodami na obszarze Dorzecza Wisły,

Opracowania pn. „Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego

ograniczeń w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników wodnych oraz w użytkowaniu ich

zlewni”, (MGGP S.A. oraz IOŚ, 2010 r.);

Opracowania pn. „Ekosystemy lądowe pozostające w dynamicznych relacjach w wodami

podziemnymi i powierzchniowymi dla obszarów dorzeczy w Polsce” (TECHMEX S.A.,

Warszawa 2009r.);

1 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Przywidz na lata 2016-2019 z perspektywą na lata 2020-2023

13

Opracowania pn. „Identyfikacja znaczących oddziaływań antropogenicznych wraz z oceną

wpływu tych oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne w regionie wodnym Dolnej

Wisły”, (PectoreEco, 2012 r.).

Opracowania pn. „Metodyka szacowania kosztów ustanawiania obszarów ochronnych”

(Instytut Rozwoju Miast w Krakowie, Kraków 2012 r.);

Opracowania pn. „Metodyka opracowania aktualizacji Programu wodno-środowiskowego

kraju”, (Mott MacDonald, 2015 r.);

Dokumentacji Planu Zadań Ochronnych obszaru NATURA 2000 Przywidz PLH220025;

Katastru wodnego regionu wodnego Dolnej Wisły,

Mapy Podziału Hydrograficznego Polski (1:10 000)

Geobazy aPGW, w tym warstw shape: JCWP, JCWPd, zlewni JCWP, granic regionu wodnego,

granic zlewni bilansowych;

Państwowego Rejestru Granic – PRG CODGiK;

Bazy danych monitoringowych Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) - GIOŚ za lata

2010-2016;

Mapy glebowo-rolniczej (1:500 000);

Dane z SWDE dla Gminy Przywidz;

Mapa pokrycia terenu CORINE Land Cover 2012;

Serwerów WMS; PIG-PIB, KZGW, geoportalu województwa pomorskiego, geoportalu

GeoSMoRP i innych,

Innych opracowania badawczych i studialnych, zawierających materiały przydatne do

wykonania zadania.

14

3. Charakterystyka jezior

Z punktu widzenia podziału hydrograficznego jeziora; Przywidzkie Małe i Przywidzkie Wielkie

(Duże), stanowią dwa odrębne naturalne zbiorniki rynnowe, powstałe w wyniku obniżenia poziomu

wód wypełniających uformowaną w okresie najmłodszego zlodowacenia rynnę glacjalną. Ze względu

jednak na genezę powstania i stały – swobodny kontakt hydrauliczny wód obu akwenów, tym samym

możliwość ich mieszania oraz cel opracowania, charakterystyka Jeziora Przywidzkiego Wielkiego

została rozszerzona o informacje dotyczące Jeziora Przywidzkiego Małego.

3.1. Położenie

Jeziora Przywidzkie położone są w obrębie jednej gminy wiejskiej Przywidz (kod 2204052),

w powiecie gdańskim, woj. pomorskie. Zlokalizowane są przy drodze wojewódzkiej nr 221,

w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodka administracyjnego gminy – wsi Przywidz (Ryc. 1) .

Ryc. 1. Położenie jezior przywidzkich na tle mapy topograficzne [źródło: Mapa topograficzna Polski – Vmap1]

15

Współrzędne geograficzne jezior w układzie WGS84’ to odpowiednio:

Jezioro Przywidzkie Małe (nr katalogowy 20680) – 54°11’32,9’’ N, 18°19’23,8’’ E,

Jezioro Przywidzkie Wielkie (Duże) (nr katalogowy 20679) – 54°12’03,6’’ N,

18°21’18,8’’ E

Zbiorniki te znajdują się w strefie źródliskowej rzeki Wietcisa (III rząd) – lewobrzeżnego

dopływu Wierzycy (II) której recypientem jest Wisła. Ciek należy do zlewni bilansowej Wierzyca

(GD06) w regionie wodnym Dolnej Wisły, administrowanym przez RZGW w Gdańsku. Północną

i wschodnią granicę zlewni jezior wyznaczają działy wodne I rzędu, będące jednocześnie granicami

zlewni bilansowych Wierzycy (GD06) oraz Raduni i Motławy (GD07).

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Kondrackiego (2002)2 teren ten leży w obrębie

Niżu Środkowoeuropejskiego, w podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie, makroregion;

Pojezierza Wschodniopomorskie (314.5), mezoregion; Pojezierze Kaszubskie (314.51). Cechami

charakterystycznymi mezoregionu są:

znaczne zróżnicowanie rzeźby terenu, w tym występowanie złożonych układów form

dolinnych, zwłaszcza rynien subglacjalnych,

procesy denudacyjno-erozyjne, głównie na terenach użytkowanych rolniczo

zróżnicowanie powierzchniowych utworów geologicznych i pokrywy glebowej,

znaczny udział terenów nie włączonych do systemu odwadniania powierzchniowego,

duży wpływ jezior na kształtowanie się obiegu wody w zlewniach,

brak ciągłości pierwszego poziomu wód podziemnych,

bardzo duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych

Kolejną cechą mezoregionu jest najwyższe na pojezierzach polskich wyniesienie naturalnych

zbiorników wodnych. Uśredniona rzędna zwierciadła wód obu jezior wynosi (w zależności od źródła

danych) od 187,4 (źródła kartograficzne) do 188 m n.p.m. („Sformułowanie w warunkach…”3).Tereny

te charakteryzują się znacznymi deniwelacjami terenu z głęboko wciętymi rynnami glacjalnymi co

przekłada się bezpośrednio na kształt i charakter zlewni. Misy obu jezior rozdzielone są

przewężeniem, częściowo przekształconym i zwieńczonym mostem drogi powiatowej nr 2205G,

łączącej Przywidz z drogą wojewódzką nr 233.

2 Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 3 „Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników oraz w użytkowaniu ich zlewni”, RZGW Gdańsk, 2010

16

Ryc. 2. Położenie jezior przywidzkich w regionie wodnym Dolnej Wisły

17

3.2. Charakterystyka limnologiczna i morfometryczna jeziora

Jeziora Przywidzkie są jeziorami typu rynnowego, powstałymi w wyniku działalności

rzeźbotwórczej lądolodu podczas najmłodszego zlodowacenia bałtyckiego (północnopolskiego).

Układ rynny jest ściśle powiązany z przebiegiem moren czołowych, a więc prostopadły do ich osi

podłużnej.

Jeziora ze względu na położenie w strefie wododziałowej zasilane są głównie wodami

podziemnymi i z opadów atmosferycznych w postaci opadu bezpośredniego na ich powierzchnię.

W nieco mniejszym stopniu wodami pochodzącymi ze spływu potamicznego i powierzchniowego.

Największą rolę, ze względu na głębokie wcięcie doliny, tym samym kontakt z kilkoma - przeważnie

nieciągłymi warstwami wodonośnymi - odgrywa zasilanie podziemne. Warunki geomorfologiczne

i litologia utworów powierzchniowych - mała wodochłonność utworów powierzchniowych, w których

przeważają utwory gliniaste o niskim współczynniku filtracji (<0,058⋅10-6 m/s wg Andrzej T. Gruchot,

2003 4) decydują o nasileniu spływu potamicznego w okresach wybitnie wilgotnych i szybkiej reakcji

jeziora na zmienne warunki zasilania (zaobserwowane również w okresie wykonywania badań

własnych autorów opracowania).

Częste – sięgające kilkudziesięciu cm wahania wody (przyp. autorów5), mają swoje

odzwierciedlenie w rozbieżnościach dotyczących zarówno powierzchni jak i głębokości jeziora

(tab. 1.). Wahania te ograniczają zarówno liczebność jak i zróżnicowanie gatunkowe roślinności strefy

litoralnej. Szybki odpływ wód opadowych został w przypadku tych jezior częściowo ograniczony

poprzez znajdującą się na wypływie z Jeziora Przywidzkiego Małego kładkę pieszą, która obecnie

pełni rolę urządzenia piętrzącego (w kładce znajdują się dwa przepusty w złym stanie technicznym,

zablokowany częściowo odpływ). Szczegółowa ocena zakresu wahań zwierciadła wód zbiorników

i jego wpływu na strefę brzegową na chwilę obecną nie jest możliwa do przeprowadzenia ze względu

na brak stałych obserwacji stanów na jeziorze.

Jezioro Przywidzkie Małe (ID katalogowy zbiornika: 20680, ID hydrograficzny zlewni : 298411)

Morfometria jeziora

Jezioro posiada charakterystyczny dla niewielkich jezior rynnowych wrzecionowaty kształt ze

stosunkowo mało urozmaiconą linią brzegową i brakiem charakterystycznych dla jezior

o urozmaiconej morfometrii elementów mis jeziornych. Posiada stromo nachylone brzegi, przy

jednocześnie łagodnie nachylonych stokach w obrębie samej misy jeziornej. Strefa litoralna jest

stosunkowo uboga, jedynie na jego zachodnim skraju w rejonie obniżenia będącego płaskim

i podmokłym przedłużeniem rynny jeziornej jej miąższość sięga kilkudziesięciu metrów.

4 Gruchot A.T., 2003, Orientacyjne wartości współczynnika filtracji gruntów naturalnych materiały dydaktyczne UR w Krakowie (www.matrix.ur.krakow.pl – dostęp sierpień 2017) na podstawie badań własnych Gruchot A.T. - Rozprawa doktorska. Akademia Rolnicza, Kraków 5 Przypuszczenie potwierdzone: wynikami pomiarów stanu jezior kontrolowanych w rejonie, w tym w szczególności Jeziora Raduńskiego

Górnego, morfologią zlewni bezpośredniej, brakiem wykształcenia strefy brzegowej roślinności oraz śladami zasięgu wód na obiektach zlokalizowanych na brzegach jezior, ograniczoną możliwością odpływu wód wezbraniowych – przepusty na wypływie z jeziora

18

Tabela 1. Morfometria Jeziora Przywidzkiego Małego

Parametr Wartość Źródło danych

Powierzchnia (P):

17 ha IRŚ Olsztyn6

16,5 ha Mapa Hydrograficzna Polski (MHP) w skali 1:50 000

16,5 ha MPHP 2010

Głębokość maks.: 4,0 m IRŚ Olsztyn, MHP

Głębokość średnia: 2,0 m IRŚ Olsztyn

Objętość (V): 342 tys. m3 IRŚ Olsztyn

Długość (D): 1210 m Dane własne

Szerokość maks. (S): 200 m Dane własne

Wskaźnik wydłużenia (λ): 6,05 Dane własne

Długość linii brzegowej (L): 2686 m MPHP 2010

Powierzchnia wysp: 0 ha MPHP 2010

Ryc. 3. Batymetria Jez. Przywidzkiego Małego [opracowanie własne na podstawie IRŚ Olsztyn]

6 Plany batymetryczne jezior IRŚ Olsztyn

19

Podatność na degradację

Zgodnie z wytycznymi SOJJ7, dokonano klasyfikacji Jeziora Przywidzkiego Małego pod kątem jego

podatności na degradację. Podczas oceny przyjęto założenie, że wymiana wód w Jeziorze

Przywidzkim Małym jest analogiczna do wielkości wymiany przyjętej w opracowaniu

pn. „Sformułowanie w warunkach korzystania …” (MGGP, IOŚ)8 dla Jeziora Przywidzkiego Wielkiego

(Dużego) z uwagi na stały kontakt hydrauliczny obu zbiorników. Stratyfikacja w zbiorniku natomiast

nie występuje ze względu na jego niewielką głębokość. Ocena parametrów morfometrycznych,

hydrograficznych i zlewniowych pozwoliła na zakwalifikowanie go do kategorii non (kat. IV) do której

zaliczane są jeziora skrajnie podatne na degradację.

Tabela 2. Ocena podatności na degradację Jeziora Przywidzkiego Małego na podstawie SOJJ (Kudelska, Cydzik, Szoszka, 1994)

Parametr Jednostka Wartość Klasa Kategoria

Głębokość średnia: [m] 2,0 4 non

Objętość jeziora (V)/długość linii brzegowej (L): [tys. m3/m] 1,28 3 III

Stratyfikacja wód: [%] 0 4 non

Pow. dna czynnego/objętość wód epilimnionu: [m2/m3] >30 4 non

Wymiana wody: [%] 30 1 I

Współczynnik Schindlera: [m2/m3] 52,2 4 non

Zagospodarowanie zlewni bezpośredniej: - Lasy >60% 1 1

Średnia: 4,2 non

Jezioro Przywidzkie Wielkie (Przywidzkie Duże) (ID katalogowy zbiornika: 20679, ID hydrograficzny

zlewni: 298411)

Morfometria jeziora

W przeciwieństwie do mniejszego zbiornika, Jezioro Przywidzkie Wielkie (Duże) posiada silnie

rozwiniętą linię brzegową. Można w jego obrębie wyróżnić kilka elementów charakterystycznych dla

rozbudowanych mis jeziornych9, tj. dwa wyraźne głęboczki w obrębie plosa głównego, dwa mniejsze

baseny w skrajnych (wschodniej i zachodniej) częściach jeziora, wyspę stanowiącą obecnie rezerwat

przyrody, półwysep i zatokę w części południowej. Strefa mielizny brzegowej jest znacznie węższa od

tej na Jeziorze Przywidzkim Małym i szybko przechodzi w stok sublitoralu. Duże nachylenia stoków

charakterystyczne są dla niemal całego zbiornika, wyjątek stanowi basen zachodni, co nawiązuje do

rzeźby stref brzegowych. Stromo nachylone brzegi posiadają deniwelacje sięgające na brzegach

7Kudelska D., Cydzik D., Soszka H., 1994, Wytyczne Monitoringu podstawowego jezior, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 8 „Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników oraz w

użytkowaniu ich zlewni”, 2010, Warszawa, MGGP, IOŚ 9 Choiński A., 2007, Limnologia fizyczna Polski, Wyd. UAM, Poznań

20

południowych 20-25 m, na północnych przeciętnie od 35-45 m. Strefa pobrzeża wynurzonego jest

bardzo słabo wykształcona, miejscami trudna do wydzielenia, a klif epilitoralu wysoki i pokryty

lasami. Na szybki, miejscami gwałtowny spływ wód powierzchniowych, wskazują też liczne jary

i naturalne żłoby, uformowane w silnie nachylonych stokach. Taka budowa brzegów znacząco

ogranicza możliwości wytworzenia naturalnej strefy buforowej dla substancji przenoszonych wraz

z szybkim spływem potamicznym. Rolę bufora odgrywa w tej sytuacji roślinność drzewiasta.

Odmienna charakterystykę strefy brzegowej mają jedynie ujścia cieków. Wykształcona tam strefa

litoralna posiada większą miąższość i większe zróżnicowanie gatunkowe porastającej ją roślinności.

W substracie dna, obok charakterystycznych dla znaczącej części zbiornika utworów piaszczystych,

pojawiają się utwory o frakcji drobniejszej z dużym odsetkiem substancji organicznych. Niewielką

warstwę takich osadów stwierdzono także w rejonie połączenia zbiornika z Jeziorem Przywidzkim

Małym.

Tabela 3. Morfometria Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego)

Parametr Wartość Źródło danych

Powierzchnia (P):

114 ha IRŚ Olsztyn10

111,1 ha Mapa Hydrograficzna Polski (MHP 2010) w skali

1:50 000

111 ha MPHP 2010

Głębokość maks.:

12,0 m IRŚ Olsztyn, MHP

12,2 m MGGP, IOŚ

Głębokość średnia: 5,3 m IRŚ Olsztyn

Objętość (V): 6311 tys. m3 IRŚ Olsztyn

Długość (D): 3410 m dane własne

Szerokość maks. (S): 495 m dane własne

Wskaźnik wydłużenia (λ): 6,9 dane własne

Długość linii brzegowej (L): 10353 m MPHP 2010

Powierzchnia wysp: 4,55 ha MPHP 2010

10 Plany batymetryczne jezior IRŚ Olsztyn

21

Ryc. 4. Batymetria Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) [opracowanie własne na podstawie IRŚ Olsztyn]

Podatność na degradację

Ocena podatności jeziora na degradację została wykonana zgodnie z wytycznymi SOJJ11 na potrzeby

opracowania pn. „Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń

w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników oraz w użytkowaniu ich zlewni” (MGGP, IOŚ)12. Zgodnie z tą

oceną zakwalifikowano je do II kategorii – jeziora dość podatne na degradację. Jezioro pomimo

głębokości przekraczającej 10 m, uznawane jest za zbiornik niestratyfikowany - polimiktyczny.

Mieszanie wód zachodzi w niemal całym profilu głębokościowym. Okresowo jednak stratyfikacja,

chociaż niepełna, może występować na co wskazują wyniki pomiarów termiczno-tlenowych

zamieszczone w Formularzu Badań Monitoringowych Jezior z 2010 r.(WIOŚ Gdańsk).Na wykresach

odzwierciedlających wyniki pomiarów w dwóch terminach letnich widać wyraźny zasięg epilimnionu,

natomiast granica między metalimnionem a hypolimnionem jest trudna do wydzielenia, ale skłania

raczej do uznania jeziora za dymiktyczne. Uzyskanie jednoznaczności w tym zakresie wymagałoby

przeprowadzenia kilkuletnich pomiarów ciągłych przy zróżnicowanych warunkach atmosferycznych.

11Kudelska D., Cydzik D., Soszka H., 1994, Wytyczne Monitoringu podstawowego jezior, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 12 „Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników oraz w użytkowaniu ich zlewni”, 2010, Warszawa, MGGP, IOŚ

22

Ryc. 5. Profile termiczne Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) – badania WIOŚ Gdańsk – 2010 [opracowanie własne na podstawie WIOŚ Gdańsk]

Wyniki oceny klas podatności na degradację wg SOJJ, wykonanych przez MGGP i IOŚ dla

poszczególnych parametrów zamieszczono w tabeli poniżej.

Tabela 4. Ocena podatności na degradację Jeziora Przywidzkiego Wielkiego wg SOJJ [źródło; MGGP i IOŚ]

Parametr Jednostka Wartość Klasa Kategoria

Głębokość średnia: [m] 5,3 2 non

Objętość jeziora (V)/długość linii brzegowej (L): [tys. m3/m] 0,73 4 III

Stratyfikacja wód: [%] 0 4 non

Pow. dna czynnego/objętość wód epilimnionu: [m2/m3] 0,14 2 non

Wymiana wody: [%] 30 1 I

Współczynnik Schindlera: [m2/m3] 1,7 1 non

Zagospodarowanie zlewni bezpośredniej: - Lasy >60% 1 1

Średnia: 2,14 non

23

3.3. Charakterystyka biologiczna

Analiza dostępnych materiałów oraz badania terenowe wykazały, że strefa litoralna

porośnięta roślinnością wodną zarówno w obrębie jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) jak

i Małego występuje tylko na platformie przybrzeżnej. Platforma przybrzeżna to tzw. płycizna

przybrzeżna, nachylona w kierunku jeziora ściśle związana z linią brzegową. Powstaje ona na skutek

falowania i zmian poziomu zwierciadła wody, które to przyczyniają się do procesów abrazyjnych,

a także w wyniku transportu i akumulacji osadów. W strefie tej w obrębie obu jezior, w wyniku

istniejących w jeziorze różnorodnych warunków przyrodniczych związanych z układami

morfometrycznymi, występują cztery odmienne strefy roślinności.

Strefa amfifitów (roślinności ziemnowodnej) występuje w pasie wahania wód lustra wody

jeziora oraz gwałtownych spływów powierzchniowych. Amfifity w przypadku obu jezior

reprezentowane są przez następujące taksony:

Pałka wąskolistna (Typha angustifolia)

Manna mielec (Glyceria maxima)

Turzyce sp. (Carex sp.)

Krwawica pospolita (Lythrum salicaria)

Tatarak zwyczajny (Acorus calamus)

Kłoć wiechowata (Cladium mariscus)

Trzcina pospolita (Phragmites australis)

Skrzyp bagienny (Equisetum fluviatile)

Oczeret jeziorny, sitowie jeziorne (Schoenoplectus lacustris)

Ponikło błotne (Eleocharis palustris)

Jeżogłówka gałęziasta (Sparganium erectum)

Tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris)

Rdestnice (Potamogeton sp.)

Strefa helofitów (roślinności wynurzonej) tworzy pas o bardzo zmiennym charakterze.

W strefie tej dominują trzcina pospolita, oczeret jeziorny i jeżogłówka. Najszersze pasy helofitów

występują na rozległych ławicach przybrzeżnych wzdłuż północno wschodniego brzegu i we wciętych

w brzeg zatokach. Brak ochronnego pasa helofitów występuje w rejonie miejscowości Przywidz oraz

w rejonach ośrodków wczasowych (plaże, kąpieliska). Wokół wyspy, która nie jest zagospodarowana

otulina z helofitów stanowi blisko 100 % długości i jej brzegów.

Strefa nimfeidów (roślinności o liściach pływających) występuje w niewielkich skupiskach.

Przyczyną ograniczenia obecności nimfeidów w Przywidzkim Wielkim (Dużym) są wahania lustra

wody w sezonie wegetacyjnym natomiast w przypadku Jeziora Przywidzkiego Małego zabudowanie

brzegów i rozwój turystyki.

Strefa elodeidów wraz z isoetidami (roślinności całkowicie zanurzonej wraz z porastającą

dno) jest największa z najliczniej reprezentowaną fitocenozą roślin osiadłych. Elodeidy są

dominującym pasem ekologicznym w litoralu przybrzeżnym i śródjeziornym. Najliczniej

występującymi gatunkami są rogatek sztywny, rdestnica gęsta, wywłócznik kłosowy, rdestnica

drobnoziarnista, rdestnica kędzierzawa i rdestnica błyszcząca. W przypadku jeziora Przywidzkiego

24

Małego o zwiększonym oddziaływaniu antropogenicznym napotyka się duże płaty glonów

nitkowatych.

Dane dotyczące składu jakościowego i ilościowego fitoplanktonu w przypadku obu jezior są

bardzo ograniczone , przy czym najbardziej wiarygodne dane pochodzą z badań wykonanych przez

Pracownię Ekologii Biochemicznej Mikroorganizmów Uniwersytetu Gdańskiego. W ramach

prowadzonych badań w 2002 r. pobrano próby z jezior przywidzkich. Na podstawie analizy

mikroskopowej stwierdzono obecność sinic, spośród których dominowały gatunki należące do

rodzaju Anabaena (A. flos-aquae, A. spiroides, A. planktonica oraz A. circinalis) i Microcystis (M. flos-

aquae, M. aeruginosa). Analiza składu i liczebności fitoplanktonu zawarta w opracowaniu

„Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń w korzystaniu z wód

jezior lub zbiorników oraz w użytkowaniu ich zlewni” wskazywała na umiarkowaną trofię.

W stosunkowo ubogim fitoplanktonie wiosennym, jak też bogatszym gatunkowo fitoplanktonie

letnim dominowały okrzemki. Wyżej przytoczone dane pozwalają stwierdzić, że jeziora przywidzkie

zaliczyć należy do jezior mezoeutroficznych, dla których charakterystyczne jest występowanie

w okresie zimowym, w czasie trwania pokrywy lodowej oraz wkrótce po stajaniu lodów

dominujących taksonów fitoplanktonu tj.: Volvocales, Dinophyceae, Cryptophyceae. W okresie

wiosennym, jako dominująca grupa występują okrzemki, Bacillariophyceae. Latem natomiast

Chrysophyceae, a następnie: Chlorococclaes, Desmidiaceae, Cyanoprokaryota. W okresie jesiennym

ponownie grupą dominującą są okrzemki Bacillariophyceae, które charakteryzują się tolerancją na

niższe temperatury i nasłonecznienie.

Na jeziorze Przywidzkim Wielkim stwierdzono obecność jednego z gatunków ryb

wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG - 1134 Różanki Rhodeus sericeus. Różanka

należy do najmniejszych ryb karpiowatych Europy. Preferuje wody stojące lub wolno płynące,

zasiedlając głownie jeziora, stawy, starorzecza i kanały. Stan zachowania populacji i siedliska na

dwóch stanowiskach znajdujących się na jeziorze przywidzkim oceniono jako U1 - stan zachowania

gatunku jest niewłaściwy.

Pozostałe stwierdzone13 dominujące w jeziorach przywidzkich gatunki ichtiofauny to:

Karpiowate (Cyprinidae); Karaś pospolity (Carassius Carassius), Karaś srebrzysty (Carassius

auratus gibelio), Krąp (Blicca bjoerkna), Leszcz (Abramis brama), Lin (Tinca tinca), Płoć

(Rutilus rutilus), Ukleja (Alburnus alburnus), Wzdręga (Scardinius erythrophthalmus),

Okoniowate (Percidae); Jazgarz (Gymnocephalus cernua), Okoń (Perca fluviatilis), Sandacz

(Sander Lucioperca),

Szczupakowate (Esocidae); Szczupak (Esox lucius),

Wegorzowate (Anguillidae); Węgorz (Anguilla anguilla).

W obrębie Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) niewykluczone jest też występowanie

w postaci szczątkowej populacji siei (Coregonus lavaretus), którą próbowano introdukować w latach

90-tych oraz niewielkie populacje pochodzących z zarybień w latach 1998-2008 gatunków obcych, tj.:

karpia (Cyprinus carpio), amura białego (Ctenopharyngodon idella) oraz tołpygi białej i pstrej

(Hypophthalmichthys molitrix i Hypophthalmichthys nobilis).

13 Na podstawie informacji i ksiąg ewidencyjnych odłowów Zakładów Rybackich „Wdzydze” oraz operatu rybackiego - Ściążko M., 2009, Operat rybacki obwodu rybackiego jeziora Przywidz (Przywidzkie) na rzece Wietcisa nr 1

25

Ryc. 6. Fragment mapy obszaru Natura 2000 z zaznaczonymi siedliskami różanki

[źródło: opracowanie własne z wykorzystaniem; Przywidz PLH220025 - dokumentacja planu zadań ochronnych (PZO)]

W Standardowym formularzu danych obszaru Natura 2000 PLH220025 – Przywidz widnieje też

informacja o obecności w małych zbiornikach zlewni, gatunku podlegającego ochronie ścisłej

i ocenionego jako gatunek wysokiego ryzyka – strzebli błotnej (Rhynchocypris percnurus). Brak jednak

jednoznacznej informacji czy występuje także w jeziorach przywidzkich.

Z informacji uzyskanych od użytkownika rybackiego wynika, że istotnym zagrożeniem dla istniejących

w zbiornikach populacji ichtiofauny oprócz nadmiernych odłowów, staje się kłusownictwo i okresowa

obecność kormoranów czarnych (Phalacrocorax carbo). W pierwszym przypadku, coraz częściej

interwencje Państwowej i Społecznej Straży Rybackiej dotyczą nielegalnych połowów prądem

w okresie zimowym, także z pokrywy lodowej. Stwarza to znaczące zagrożenie szczególnie dla

narybku i wylęgu naturalnego oraz jesiennego materiału zarybieniowego. Jeżeli chodzi o wpływ

kormorana czarnego może być on określony tylko szacunkowo. Wg informacji użytkownika

rybackiego grupy kormoranów okresowo bytujące na wyspie na Jeziorze Przywidzkim Wielkim liczą

około 45-60 szt. osobników. Straty w rybostanie spowodowane przez kormorany na jeziorach

przywidzkich, oszacowane w operacie rybackim wynoszą od 7 do 20 kg/ha.

26

3.4. Charakterystyka JCWP jeziornej

Jezioro Przywidzkie Wielkie (Duże) zlokalizowane jest w obszarze dorzecza Wisły, regionie

wodnym Dolnej Wisły, zlewni bilansowej Wierzyca (GD06), w obszarze RZGW Gdańsk. Pod względem

administracyjnym jezioro położone jest w województwie pomorskim, powiat gdański, gmina

Przywidz.

Ryc. 7. Jednolita Część Wód Jeziornych Jezioro Przywidzkie Wielkie [opracowanie własne z wykorzystaniem warstw MPHP i aPGW]

Zgodnie z aktualizacją Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U.

z 2016 r. poz. 1911) jezioro stanowi naturalną jednolita cześć wód jeziornych o kodzie PLLW20679.

Celami środowiskowymi dla omawianej JCWP jeziornej są:

27

dobry stan ekologiczny

dobry stan chemiczny

Dla JCWP określono derogację (4(4) – 1 ), polegającą na przedłużeniu terminu osiągnięcia

celu środowiskowego - przedłużenie terminu osiągnięcia celu - brak możliwości technicznych,

odstępstwo ze względu na planowane na rok 2021 ustanowienie obszaru ochronnego jeziora;

spodziewane efekty tego działania możliwe po roku 2021. Termin osiągnięcia celów środowiskowych

określono na 2027 rok.

Tabela 5. Podstawowa charakterystyka JCWP (za aPGW)

Nazwa JCWP Jezioro Przywidzkie Duże14 Kod JCWP PLW20679

Typ abiotyczny 2a Dorzecze Wisły

Region wodny Region wodny Dolnej Wisły

Zlewnia bilansowa Wierzyca

Status JCWP Naturalna

JCWP monitorowana TAK

Stan ekologiczny Umiarkowany

Wskaźniki determinujące stan/potencjał ekologiczny

IOJ, ESMI, PMPL, fosfor całkowity, widzialność, % O2 w hipolimnionie

Stan chemiczny Dobry

Stan JCWP Zły

Presja Rolnictwo z zabudową rozproszoną, turystyka i rekreacja

Ocena ryzyka nieosiągnięcia celu środowiskowego

Zagrożona

JCWP Jezioro Przywidzkie Duże stanowi obszar chroniony, zgodnie z art.113 ust. 4 ustawy z dnia

18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2015r. poz. 469 z późn. zm.) 15, tj.:

część wód przeznaczona do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych,

obszar przeznaczony do ochrony siedlisk lub gatunków, ustanowionych w ustawie

o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym

czynnikiem w ich ochronie.

Tabela 6. Wyciąg z wykazu jednolitych części wód powierzchniowych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych

Na podstawie art. 113 ust. 4 pkt 3 ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001r. (Dz. U. 2015 poz. 469)

RK - 1 Wykaz jednolitych części wód powierzchniowych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych

RZGW Nazwa

obszaru dorzecza

Nazwa regionu

wodnego

Nazwa zlewni

bilansowej

Kod SCWP

Nazwa SCWP Kod JCWP ((ID_hyd

dla jezior) Nazwa JCWP

Gdańsk Wisła DW

Wierzyca, (L) Wisła:

Mątawa-Nogat

DW1202 Wietcisa PLLW20679 Jez. Przywidzkie

Duże

14 Obowiązująca nazwa własna JCWP wg aPGW 15 Ustawa znowelizowana w 2017 r. – Dz.U. z 2017 poz. 1121

28

W aPGW określono następujące działania mające na celu osiągnięcie dobrego stanu JCWP.:

Tabela 7. Wyciąg z katalogu działań dla JCWP jeziornej Jezioro Przywidzkie Duże [źródło: aPGW]

KA

TEG

OR

IA

DZI

AŁA

Ń

GR

UP

A D

ZIA

ŁAŃ

NA

ZWA

DZI

AŁA

NIA

RO

DZA

J D

ZIA

ŁAN

IA

ZAK

RES

RZE

CZO

WY

JED

NO

STK

A

OD

PO

WIE

DZI

ALN

A

HA

RM

ON

OG

RA

M

DZIAŁANIA KONTROLNE

Kontrola użytkowników prywatnych i

przedsiębiorstw

kontrola postępowania w

zakresie gromadzenia ścieków przez użytkowników

prywatnych i przedsiębiorców oraz oczyszczania ścieków

przez użytkowników prywatnych z częstotliwością

co najmniej raz na 3 lata

działania podstawowe

przeprowadzenie kontroli

gmina działanie

ciągłe

DZIAŁANIA KONTROLNE

Kontrola użytkowników prywatnych i

przedsiębiorstw

kontrola postępowania w zakresie oczyszczania ścieków

przez przedsiębiorstwa z częstotliwością raz na 3 lata

działania podstawowe

przeprowadzenie kontroli

WIOŚ działanie

ciągłe

DZIAŁANIA

KONTROLNE

Kontrola użytkowników

prywatnych i przedsiębiorstw

kontrola rolniczego gospodarowania przez

użytkowników prywatnych i przedsiębiorstwa z

częstotliwością raz w roku

działania

uzupełniające

przeprowadzenie

kontroli

WIOŚ,

gmina

działanie

ciągłe

DZIAŁANIA ORGANIZACYJNO-

PRAWNE I EDUKACYJNE

Dostęp do informacji

objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i

wykonanie oceny jakości wody

działania podstawowe

opracowanie oceny dla części wód

PPIS działanie

ciągłe

DZIAŁANIA

ORGANIZACYJNO-PRAWNE I

EDUKACYJNE

Ustanowienie obszarów

ochronnych zbiorników wód śródlądowych

opracowanie dokumentacji

na potrzeby ustanowienia obszaru ochronnego

zbiornika wód śródlądowych

działania podstawowe

opracowanie dokumentacji

wskazującej zasięg obszaru

ochronnego, konieczne do

wprowadzenia zakazy, nakazy i

ograniczenia oraz koszty

ustanowienia obszaru

ochronnego zbiornika wód

śródlądowych - Jezioro Przywidzkie

Duże

Dyrektor RZGW w Gdańsku

IV kw. 2018

DZIAŁANIA ORGANIZACYJNO-

PRAWNE I EDUKACYJNE

Ustanowienie obszarów

ochronnych zbiorników wód

śródlądowych

wydanie rozporządzenia na potrzeby ustanowienia

obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych

działania podstawowe

wydanie rozporządzenia

Dyrektora RZGW w Gdańsku w sprawie

ustanowienia obszaru

ochronnego

zbiornika wód śródlądowych -

Jezioro Przywidzkie Duże

Dyrektor RZGW w Gdańsku

IV kw. 2021

29

3.5. Analiza stanu wód jeziora

3.5.1. Analiza stanu wód jeziora wg Państwowego Monitoringu Środowiska

Ze względu na fakt, iż tylko Jezioro Przywidzkie Wielkie stanowi jednolitą część wód, tylko

ono było badane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W celu analizy stanu wód jeziora

pozyskano dane monitoringowe z lat 2010-2016.

Wyniki badań przeprowadzonych w 2010 roku wykazały, że jezioro Przywidzkie Wielkie,

charakteryzowało się III klasą jakości pod względem stanu biologicznego oraz stanem fizyko–

chemicznym poniżej dobrego. Stan ekologiczny jednolitej części wód określono jako słaby, natomiast

stan chemiczny był dobry. Umiarkowany stan ekologiczny jeziora stanowił wypadkową

umiarkowanego stanu biologicznego oraz stanu fizykochemiczny poniżej dobrego. Na stan

fizykochemiczny poniżej dobrego wpływ miały niska przezroczystość wody, przekroczony

dopuszczalny poziom fosforu ogólnego i słaby stan natlenienia wód hypolimnionu (1,3%) oraz

notowane przekroczenia dla stężenia dopuszczalnego fenoli (indeks fenolowy). Stan ogólny wód JCW

określono jako zły .

Wyniki badań przeprowadzonych w 2013 r. wykazały, iż stan ekologiczny jednolitej części

wód określono jako słaby. Wskaźnikiem decydującym o słabym stanie ekologicznym była zawartość

chlorofilu .Stan wód JCW określony został zatem jako zły.

W przypadku danych pochodzących z 2016 r. analizie poddano surowe dane wyjściowe.

Każdemu z badanych parametrów przyporządkowano klasę zgodnie z rozporządzeniem Ministra

Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód

powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych.

30

Tabela 8. Zestawienie stanu wód jeziora wg PMŚ w latach 2010-2016 [źródło: WIOŚ Gdańsk] R

ok

bad

ania

Typ

mo

nit

ori

ngu

Prz

ew

od

no

ść

[µS/

cm]

% O

2 w

hyp

oli

mn

ion

ie

Wid

zial

no

ść [

m]

Azo

t o

góln

y

[mgN

/l]

Fosf

or

ogó

lny

[mgP

/l]

Ch

loro

fil '

a' [

µg/

l]

Fito

pla

nkt

on

PM

PL

Mak

rofi

ty E

SMI

Fito

be

nto

s IO

J

Ich

tio

fau

na

LFI+

/LFI

-

CEN

Sub

stan

cje

sy

nte

tycz

ne

i

nie

syn

tety

czn

e

Oce

na

stan

u

che

mic

zne

go

Oce

na

stan

u/p

ote

ncj

ału

e

kolo

gicz

ne

go (

po

we

ryfi

kacj

i)

wsk

aźn

ik

de

cyd

ują

cy o

kla

sie

st

anu

eko

logi

czn

ego

Oce

na

stan

u J

CW

Uw

agi

2010 O/D 156 1,3 1,8 1,09 0,074 14,2 bd 0,42 0,54 bd bd dobry słaby chlorofil zły

2013 O 136 0,4 1,9 1,33 0,153 22,2 2,20 0,407 0,540 0,93 dobry dobry umiarkowany PMPL, ESMI,

IOJ zły dziedziczenie

2016 D 140 0,2 2 0,8 0,039 13,7 1,93 0,47 0,64 bd bd bd umiarkowany chlorofil zły na podstawie danych roboczych

3.5.2. Wyniki analiz jakości wód jeziora na podstawie badań własnych

Podstawowym celem wykonania badań i pomiarów dodatkowych było określenie stanu

badanych jezior w różnych jego obszarach. Konieczność ich wykonania, wynikała z faktu braku

dostatecznej ilości danych dotyczących zawartości poszczególnych związków w różnych punktach

analizowanych jezior. Badania przeprowadzone zostały w dniach 9-10 sierpnia 2017 roku,

w 3 wytypowanych na podstawie planu batymetrycznego profilach(pkt. nr 8, 9, 10). Próby wody

pobrane zostały z jednostki pływającej, z głębokości 1m. W pobranych próbkach wody analizowano

zawartość form azotu (amonowego, azotynowego, azotanowego, organicznego i ogólnego) i fosforu

(fosforanów rozpuszczonych i fosforu ogólnego), BZT5 oraz Miano Coli. Poniżej przedstawiono

poglądowo rozmieszczanie punktów poboru prób na jeziorach.

Ryc. 8. Profile pomiarowe na jeziorach przywidzkich [źródła; MPHP, GUGiK Mapa Topograficzna Polski]

Wyniki analiz wód badanych jezior odniesiono do wartości granicznych wskaźników jakości

wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych, takich jak jezioro lub inny naturalny

zbiornik wodny, w tym jezior lub innych zbiorników naturalnych wyznaczonych jako jednolite części

wód silnie zmienione, oraz sztuczny zbiornik wodny zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia

Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części

wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2016

poz. 1187).

Interpretacja wyników w zakresie podstawowych biogenów jakimi są azot ogólny i fosfor

ogólny pozwoliła na określenie, uśrednionego dla obu jezior stanu ekologicznego jezior jako

umiarkowany. Przy czym stan ekologiczny Jeziora Przywidzkiego Wielkiego określono jako dobry,

a Przywidzkiego małego jako umiarkowany. Próba wody pobrana w miejscu ścisłego kontaktu obu

jezior tj. w punkcie 9 wykazała stan ekologiczny umiarkowany, przy czym wynik stanowi niejako

32

wypadkową jakości badanych jezior i ma charakter informacyjny o wpływie zlewni na jakość wód

jeziornych.

Wyniki badań pozwalają w sposób jednoznaczny stwierdzić iż zmiana jakości wód jeziornych

wzrasta wraz z przyrostem zlewni.

Tabela 9. Ocena stanu ekologicznego jezior [własne badania uzupełniające - sierpień 2017]

Nr profilu

Opis profilu Azot ogólny Fosfor ogólny

Stan ekologiczny mgN/l) (mgP/l)

8 Jezioro Przywidzkie Wielkie 1,22 0,053 Dobry

9 Strefa mieszania wód obu jezior 1,73 0,046 Umiarkowany

10 Jezioro Przywidzkie Małe 2,01 0,054 Umiarkowany

Średnia dla jezior 1,65 0,051 Umiarkowany

3.5.3. Analiza zmienności wybranych parametrów jakości wód jeziora

W ramach prowadzonych prac przeprowadzono analizę danych dotyczących jakości wód

Jeziora Przywidzkiego Wielkiego pozyskanych na przestrzeni lat przez Wojewódzki Inspektorat

Ochrony Środowiska w Gdańsku, a także podjęto próbę odniesienia ich do aktualnych danych

o stanie jakościowym pochodzących z monitoringu diagnostycznego przeprowadzonego w 2016r

przez WIOŚ oraz badań własnych przeprowadzonych bezpośrednio na potrzeby sporządzenia

niniejszej dokumentacji. Należy zauważyć, że na przestrzeni lat sposoby oceny jakości wód zmieniały

w związku z czym analizie poddano surowe dane wyjściowe. Kolejnym aspektem jest fakt, że nie

wszystkie wskaźniki jakości wody mierzone były we wszystkich latach i we wszystkich punktach

pomiarowych. W celu wskazania zmienności jakości wód, do dalszej analizy wybrano jedynie

wskaźniki, dla których istnieją dane w rozpatrywanych okresach czasu i dla których istnieje pewność

co do lokalizacji punktu pomiarowego. Po zestawieniu danych cząstkowych stwierdzono,

że jednorodny ciąg danych pomiarowych dotyczy wyników analiz biogenów, tj.:

Azot ogólny (całkowity),

Fosfor ogólny,

które jednocześnie zestawiono (tab. 10) z danymi pozyskanymi w ramach obecnie prowadzonych

prac:

33

Tabela 10. Zmienność parametrów jakości wód Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) w odniesieniu do oceny stanu ekologicznego [na podstawie danych PMŚ oraz własnych]

Par

ame

tr

Jed

no

stka

Wio

sna

20

10

Lato

20

10

(2)

Jesi

eń

20

10

Wio

sna

20

13

Lato

20

13

(1)

Lato

20

13

(2)

Jesi

eń

20

13

Wio

sna

20

16

Lato

20

16

(1)

Lato

20

16

(2)

Jesi

eń

20

16

Lato

20

17

Przewodność [µS/cm] 195 125 131 135,0 137,0 134,0 136,0 142 140 135 144 n.b.

Widzialność [m] 2,3 1,3 1,7 2,6 1,9 1,7 1,4 1,8 2,6 1,5 1,9 n.b.

Azot ogólny (całkowity)

[mg/l] 1,13 1,09 0,95 1,02 0,78 0,94 2,57 0,96 0,48 0,62 1,00 1,22

Fosfor ogólny [mg/l] 0,025 0,055 0,058 0,136 0,398 0,051 0,025 0,025 0,050 0,055 0,025 0,053

Chlorofil 'a' [µg/l] 12,16 18,96 12,67 9,6 13,3 24,2 41,5 13,6 6,0 21,25 13,80 n.b.

n.b. – nie badano

Dane cząstkowe PMŚ Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) oraz wyniki badań własnych

w zakresie widzialności krążka Secchiego, przewodności elektrolitycznej właściwej, zawartości azotu

ogólnego i fosforu ogólnego odniesiono do wartości granicznych wskaźników zgodnie z załącznikiem

nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji

stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji

priorytetowych. Ocenę zawartości chlorofilu a, ze względu na brak jednorodnych wartości

granicznych, przeprowadzono zgonie z „Metodyką oceny stanu ekologicznego jezior w oparciu

o fitoplankton” (Hutorowicz A. i Pasztaleniec A., 2009)16. Wyniki pomiarów przedstawiono w tabeli

nr 11 oraz na ryc. 9- ryc. 13.

Ryc. 9. Analiza zmienności przewodności elektrolitycznej właściwej [na podstawie danych PMŚ]

16 Hutorowicz, A. Pasztaleniec A., 2009, Opracowanie metodyki oceny stanu ekologicznego jezior w oparciu o fitoplankton, Warszawa-Olsztyn

34

Ryc. 10. Analiza zmienności widzialności krążka Secchiego [na podstawie danych PMŚ]

Ryc. 11. Analiza zmienności zawartości azotu ogólnego [na podstawie danych PMŚ i własnych]

35

Ryc. 12. Analiza zmienności zawartości fosforu ogólnego [na podstawie danych PMŚ i własnych]

Ryc. 13. Analiza zmienności zawartości chlorofilu „a” [na podstawie danych PMŚ]

Analiza danych surowych wykazała, wyraźny wzrost zawartości substancji biogennych w 2013

roku, co skutkowało pojawieniem się zakwitu w okresie jesiennym. Sytuacja ta znalazła swoje

odzwierciedlenie w badanej zawartości chlorofilu „a” w wodzie. Zaistniałą sytuację można

skorelować z warunkami pogodowymi panującymi w tym okresie. Według IMGW-PIB temperatura

w omawianych miesiącach letnich (tj.: czerwiec, lipiec, sierpień) była o 1,5 stopnia C wyższa od normy

wieloletnia 1971-2000. Silnie zaznaczyły się w tym okresie trzy fale upałów (>32°C), w połowie

czerwca, pod koniec lipca oraz w pierwszej dekadzie sierpnia. Lipiec i sierpień w 2013 roku były

miesiącami bardzo suchymi o stosunkowo słabych wiatrach. Czynniki pogodowe oraz

najprawdopodobniej związana z nimi intensyfikacja wypoczynku nad jeziorem przyczyniły się wzrost

36

koncentracji biogenów a co za tym idzie wystąpienie zakwitu w okresie letnim. Kolejny znaczący

wzrost chlorofilu a świadczący o intensyfikacji zakwitu związany jest z uruchomieniem biogenów do

tej pory uwięzionych warstwie przydennej (stagnacja letnia). Taka sytuacja jest charakterystyczna dla

jezior, w których koncentracja biogenów w hipolimnionie (wynikająca np. z akumulacji materii

organicznej na dnie) jest wyższa niż w epilimnionie.

Analiza zmienności średnich rocznych stężeń podstawowych związków biogennych cechuje

się stałym trendem zmian z tendencją do zmniejszania. Sytuację taką korelować należy ze stałym,

jednorodnym w czasie wpływem zlewni na jakość wód jeziornych, a co za tym idzie z warunkami

naturalnymi. Z uwagi na termin wykonywania badań uzupełniających w ramach realizacji zadania

szczegółowej analizie poddano dane pochodzące z drugich, letnich serii pomiarowych realizowanych

w ramach PMŚ, których terminy były zbieżne z pracami realizowanymi w ramach niniejszego

opracowania.

Tabela 11. Zestawienie wyników badań letnich serii pomiarowych [na podstawie danych PMŚ i badań własnych]

Wskaźnik 2010 2013 2016 2017

Azot ogólny (całkowity)

1,09 0,94 0,62 1,22

Fosfor ogólny 0,055 0,051 0,055 0,053

Ryc. 14. Zmienność koncentracji azotu ogólnego w latach 2010-2017 [na podstawie danych PMŚ i badań własnych]

Ryc. 15. Zmienność koncentracji fosforu ogólnego w latach 2010-2017 [na podstawie danych PMŚ i badań własnych]

37

Analiza wybranych parametrów jakości wód jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) wykazała brak

znaczącej zmienności w czasie, co świadczy o stałym dopływie biogenów ze zlewni, a co za tym idzie

o nieznaczących przekształceniach i zmianach w jej użytkowaniu w badanym okresie. Niewielkie

wahania w koncentracji związków biogennych korelować należy z warunkami pogodowymi, które

wpływają na dopływ zanieczyszczeń wraz ze spływem potamicznym, miksję oraz ze zmianami

w natężeniu presji wynikających z turystyki i rekreacji.

3.6. Użytkowanie jezior

Połączone jeziora przywidzkie stanowią największy akwen w gminie Przywidz. Zbiorniki

posiadają wysokie walory turystyczne, rekreacyjne i sportowe, tym samym stanowią jeden

z cenniejszych walorów regionu. Oprócz standardowych funkcji przypisanych jeziorom,

tj.: przyrodniczej, edukacyjnej, retencyjnej i przeciwpożarowej, odgrywa ogromne znaczenie

w funkcjonowaniu ukierunkowanej na rozwój turystyki i rekreacji Gminy Przywidz. Ze względu na

sprzyjający mikroklimat oraz warunki krajobrazowe, nad brzegami jeziora powstały ośrodki

wypoczynkowe, ukierunkowane pierwotnie na turystów odwiedzających tą okolice w sezonie letnim.

Rozwój infrastruktury rekreacyjno-sportowej w Przywidzu, w tym zimowego stoku narciarskiego,

przyczynił się istotnie do wydłużenia sezonu turystycznego na cały rok co poskutkowało rozbudową

całorocznej bazy noclegowej (agroturystyka, ośrodki wypoczynkowe) oraz dostosowaniem już

istniejącej bazy noclegowej do sezonu zimowego. Obecnie większość usługodawców noclegowych

posiada ofertę całoroczną, a oferowane atrakcje dotyczą też zimowego wykorzystania walorów

rekreacyjnych zlewni (stoki narciarskie).

Powszechnie dostępne kąpielisko gminne zlokalizowane jest na Jeziorze Przywidzkim Wielkim

(Dużym) przy ul. Jeziornej w Przywidzu. Dodatkowo nad brzegami jeziora Przywidzkiego Małego

wyznaczono miejsca do kąpieli, które związane są bezpośrednio z terenami rekreacyjnymi. Przez cały

okres letni 2017 roku, tj. od czerwca do września, Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny

w Pruszczu Gdańskim wydawał pozytywną ocenę jakości wody jako przydatną do kąpieli.

Z kąpieli, obok mieszkańców, korzystają głównie turyści przebywający w miejscach

noclegowych zlokalizowanych nad brzegami jeziora lub w jego bezpośredniej okolicy.

W miejscowości Przywidz istnieje 5 dużych ośrodków skupiających około 95% całej bazy

noclegowej gminy. Bezpośrednio nad Jeziorem Przywidzkim Małym znajdują się dwa największe -

dysponujące pełną infrastrukturą wypoczynkowo-rekreacyjną, w tym własnymi bazami sprzętu

pływającego (łodzi wiosłowych, kajaków i rowerów wodnych):

Ośrodek Wypoczynkowy „OMEGA” – położony wzdłuż centralnej i wschodniej części

południowego brzegu Jeziora Przywidzkiego Małego (ul. Szkolna 3),

Camping nr 20 Przywidz (ul. Gdańska 19) położony na brzegu północno-wschodnim

mniejszego z jezior.

Łącznie oba ośrodki dysponują przeszło 250 miejscami noclegowymi w tym 156 całorocznymi, nie

wliczając w to trudnego do oszacowania pola namiotowego.

Nad Jeziorem Przywidzkim Małym (brzeg południowo-wschodni) zlokalizowane są także zabudowania

Ośrodka Powiśle (ul. Jeziorna 6) i pozostałości infrastruktury - prawdopodobnie pola namiotowego na

38

południowo-zachodnim brzegu jeziora Wielkiego. Podczas wizji terenowej oba te obiekty nie

funkcjonowały, nie widnieją również na wykazie miejsc noclegowych w Urzędu Gminy w Przywidzu.

Pozostałe duże ośrodki skupiające turystów korzystających zasobów wód jeziornych to zgodnie

z informacją uzyskaną w Urzędzie Gminy Przywidz: Centrum Sportu i Rekreacji Zielona Brama

w Przywidzu (ul. Gdańska 26), Karczma Przywidzka (ul. Gdańska 9) i ośrodek Hobbitowe Wzgórza

(ul. Spacerowa 3). Według ustaleń własnych ośrodki te dysponują następującą liczbą miejsc

noclegowych: Zielona Brama – 65, Karczma Przywidzka – 20, a Hobbitowe Wzgórza – 50.

Oprócz kąpieliska, do dyspozycji wczasowiczów pozostaje kilka wypożyczalni sprzętu pływającego,

z którego korzystają w sposób indywidualny lub grupowy. W oficjalnej ofercie Campingu nr 20 jest

miedzy innymi wycieczka do rezerwatu przyrody na wyspie Jeziora Przywidzkiego wraz z urządzaniem

tam grillowania. Wypożyczalnie zlokalizowane są w dwóch największych ośrodkach

wypoczynkowych: Camping Przywidz i Omega. W sezonie letnim infrastruktura turystyczno-

rekreacyjna stanowi zaplecze dla mieszkańców aglomeracji Gdańsk

Wokół Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) utworzono ścieżkę edukacyjną z trasa rowerową.

Z obserwacji przeprowadzonych podczas wizji terenowej, przeprowadzonej w pełni sezonu letniego

wynika, że ruch na ścieżce poprowadzonej istniejącą leśną drogą gruntową jest umiarkowany,

a ewentualna presja dla jeziora wiąże się z dłuższym przebywaniem na miejscu postoju w rejonie

ujścia Dopływu z Pomlewa.

Właścicielem jezior, stanowiących wody płynące w rozumieniu aktualnie obowiązujących

przepisów ustawy Prawo wodne, jest Skarb Państwa, a prawa właścicielskie wykonuje Prezes

Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Użytkownikiem rybackim ustanowionego na odcinku

źródłowym rzeki Wietcisa Obwodu rybackiego jeziora Przywidz (Przywidzkiego) na rzece Wietcisa są

Zakłady Rybackie Wdzydze Sp. z o.o. w Czarlinie, 83-406 Wąglikowice.

Z informacji uzyskanych bezpośrednio od użytkownika rybackiego wynika, że na jeziorach

prowadzona jest zrównoważona gospodarka rybacko-wędkarska. Zarybienia prowadzone są zgodnie

z założeniami operatu rybackiego17. Do wód wprowadza się jedynie dwa gatunki ryb naturalnie

występujących w polskich wodach, tj.: węgorza europejskiego (Anguilla anguilla) i Szczupaka (Esox

Lucius) w średniorocznych ilościach: węgorz podchowany - 800 – 3000 szt. narybku o masie łącznej

ok. 4 kg, szczupak – 30000-150000 wylęgu. W porównaniu do lat wcześniejszych (1998-2008

zrezygnowano z zarybiania wykorzystywanymi gospodarczo gatunkami obcymi: karpiem (Cyprinus

carpio), amurem białym (Ctenopharyngodon idella) oraz tołpygą białą i pstrą (Hypophthalmichthys

molitrix i Hypophthalmichthys nobilis) (wprowadzanie amura i tołpygi, częściowo także karpia jest

obecnie ograniczone obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie

śródlądowym – t.j. Dz.U. 2015 poz. 652 z późn. zm.). Ograniczenie tych gatunków jest niewątpliwie

aspektem sprzyjającym poprawie stanu ekologicznego wód. Karp należy do gatunków sprzyjających

resuspensji osadów dennych (uwalnianie związków azotu i fosforu zdeponowanych w osadach

dennych), stanowi istotne zagrożenie dla ikry pozostałych gatunków ryb, ponadto cechuje się dużym

przyrostem naturalnym, a co za tym idzie szybką przemiana materii, powodującą wtórne uwalnianie

substancji biogennych. Podobnie szybkim przyrostem masy ciała cechują się amury i tołpygi. Ponadto

obecność amura stanowi również zagrożenie dla roślinności makrofitowej strefy litoralnej jeziora.

W latach 90-tych prowadzono próby utworzenia stałej populacji siei (Coregonus lavaretus), ale jak

stwierdzono w operacie rybackim, nie wytworzyła samoodbudowującej się populacji. Za przyczynę

17 Ściążko M., 2009, Operat rybacki obwodu rybackiego jeziora Przywidz (Przywidzkie) na rzece Wietcisa nr 1

39

podano pogarszający się stan wód jeziora i pojawienie kolonii kormoranów, które do chwili obecnej

powodują straty w rybostanie. Liczbę bytujących okresowo na jeziorze kormoranów czarnych

(Phalacrocorax carbo) w operacie rybackim oszacowano na 45-60 sztuk. Kolonii lęgowych nie

stwierdzono. Straty w rybostanie spowodowane przez kormorany na jeziorach przywidzkich

szacowane są rocznie na ok. 7-20 kg/ha. Prowadzona na jeziorach gospodarka rybacka

ukierunkowana jest na zachowanie prawidłowej piramidy troficznej jeziora i sprzyja zachowaniu

gatunków drapieżnych regulujących nadmierny przyrost i w konsekwencji karłowacenie gatunków

bentosowych. Zapisy temu sprzyjające zawarto również w regulaminie połowów wędkarskich.

Ograniczono możliwość zabierania ryb drapieżnych przy jednoczesnym zaleceniu zabierania każdej

złowionej ilości drobnych (waga do 0,5 kg) ryb z gatunków płoć (Rutilus rutilus), ukleja (Alburnus

alburnus), leszcz (Abramis brama), okoń (Perca fluviatilis), jazgarz (Gymnocephalus cernua), karaś

pospolity (Carassius Carassius) oraz niezależnie od wagi gatunków obcych: amur biały, tołpyga, karp

i karaś srebrzysty (Carassius auratus gibelio)18. Takie podejście gwarantuje również usuwanie z wód

jeziora substancji biogennych dostarczanych wraz ze stosowaną zanętą wędkarską.

Zgodnie z zapisami operatu rybackiego odłowy wędkarskie odpowiadają swoją wielkością

około 80% odłowów rybackich. Z ksiąg ewidencyjnych odłowów, prowadzonych przez użytkownika

rybackiego wynika, że dominacja odłowów rybackich w ostatnich latach spada, a proporcje

przechylają się na korzyść odłowów wędkarskich. Wynika to prawdopodobnie ze zmniejszenia popytu

na ryby pochodzące z wód śródlądowych i jednocześnie wzrostu popularności wędkarstwa.

Przewidywana maksymalna liczba wędkarzy mogąca uprawiać amatorski połów ryb w obwodzie

rybackim wynosi 40 osób. Z informacji otrzymanych od użytkownika rybackiego wynika, że rocznie

wydaje się około 400-450 pozwoleń wędkarskich obejmujących m.in. obwód rybacki jezior

przywidzkich. Są to jednak pozwolenia jednodniowe, trzydniowe, tygodniowe, dwutygodniowe

i całoroczne (z brzegu i z łodzi). Trudno jest zatem oszacować rzeczywistą liczbę wędkarzy

korzystających ze zbiorników. Przeprowadzona w dniach 9-10 sierpnia 2017 r. wizja terenowa,

pomimo warunków sprzyjających połowom wędkarskim i pełni sezonu wędkarskiego, wykazała

jednoczesną obecność zaledwie 8 osób korzystających z tej formy rekreacji.

18 Regulamin amatorskiego połowu ryb na wodach użytkowanych przez Zakłady Rybackie „WDZYDZE” Sp. z o.o. w Czarlinie w sezonie letnim roku 2017

40

4. Charakterystyka zlewni jeziornej

4.1. Położenie

Zlewnia całkowita jezior przywidzkich położona jest w części źródłowej zlewni rzeki Wietcisy

(Wietcisa-Wierzyca-Wisła) – zlewni III-rzędowej. Stanowi ona jednocześnie fragment zlewni

bilansowej Wierzyca GD06, w regionie wodnym Dolnej Wisły administrowanym przez RZGW

w Gdańsku. Powierzchnia całkowita zlewni wynosi 17,93 km2 zgodnie z wykonaną na potrzeby

niniejszego opracowania warstwą shape zlewni cząstkowych jezior (z wyłączeniem jezior

przywidzkich - 16,63 km2). Rozciągłość równoleżnikowa zlewni wynosi 5,85 km, południkowa

5,75 km.

Administracyjnie zlewnia ta leży niemal w całości na obszarze Gminy Przywidz (powiat

gdański, woj. pomorskie), a przebieg jej wschodniego wododziału nawiązuje do granic

administracyjnych gminy. Wyjątek stanowią dwa fragmenty terenu o łącznej powierzchni niespełna

74 ha należące do Gminy Trąbki Wielkie (powiat gdański, woj. pomorskie).

Ryc. 16. Zlewnia jezior przywidzkich na tle podziału administracyjnego [źródło: MPHP, CODGiK – PRG]

41

Obręby geodezyjne w zasięgu zlewni jezior przywidzkich to:

Gmina Trąbki Wielkie (1): Mierzeszyn,

Gmina Przywidz (6): Kierzkowo, Kozia Góra, Miłowo, Piekło Górne, Pomlewo,

Przywidz.

Zlewnia położona jest na młodoglacjalnych terenach wysoczyznowych o znacznych

deniwelacjach rozciętych licznymi obniżeniami i dolinami. Takie ukształtowanie terenu w połączeniu

z dużym odsetkiem lasów powoduje, że zagospodarowanie terenu związane z sektorem rolniczym,

usługowym czy przemysłowym jest stosunkowo ubogie.

Ryc. 17. Szkic lokalizacyjny jezior przywidzkich na tle ortofotomapy rejonu [źródło: opracowanie własne na podstawie, PRG CODGiK i Geoportal woj. pomorskiego]

42

4.2. Charakterystyka środowiskowa zlewni:

4.2.1. Warunki klimatyczne

Zlewnia jezior przywidzkich położona jest zgodnie z systematyką zaproponowaną przez

Okołowicza i Martyn (1979)19 w Regionie Pomorskim, pozostającym zarówno pod wpływem

klimatycznym Morza Bałtyckiego i oddziaływaniem mas powietrza nasuwających się znad Oceanu

Atlantyckiego, jak i powietrza kontynentalnego. Lokalnie na zmiany klimatu wpływa stosunkowo duża

zmienność ciśnienia atmosferycznego, wynikająca po części ze ścierania się mas powietrza

kontynentalnego i morskiego, a po części z wyraźnych różnic w ukształtowaniu terenu (wyniesienia

Pojezierza Kaszubskiego z najwyższym na polskich pojezierzach - Wieżycą 328,7 m n.p.m., obniżenia

depresyjne Żuław Wiślanych i Zatoki Gdańskiej) i dużej lesistości obszaru.

Wg Woś A. (1993)20 obszar ten na tle sąsiednich regionów wyróżnia się stosunkowo dużą liczbą dni

z pogodą chłodną – przymrozkową (średnio >19 w roku) często z towarzyszącym opadem

atmosferycznym oraz niską liczbą dni ciepłych z opadem w okresie letnim. Znaczące oddziaływanie

chłodnych mas powietrza morskiego w połączeniu z silnymi wiatrami prowadzi w konsekwencji do

skrócenia okresu wegetacyjnego, który w tej części Polski wynosi średnio od 190-215 dni.

Charakterystyczną cechą tej części Pojezierza Kaszubskiego jest też wydłużenie chłodniejszych (późna

jesień, zima, przedwiośnie) i skrócenie cieplejszych (wiosna, lato) pór roku względem Polski

centralnej. Skrócenie okresu wegetacji wiąże się również ze spadkiem intensyfikacji rolnictwa,

co ogranicza presję na wody powierzchniowe i podziemne głównie ze strony produkcji roślinnej.

Na podobnie krótki okres wegetacyjny wskazuje Gumiński (1951)21 w pracy Meteorologia

i klimatologiadla rolników, bazując na własnej regionalizacji rolniczo-klimatycznej Polski (1948)22,

w której dla dzielnicy pomorskiej (II) zawęża średni czas jego trwania do przedziału 195-206 dni.

Podaje m.in. również średnią liczbę dni z przymrozkiem; 116-130 i pokrywą śnieżną; 60-70.

Dla scharakteryzowania warunków klimatycznych o charakterze lokalnym, panujących

w zlewni jezior przywidzkich, sięgnąć należy jednak po bardziej szczegółowe dane z najbliżej

położonych stacji meteorologicznych Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej IMGW-PIB

w Kartuzach i Kościerzynie oraz Stacji Ewaporometrycznej (limnologicznej) w Borucinie. Wg danych

pochodzących z dwóch pierwszych wymienionych stacji IMGW-PIB, a przytoczonych w Programie

ochrony środowiska dla Gminy Przywidz na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 (Abrys

Technika, 2012) i Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy

Kartuzy (InterTIM, 2017) – średnie temperatury wynoszą; roczna od 6,5 do 7,2°C, najchłodniejszego

miesiąca zimowego od -3,5°C do -3,9°C, najcieplejszego około 16,5°C. Okres wegetacji trwa

przeważnie od 200 do 206 dni. Przymrozki występują 44 dni przy czym ostatnie obserwowane są

jeszcze na przełomie kwietnia i maja, w skrajnych przypadkach nawet w czerwcu. Średnie roczne

sumy opadów zawierają się w granicach od 630-660 mm, a ich kulminacja przypada na miesiące

letnie (VI, VII, VIII). Przytoczone wyżej źródła danych wskazują na dominację w rejonie wiatrów

południowo-zachodnich i zachodnich oraz częste występowanie mgieł – nawet do 60 dni w roku.

Powyżej przedstawione wartości uśrednionych parametrów meteorologicznych są jednak

charakterystyczne dla terenów otwartych. Mikroklimat zlewni jeziornych może, zwłaszcza

19 Okołowicz W., Martyn D., 1979, Regiony klimatyczne Polski, [w:] Atlas geograficzny Polski, PPWK,Warszawa 20 Woś A., 1993, Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody, Zeszyty IGPiZ PAN, nr 20 z 1993, Warszawa 21 Gumiński R., 1951, Meteorologia i klimatologia dla rolników, PWRiL, Warszawa 22 Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce, Prz. Met. i Hydr., 1, 7-20

43

w przypadku wiatrów i opadów atmosferycznych, nieznacznie odbiegać charakterystykami od

notowanych na stacjach o ściśle określonych warunkach lokalizacyjnych. Dlatego dla zlewni jezior

przywidzkich bardziej odpowiednie będą charakterystyki udostępnione przez Katedrę Meteorologii

i Klimatologii Instytutu Geografii Uniwersytetu Gdańskiego, pochodzące ze Stacji Ewaporometrycznej

w Borucinie (http://www.klimat.ug.edu.pl/ - dostęp 20.08.2017r.), a dotyczące wielolecia 1961-2000.

Tabela 12. Charakterystyki meteorologiczne dla Stacji IMGW i UG w Borucinie z wielolecia 1961-2000 [źródło; http://www.klimat.ug.edu.pl/]

Parametr I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ROK

Temp. śr. [°C] -2,7 -2,4 0,4 5,5 11,1 14,8 16,5 16,1 12,3 7,9 2,9 -0,8 6,8

V wiatru [m/s] 4,6 4,5 4,6 4,1 3,7 3,5 3,4 3,2 3,5 4,1 4,9 4,7 4

Suma opadu [mm] 45 36 41 38 58 65 77 67 67 59 62 55 664

Temperatura średnia roczne notowana w Borucinie zawiera się w przedziale notowanym na

pozostałych stacjach, identyczna jest także temperatura najcieplejszego miesiąca. Nieco łagodniejsze

są natomiast przymrozki w okresie zimowym. Notowane temperatury średnie dla wielolecia

1961-2000 nie przekraczają -3°C. Zjawiskiem naturalnym jest zwiększona suma średnich rocznych

opadów atmosferycznych – 664 mm, zauważalna wokół zbiorników wodnych na całym pojezierzu.

Różnice widoczne są także przy analizie zamieszczonej poniżej róży wiatrów, która wyraźnie wskazuje

na mniejsze natężenie jego siły w obrębie dolin, na terenach otoczonych lasami.

Ryc. 1 1. Róża wiatrów dla Stacji w Borucinie [źródło; http://www.klimat.ug.edu.pl/]

44

Z uwagi na duży udział spływu potamicznego, w tym powierzchniowego w procesie wypłukiwania

substancji z podłoża gruntowego lub na nim składowanych, najistotniejszym elementem

uwarunkowań hydro-meteorologicznych zlewni jest rozkład czasowy opadów atmosferycznych. Za

czynniki korzystne należy uznać w miarę równomierny, w porównaniu z innymi pojezierzami Polski

rozkład opadów w poszczególnych miesiącach roku i sumy roczne przekraczające średnią krajową.

Pomimo, że około 60% opadów przypada na okres letni (pełnia sezonu wegetacyjnego V-X), a więc na

największe zapotrzebowanie dla roślin, trudno jest wskazać na okres wybitnie deficytowy. Najniższe

opady notowane są w okresach występowania przymrozków, kiedy w sposób naturalny część wody

opadowej związana jest w postaci pokrywy śnieżnej lub zamrozu gruntów.

4.2.2. Warunki morfometryczne i geomorfologia zlewni

Zlewnia jezior przywidzkich położona jest w obrębie najwyżej wyniesionego pojezierza

polskiego – Pojezierza Kaszubskiego, na terenach młodoglacjalnych ukształtowanych podczas fazy

pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego (Vistulian). Takie położenie i stosunkowo krótki (w skali

geologicznej) okres działania procesów erozyjnych, eolicznych czy denudacyjnych pozwolił na

zachowanie wyżynnego charakteru w obrębie wysoczyzny morenowej. Zgodnie z obowiązującymi

podziałami geomorfologicznymi zlewni należy do wydzielonej jednostki – Pojezierza Kaszubskiego,

cechującego się krajobrazem typowym dla wysoczyzn pojeziernych. W krajobrazie dominują pagórki

i wzgórza z kulminacjami powyżej 200 m n.p.m., rozcięte rynnami jeziornymi i głęboko wciętymi

dolinami nielicznych cieków. Przykładowe wzniesienia zlewni to:

260,6 m n.p.m. – północno- wschodni skraj zlewni (dział wodny I rzędu na północ od

miejscowości Szklana Góra,

262,6 i 264,8 m n.p.m. –w rejonie miejscowości Miłowo (dział wodny IV rzędu),

255,6 m n.p.m. – południowy skraj zlewni w rejonie zabudowań Krynki,

259,0 – w rejonie dawnego PGR Katarynki (dział wodny I rzędu).

Duże deniwelacje występują w znaczącej części zlewni bezpośredniej jezior, położonych

w przybliżeniu na rzędnej 188 m n.p.m. Średnie nachylenia stoków jezior, stanowiących jednocześnie

„przedłużoną” część klifu brzegowego wynoszą odpowiednio:

do kulminacji wzniesień; 10-22%,

w bezpośrednim sąsiedztwie brzegów; 15-40%.

Taka rzeźba sprzyja powstawaniu licznych obrywów, rynien erozyjnych, jarów, żłobionych przez

spływającą wodę po obfitych opadach atmosferycznych. Gwałtowne spływy powierzchniowe mają

miejsce najczęściej w pełni okresu wegetacyjnego (VI-VIII), niosąc ze sobą znaczące ilości

wypłukiwanej substancji organicznej. Jedyne znaczące obniżenia związane są z prostopadłymi do

rynny jeziornej dolinami cieków oraz jej przedłużeniem na wschodnim i zachodnim krańcu.

Wysoczyzny morenowe o dużym zróżnicowaniu hipsometrycznym uznaje się za obszary alimentacji

zlewni rzecznych o dużych statycznych zasobach wodnych (retencja jeziorna, retencja obszarowa).

Odrębną kwestię stanowi udział wód opadowych w odpływie powierzchniowym. Badania

prowadzone nad bilansami wodnymi lasów w Polsce (duży odsetek zlewni bezpośredniej jezior

przywidzkich), prowadzone były m.in. przez Dębskiego K., Kirwalda E. i Króla H. (za Król H. i Soczyńska

45

U., 1989)23. Analizy Dębskiego prowadzone w odniesieniu do przeciętnego opadu rocznego w Polsce

wykazały, że sumaryczny roczny odpływ wód powierzchniowych z terenów pokrytych drzewostanem

bukowym (pokrywającym znaczną część zlewni bezpośredniej jeziora) dla opadu na poziomie 600

mm wynosi zaledwie 85 mm (nieco ponad 14 %). Działy wodne w tego typu zlewniach przebiegają

naprzemiennie po znacznych wyniesieniach i w obniżeniach co sprzyja bifurkacji wód. W zlewni jezior

przywidzkich takie zjawisko jest niewykluczone dla wód gruntowych w obniżeniu wypełnionym

osadami o genezie rzecznej i rzeczno-deluwialnej, stanowiącym wschodnie przedłużenie rynny

jeziornej, przechodzące następnie w misę Jez. Małego (ryc. 19).

Z punktu widzenia oceny warunków filtracji poziomej i spływu powierzchniowego, tym

samym migracji zanieczyszczeń, najistotniejszym czynnikiem kształtującym odpływ, obok warunków

topograficznych i pokrycia zlewni jest litologia utworów powierzchniowych. Na potrzeby niniejszej

pracy przeanalizowany następujące, w dużej mierze zbieżne materiały kartograficzne:

Mapę geomorfologiczną Polski w skali 1:300.000,

Mapę geomorfologiczną województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego

z wykorzystaniem metod geoinformatycznych; Marcinkowska A., Ochtyra A., Olędzki J.R.,

Wołk-Musiał E., Zagajewski B.24, w skali 1:300.000,

Mapę litogenetyczną Polski w skali 1:50.000 z zasobów CBDG PIG-PIB, udostępnianą

w postaci WMS25.

Na podstawie ostatniej z wymienionych pozycji (ze względu na wiarygodność oraz duży poziom

szczegółowości) opracowano własną mapę tematyczną (shape), w celu określenia udziału

poszczególnych osadów w pokryciu zlewni (tab. i ryc. poniżej). Jak widać z poniższego zestawienia

w zlewni przeważający % utworów powierzchniowych stanowią grunty słabo lub półprzepuszczalne,

głównie gliny zwałowe. Grunty o współczynniku filtracji k powyżej 10-3 m/s, zajmują niespełna 7 %

powierzchni i rozmieszczone są w postaci odizolowanych płatów nawiązujących do rozmieszczenia

wyniesień terenowych.

23 Król H. i Soczyńska U., 1989, Wpływ lasu na stosunki hydrologiczne małych zlewni strefy przymorskiej, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 1989, 259s 24 Teledetekcja i Środowisko nr 49 z 2013 r., http://telegeo.wgsr.uw.edu.pl/Teledetekcja_Srodowiska/czasopismo_pl.html 25http://cbdgmapa.pgi.gov.pl/arcgis/services/kartografia/mlp50k/MapServer/WMSServer, Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

46

Tabela 13. Zróżnicowanie litologiczne utworów powierzchniowych w zlewni jezior przywidzkich [źródło: opracowanie własne]

Typ Geneza Przepuszczalność Zakres współczynników

filtracji k [m/s]26 % powierzchni

zlewni

Piaski żwirowate

Deluwialne bardzo dobra > 10-3 0,3

Piaski żwirowate

Lodowcowe bardzo dobra > 10-3 5,6

Piaski żwirowate

Wodnolodowcowe bardzo dobra > 10-3 0,9

Razem grunty przepuszczalne 6,8

Gliny Lodowcowe Półprzepuszczalne 10-8-10-6 86,6

Piaski gliniaste Deluwialne Słaba 10-6-10-5 0,4

Piaski torfiaste Deluwialne Słaba 10-6-10-5 0,2

Pyły piaszczyste Deluwialne Słaba 10-6-10-5 0,7

Piaski gliniaste Lodowcowe Słaba 10-6-10-5 0,6

Piaski pyłowate Rzeczne Słaba 10-6-10-5 0,0

Piaski pyłowate Rzeczno-

deluwialne Słaba 10-6-10-5 0,3

Piaski torfiaste Rzeczno-

deluwialne Słaba 10-6-10-5 0,1

Pyły piaszczyste Rzeczno-

deluwialne Słaba 10-6-10-5 3,5

Razem grunty słabo przepuszczalne 92,3

Torfy Bagienne Zmienna Zależny od stopnia

konsolidacji 0,9

Razem nieokreślone 0,9

26 Za Pazdro Z., Kozerski B., 1990, Hydrogeologia ogólna, Wyd. Geol., Warszawa

47

Ryc. 18. Litologia utworów powierzchniowych w zlewni jezior przywidzkich [źródło: opracowanie własne na podstawie Mapa Litogenetyczna Polski w skali 1:50.000 – Geoportal CBDG PIG-PIB)

48

4.2.3. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne

Podłoże geologiczne

Charakterystykę podłoża geologicznego oparto na syntezie zamieszczonej w Opracowaniu

ekofizjograficznym dla województwa pomorskiego27.

Pojezierze Kaszubskie wraz z terenami zlewni jezior przywidzkich, położone jest w obrębie

prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej i związanej z nią syneklizy perybałtyckiej. Strop

podłoża krystalicznego zalega na głębokości około 4000-5000 m.

Paleozoik

Miąższość osadów paleozoicznych w rejonie obszaru objętego opracowaniem przekracza 3000 m,

w oddalonej o niespełna 25 km na południowy zachód od Przywidza Kościerzynie – około 3450 m.

Z najstarszego okres (kambr) pochodzą piaskowce i mułowce szare, piaskowce pstre, mułowce ilaste

i iłowce mułowcowe (Lendzion, 1983)28. Z ordowiku i syluru pochodzą odpowiednio: osady

pochodzenia morskiego – margle i wapienie margliste oraz ciemnoszare iłowce przewarstwione

czarnymi łupkami (Mojski, 1984)29. Bezpośrednio na skałach sylurskich zalegają osady permskie,

reprezentowane głównie przez czerwonego spągowca (perm dolny) i najmłodsze cechsztyńskie (perm

górny) anhydryty i dolomity.

Mezozoik

Miąższość osadów mezozoicznych wykazuje znaczne zróżnicowanie. Łącznie dla skał triasowych, jury

oraz kredy sięga kilkuset metrów. Najstarsze osady mezozoiczne – triasowe – reprezentowane są

przez mułowce i iłowce z wkładkami skał węglanowych (Szyperko-Teller, 1987)30.Nie stwierdzono tu

osadów jury dolnej i górnej, a okres ten reprezentowany jest przez osady piaszczyste i piaszczysto-

mułowe, jury środkowej (Dayczak-Calikowska, 1982)31. Okres kredowy reprezentują najczęściej

mułowce ilaste, piaskowce kwarcowe i piaski kwarcowe. Strop osadów kredowych w wielu miejscach

uległ egzaracji lądolodu.

Kenozoik

Osady trzeciorzędowe kenozoiku (paleogen i neogenu), ze względu na względnie płytkie ich

zaleganie, zostały na terenach województwa pomorskiego, tym samym fragmentu Kaszub,

stosunkowo dobrze rozpoznane. Najlepiej zachowane są osady paleocenu pochodzenia morskiego,

zbudowane głównie z piasków średnio- i gruboziarnistych. Wg Mojskiego (1984) strop tych osadów

zalega na głębokości zaledwie 100 m p.p.t. Nieco mniej rozpoznany jest zasięg i struktura serii

eoceńskiej (zawierająca m.in. bursztyn) oraz piaszczystych osadów oligoceńskich - występujących

w sposób nieciągły w postaci ławic i płatów.

Najmłodszą ciągłą warstwą osadów trzeciorzędowych jest seria mioceńska, zawierająca oprócz

osadów piaszczystych i ilastych, także mułki, węgiel brunatny i redeponowany bursztyn. Ze względu

27 Opracowanie Ekofizjograficzne do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego, Aktualizacja 2014 28 Lendzion, 1983, Biostratygrafia osadów kambru w polskiej części platformy wschodnioeuropejskiej, Kwartalnik geologiczny, tom 27, Warszawa 29 Mojski J . E . , 1984 – Mezoplejstocen, Niż Polski i niziny środkowopolskie. W: Budowa Geologiczna Polski. Wyd.Geol., Warszawa 30 Szyperko-Teller A., 1987 ― Stratygrafia i rozwój sedymentacji.Trias dolny – rozwój sedymentacji i ukształtowanie basenu. W: Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża.Pr. Inst. Geol., 119: 92. 31 Dayczak-Calikowska K., 1982 ― Szczegółowy profil litologiczno-stratygraficzny otworu wiertniczego Środa IG 2. Jura środkowa. W: Środa IG1, Środa IG 2 . Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 56: 24–26.

49

na silną egzarację i detrakcję ze strony nasuwającego się lądolodu skandynawskiego, osady te

z reguły nie osiągają znacznych miąższości. W strefach marginalnych strop tych osadów, stanowiący

jednocześnie podłoże dla osadów czwartorzędowych jest silnie zerodowany.

Czwartorzęd

Utwory czwartorzędowe reprezentowane są serie osadów plejstoceńskich i holoceńskich. Pierwsze

z nich powstały w wyniku działalności nasuwającego się ustępującego w poszczególnych glacjałach

i interglacjałach lodowca i wód lodowcowych. To one w głównej mierze odpowiadają za obecną

rzeźbę terenu, chociaż badania potwierdzają, że jest ona nawiązaniem do rzeźby podłoża

podczwartorzędowego, wyniesionej jednak znacznie niżej bo do poziomu około 100 m n.p.m.

Największą miąższość osadów pochodzenia glacjalnego i glacyfluwialnego stwierdzono w obniżenia

podłoża podczwartorzędowego gdzie może przekraczać nawet 200 m. Przeciętnie miąższość ta

oscyluje jednak w granicach 100-150 m. Charakterystyczny dla osadów plejstoceńskich na tym

terenie układ wielowarstwowy - ocenia się, że zróżnicowanie w liczbie poziomów międzyglinowych

wynosi od 1-8 (Opracowanie ekofizjograficzne…., 2014) - wynika z dużej liczby stadiałów

i interstadiałów. Osady najstarszych zlodowaceń – południowopolskich, zachowały się na Pojezierzu

Kaszubskim jedynie lokalnie w postaci piasków, żwirów, mułków i glin zwałowych. Następujący po

nich interglacjał mazowiecki pozostawił śladowe ilości osadów rzecznych, mułków i iłów jeziornych.

Największą miąższość mają osady neoplejstocenu pochodzące z okresów zlodowaceń środkowo

i północnopolskiego. Interglacjał eemski nie pozostawił na tym terenie jednoznacznych śladów.

Z okresu zlodowaceń środkowopolskich pozostały miąższe serie piasków i żwirów fluwioglacjalnych.

W zagłębieniach terenu pozostały też iły zastoiskowe i mułki (Opracowanie ekofizjograficzne….,

2014). Osady glacjalne to dwie serie glin zwałowych, częściowo rozdzielone utworami piaszczystymi

o zróżnicowanej granulacji. Najmłodsze zlodowacenie północnopolskie (Wisły, Bałtyckie, Vistulian)

pozostawiło po sobie w rejonie Przywidza osady: ilaste (tzw. iły lęborskie stadiału Kaszubskiego),

gliniaste o kilkumetrowej miąższości zalegające miejscami na powierzchni ze stadiału Świecia,

nieliczne osady pojeziorne i torfy z interstadiału grudziądzkiego oraz miąższe serie glin zwałowych

przypisywane tzw. stadiałowi głównemu. Okres deglacjacji pozostawił po sobie osady pochodzenia

glacyfluwialnego, głównie w postaci równin sandrowych i sandrów dolinnych.

Z najmłodszej epoki – holocenu – pochodzą osady pokrywające obecną powierzchnię terenu, głównie

obniżeń, obszarów podmokłych i dolinnych. Należą do nich: osady fluwialne, eoliczne, limniczne

i pochodzenia organicznego. W przypadku zlewni jezior przywidzkich, osady te występują jedynie

w obniżeniach erozyjnych, wzdłuż rynien jeziornych i na nielicznych terenach podmokłych.

Uwarunkowania hydrogeologiczne

W materiałach źródłowych o tematyce hydrogeologicznej stosuje się generalnie kilka

podziałów regionalnych. Do najczęściej stosowanych należą dwa oficjalne, wynikające częściowo

z wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej, częściowo z innych aktów prawnych; (1) Regionalizacja A.

Kleczkowskiego (AGH Kraków) – GZWP i Regionalizacja Sadurskiego i Nowickiego (PIG) –JCWPd oraz

podlegający licznym modyfikacjom podział wg Atlasu Hydrogeologicznego Polski Paczyńskiego (AHP,

50

1995)32. Zlewnia całkowita jezior przywidzkich położona jest na granicy dwóch jednostek

hydrogeologicznych, są to według podziału na JCWPd:

PLGW 200013 (JCWPd 13) o pow. całkowitej 2856,0 km2,

PLGW 200028 (JCWPd 28) o pow. całkowitej 4057,4 km2,

wg regionalizacji zaproponowanej w AHP odpowiednio:

IV region gdański,

V region pomorski.

Pomimo niejednoznacznego zakwalifikowania obszaru analizowanej zlewni do dwóch odmiennych

jednostek hydrogeologicznych, bliższa analiza warunków geomorfologicznych i geologicznych

(wcześniejsze rozdziały) wskazuje jednoznacznie na jej wybitnie wysoczyznowy i pojezierny charakter.

Struktury wodonośne tego obszaru obejmują kilka pięter wodonośnych związanych z utworami

przepuszczalnymi; czwartorzędu, neogenu, paleogenu i kredy, tworząc łączny system krążenia,

charakterystyczny dla obszarów młodoglacjalnych.

Najstarsze użytkowe piętro wodonośne związane jest z utworami dolno-

i środkowokredowymi, wydzielonej przez Kleczkowskiego33 subniecki gdańskiej. Poziom dolny

zbudowany jest przez utwory ilasto-piaszczyste, środkowy budują piaski glaukonitowe o miąższości

od 100 do 150 m (Kozerski 199034). Ostatnie z wymienionych budują strukturę rozciągającego się na

powierzchni około 4000 km2, tzw. gdańskiego basenu artezyjskiego - (ibidem). Zbiornik ten podlega

intensywnej eksploatacji ze względu na względnie dużą wydajność studni – przeciętnie około 80 m3/h

(Kozerski 198835). Wody poziomu kredowego mają zwierciadło napięte, które w rejonie Gdańska

(ostatecznej bazy drenażowej wg Paczyński B., Sadurski A. red.,36) może stabilizować się nawet na

wysokości do 18 m powyżej poziomu morza (Kozerski 1990). Subniecka gdańska zasilana jest

spływami z terenów Pojezierza Kaszubskiego w tym zlewni jezior przywidzkich. Wody występujące w

utworach kredy spełniają podstawową rolę w systemie regionalnym (Jaworska-Szulc, Pruszkowska-

Caceres, Przewłócka, 201437). Zbiornik stał się podstawą do wydzielenia GZWP nr 111 (Sadurski

i Nowicki 2007).

Wody piętra neogeńsko-paleogeńskiego nie spełniają znaczącej funkcji użytkowej w regionie.

Występują głównie w przewarstwieniach przepuszczalnych mioceńskiej formacji lignitowej. Są to

utwory piaszczyste o drobnej i średniej frakcji, często przewarstwione pyłem węglowym, iłami

i mułkami. Miąższość tych utworów na terenie zlewni nie przekracza 15 m. W strefach

krawędziowych tworzą poziomy zespolone z wodami utworów plejstoceńskich, lokalnie także niżej

położonych oligoceńskich (Uwarunkowania ekofizjograficzne ….) o znacznej >40 m miąższości.

Zwierciadło wód ma charakter napięty – subartezyjski. Wydajności studni waha się od około 30 m3/h

w strefach izolowanych do 50-110 m3/h w strefach zespolonych (Pruszkowska, 2004). Osady

neogeńsko-paleogeńskie wraz z głebiej zalegającymi osadami miedzymorenowymi starszych

32 Paczyński B. red. 1995: Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000. Część II. Zasoby, jakość i ochrona zwykłych wód podziemnych. PIG Warszawa 33 Kleczkowski A. S. red. 1990: Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Inst. Hydroge-ol. i Geol. Inż. AGH Kraków 34 Kozerski B. 1990 - Wody podziemne okolic Gdańska. Prz. Geol., 38 (5/6): 234-239 35 Kozerski B. 1988 - Warunki występowania i eksploatacji wód podziemnych w Gdańskim systemie wodonośnym. [W:] Mat. IV Sympozjum: Aktualne Problemy Hydrogeologii, Gdańsk: 1-20 36 Paczyński B., Sadurski A. red., 2007 – Hydrogeologia regionalna Polski. Tom 1 i 2. Wyd. PIG. Warszawa 37 Jaworska-Szulc B., Pruszkowska-Caceres M., Przewłócka M., 2014, Analiza kontaktu wód podziemnych i powierzchniowych na podstawie badań ich jakości na młodoglacjalnym obszarze Pojezierza Kaszubskiego, Przegląd Geologiczny, vol. 62, nr 4, ss. 204-213

51

zlodowaceń (Sanu, Odry) tworzą przejściowy system krążenia (Jaworska-Szulc i in., 2014). Utwory

mioceńskie stanowią ważne ogniwo w pośrednim i regionalnym obiegu wód (Kozerski, 1990).

Najlepiej udokumentowanym i zasobnym piętrem wodonośnym jest piętro czwartorzędowe.

Najmłodsze, na terenie zlewni zbudowane głównie z piaszczystych osadów miedzyglinowych

(miedzymorenowych) i dolinnych utworów plejstocenu i holocenu. Generalnie na obszarze Pojezierza

Kaszubskiego wyróżnia się trzy poziomy plejstoceńskie: górny, środkowy i dolny. Rozdzielające je

warstwy glin morenowych często są jednak zredukowane co spowodowało ich połączenie w większe

kompleksy wodonośne, posiadające nierzadko bezpośredni kontakt hydrauliczny ze starszymi

piętrami wodonośnymi. Płytkie wody podziemne lokalnego systemu krążenia reprezentowane przez

wody zawieszone i gruntowe. Zalegające najbliżej powierzchni wody gruntowe, rozpowszechnione są

na terenie całej zlewni. Głębokość ich zalegania waha się od 0-5 m w obrębie dolin do 20-40 m na

terenach wysoczyznowych. Wody poziomu gruntowego o zwierciadle przeważnie swobodnym, tylko

miejscami napiętym, zasilane są z bezpośredniej infiltracji wód opadów co przekłada się na ich dużą

podatność na migrujące wraz z wodami zanieczyszczenia. Wody zawieszone wypełniają piaszczyste

soczewki w glinie zwałowej, niekiedy formują nieciągłe poziomy wodonośne (Jaworska-Szulc i in.,

2014) związane z utworami odpowiadającymi poszczególnym interglacjałom. Zasilanie wód

zawieszonych odbywa się wyłącznie poprzez infiltrację opadów atmosferycznych, natomiast wód

gruntowych zarówno z opadów, jak i przesiąków wód zawieszonych. Ważną rolę w zasilaniu

odgrywają też liczne na tym terenie obszary bezodpływowe (ibidem). Lokalnymi osiami drenażu wód

czwartorzędowych są cieki stałe i okresowe, wypełniające głęboko wcięte dolinny i obniżenia

erozyjne oraz jeziora posiadające niekiedy bezpośredni kontakt hydrauliczny z kilkoma poziomami lub

nawet piętrami wodonośnymi. Kontakt ten często objawia się swobodnymi wypływami wód

podziemnych w obrębie mis jeziornych. W związku z powyższym w zasilaniu wód rzecznych

dominujący udział ma odpływ bazowy, pozwalający na redukcję przepływów nienaruszalnych

(średnich z niskich przepływów) nawet do 50%, zwiększając w ten sposób zasoby dyspozycyjne wód

(Lange, Maślanki, 199638). Dla zlewni Wierzycy Fac-Beneda (2011)39 szacuje tę składową odpływu na

200 mm. Do podobnych wyników doszli w swoich pracach Wrzesiński i Brychczyński (2006)40,

wykonując obliczenia odpływu podziemnego w zlewni Wierzycy na podstawie danych z profili

wodowskazowych w Bożepolu Szlacheckim i Brodach Pomorskich. Oszacowali oni odpływ bazowy dla

obu tych profili na poziomie odpowiednio: 112 i 89 mm co przy odpływach całkowitych 225 i 178 mm

odpowiada jego 50% udziałowi. Oszacowali oni także całkowitą wartość odpływu podziemnego;

Bożepole Szlacheckie 173 mm z 225 mm odpływu całkowitego (77,2%), Brody Pomorskie – 127 mm

z 178 mm odpływu całkowitego (71,3%).

Lokalne systemy krążenia wód i są bardzo skomplikowane i nadal słabo rozpoznane.

Przyjmuje się za PIG-PIB (Karta informacyjna JCWPd 13), że najintensywniejszy kontakt hydrauliczny

pomiędzy poszczególnym piętrami wodonośnymi zachodzi w strefie krawędziowej Pojezierza

Kaszubskiego, a więc również na terenach objętych niniejszym opracowaniem. Skomplikowany układ

hydrogeologiczny tego rejonu najlepiej obrazuje schematyczny przekrój przez strefę krawędziową

Pojezierza Kaszubskiego zawarty w ww. charakterystyce JCWPd 13 (PIG-PIB, wyciąg na ryc. poniżej).

38 Lange W., Maślanka W. 1996. Współczesne przemiany jezior zlewni górnej Raduni w: Mat. Konf. Geogr. PTG, Warszawa – Mądralin 39 Fac-Beneda J., 2011, Młodoglacjalny system hydrograficzny, Wyd. UG, Gdańsk, p. 213 40 Wrzesiński D., Brychczyński W., 2014, - Zróżnicowanie reżimu odpływu rzek w północno-zachodniej Polsce. Bad. Fizjogr. R. IV SERIA A (A65), 259-272, ISBN 978-83-7654-317-8

52

Ryc. 19. System krążenia wód podziemnych na Pojezierzu Kaszubskim [źródło; karta informacyjna JCWPd 13 - PIG-PIB]

Zlewnia całkowita jezior przywidzkich, położona jest niemal w całości w granicach jednolitej

części wód podziemnych o sygnaturze PLGW200028 (ryc. nr 21), jedynie jej niewielkie północno-

wschodnie fragmenty, zgodnie ze zaktualizowanym podziałem Polski na JCWPd, wykraczają poza jej

granice co wynika raczej z różnic w przebiegach działów wodnych topograficznych i podziemnych,

względnie tez wynika z generalizacji zastosowanej przy wydzielaniu JCWPd i zlewni bilansowych.

Charakterystykę JCWPd zamieszczoną w dalszej części rozdziału opracowano na podstawie danych

z kart informacyjnych PIG-PIB.

53

Ryc. 20. GZWP i JCWPd w zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne na podstawie aPGW i PIG-PIB]

Jednolita część wód powierzchniowych 28 zgodnie z kartą informacyjną PIG-PIB, posiada

łączną powierzchnię 4057,4 km2. Zlewnia jezior przywidzkich znajduje się w jej północnej części.

Obejmuje poziomy wodonośne pięter:

Paleogeńsko-kredowego (charakter wodonośćca; porowo-szczelinowy):

litostratygrafia: margle, piaski, piaskowce, wapienie, zwierciadło wód; napięte na

głębokościach 100-130 m, miąższość piętra; 0-20 m, współczynnik filtracji; ok. 0,5

m/h,

neogeńskie (miocen, charakter wodonośćca; porowy): litostratygrafia:

piaski,zwierciadło wód; napięte na głębokościach 80-120 m, miąższość piętra; 5-20

m, współczynnik filtracji; ok. 0,1 m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom międzymorenowy dolny – Qm-II (plejstocen,

charakter wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,piaski ze żwirami, żwiry,

zwierciadło wód; napięte na głębokościach 20-120 m, miąższość piętra; 5-50 m,

współczynnik filtracji; ok. 0,1-5,0 m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom międzymorenowy górny – Qm-I (plejstocen,

charakter wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,piaski ze żwirami, żwiry,

54

zwierciadło wód; napięte na głębokościach 10-50 m, miąższość piętra; 5-20 m,

współczynnik filtracji; ok. 0,1-5,0 m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom gruntowy - Qg (plejstocen i holocen, charakter

wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski, żwiry, zwierciadło wód; swobodne na

głębokościach 5-20 m, miąższość piętra; 5-25 m, współczynnik filtracji; ok. 0,1-2,0

m/h.

Zgodnie z najnowszą oceną stanu dla jednolitych części wód podziemnych, zamieszczoną w Planie

gospodarowaniem wodami dorzecza Wisły - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października

2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U. 2016 poz. 1911)

- JCWPd 28 uzyskała ocenę dobrą w zakresie stanów: chemicznego, ilościowego i ogólnego. Została

też określona jako niezagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych.

Jednolita część wód powierzchniowych nr 13 zgodnie z kartą informacyjną PIG-PIB, posiada łączną

powierzchnię 2856,0 km2. Obejmie niewielki wododziałowy fragment zlewni jezior przywidzkich.

Wydzielono w niej następujące pietra wodonośne:

kredowe (charakter wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,zwierciadło wód;

napięte na głębokościach 150-340 m, miąższość piętra; 30-50 m, współczynnik

filtracji; ok. 0,5 m/h,

paleogeńsko-neogeńskie, poziom oligoceński (Ol) (charakter wodonośćca; porowy):

litostratygrafia: piaski,zwierciadło wód; napięte na głębokościach 70-250 m,

miąższość piętra; 5-40 m, współczynnik filtracji; ok. 0,02-5,8 m/h,

paleogeńsko-neogeńskie, poziom mioceński (M) (charakter wodonośćca; porowy):

litostratygrafia: piaski,zwierciadło wód; napięte na głębokościach 50-180 m,

miąższość piętra; 5-40 m, współczynnik filtracji; ok. 0,1-1,8 m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom międzymorenowy trzeci Qm-III (plejstocen, charakter

wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,zwierciadło wód; napięte na

głębokościach 70-120 m, miąższość piętra; 5-40 m, współczynnik filtracji; ok. 0,1-0,7

m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom międzymorenowy drugi (dolny) Qm-II (plejstocen,

charakter wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,zwierciadło wód; napięte na

głębokościach 40-80 m, miąższość piętra; 5-430 m, współczynnik filtracji; ok. 0,1-6,3

m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom międzymorenowy pierwszy (górny) Qm-I (plejstocen,

charakter wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,zwierciadło wód; swobodne

na głębokościach 1-80 m, miąższość piętra; 10-40 m, współczynnik filtracji; ok. 0,4-

8,0 m/h,

piętro czwartorzędowe, poziom gruntowy - Qg (plejstocen i holocen, charakter

wodonośćca; porowy): litostratygrafia: piaski,żwiry, zwierciadło wód; swobodne na

głębokościach 1-20 m, miąższość piętra; 15-90 m, współczynnik filtracji; ok. 0,8-52,0

m/h.

55

Zgodnie z najnowszą oceną stanu dla jednolitych części wód podziemnych, zamieszczoną w Planie

gospodarowaniem wodami dorzecza Wisły - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października

2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U. 2016 poz. 1911)

- JCWPd 13 uzyskała ocenę dobrą w zakresie stanów: chemicznego, ilościowego i ogólnego. Została

też określona jako niezagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych.

Analizowana zlewnia znajduje się na obszarze dwóch głównych zbiorników wód podziemnych

(GZWP):

I. Nr 116 - Zbiornik Międzymorenowy Gołębiewo - posiada dokumentację hydrogeologiczną

zatwierdzoną w 1998r. Zasoby dyspozycyjne zbiornika wynoszą 30 tyś. m3/d, w rejonie

Przywidza ujmowane są w studniach o przeciętnej głębokości około – 100 m. Zbiornik został

ustanowiony dla wód pierwszego międzymorenowego poziomu wodonośnego (poziom

górnoczwartorzędowy. Wody tego poziomu zasilane są infiltracyjnie. 95 % udziału w zasilaniu

mają opady atmosferyczne, 4% stanowi dopływ z rzek i 1 % dopływ z filtracji poziomej.

II. Nr 111 Subniecka Gdańska. Główny poziom wodonośny stanowią utwory kredowe. Zbiornik

posiada dokumentację hydrogeologiczną z 1996 r., częściowo zweryfikowaną w 1999 r.

Szacunkowe zasoby zbiornika wynoszą 1040 m3/d. W dokumentacji zbiornika uznano go za

odporny na oddziaływania antropogeniczne i nie wymagający wydzielenia strefy ochronnej,

a podstawowym zadaniem ochronnym jest prowadzenie właściwej eksploatacji

i systematyczna kontrola jakości wód.

4.2.4. Sieć hydrograficzna zlewni

4.2.4.1. Charakterystyka sieci hydrograficznej zlewni

Zlewnia całkowita jezior przywidzkich jest silnie urozmaicona pod względem występowania

na jej obszarze obiektów hydrograficznych. W skład sieci hydrograficznej zlewni (ryc. 22 Rozdz.

4.2.4.2.) wchodzą:

Cieki uznane za stałe (w rzeczywistości silnie efemeryczne), uwzględnione w Mapie

Podziału Hydrograficznego Polski (MPHP 2010 KZGW), ale bez przypisanej nazwy

i wydzielonych zlewni elementarnych, na cele niniejszego opracowania zastosowano

sposób nazewnictwa charakterystyczny dla MPHP, tj.:

1 - dopływ spod Pomlewa, uchodzący do Jeziora Przywidzkiego Wielkiego

– odwadniający północno-wschodnią część zlewni,

2 - dopływ spod Mierzeszyna – odwadniający niewielki powierzchniowo fragment

doliny jeziornej, położony w części wschodniej zlewni Jeziora Przywidzkiego

Wielkiego (Dużego) z prawdopodobnm – okresowym kontaktem hydraulicznym

z sąsiednią zlewnią (bifurkacja),

3 - dopływ spod Gromadzina, odwadniający południową część zlewni Jeziora

Przywidzkiego Wielkiego (Dużego),

4 – dopływ z Przywidza, odwadniający najsilniej zagospodarowaną i przekształconą

część zlewni Jeziora Przywidzkiego Małego, w tym części miejscowości Przywidz,

Cieki okresowe, występujące głównie w obniżeniach na obszarach wysoczyznowych,

56

Rozcięcia erozyjne okresowo prowadzące wodę, główny element zlewni bezpośredniej

obu jezior,

Małopowierzchniowe - naturalne lub antropogeniczne zbiorniki wodne, występujące

głównie na obszarach bezodpływowych,

Obszary bezodpływowe; występują w północnej i południowej części zlewni,

Urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowy okresowo prowadzące wodą

– głównie w obrębie Przywidza;

Obszary podmokłe wypełnione osadami pochodzenia organicznego (torfy), występują

w rejonie obniżeń głównego działu wodnego (na przedłużeniach rynny jeziornej),

na obszarach bezodpływowych.

Przebieg granic zlewni (głównych działów wodnych), w zależności od przyjętego źródła

danych i stopnia ich generalizacji, jest zróżnicowany. Wstępna analiza Mapy topograficznej Polski w

skali 1:10.000 i NMT potwierdziła zgodność warunków hipsometrycznych z lokalizacją działów

wodnych na Mapie hydrograficznej Polski w skali 1:50.000 w układzie współrzędnych GUGiK 1992

i wyznaczonych w warstwie shape zlewni elementarnych Mapy Podziału Hydrograficznego Polski

(MPHP KZGW – aktualizacja 2013). Podczas prac kartograficznych wykonywanych na potrzeby

niniejszego opracowania stwierdzono m.in. istotne różnice w sposobie odwzorowania zlewni na

warstwach tematycznych shape, zawierających granice JCWPd, zlewni bilansowych czy też

wykonanych na potrzeby opracowania Identyfikacja znaczących oddziaływań antropogenicznych…

(PectoreEco, 2012)41. Takie rozbieżności mogą implikować w przyszłości problemy z porównaniem

uzyskanych wyników prac prowadzonych w odmiennych skalach (lokalnych, regionalnych itd.).

Niniejsze opracowanie wykonywane jest w skali lokalnej i ma na celu wydzielenie obszaru

ochronnego o ściśle określonym przebiegu granic. Poziom wymaganej pod względem

kartograficznym szczegółowości opracowania jest zatem stosunkowo wysoki. W związku

z powyższym odrzucono możliwość dostosowania przebiegu granic do ich zgeneralizowanych

i uproszczonych wersji. Za granicę zlewni uznano działy wodne zlewni elementarnych, wyznaczonych

na potrzeby MPHP. Zmodyfikowano natomiast (w stosunku do Mapy Hydrograficznej Polski w skali

1:50.000) przebieg działów wodnych obszarów bezodpływowych. Sposób weryfikacji przebiegu

działów wodnych zamieszczono w podrozdziale dotyczącym wyznaczania zlewni cząstkowych.

Tabela 14. Podstawowe parametry morfometryczne i hydrograficzne zlewni

Zlewnia jezior przywidzkich

Powierzchnia całkowita zlewni 17,93 km2

Powierzchnia całkowita zlewni z wyłączeniem jezior przywidzkich 16,63 km2

Całkowita powierzchnia zidentyfikowanych obszarów bezodpływowych 273,32 ha

Długość sieci rzecznej 12,31 km

Powierzchnia całkowita zbiorników wodnych 136,28ha

Gęstość sieci rzecznej 0,69 km/km2

Jeziorność 7,6 %

41 Identyfikacja znaczących oddziaływań antropogenicznych wraz z oceną wpływu tych oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne w regionie wodnym Dolnej Wisły, PectoreEco, praca zbiorowa, 2012

57

4.2.4.2. Wyznaczenie zlewni cząstkowych

Warunkiem koniecznym do określenia wielkości obciążenia jeziora ładunkami substancji

biogennych oraz wskazania lokalizacji zagrożeń w obrębie zlewni całkowitej jest prawidłowe

wyznaczenie jej zlewni cząstkowych, tym samym zidentyfikowanie kierunków migracji

zanieczyszczeń. Realizacja tego etapu prac nad wyznaczaniem strefy ochronnej jeziora jest więc

kluczowa dla ich wyniku końcowego. W pierwszej kolejności należało ustalić przebieg działu wodnego

zlewni całkowitej, w miarę możliwości korespondującego z dotychczas wykonanymi pracami

z zakresu gospodarki wodnej wykonywanymi dla obszaru będącego przedmiotem analiz. W

przypadku jezior przywidzkich udało się to jedynie częściowo. Weryfikacja przebiegu granic zlewni

pochodzących z różnych dostępnych i pozostających w powszechnym obiegu źródeł (Geobaza aPGW,

MPHP, opracowania tematyczne, itp.) wykonana w oparciu o dostępne opracowania topograficzne

i numeryczne modele terenu (ISOK – mapa hipsometrii dynamicznej, Mapa topograficzna Polski

w skali 1:10.000, NMT 3042) wskazała jednoznacznie na konieczność wykorzystania do dalszych prac,

materiału źródłowego w postaci warstwy cyfrowej zlewni elementarnych MPHP.

Zlewnie cząstkowe wyznaczono w oparciu istniejące warstwy shape zawierające stałe elementy sieci

hydrograficznej (MPHP, SWDE) oraz o sporządzoną na potrzeby niniejszego opracowania warstwę

liniową cieków okresowych oraz osi dolin i głównych rozcięć erozyjnych epizodycznie prowadzących

wody czasowo zwiększonego odpływu powierzchniowego. Elementy wątpliwe, w tym potencjalne

miejsca bifurkacji wód powierzchniowych lub gruntowych, zweryfikowano podczas wizji terenowej

przeprowadzonej w dniach 9-10 sierpnia 2017 r. Uzyskane wyniki posłużyły do wstępnego

wyznaczenia zlewni cząstkowych jezior przywidzkich. Ostatecznego podziału zlewniowego dokonano

na podstawie materiałów kartograficznych przedstawionych na rycinie 22 oraz lokalizacji profili

hydrometrycznych.

42 źródło: usługi WMS www.geoportal.gov.pl

58

Ryc. 21. Źródła danych wykorzystanych do wyznaczenia zlewni elementarnych

Ostatecznie wyznaczono 2 zlewnie bezpośrednie jezior; Przywidzkiego Wielkiego (Dużego)

i Przywidzkiego Małego, 6 zlewni kontrolowanych (zamkniętych profilami hydrometrycznymi) oraz

3 obszary bezodpływowe. Obszary bezodpływowe zostały wyznaczone zostały w oparciu o podkłady

topograficzne i numeryczny model terenu, a swój ostateczny kształt uzyskały po analizie mapy

litologii utworów powierzchniowych (rozdz. 5.2.2.) wykonanej w oparciu o Mapę Litogenetyczną

Polski (CBDG PIG-PIB - wms) i Hipsometrię dynamiczną (ISOK – wms). Poniżej w tabelach

zamieszczono zbiorcze zestawienie wydzielonych zlewni cząstkowych wraz z ich charakterystyką.

59

Tabela 15. Charakterystyka wydzielonych zlewni odpływowych

Lp. Nazwa zlewni Pow. [ha]

Jeziorność Sieć rzeczna (cieki stałe) Gen. kierunek odpływu wód

Pow. zb. wodnych

[ha] %

Długość [km]

Gęstość sieci [km na 1km2]

1. M1 –bezpośrednia Jez. Przywidzkiego

Małego 104,61 0,070 0,07 2,580 2,466 NW

2. M2 - Dopływ z

Przywidza 333,13 2,129 0,64 0 0 S

3. W1 –bezpośrednia Jez. Przywidzkiego Wielkiego (Dużego)

331,32 0,853 0,26 1,642 0,496 N i S

4. W3 - Dopływ spod

Gromadzina 217,11 0,470 0,22 2,808 1,293 NE

5. W4 - Dopływ bez

nazwy (profil hydrometryczny 4)

11,74 0 0 0 0 W

6. W5 - Dopływ bez

nazwy (profil hydrometryczny 5)

45,44 0,082 0,18 0 0 NW

7. W6 - Dopływ spod

Mierzeszyna 90,37 0,993 1,10 0,374 0,414 NW

8. W7 - Dopływ spod

Pomlewa 249,33 1,182 0,47 4,292 1,721 SW

Razem: 1383,05 5,779 11,696

Tabela 16. Charakterystyka wydzielonych zlewni bezodpływowych

Lp. Nazwa zlewni Pow. [ha]

Jeziorność Sieć rzeczna (cieki stałe)

Bifurkacja Pow.

zbiorników [ha]

% Długość

[km]

Gęstość sieci [km na

1km2]

1. W2 - bezodpływowa 64,77 1,338 2,07 0,129 0,199 potencjalna

2. W8 - bezodpływowa 10,86 0,615 5,66 0 0 nie

3. W9 - bezodpływowa 197,69 0,896 0,45 0,420 0,212 potencjalna

Razem: 273,32 2,849 0,549

60

Ryc. 22. Podział zlewni jezior przywidzkich na zlewnie cząstkowe [opracowanie własne z wykorzystaniem MPHP 2010]

61

4.2.5. Hydrologia zlewni

Rzeka Wietcisa wraz z recypientem – Wierzycą, zaliczane są do cieków charakteryzujących się

reżimem hydrologicznego typu 2 – niwalnym, średnio wykształconym (zgodnie z kryteriami

zaproponowanymi przez Dynowską 1999)43. W rzekach tych średni odpływ miesiąca wiosennego

wynosi od 130 do 180% średniego odpływu rocznego. Cechą charakterystyczną tych cieków jest

stosunkowo wyrównany hydrogram roczny przepływów, wskazujący na niskie współczynniki ich

zmienności (wg Wrzesińskiego i Brychczyńskiego - zmienność przepływów w zlewni Wierzycy Cv dla

doby - 0,385, dla roku - 0,16644) co potwierdza wykres średnich miesięcznych stanów z wielolecia

1981-1991 - zamieszczony w dalszej części rozdziału. Rzeczywista zmienność stanów wody jezior

przywidzkich, a co za tym idzie wielkości przepływów w profilu zamykającym zlewnię jezior

przywidzkich, bez szczegółowych pomiarów hydrometrycznych prowadzonych w dłuższym okresie

czasu jest niemal niemożliwa do ustalenia. Analizując uwarunkowania fizjograficzne zlewni

przypuszczać można, ze charakteryzuje się większą zmiennością przepływów co wynika z szybkiej

reakcji jezior na zmiany zasilania wodami opadowymi. Czynnikiem spłaszczającym hydrogram roczny

odpływów z jeziora może być jedynie murowana kładka dla pieszych, znajdująca się bezpośrednio

poniżej wypływu Wietcisy z jeziora Przywidzkiego Małego i spełniająca w sposób mniej lub bardziej

zamierzony funkcję urządzenia piętrzącego. Okresowa intensyfikacja spływów powierzchniowych nie

powinna w sposób istotny zakłócić wyników dalszych obliczeń i analiz hydrologicznych, nie pozostaje

jednak bez wpływu na transport zanieczyszczeń, zwłaszcza z terenów zlewni bezpośrednich obu

jezior.

Ryc. 23. Hydrogramy średnich miesięcznych przepływów Wietcisy w profilu Skarszewy [opracowanie własne na podstawie danych IMGW-PIB]

Zlewnia Wietcisy jest obecnie zlewnią niekontrolowaną. Najnowsze dane, zamieszczone

w m.in. w Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Przywidz oparte są na pomiarach

na nieczynnym już posterunku IMGW-PIB w Skarszewie i dotyczą dwóch cieków:

43 Dynowska I., 1971 Typy reżimów rzecznych w Polsce, Prace IG UJ, Kraków 44 Wskaźnik bezwymiarowy za Wrzesiński D., Brychczyński A. (2014) – dane dla Wierzycy w profilu Bożepole Szlacheckie

62

1) Wietcisy; profil Wietcisa do ujścia Rutkownicy – pow. zlewni; 158,1 km2, SNQ – 0,74 m3/s, SSQ

– 1,17 m3/s, SWQ – 2,23 m3/s,

2) Rutkowica; profil ujście do Wietcisy – pow. zlewni; 51,4 km2, SNQ – 0,12 m3/s, SSQ – 0,32

m3/s, SWQ – 0,79 m3/s.

Autorzy powołując się na IMGW-PIB jako źródło danych nie wskazują jednak wielolecia, którego dane

dotyczą. Brak jest też informacji czy są to dane surowe, czy też zweryfikowane. Bliższa analiza danych

potwierdziła jednak ich zbieżność z danymi starszymi (wielolecie 1981-1991) pozostającymi

w dyspozycji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku. W tej sytuacji wykorzystano

dostępny, możliwie długi ciąg jednorodnych danych o przepływach dobowych dla profilu Skarszewy,

a następnie metodą analogii hydrologicznej wyniki przeniesiono na profil zamykający zlewnię jezior

przywidzkich – Wietcisa; profil: Przywidz - wypływ z Jeziora Przywidzkiego Małego.

Przeprowadzone pomiary hydrometryczne

Dla określenia udziału wyznaczonych zlewni cząstkowych w całkowitym zasilaniu jeziora, tym samym

w transporcie substancji biogennych, niezbędne są dane o przepływach chwilowych w profilach

zamykających zlewnię. Pomiarów takich dotychczas nie prowadzono, zatem jedynym materiałem

wyjściowym, możliwym do wykorzystania są wyniki pomiarów własnych autorów niniejszego

opracowania. Pomiary hydrometrycznie wykonano w dniach 9-10 sierpnia 2017 r. w siedmiu

wyznaczonych na podstawie wizji terenowej profilach hydrometrycznych, jednym na wypływie

Wietcisy z Jeziora Przywidzkiego Małego i 6-ciu zamykających następujące zlewnie cząstkowe

(oznaczenie zgodne z zastosowanym w rozdziale 5.2.4.2.): M2 - Dopływ z Przywidza, W3 - Dopływ

spod Gromadzina, W4 - Dopływ bez nazwy, W5 - Dopływ bez nazwy, W6 - Dopływ spod Mierzeszyna,

W7 - Dopływ spod Pomlewa. Numeracja profili, których zestawienie i charakterystykę zamieszczono

w tabeli poniżej, odpowiada numerom pobieranych jednocześnie do analiz chemicznych próbek

wody.

Tabela 17. Charakterystyka profili pomiarowych

Lp. Zlewnia Nr profilu

pomiarowego

Współrzędne w układzie PUWG 1992 Charakter

przepływu Uwagi

X Y

1. Zlewnia jezior przywidzkich

R1 455477,67 703172,06 Laminarny

Pomiar wykonany poniżej kładki murowanej na wypływie, piętrzącej wody Wietcisy.

2. M2 - Dopływ z

Przywidza R2 456014,12 703714,46 Laminarny -

3. W3 - Dopływ

spod Gromadzina

R3 458020,32 703806,4 Laminarny Koryto silnie zarośnięte.

4. W4 - Dopływ

bez nazwy R4G 458116,23 703812,35 Laminarny Wyciek wód gruntowych

5. W5 - Dopływ

bez nazwy R5G 458445,8 704321,68 Laminarny Wyciek wód gruntowych

6. W6 - Dopływ

spod Mierzeszyna

R6 459293,79 704351,77 Stagnacja – brak możliwości wykonania pomiaru

7. W7 - Dopływ

spod Pomlewa R7 458802,33 704807,85 Laminarny -

63

Pomiary hydrometryczne na ciekach odwadniających zlewnie cząstkowe wykonano metodą

młynkową, młynkiem elektromagnetycznym przeznaczonym do pomiarów przepływów w ciekach

zarastających i o niskich prędkościach przepływu wody i laminarnym ruchu jej cząsteczek. Pomiary

wykonano metodą wielopunktową, zgodnie z procedurami obowiązującymi w Państwowej Służbie

Hydrologiczno-Meteorologicznej IMGW-PIB. W jednym z wyznaczonych profili pomiarowych

(zamknięcie zlewni W-6 – zlewnia dopływu spod Mierzeszyna) pomiarów nie udało się wykonać

ze względu na prędkości wody poniżej czułości urządzenia pomiarowego. Odpływ chwilowy z tej

zlewni, jak i odpływy ze zlewni bezpośrednich (M-1 – Jeziora Przywidzkiego Małego i W-1 – Jeziora

Przywidzkiego Wielkiego (Dużego)) określono na podstawie analogów hydrologicznych w oparciu

o podobieństwo warunków fizjograficznych i formy użytkowania gruntów.

Za materiał wyjściowy do dalszych analiz przyjęto wspomniane wcześniej dane hydrologiczne45 dla

profilu Skarszewy z wielolecia 1981-1991 (tab. 19) Na podstawie danych dobowych określono

przepływy średnie roczne, średnie miesięczne oraz średnie dla okresu letniego i zimowego.

Zestawienia wykonano w układzie hydrologicznym (IX-X).

Tabela 18. Średnie miesięczne, półroczne i roczne przepływy dla rzeki Wietcisy w profilu Skarszewy z wielolecia 1981-

1991 [źródło: IMGW-PIB – dane surowe]

Rok

hydr.

Miesiące Zima

SSQ

Lato

SSQ

Rok

SSQ XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

1981 2,233 2,549 2,190 3,239 3,178 1,576 1,134 1,193 1,116 1,362 1,337 1,565 2,494 1,284 1,889

1982 3,298 3,103 3,754 2,245 3,968 1,832 1,295 1,145 1,044 0,951 0,988 1,204 3,033 1,105 2,069

1983 1,294 1,330 1,586 1,565 3,477 2,148 1,304 0,952 0,814 0,954 1,245 1,378 1,900 1,108 1,504

1984 1,554 1,734 2,245 1,898 1,661 1,732 1,132 2,863 1,884 0,967 1,186 1,500 1,804 1,589 1,696

1985 1,476 1,557 1,320 1,546 2,947 3,442 1,398 1,134 0,794 1,747 1,477 1,211 2,048 1,294 1,671

1986 1,225 2,020 2,270 1,426 2,886 3,152 1,470 1,398 1,033 1,155 1,141 1,247 2,163 1,241 1,702

1987 1,356 1,383 1,440 2,291 1,836 3,517 1,217 0,969 0,910 0,945 1,147 1,759 1,971 1,158 1,564

1988 2,295 2,747 2,636 2,084 2,379 3,858 1,584 1,296 1,307 1,199 1,107 1,156 2,667 1,275 1,971

1989 1,572 2,933 2,604 1,856 1,725 1,527 1,161 1,048 0,894 0,935 1,317 1,246 2,036 1,100 1,568

1990 1,507 1,503 1,378 1,921 1,448 1,336 0,975 1,050 1,072 1,383 1,456 1,985 1,516 1,320 1,418

1991 2,294 2,032 1,364 2,019 1,378 1,291 1,581 1,559 1,133 1,097 1,057 2,233 1,730 1,443 1,587

SSQ [m3/s] 1,828 2,081 2,072 2,008 2,444 2,310 1,296 1,328 1,091 1,154 1,223 1,498 2,124 1,265 1,694

ssq [l/s/km2]

7,754 8,829 8,789 8,521 10,36 9,801 5,497 5,634 4,629 4,896 5,190 6,358 9,010 5,367 7,189

sq wilg.

[l/s/km2] 11,06 11,87 12,13 10,70 13,47 10,27 5,675 5,139 4,903 4,967 4,854 5,551 11,58 5,182 8,385

- lata suche - lata wilgotne - wybrany do dalszych porównań rok wilgotny

45 Źródło: IMGW-PIB, udostępnione przez RZGW w Gdańsku na potrzeby niniejszego opracowania

64

Wyniki pomiarów hydrometrycznych

Materiałem wyjściowym dla obliczeń przepływów charakterystycznych dla zlewni cząstkowych

metodą ekstrapolacji hydrologicznej były pomiary epizodyczne wykonane w wyznaczonych profilach

pomiarowych (tab. 20). Jednak ze względu na specyficzne warunki prowadzenia pomiarów (wybitnie

wilgotny rok, wykonanie pomiarów w okresie zasobnym w opady atmosferyczne) analogię

hydrologiczną wykonano w odniesieniu do zbliżonego specyfiką hydro-meteorologiczną roku

wilgotnego tj. 1988. Wyboru dokonano metodą ekspercką w oparciu o wiedzę hydrologiczną

autorów.

Tabela 19. Wyniki pomiarów przepływów w wyznaczonych profilach hydrometrycznych

Lp. Profil

pomiarowy Nazwa zlewni

Pow. zlewni [km2]

Q* [m3/s]

Q* [l/s/km2]

1. R1 Zlewnia jezior przywidzkich 17,93 0,127 7,082

2. R2 M2 - Dopływ z Przywidza 3,3313 0,00244 0,732

3. R3 W3 - Dopływ spod Gromadzina 2,1711 0,00272 1,253

4. R4G** W4 - Dopływ bez nazwy 0,1174 0,00059 5,068

5. R5G W5 - Dopływ bez nazwy 0,4544 0,00182 4,005

6. R6 W6 - Dopływ spod Mierzeszyna 0,9037 Brak możliwości wykonania

pomiaru

7. R7 W7 - Dopływ spod Pomlewa 2,4933 0,01107 4,439

* obliczenia ze względu na niskie wartości prowadzono nawet do 8 miejsc po przecinku ** G – wyciek wód gruntowych

Cel niniejszej pracy, jej poziom szczegółowości oraz uzyskane wyniki pomiarów

hydrometrycznych potwierdziły wcześniejsze przypuszczenia autorów co do ograniczonej możliwości

zastosowania przyjętych powszechnie metod empirycznego oszacowania odpływów i konieczności

maksymalnego wykorzystania wyników pomiarów epizodycznych. Wielkość odpływów chwilowych

w pozostałych zlewniach cząstkowych (z wyłączeniem zlewni bezodpływowych, dla których obliczeń

nie wykonywano) dla analogicznego czasookresu pomiarowego określono na podstawie miary

podobieństw odpływów jednostkowych. W tym celu porównano charakterystyki uwarunkowań

antropogenicznych i naturalnych w poszczególnych zlewniach i przyjęto następujące założenia:

dla zlewni bezpośrednich M1 i W1 przyjęto odpływ jednostkowy będący wypadkową

odpływów w zlewniach W4, W5 i W7, tj.; q=4,504 l/s/km2,

dla zlewni W6 – Dopływ spod Mierzeszyna – przyjęto odpływ jednostkowy ze zlewni

W3, tj.: q=1,253 l/s/km2.

Po dokonaniu przeliczeń otrzymano następujące wartości odpływu:

1) zlewnia bezpośrednia jeziora małego M1 – Q=0,004711 m3/s przy q=4,504 l/s/km2,

2) zlewnia bezpośrednia jeziora dużego W1 – Q=0,014923 m3/s przy q=4,504 l/s/km2,

3) zlewnia dopływu spod Mierzeszyna W6 – Q=0,001323 m3/s przy q=1,253 l/s/km2.

65

Ze względu na zaledwie jedną wartość przepływu dla każdego profilu oraz panujące warunki

atmosferyczne, uzyskane wyniki przyjęto jako charakterystyczne dla przepływów sierpniowych

w okresie wilgotnym i odniesiono do przepływów z roku wilgotnego 1988.

Tabela 20. Przepływ i odpływ jednostkowy dla wybranego roku wskaźnikowego 1988 wykorzystane do dalszych obliczeń

hydrologicznych

Przepływ i odpływ jednostkowy dla wybranego roku wskaźnikowego 1988

Miesiące Zima

SSQ

Lato

SSQ

Rok

SSQ XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

SSQ [m3/s]

2,295 2,747 2,636 2,084 2,379 3,858 1,584 1,296 1,307 1,199 1,107 1,156 2,667 1,275 1,971

sq wilg.

[l/s/km2] 9,74 11,65 11,19 8,84 10,09 16,37 6,72 5,50 5,54 5,088 4,70 4,91 11,31 5,41 8,36

W celu określenia rozkładu miesięcznego przepływów, niezbędnego do wyznaczenia charakterystyk

zimowych i letnich, wykorzystano wzór stosowany do ustalenia przepływów miarodajnych zlewni

niekontrolowanych w bilansach wodnogospodarczych odnoszący się do przepływu

charakterystycznego średniorocznego, określonego w tym przypadku o miarę podobieństw

przepływów jednostkowych i ekstrapolację hydrologiczną.

[wzór 1] – ekstrapolacja hydrologiczna46

n

o

xox

A

AQkQ

**

dla k = qx/qo, a qo≠qx,

gdzie:

qo – odpływ jedn. w zlewni kontrolowanej, qx – odpływ jedn. w zlewni analizowanej, k – współczynnik miary podobieństwa odpływów, Qo – przepływ w zlewni kontrolowanej, Qx – przepływ w zlewni analizowanej, Ao – pow. zlewni kontrolowanej, Ax – pow. zlewni analizowanej n – wykładnik potęgowy równy 1 przy analizie przepływów średnich.

[wzór 2] – współczynnik do obliczeń miesięcznego rozkładu przepływów47

12....3,2,1' ikSQ

Q

ixi

gdzie:

k’i – współczynnik dla danego miesiąca, Qxi - przepływ w zlewni kontrolowanej dla miesiąca „i”, SQ – przepływ średni.

46 Byczkowski 1999, Hydrologia, t. I i II, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 47 Ciepielowski, 1999, Podstawy gospodarowania wodą, Wyd. SGGW, Warszawa

66

Założenia do obliczenia rozkładów miesięcznych:

Współczynnik bezwymiarowy k - miara podobieństwa przepływów = (sq pomiar/sq wilg. 1988

= (7,082/5,088)=1,3918,

Stosunek powierzchni zlewni= (A - Przywidz/A - Skarszewy) = (17,93/235,7)=0,076,

Przepływ zmierzony (sierpień) Wietcisy w profilu Przywidz (wypływ z jeziora).

Tabela 21. Zestawienie przyjętych do obliczeń rozkładu miesięcznego przepływów i odpływów jednostkowych danych charakterystycznych SQ i Sq dla roku 1988 oraz SSQ i ssq dla rzeki Wietcisa w profilu Skarszewy [opracowanie własne na podstawie danych IMGW-PIB

Q i q* Miesiące

Zima Lato Rok XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

SQ wilg [m3/s] 0,243 0,291 0,279 0,220 0,252 0,408 0,168 0,137 0,138 0,127 0,117 0,122 0,282 0,135 0,208

sq wilg. [l/s/km2] 13,54 16,20 15,55 12,29 14,03 22,75 9,344 7,644 7,709 7,076 6,529 6,822 15,73 7,521 11,62

SSQ [m3/s] 0,193 0,220 0,219 0,212 0,259 0,244 0,137 0,140 0,115 0,122 0,129 0,159 0,225 0,134 0,179

sq [l/s/km2] 10,78 12,27 12,22 11,84 14,41 13,62 7,643 7,834 6,436 6,808 7,217 8,840 12,52 7,463 9,996

* obliczenia prowadzono do 5 miejsc po przecinku

Na podstawie uzyskanych wyników przepływów dla roku wskaźnikowego 1988 i roku normalnego

określono rozkład wskaźniki przepływu i k’ i dla poszczególnych miesięcy w roku korzystając z wzoru:

K’ix = (Qx * 100)/SQ

gdzie:

K’ix – współczynnik rozkładu przepływów dla danego miesiąca w roku hydrologicznym,

Qx – przepływ średni dla danego miesiąca w roku hydrologicznym,

SQ – średni przepływ roczny.

Tabela 22. Miesięczne współczynniki rozkładu przepływów w odniesieniu do przepływów średnich rocznych [opracowanie własne]

k’i* Miesiące

Zima Lato XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

k'i - rok wilg.

1,165 1,394 1,338 1,057 1,207 1,958 0,804 0,657 0,663 0,609 0,562 0,587 1,353 0,647

k'i - rok normalny

1,079 1,228 1,223 1,185 1,442 1,363 0,765 0,784 0,644 0,681 0,722 0,884 1,253 0,747

* obliczenia prowadzono do 5 miejsc po przecinku

Obliczenie rozkładu przepływów dla wilgotnego roku pomiarowego

Obliczenia dla profili kontrolowanych wykonano na podstawie współczynników rozkładu

miesięcznego przepływów i analogu hydrologicznego.

67

Tabela 23. Rozkład przepływów w miesiącach roku wilgotnego [opracowanie własne]

Profile Miesiące

Zima Lato Rok XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

Q [m3/s]*

R-1 (wypływ)

0,243 0,291 0,279 0,220 0,252 0,408 0,168 0,137 0,138 0,127 0,117 0,122 0,282 0,135 0,208

R-2 0,005 0,006 0,005 0,004 0,005 0,008 0,003 0,003 0,003 0,002 0,002 0,002 0,005 0,003 0,004

R-3 0,005 0,006 0,006 0,005 0,005 0,009 0,004 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,006 0,003 0,004

R-4 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001

R-5 0,003 0,004 0,004 0,003 0,004 0,006 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,004 0,002 0,003

R-7 0,021 0,025 0,024 0,019 0,022 0,036 0,015 0,012 0,012 0,011 0,010 0,011 0,025 0,012 0,018

q [l/s/km2]*

R-1 (wypływ)

13,54 16,20 15,55 12,29 14,03 22,75 9,344 7,644 7,709 7,076 6,529 6,822 15,73 7,521 11,62

R-2 1,402 1,678 1,610 1,272 1,453 2,356 0,968 0,791 0,798 0,732 0,676 0,706 1,629 0,779 1,203

R-3 2,398 2,870 2,754 2,176 2,485 4,031 1,655 1,352 1,365 1,253 1,157 1,208 2,785 1,332 2,059

R-4 9,693 11,59 11,13 8,795 10,04 16,29 6,690 5,467 5,516 5,064 4,676 4,884 11,25 5,383 8,320

R-5 7,667 9,174 8,805 6,956 7,943 12,88 5,291 4,324 4,363 4,005 3,699 3,863 8,905 4,258 6,581

R-7 8,499 10,16 9,761 7,711 8,805 14,28 5,865 4,793 4,837 4,440 4,100 4,282 9,872 4,719 7,295

* obliczenia prowadzono do większej liczby miejsc po przecinku

Obliczenia dla zlewni niekontrolowanych wykonano na podstawie współczynników rozkładu

miesięcznego przepływów i analogu hydrologicznego w oparciu odpływ jednostkowy ustalony na

podstawie miary podobieństwa zlewni.

Tabela 24. Rozkład miesięczny wartości odpływu w niekontrolowanych zlewniach cząstkowych dla roku wilgotnego [opracowanie własne]

Profile

/zlew-

nie

Miesiące Zima Lato Rok

XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

Q [m3/s]*

M-1 0,009 0,011 0,010 0,008 0,009 0,015 0,006 0,005 0,005 0,005 0,004 0,005 0,010 0,005 0,008

W-1 0,029 0,034 0,033 0,026 0,030 0,048 0,020 0,016 0,016 0,015 0,014 0,014 0,033 0,016 0,025

R-6 0,002 0,003 0,002 0,002 0,002 0,004 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,003 0,001 0,002

q [l/s/km2]*

M-1 8,620 10,31 9,900 7,821 8,930 14,48 5,949 4,861 4,905 4,503 4,158 4,343 10,01 4,787 7,399

W-1 8,620 10,31 9,900 7,821 8,930 14,48 5,949 4,861 4,905 4,503 4,158 4,343 10,01 4,787 7,399

R-6 2,398 2,870 2,754 2,176 2,485 4,031 1,655 1,352 1,365 1,253 1,157 1,208 2,785 1,332 2,059

* obliczenia prowadzono do większej liczby miejsc po przecinku

68

Obliczenie rozkładu przepływów dla roku normalnego

Przepływy w zlewniach kontrolowanych oraz odpływy ze zlewni niekontrolowanych (średnie

miesięczne, średnie półroczne i średnie roczne) oszacowano z wykorzystaniem metody ekstrapolacji

hydrologicznej przy różnych odpływach jednostkowych.

Tabela 25. Średnie opływy powierzchniowe (miesięczne, półroczne i roczne) z cząstkowych zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne]

Profile Miesiące

Zima Lato Rok XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

SQ [m3/s] *

R-1 (wypływ) 0,193 0,220 0,219 0,212 0,259 0,244 0,137 0,140 0,115 0,122 0,129 0,159 0,225 0,134 0,179

M-1 0,007 0,008 0,008 0,008 0,010 0,009 0,005 0,005 0,004 0,005 0,005 0,006 0,008 0,005 0,007

M-2 0,004 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,003 0,003 0,002 0,002 0,002 0,003 0,004 0,003 0,003

W-1 0,023 0,026 0,026 0,025 0,030 0,029 0,016 0,017 0,014 0,014 0,015 0,019 0,026 0,016 0,021

W-3 0,0041 0,0047 0,0047 0,0046 0,0055 0,0052 0,0029 0,0030 0,0025 0,0026 0,0028 0,0034 0,0048 0,0029 0,0038

W-4 0,0009 0,0010 0,0010 0,0010 0,0012 0,0011 0,0006 0,0007 0,0005 0,0006 0,0006 0,0007 0,0011 0,0006 0,0008

W-5 0,0028 0,0032 0,0031 0,0030 0,0037 0,0035 0,0020 0,0020 0,0017 0,0018 0,0019 0,0023 0,0032 0,0019 0,0026

W-6 0,0017 0,0020 0,0020 0,0019 0,0023 0,0022 0,0012 0,0013 0,0010 0,0011 0,0012 0,0014 0,002 0,001 0,002

W-7 0,017 0,019 0,019 0,019 0,023 0,021 0,012 0,012 0,010 0,011 0,011 0,014 0,020 0,012 0,016

* obliczenia prowadzono do większej liczby miejsc po przecinku

Wyniki wyżej przedstawionych obliczeń stanowiły podstawę do oszacowania rzeczywistych ładunków

biogenów wnoszonych do jezior przywidzkich z poszczególnych zlewni cząstkowych (rozdz. 6.5

opracowania). Posłużyły one jednocześnie do określenia wymiany poziomej wód (tabela poniżej)

i określenia procentowego udziału poszczególnych zlewni w zasilaniu powierzchniowym jeziora.

Tabela 26. Wymiana pozioma wód jezior przywidzkich – odpływ powierzchniowy [opracowanie własne]

Składowa Miesiące

Zima Lato Rok XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X

Rok wilgotny

Odpływ m3/s]

0,243 0,291 0,279 0,220 0,252 0,408 0,168 0,137 0,138 0,127 0,117 0,122 0,282 0,135 0,208

Dopływy [m3/s]

0,075 0,090 0,087 0,068 0,078 0,127 0,052 0,043 0,043 0,039 0,036 0,038 0,088 0,042 0,065

Przewaga odpływu [m3/s]

0,167 0,200 0,192 0,152 0,173 0,281 0,115 0,095 0,095 0,087 0,081 0,084 0,194 0,093 0,144

Rok normalny

Odpływ [m3/s]

0,193 0,220 0,219 0,212 0,259 0,244 0,137 0,140 0,115 0,122 0,129 0,159 0,225 0,134 0,179

Dopływy [m3/s]

0,060 0,068 0,068 0,066 0,080 0,076 0,043 0,044 0,036 0,038 0,040 0,049 0,070 0,042 0,056

Przewaga odpływu [m3/s]

0,133 0,152 0,151 0,146 0,178 0,168 0,094 0,097 0,080 0,084 0,089 0,109 0,155 0,092 0,124

* obliczenia prowadzono do większej liczby miejsc po przecinku

69

Wyniki pomiarów i obliczeń potwierdzają duży udział wód podziemnych w zasilaniu jeziora,

co nawet nie uwzględniając wymiany pionowej, koresponduje z wynikami uzyskanymi przez

Wrzesińskiego i Brychczyńskiego (2006). Pozwala to na dużą stabilizację zasobów wodnych

i zdecydowanie poprawia ich odnawialność i zdolność do samooczyszczania. Największy procentowy

udział w zasilaniu powierzchniowym mają stosunkowo mocno zalesione zlewnie bezpośrednie

i zlewnia dopływu z Pomlewa (łącznie 88%), co z jednej strony sprzyja ograniczeniu zanieczyszczeń ze

względu na duży odsetek roślinności buforowej, z drugiej sprzyja szybkiemu wypłukiwaniu

zanieczyszczeń zdeponowanych na powierzchni lub tuż pod nią w okresach występowania

intensywnych opadów atmosferycznych.

Ryc. 24. Procentowy udział zlewni cząstkowych w całkowitym zasilaniu powierzchniowym jezior przywidzkich [opracowanie własne]

70

4.3. Uwarunkowania przyrodnicze

4.3.1. Szata roślinna

Zespoły roślinne są ściśle skorelowane z żyznością i wilgotnością siedlisk. Szata roślinna

analizowanego obszaru jest odzwierciedleniem młodego krajobrazu polodowcowego, sięgająca swoją

historią ostatniego zlodowacenia. Według regionalizacji geobotanicznej Matuszkiewcza J. M. (1993)48

obszar Natura 2000 Przywidz, położony jest w Krainie Pojezierzy Środkowopomorskich, Okręgu

Pojezierza Kaszubskiego i Podokręgu Wzniesienie Wieżycy.

Pod pojęciem potencjalnej roślinności naturalnej rozumie się hipotetyczny stan roślinności,

opisany fitosocjologicznymi jednostkami zbiorowisk roślinnych, jaki mógłby być osiągnięty na drodze

naturalnej sukcesji pierwotnej lub wtórnej, gdyby oddziaływania człowieka zostały wyeliminowane,

a właściwa dla danego regionu roślinność mogła w pełni wykorzystać możliwości stwarzane przez

zróżnicowane siedliska. Zakłada się przy tym, że stan ten rozpoznaje się dla aktualnego zróżnicowania

siedlisk, uwzględniając zmiany w siedliskach, jakie spowodowała dotychczasowa działalność

człowieka. Dla opisywanego obszaru roślinność dominującym zespołem roślinności jest Ass. Luzulo

pilosae-Fagetum - acidofilna buczyna niżowa (kwaśna buczyna niżowa) oraz zerspół Ass. Fago-

Quercetum petraeae R. - pomorski (acidofilny) las bukowo-dębowy (subatlantycka mezotroficzna

kwaśna dąbrowa typu pomorskiego) (Matuszkiewicz W., 200149). W części zlewni na obszarach

podmokłych potencjalnie rozwinąć mógłby się zespół Ass. Fraxino-Alnetum - łęg jesionowo-olszowy

(ibidem).

Ryc. 25. Wyciąg z mapy roślinności potencjalnej Polski [www.igipz.pan.pl/Roslinnosc-potencjalna-zgik.html]

48 Matuszkiewicz J.M., 2008, Regionalizacja geobotaniczna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa 49 Matuszkiewicz W., 2001, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa

71

Podstawowymi elementami typologicznymi mającymi wpływ na przestrzenny i ilościowy

układ siedlisk są:

rzeźba terenu i utwory geologiczne,

typ próchnicy,

stosunki wilgotnościowe

chemiczne i fizykochemiczne właściwości gleb.

Z elementami tymi ściśle związana jest szata roślinna, zwłaszcza runo i gatunki lasotwórcze.

Ryc. 26. Lasy i gleby w zlewni jezior przywidzkich [źródło: BDOT - CODGiK]

72

Na terenie zlewni grunty leśne oraz zakrzewione i zadrzewione zajmują 858,38 ha co stanowi

ok. 48% powierzchni. Obszary leśne należą do Nadleśnictwa Kolbudy. Lasy występują w zwartych

kompleksach leśnych, największy z nich znajduje się na brzegach jeziora Przywidzkiego Wielkiego

(Dużego). Przeważają siedliska lasu mieszanego, lasu świeżego oraz boru mieszanego świeżego. Las

mieszany rośnie na wysoko wzniesionych terenach moreny czołowej i dennej falistej porasta strome

stoki rynien. Głównym elementem lasów mieszanych jest buk pospolity Fagus sylvatica i dąb Quercus

Sp., świerk pospolity Picea abies, sosna zwyczajna Pinus sylvestris, z domieszką brzozy

brodawkowatej Betula pendula. Kolejnym elementem charakterystycznym analizowanej zlewni są

grupy zadrzewień i zakrzewień śródpolnych z dominacją świerku pospolitego Picea abies, sosny

zwyczajnej Pinus sylvestris, z domieszką brzozy brodawkowatej Betula pendula. Obok lasów

mieszanych znajduje się las świeży występujący na glebach mocniejszych o poziomie wód

gruntowych poniżej profilu glebowego. Drzewostan tego lasu tworzą buk Fagus sylvatica, sosna Pinus

sylvestris z domieszką świerku Picea abies i modrzewia Larix decidua.

Charakterystycznym elementem szaty roślinnej terenów podmokłych oraz wzdłuż rowów

melioracyjnych są niewielkie podrosty buka, dębu oraz zbiorowiska szuwarowe z trzcina Phragmites

australis, tatarakiem zwyczajnym Acorus calamus, pałką Typha Sp. oraz turzycami Carex Sp.

Wzajemne oddziaływania między ekosystemem leśnym, a zasobami wodnymi są bardzo silne.

Ilość zasobów wodnych oraz ich jakość decyduje o stanie i zdrowotności lasu. Lasy i zadrzewienia

odgrywają zaś ważną rolę w kształtowaniu obiegu wody w zlewni oraz w poprawie jej jakości. Funkcja

wodochronna lasu oznacza jego wpływ na ilościowe i jakościowe charakterystyki zasobów wodnych

przepływających przez ekosystem leśny. Wzmocnienie funkcji wodochronnej jest możliwe przede

wszystkim poprzez zrównoważoną gospodarkę leśną, która ma wpływ na wszystkie czynniki równania

bilansu wodnego: opad, odpływ, parowanie terenowe, retencję wodną. Wielopiętrowa pokrywa

roślinna zmniejsza energię opadu atmosferycznego docierającego do gleby, a podszyt i ściółka

skutecznie chronią ją przed wymyciem. Na terenie zlewni jezior przywidzkich występują lasy

ochronne ogólnego przeznaczenia:

lasy wodochronne,

lasy glebochronne.

Na terenie zlewni lasy glebochronne pełnią funkcję przeciwerozyjną (jary) wiatrochronną.

Lasy wodochronne zlokalizowane są w sąsiedztwie cieków wodnych i zbiorników wodnych.

Stanowią „ciągi hydrologiczne” siedlisk wilgotnych. Chronią zasoby wodne zarówno przez ich

magazynowanie, jak i hamowanie spływu. Lasy ochronne w analizowanej zlewni o funkcji

wodochronnej zajmują powierzchnię 407,3 ha. Lasy glebochronne zajmują natomiast powierzchnię

61 ha. Analiza wykazała zatem, że aż 55% powierzchni lasów to lasy ochronne pełniące ważną rolę

w kształtowaniu systemu krążenia wody w zlewni.

73

Ryc. 27. Lokalizacja lasów wodochronnych [źródło: geoportal Lasów Państwowych]

74

Ryc. 28. Lokalizacja lasów glebochronnych [źródło: geoportal Lasów Państwowych]

Zestawienie tabelaryczne powierzchni lasów ochronnych w zlewni Jezior Przywidzkich

przedstawiono w załączniku dokumentacyjnym nr 3.

75

4.3.2. Obszary chronione

Krajowy system obszarów chronionych tworzą parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki

krajobrazowe oraz obszary chronionego krajobrazu. Jest to układ przestrzenny wzajemnie

uzupełniających się form przyrody.

Obszary Natura 2000

Na omawianym obszarze wyznaczony został obszar Sieci Ekologicznej Europy NATURA 2000

Przywidz PLH220025 o powierzchni 953,1 ha. Został on zatwierdzony jako obszar mający znaczenie

dla Wspólnoty decyzją Komisji Europejskiej z 13 listopada 2007 r. (Dz. U L 024/58 z 2013 r.). Obszar

Przywidz PLH220025 obejmuje fragment terenu koło miejscowości Przywidz, z jeziorem Przywidzkim

Wielkim i jeziorem Małym oraz z otaczającymi te jeziora kompleksami leśnymi, które tworzone są

głównie przez buczyny. W obrębie obszaru chronionego w południowo zachodniej jego części

występują skupienia torfowisk z oczkami wodnymi otoczone pasem lasów i ugorów, a w północnej

części śródpolne oczka przylegające do lasu. Są one siedliskiem dla strzebli błotnej - gatunku

priorytetowego oznaczonego kodem 4009. . Przedmiotami ochrony w powyższym obszarze są:

a) typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG:

3160 Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne,

6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris),

7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-

Caricetea),

9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion),

9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion),

9190 Kwaśna dąbrowa (Betulo-Quercetum),

91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae,

Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe),

b) ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG:

1355 Wydra Lutra Lutra,

c) płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG:

1166 Traszka grzebieniasta Triturus cristatus,

1188 Kumak nizinny Bombina bombina,

d) ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG:

1134 Różanka Rhodeus sericeus Marus,

4009 Strzebla błotna Phoxinus percnurus,

Teren Przywidza stanowi także obszar węzłowy rangi krajowej sieci ECONET – Pojezierze Kaszubskie.

Charakteryzuje się wysokim stopniem różnorodności biologicznej i krajobrazowej, a także

korzystnymi uwarunkowaniami przestrzennymi dla zachowania siedlisk i ostoi gatunków o znaczeniu

krajowym i europejskim

76

Przywidzki Obszar Chronionego Krajobrazu.

Przywidzki OChK, ustanowiony w 1994 r. i zweryfikowany w 1998 r. na podstawie

rozporządzeń Wojewody Gdańskiego (Dz. Urz. Woj. Gdańskiego z 1994 Nr 27 poz. 139 i z 1998 r.

Nr 59, poz. 294). Jego obecne granice oraz formy ochrony czynnej i ograniczenia w użytkowaniu,

zawarto w uchwale nr 1161/XLVII/10 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 kwietnia 2010 r.

w sprawie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim (Dz.U. Woj.

Pom. Z 2010 r., Nr 80, poz. 1455). Obejmuje znaczną cześć gminy Przywidz. Zlokalizowany jest wzdłuż

rzeki Reknicy i Wietcisy, charakteryzuje się urozmaiconym ukształtowaniem terenu. Na jego terenie

występują liczne głębokie rynny, wzniesienia denno i czołowomorenowe. Duże obszary leśne, w skład

których wchodzą buczyny oraz znaczna jeziorność stanowią o wysokiej waloryzacji tego obszaru.

Okolice jeziora Przywidzkiego oraz Głębokiego należą do najwartościowszych przyrodniczo

i najatrakcyjniejszych krajobrazowo terenów w Przywidzkim OChK.

Rezerwat przyrody „Wyspa na jeziorze Przywidzkim"

Na jeziorze Przywidzkim zlokalizowana jest wyspa, na terenie której ze względów

dydaktycznych i społecznych utworzono rezerwat krjobrazowy (Rozporządzenie Nr 95/06 Wojewody

Pomorskiego z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody

„Wyspa na Jeziorze Przywidz”). Ze względów dydaktycznych i społecznych utworzono rezerwat na

wyspie, która charakteryzuje się malowniczym położeniem i lasem bukowo-dębowym, który posiada

cechy zespołu naturalnego. Obejmuje ochroną suboceaniczny około 200-letni drzewostan bukowo-

dębowy z domieszką olchy, pojedynczych brzóz i lip. Wyspa morfologicznie stanowi wyniesienie

morenowe położone w obniżeniu rynny glacjalnej. Buczyna niżowa reprezentowana przez buk

z lokalnie występującymi dębami i lipami oraz krzewami podrostu bukowego stanowią dominujące

zbiorowisko roślinne Charakterystyczna cechą tego zbiorowiska jest także ubogie runo leśne.

77

Ryc. 29. Obszary chronione w zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne z wykorzystaniem bazy danych GDOŚ i MPHP 2013]

78

Ryc. 30. Siedliska i stanowiska Natura 2000 [źródło: opracowanie własne na podstawie Przywidz PLH220025 - dokumentacja planu zadań ochronnych - PZO]

5. Charakterystyka gospodarcza zlewni

5.1. Pokrycie i formy użytkowania terenu zlewni

Strukturę użytkowania gruntów na terenie zlewni jezior przywidzkich określono na podstawie

danych z lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE. Na potrzeby niniejszej pracy wydzielono pełną

strukturę użytkowani gruntów zlewni, strukturę użytkowania gruntów w zlewni z wyłączeniem jezior,

strukturę użytkowania gruntów w pasach 100 i 500 m wokół jezior przywidzkich tzw. strefy

buforowej. Zestawienia zamieszczono poniżej w postaci tabelarycznej (tabele nr 28 do 31).

Określenie dominujących form użytkowania w oparciu o ekwidystanty linii brzegowej jeziora stanowi

podstawę do określenia rzeczywistej wielkości presji antropogenicznych i naturalnych w zlewni

jeziora. Dla zobrazowania różnic w użytkowaniu poszczególnych wydzielonych stref (ekwidystanta

100 m i 500 m) na tle zagospodarowania całej zlewni, procentowy udział poszczególnych grup

użytkowych przedstawiono w postaci wykresów kołowych.

Ryc. 31. Udział procentowy poszczególnych formy użytkowania terenu w analizowanych strefach zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne]

Przedstawiony diagram wskazuje na dwie zasadnicze tendencje istotne z punktu widzenia

oceny wielkości presji antropogenicznych i naturalnych na jeziora przywidzkie:

1) koncentrację terenów zabudowanych w bezpośrednim sąsiedztwie jezior, co każdorazowo

jest czynnikiem niekorzystnie oddziałującym na jego stan ekologiczny,

2) stopniowy wzrost udziału użytków rolnych na obszarach obejmujących coraz bardziej

oddalone od linii brzegowej fragmenty zlewni co potwierdza widoczną również na mapie

użytkowania terenów koncentrację tych użytków w strefach wododziałowych, w tym na

obszarach ocenionych jako bezodpływowe (rozdz. 4.2.4.2).

Dominujące w najbliższym sąsiedztwie zbiorników lasy stanowią w tym przypadku dużej miąższości

strefę roślinności buforowej. Jest to rozkład przestrzenny, który sprzyja ograniczeniu (absorbcji)

migrujących zanieczyszczeń, w szczególności w przypadku związków azotu. Ma to istotny wpływ na

80

redukcję ładunku potencjalnego (potencjalny bilans ładunków zamieszczono w dalszej części

opracowania). W przypadku mniej mobilnego fosforu, ze względu na dominujący typ drzewostanu

(buczyny), redukcja ta jest niewielka. Kwaśne buczyny są wręcz producentem i dostawcą dużych ilości

fosforu do wód.

Należy stwierdzić, że obecny układ przestrzenny rolniczych form użytkowania zlewni jest

korzystny w kontekście ograniczenia zagrożeń dla wód jeziornych. Obszary te są znacznie oddalone

od brzegów jezior, często oddzielone od nich szeroką strefą lasów. Potwierdza to również fakt, że

spośród 686,26 ha ogółu użytków rolnych w zlewni całkowitej jezior, grunty orne poddane

największej intensyfikacji zabiegów nawożenia stanowią niespełna 53% ogółu użytków. Pozostałą

część w większości stanowią pastwiska trwałe, które choć uwzględniane ze względów metodycznych

w obliczeniach bilansowych jako tereny potencjalnie nawożone, w rzeczywistości pokrywają obszary

zlewni o dużych nachyleniach stoków gdzie możliwości nawożenia są znacznie ograniczone lub

nawożenie to się nie odbywa.

Innym czynnikiem ograniczającym w sposób istotny spływ substancji biogennych z północnej

części zlewni jest obecność drogi wojewódzkiej nr 221, odcinającej znaczną część użytkowanych

rolniczo obszarów, a której odwodnienie następuje w kierunku południowo-zachodnim do Wietcisy

(poniżej wypływu z jeziora), co potwierdzają relatywnie niskie w stosunku do powierzchni zlewni

odpływy w ciekach odwadniających tą część zlewni całkowitej jeziora: zlewnia M2 – profil

hydrometryczny R2 i zlewnia W7 – profil hydrometryczny R7 (rozdz. 4.2.4. i 4.2.5).

Teoretycznie większym zagrożeniem dla jakości wód jezior jest koncentracja zabudowy,

w tym zabudowy zwartej w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Duży odsetek powierzchni

utwardzonych (w tym zabudowanych) i dróg lokalnych w odległości do 500 m od brzegów jeziora

(34,25 ha, tj.: 6,53%) przy jednoczesnym znacznym nachyleniu terenu może być źródłem

intensyfikacji spływu zanieczyszczeń pochodzenia komunalnego i komunikacyjnego. Kluczową role

odgrywa tu sprawność kanalizacji deszczowej.

81

Tabela 27. Pełna struktura użytkowania gruntów w zlewni jezior przywidzkich [opracowano na podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE]

STRUKTURA FORM UŻYTKOWANIA ZLEWNI Z POWIERZCHNIĄ JEZIOR PRZYWIDZKICH WŁĄCZNIE

Grupa Kod SWDE/EGiB Typ użytkowania Powierzchnia

[ha] Procent pow.

zlewni

Grunty zabudowane i

zurbanizowane

B Zabudowa mieszkaniowa 9,43 0,53

Ba Tereny przemysłowe 0,09 0,01

Bi Inne tereny zabudowane 7,78 0,43

Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane 2,04 0,11

Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 8,47 0,47

K Użytki kopalne 0,94 0,05

dr Drogi 45,62 2,54

Ti Inne tereny komunikacyjne 0,01 0,00

Tp Grunty pod budowę dróg i linii kolejowych 0,19 0,01

Razem: 74,56 4,48

Użytki rolne

R Grunty orne 362,34 20,20

S Sady 0,38 0,02

Ł Łąki trwałe 45,97 2,56

Ps Pastwiska trwałe 249,71 13,92

Br Zabudowane użytki rolne 25,10 1,40

W Rowy 1,32 0,07

Wsr Stawy 1,44 0,08

Razem: 686,26 38,27

Lasy i zadrzewienia

Ls Lasy 858,38 47,86

Lz Zadrzewienia i zakrzewienia 3,95 0,22

Lzr Zadrzewienia i zakrzewienia na użytkach rolnych 11,62 0,65

Razem: 873,95 48,73

Pozostałe tereny

N Nieużytki 26,25 1,46

Tr Tereny różne 0,49 0,03

Razem: 26,74 1,49

Wody

Wp Wody płynące 130,01 7,25

Ws Wody stojące 1,88 0,10

Razem: 131,89 7,35

Łącznie zlewnia (z pow. jezior): 1793,39 100,00

82

Tabela 28. Struktura użytkowania gruntów w zlewni jezior przywidzkich [opracowano na podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE]

STRUKTURA FORM UŻYTKOWANIA ZLEWNI (BEZ POWIERZCHNI JEZIOR)

Grupa Kod SWDE/EGiB Typ użytkowania Powierzchnia

[ha] Procent pow.

zlewni

Grunty zabudowane i

zurbanizowane

B Zabudowa mieszkaniowa 9,43 0,57

Ba Tereny przemysłowe 0,09 0,01

Bi Inne tereny zabudowane 7,78 0,47

Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane 2,04 0,12

Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 8,47 0,51

K Użytki kopalne 0,94 0,06

dr Drogi 45,62 2,74

Ti Inne tereny komunikacyjne 0,01 0,00

Tp Grunty pod budowę dróg i linii kolejowych 0,19 0,01

Razem: 74,56 4,48

Użytki rolne

R Grunty orne 362,34 21,78

S Sady 0,38 0,02

Ł Łąki trwałe 45,97 2,76

Ps Pastwiska trwałe 249,71 15,01

Br Zabudowane użytki rolne 25,10 1,51

W Rowy 1,32 0,08

Wsr Stawy 1,44 0,09

Razem: 686,26 41,26

Lasy i zadrzewienia

Ls Lasy 858,38 47,86

Lz Zadrzewienia i zakrzewienia 3,95 0,22

Lzr Zadrzewienia i zakrzewienia na użytkach rolnych 11,62 0,65

Razem: 873,95 52,54

Pozostałe tereny

N Nieużytki 26,25 1,46

Tr Tereny różne 0,49 0,03

Razem: 26,74 1,61

Wody

Wp Wody płynące 0,00 0,00

Ws Wody stojące 1,88 0,11

Razem: 1,88 0,11

Zlewnia całkowita bez powierzchni jezior: 1663,38 100,00

83

Tabela 29. Struktura użytkowania gruntów w pasie 100 m od brzegów jezior [opracowano na podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE]

STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW POŁOŻONYCH W ODLEGŁOŚCI DO 100 m OD BRZEGÓW JEZIOR

Grupa Kod SWDE/EGiB Typ użytkowania Powierzchnia

[ha] Procent pow.

zlewni

Grunty zabudowane i

zurbanizowane

B Zabudowa mieszkaniowa 0,97 0,86

Bi Inne tereny zabudowane 2,21 1,97

Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane 0,15 0,14

Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 7,03 6,26

dr Drogi 3,96 3,53

Ti Inne tereny komunikacyjne 0,00 0,00

Razem: 14,32 12,76

Użytki rolne

R Grunty orne 1,93 1,72

Ł Łąki trwałe 3,94 3,51

Ps Pastwiska trwałe 0,98 0,88

Br Zabudowane użytki rolne 1,79 1,60

W Rowy 0,05 0,05

Razem: 8,70 7,75

Lasy i zadrzewienia

Ls Lasy 87,16 77,69

Lz Zadrzewienia i zakrzewienia 0,01 0,01

Lzr Zadrzewienia i zakrzewienia na użytkach rolnych 0,03 0,02

Razem: 87,20 77,72

Pozostałe tereny

N Nieużytki 1,78 1,58

Tr Tereny różne 0,20 0,18

Razem: 1,98 1,76

Łącznie dla pasa 100 m od brzegów jeziora: 112,19 100,00

84

Tabela 30. Struktura użytkowania gruntów w pasie 500 m od brzegów jezior [opracowano na podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE]

STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW POŁOŻONYCH W ODLEGŁOŚCI DO 500 m OD BRZEGÓW JEZIOR

Grupa Kod SWDE/EGiB Typ użytkowania Powierzchnia

[ha] Procent pow.

zlewni

Grunty zabudowane i

zurbanizowane

B Zabudowa mieszkaniowa 4,54 0,87

Ba Tereny przemysłowe 0,09 0,02

Bi Inne tereny zabudowane 6,85 1,31

Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane 0,61 0,12

Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 7,26 1,39

K Użytki kopalne 0,23 0,04

dr Drogi 14,65 2,79

Ti Inne tereny komunikacyjne 0,01 0,00

Tp Grunty pod budowę dróg i linii kolejowych 0,00 0,00

Razem: 34,25 6,53

Użytki rolne

R Grunty orne 29,10 5,55

Ł Łąki trwałe 21,65 4,13

Ps Pastwiska trwałe 31,80 6,07

Br Zabudowane użytki rolne 10,52 2,01

W Rowy 0,59 0,11

Wsr Stawy 0,14 0,03

Razem: 93,81 17,89

Lasy i zadrzewienia

Ls Lasy 381,44 72,76

Lz Zadrzewienia i zakrzewienia 0,39 0,07

Lzr Zadrzewienia i zakrzewienia na użytkach rolnych 7,73 1,47

Razem: 389,55 74,31

Pozostałe tereny

N Nieużytki 4,44 0,85

Tr Tereny różne 0,48 0,09

Razem: 4,92 0,94

Wody Ws Wody stojące 1,69 0,32

Razem: 1,69 0,32

Łącznie dla pasa 500 m od brzegów jeziora: 524,22 100,00

85

Ryc. 32. Mapa form użytkowania terenu zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne z wykorzystaniem danych z lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE]

86

5.2. Zagospodarowanie zlewni, w tym gospodarka wodno-ściekowa

Na obszarze zlewni niedostatecznie rozbudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej oraz

deszczowej. Z systemu kanalizacyjnego korzysta zaledwie 55,4% mieszkańców gminy (dane za rok

2015, źródło; Statystyczne Vademecum Samorządowca 2016, BDL-GUS) Sieć wodociągowa jest

bardzo dobrze rozbudowana i obejmuje wszystkich mieszkańców zlewni. Podstawowym źródłem

zaopatrzenia w wodę mieszkańców są ujęcia wód podziemnych.

Tabela 31. Zestawienie ujęć wód podziemnych

Nazwa ujęcia Dane dot. pozwolenie wodnoprawnego

Lokalizacja ujęcia Znak pozwolenie Czas obowiązywania

Ujęcie wody podziemnej Gromadzin

ROŚ.6341.69.2013.EST 2013-03-29 - 2023-03-31 Gromadzin, 40/1

Ujęcie wody podziemnej Przywidz

ROŚ.6341.68.2017.EST 24.07.2017 - 24.07.2027 Przywidz, 282/1

Ujęcie wody podziemnej Katarynki

BRO.ROŚ.6223-31/05 2005-08-01 - 2015-09-30 Katarynki 2

Ujęcie wody podziemnej Brak informacji* 2008-10-16 - 2018-10-16 ul. Leśników 3,

Pomlewo

* informacje na podstawie bazy danych o opłatach za korzystanie ze środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku

W 1999 roku oddano do użytku oczyszczalnię mechaniczno-biologiczną w Przywidzu

o przepustowości 580 m3/d. w sezonie letnim oraz 360 m3/d poza sezonem. Obecnie dopływa do niej

200 m3/d ścieków, czyli jej możliwości wykorzystane są w zaledwie 35%. Odbiornikiem ścieków

oczyszczonych jest rzeka Wietcisa w swym początkowym biegu w km 47 +900. Oczyszczalnia posiada

pozwolenie wodnoprawne znak ROŚ.6341.95.2017 EST z dnia 28.09.2017r. na wprowadzanie

oczyszczonych ścieków komunalnych do rzeki Wietcisy poniżej Jeziora Przywidzkiego Małego.

Oczyszczalnia pracuje prawidłowo a jej uciążliwość dla otoczenia zamyka się w granicach działki.

Na podstawie Rozporządzenia Wojewody Pomorskiego Nr 10/07 z dnia 23 Marca 2007 r.

w sprawie wyznaczenia aglomeracji Przywidz wyznaczono aglomerację Przywidz z oczyszczalnią

w Przywidzu, której obszar obejmuje położone w gminie Przywidz miejscowości: Przywidz,

Gromadzin, Piekło Dolne, Trzepowo, Pomlewo, Jodłowno, Marszewska Góra.

Obecnie na obszarze zlewni ze zorganizowanego sposobu odprowadzania i oczyszczania

ścieków korzysta tylko część mieszkańców gminy, w tym mieszkańcy Przywidza częściowo Pomlewa

oraz Piekła Dolnego. W miejscowości Przywidz siecią kanalizacji sanitarnej objęte są następujące

ulice: Brzozowa, Chabrowa, Cisowa, Gdańska, Kasztanowa, Jaworowa, Jesionowa, Jeziorna,

Kwiatowa, Młyńska, Narcyzowa, Na Wzgórzu, Różana, Rzeczna, Skarpowa, Słoneczna, Spacerowa,

Szkolna, Tartaczna, Topolowa, Uhlenberga, Łokietka. W Pomlewie są to ulice: Gdańska, Jesionowa,

Kasztanowa, Kątowa, Krótka, Kwiatowa, Leśników, Łukowa, Modrzewiowa, Osiedlowa, Prosta,

Różana, Wiejska, Szkolna, w Piekle Dolnym, ulice Krótka, Pomorska, Rozjazd, Wilcza, Sarnia,

Zdrojowa. W miejscowościach Gromadzin i Miłowo obecnie nie ma kanalizacji sanitarnej.

Pozostałe miejscowości nie posiadają kanalizacji a .ścieki odprowadzane są do zbiorników

bezodpływowych z których wozami asenizacyjnymi wywożone są na oczyszczalnię. W zlewni znajdują

się 3 przydomowe oczyszczalnie ścieków (2 szt. w m. Miłowo i 1 w Pomlewie).

87

Ryc. 33. Sieć kanalizacji sanitarnych w zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne na podstawie danych UG w Przywidzu]

Podstawowym zadaniem, które obecnie stoi przed władzami gminy Przywidz jest do-

kończenie budowy systemu kanalizacyjnego. Ma to szczególne znaczenie w przypadku prawie

całkowitego zwodociągowania obszaru zlewni co wpływa na ilość zużytej wody a co za tym idzie

wytwarzanych ścieków.

Obecnie realizowany jest Etap III inwestycji mającej na celu skanalizowanie terenów gminy

Przywidz. Planowana jest budowa nowej oczyszczalni ścieków, w związku z czym przebudowany

zostanie istniejący system kanalizacji tłocznej wraz z przepompowniami. Inwestycja obecnie jest na

88

etapie sporządzania projektów budowlanych. Planuje się zakończenie inwestycji w 2020 roku.

Inwestycja obejmować będzie przede wszystkim budowę i wykonanie:

na działce nr 24, 32/1, 34, 38/19 obręb Piekło Górne gm. Przywidz oczyszczalni ścieków wraz

z drogą dojazdową i pomostem przez rzekę Wietcisa. W ramach działki 38/19 zostanie

wydzielony fragment pod oczyszczalnie, pozostałą część zgodnie z projektem miejscowego

planu stanowić będą usługi,

na działce nr 162/3, 416/2, 121/4 obręb Przywidz przebudowę istniejących przepompowni

ścieków P1 (ul. Jesionowa) na tłocznie ścieków z dostosowaniem do nowego układu

tłocznego,

włączenie przepompowni ścieków P2 (ul. Gdańska) i P3 (Młyńska) oraz Ps1 z miejscowości

Trzepowo do nowego kolektora tłocznego wraz z wymianą układów pompowych

i wyposażenia z dostosowaniem do nowych warunków hydraulicznych,

na działce 416/2 obręb Przywidz likwidację istniejącej oczyszczalni ścieków,

na działkach 118/1, 121/4, 160, 161/1, 162/1, 162/2, 162/3, 162/25, 162/26, 416/2, obręb

Przywidz, 24, 32/1, 32/2, 33, 34, 35/4, 36/1/ 36/2, 36/3, 38/19, 46 obręb Piekło Górne

budowa nowego kolektora tłocznego z przepompowni zbiorczej P1 z wpięciem się

kolektorem tłocznym z przepompowni P2 , P3 i Ps1 z Trzepowa .

Powyższe inwestycje wpłyną znacząco na poprawę gospodarki wodno-ściekowej, a co za tym idzie

minimalizację potencjalnego wpływu ścieków komunalnych na jeziora.

Równolegle prowadzona jest inwestycja mająca na celu rozbudowę kanalizacji deszczowej.

Planowana inwestycja będzie realizowana w aglomeracji Przywidz, a więc w miejscowościach

leżących w pobliżu drogi wojewódzkiej nr 221. Z uwagi na to, że droga w zlewni biegnie w poprzek

stoków, a odpływ kanalizacji zrealizowany zostanie do rzeki Wietcisy poniżej jezior przywidzkich

nastąpi niejako odcięcie odpływu wód opadowych i roztopowych z górnej części zlewni. Zlewnia

jezior przywidzkich charakteryzuje się dużą atrakcyjnością rekreacyjną. Najintensywniej

wykorzystywane rekreacyjnie jest Jezioro Przywidzkie Małe.

Obiekty wykorzystywane do celów rekreacyjnych i turystycznych w znaczącej większości

zlokalizowane są jest nad jeziorem Przywidzkim Małym. Są to przede wszystkim ośrodki

wypoczynkowe, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne zgrupowane głównie na terenie

Przywidza w zlewni bezpośredniej jezior. Na terenie Przywidza zlokalizowane są zorganizowane

miejsca przeznaczone do kąpieli oraz jedno kąpielisko gminne.

Baza noclegowa obejmuje:

Ośrodki wypoczynkowe

CAMPING NR 20 Lucyna Herbasz, ul. Gdańska 19, 83–047 Przywidz

OMEGA. ul. Szkolna 3, 83–047 Przywidz

Pensjonaty

ZIELONA BRAMA, ul. Gdańska 26, 83–047 Przywidz

KARCZMA PRZYWIDZKA, ul. Gdańska 9, 83–047 Przywidz

PENSJONACIK MARZENIE, ul. Trakt Leśny 3, 83–047 Klonowo Dolne

Kwatery agroturystyczne

89

KLONOWA GÓRKA, Klonowo Górne 52, 83–047 Przywidz

MIŁÓWKA Gospodarstwo Agroturystyczne, Miłowo 23, 83–041 Mierzeszyn

ANGELFARM Gospodarstwo Agroturystyczne, ul. Sportowa 34, 83–047 Borowina

NOCLEGI „POD STOKIEM”, ul. Tartaczna 4G, 83–047 Przywidz

LAWENDOWA OSADA Gospodarstwo Agroturystyczne, ul. Młyńska 6A Przywidz 83-047

HOBBITOWE WZGÓRZA, ul. Spacerowa 3 83-047 Przywidz

Hotele

KOZI GRÓD, ul. Leśników 3, 83–047 Pomlewo

Są to tereny dla, których szczególnie istotne jest prowadzenie prawidłowej gospodarki

wodno-ściekowej i odpadowej. Obecnie wszystkie ośrodki znajdujące się w Przywidzu w zlewni

bezpośredniej jezior podłączone są do kanalizacji sanitarnej. Należy zauważyć, że budowę nowych

ośrodków w zlewniach bezpośrednich jezior, mogących mieć wpływ na jakość ich wód, limitują takie

cechy zlewni jak:

− ograniczona dostępność brzegów;

− duże zróżnicowanie rzeźby terenu w sąsiedztwie jezior (strome zbocza, częściowo rozcięte

erozyjnie);

− bezpośrednie przyleganie lasów do linii brzegowej;

Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia zmian presji ze strony turystyki i rekreacji na jakość wód

jezior.

5.3. Inwentaryzacja strefy brzegowej jeziora

Równolegle z pomiarami terenowymi, w dniach 9-10 sierpnia 2017r. przeprowadzono wizję

terenową, obejmującą zlewnię jezior, ze szczególnym uwzględnieniem strefy brzegowej, w tym

wykonano inwentaryzację dopływów.

Zasadniczym celem przeprowadzenia wizji terenowej było:

przeprowadzenie pomiarów hydrometrycznych i pobór próbek wody do analiz

laboratoryjnych,

zweryfikowanie struktury użytkowania gruntów, ze szczególnych uwzględnieniem strefy

brzegowej,

zinwentaryzowanie roślinności brzegowej,

zidentyfikowanie potencjalnych, nielegalnych zrzutów ścieków,

zidentyfikowanie innych, potencjalnych zagrożeń w analizowanych zlewniach elementarnych.

Identyfikację potencjalnych, nielegalnych zrzutów ścieków oparto na czterech następujących

elementach:

wywiadzie środowiskowym,

analizie linii brzegowej zbiorników i ujściowych odcinków cieków,

90

analizie roślinności brzegowej,

wizualnej ocenie wód i koryt głównych dopływów.

Ocenę ujściowych odcinków cieków przeprowadzono w odniesieniu do wstępnie

wytypowanych profili hydrometrycznych. W przypadku cieków efemerycznych, nie prowadzących

wody w okresie prowadzenia pomiarów terenowych nie można jednoznacznie wykluczyć okresowego

nielegalnego zrzutu ścieków. W obrębie koryt oraz w strefach brzegowych cieków nie stwierdzono

jednak fizycznych oznak takich zrzutów.

Szczegółowe wyniki wizji terenowej przedstawiono w kolejnych punktach opracowania.

5.3.1. Wyniki inwentaryzacji roślinności brzegowej

Inwentaryzację roślinności brzegowej jeziora przeprowadzono (w porozumieniu

z Leśnictwem Przywidz) wzdłuż całej linii brzegowej obu połączonych zbiorników. Kartowaniu

poddano roślinność wynurzoną strefy litoralnej oraz higrofilną epilitoralu (klifu brzegowego)

w odległości maksymalnie do 50 m od brzegów jeziora. W rzeczywistości strefa roślinności brzegowej

(epilitoralnej i litoralnej na pobrzeżu wynurzonym (Choiński A., 2007)50, była na większości odcinków

brzegu bardzo wąska lub wręcz zanikała przechodząc od razu w buczynę. Strefa roślinności wodnej

- pobrzeże zatopione, zanurzone i mielizna brzegowa (ibidem), miała przeciętnie szerokość od 0 do

20 m w skrajnym przypadku 30-40 m. Podczas prac rejestrowano skład gatunkowy roślinności

wynurzonej oraz weryfikowano przygotowany wcześniej, na bazie ortofotomap województwa

pomorskiego, szkic zasięgu tej roślinności.

W trakcie wizji terenowej stwierdzono obecność następujących, wymienionych już wcześniej

w opracowaniu taksonów: Pałka wąskolistna (Typha angustifolia), Manna mielec (Glyceria maxima),

Turzyce sp. (Carex sp.), Krwawica pospolita (Lythrum salicaria), Tatarak zwyczajny (Acorus

calamus), Kłoć wiechowata (Cladium mariscus), Trzcina pospolita (Phragmites Australis), Skrzyp

bagienny (Equisetum fluviatile), Oczeret jeziorny, sitowie jeziorne (Schoenoplectus lacustris), Ponikło

błotne (Eleocharis palustris), Jeżogłówka gałęziasta (Sparganium erectum), Tojeść pospolita

(Lysimachia vulgaris), Rdestnice (Potamogeton sp.). Szczegółowe rozmieszczenie przedstawicieli

wymienionych taksonów oraz rozkład stref o dużej koncentracji roślinności, ze względu na

konieczność zastosowania dużej skali, zamieszczono w załączniku kartograficznym nr 3. W dalszej

części rozdziału zamieszczono jedynie wyciąg z mapy inwentaryzacyjnej.

50 Chiński A., 2007, Limnologia fizyczna Polski, Wyd. UAM, Poznań

91

Ryc. 34. Wyciąg nr 1 z mapy inwentaryzacji roślinności brzegowej [opracowanie własne na podkładzie;

ortofotomapa – geoportal woj. pomorskiego]

Ryc. 35. Wyciąg nr 2 z mapy inwentaryzacji roślinności brzegowej [opracowanie własne na podkładzie; ortofotomapa – geoportal woj. pomorskiego]

92

Ocena presji na podstawie inwentaryzacji roślinności brzegowej

Przeprowadzona inwentaryzacja potwierdziła nieco odmienną strukturę roślinności na obu

analizowanych zbiornikach. Wyraźną dominantą na zbiorniku Przywidzkim Małym jest trzcina

pospolita, porastająca nieprzekształcone brzegi jeziora niemal w całości, tworząc nieregularne płaty o

miąższości od 1 do kilkunastu metrów. Najszersze trzcinowiska stwierdzono w zachodniej części

zbiornika, na podmokłym przedłużeniu rynny jeziornej. Szerokość strefy zajmowanej przez trzcinę

pospolitą w tym rejonie, przekracza miejscami 15-20 m. Taka dominacja trzcin jest charakterystyczna

dla płytszych, silniej zeutrofizowanych zbiorników z łagodnie opadającym stokiem dna i szeroką

mielizną przybrzeżną. Nieco bogatszy skład gatunkowy zanotowano jedynie w rejonach wypływu

Wietcisy i przekształconych antropogenicznie brzegów. Dużą presję ze strony turystyczno-

rekreacyjnego użytkowania zaobserwowano natomiast w południowo-wschodniej części jeziora,

gdzie na odcinku w przybliżeniu odpowiadającym Ośrodkowi Wypoczynkowemu „Omega”, częściowo

w wyniku przekształcenia brzegu, roślinność prawie całkowicie zanikła lub występuje w formie

szczątkowej. Jednoznaczny zasięg wpływu użytkowników tego ośrodka jest jednak trudny do

określenia z uwagi na fakt, że podobny brak roślinności zaobserwowano na sąsiadującym z Jeziorem

Przywidzkim Małym – wschodnim odcinku południowego brzegu Jeziora Przywidzkiego Wielkiego

(Dużego). Cechą wspólną obu odcinków brzegu jest obecność zagospodarowania turystycznego

(w przypadku większego ze zbiorników tylko pozostałości po dawnym ośrodku i przystani), ale także

znaczne zacienienie od strony południowej.

Na Jeziorze Przywidzkim Wielkim (Dużym) trzcina pospolita nie jest już tak wyraźnym

dominantem. Jej największe skupiska znajdują się na brzegach o ekspozycji południowej

i południowozachodniej. Na brzegach o ekspozycji północnej, północno zachodniej i północno

wschodniej, a także na silnie osłoniętych przez starodrzew bukowy, spotyka się licznych

przedstawicieli gatunków: Manna mielec, skrzyp bagienny i oczeret jeziorny. Ten ostatni tworzy duże

skupiska na silnie zacienionym - południowym brzegu jeziora. Spośród pozostałych gatunków

najliczniej występuje Tatarak zwyczajny.

Największe zróżnicowanie gatunkowe roślinności litoralnej na Jeziorze Przywidzkim Wielkim

(Dużym) zaobserwowano w bezpośrednim sąsiedztwie dopływów i odpływu z jeziora. Nie odbiegało

ono jednak znacznie od rejonów w których stwierdzono obecność jarów i żłobów naturalnych,

wskazujących na intensyfikację spływów powierzchniowych w okresach wilgotnych oraz na

pozostałych brzegach południowych i południowo wschodnich (ekspozycja północno zachodnia

z najkrótszym okresem naświetlenia promieniami słonecznymi). Trudno tu zatem o potwierdzenie

jednoznacznego związku struktury gatunkowej roślinności z ewentualnym dopływem zanieczyszczeń.

Wyjątek stanowi rejon ujścia Dopływu z Pomlewa (zlewnia W7, profil hydrometryczny R7) oraz

położone na zachód od niego brzegi, przyjmujące intensywne spływy powierzchniowe z leśnej

(pokrytej w większości starodrzewem bukowym) części zlewni bezpośredniej jeziora. Na brzegach

tych bogatej strukturze gatunkowej towarzyszy szeroki sięgający 25-40 m pas trzcinowiska. Trzcina

pospolita jest w przypadku wielu jezior dobrym indykatorem dopływu zanieczyszczeń. Do takiej

interpretacji należy podchodzić jednak bardzo ostrożnie, ponieważ czynnikowi antropogenicznemu

w okolicy ujścia Dopływu z Pomlewa, towarzyszą też warunki naturalne sprzyjające kolonizacji litoralu

przez trzcinę pospolitą, tj.: szeroka mielizna przybrzeżna, ekspozycja południowa brzegu, małe

nachylenie stoków. Czynnikiem sprzyjającym rozrostowi trzcinowisk jest też stopniowe złagodzenie

nachylenia brzegów w rejonie ujścia cieku. Brak roślinności o głębokim systemie korzeniowym sprzyja

ablacji w dolinie cieku. Swobodnie spływające wody powierzchniowe wraz z niesioną materią

93

organiczną stopniowo wypłycają rejon ujścia (podobnie zresztą jak wody dopływów) co z kolei tworzy

bogatą w substancje odżywcze platformę pod rozwój kolonii trzciny pospolitej.

Ablacja jest też prawdopodobnie główną przyczyną zwiększonej koncentracji trzciny na

wspomnianych wcześniej terenach, położonych na zachód od ujścia Dopływu z Pomlewa. Powstało

tam w wyniku procesów naturalnych okresowo podmokłe wypłycenie o powierzchni około 1,8 ha,

którego przedłużeniem w obrębie jeziora są właśnie pasy trzcinowisk. Koncentrację trzciny pospolitej

w obrębie Jeziora Przywidzkiego Wielkiego obserwuje się niemal na wszystkich odsłoniętych

brzegach o ekspozycji południowej, również na teoretycznie pozbawionej ingerencji – objętej

ochroną rezerwatową wyspie, pasy te jednak nigdzie nie przekraczają 15-20 m.

Podsumowując wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzić można, że dopływ

substancji biogennych z cieków do Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) wpływa na strukturę

makrofitów w strefie brzegowej, nie zaburza on jednak w sposób znaczący zachodzących w nim

procesów naturalnych. Podobne skutki wywiera zintensyfikowany spływ z terenów leśnych.

Naturalna struktura i skład gatunkowy jest na przeważającej części brzegów jeziora zachowana.

5.3.2. Wyniki inwentaryzacji strefy brzegowej w zakresie presji antropogenicznych

wraz oceną stopnia przekształcenia brzegów

Równolegle z inwentaryzacją roślinności brzegowej przeprowadzono przegląd strefy

brzegowej w zakresie występujących w jej obrębie presji antropogenicznych i ewentualnych zagrożeń

naturalnych. Analizą objęto: brzeg niski (pobrzeże wynurzone) oraz epilitoral czyli klif z krawędzią

skłonu (brzeg wysoki) na szerokości do około 50 m – analiza szczegółowa, do około 200 m obserwacje

ogólne.

Do drugiej z wymienionych wcześniej grup zagrożeń zaliczyć można procesy związane

z gwałtownymi spływami wód opadowych/roztopowych i uwodnionych osadów powierzchniowych.

Ślady gwałtownych spływów widoczne są w postaci głębokich rozcięć i naturalnych żłobów wzdłuż

południowego i północnego brzegu jeziora Przywidzkiego Małego. Same w sobie, będąc zjawiskiem

naturalnym, nie stanowią zagrożenia dla stanu wód jednakże mogą przyczynić się do przyspieszenia

migracji zanieczyszczeń z niżej położonych terenów zagospodarowanych np. dla celów turystycznych.

Rozmieszczenie poszczególnych zidentyfikowanych zagrożeń zamieszczono na mapie poglądowej

– ryc. 36. Dokumentację fotograficzną umieszczono w części I załącznika dokumentacyjnego nr 1 do

niniejszego opracowania pn. Dokumentacja fotograficzna.

94

Ryc. 36. Mapa poglądowa zinwentaryzowanych zagrożeń (źródło; MPHP 2010, SWDE]

Wyniki inwentaryzacji

Podczas przeprowadzonej w dniach 9-10 sierpnia 2017 r. wizji terenowej w zlewni zidentyfikowano

następujące zagrożenia dla stanu wód jeziora:

I. Jezioro Przywidzkie Małe;

a) Na północnym – wysokim i stromym brzegu jeziora, w miejscowości Przywidz,

na wysokości ulicy Kwiatowej (wzdłuż posesji nr 11 i 11a) stwierdzono obecność

żłobów betonowych, odprowadzających wody opadowe z drogi osiedlowej

bezpośrednio po wysokiej i stromej skarpie brzegowej do jeziora. Brak

zabezpieczenia przed niekontrolowanym odpływem wód z terenów utwardzonych

stwierdzono również na fragmencie drogi gruntowej (niezagospodarowanego placu

dojazdowego) wzdłuż wymienionej posesji. Fragment ten charakteryzuje się

stosunkowo dużym nachyleniem w kierunku jeziora a na jego poboczu widoczne były

ślady swobodnego spływu wód (lokalizacja wg PUWG 1992 – 455744,78212,

703396,507763 – fot. I.1),

b) Na wypływie Wietcisy z jeziora znajduje się murowana kładka z przepustami, obecnie

w złym stanie technicznym, utrudniony przepływ wód może w okresach

niżówkowych prowadzić do znaczącego spowolnienia odpływu wód z jeziora co jest

niebezpieczne ze względu na lokalizację w bliskim sąsiedztwie wylotu

odprowadzającego ścieki z oczyszczalni komunalnej w Przywidzu i możliwość

kumulacji zanieczyszczeń w osadach zalegających na dnie koryta cieku (PUWG 1992

– 455483,257694, 703161,031586 – fot, I.2.),

c) Około 80 m na wschód od posesji wskazanych w podpunkcie a) zlokalizowany jest

ośrodek rekreacyjny (Camping nr 20 Przywidz) ze zorganizowaną plażą, miejscem

wyznaczonym do kąpieli i wypożyczalnią sprzętu wodnego. Lokalizacja tego typu

obiektów nad brzegami jeziora każdorazowo wiąże się z przekształceniem strefy

brzegowej (plaża, pomosty, zieleń urządzona przeważnie trawniki). W tym przypadku

95

przekształceniu uległo około 225 mb linii brzegowej jeziora co zakłóca ciągłość strefy

litoralnej zbiornika. Należy jednak zaznaczyć, że podczas wizji terenowej nie

stwierdzono rażących zaniedbań w zakresie dbałości o porządek i środowisko (PUWG

1992 – 455872,158061, 703555,141603, fot. I.3.),

d) Na całym odcinku miejskim stwierdzono zbyt bliską linii brzegowej zabudowę.

Potencjalnym zagrożeniem dla jakości wód jest także bliska obecność drogi

wojewódzkiej nr 221 i prowadzącej przewężeniem między jeziorami drogi

powiatowej. O ile droga wojewódzka wyposażona jest w kanalizację deszczową

z urządzeniami podczyszczającymi, odprowadzającą wody w kierunku Wietcisy (wylot

poniżej jezior przywidzkich), o tyle spływ wód opadowych z drogi powiatowej jest

niekontrolowany. Wody spływają w kierunku placu funkcjonującego jako miejsce

postojowe (skrzyżowanie ulic Szkolnej i Cichej) a następnie bezpośrednio do Jeziora

Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) (PUWG – 456341,035345, 703678,155666).

Z analizy dokumentów planistycznych wynika, że ten fragment drogi ma zostać

w najbliższej przyszłości zmodernizowany i wyposażony w funkcjonalną kanalizację

deszczową (fot. I.4.).

e) Podczas wizji terenowej, przed wjazdem na most od strony Przywidza, w miejscu

dawnego rowu, stwierdzono wyciek z systemu kanalizacji (prawdopodobnie

deszczowej) (PUWG 1992 – 456229,800529, 703787,101266). Z dokumentów

strategicznych i planistycznych udostępnionych przez Urząd Gminy Przywidz wynika,

że jest to miejsce lokalizacji studni chłonnej dla kanalizacji deszczowej

odprowadzającej wody z sąsiednich ulic, a zaobserwowane naruszenie

i uwilgotnienie gruntu jest wynikiem prowadzonych robót budowlanych i ma

charakter epizodyczny (fot. I.5.).

f) Rażąco blisko linii brzegowej jeziora znajduje się zabudowa letniskowa i trwała

ośrodków wczasowych, zlokalizowanych na południowo-wschodnim brzegu

zbiornika. Część zabudowań położona jest w odległości mniejszej niż 10 m od linii

brzegowej zbiornika. Teren ten, pomimo utwardzenia i pełnienia częściowo roli

parkingu nie jest zabezpieczony przed spływem powierzchniowym zanieczyszczeń.

Ośrodki te, zgodnie z informacjami przekazanymi przez Urząd Gminy Przywidz,

korzystają z systemu sanitarnej kanalizacji zbiorczej. Ośrodki te nie posiadają

natomiast systemu odbioru i podczyszczania wód opadowych (PUWG 1992

– 456279,552685, 703623,908982 i 456075,334408, 703495,751594 fot. I.6.).

Ponadto w wyniku budowy, a następnie działalności ośrodków, przekształceniu

uległo około 650 linii brzegowej, brzegu niskiego i podnóża skarpy brzegowej.

g) Potencjalnym źródłem zanieczyszczeń w zlewni bezpośredniej jeziora może być też

bliskość terenów zurbanizowanych (m. Piekło Dolne na zachodnim skraju zbiornika).

Wzdłuż brzegów południowych zlokalizowano też kilka pomostów, zakłócających

ciągłość strefy litoralnej (fot. I.7.).

II. Jezioro Przywidzkie Wielkie (Duże);

a) Droga powiatowa – zagrożenie analogiczne jak w przypadku mniejszego zbiornika

(fot.I.8.),

96

b) Obecność drogi gruntowej (częściowo zamkniętej) wokół całej linii brzegowej

zbiornika, pełniącej funkcje ścieżki spacerowej, w części edukacyjnej i szlaku

turystycznego. Ze względu na brak atrakcyjnych tras alternatywnych, w pełni sezonu

turystycznego może kanalizować cały ruch turystyczny w okolicy. Wzdłuż drogi,

z wyłączeniem brzegu północno-wschodniego, brakuje podstawowego

zabezpieczenia trasy przed zaśmiecaniem (śmietniki, miejsca postojowe), właściwym

jest zlokalizowanie na południowo-zachodnim brzegu kontrolowanych szaletów

publicznych trudno jednak jednoznacznie ocenić ich stan techniczny (PUWG 1992

- 456778.376666, 703812.237827 fot. I.9.).

c) Stwierdzono brak zabezpieczenia przed odprowadzaniem wód opadowych z drogi

powiatowej rozdzielającej zbiorniki przy zjeździe z mostu na lewym brzegu jeziora

(górna woda). Teren w tej okolicy jest silnie utwardzony i nachylony w kierunku

jeziora. Prawdopodobnie pełni też funkcję miejsca postojowego dla samochodów

osobowych (PUWG 1992 -456348.320064, 703673.661139, fot.I.8).

d) Prac porządkowych i właściwego zabezpieczenia przed degradacją wymaga ośrodek/

pozostałość ośrodka na cyplu znajdującym się na południowo-zachodnim krańcu

jeziora. Linia brzegowa i brzegi wzdłuż ośrodka (około 200 mb) zostały silnie

przekształcone (umocnienia betonowe nie spełniające obecnie swoich pierwotnych

funkcji). Wzdłuż linii brzegowej widać już jednak stopniową sukcesję roślinności

naturalnej i odbudowę litoralu (PUWG 1992 - 456750.505039, 703852.352131, fot.

I.10.).

e) W rejonie dopływu z Gromadzina, podczas wizji terenowej stwierdzono przelewanie

się przez drogę gruntową wód niosących znaczne ilości zawiesiny. Było to jednak

zdarzenie epizodyczne związane z prowadzonymi pracami leśnymi (fot. I.11.).

f) Na wschodnim krańcu jeziora stwierdzono obecność przekształconego fragmentu linii

brzegowej, wskazującego na możliwość istnienia w tym miejscu w przeszłości miejsca

kąpieliskowego. Jest to jednak niewielki fragment o długości około 20 m pozbawiony

strefy litoralnej. Obszar ten ulega jednak stopniowemu zarastaniu (459452.229491,

704525.699384 , fot. I.12.).

g) Na północno-wschodnim brzegu, w rejonie dopływu z Pomlewa zlokalizowano kilka

elementów małej architektury, dogodna lokalizacja może w sezonie skupiać większą

liczbę turystów. Jednak pomimo przeprowadzenia wizji terenowej w pełni sezonu

letniego, nie stwierdzono natężenia ruchu mogącego w jakikolwiek sposób zagrozić

wodom jeziora (PUWG 1992 - 458785.915265, 704830.98487, fot. I.13.),

h) Na północnym brzegu jeziora, w rejonie punktu informacyjnego ścieżki edukacyjnej

stwierdzono obecność niewielkiego dzikiego wysypiska odpadów bytowych.

Powierzchnia tego składowiska nie przekraczała jednak 2 m2, fot. I.14.),

i) Źródłem potencjalnego zagrożenia dla jeziora może być położony na jego zachodnim

krańcu (brzeg północny) ośrodek turystyczny – Hobbitowe Wzgórze oraz kąpielisko

gminne. Stan ich zagospodarowania nie budzi jednak większych zastrzeżeń – Ośrodek

ma dostęp do kanalizacji sanitarnej, problem może stanowić natomiast

niekontrolowany spływ wody opadowej z powierzchni gruntu bezpośrednio do

97

jeziora. Wzdłuż brzegów ośrodka zlokalizowanego w sąsiedztwie mostu drogowego

przecinającego jezioro zlokalizowano dwa duże pomosty i wspomniane wcześniej

kąpielisko gminne. Przekształceniu uległo około 120 mb brzegów w tym rejonie

(PUWG 1992 – 456380,359412, 703980,509519 i 456343,891862, 703832,034497,

fot. I.15. i I.16).

III. Jeziora Przywidzkie łącznie – pomimo niewątpliwej atrakcyjności turystycznej miejscowości

Przywidz, podczas wizji terenowej (okres letni – wakacyjny) nie stwierdzono znaczącego

natężenia ruchu turystycznego. Równie niewielki był ruch jednostek pływających na samych

zbiornikach. Presja ze strony wędkarskiej też była znikoma. Liczba stanowisk wędkarskich

(przerwy w ciągłości litoralu) jest niewielka i znacząco odbiega od notowanych na jeziorach

poddawanych tej presji. W trakcie wizji lokalnej stwierdzono obecność trzech osób

uprawiających amatorski połów ryb z łodzi i pięciu z brzegu. Z wywiadu bezpośredniego

wynika, że większe zagęszczenie wędkarzy ma miejsce epizodycznie w pełni sezonu, podczas

rozgrywania zawodów wędkarskich.

Na podstawie przeprowadzonych obserwacji terenowych uznać można, że strefy brzegowe

jak i sama linia brzegowa (z wyłączeniem bezpośredniego sąsiedztwa miejscowości Przywidz)

jest mało przekształcona. Uboga strefa litoralna wynika raczej z ukształtowania terenu oraz

wahań poziomów wód samego zbiornika niż z przyczyn antropogenicznych. Na badanym

obszarze poza jednym wyjątkiem nie stwierdzono dzikich wysypisk odpadów, składowania

materiałów mogących stanowić źródło zanieczyszczeń ani też nielegalnych zrzutów ścieków.

Nie zaobserwowano znaczącej presji turystycznej ani sportowej. Jedynymi czynnikami

jednoznacznie niekorzystnymi dla jeziora są: obecność dużych ośrodków rekreacyjnych

i wypoczynkowych (Omega, Powiśle, Camping nr 20 Przywidz). Wszystkie ośrodki objęte są

kanalizacją sanitarną, stwierdzono natomiast konieczność rozwiązania problemu

zagospodarowania wód deszczowych i roztopowych. Tereny te w większości pokrywa

roślinność trawiasta, a wody opadowe z powierzchni infiltrują do wód gruntowych lub

spływają swobodnie do jeziora.

Niewątpliwym zagrożeniem są też bliskie linii brzegowej zabudowania miejscowości Przywidz,

jej drogi lokalne i droga powiatowa w większości pozbawione kanalizacji deszczowej.

Potencjalne zagrożenie stanowią też presje ze strony użytkowania rekreacyjnego

(wędkarstwo, kąpiele w sezonie letnim, korzystanie ze szlaku pieszo-rowerowego wokół

większego z jezior) ich szczegółową analizę przeprowadzono w rozdziale nr 6 - Identyfikacja

presji antropogenicznych w zlewni.

Podsumowując, jako główne zagrożenie, zidentyfikowane podczas inwentaryzacji brzegów jeziora

wskazać należy braki w zakresie kanalizacji deszczowej. Jest to o tyle istotne, że baza noclegowa w

bezpośrednim sąsiedztwie jeziora ma charakter całoroczny, szacunkowa ilość osób mogących z niej

skorzystać w okresie letnim (włącznie z korzystającymi z namiotów) przekracza 300 osób.

Inwentaryzacja strefy brzegowej ujawniła też możliwość dostawy dużej ilości związków biogennych,

pochodzących z procesów gnilnych obumarłych szczątków roślinnych, w tym w szczególności

z rozkładu grubej warstwy opadłych liści – zarówno strefie brzegowej jak i w obrębie misy jeziornej

czemu sprzyja praktycznie brak roślinności runa i podszytu oraz niewielka strefa buforowa w postaci

roślinności litoralnej.

98

6. Identyfikacja presji antropogenicznych w zlewni

6.1. Identyfikacja presji punktowych

W celu identyfikacji presji antropogenicznych mających wpływ na stan wód jezior

przywidzkich dokonano przeglądu pozwoleń wodnoprawnych, których użytkowanie odbywa się na

obszarze zlewni oraz danych z Urzędu Marszałkowskiego o opłatach za korzystanie ze środowiska.

W ramach przeglądu zweryfikowano ważność pozwoleń oraz lokalizację korzystania z wód. Przegląd

dokumentów obejmował również dane WIOŚ o przeprowadzonych kontrolach w zakresie emisji

substancji do środowiska, rejestr poważnych awarii oraz dane o nałożonych karach za niewłaściwe

korzystanie ze środowiska. Podobną analizę przeprowadzono w odniesieniu do informacji

z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Identyfikacja presji następowała także w trakcie

prowadzonej wizji terenowej.

Do identyfikacji presji punktowych przyjęto następujący podział poszczególnych grup

konsumenckich i użytkowych:

pobory wód powierzchniowych

pobory wód podziemnych,

zrzuty ścieków,

składowiska odpadów,

zabudowa hydrotechniczna,

urządzenia wodne (np. pomosty, kąpieliska),

indywidualne systemy oczyszczania ścieków (zbiorniki bezodpływowe oraz

przydomowe oczyszczalnie ścieków).

Pobory wód powierzchniowych

Na obszarze zlewni nie zidentyfikowano poborów wód powierzchniowych.

Pobory wód podziemnych

Pobór wód w zlewni odbywa się przede wszystkim na cele zaopatrzenia ludności w wodę

przeznaczoną do spożycia lub na cele socjalno-bytowe. Dane o wielkości pobieranej wody pochodzą

z bazy danych o opłatach za korzystanie ze środowiska Marszałka Województwa Pomorskiego oraz

danych pochodzących z RZGW w Gdańsku. Zidentyfikowano 6 ujęć wód podziemnych (w tym 1 ujęcie

nieeksploatowane).

99

Tabela 32. Identyfikacja presji punktowych - pobory wód podziemnych

Lp. Nazwa

jednostki Ujęcie

Pozwolenie

wodnoprawne

Data

obowiązywania Cel zużycia Ujęcie

Wielkość poboru

(m3/rok)

1

Urząd Gminy Przywidz

Ujęcie wody podziemnej Gromadzin

ROŚ.6341.69.2013.EST

2013-03-29 - 2023-03-31

A - do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do

spożycia lub na cele socjalno-bytowe

Gromadzin, 40/1 3223

2

Ujęcie wody podziemnej

Przywidz

ROŚ.6341.68.2017.EST

24.07.2017 – 24.07.2027

A - do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do

spożycia lub na cele socjalno-bytowe

Przywidz, 282/1 127000

3

Ujęcie wody podziemnej

Katarynki

BRO.ROŚ.6223-31/05

2005-08-01 - 2015-09-30

A - do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do

spożycia lub na cele socjalno-bytowe

Katarynki 2 1022

4 Hotel KOZI

GRÓD Ujęcie wody podziemnej

ROŚ.6223-46/08 2008-10-16 - 2018-

10-16

A - do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do

spożycia lub na cele socjalno-bytowe

ul. Leśników 3, Pomlewo

14804

5

Polski Związek

Działkowców - P.O.D.

"Gromadzin"

Ujęcie wody podziemnej

BRO.ROŚ.6223-10/03

2013.04.30

pobór wód podziemnych do

celów podlewania ogródków

Gromadzin, dz. 43/16

Nie funkcjo-nujące

6

Polski Związek Działkowców

R.O. D

„Bukowina”

Ujęcie wody podziemnej

ROŚ. 6341.69.2013.E

ST 2023.09.03

do podlewania ogródków

działkowych, na potrzeby bytowe

działkowiczów (np. mycie, spłukiwanie

wc ale bez konsumpcji) i

celów technologicznych

dla utrzymania sprawności pompy

54o11’0394’’ 18°20’33,49’'

18 000

Zrzuty ścieków

Na obszarze zlewni jezior przywidzkich zinwentaryzowano 1 punktowy zrzut ścieków. Jest to

zrzut oczyszczonych wód opadowych i roztopowych z powierzchni ulicy Brzozowej w Przywidzu

z powierzchni utwardzonej F=0,304 ha. W tabeli zrzutów ujęto ponadto odprowadzenie ścieków

komunalnych z oczyszczalni ścieków w Przywidzu. Zrzut prowadzony jest do rzeki Wietcisy poza

analizowaną zlewnią, poniżej Jeziora Przywidzkiego Małego, niemniej jednak zrzut oczyszczonych

ścieków komunalnych z oczyszczalni w Przywidzu, zlokalizowany w niewielkiej odległości od wypływu

z Jeziora Przywidzkiego Małego, w szczególnych okolicznościach może mieć znaczenie dla jakości wód

jeziora stąd też poddano go analizie. Wzdłuż linii brzegowej nie zidentyfikowano żadnego, czynnego

zrzutu ścieków do cieków lub jezior. Dodatkowo, w najbliższym czasie Gmina planuje budowę nowej

oczyszczalni ścieków. Celem przedsięwzięcia jest zapewnienie oczyszczenia ścieków odbieranych

przez system kanalizacyjny Gminy Przywidz w stopniu wymaganym obowiązującymi przepisami, przy

100

obciążeniu oczyszczalni 5 200 RLM i zapewnieniu przepustowości średniej dobowej 535 m3/d,

maksymalnej 800 m3/d i maksymalno - godzinowej 75 m3/h.

Tabela 33. Identyfikacja presji punktowych- zrzuty ścieków

Lp. Nazwa

jednostki Zrzut

Nazwa odbiornika

(kolektor)

Nr pozwolenia Termin

obowiązywania

Rodzaj

ścieku

Lokalizacja

zrzutu.

Ilość

[m3/rok]

1

Urząd Gminy

Przywidz

odprowadzenie ścieków

komunalnych z oczyszczalni

ścieków

rzeka Wietcisa (kolektor ściekowy Przywidz)

ROŚ. 6341.95.2017.EST

2027.09.30 ścieki

komunalne Wietcisa km

47+900 157000,0

2

odprowadzenie oczyszczonych

wód opadowych i

roztopowych s z ulicy

Brzozowej w Przywidzu z

powierzchni utwardzonej F=0,304 ha

ziemia/studia chłonna

ROŚ. 6341.126.2015.EST

2025.11.15 opadowe działki nr

405 i 400 w Przywidzu

b.d

Składowiska odpadów

Na obszarze zlewni nie zidentyfikowano składowisk odpadów.

Zabudowa hydrotechniczna

Na wypływie Wietcisy z jeziora znajduje się murowana kładka z przepustami, które w obecnym

w stanie technicznym utrudniają swobodny przepływ wód. W okresach niżówkowych może to

skutkować znacznym ograniczeniem przepływu, co jest niebezpieczne ze względu na lokalizację

w bliskim sąsiedztwie wylotu odprowadzającego ścieki z oczyszczalni komunalnej w Przywidzu

i możliwość kumulacji zanieczyszczeń w osadach zalegających na dnie koryta cieku (PUWG 1992

– 455483,257694, 703161,031586 – fot, I.2.).

Urządzenia wodne (np. pomosty, kąpieliska)

Powszechnie dostępne kąpielisko gminne zlokalizowane jest na Jeziorze Przywidzkim Wielkim

przy ul. Jeziornej w Przywidzu. Dodatkowo nad brzegami jeziora Przywidzkiego Małego wyznaczono

miejsca do kąpieli, które związane są bezpośrednio z terenami rekreacyjnymi. Do miejsc tych

zaliczono miejsce przeznaczone do kąpieli na terenie ośrodka wypoczynkowego „OMEGA” , campingu

nr 20 oraz ośrodka Powiśle.

Indywidualne systemy oczyszczania ścieków

W granicach zlewni znajdują się 3 z 34 widniejących w ewidencji gminnej przydomowe oczyszczalnie

ścieków.

101

Tabela 34. Przydomowe oczyszczalnie ścieków w granicach zlewni jezior przywidzkich - wyciąg z ewidencji

gminnej

Miejscowość Ulica i numer Kod pocztowy, poczta Nr działki Zlewnia cząstkowa

POMLEWO ul. Leśników 8 83-047 Przywidz b.d. W7

MIIŁOWO ul. Łąkowa 83-047 Przywidz 135/13 W6

MIŁOWO ul. Jeziorna 22 83-047 Przywidz 139/26 W6

6.2. Identyfikacja presji liniowych

Do presji liniowych zaliczane są w pierwszej kolejności odcieki bezpośrednie z dróg

pozbawionych kanalizacji deszczowej. W przypadku jezior przywidzkich dotyczy to w szczególności

odcieków z drogi powiatowej, przebiegającej pomiędzy jeziorami. Biorąc pod uwagę uksztaltowanie

terenu, przebieg drogi i kierunki spływu nieodebranych wód opadowych i roztopowych, rzeczywiste

obciążenie jeziora zanieczyszczeniami pochodzi ze spływów z jej około 300 metrowego odcinka (od

skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 221 do niewielkiej przełęczy w rejonie Gromadzina).

6.3. Identyfikacja presji obszarowych

Do czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych należą uwarunkowania

naturalne, takie jak warunki klimatyczne, hydrologiczne, hydrogeologiczne, geomorfologiczne czy

szata roślinna oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Znaczną część zanieczyszczeń trafiających do

wód powierzchniowych stanowią zanieczyszczenia obszarowe. Źródłem tych zanieczyszczeń są

przede wszystkim: rolnictwo, co wynika głównie z faktu stosowania nawozów sztucznych

i naturalnych, a także środków ochrony roślin (obecnie w ilościach malejących), hodowla zwierząt

poprzez niewłaściwe składowanie obornika i gnojowicy oraz ich niewłaściwe, zbyt duże lub zbyt

częste stosowanie na polach, niedostateczna infrastruktura odprowadzająca ścieki bytowo

– gospodarcze, zwłaszcza w miejscowościach korzystających z wodociągów oraz na obszarach

rekreacji, zarówno zbiorowej jak i indywidualnej, usytuowanych w sąsiedztwie jezior. Spływom

zanieczyszczeń obszarowych i ich migracji do wód sprzyja dość gęsta sieć systemów drenarskich

i rowów melioracyjnych, w zlewni bezpośredniej jezior także duże nachylenia stoków.

Poniżej przedstawiono zestawienie zidentyfikowanych presji obszarowych wraz

z określeniem wielkości oddziaływania (ładunku presji). Analiza tych presji została przeprowadzona

na podstawie dostępnych materiałów kartograficznych i piśmienniczych, wizji terenowej oraz danych

GUS.

Główne presje mające wpływ na jakość badanych jezior to:

depozycja atmosferyczna na powierzchnię lądową oraz wodną,

ładunek biogenów pochodzący z nawożenia mineralnego,

ładunek biogenów pochodzący z nawożenia naturalnego,

ładunek biogenów pochodzący z przydomowych oczyszczalni ścieków, z których

zanieczyszczenia odprowadzane są do ziemi celem rozsączenia w gruncie,

102

ładunek biogenów pochodzący z nieobjętych żadną formą oczyszczenia ścieków, dla których

określenie punktu zrzutu ścieków jest niemożliwe,

presja turystyczna,

presja wędkarska.

Analiza wielkości presji obszarowych obejmuje nie tylko ich lokalizację, ale także określenie

ładunku zanieczyszczeń pochodzących z tych źródeł. Ocenie poddano ilość azotu i fosforu w czystym

składniku. W obliczeniach nie ujęto BZT5 z uwagi na brak danych i metodyk w tym zakresie.

Obliczenia wielkości ładunków trafiających ostatecznie do wód powierzchniowych

i gruntowych, a za ich pośrednictwem do jezior zamieszczono w rozdziale nr 6.5.

Analiza źródeł ładunków zanieczyszczeń pozwoliła na określenie dominującej formy presji

jaką jest rolnictwo. Presja ta w przypadku jezior przywidzkich ma charakter czysto hipotetyczny

i zakłada najgorszy możliwy dla środowiska scenariusz - nawożenia nawozami organicznymi

(naturalnymi) wytworzonymi poza zlewnią, a wnoszonymi na jej obszar. W przypadku azotu

nawożenie mineralne i naturalne stanowi 97,6% całkowitego ładunku pochodzącego ze źródeł

obszarowych. W przypadku fosforu odsetek ten wynosi blisko 97%. Należy jednak mieć na uwadze, że

wielkości zamieszczone w powyższych zestawieniach dotyczą wielkości ładunków wnoszonych do

zlewni, nie uwzględniają ich redukcji w wyniku naturalnych procesów biologicznych i chemicznych

zachodzących w podłożu, a także usuwania w postaci biomasy plonów. Część z tych ładunków trafia

też na powierzchnię bezodpływowych zlewni cząstkowych, nie uwzględnianych w bilansie

rzeczywistym biogenów.

Ryc. 37. Udział poszczególnych presji obszarowych w dostawie azotu i fosforu

103

Przyjęty podział presji obszarowych ze względu na źródła ich powstania pozwala na określenie

możliwości ich redukcji lub nawet eliminacji.

I tak zatem:

ładunki naturalne pochodzące z depozycji atmosferycznej – ich bezpośrednia redukcja nie

jest możliwa. Biogeny wnoszone na obszar zlewni z depozycją atmosferyczną związane są

z zawartością tych substancji w powietrzu i opadzie atmosferycznym. Ich ograniczenie ma

charakter niezwykle złożony o charakterze ponadregionalnym.

ładunki z rolnictwa pochodzące z nawożenia nawozami mineralnymi oraz organicznymi – ze

względu na duży udział w zlewni użytków rolnych w tym gruntów ornych, na których

produkcja rolne jest ściśle uzależniona od żyzności gleb, a co za tym idzie nawożenia.

Ograniczenie tej presji możliwe jest poprzez ścisłe egzekwowanie programu rolno-

środowiskowego, Ustawy o nawozach i nawożeniu a także Kodeksu Dobrych Praktyk

Rolniczych.

ładunki pochodzące od ludności, czyli ładunki pochodzące ze zrzutu ścieków komunalnych od

ludności nie objętej systemami kanalizacyjnymi (trudne do zlokalizowania w źródłach

punktowych), a także rozsączanych w gruncie w wyniku użytkowania przydomowych

oczyszczalni ścieków. Jest to presja możliwa do wyeliminowania na szczeblu lokalnym

poprzez uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej. Na terenie zlewni planowana jest

budowa nowej oczyszczalni ścieków, związku z którą przebudowany zostanie istniejący

system kanalizacji tłocznej wraz z przepompowniami. Zakończenie inwestycji planowane jest

na 2020 rok. Wpłynie to znacząco na obniżenie ładunków pochodzących od ludności poprzez

zmniejszenie odsetku ludności nie korzystającej ze zbiorowych systemów kanalizacyjnych.

Przewidywana maksymalna liczba wędkarzy mogąca uprawiać amatorski połów ryb

w obwodzie rybackim wynosi 40 osób jednocześnie. Z informacji otrzymanych od użytkownika

rybackiego wynika, że rocznie wydaje się około 400-450 pozwoleń wędkarskich obejmujących m.in.

obwód rybacki jezior przywidzkich. Są to jednak pozwolenia jednodniowe, trzydniowe, tygodniowe,

dwutygodniowe i całoroczne (z brzegu i z łodzi). Trudno jest zatem oszacować rzeczywistą liczbę

wędkarzy korzystających ze zbiorników. Przeprowadzona w dniach 9-10 sierpnia 2017 r. wizja

terenowa, pomimo warunków sprzyjających połowom i pełni sezonu wędkarskiego, wykazała

jednoczesną obecność zaledwie 8 osób korzystających z tej formy rekreacji.

Do potencjalnych presji obszarowych nie zaliczono obiektów wykorzystywanych do celów

rekreacyjnych i turystycznych, które to w znaczącej większości przyłączone są systemów

kanalizacyjnych Są to przede wszystkim ośrodki wypoczynkowe pensjonaty oraz gospodarstwa

agroturystyczne zgrupowane głównie terenie Przywidza w zlewni bezpośredniej jezior. W pozostałej

części zlewni zlokalizowane są letniska indywidualne oraz gospodarstwa agroturystyczne.

6.4. Wyniki badań i pomiarów własnych

Podstawowym celem wykonania badań i pomiarów dodatkowych było określenie stanu

badanych jezior w różnych jego obszarach oraz dopływów. Konieczność ich wykonania, wynikała

z faktu braku dostatecznej ilości danych dotyczących zawartości poszczególnych związków w różnych

104

punktach analizowanych jezior. Wcześniejsza analiza dostępnych materiałów o jakości cieków

dopływających do jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) wykazała, że badania tego typu zostały

wykonane po raz pierwszy, stąd też ich wartość diagnostyczna w odniesieniu do wpływu zlewni na

jakość wód jeziornych jest bardzo wysoka.

Badania uzupełniające wód zbiornika oraz cieków dopływających przeprowadzone zostały

latem, w pełni okresu wegetacyjnego, gdy wartości wskaźników i parametrów wykazują największą

wartość indykacyjną. Badania przeprowadzone zostały w dniach 9-10 sierpnia 2017 roku,

w wytypowanych na podstawie planu batymetrycznego, map hydrograficznych, a następnie

zweryfikowanych w czasie wizji terenowej, profilach pomiarowych. Ostatecznie pobór prób do analiz

laboratoryjnych oraz wykonano w 3 punkach na jeziorach oraz 5 dopływach oraz wypływie

(w przypadku cieków równolegle wykonywano pomiary hydrometryczne). Badania wykonano przy

okazji przeprowadzania wizji terenowej, co pozwoliło na zinwentaryzowanie wszystkich istniejących

i potencjalnych dopływów do jeziora. Rozmieszczenie profili pomiarowych we wcześniejszej części

opracowania. Jednocześnie wykonano pomiary hydrometryczne na ciekach dopływających do jeziora

oraz na wypływie z jeziora Przywidzkiego Małego.

Analizy laboratoryjne zebranych prób wykonane zostały zgodnie z obowiązującymi

metodykami w akredytowanym laboratorium Hamilton Poland. Analizy prób wykonane zostały przy

użyciu następujących metod analitycznych:

Mineralizacja próbki, metoda: PN-EN ISO 11885:2009

Fosfor, metoda: PN-EN ISO 11885:2009

Azotany, metoda: PN-C-04576-08:1982

Azot ogólny, metoda: PB-102 wyd. II z dn. 14.08.2012

Azot Kjeldahla, metoda: PN-EN 25663:2001

Azotyny, metoda: PN-EN 26777:1999

Fosforany, metoda: PB-127 wyd. I z dn. 15.06.2011

Azot amonowy, metoda: PN-ISO 5664:2002

BZT5, metoda PN-EN 1899-2:2002

Miano Coli, metoda: PB/BB/4/B:15.11.2011

Pobór prób wody badanych jezior został przeprowadzony z jednostki pływającej, z głębokości 1 m.

W pobranych próbkach wody analizowano zawartość form azotu (amonowego, azotynowego,

azotanowego, organicznego i ogólnego) i fosforu (fosforanów rozpuszczonych i fosforu ogólnego),

BZT5 oraz Miano Coli. Sprawozdania z badań laboratoryjnych dla poszczególnych profili pomiarowych

przedstawiono w załączniku dokumentacyjnym nr 2 do niniejszego opracowania.

Analiza wyników badań wód zbiornika oraz dopływów została odniesiona do wartości

normatywnych wskaźników zanieczyszczeń wskazanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia

21 lipca 2016 r w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz

środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych

Należy zaznaczyć, że autorzy opracowania celowo nie używają w tym przypadku

sformułowania „ocena stanu”, gdyż w przypadku analizy tak małych dopływów jakimi są cieki

105

zasilające jezioro Przywidzkie Wielkie byłoby to określenie na wyrost sugerujące określony ich stan

ekologiczny. Cieki dopływające do analizowanych jezior stanowią dopływy ze zlewni cząstkowych

wyznaczonej zlewni jezior przywidzkich.

Wyniki analiz dopływów mają ogromną wartość diagnostyczną ze względu na swoją

unikalność (brak wcześniejszych badań cieków dopływających). W przypadku analizy wyników dla

wód jeziornych zastosowanie norm wymienionych w ww. rozporządzeniu pozwoliło na bezpośrednie

porównanie ich wielkości do wyników badań otrzymanych w ramach monitoringu operacyjnego

i diagnostycznego PMŚ. Tabelaryczne zestawienie wyników przedstawiono w tabeli nr 35.

Wyniki analiz wód cieków dopływających odniesiono do wartości granicznych wskaźników

jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, takich

jak kanał, struga, strumień, potok oraz rzeka, niewyznaczonych jako jednolite części wód sztuczne lub

silnie zmienione zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska: z dnia 21 lipca

2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz

środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (tabela 36).

Tabela 35.Zestawienie wyników analiz uzupełniających (badania uzupełniające - sierpień 2017)

Nr próbki

BZT5 Azot

amonowy Azot

azotanowy Azot

azotynowy Azot

Kjeldahla Azot ogólny Fosforany

Fosfor ogólny

Miano Coli

(mg/l) (mgN-NH4/l) mgN-NO3/l) (mgN-NO2/l) (mgN/l) mgN/l) (mgPO4/l) (mgP/l) Indeks

ml

R1 5,2 <0,5 5,3 <0,01 3,19 3,3 <0,09 0,108 0,001

R2 1,6 <0,5 3,7 0,02 1,57 1,67 1,28 0,421 0,008

R3 1 <0,5 2,7 0,01 0,9 1 <0,09 0,081 0,007

R4G n.b <0,5 6,2 0,01 0,67 0,87 0,11 0,108 n.b

R5G n.b <0,5 5,8 0,02 0,56 0,77 0,18 0,227 n.b

R7 2,9 <0,5 3,5 0,02 2,86 3,07 <0,09 0,097 0,005

R8 1,7 <0,5 3,4 <0,01 1,12 1,22 <0,09 0,053 n.b

R9 1,6 <0,5 4,3 <0,01 1,63 1,73 <0,09 0,046 0,006

R10 4,6 <0,5 3,2 <0,01 1,91 2,01 <0,09 0,054 0,007

Kolorem pomarańczowym oznaczono wyniki analiz wody ze zidentyfikowanych w trakcie wizji terenowej dopływów do jezior. Kolorem niebieskim oznaczono wyniki badań wód jezior.

n.b. – nie badano

Dla potrzeb niniejszej analizy typy cieków przyjęto za JCWP rzeczną na obszarze, której leżą,

tj. PLRW 200017298469 Wietcisa od Rutkownicy z Rutkownicą – Typ 17 - potok nizinny piaszczysty.

106

Tabela 36. Cieki względem wartości z załącznika nr I do rozporządzenia (badania uzupełniające - sierpień

2017)

Nr próbki

Data poboru

BZT5 Azot

amonowy Azot

azotanowy Azot

azotynowy Azot

Kjeldahla Azot ogólny Fosforany

Fosfor ogólny

(mg/l) (mgN-NH4/l)

mgN-NO3/l)

(mgN-NO4/l)

(mgN/l) mgN/l) (mgPO4/l) (mgP/l)

R1 10.08. 17 5,2 <0,50 5,3 <0,01 3,19 3,3 <0,09 0,108

R2 10.08. 17 1,6 <0,50 3,7 0,02 1,57 1,67 1,28 0,421

R3 10.08. 17 1 <0,50 2,7 0,01 0,9 1 <0,09 0,081

R4G 10.08. 17 n.b <0,50 6,2 0,01 0,67 0,87 0,11 0,108

R5G 10.08. 17 n.b <0,50 5,8 0,02 0,56 0,77 0,18 0,227

R6 9+10.08 STAGNACJA + ciek nie prowadzi wody

R7 10.08. 17 2,9 <0,50 3,5 0,02 2,86 3,07 <0,09 0,097

Wyniki analiz wód badanych jezior odniesiono do wartości granicznych wskaźników jakości

wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych, takich jak jezioro lub inny naturalny

zbiornik wodny, w tym jezior lub innych zbiorników naturalnych wyznaczonych jako jednolite części

wód silnie zmienione, oraz sztuczny zbiornik wodny zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia.

Tabela 37.Zestawienie wyników analiz uzupełniających - JEZIORO (badania uzupełniające - sierpień 2017)

Nr próbki

Data poboru

BZT5 Azot

amonowy

Azot azotanow

y

Azot azotynow

y

Azot Kjeldahla

Azot ogólny

Fosforany Fosfor ogólny

(mg/l) (mgN-NH4/l)

mgN-NO3/l)

(mgN-NO4/l)

(mgN/l) mgN/l) (mgPO4/l) (mgP/l)

R8 10.08. 17 1,7 <0,50 3,4 <0,01 1,12 1,22 <0,09 0,053

R9 10.08. 17 1,6 <0,50 4,3 <0,01 1,63 1,73 <0,09 0,046

R10 10.08. 17 4,6 <0,50 3,2 <0,01 1,91 2,01 <0,09 0,054

BZT 5 określa ilość tlenu potrzebną do utlenienia związków organicznych zawartych w wodzie

na drodze przemian biochemicznych w warunkach tlenowych. Jest to wskaźnik obciążenia wody

i substancjami organicznymi. Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BZT5) to parametr używany

w inżynierii środowiska odpowiadający zużyciu tlenu do utlenienia w warunkach aerobowych

związków organicznych zawartych w ściekach (albo w wodzie) przy udziale mikroorganizmów. BZT5

oznacza pięciodniowy okres analizy, bo wtedy procesy te zachodzą najintensywniej.

107

Ryc. 38. Stężenia BZT5 w wodach dopływających do badanych jezior

Ryc. 39. Stężenia BZT5 w poszczególnych profilach na jeziorach

Najwyższą zawartością BZT5 cechowały się wody rzeki Wietcisy na wypływie z jeziora

Przywidzkiego Małego oraz na stanowisku zlokalizowanym w centralnej, najgłębszej części jego

części. Pozwala to stwierdzić, że w tej części zachodzą przemiany materii organicznej, a ich zawartość

odpowiada wodom powierzchniowym średnio zanieczyszczonym. Wartości BZT5 w pozostałych

próbach odpowiadają stanowi bardzo dobremu.

Związki azotu występujące w wodach powierzchniowych mogą być pochodzenia

organicznego i nieorganicznego. Najczęściej pojawiają się nieorganiczne formy azotu, takie jak: azot

amonowy, azot azotanowy(III) oraz azot azotanowy(V).. Prawie każda forma chemiczna azotu

stymuluje więc proces eutrofizacji i doprowadza do podwyższenia produktywności biologicznej wód.

Azot amonowy (amoniak) pochodzi z biochemicznego rozkładu organicznych związków

azotowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz ze ścieków przemysłowych lub bytowych.

Amoniak jest łatwo przyswajalny przez autotrofy przez co stanowi główne źródło pokarmowe

fitoplanktonu.

Azotany(III) stanowią produkt przejściowy cyklu azotowego zachodzącego w wodach

naturalnych. Wskutek biochemicznego rozkładu związków azotowych powstaje amoniak,

występujący w wodzie w formie jonów amonowych. W środowisku tlenowym jony te przekształcają

się w azotany(III). Obecność azotanów(III) w wodzie jest wyznacznikiem zachodzących procesów

utleniania i redukcji, dlatego też są związkami nietrwałymi [za Bielak S.: Zagrożony raj. 2005, ss. 92-

101.51]Do wód powierzchniowych przedostają się najczęściej ze ściekami bytowymi lub

51http://www.sebastianbielak.pl/uploads/pdf/Eutrofizacja_wod_powierzchniowych_Biebrzanskiego_Parku_Narodowego_S_Bielak.pdf

108

przemysłowymi, z odwodnień kopalń oraz wskutek spływu pól nawożonych azotowymi nawozami

mineralnymi.W wodzie naturalnej azotany(III) występują w bardzo małych ilościach, głównie

w wodach z terenów bagnistych i leśnych

Azotyny w wodzie są produktem nietrwałym, łatwo utleniają się do azotanów lub amoniaku

stąd też ich zawartość w wodach z reguły jest niewielka a wysokie wartości wskazują na czynny

dopływ zanieczyszczeń.

Azot ogólny stanowi sumę azotu organicznego oraz amonowego, azotanowego

i azotynowego.

Azot Kjeldahla - stanowi sumę azotu organicznego oraz azotu amonowego; nie obejmuje

azotu azotanowego i azotynowego.

Na eutrofizację wód powierzchniowych wpływ mają również związki fosforu, zarówno

organiczne, jak i nieorganiczne, w tym rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie. Pochodzą one

w głównej mierze ze ścieków komunalnych (detergenty), z wymywania pól (nawozy, środki ochrony

roślin), erozji gleby oraz z wietrzenia i rozpuszczania minerałów. W środowisku wodnym fosfor

występuje w postaci fosforanów(V) i jest wykorzystywany w formie rozpuszczonej przez organizmy

wodne. Fosforany nierozpuszczalne tworzą zawiesiny unoszące się w wodzie lub występujące

w osadach dennych.

Zawartość azotu amonowego we wszystkich profilach badawczych zlokalizowanych

w ujściowych strefach dopływów cieków do jeziora, jeziorach a także jego wypływie nie jest znaczące,

a jego stężenia są porównywalne co świadczy o stałym dopływie tego związku ze zlewni.

Ryc. 40. Stężenia azotu amonowego w wodach dopływających do badanych jezior

Ryc. 41. Stężenia azotu amonowego w poszczególnych profilach na jeziorach

109

W wodach analizowanych cieków stwierdzono wyższe stężenia azotanów, które dochodziły

do 6,2 mgN-NO3/l na stanowisku R4. Stężenie azotanów w wodach analizowanych jezior wyniosło od

3,2-4,3 mgN-NO3/l przy czym najwyższą zawartość odnotowano w strefie mieszania się wód obu

jezior zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie mostu drogowego oraz kąpieliska.

Ryc. 42. Azot azotanowy -stężenia w wodach dopływających do badanych jezior

Ryc. 43. Azot azotanowy - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach

Koncentracja azotu azotynowego w badanych profilach zawartość w wodach, w wodach

jezior wręcz śladowa co wskazuje na brak znaczącego zrzutu ścieków w chwili poboru prób.

Ryc. 44. Azot azotynowy --stężenia w wodach dopływających do badanych jezior

110

Ryc. 45. Azot azotynowy - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach

Najwyższą zawartość azotu Kjeldahla stanowiącego sumę azotu organicznego oraz azotu

amonowego odnotowano w wodach Wietcisy na wypływie z jezior oraz w wodach dopływu

z Pomlewa (R7). Zawartość ww. związku w wodach jezior zwiększała się wraz z przyrostem zlewni

w kierunku odpływu.

Ryc. 46. Azot Kjeldahla - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior

Ryc. 47. Azot Kjeldahla - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach

W wodach dopływów koncentracje azotu ogólnego były w większości odpływu niższe aniżeli

te odnotowane w wodach jezior. Najwyższe wartości stwierdzono na stanowisku R1 i R7 oraz

Najniższe wartości stwierdzono na stanowisku R4 i R5. Analogiczne jak w przypadku azotu Kjeldahla

111

zawartość azotu ogólnego w wodach jezior zwiększała się wraz z przyrostem zlewni w kierunku

odpływu tj. od profilu R8-R10.

Ryc. 48. Azot ogólny - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior

Ryc. 49. Azot ogólny - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach

Stężenia fosforanów rozpuszczonych w wodach badanych cieków wahały się w przedziale od

<0,9 do 1,28 a fosforu ogólnego od 0,081 mgP/l do 0,421 mgP/l. Wartości maksymalne dla obu

rozpatrywanych form fosforu stwierdzono na stanowisku R2 stanowiącym dopływ do Jeziora

Przywidzkiego Małego.

Ryc. 50. Fosforany - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior

112

Ryc. 51. Fosfor ogólny - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior

Miano Coli

Bakterie grupy Coli są najbardziej wiarygodnym wskaźnikiem nieskuteczności istniejących systemów

kanalizacji sanitarnej i ewentualnych nielegalnych zrzutów ścieków socjalno-bytowych. Ich wysoka

koncentracja związana jest bezpośrednio z obecnością ścieków komunalnych.

We wszystkich próbkach stwierdzono znacząco podwyższone ilości bakterii. Podjęto próbę

odniesienia otrzymanych wyników do danych posiadanych przez Państwowy Powiatowy Inspektorat

Sanitarny (PPIS). Okazało się, że w dniach pobierania próbek wody Państwowy Powiatowy

Inspektorat Sanitarny stwierdził skażenie wody z wodociągu Borowina bakteriami grupy coli oraz

poinformował mieszkańców o zakazie korzystania z wody z kranu do picia, do przygotowywania

posiłków, do mycia owoców, warzyw i naczyń, higieny osobistej (np. mycia zębów). Woda

z kranu mogła być używana do celów gospodarczych (spłukiwanie toalet, mycia podłóg, prania itp.

Należy domniemywać iż skażenie było wynikiem nieprawidłowo prowadzonej gospodarki ściekowej

oraz sprzyjających powstawaniu sytuacji awaryjnych warunków atmosferycznych (intensywne opady

deszczu mogły przyczynić się do zalewania oraz wylewania zbiorników bezodpływowych).

Jednocześnie brak był informacji o skali obszarowej skażenia oraz źródle skażenia. Należy przyjąć,

że zdarzenie miało charakter incydentalny co potwierdza fakt zatwierdzenia przez PPIS przydatności

do kąpieli wody w kąpielisku przy ul. Jeziornej w Przywidzu, w dniach poprzedzających pobór prób,

tj. 8.08 oraz po dwóch tygodniach tj. 23.08.2017 r. W związku z powyższym wyniki analiz należy

uznać za niewiarygodne, nie nadające się do dalszych analiz.

W załączeniu do niniejszego opracowania (załącznik dokumentacyjny nr 4) przedstawiono wyniki

badań próbek pobranych w ramach badań uzupełniających, komunikat Państwowego Powiatowego

Inspektoratu Sanitarnego z dnia 10.08.2017 r. oraz komunikaty dotyczące bieżącej oceny wody

w kąpielisku.

6.5. Obciążenie jeziora ładunkiem substancji biogennych – bilans biogenów

Pierwotnie do obliczenia ładunku całkowitego (ŁC) dostarczanego/deponowanego na

powierzchnię zlewni i zbiornika wodnego planowano wykorzystać dane statystyczne, empiryczne

i pomiarowe dotyczące zarówno punktowych jak i obszarowych źródeł zanieczyszczeń. Jednakże

zarówno podczas inwentaryzacji zlewni, jak i analizy dokumentów i baz danych (pozwolenia

wodnoprawne z katastru wodnego RZGW Gdańsk, baza danych o korzystaniu ze środowiska Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego), nie zidentyfikowano punktowych źródeł

113

zanieczyszczeń w postaci zrzutów ścieków. Jedyne dostępne informacje dotyczące odprowadzania

ścieków dotyczyły wód opadowych i roztopowych, a ich wyodrębnienie prowadziłoby do

zdublowania części ładunków z depozycji atmosferycznej. Z tego samego powodu w obliczeniu

ładunku pominięto BZT5, które jest parametrem używanym do określenia stopnia utlenienia

związków organicznych zawartych w ściekach (albo w wodzie) przy udziale mikroorganizmów.

W związku z tym, że w toku prac nie zidentyfikowano punktowych zrzutów ścieków, a co za tym idzie

nie dysponowano danymi o wielkości parametru w zrzucanych ściekach niemożliwe było

oszacowanie czy i na jakim poziomie zachodzą procesy utleniania.

Zakładany wstępnie wzór na obliczenie ładunku całkowitego w zlewni miał postać:

Łc = ∑ Łpkt + ∑ Łob

Po uszczegółowieniu i dostosowaniu do warunków lokalnych panujących w zlewni ostatecznie przyjął

on postać

Łc=(Ł0R+ŁD+ŁK)

gdzie:

ŁOR – suma ładunków obszarowych ze źródeł rolniczych (nawożenie mineralne ŁMIN + nawożenie

organiczne w postaci zsumowanej ładunków ŁORG i ŁDJP - obliczenia uwzględniają łączny ładunek

z suchej masy obornika i gnojowicy – tzw. świeża masa),

ŁD – suma ładunków pochodzących z depozycji atmosferycznej (z rozbiciem na LDG – suma ładunków

dostarczanych na powierzchnię lądowe i ŁDW – suma ładunków dostarczanych na powierzchnie

wodne),

ŁK – suma ładunków obszarowych pochodzących ze źródeł komunalnych, tj.: z przydomowych

oczyszczalni ścieków i od ludności nieskanalizowanej i nie korzystających z usług asenizacyjnych.

Do obliczeń zastosowano najnowsze udostępniane przez GUS dane statystyczne – lata 2015-2016 r.

Określenie ładunków całkowitych i jednostkowych, pochodzących z różnych źródeł zasilania zlewni

w biogeny, jest elementem wstępnym do sporządzenia szacunkowego bilansu biogenów jezior.

Należy podkreślić, że oszacowane ładunki biogenów oparte są na wartościach maksymalnych

możliwych do zdeponowania na powierzchni zlewni (także na nie ujmowanych w bilansie zlewniach

bezodpływowych), w wielu przypadkach opartych na danych statystycznych nie uwzględniających

warunków lokalnych. Cel pracy wymusza jednak przyjęcie w obliczeniach wariantu najmniej

korzystnego dla środowiska.

Ogóle równanie bilansu biogenów w jeziorze ma postać:

ΔB=(ŁQd+ŁDW) – (ŁQo+ŁB)

gdzie:

ΔB – różnica bilansowa (ze znakiem „+” oznacza nadmiar ładunku zewnętrznego, ze znakiem „-” może

wskazywać na zasilanie wewnętrzne zlewni lub jeziora)

ŁQd – Suma ładunków dopływających z terenów zlewni,

ŁDW – Ładunek pochodzący z depozycji atmosferycznej na powierzchnię jeziora,

ŁQo – Suma ładunków odpływających z jeziora,

114

ŁB – Ładunek biogenów wynoszony z jeziora w pozyskiwanej biomasie ryb (wartość trudna do

oszacowania ze względu na wprowadzany materiał zarybieniowy, stosowanie zanęt spożywczych

i brak rejestru pozyskanej biomasy ryb przez wędkarzy).

Po przekształceniu i dostosowaniu wzoru do dostępnych danych i rodzajów ładunków otrzymujemy

jego następującą postać:

ΔB=(ŁQd+ŁDW) - ŁQo

Sposób oszacowania presji - ładunków ze źródeł rolniczych (ŁOR).

Zanieczyszczenia obszarowe pochodzące z działalności rolniczej dzielone są na zanieczyszczenia

wnoszone do środowiska podczas nawożenia mineralnego oraz naturalnego z wykorzystaniem

produktów ubocznych chowu i hodowli zwierząt. W wielkoobszarowych opracowaniach studialnych

powszechnie przyjmuje się, że nawożenie mineralne jest źródłem zarówno azotu jak i o wiele mniej

mobilnego fosforu, natomiast nawożenie naturalne jedynie azotu. Jest to zbyt duże uproszczenie

i w związku z dużym poziomem szczegółowości niniejszego opracowania odstąpiono od tej praktyki

i podjęto próbę oszacowania wielkości fosforu pochodzącego z wykorzystywanego do nawożenia

obornika mieszanego (tzw. świeżej masy obornika).

Nawożenie mineralne odniesiono do powierzchni użytków rolnych, obejmujących: grunty orne, łąki

trwałe i pastwiska trwałe. Są to formy użytkowania, które stanowią podstawę do szacowania

wielkości statystycznych dawek nawozowych przez Główny Urząd Statystyczny (przyjętych do

obliczeń bilansowych na potrzeby niniejszego opracowania). Jest to jednocześnie zgodne z coraz

powszechniejszymi wśród rolników praktykami i zaleceniami ośrodków doradztwa rolniczego.

Nawożenie organiczne użytków rolnych innych niż grunty orne w praktyce ogranicza się do

zastosowania obornika świeżego w momencie zakładania łąki, pastwiska. W kolejnych latach

nawożenie to jest praktycznie wyeliminowane, szczególnie w przypadku łąk i pastwisk położonych na

stokach o dużym nachyleniu i użytkowanych w sposób ograniczony (z takim przypadkiem mamy do

czynienia w zlewni jezior przywidzkich). Wyjątek od tej reguły stanowią deszczownie

rozprowadzające rozcieńczoną gnojowicę lecz w przypadku analizowanej zlewni takiej formy

wykorzystania gnojowicy nie stwierdzono. Nawożenie organiczne na terenach przeznaczonych pod

wypas zwierząt stwarza też realne zagrożenie epidemiologiczne i obniża walory gospodarstw

agroturystycznych co w tym przypadku nie pozostaje bez znaczenia.

W szacunkach dotyczących fosforu uwzględniono jednocześnie fakt, że zarówno dane statystyczne

dotyczące rzeczywistych ładunków fosforu w nawozach mineralnych jak i w składzie obornika

podawane są w masie P2O5. W celu uzyskania ładunku samego fosforu zastosowano mnożnik

0,44 jako iloraz stosunku fosforu do tlenu w cząsteczce P2O5.52

Ze względu na skrócony okres wegetacji, zakaz nawożenia w pierwszych miesiącach zimowych,

a także na podstawie danych literaturowych dotyczących terminów nawożenia w analizowanym

rejonie (rozdz. 5.2.1.) nie dokonywano przesunięć i szacowań wielkości nawożenia w okresie

52 Zgodnie z metodyką oceny wielkości nawożenia mineralnego stosowaną przez GUS i dostępną na stronach www.gus.gov.pl, za czysty składnik nawozów fosforowych uznaje się P2O5, a nie czysty P. W obliczeniach bilansowych używa się natomiast masy P w odniesieniu do

stężeń fosforu ogólnego, co wymaga zredukowania masy ładunku w oparciu o ciężar właściwy P (aspekt ten jest często pomijany w obliczeniach bilansowych).

115

zimowym. Przyjęto, że cała dostawa ładunku z nawożenia ma miejsce w półroczu letnim co nie jest

jednoznaczne z jego wymywaniem wyłącznie w tym samym półroczu.

Do oszacowania wielkości presji - ładunków całkowitych biogenów z nawożenia mineralnego

wykorzystano:

1) Dla azotu:

Sumaryczną powierzchnię użytków rolnych nawożonych nawozami mineralnymi (grunty

orne, łąki i pastwiska trwałe) określono na podstawie dostarczonej przez Zamawiającego

bazy danych ewidencyjnych SWDE z powiatowego zasobu geodezyjnego – łączna

powierzchnia użytków rolnych wynosi w zlewni całkowitej jezior 686,26 ha, z czego na

wymienione 3 typy użytkowania rolniczego przypada 658,02. Wartość tą wykorzystano do

obliczenia ładunku sumarycznego fosforu deponowanego w całej zlewni jezior. Do

obliczeń bilansowych przyjęto natomiast powierzchnię ww. wymienionych użytków

pomniejszoną o użytki przypadające na zlewnie bezodpływowe tj. 583,98 ha.

Informację z GUS dotyczącą średniego zużycia nawozów mineralnych azotowych w postaci

czystego składnika (N) na 1 ha użytków rolnych (do których zalicza się grunty orne i użytki

zielone, w tym łąki i pastwiska trwałe) w województwie pomorskim - 74,8 kgN/ha rocznie,

2) Dla fosforu

Sumaryczną powierzchnię użytków rolnych nawożonych nawozami mineralnymi (grunty

orne, łąki i pastwiska trwałe) w zlewni nawożonych mineralnie określoną na podstawie

dostarczonej przez Zamawiającego bazy danych ewidencyjnych SWDE z powiatowego

zasobu geodezyjnego – łączna powierzchnia użytków rolnych wynosi w zlewni całkowitej

jezior 686,26 ha, z czego na wymienione 3 typy użytkowania rolniczego przypada 658,02.

Wartość tą wykorzystano do obliczenia ładunku sumarycznego fosforu deponowanego

w całej zlewni jezior. Podobnie jak w przypadku azotu do obliczeń bilansowych przyjęto

natomiast powierzchnię ww. wymienionych użytków pomniejszoną o użytki przypadające

na zlewnie bezodpływowe tj. 583,98 ha.

Informację z GUS dotyczącą średniego zużycia nawozów mineralnych fosforowych

w postaci czystego składnika (P2O5) na 1 ha użytków rolnych w województwie pomorskim

zredukowaną o wskaźnik rzeczywistej masy fosforu w P2O5 – 18,3 kg P2O5/ha rocznie,

tj.; 8,052 kg P/ha rocznie.

Do oszacowania wielkości presji - ładunków całkowitych biogenów z nawozów naturalnych

wykorzystano:

1) Dla azotu:

Sumaryczną powierzchnię użytków rolnych nawożonych organicznie tj. wyłącznie gruntów

ornych, określoną na podstawie dostarczonej przez Zamawiającego bazy danych

ewidencyjnych SWDE z powiatowego zasobu geodezyjnego, dotyczących sposobu

użytkowania gruntów – łączna powierzchnia tych użytków wynosi w zlewni całkowitej

jezior 362,34 ha (w gminie 4296 ha - GUS). Analogicznie jak w przypadku nawożenia

116

mineralnego, do obliczeń bilansowych przyjęto powierzchnię gruntów ornych

pomniejszoną o użytki przypadające na zlewnie bezodpływowe tj. 258,54 ha.

Wielkość pogłowia zwierząt gospodarskich w gminie z podziałem na gatunki określoną na

podstawie danych GUS – Bank Danych Lokalnych; krowy – 623 szt., bydło pozostałe - 1157

szt., maciory – 123 szt., trzoda pozostała - 842 szt., konie razem – 245 szt., kury i kaczki

32144 szt., drób pozostały - 1347 szt. (razem 2031,3 DJP),

Wielkości produkcji zanieczyszczeń w czystym składniku obliczoną w odniesieniu do

pogłowia zwierząt hodowlanych na podstawie ww. danych GUS oraz rzeczywistej ilości

czystego składnika w kg nawozu produkowanego przez dany gatunek zwierząt

z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego stworzonego przez Centrum Doradztwa

Rolniczego CDR (źródło: www.cdr.gov.pl) – łączna zawartość czystego azotu w nawozach

organicznych wynosi dla całej gminy 246686,83 kg,

Wielkość dawki azotu w nawozach organicznych w postaci czystego składnika (N) na 1 ha

użytków rolnych obliczoną na podstawie całkowitej produkcji tego nawozu w gminie

i odniesieniu do powierzchni całkowitej w gminie (przeliczoną następnie na użytki

w zlewni jezior przywidzkich) - 57,42 kg/ha,

2) Dla fosforu:

Sumaryczną powierzchnię użytków rolnych nawożonych organicznie tj. wyłącznie gruntów

ornych, określoną na podstawie dostarczonej przez Zamawiającego bazy danych

ewidencyjnych SWDE z powiatowego zasobu geodezyjnego, dotyczących sposobu

użytkowania gruntów – łączna powierzchnia tych użytków wynosi w zlewni całkowitej

jezior 362,34 ha (w gminie 4296 ha). Analogicznie jak w przypadku nawożenia

mineralnego, do obliczeń bilansowych przyjęto powierzchnię gruntów ornych

pomniejszoną o użytki przypadające na zlewnie bezodpływowe tj. 258,54 ha.

Wielkość pogłowia zwierząt gospodarskich w gminie z podziałem na gatunki określoną na

podstawie danych GUS – Bank Danych Lokalnych (jak w przypadku azotu),

Wielkości produkcji zanieczyszczeń w czystym składniku obliczoną w odniesieniu do

pogłowia zwierząt hodowlanych na podstawie ww. danych GUS i przeliczeniu ich na DJP

oraz rzeczywistej ilości czystego składnika w kg obornika mieszanego na podstawie danych

literaturowych (Maćkowiak 2004, Maćkowiak C., Żebrowski J. 200053, Pająk J.J., Kowalik B.

200654) oraz informacji z ośrodków doradztwa rolniczego m.in.;

http://wodr.poznan.pl/ubezpieczenia-rolnicze/. Ostatecznie przyjęto dawkę uśrednioną

na poziomie 0,40% P2O5 w tonie obornika (dawka obliczona proporcjonalnie do składu

gatunkowego zwierzą hodowlanych - nieco wyższa od średniej z uwagi na duży odsetek

pomiotu ptasiego). Z danych dotyczących masy P2O5 wyodrębniono następnie sam fosfor

– łącznie w gminie produkowane jest 20312671,66 kg obornika czyli 35750,3 kg czystego

azotu rocznie.

Wielkość dawki fosforu w nawozach organicznych w postaci czystego składnika (P) na 1 ha

użytków rolnych obliczoną na podstawie całkowitej produkcji tego nawozu w gminie

53 Maćkowiak C., Żebrowski J. 2000, Skład chemiczny obornika w Polsce. Nawozy i Nawożenie, ss. 119-130 54 Pająk J.J., Kowalik B., 2006, Wpływ żywienia i systemu utrzymania zwierząt na ilość i skład odchodów od bydła Nawozy i Nawożenie (Fertilizers and Fertilization), 4 (29), 7-19, 2007 pkt. 2

117

i odniesieniu do powierzchni całkowitej gruntów ornych w gminie (przeliczoną następnie

na grunty orne w zlewni jezior przywidzkich) – 8,32 kg/ha rocznie.

Sposób oszacowania ładunków depozycji atmosferycznej (ŁD).

Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża jest

elementem Państwowego Monitoringu Środowiska. Do oszacowania wielkości ładunków azotu

i fosforu pochodzenia atmosferycznego wykorzystano rzeczywiste miesięczne dane pomiarowe

udostępniane przez GIOŚ i pochodzące ze stacji pomiarowej GDAŃSK-Świbno. Dla potrzeb

bilansowych wyodrębniono wielkości ładunków dostarczanych wraz z opadami atmosferycznymi na

powierzchnie wodne oraz na powierzchnie lądowe (do depozycji na powierzchnię wody nie stosuje

się współczynników redukcyjnych).

Sposób oszacowania ładunków obszarowych pochodzących ze źródeł komunalnych (ŁK)

Punktem wyjścia do oszacowania wielkości ładunków azotu i fosforu, pochodzących ze źródeł

komunalnych jest określenie rzeczywistej liczby ludności pozbawionej możliwości korzystania

z systemu zbiorowego oczyszczania ścieków, tj. liczby ludności korzystającej z przydomowych

oczyszczalni ścieków (POŚ) oraz liczby ludności, która nie korzysta z sieci kanalizacyjnej i jednocześnie

nie korzysta z usług asenizacyjnych. W pierwszym przypadku, dane o sumarycznej liczbie POŚ

w gminie wraz z ich szczegółową lokalizacją uzyskano od pracowników Urzędu Gminy w Przywidzu.

Na 34 funkcjonujące POŚ, zaledwie 3 znajdują się w granicach zlewni jezior przywidzkich. Ładunek z

POŚ obliczono za pomocą iloczynu średniej statystycznej (GUS) liczby mieszkańców w gospodarstwie

domowym (3,7 os.), wskaźnika przeciętnej skuteczności oczyszczania POŚ – 0,92 tj. 92%

i normatywnej wielkości dobowej produkcji azotu i fosforu przez 1 osobę (N - 0,011 kg, P - 0,0025 kg)

– łącznie obliczenia wykonano dla 11 osób.

Do oszacowania ładunku azotu i fosforu od osób nie korzystających ze zbiorczych systemów

oczyszczania ścieków zastosowano te same wartości normatywne produkcji co w przypadku POŚ.

Liczbę osób ustalono na podstawie danych o % skanalizowania gminy (źródło: BDL-GUS), liczby

zbiorników bezodpływowych zinwentaryzowanych i wskazanych w danych statystycznych gminy

(735 zbiorników) i całkowitej liczby ludności gminy ze szczegółowym podziałem na poszczególne

jednostki osadnicze. Następnie przypisano do każdego zbiornika bezodpływowego liczbę osób

odpowiadającą statystycznemu gospodarstwu domowemu (3,7 os.). Sumując otrzymaną liczbę osób

z osobami korzystającymi z kanalizacji i zestawiając ogólną liczbą ludności w gminie otrzymano

wskaźnik procentowy ludności nie korzystających z żadnych systemów oczyszczania cieków.

Następnie za pomocą tego wskaźnika określono (w sposób proporcjonalny) liczbę osób nie

korzystających z oczyszczalni dla każdej miejscowości/przysiółka w zlewni. W odniesieniu do

miejscowości leżących częściowo w granicach zlewni, częściowo poza nią zastosowano dodatkowo

proporcję powierzchniową, tj. liczbę osób nie korzystających z oczyszczalni przemnożono przez

wskaźnik procentowy powierzchni terenów zabudowanych należących do badanej zlewni.

Początkowo rozpatrywano możliwość zastosowania gęstości zaludnienia, ale w przypadku zlewni

o tak małym odsetku terenów zabudowanych jest on kompletnie niewiarygodny. Łączna oszacowana

liczba ludności nie korzystająca z żadnych systemów oczyszczania w zlewni to 52 osoby.

118

Obliczenie ładunku zredukowanego biogenów dopływającego do jezior (ŁQd) jako Σ(ŁOR,ŁD,ŁK).

Przeliczenie ładunku dostarczanego do zlewni na ładunek potencjalnie dopływający do jeziora

wymaga w pierwszej kolejności uwzględnienia czynników redukujących zawartość biogenów

w wodach zasilających jeziora. Częściową redukcję biogenów w zlewni określić można

z wykorzystaniem powszechnie stosowanych współczynników. Określenie całkowitej redukcji

biogenów w zlewni dokonywane jest na końcowym etapie obliczeń bilansowych na podstawie

rzeczywistych stężeń – pomierzonych na zamknięciach zlewni kontrolowanych. Doboru i podziału

wstępnych współczynników redukcyjnych dokonano w oparciu o pochodzenie ładunku:

1) Dla ładunków pochodzenia rolniczego wykorzystano współczynniki oparte na rzeczywistych

wieloletnich badaniach bilansu azotu i fosforu w Polsce, wykonywanych w Polsce

obligatoryjnie zgodnie z klasyfikacją OECD przez Instytut Uprawy i Nawożenia Gleby – PIB.

Wyniki prac bilansowych przedstawione m.in. w pracy Kopińskiego i Tujaka55 wskazują na

konkretne wielkości wynoszenia – efektywności wykorzystania dostarczonych na

powierzchnie gruntów ładunków fosforu i azotu w całości tj. zarówno pochodzących

z nawożenia jak i z depozycji atmosferycznej. Wskaźniki te przedstawiane są zarówno

w układzie dorzeczy, jak i nieco bardziej szczegółowym układzie wojewódzkim. Do obliczeń

wykorzystano wskaźniki wojewódzkie jako bardziej adekwatne do rzeczywistości. Wartości

współczynników efektywności wykorzystania dla analizowanych biogenów wynoszą:

dla azotu – 54,4%, zatem wskaźnik dla ładunku niewykorzystanego stanowiący

pozostałą część ładunku wnoszonego wynosi 45,6%, tj. 0,456,

dla fosforu – 65,4%, czyli odpowiednio 34,6%, tj. 0,346.

2) Dla ładunku pochodzącego z depozycji atmosferycznej na powierzchnię gruntu należało

zastosować 3 odrębne wskaźniki w zależności od pokrycia terenu.

Dla terenów zabudowanych, komunikacyjnych, utwardzonych i pozostałych

niesklasyfikowanych jako użytki rolne lub tereny leśne, przyjęto wariant zerowy

efektywności zużycia biogenów jako najgorszy możliwy dla środowiska, co jest tym

bardziej zasadne, że odpływ z tych terenów jest nierzadko przyspieszony systemami

kanalizacji deszczowych nie sprzyjającymi redukcji substancji biogennych.

Dla terenów rolniczych sklasyfikowanych jako użytki rolne przyjęto współczynniki

rzeczywiste wskazane do zastosowania dla ładunków pochodzenia rolniczego (pkt.1),

Dla terenów leśnych wielkość spożytkowanych biogenów jest trudna do określenia. Źródła

literaturowe są w tym względzie rozbieżne. Jednakże biorąc pod uwagę jednorodność

szaty roślinnej terenów leśnych w zlewni jezior przywidzkich uznano, że w celu określenia

rzeczywistej redukcji biogenów na terenach leśnych należy odnieść się do kontrolowanej

– leśnej zlewni cząstkowej jako zlewni reperowej. Taką zlewnią jest zlewnia M-4 cieku bez

nazwy, zamknięta profilem badawczym R4G. Ze względu jednak na małą powierzchnię

zlewni otrzymany wskaźnik redukcji dla zlewni M-4 należało skorygować z wykorzystaniem

średniego odpływu jednostkowego dla pozostałych zlewni o zbliżonych cechach

fizjograficznych (W-4, W-5, W-7). Ostatecznie wskaźnik redukcji dla terenów leśnych

określono na 0,178 dla azotu i 0,564 dla fosforu przy jednoczesnym zachowaniu

55 Kopiński A., Tujaka A., 2009, Bilans azotu i fosforu w rolnictwie polskim, [w;] Woda-Środowisko-Obszary-Wiejskie, IMUZ, t.9, z.4(28), s. 103-116

119

wskaźników rzeczywistych, tj. odpowiednio 0,200 i 0,635 dla zlewni M-4. Wyniki obliczeń

wskaźnika zamieszczono w tabeli poniżej.

Tabela 38. Określenie współczynnika redukcji azotu dla terenów leśnych

Zlewnia Q [l/s]

Powierzchnia zlewni [ha]

Depozycja atmosferyczna (okres letni) Stężenie

rzeczywiste zmierzone

N [g/s]

Ładunek rzeczywisty (zmierzony)

N [g/s]

Redukcja (g/e) [%]

Współczynnik redukcyjny na terenach leśnych (RL)

Ładunek N na ha pow. [kg/ha]

Ładunek

półroczny N w zlewni

[kg]

Ładunek chwilowy

N [g/s]

a b c d e f g h i

W-4 0,595 11,74 3,58 42,0292 0,002643 0,00089 0,0005291 79,99 0,200

Obliczenie współczynnik redukcji dla zalesionych części zlewni z uwzględnieniem proporcji odpływów jednostkowych

Zlewnia wskaźnikowa

Odpływ jedn. w zlewni bezp.

W-4 q [l/s/km2]

Uśredniony odpływ jedn. w zlewniach

porównawczych[l/s/km2]

Współczynnik redukcyjny zlewni wskaźnikowej

Współczynnik redukcyjny zlewni bezpośrednich

(qb/qw×RL)

W-4 5,068 4,504 0,200 0,178

Uśredniona wartość współczynnika redukcji N dla terenów leśnych 0,178

Tabela 39. Określenie współczynnika redukcji fosforu dla terenów leśnych

Zlewnia Q [l/s]

Powierzchnia zlewni [ha]

Depozycja atmosferyczna (okres letni) Stężenie

rzeczywiste zmierzone

P [g/s]

Ładunek rzeczywisty (zmierzony)

P [g/s]

Redukcja (g/e) [%]

Współczynnik redukcyjny na

terenach leśnych (RL)

Ładunek P na ha pow. [kg/ha]

Ładunek półroczny P

w zlewni [kg]

Ładunek chwilowy

P [g/s]

a b c d e f g h i

W-4 0,595 11,74 0,137 1,60838 0,0001012 0,000108 0,0000642 36,54 0,635

Obliczenie współczynnika redukcji dla zalesionych części zlewni z uwzględnieniem proporcji odpływów jednostkowych

Zlewnia wskaźnikowa

Odpływ jedn. w zlewni bezp.

W-4 q [l/s/km2]

Uśredniony odpływ jedn. w zlewniach

porównawczych[l/s/km2]

Współczynnik redukcyjny zlewni wskaźnikowej

Współczynnik redukcyjny zlewni bezpośrednich

(qb/qw×RL)

W-4 5,068 4,504 0,635 0,564

Uśredniona wartość współczynnika redukcji P dla terenów leśnych 0,564

3) Dla ładunków pochodzących z POŚ zastosowano redukcję odpowiadającą przeciętnej

skuteczności POŚ – 92%, tj. wartość współczynnika 0,08,

4) Dla wszystkich ładunków wnoszonych do zlewni łącznie zastosowano również współczynnik

erozyjny redukcji zaproponowany w opracowaniu „Identyfikacja presji …”56 wynoszący dla

zlewni o dużym nachyleniu terenu i znacznych deniwelacjach odpowiednio – 0,3 dla azotu

i 0,63 dla fosforu.

Wyniki wstępnych obliczeń wraz z danymi wyjściowymi i zastosowanymi wskaźnikami redukcji,

zamieszczono w tabelach poniżej. Zestawienia te zawierają surowe dane o wielkości ładunków

potencjalnych w okresach ich wnoszenie na teren zlewni. W przypadku nawożenia, chociaż odbywa

się ono w okresie letnim, w którym jednocześnie następuje główna redukcja zawartych w nawozach

biogenów, to stopniowe wypłukiwanie niewykorzystanej ich części rozkłada się na cały rok

56 „Identyfikacja znaczących oddziaływań antropogenicznych wraz z oceną wpływu tych oddziaływań na wody powierzchniowe i podziem ne w regionie wodnym Dolnej Wisły”, PectoreEco, 2012

120

hydrologiczny. Przed przystąpieniem do sporządzenia właściwego bilansu należy zatem dokonać

proporcjonalnego rozłożenia wielkości wypłukiwanych ładunków na poszczególne miesiące w roku.

121

Tabela 40. Ładunki całkowite N ze zlewni cząstkowych Bilans azotu

Dane wejściowe Bezwymiarowe współczynniki

redukcji Ładunki N

Ko

d z

lew

ni

Po

wie

rzch

nia

[h

a]

Po

wie

rzch

nia

uży

tkó

w r

oln

ych

na

wo

żon

ych

naw

oza

mi

min

era

lny

mi [

ha]

Po

wie

rzch

nia

uży

tkó

w r

oln

ych

na

wo

żon

ych

naw

oza

mi

nat

ura

lny

mi [

ha

]

Po

w.

leśn

a [

ha]

Po

zost

ałe

po

w.

dla

któ

rych

nie

sto

suje

się

re

du

kcji

[h

a]

Licz

ba

lud

no

ści n

ie o

bję

tej s

yst.

kan

aliz

acyj

ny

mi [

os.

]

Licz

ba

PO

Ś (3

,7 o

sob

y/P

OŚ)

[sz

t.]

Licz

ba

lud

no

ści k

orz

ysta

jąca

z P

OŚ

[os.

]

Pro

du

kcja

azo

tu p

rze

z lu

dn

ość

[kg/

os.

/do

bę

]

De

po

zycj

a at

mo

sfe

rycz

na

[kg

/ha

]

Naw

oże

nie

min

era

lne

uży

tkó

w

roln

ych

[k

g/h

a]

Naw

oże

nie

org

an

iczn

e u

żytk

ów

roln

ych

[k

g/h

a]

Sku

tecz

no

ści

PO

Ś (9

2%

)

Rze

czyw

isty

dla

te

ren

ów

leśn

ych

Ero

zyjn

y

Efe

ktyw

no

ści

wyk

orz

ysta

nia

ład

un

kó

w

Ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej n

a te

ren

y le

śne

[kg]

Ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej n

a u

żytk

i ro

lne

[k

g]

Ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej n

a gr

un

tach

po

zost

ały

ch [

kg]

Ład

un

ek

z n

awo

żen

ia m

ine

raln

eg

o

łącz

nie

[kg

]

Ład

un

ek

z n

awo

żen

ia o

rgan

iczn

eg

o

łącz

nie

[kg

]

Ład

un

ek

po

ch.

od

lud

no

ści n

ie

ob

jęte

j zb

. sys

t. o

cz. Ś

cie

ków

[k

g]

Ład

un

ek

z P

OŚ

[kg]

Łącz

ny

ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej [

kg]

Łącz

ny

ład

un

ek

z n

awo

żen

ia [

kg]

Łącz

ny

ład

un

ek

po

cho

dzą

cy o

d

lud

no

ści [

kg]

Sum

a ła

du

nkó

w [

kg]

Lato M-1 104,61 24,07 20,93 55,98 24,56 29 0 0 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 35,67 11,79 87,92 246,3 164,4 18,0 0,000 135,38 410,7 18,0 564,1

M-2 333,13 205,35 122,19 99,75 28,03 14 0 0 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 63,56 100,57 100,34 2101,3 959,8 8,7 0,000 264,47 3061,1 8,7 3334,3

W-1 331,32 69,43 28,82 243,39 18,50 1 0 0 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 155,10 34,00 66,22 710,5 226,4 0,6 0,000 255,32 936,8 0,6 1192,8

W-3 217,11 146,46 36,53 62,75 7,90 3 0 0 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 39,98 71,73 28,28 1498,7 287,0 1,9 0,000 140,00 1785,7 1,9 1927,5

W-4 11,74 0,000 0,00 11,74 0,00 0 0 0 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,200 0,3 0,456 8,41 0,00 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 8,41 0,0 0,0 8,4

W-5 45,44 8,11 5,23 37,31 0,02 0 0 0 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 23,78 3,97 0,06 83,0 41,1 0,0 0,000 27,81 124,1 0,0 151,9

W-6 90,37 50,31 28,92 30,63 9,43 0 2 7,4 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 19,52 24,64 33,76 514,8 227,1 0,0 0,367 77,92 741,9 0,4 820,2

W-7 249,33 80,24 15,92 157,65 11,44 6 1 3,7 0,011 3,58 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 100,46 39,30 40,96 821,1 125,1 3,7 0,184 180,72 946,1 3,9 1130,8

Zima

M-1 104,61 24,07 20,93 55,98 24,56 29 0 0 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 19,73 6,52 48,62 0,0 0,0 16,9 0,000 74,87 0,0 16,9 91,8

M-2 333,13 205,35 122,19 99,75 28,03 14 0 0 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 35,16 55,62 55,49 0,0 0,0 8,2 0,000 146,27 0,0 8,2 154,4

W-1 331,32 69,43 28,82 243,39 18,50 1 0 0 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 85,78 18,81 36,62 0,0 0,0 0,6 0,000 141,21 0,0 0,6 141,8

W-3 217,11 146,46 36,53 62,75 7,90 3 0 0 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 22,11 39,67 15,64 0,0 0,0 1,8 0,000 77,43 0,0 1,8 79,2

W-4 11,74 0,00 0,00 11,74 0,00 0 0 0 0,011 1,98 0 0 0,08 0,200 0,3 0,456 4,65 0,00 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 4,65 0,0 0,0 4,6

W-5 45,44 8,11 5,23 37,31 0,02 0 0 0 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 13,15 2,20 0,03 0,0 0,0 0,0 0,000 15,38 0,0 0,0 15,4

W-6 90,37 50,31 28,92 30,63 9,43 0 2 7,4 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 10,80 13,63 18,67 0,0 0,0 0,0 0,346 43,09 0,0 0,3 43,4

W-7 249,33 80,24 15,92 157,65 11,44 6 1 3,7 0,011 1,98 0 0 0,08 0,178 0,3 0,456 55,56 21,73 22,65 0,0 0,0 3,5 0,173 99,95 0,0 3,7 103,6

Rok

M-1 104,61 24,07 20,93 55,98 24,56 29 0 0 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 55,40 18,31 136,54 246,3 164,4 34,9 0,000 210,25 410,7 34,9 655,9

M-2 333,13 205,35 122,19 99,75 28,03 14 0 0 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 98,72 156,19 155,83 2101,3 959,8 16,9 0,000 410,74 3061,1 16,9 3488,7

W-1 331,32 69,43 28,82 243,39 18,50 1 0 0 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 240,88 52,81 102,84 710,5 226,4 1,2 0,000 396,53 936,8 1,2 1334,6

W-3 217,11 146,46 36,53 62,75 7,90 3 0 0 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 62,10 111,40 43,92 1498,7 287,0 3,6 0,000 217,42 1785,7 3,6 2006,7

W-4 11,74 0,00 0,00 11,74 0,00 0 0 0 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,200 0,3 0,456 13,05 0,00 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 13,05 0,0 0,0 13,1

W-5 45,44 8,11 5,23 37,31 0,02 0 0 0 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 36,93 6,17 0,09 83,0 41,1 0,0 0,000 43,18 124,1 0,0 167,3

W-6 90,37 50,31 28,92 30,63 9,43 0 2 7,4 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 30,32 38,26 52,43 514,8 227,1 0,0 0,713 121,01 741,9 0,7 863,6

W-7 249,33 80,24 15,92 157,65 11,44 6 1 3,7 0,011 5,56 74,8 57,42 0,08 0,178 0,3 0,456 156,02 61,03 63,61 821,1 125,1 7,2 0,357 280,66 946,1 7,6 1234,4

122

Tabela 41. Ładunki całkowite P ze zlewni cząstkowych

Bilans fosforu Dane wejściowe Bezwymiarowe współczynniki redukcji Ładunki P

Nazwa zlewni

Po

wie

rzch

nia

[h

a]

Po

wie

rzch

nia

uży

tkó

w r

oln

ych

na

wo

żon

ych

naw

oza

mi

min

era

lny

mi

[ha

]

Po

wie

rzch

nia

uży

tkó

w r

oln

ych

na

wo

żon

ych

naw

oza

mi n

atu

raln

ym

i

[ha

]

Po

w.

leśn

a [

ha]

Po

zost

ałe

po

w.

dla

któ

rych

nie

sto

suje

się

re

du

kcji

[h

a]

Licz

ba

lud

no

ści n

ie o

bję

tej s

yst.

kan

aliz

acyj

ny

mi [

os.

]

Licz

ba

PO

Ś (3

,7 o

sob

y/P

OŚ)

[sz

t.]

Licz

ba

lud

no

ści k

orz

ysta

jąca

z P

OŚ

[os.

]

Pro

du

kcja

azo

tu p

rze

z lu

dn

ość

[kg/

os.

/do

bę

]

De

po

zycj

a at

mo

sfe

rycz

na

[kg

/ha

]

Naw

oże

nie

min

era

lne

uży

tkó

w r

oln

ych

[kg/

ha

]

Naw

oże

nie

org

an

iczn

e u

żytk

ów

roln

ych

[k

g/h

a]

Sku

tecz

no

ści

PO

Ś (9

2%

)

Rze

czyw

isty

dla

te

ren

ów

leśn

ych

Ero

zyjn

y

Efe

ktyw

no

ści

wyk

orz

ysta

nia

ład

un

kó

w

Ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej

na

tere

ny

leśn

e[k

g]

Ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej

na

uży

tki r

oln

e [

kg]

Ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej

na

gru

nta

ch p

ozo

sta

łych

[k

g]

Ład

un

ek

z n

awo

żen

ia m

ine

raln

eg

o

łącz

nie

[kg

]

Ład

un

ek

z n

awo

żen

ia o

rgan

iczn

eg

o

łącz

nie

[kg

]

Ład

un

ek

po

ch.

od

lud

no

ści n

ie o

bję

tej

zb. s

yst.

ocz

. Śc

iekó

w [

kg]

Ład

un

ek

z P

OŚ

[kg]

Łącz

ny

ład

un

ek

z d

ep

ozy

cji

atm

osf

ery

czn

ej [

kg]

Łącz

ny

ład

un

ek

z n

awo

żen

ia [

kg]

Łącz

ny

ład

un

ek

po

cho

dzą

cy o

d

lud

no

ści [

kg]

Sum

a ła

du

nkó

w [

kg]

Lato M-1 104,61 24,07 20,93 55,98 24,56 29 0 0 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 4,33 0,72 3,36 42,2 38,0 8,6 0,000 8,41 80,2 8,6 97,2

M-2 333,13 205,35 122,19 99,75 28,03 14 0 0 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 7,71 6,13 3,84 360,4 221,6 4,1 0,000 17,68 582,1 4,1 603,9

W-1 331,32 69,43 28,82 243,39 18,50 1 0 0 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 18,81 2,07 2,53 121,9 52,3 0,3 0,000 23,41 174,1 0,3 197,8

W-3 217,11 146,46 36,53 62,75 7,90 3 0 0 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 4,85 4,37 1,08 257,1 66,3 0,9 0,000 10,30 323,3 0,9 334,5

W-4 11,74 0,00 0,00 11,74 0,00 0 0 0 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,635 0,63 0,346 1,02 0,00 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 1,02 0,0 0,0 1,0

W-5 45,44 8,11 5,23 37,31 0,02 0 0 0 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 2,88 0,24 0,00 14,2 9,5 0,0 0,000 3,13 23,7 0,0 26,9

W-6 90,37 50,31 28,92 30,63 9,43 0 2 7,4 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 2,37 1,50 1,29 88,3 52,5 0,0 0,262 5,16 140,7 0,3 146,2

W-7 249,33 80,24 15,92 157,65 11,44 6 1 3,7 0,0025 0,137 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 12,18 2,40 1,57 140,8 28,9 1,8 0,131 16,14 169,7 1,9 187,8

Zima

M-1 104,61 24,07 20,93 55,98 24,56 29 0 0 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 1,36 0,23 1,06 0,0 0,0 8,1 0,000 2,64 0,0 8,1 10,7

M-2 333,13 205,35 122,19 99,75 28,03 14 0 0 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 2,42 1,92 1,21 0,0 0,0 3,9 0,000 5,55 0,0 3,9 9,5

W-1 331,32 69,43 28,82 243,39 18,50 1 0 0 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 5,90 0,65 0,80 0,0 0,0 0,3 0,000 7,35 0,0 0,3 7,6

W-3 217,11 146,46 36,53 62,75 7,90 3 0 0 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 1,52 1,37 0,34 0,0 0,0 0,8 0,000 3,23 0,0 0,8 4,1

W-4 11,74 0,00 0,00 11,74 0,00 0 0 0 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,635 0,63 0,346 0,32 0,00 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 0,32 0,0 0,0 0,3

W-5 45,44 8,11 5,23 37,31 0,02 0 0 0 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 0,90 0,08 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 0,98 0,0 0,0 1,0

W-6 90,37 50,31 28,92 30,63 9,43 0 2 7,4 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 0,74 0,47 0,41 0,0 0,0 0,0 0,262 1,62 0,0 0,3 1,9

W-7 249,33 80,24 15,92 157,65 11,44 6 1 3,7 0,0025 0,043 0 0 0,08 0,564 0,63 0,346 3,82 0,75 0,49 0,0 0,0 1,7 0,131 5,07 0,0 1,8 6,9

Rok

M-1 104,61 24,07 20,93 55,98 24,56 28 0 0 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 5,68 0,94 4,42 42,2 38,0 16,1 0,000 11,05 80,2 16,1 107,4

M-2 333,13 205,35 122,19 99,75 28,03 14 0 0 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 10,13 8,06 5,04 360,4 221,6 8,0 0,000 23,23 582,1 8,0 613,4

W-1 331,32 69,43 28,82 243,39 18,50 1 0 0 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 24,71 2,72 3,33 121,9 52,3 0,6 0,000 30,76 174,1 0,6 205,5

W-3 217,11 146,46 36,53 62,75 7,90 3 0 0 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 6,37 5,75 1,42 257,1 66,3 1,7 0,000 13,54 323,3 1,7 338,6

W-4 11,74 0,00 0,00 11,74 0,00 0 0 0 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,635 0,63 0,346 1,34 0,00 0,00 0,0 0,0 0,0 0,000 1,34 0,0 0,0 1,3

W-5 45,44 8,11 5,23 37,31 0,02 0 0 0 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 3,79 0,32 0,00 14,2 9,5 0,0 0,000 4,11 23,7 0,0 27,8

W-6 90,37 50,31 28,92 30,63 9,43 0 2 7,4 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 3,11 1,97 1,70 88,3 52,5 0,0 0,540 6,78 140,7 0,5 148,1

W-7 249,33 80,24 15,92 157,65 11,44 6 1 3,7 0,0025 0,180 8,05 8,32 0,08 0,564 0,63 0,346 16,00 3,15 2,06 140,8 28,9 3,4 0,270 21,21 169,7 3,7 194,7

123

Roczny rozkład ładunków zanieczyszczeń:

Założenia:

1) Ładunki pochodzenia komunalnego rozkładają się w ciągu roku w sposób stały,

2) Ładunki pochodzące z depozycji atmosferycznej ustalone są na podstawie danych

rzeczywistych z poszczególnych miesięcy w roku i nie wymagają modyfikacji,

3) Rozpuszczalność związków azotu i fosforu w wodzie jest względnie stabilna a ładunek

pochodzenia rolniczego (nawożenie) - nie zredukowany poprzez wynoszenie z plonami

- wypłukiwany jest proporcjonalnie w stosunku do zasobności i mobilności wody w gruncie.

Zwiększenie wypłukiwania pozostałych w gruncie biogenów następuje w wyniku zwiększenia

spływu potamicznego, tym samym rozkład zasilania wód jezior w biogeny pochodzące

z nawożenia powinien być zbliżony do rocznego reżimu odpływu wód. Jest to

w rzeczywistości znaczne uproszczenie, ale konieczne z uwagi na brak dłuższych ciągów

pomiarowych i odnośnika w postaci archiwalnych badań jakości wód w dopływach do jeziora.

Taki sposób postępowania nie wpłynie na ostateczny wynik bilansu rocznego, może się

jednak charakteryzować nieznacznym przesunięciem czasowym dopływu biogenów

w układzie półrocznym.

Rozkład miesięczny ładunków biogenów pochodzących z nawożenia mineralnego i organicznego

- odprowadzanych z terenów zlewni do jeziora, oparto na procentowym rozkładzie sumarycznego

odpływu z wszystkich wydzielonych zlewni cząstkowych dla roku wilgotnego (rozdz. 5.2.5.).

Tabela 42. Rozkład miesięczny ładunków biogenów pochodzenia rolniczego

Rozkład miesięczny ładunków pochodzenia rolniczego

XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

SQ [m3/s] 0,075 0,090 0,087 0,068 0,078 0,127 0,052 0,043 0,043 0,039 0,036 0,038 0,088 0,042 0,065

Σ dopł. tys. m3

195,52 241,75 232,04 165,57 209,32 328,61 139,43 110,26 114,98 105,55 94,32 101,80 1372,8 666,3 2039,2

%

odpływu

rocznego

9,59 11,85 11,38 8,12 10,26 16,11 6,84 5,41 5,64 5,18 4,63 4,99 67,31 32,7 100

wskaźnik 0,0959 0,1185 0,1138 0,0812 0,1026 0,1611 0,0684 0,0541 0,0564 0,0518 0,0463 0,0499 0,6731 0,3269 1

Rozkład roczny ładunków azotu z nawożenia kg N

Mineral-

ne 573,06 708,11 680,03 485,22 613,10 962,67 408,73 323,28 337,02 309,54 276,67 298,18 4022,2 1953,4 5975,6

Organicz-

ne 194,75 240,65 231,11 164,90 208,36 327,16 138,91 109,87 114,54 105,20 94,03 101,34 1366,9 663,9 2030,8

Rozkład roczny ładunków fosforu z nawożenia kg P

Mineral-

ne 98,30 121,46 116,64 83,23 105,16 165,12 70,11 55,45 57,81 53,09 47,46 51,15 689,9 335,07 1025,0

Organicz-

ne 44,97 55,57 53,37 38,08 48,12 75,55 32,08 25,37 26,45 24,29 21,71 23,40 315,7 153,3 460,0

Rozkład miesięczny dopływu zredukowanych ładunków pochodzących z depozycji atmosferycznej na

poszczególne typy powierzchni użytkowych zlewni oraz zasilanie ze źródeł komunalnych określono

w pierwszym przypadku o wskaźniki oparte na pomiarach rzeczywistych w drugim o równomierne

rozłożenie ładunków w układzie dobowym.

124

Tabela 43. Rozkład miesięczny ładunków azotu z depozycji atmosferycznej i ze źródeł komunalnych

Rozkład miesięczny ładunków azotu z depozycji atmosferycznej i ze źródeł komunalnych

Okres XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

Obliczenie wskaźnika rozkładu miesięcznego depozycji atmosferycznej w kg N

Depozycja zmierzona w kg dla pow. 1 ha

0,39 0,27 0,35 0,08 0,37 0,52 0,39 0,64 1 0,36 0,88 0,31 x x 5,56

Wskaźnik procentowy 7,01 4,86 6,29 1,44 6,65 9,35 7,01 11,51 17,99 6,47 15,83 5,58 35,61 64,39 100

Rozkład miesięczny ładunków zredukowanych z depozycji atmosferycznej na powierzchnię gruntu w kg N

Depozycja ładunku

zredukowana na pow.

użytków rolnych

31,16 21,57 27,96 6,39 29,56 41,54 31,16 51,13 79,89 28,76 70,30 24,77 158,18 286,00 444,18

Depozycja ładunku zredukowana na

powierzchnię leśną

48,64 33,67 43,65 9,98 46,15 64,85 48,64 79,82 124,72 44,90 109,75 38,66 246,94 446,49 693,43

Depozycja ładunku na

pozostałą powierzchnię

gruntu

38,95 26,96 34,95 7,99 36,95 51,93 38,95 63,92 99,87 35,95 87,88 30,96 197,74 357,53 555,27

Rozkład miesięczny ładunków ze źródeł komunalnych w kg N

Ładunek zredukowany ze

źródeł komunalnych i POŚ 5,34 5,51 5,51 4,98 5,51 5,34 5,51 5,34 5,51 5,51 5,34 5,51 32,19 32,72 64,91

Tabela 44. Rozkład miesięczny ładunków fosforu z depozycji atmosferycznej i ze źródeł komunalnych

Rozkład miesięczny ładunków fosforu z depozycji atmosferycznej i ze źródeł komunalnych

Okres XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

Obliczenie wskaźnika rozkładu miesięcznego depozycji atmosferycznej w kg P

Depozycja zmierzona w kg

dla pow. 1 ha 0,01 0,003 0,007 0,001 0,004 0,018 0,01 0,043 0,038 0,01 0,028 0,008 x x 0,18

Wskaźnik procentowy 5,56 1,67 3,89 0,56 2,22 10,00 5,56 23,89 21,11 5,56 15,56 4,44 23,89 76,11 100,0

Rozkład miesięczny ładunków zredukowanych z depozycji atmosferycznej na powierzchnię gruntu w kg P

Depozycja ładunku

zredukowana na pow.

użytków rolnych

1,27 0,38 0,89 0,13 0,51 2,29 1,27 5,47 4,84 1,27 3,56 1,02 5,47 17,44 22,91

Depozycja ładunku

zredukowana na powierzchnię leśną

3,95 1,19 2,77 0,40 1,58 7,11 3,95 16,99 15,02 3,95 11,07 3,16 16,99 54,14 71,13

Depozycja ładunku na

pozostałą powierzchnię

gruntu

1,00 0,30 0,70 0,10 0,40 1,80 1,00 4,29 3,79 1,00 2,80 0,80 4,29 13,68 17,98

Rozkład miesięczny ładunków ze źródeł komunalnych w kg P

Ładunek zredukowany ze

źródeł komunalnych i POŚ 1,71 0,51 1,19 0,17 0,68 3,07 1,71 7,33 6,48 1,71 4,78 1,36 7,33 23,37 30,70

Obliczenie potencjalnego i rzeczywistego bilansu chwilowego i rocznego biogenów

Do obliczenia bilansu rocznego biogenów (w układzie miesięcznym) wykorzystano oszacowane

rozkłady dopływu biogenów (suma ładunków z poszczególnych źródeł), depozycję bezpośrednią na

powierzchnię jeziora oraz sumaryczne ładunki biogenów odpływające z jeziora. Ładunek odpływający

z jeziora określono na podstawie średnich miesięcznych przepływów w profilu Wietcisy – Przywidz

wypływ z jeziora (profil badawczy R1 (rozdz.5.2.5.) i stężenia miarodajnego biogenów (przyjęto

wartość z profilu R10 umiejscowionego tuż powyżej wypływu z jeziora). Za stężenie miarodajne

przyjęto wartość stężenia z pomiarów własnych wykonanych w sierpniu 2017 r. (zgodnie

z zaleceniem Tyszewskiego S. i in., 2008)57. Bilans rzeczywisty oparto wyłącznie na wynikach

pomiarów własnych. Dla zlewni niekontrolowanych za stężenie miarodajne przyjęto najgorsze

stężenie zmierzone w pozostałych zlewniach o zbliżonej strukturze użytkowania, tj. zarówno dla

57Tyszewski i in., 2008, Metodyka opracowywania warunków korzystania z wód regionu wodnego oraz warunków korzystania z wód zlewni, ProWoda

125

azotu jak i fosforu w zlewniach niekontrolowanych przyjęto stężenie na poziomie odpowiadającym

zlewni W-7.

126

Tabela 45. Bilans potencjalny ładunków azotu w zlewni jezior przywidzkich

Bilans N XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

I. Σ Ładunków A+B [kg N] 942,6 1071,6 1068,7 689,9 987,7 1521,1 722,6 716,6 891,6 576,7 758,4 539,7 6281,6 4205,5 10487,1

A

Σ Ładunków N dopływających do

jeziora z powierzchni zlewni

[kg]

891,9 1036,5 1023,2 679,5 939,6 1453,5 671,9 633,3 761,5 529,9 644,0 499,4 6024,2 3740,0 9764,2

B Depozycja na

powierzchnię wodną [kg]

50,7 35,1 45,5 10,4 48,1 67,6 50,7 83,2 130,0 46,8 114,4 40,3 257,4 465,4 722,9

SQ w profilu Przywidz (R1) [m3/s]

0,243 0,291 0,279 0,220 0,252 0,408 0,168 0,137 0,138 0,127 0,117 0,122 0,282 0,135 0,208

Stężenie miarodajne [mg N/l]

2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01 2,01

Ładunek chwilowy [mg N] 488,0 584,0 560,5 443,0 505,8 820,2 336,7 275,5 277,8 255,0 235,3 245,9 566,9 271,0 419,0

II. Odpływ ładunków z jeziora w profilu Przywidz (R1) [kg]

1264,9 1513,7 1452,9 1148,4 1311,1 2125,9 872,9 714,0 720,1 661,0 609,9 637,3 8816,9 4215,2 13032,1

Różnica bilansowa (I-II) -322,3 -442,1 -384,2 -458,5 -323,3 -604,8 -150,3 2,5 171,4 -84,3 148,5 -97,6 -2535,3 -9,7 -2545,0

127

Tabela 46. Bilans potencjalny ładunków fosforu w zlewni jezior przywidzkich

Bilans P XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

I. Σ Ładunków A+B [kg P] 152,5 179,8 176,5 122,2 157,0 257,3 111,4 120,5 119,3 86,6 95,0 81,9 1045,3 614,8 1660,1

A Σ Ładunków P

dopływających do jeziora z powierzchni zlewni [kg]

152,4 179,8 176,4 122,2 156,9 257,1 111,3 120,0 118,9 86,5 94,7 81,8 1044,7 613,1 1657,9

B Depozycja P na powierzchnię

wodną [kg] 1,300 0,390 0,910 0,130 0,520 2,340 1,300 5,590 4,940 1,300 3,640 1,040 5,590 17,811 23,402

SQ w profilu Przywidz (R1) [m3/s] 0,243 0,291 0,279 0,220 0,252 0,408 0,168 0,137 0,138 0,127 0,117 0,122 0,282 0,135 0,208

Stężenie miarodajne [mg P/l] 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054 0,054

Ładunek chwilowy [mg P] 13,11 15,69 15,06 11,90 13,59 22,03 9,05 7,40 7,46 6,85 6,32 6,61 15,23 7,28 11,26

II. Odpływ ładunków z jeziora w profilu Przywidz (R1) [kg P]

33,98 40,67 39,03 30,85 35,22 57,11 23,45 19,18 19,35 17,76 16,38 17,12 236,87 113,24 350,11

Różnica bilansowa (I-II) 118,5 139,1 137,4 91,4 121,7 200,2 88,0 101,3 100,0 68,9 78,6 64,8 808,4 501,6 1310,0

128

Tabela 47. Bilans rzeczywisty ładunków azotu w zlewni jezior przywidzkich

BILANS RZECZYWISTY AZOTU W ZLEWNI JEZIOR PRZYWIDZKICH

SQ i stężenia N w zlewniach cząstkowych

Zlewnia Parametr XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

M-1 SQ 0,009 0,011 0,010 0,008 0,009 0,015 0,006 0,005 0,005 0,005 0,004 0,005

Stężenie mg/l 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070

W-1 SQ 0,029 0,034 0,033 0,026 0,030 0,048 0,020 0,016 0,016 0,015 0,014 0,014

Stężenie mg/l 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070

M-2 (R2) SQ 0,005 0,006 0,005 0,004 0,005 0,008 0,003 0,003 0,003 0,002 0,002 0,002

Stężenie mg/l 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670 1,670

W-3 (R3) SQ 0,005 0,006 0,006 0,005 0,005 0,009 0,004 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003

Stężenie mg/l 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000

W-4 (R4) SQ 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001

Stężenie mg/l 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870 0,870

W-5 (R5) SQ 0,003 0,004 0,004 0,003 0,004 0,006 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002

Stężenie mg/l 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770

W-6 SQ 0,002 0,003 0,002 0,002 0,002 0,004 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001

Stężenie mg/l 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070

W-7 (R7) SQ 0,021 0,025 0,024 0,019 0,022 0,036 0,015 0,012 0,012 0,011 0,010 0,011

Stężenie mg/l 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070 3,070

Obliczenia bilansowe

Bilans XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

Σ ładunków chwilowych z dopływów w mg

203,74 243,79 234,00 184,86 211,09 342,43 140,61 114,90 115,95 106,44 98,29 102,66

Ładunki miesięczne rzeczywiste w kg 528,11 652,98 626,75 447,21 565,38 887,58 376,61 297,82 310,56 285,08 254,76 274,96 3708,00 1799,80 5507,80

Depozycja atmosferyczna na pow. jeziora w kg

50,70 35,10 45,50 10,40 48,10 67,61 50,70 83,21 130,01 46,80 114,41 40,30 257,42 465,44 722,86

Σ ładunków rzeczywistych 578,81 688,08 672,25 457,61 613,49 955,19 427,31 381,03 440,57 331,89 369,17 315,27 3965,42 2265,24 6230,66

Odpływ ładunków z jeziora w profilu Przywidz (R1) [kg]

1264,93 1513,72 1452,92 1148,35 1311,06 2125,92 872,85 714,03 720,15 660,95 609,87 637,31 8816,90 4215,16 13032,05

Różnica bilansowa -686,1 -825,6 -780,7 -690,7 -697,6 -1170,7 -445,5 -333,0 -279,6 -329,1 -240,7 -322,0 -4851,5 -1949,9 -6801,4

129

Tabela 48. Bilans rzeczywisty ładunków fosforu w zlewni jezior przywidzkich

BILANS RZECZYWISTY FOSFORU W ZLEWNI JEZIOR PRZYWIDZKICH

SQ i stężenia P w zlewniach cząstkowych

Zlewnia Parametr XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

M-1 SQ 0,009 0,011 0,010 0,008 0,009 0,015 0,006 0,005 0,005 0,005 0,004 0,005

Stężenie mg/l 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090

W-1 SQ 0,029 0,034 0,033 0,026 0,030 0,048 0,020 0,016 0,016 0,015 0,014 0,014

Stężenie mg/l 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090

M-2 (R2) SQ 0,005 0,006 0,005 0,004 0,005 0,008 0,003 0,003 0,003 0,002 0,002 0,002

Stężenie mg/l 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421 0,421

W-3 (R3) SQ 0,005 0,006 0,006 0,005 0,005 0,009 0,004 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003

Stężenie mg/l 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081 0,081

W-4 (R4) SQ 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001

Stężenie mg/l 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110 0,110

W-5 (R5) SQ 0,003 0,004 0,004 0,003 0,004 0,006 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002 0,002

Stężenie mg/l 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770 0,770

W-6 SQ 0,002 0,003 0,002 0,002 0,002 0,004 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001

Stężenie mg/l 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090

W-7 (R7) SQ 0,021 0,025 0,024 0,019 0,022 0,036 0,015 0,012 0,012 0,011 0,010 0,011

Stężenie mg/l 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090 0,090

Obliczenia bilansowe

Bilans XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Zima Lato Rok

Σ ładunków chwilowych z dopływów w mg

10,680 12,779 12,266 9,690 11,065 17,949 7,370 6,023 6,078 5,579 5,152 5,381

Ładunki miesięczne rzeczywiste w kg 27,682 34,228 32,853 23,441 29,636 46,525 19,741 15,611 16,279 14,943 13,354 14,413 194,365 94,342 288,707

Depozycja atmosferyczna na pow. jeziora w kg

1,300 0,390 0,910 0,130 0,520 2,340 1,300 5,590 4,940 1,300 3,640 1,040 5,590 17,811 23,402

Σ ładunków rzeczywistych 28,98 34,62 33,76 23,57 30,16 48,87 21,04 21,20 21,22 16,24 16,99 15,45 199,96 112,15 312,11

Odpływ ładunków z jeziora w profilu Przywidz (R1) [kg]

33,983 40,667 39,034 30,851 35,222 57,114 23,450 19,183 19,347 17,757 16,385 17,122 236,872 113,243 350,115

Różnica bilansowa -5,0 -6,0 -5,3 -7,3 -5,1 -8,2 -2,4 2,0 1,9 -1,5 0,6 -1,7 -36,9 -1,1 -38,0

130

6.6. Zagrożenia dla stanu wód jeziora – podsumowanie

Jednoczesne wykonanie bilansów biogenów (potencjalnego i rzeczywistego) pozwala na

dokładne przeanalizowanie znaczenia poszczególnych presji obszarowych i punktowych (których

w zlewni jezior przywidzkich nie zidentyfikowano).

Wyniki bilansu rzeczywistego wskazują, że głównym pierwiastkiem mogącym wpłynąć na

jakość wód jezior przywidzkich jest fosfor. Pierwiastek ten wraz z azotem jest podstawowym

biogenem w naturalnych ekosystemach wodnych i glebowych. Stężenie fosforu jest jednym

z najważniejszych parametrów opisujących trofię jezior, gdyż limituje on produkcję biomasy.

Potencjalnie największy wpływ na jakość wód jezior przywidzkich na fosfor przenikający ze źródeł

obszarowych tj. pól uprawnych, lasów. Zwiększenie ilości fosforu w jeziorach skutkuje zwiększoną

produkcją pierwotną. Sytuacja ta znajduje swoje odzwierciedlenie w zawartości chlorofilu „a”

w wodach jeziora Przywidzkiego Wielkiego. Zgodnie z analizą stanu obserwować można wzrost

zawartości chlorofilu a przy wyraźnym wzroście zawartości substancji biogennych, w tym fosforu.

Zaistniałą sytuację można skorelować z warunkami sprzyjającymi zwiększonym spływom

potamicznym oraz uwalnianiu biogenów z osadów dennych w tym w szczególności fosforu.

Z analizy ładunków sumarycznych fosforu i azotu (rozdz. 6.5.) dostarczanych do zlewni

całkowitej wynika jednoznacznie, że największym dostawcą związków biogennych jest rolnictwo.

Porównując jednak oszacowaną dawkę stosowanych nawozów naturalnych (tj. 57,42 kg/ha rocznie)

z zalecaną w ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2017 r. poz. 668)

- zgodną z Kodeksem Dobrych Praktyk Rolniczych58 - dawką 170 kg N/ha rocznie z nawożenia

naturalnego, nie wydają się one jednak wysoka i trudno byłoby uzasadnić potrzebę ich zmniejszenia.

Granica 170 kg/ha nie zostaje przekroczona nawet w przypadku łącznego potraktowania dawek

nawozów naturalnych i mineralnych, które wynoszą dla zlewni łącznie – 132,22 kg N/ha. Brak

konieczności wprowadzenia ograniczeń w stosowaniu nawozów jest tym bardziej zasadny,

że zarówno w zestawieniach ładunków sumarycznych jak i w bilansie potencjalnym, do obliczeń

przyjęto wariant nawożenia maksymalnie niekorzystny dla środowiska. Niemal pewne jest, że

rzeczywiste dawki nawozowe, zwłaszcza w odniesieniu do użytków zielonych są zdecydowanie

mniejsze.

Bilans potencjalny choć wskazuje na możliwe przyczyny pogarszającego się stanu wód nie

daje odpowiedzi na pytanie jaka część dostarczanego ładunku rzeczywiście dociera do odbiornika,

w tym wypadku do jezior przywidzkich. Zastosowanie uśrednionych współczynników redukcji nie

uwzględnia uwarunkowań lokalnych, takich jak migracja zanieczyszczeń do wód podziemnych,

związanie biogenów w naturalnych procesach chemicznych i biologicznych wreszcie absorbcji

związków azotu i fosforu przez roślinność buforową. Niemniej jest on niezbędny do końcowej oceny

odporności zlewni i zbiornika na presje antropogeniczne. Bilans potencjalny nie daje odpowiedzi na

pytanie jaka część dostarczanego ładunku rzeczywiście dociera do odbiornika, a jedynie wskazuje na

możliwe przyczyny (źródła) pogarszającego się stanu wód.

Różnica w wynikach bilansu potencjalnego i rzeczywistego daje pełen obraz chłonności

zlewni, a co za tym idzie wskazuje na źródło/przyczynę obniżenia stanu ekologicznego.

Przeprowadzone, również w oparciu o rygorystyczne założenia, bilanse rzeczywiste wód oparte

zostały o wyniki pomiarów własnych, wykonywanych w pełni okresu wegetacyjnego, tym samym

58 Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, 2004, Warszawa

131

rolniczego. Wyniki potwierdzają większe zagrożenie ze strony związków fosforu, różnica pomiędzy

wynikami obu bilansów jest jednak znacząca, co może wskazywać na dużą odporność zlewni.

Wyniki bilansu rzeczywistego wskazują, iż wielkość redukcji ładunków dostarczanych na

powierzchnię zlewni jest na tyle znacząca, że w wymianie poziomej wód, zarówno w przypadku azotu

jak i fosforu odpływ ładunków przeważa nad jego dopływem (różnica bilansowa w tabelach

zaznaczona kolorem niebieskim ze znakiem „-”). W przypadku azotu jest ona na tyle duża, że pozwala

na swobodne wykluczenie tego czynnika z zagrożeń dla stanu ekologicznego wód. Nieco gorsze,

w kontekście zachowania dobrego stanu wód, wyniki otrzymano w obliczeniach bilansowych dla

fosforu. Przewaga roczna odpływu w wysokości 38 kg P w skali rocznej, to niewielki bufor

bezpieczeństwa, łatwy do przekroczenia w wyniku zdarzeń incydentalnych, takich jak:

zintensyfikowane wypłukiwanie fosforu z powierzchni leśnych lub niezabezpieczonych zbiorników

bezodpływowych w okresie występowania deszczy nawalnych, spłukiwanie biogenów z powierzchni

zamrożonych, awarie sieci sanitarnej itp. Można więc przyjąć, że w jeziorze panuje równowaga

w gospodarce fosforem.

Oceniając rzeczywistą wielkość dopływającego fosforu do analizowanych jezior w kontekście

wymagań dobrego stanu ekologicznego wód należy odnieść się do wymagań odpowiednich dla JCWP

rzecznej. Jezioro należy natomiast potraktować jako odcinek o zaostrzonych wymaganiach w zakresie

jego zawartości. Uśrednione stężenie fosforu w wodach dopływających ze zlewni w ciągu całego roku

wynosi (zgodnie z bilansem rzeczywistym) 0,142 mgP/dm3, co odpowiada wymaganiom dla stanu

bardzo dobrego dla JCWP rzecznej Wietcisa do Rutkownicy (typ 17) i wymaganiom stanu dobrego dla

JCWP jeziornej – Jezioro Przywidzkie (typ 2a). Przy zachowaniu proporcji ładunków dopływających

i odpływających z jezior i uwzględnieniu niekorzystnych z punktu widzenia wypłukiwania fosforu

z powierzchni zlewni, warunkach w jakich prowadzono pomiary (w okresie obfitującym w opady

w roku wybitnie wilgotnym 2017), należy założyć, że okres prowadzenia badań był wyjątkowo

niekorzystny z punkt widzenia otrzymanych wyników. Pokazuje bowiem najgorszy scenariusz

z punktu widzenia zasilania jezior w biogeny, zakładający intensywne wnoszenie biogenów ze zlewni

wraz z dopływami i spływami powierzchniowymi.

Z udziału procentowego poszczególnych źródeł ładunków obszarowych (po ich zredukowaniu

zastosowanymi w bilansie współczynnikami) wynika, że głównym dostawcą fosforu jest rolnictwo

(ryc. 52).

132

Ryc. 52. Procentowy udział ładunków z poszczególnych źródeł obszarowych w całkowitym zasilaniu zlewni

Jak już jednak wspomniano wcześniej wniosek taki jest znacznym uproszczeniem. Żeby

potwierdzić ewentualną konieczność wprowadzenia ograniczeń w zakresie stosowania nawozów

mających na celu ograniczenie wprowadzanej ilości fosforu należy porównać wielkości odpływów

jednostkowych ładunków fosforu z poszczególnych zlewni w kontekście ich użytkowania (zlewnia

mieszana, zlewnia leśna). Dopiero na takiej podstawie można będzie wyciągnąć wnioski dotyczące

rzeczywistej, uwarunkowanej lokalnie redukcji fosforu z poszczególnych źródeł obszarowych.

Do tego celu obliczono sumaryczną wielkość wstępnie zredukowanego ładunku fosforu

z każdej z poszczególnych zlewni elementarnych, a następnie na podstawie przepływu

średniorocznego i pomierzonej wartości stężeń oszacowano roczny ładunek jednostkowy na 1 ha jej

powierzchni. Wyniki zamieszczono w tabeli poniżej, wraz z określeniem dominujących form ich

użytkowania.

Tabela 49. Szacowane jednostkowe ładunki fosforu z ha powierzchni w zlewniach cząstkowych jezior przywidzkich

Zlewnia Dominująca forma

użytkowania

Ładunek chwilowy

[mgP]

Ładunek Roczny [kgP]

Pow. zlew. [ha]

Roczny odpływ fosforu

z ha pow. [kg P/ha]

M-1 Mieszana z wyraźną dominacją

lasów 0,697 21,969 104,6 0,210

W-1 Mieszana z wyraźną dominacją

lasów 2,206 69,580 333,1 0,209

M-2 (R2) Rolnicza 0,169 5,323 331,3 0,016

W-3 (R3) Mieszana z dużym odsetkiem

użytków rolnych 0,362 11,417 217,1 0,053

W-4 (R4) Leśna o małym nachyleniu stoków 0,107 3,389 11,7 0,289

W-5 (R5) Leśna o dużym nachyleniu stoków 2,303 72,619 45,4 1,598

W-6 Mieszana z dominacją użytków

rolnych 0,167 5,280 90,4 0,058

W-7 (R6) Mieszana z wyraźną dominacją

lasów 1,637 51,628 249,3 0,207

133

Przytoczone zestawienie podważa częściowo wniosek o dominacji ładunków fosforu pochodzących ze

źródeł rolniczych. Wskazuje raczej na racjonalne wykorzystanie nawozów i efektywność ich

wykorzystania przez roślinność i ewentualne związanie w gruncie ich nadwyżek. Największym

odpływem jednostkowym fosforu z ha powierzchni charakteryzują się zlewnie z wyraźną dominacją

lasów. Wartości najwyższe zanotowano w zlewniach typowo leśnych, w których jakość pobranych

wód odpowiadała jakości wód gruntowych (pobrano próby wody z wycieków wód gruntowych

w zlewniach W-4 i W-5). Pierwotnie planowano uwzględnienie wód gruntowych w obliczeniach

bilansowych. Nieciągłość poziomów wodonośnych, duża liczba przewarstwień utworów

wodonośnych w utworach izolacyjnych (duża liczba poziomów miedzyglinowych o nieokreślonym

zasięgu) i ewentualna konieczność wykonania kilkudziesięciu wierceń w oparciu o projekty prac

geologicznych to uniemożliwiła.

Odrzucając nawet wartość skrajną, uzyskaną dla zlewni W-5 i przyjmując w sposób eksperymentalny

wartość odpływu jednostkowego fosforu z wodami gruntowymi w zlewni W-4 (0,289 kg P z ha)

za wartość charakterystyczną dla wszystkich lasów w zlewni jezior przywidzkich, możemy oszacować

całkowity udział zasilania z tej formy użytkowania powierzchni zlewni:

pow. całkowita lasów w zlewni jezior przywidzkich - 873,95 ha,

odpływ jednostkowy fosforu z powierzchni leśnych– 0,289 kg P z ha/rok,

z tego szacowany całkowity ładunek fosforu z terenów leśnych – 873,95 ha * 0,289 kg P/ha/rok

= 252,571 kg P na rok co stanowi blisko 81% ładunku całkowitego (312,11 kg P) rocznego fosforu ze

źródeł obszarowych – określonego w bilansie rzeczywistym biogenów.

Powyższe wnioski i rozważania wskazują na bezzasadność wprowadzenia ograniczeń w nawożeniu

użytków rolnych. Potwierdzają to zarówno rozważania dotyczące zasilania naturalnego z powierzchni

leśnych jak i zachowanie uśrednionych stężeń fosforu dla dopływu sumarycznego ze zlewni

w granicach wymaganych dla dobrego stanu JCWP jeziornych typu 2a i JCWP rzecznych typu 17.

Do pełnej oceny zagrożeń dla jezior ze strony substancji biogennych pozostaje jeszcze uwzględnienie

presji występujących w obrębie samego jeziora i na jego brzegach. Jest to szczególnie ważne

w odniesieniu dla zachowania delikatnej równowagi zawartości fosforu w jeziorach. Jak już wcześniej

wspomniano w obecnej sytuacji największe ryzyko pogorszenia stanu ekologicznego wód związane ze

zjawiskami incydentalnymi i zachodzącymi w obrębie jego misy i brzegów. Zidentyfikowane w tej

strefie presje to: opisana wcześniej presja liniowa ze strony drogi powiatowej presja związana

z użytkowaniem wód jezior jako kąpielisko i miejsca wykorzystywane do kąpieli oraz presja związana

z gospodarką rybacką.

Analiza presji wykazała:

6 punktów poboru wód podziemnych (1 ujęcie obecnie nie funkcjonuje).

1 punktowy zrzut ścieków. Jest to zrzut oczyszczonych wód opadowych i roztopowych

z powierzchni, którego z uwagi na możliwość zdublowania presji nie ujęto w bilansie.

Wodny opadowe i roztopowe ujęto w pracach obszarowych.

Na obszarze zlewni nie zidentyfikowano składowisk odpadów.

Na wypływie Wietcisy zidentyfikowano murowaną kładkę pieszą z przepustami, obecnie

w złym stanie technicznym, utrudniającą przepływ wód.

134

Na Jeziorze Przywidzkim Wielkim (Dużym) zlokalizowano 1 kąpielisko gminne.

Na jeziorze Przywidzkim Małym wyznaczono 3 miejsca do kąpieli, związane bezpośrednio

z terenami rekreacyjnymi.

W granicach zlewni znajdują się 3 przydomowe oczyszczalnie ścieków.

Do obliczeń wielkości ładunków biogennych z powierzchni dróg, wykorzystywanych dla celów

programowania działań ochronnych (jak w tym przypadku) należy skorzystać ze współczynników

jednostkowych obciążenia ładunkami w zależności od wielkości tranzytu na danym szlaku

komunikacyjnym. Współczynniki, takie proponuje w swojej pracy Mieczysława Giercuszkiewicz-Bajtlik

w pracy pn. Prognozowanie zmian jakości wód stojących . Bazując na wynikach kilku prac, głównie

amerykańskich autorów wskazuje na możliwość zastosowania w warunkach polskich wskaźników

uśrednionych tj. dla azotu - 0,0008 kgN/rok/ha na 1000 pojazdów i dla fosforu – 0,0003 kgP/rok/ha

na 1000 pojazdów. Wielkość ładunku jest w tym przypadku obliczana jako iloczyn rocznej liczby

samochodów przejeżdżających danym odcinkiem drogi, powierzchni drogi w ha i wskaźnika

jednostkowego. Najtrudniejszy do określenia elementem równania jest w tym wypadku określenie

stopnia natężenia ruchu. Szczegółowe dane dotyczące ruchu na drodze powiatowej nr 2205G są

niedostępne. Ocenę taką można przeprowadzić jedynie na podstawie obserwacji poczynionych

w trakcie wizji terenowej. Pomimo pełni sezonu ruch na tej drodze był stosunkowo niewielki i nie

przekraczał 20 samochodów na godzinę. Przyjmując tą nawet mocno szacunkową wartość

i zakładając, że w porze nocnej ruch ten jest przynajmniej o 75% mniejszy daje to około 165

samochodów na dobę. Korzystając z wzoru przytoczonego powyżej (dla powierzchni drogi o szer. 7 m

liczącej 0,7 ha daje to łączny ładunek roczny:

dla azotu (330*365*0,7/1000) *0,0008 = 0,068 kgN/rok,

dla fosforu (330*365*0,7/1000) *0,0003 = 0,026 kgP/rok,

są to więc wartości znikome.

Oszacowanie wielkości ładunków pochodzących z gospodarki rybacko-wędkarskiej i od ludności

korzystającej z kąpieliska oparto na:

maksymalnej możliwej liczbie osób korzystających z kąpieli (w oparciu o liczbę miejsc

noclegowych zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora; Ośrodek OMEGA – 120

osób, Camping nr 20 - 150, Hobbitowe Wzgórze - 50, Zielona Brama - 65, Karczma Przywidzka

- 20) oraz trzymiesięcznego okresu kąpielowego odpowiadającego okresowi sygnalizacji

temperatur wód na jeziorach, prowadzonej przez IMGW-PIB w okresie od 15 czerwca do 15

września każdego roku. Obliczenia ładunków wykonano w oparciu o wskaźnikowe wielkości

ładunków N i P wnoszonych do wód przez osoby kąpiące się (Giercuszkiewicz-Bajtlik M.,

199059),

szacunkowej liczby wędkarzy uprawiających amatorski połów ryb w oparciu o informacje

uzyskane od użytkownika rybackiego jezior i operatu rybackiego oraz o wskaźniki zawartości

azotu i fosforu w wędkarskich zanętach spożywczych za Szyper H., Gołdyn R. i Romanowicz

W. (1995)60.

59 Giercuszkiewicz-Bajtlik M., 1990, Prognozowanie zmian jakości wód stojących, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 60 Szyper H., Gołdyn R., Romanowicz W.,1995, Ocena stopnia degradacji wybranych jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego [w:] Mor ena Prace WPN, Jeziory, tom 3, s 95-110

135

Wyniki obliczeń wraz z zastosowanymi wskaźnikami zamieszczono w tabeli poniżej.

Tabela 50. Oszacowanie ładunków N, pochodzących z wykorzystania rekreacyjnego jeziora i źródeł liniowych

Czynnik Wskaźnik Oszacowany ładunek [kgN/rok]

Ładunek ze źródeł liniowych

Ładunek azotu z 0,7 ha powierzchni drogi i ruchu na poziomie 330 samochodów na dobę przez 365 dni w roku

0,0008 kgN/rok/ha na 1000 pojazdów

0,068

Ładunek azotu z gospodarki rybacko-wędkarskiej

Zarybienie (średnie wg operatu rybackiego) w kg - 4 kg węgorza + 9 kg szacunkowa masa wylęgu szczupaka

Zawartość azotu w świeżych tkankach ryb – 29,6 g N/kg masy

0,3848

Odłowy rybackie - średnie roczne za lata 2014-2016 wg operatu rybackiego - 760,24 kg

Zawartość azotu w świeżych tkankach ryb – 29,6 g N/kg masy

-22,50

Ładunek z zanęty spożywczej wnoszonej do jezior podczas amatorskiego połowu ryb - 40 osób w weekend, 8 osób w dni

pozostałe wskaźnik, połowa tej liczby w sezonie zimowym - 5680 osobodni wędkowania

78 g N/kg zanęty 443,08

Odłowy wędkarskie - średnio 3 kg (przecietny wynik połowu na zawodach amatorskich w ciągu 4 godzin łowienia) x liczba osobodni

wędkowania - 5680

Zawartość azotu w świeżych tkankach ryb – 29,6 g N/kg masy

-504,38

Gospodarka rybacko-wędkarska razem -83,42

Ładunek z użytkowania kąpielisk

Ładunek pochodzący od osób korzystających z kąpielisk - 405osób x 92 dni w roku x wskaźnik x poziom wykorzystania bazy

noclegowej w woj. pomorskim (GUS 2015) - 40,2%

0,001 kg N/osobę 15,0

136

Tabela 51. Oszacowanie ładunków P, pochodzących z wykorzystania rekreacyjnego jeziora i źródeł liniowych

Fosfor Wskaźnik Oszacowany ładunek [kgP/rok]

Ładunek ze źródeł liniowych

Ładunek azotu z 0,7 ha powierzchni drogi i ruchu na poziomie 330 samochodów na dobę przez 365 dni w roku

0,0003 kgP/rok/ha na 1000 pojazdów

0,026

Ładunek azotu z gospodarki rybacko-wędkarskiej

Zarybienie (średnie wg operatu rybackiego) w kg - 4 kg węgorza + 9

kg szacunkowa masa wylęgu szczupaka

Zawartość azotu w świeżych

tkankach ryb - 7 g P/kg masy 0,091

Odłowy rybackie - średnie roczne za lata 2014-2016 wg operatu rybackiego - 760,24 kg

Zawartość azotu w świeżych tkankach ryb - 7 g P/kg masy

-5,32

Ładunek z zanęty spożywczej wnoszonej do jezior podczas amatorskiego połowu ryb - 40 osób w weekend, 8 osób w dni

pozostałe wskaźnik, połowa tej liczby w sezonie zimowym - 5680 osobodni wędkowania

14,4g P/kg zanęty 81,792

Odłowy wędkarskie - średnio 3 kg (przeciętny wynik połowu na zawodach amatorskich w ciągu 4 godzin łowienia) x liczba osobodni

wędkowania - 5680

Zawartość azotu w świeżych tkankach ryb - 7 g P/kg masy

-119,28

Gospodarka rybacko-wędkarska razem

-42,72

Ładunek z użytkowania kąpielisk

Ładunek pochodzący od osób korzystających z kąpielisk - 405osób x 92 dni w roku x wskaźnik x poziom wykorzystania bazy

noclegowej w woj. pomorskim (GUS 2015) - 40,2% 0,00005 kg P/osobę 0,7

Jak widać z powyższego zestawienia, wielkość oszacowanej presji ze strony gospodarki rybacko-

wędkarskiej, źródeł liniowych i kąpielisk jest niewielka, tym samym korzystanie z wód w tym zakresie

na obecnym poziomie, nie wymaga wprowadzenia obostrzeń w formie wprowadzonych zakazów

i nakazów.

Podsumowując przedstawione we wcześniejszych rozdziałach obliczenia bilansowe, należy

stwierdzić, że ustanowienie obszaru ochronnego dla jezior przywidzkich w celu wprowadzenia

ograniczeń dotyczących użytków rolnych, tj. ograniczeń w stosowaniu nawozów naturalnych

i mineralnych nie wpłynie zasadniczo na poprawę stanu ekologicznego ocenianych wód. Niemniej

jednak każde ograniczenie ładunku azotu i fosforu trafiającego do wód jest wskazane. W tym celu

działania należy jednak skoncentrować na poprawie gospodarki wodno-ściekowej w najbliższym

otoczeniu jeziora w celu uniknięcia zdarzeń incydentalnych.

Szczegółową analizę możliwości ograniczenia presji przedstawiono w rozdz. 10 niniejszego

opracowania.

6.7. Identyfikacja i gradacja zagrożeń – wnioski końcowe Celem opracowania było wykonanie dokumentacji na potrzeby ustanowienia obszaru

ochronnego zbiornika wód śródlądowych Jezioro Przywidzkie Wielkie (Przywidzkie Duże) w celu

poprawy stanu jeziora. W obszarze tym obowiązywać mogą nakazy, zakazy i ograniczenia, mające na

137

celu zminimalizowanie presji generowanych w bezpośredniej bliskości jeziora. Do tej pory zadanie

takie nie było w żadnej zlewni jeziornej w Polsce realizowane, nie zebrano, więc dotąd żadnych

doświadczeń w zakresie ustanawiania obszaru ochronnego jeziora. Zgodnie ustawą Prawo wodne

obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych ustanawiane są w celu zapewnienia odpowiedniej

jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, a także ze

względu na ochronę zasobów wodnych.

Celem podsumowania przeprowadzonych prac, uwarunkowania mogące mieć wpływ na

nieosiągnięcie celów środowiskowych dla JCWP Jezioro Przywidzkie Duże podzielono na:

uwarunkowania naturalne,

uwarunkowania antropogeniczne,

Uwarunkowania naturalne

Ocena uwarunkowań naturalnych należy do najważniejszych elementów w zakresie oceny

możliwości ochrony jezior. Są to między innymi takie jak warunki klimatyczne, geomorfologiczne,

hydrologiczne, litologiczne, szata roślinna. Są to presje stałe, niemożliwe do wyeliminowania bez

znaczącej ingerencji w środowisko naturalne.

W przypadku jezior przywidzkich najważniejsze z nich to:

1) Warunki geomorfologiczne i litologia utworów powierzchniowych decydują o nasileniu

spływu potamicznego w okresach wybitnie wilgotnych i szybkiej reakcji jeziora na zmienne

warunki zasilania. Na szybki, miejscami gwałtowny spływ wód powierzchniowych, wskazują

też liczne jary i naturalne żłoby uformowane w stokach. Taka budowa brzegów znacząco

ogranicza możliwości wytworzenia naturalnej strefy buforowej dla substancji przenoszonych

wraz z szybkim spływem potamicznym. Same w sobie, będąc zjawiskiem naturalnym, nie

stanowią zagrożenia dla stanu wód jednakże mogą przyczynić się do przyspieszenia migracji

zanieczyszczeń z niżej położonych terenów zagospodarowanych np. dla celów turystycznych.

2) Wyniki pomiarów i obliczeń potwierdzają duży udział wód podziemnych w zasilaniu jeziora.

Pozwala to na dużą stabilizację zasobów wodnych i zdecydowanie poprawia ich odnawialność

i zdolność do samooczyszczania.

3) Największy procentowy udział w zasilaniu powierzchniowym mają mocno zalesione

zlewnie bezpośrednie i zlewnia dopływu z Pomlewa (łącznie 88%), co z jednej strony sprzyja

ograniczeniu zanieczyszczeń ze względu na duży odsetek roślinności buforowej, z drugiej

sprzyja szybkiemu wypłukiwaniu zanieczyszczeń zdeponowanych na powierzchni lub tuż pod

nią w okresach występowania intensywnych opadów atmosferycznych.

4) Lasy i zadrzewienia odgrywają ważną rolę w kształtowaniu obiegu wody w zlewni oraz

w poprawie jej jakości. Funkcja wodochronna lasu oznacza jego wpływ na ilościowe

i jakościowe charakterystyki zasobów wodnych przepływających przez ekosystem leśny.

Wzmocnienie funkcji wodochronnej jest możliwe przede wszystkim poprzez zrównoważoną

gospodarkę leśną, która ma wpływ na wszystkie czynniki równania bilansu wodnego: opad,

odpływ, parowanie terenowe, retencję wodną. Lasy ochronne w analizowanej zlewni

o funkcji wodochronnej zajmują powierzchnię 407,3 ha. Lasy glebochronne zajmują

natomiast powierzchnię 61 ha. Zatem, że aż 55% powierzchni lasów w zlewni to lasy

ochronne pełniące ważną rolę w kształtowaniu systemu krążenia wody w zlewni.

138

5) Inwentaryzacja strefy brzegowej ujawniła też możliwość dostawy dużej ilości związków

biogennych, pochodzących z procesów gnilnych obumarłych szczątków roślinnych, w tym

w szczególności z rozkładu grubej warstwy opadłych liści – zarówno strefie brzegowej jak

i w obrębie misy jeziornej czemu sprzyja praktycznie brak roślinności runa i podszytu oraz

niewielka strefa buforowa w postaci roślinności litoralnej.

6) W przypadku jezior przywidzkich cechy geomorfologiczne znacząco limitują inwestycje

w bezpośrednim sąsiedztwie jezior między innymi poprzez duże zróżnicowanie rzeźby terenu

w sąsiedztwie jezior (strome zbocza, częściowo rozcięte erozyjnie), bezpośrednie przyleganie

lasów do linii brzegowej.

Uwarunkowania antropogeniczne

Uwarunkowania antropogeniczne to presje antropogeniczne takie jak zanieczyszczenia pochodzące

ze źródeł przemysłowych i komunalnych, spływy powierzchniowe zawierające związki biogenne,

środki ochrony roślin, nieoczyszczone wody opadowe odprowadzane z terenów zakładów, ciągów

komunikacyjnych oraz wypłukiwane frakcje gleby. Są to główne zagrożenia dla jakości wód.

W przypadku jezior przywidzkich są to:

1) Analiza jakości wód jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) wykazała brak znaczącej

zmienności w czasie wskaźników jakości wód, co świadczy o stałym dopływie biogenów ze

zlewni, a co za tym idzie o nieznaczących przekształceniach i zmianach w jej użytkowaniu

w badanym okresie.

2) Analiza źródeł ładunków zanieczyszczeń pozwoliła na określenie dominującej formy presji

jaką jest rolnictwo. Presja ta w przypadku jezior przywidzkich ma charakter czysto

hipotetyczny i zakłada najgorszy możliwy dla środowiska scenariusz - nawożenia nawozami

organicznymi (naturalnymi) wytworzonymi poza zlewnią, a wnoszonymi na jej obszar.

3) Obecny układ przestrzenny rolniczych form użytkowania zlewni jest korzystny w kontekście

ograniczenia zagrożeń dla wód jeziornych. Obszary te stanowią 41,3% zlewni i są znacznie

oddalone od brzegów jezior, często oddzielone od nich szeroką strefą lasów.

4) Tereny nawożone to z reguły obszary zlewni o dużych nachyleniach stoków gdzie możliwości

nawożenia są znacznie ograniczone lub nawożenie to się nie odbywa.

5) Obiekty wykorzystywane do celów rekreacyjnych i turystycznych w znaczącej większości

zlokalizowane są nad jeziorem Przywidzkim Małym. Są to przede wszystkim ośrodki

wypoczynkowe, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne zgrupowane głównie na

terenie Przywidza w zlewni bezpośredniej jezior. Powszechnie dostępne kąpielisko gminne

zlokalizowane jest na Jeziorze Przywidzkim Wielkim przy ul. Jeziornej w Przywidzu.

Dodatkowo nad brzegami jeziora Przywidzkiego Małego wyznaczono miejsca do kąpieli, które

związane są bezpośrednio z terenami rekreacyjnymi. Do miejsc tych zaliczono miejsce

przeznaczone do kąpieli na terenie ośrodka wypoczynkowego „OMEGA” , Campingu nr 20

oraz ośrodka Powiśle.

6) Wszystkie ośrodki znajdujące się w zlewni bezpośredniej jezior podłączone są do kanalizacji

sanitarnej.

139

7) Gospodarka rybacka ukierunkowana jest na zachowanie prawidłowej piramidy troficznej

jeziora i sprzyja zachowaniu gatunków drapieżnych regulujących nadmierny przyrost

i w konsekwencji karłowacenie gatunków bentosowych.

8) Zagrożeniem dla jakości wód jezior jest koncentracja zabudowy, w tym zabudowy zwartej

w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Duży odsetek powierzchni utwardzonych (w tym

zabudowanych) i dróg lokalnych w odległości do 500 m od brzegów jeziora (34,25 ha,

tj.: 6,53%) przy jednoczesnym znacznym nachyleniu terenu może być źródłem intensyfikacji

spływu zanieczyszczeń pochodzenia komunalnego i komunikacyjnego. Kluczową role

odgrywa tu sprawność kanalizacji deszczowej.

9) Na obszarze zlewni niedostatecznie rozbudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej oraz

deszczowej przy bardzo dobrze rozwiniętej sieci wodociągowej. Podstawowym źródłem

zaopatrzenia w wodę mieszkańców są ujęcia wód podziemnych. Obecnie na obszarze zlewni

ze zorganizowanego sposobu odprowadzania i oczyszczania ścieków korzysta tylko część

mieszkańców, w tym mieszkańcy Przywidza, częściowo Pomlewa oraz Piekła Dolnego. Ścieki

z pozostałych miejscowości odprowadzone są do zbiorników bezodpływowych z których

wozami asenizacyjnymi wywożone są na oczyszczalnię.

10) Odbiornikiem ścieków oczyszczonych z oczyszczalni ścieków jest rzeka Wietcisa poniżej

Jeziora Przywidzkiego Małego w swym początkowym biegu w km 47 +900. Oczyszczalnia

posiada pozwolenie wodnoprawne i pracuje prawidłowo

11) Obecnie prowadzone są inwestycje mające na celu skanalizowanie terenów Gminy

Przywidz. Planowana jest budowa nowej oczyszczalni ścieków. Jednocześnie przebudowany

zostanie istniejący system kanalizacji tłocznej wraz z przepompowniami. Inwestycje

te wpłyną znacząco na poprawę gospodarki wodno-ściekowej, a co za tym idzie minimalizację

potencjalnego wpływu ścieków komunalnych na jeziora. Równolegle prowadzona jest

inwestycja mająca na celu rozbudowę kanalizacji deszczowej. Planowana inwestycja będzie

realizowana w tzw. aglomeracji przywidzkiej, a więc w miejscowościach leżących w pobliżu

drogi wojewódzkiej nr 221. Z uwagi na to, że droga w zlewni biegnie w poprzek stoków,

a odpływ kanalizacji zrealizowany zostanie do rzeki Wietcisy poniżej jezior przywidzkich

nastąpi niejako odcięcie odpływu wód opadowych i roztopowych z górnej części zlewni.

12) Na obszarze zlewni nie zidentyfikowano poborów wód powierzchniowych

13) Pobór wód w zlewni odbywa się przede wszystkim na cele zaopatrzenia ludności w wodę

przeznaczoną do spożycia lub na cele socjalno-bytowe. Woda pochodzi z ujęć podziemnych.

Zidentyfikowano 4 punkty poboru wód podziemnych.

14) Na obszarze zlewni jezior przywidzkich zinwentaryzowano 1 punktowy zrzut ścieków. Jest to

zrzut oczyszczonych wód opadowych i roztopowych z powierzchni ulicy Brzozowej

w Przywidzu z powierzchni utwardzonej F=0,304 ha.

15) Na terenie zlewni nie zidentyfikowano żadnego, czynnego zrzutu ścieków do cieków lub

jezior.

16) Na obszarze zlewni nie zidentyfikowano składowisk odpadów.

17) W granicach zlewni zinwentaryzowano jedynie 3 przydomowe oczyszczalnie ścieków.

140

18) Do presji liniowych zaliczane są w pierwszej kolejności odcieki bezpośrednie z dróg

pozbawionych kanalizacji deszczowej. W przypadku jezior przywidzkich dotyczy to

w szczególności odcieków z drogi powiatowej, przebiegającej pomiędzy jeziorami. Biorąc pod

uwagę ukształtowanie terenu, przebieg drogi i kierunki spływu wód opadowych

i roztopowych, rzeczywiste obciążenie jeziora zanieczyszczeniami pochodzi ze spływów z jej

około 300 metrowego odcinka (od skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 221 do niewielkiej

przełęczy w rejonie Gromadzina).

19) Wyniki bilansu rzeczywistego wykluczają zagrożenie ze strony związków azotu,

potwierdzają jednocześnie, że głównym zagrożeniem dla jezior są związki fosforu, tym

bardziej, że jest to czynnik limitujący np. rozwój zakwitów.

6.8. Analiza SWAT warunków środowiskowych zlewni Po szczegółowej analizie wyników prac nad charakterystyką uwarunkowań naturalnych

i antropogenicznych jezior przywidzkich i ich zlewni, przeprowadzono w formie syntetycznej, analizę

czynników sprzyjających (pozytywnych) lub niesprzyjających (negatywnych) poprawie stanu

ekologicznego wód. W analizie uwzględniono zarówno warunki naturalne, jak i antropogeniczne.

Wyniki zamieszczono w tabeli poniżej. Część wymienionych czynników z uwagi na specyfikę zlewni

uznano zaliczono do obu wspomnianych grup.

Tabela 52. Synteza czynników sprzyjających i niesprzyjających pogorszeniu stanu wód jeziora

Typ uwarunkowań

Grupa uwarunkowań

Czynniki pozytywne Czynniki negatywne

Naturalne Limnologiczne i hydrologiczne

Relatywnie duże zasoby wodne jezior i zlewni. Duży udział zasilania podziemnego – stabilizujący wielkość zasobów wodnych jeziora.

Ograniczona wymiana wód jezior w skali roku. Ograniczenie w wyniku przekształceń zlewni, zasobów wodnych niektórych cieków zasilających jezioro. Brak pełnej stratyfikacji.

Klimatyczne Duże (powyżej średniej krajowej) opady atmosferyczne.

Wzmożony spływ powierzchniowy w okresach wilgotnych (szczególnie podczas deszczy nawalnych) sprzyjający szybkiemu wymywaniu substancji biogennych z powierzchni gruntu.

Geomorfologiczne, hydrogeologiczne i geologiczne

Duży odsetek obszarów bezodpływowych, stanowiących miejsce częściowego związania dostarczanych substancji biogennych. Duże zasilanie podziemne. Znaczne miąższości warstw osadów słaboprzepuszczalnych – ograniczające swobodną filtrację zanieczyszczeń do głębszych warstw zasilających jezioro.

Duże nachylenie stoków sprzyjające szybkiej migracji zanieczyszczeń w zlewni bezpośredniej jeziora.

Przyrodnicze Duży odsetek terenów leśnych w zlewni. Brak symptomów nadmiernego rozrostu ryb spokojnego żeru w jeziorze. Niewielki odsetek gatunków obcych

Skład gatunkowy lasów – buczyny będące same źródłem zasilania w substancje biogenne. Słabo rozwinięta strefa litoralnej roślinności buforowej. Brak roślinności niskiej i podszytu,

141

Typ uwarunkowań

Grupa uwarunkowań

Czynniki pozytywne Czynniki negatywne

ichtiofauny. Duży odsetek obszarów ochronnych.

absorbujących zanieczyszczenia w strefie brzegowej jezior. Obecność kolonii kormoranów.

Antropogeniczne Użytkowanie zlewni

Położenie obszarów użytkowanych rolniczo w znacznym oddaleniu od jeziora, często w strefach wododziałowych. Brak tras szybkiego ruchu i dużych ośrodków miejskich. Mały odsetek terenów zabudowanych. Oddalenie od głównych szlaków turystycznych.

Koncentracja zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Obecność pozbawionych kanalizacji deszczowej ośrodków rekreacyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Nawożenie naturalne i mineralne użytków rolnych w zlewni.

Gospodarka wodno-ściekowa

Podłączenie ośrodków rekreacyjnych, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora do komunalnej kanalizacji sanitarnej. Planowane inwestycje w zakresie gospodarki wodno-ściekowej (zarówno sanitarnej jak i deszczowej).

Duże braki w zakresie kanalizacji deszczowej, w szczególności na terenach silnie zurbanizowanych.

Gospodarka wodna

Brak znaczącej ingerencji w funkcjonowanie jeziora.

Niedrożny odpływ z jeziora, wynikający z braku konserwacji zespołu przepustów w murowanej kładce na wypływie Wietcisy, sprzyjający koncentracji zanieczyszczeń w rejonie wypływu z Jez. Przywidzkiego Małego.

Gospodarka rybacko-wędkarska

Racjonalne prowadzenie gospodarki rybacko-wędkarskiej z ukierunkowaniem na zachowanie naturalnych gatunków limitujących wzrost populacji gatunków planktonożernych. Relatywnie małe odłowy rybackie. Zbilansowana wielkość wprowadzanych z zanętą substancji biogennych i usuwanych w ramach odłowów gospodarczych i amatorskich.

Potencjalne ryzyko zwiększenia dostawy biogenów w przypadku nasilenia konkursów wędkarskich.

Turystyka i rekreacja

Niewielki ruch pieszo-rowerowy w zlewni bezpośredniej jezior.

Duża liczba korzystających z ośrodków rekreacyjnych i kąpieliska w sezonie letnim w stosunku do relatywnie małej (w tym przypadku) objętości wód jeziora). Braki w zakresie kanalizacji deszczowej w ośrodkach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora.

142

7. Analiza warunków ochrony wynikających z obowiązujących aktów prawnych i

dokumentów planistycznych

7.1. Ocena stopnia dotychczasowej ochrony wód jeziora w świetle obowiązujących

uregulowań prawnych

Ustanowienie obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych jeziora Przywidzkiego Wielkiego

wynika z zapisów aktualizacji Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły Dz.U.

z 2016 r. poz. 1911). Plan ten uwzględnia ustalone w aktualizacji Programu wodno-środowiskowego

kraju działania, których wdrożenie pozwoli na osiągnięcie celów środowiskowych określonych dla

jednolitych części wód (JCWP). Są to:

kontrola postępowania w zakresie gromadzenia ścieków przez użytkowników prywatnych

i przedsiębiorców oraz oczyszczania ścieków przez użytkowników prywatnych

z częstotliwością co najmniej raz na 3 lata

kontrola postępowania w zakresie oczyszczania ścieków przez przedsiębiorstwa

z częstotliwością raz na 3 lata

kontrola rolniczego gospodarowania przez użytkowników prywatnych i przedsiębiorstwa

z częstotliwością raz w roku

objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody

opracowanie dokumentacji na potrzeby ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód

śródlądowych

wydanie rozporządzenia na potrzeby ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód

śródlądowych

Komentarz:

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza jest jednym z instrumentów planistycznych

w gospodarowaniu wodami, które wymienia w art. 113 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne

[dalej: PW]. Podstawowym celem planowania w gospodarowaniu wodami zgodnie z art. 112 PW jest

programowanie i koordynowanie działań mających na celu osiągnięcie lub utrzymanie, co najmniej

dobrego stanu wód oraz ekosystemów od wody zależnych, a także poprawę stanu zasobów wodnych.

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza zawiera w swojej treści m.in. wykaz określonych

rodzajów obszarów chronionych (pkt 3), ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód

i obszarów chronionych(pkt 5), a także podsumowanie działań zawartych w programie wodno-

środowiskowym kraju, z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych celów środowiskowych

(pkt 7). Niniejsza dokumentacja ma na celu stworzenie podstaw merytorycznych do ustanowienia

obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych jeziora Przywidzkiego Dużego. Działanie ma

charakter pilotażowy i w dorzeczu Wisły objęte nim zostały zaledwie cztery jeziora (Skarlińskie

– PLLW20174, Przywidzkie Duże – 20679, Białe Włodawskie – 30728, Uścimowskie – 30694), których

stan determinuje sposób użytkowania zlewni bezpośredniej i w przypadku których, ustanowienie

obszaru ochronnego powinno przynieść efekty stosunkowo szybko. Jeziorom tym przypisano

odstępstwo czasowe ze względu na czasochłonność wykonania dokumentacji i procedurę

przygotowania rozporządzenia, które dopiero umożliwi wdrożenie określonych zakazów, nakazów

i ograniczeń, zmierzających do poprawy stanu wód. Kwestie związane z wprowadzeniem obszaru

ochronnego rozpatrywać należy wielokierunkowo. Z jednej strony konieczna jest analiza warunków

143

naturalnych, z drugiej czynników antropogenicznych mających wpływ na jakość wód jeziornych.

Dopiero tak przeprowadzona analiza pozwoli na wskazanie głównych kierunków działań koniecznych

do zrealizowania w celu zapobieżenia dalszej degradacji jeziora oraz poprawie jego stanu.

Ustawa prawo wodne

Zgodnie z art. 51 Ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz.U. z 2017poz. 1121) w celu

zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną

do spożycia oraz zaopatrzenia zakładów wymagających wody wysokiej jakości, a także ze względu na

ochronę zasobów wodnych, mogą być ustanawiane:

1) strefy ochronne ujęć wody;

2) obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych

Art. 59. 1. Obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych, zwane dalej „obszarami ochronnymi”,

stanowią obszary, na których obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania

gruntów lub korzystania z wody w celu ochrony zasobów tych wód przed degradacją.

2. Na obszarach ochronnych można zabronić wznoszenia obiektów budowlanych oraz wykonywania

robót lub innych czynności, które mogą spowodować trwałe zanieczyszczenie gruntów lub wód,

a w szczególności lokalizowania inwestycji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco

oddziaływać na środowisko.

Art. 60. Obszar ochronny ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, dyrektor regionalnego

zarządu gospodarki wodnej na podstawie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza,

wskazując zakazy, nakazy lub ograniczenia oraz obszary, na których one obowiązują

Art. 61.

1. Za szkody poniesione w związku z wprowadzeniem w strefie ochronnej zakazów, nakazów

oraz ograniczeń w zakresie użytkowania gruntów lub korzystania z wód właścicielowi

nieruchomości położonej w tej strefie przysługuje odszkodowanie od właściciela ujęcia wody

na zasadach określonych w ustawie.

2. Zasady wypłaty odszkodowań w wyniku ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości

w związku z ustanowieniem obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych określają

przepisy o ochronie środowiska.

Zgodnie z Art. 139.Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r Prawo wodne (Dz.U.2017 poz. 1566)

(akt oczekujący - wchodzi w życie z dniem 01.01.2018 r.) obszary ochronne to ustanowione na

podstawie art. 141 obszary, na których obowiązują zakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania

gruntów lub korzystania z wód, w celu ochrony zasobów tych wód przed degradacją.

Art. 140. Na obszarach ochronnych może być zakazane lub ograniczone wykonywanie robót lub

czynności, które mogą spowodować trwałe zanieczyszczenie gruntów lub wód, obejmujących:

1) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;

2) rolnicze wykorzystanie ścieków;

3) przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych;

4) stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin;

5) budowę nowych dróg, linii kolejowych, lotnisk lub lądowisk;

144

6) lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt;

7) lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a także

rurociągów do ich transportu;

8) lokalizowanie składowisk odpadów niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz

obojętnych;

9) mycie pojazdów mechanicznych;

10) urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk i miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do

kąpieli;

11) lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie martwych zwierząt;

12) wydobywanie kopalin;

13) wykonywanie odwodnień budowlanych lub górniczych;

14) używanie statków powietrznych do przeprowadzania zabiegów rolniczych;

15) urządzanie pryzm kiszonkowych;

16) chów lub hodowlę ryb, ich dokarmianie lub zanęcanie;

17) lokalizowanie nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;

18) składowanie opakowań po nawozach i środkach ochrony roślin;

19) stosowanie i składowanie chemicznych środków zimowego utrzymania dróg.

Art. 141. 1. Wojewoda, na wniosek Wód Polskich, ustanawia obszar ochronny, w drodze aktu prawa

miejscowego, wskazując ograniczenia lub zakazy dotyczące użytkowania gruntów oraz korzystania

z wód na terenie obszaru ochronnego oraz granice tego obszaru.

Komentarz:

Nowa ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku bardziej szczegółowo określa zakazy i nakazy, zmianie

sprowadzając je do zamkniętego katalogu. Ulega zmianie także organ, który ustanawia obszar

ochronny obecnie jest to Dyrektor RZGW, po zmianach Wojewoda na wniosek Wód Polskich.

Art. 75 ust.1 Zakazuje się wprowadzania ścieków:

2) do wód:

a) powierzchniowych, jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących

form ochrony przyrody, stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi utworzonych na podstawie

przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, a także stref ochronnych

ujęć wody ustanowionych na podstawie art. 135 ust. 1 oraz obszarów ochronnych zbiorników

wód śródlądowych ustanowionych na podstawie art. 141 ust. 1,

b) powierzchniowych w obrębie kąpielisk, miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli

i plaż publicznych nad wodami oraz w odległości mniejszej niż 1 kilometr od ich granic,

c) stojących,

d) jezior, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny,

145

e) cieków naturalnych oraz kanałów będących dopływami jezior, jeżeli czas dopływu ścieków

do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny;

3) do ziemi:

b) jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody,

stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi utworzonych na podstawie przepisów ustawy

z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, a także stref ochronnych ujęć wody

ustanowionych na podstawie art. 135 ust. 1 oraz obszarów ochronnych zbiorników wód

śródlądowych ustanowionych na podstawie art. 141 ust. 1,

e) w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk, miejsc okazjonalnie

wykorzystywanych do kąpieli oraz plaż publicznych nad wodami.

Komentarz:

W przypadku zlewni jezior przywidzkich niemożliwe jest osiągnięcie założonego ustawą czasu

dopływu ścieków ze względu na duże spadki terenu. Obecnie jeziora przywidzkie nie są bezpośrednim

odbiornikiem ścieków.

Art. 76. 1. Dopuszcza się wprowadzanie:

1) wód opadowych lub roztopowych, wody z przelewów kanalizacji deszczowej oraz wody

chłodniczej do wód powierzchniowych lub do ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od

granic kąpielisk, miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli oraz plaż publicznych nad

wodami,

2) wód opadowych lub roztopowych do jezior oraz do ich dopływów, jeżeli czas dopływu tych

wód do jeziora jest krótszy niż 24 godziny,

Komentarz:

W przypadku zlewni Jezior Przywidzkich wprowadzanie wód opadowych i roztopowych do ziemi

związane jest z odprowadzaniem wód z obiektów liniowych jakimi są drogi. Jest to ogólnie stosowana

praktyka przy założeniu przestrzegania zasad ochrony środowiska tj. stosowanie kanalizacji

rozdzielczej, podczyszczania wód w urządzeniach podczyszczających do wartości normatywnych

określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy

wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla

środowiska wodnego (Dz.U. 2014 poz. 1800)

Zgodnie z Art. 105. 1. Ustawy zastosowana w okresie roku dawka odchodów zwierzęcych

wykorzystywanych rolniczo nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha

użytków rolnych z pewnymi wyjątkami które zostaną określone w Programie działań związanych

z ograniczaniem zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

Komentarz:

W przypadku zlewni jezior przywidzkich szacowane dawki nawozów nie przekraczają 170 kg azotu

w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych. Niemniej jednak niezwłocznie po ukazaniu się

Programu działań należy wprowadzić kompleksowe działania informacyjne oraz kontrolne w tym

zakresie aby w przyszłości uniknąć dodatkowego obciążenia Jezior związkami azotu pochodzącymi

z rolnictwa.

146

7.2. Ocena stopnia dotychczasowej ochrony wód jeziora i zagrożeń dla ich jakości

w świetle obowiązujących dokumentów planistycznych i strategicznych

Plan zagospodarowania przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot 2030

Gmina Przywidz wchodzi w skład miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego

jako gmina otoczenia funkcjonalnego tego ośrodka. Stanowi (razem z innymi) strefę funkcjonalną

obszaru metropolitalnego. Zgodnie z art. 39 ust. 7 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym (tj. Dz.U. 2015, poz. 199, z późn. zm.), plan zagospodarowania

przestrzennego miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego może obejmować

również obszary leżące poza granicami miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego.

W związku z powyższym przyjęto, że obszar objęty planem zagospodarowania przestrzennego

miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego (Trójmiasta) obejmuje: trzy powiaty

grodzkie: Gdańska, Gdyni i Sopotu oraz osiem powiatów ziemskich: gdański, kartuski, lęborski,

malborski, nowodworski, pucki, tczewski i wejherowski (czyli obszar, w granicach którego

prowadzona jest współpraca w ramach Stowarzyszenia Obszar Metropolitalny Gdańsk Gdynia-Sopot).

Plan zagospodarowania przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot 2030 - plan

zagospodarowania przestrzennego miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego

stanowiący część planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego sporządzony

został na podstawie art. 39 ust. 6 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 199, z późn. zm.) i przyjęty uchwałą Nr 318/XXX/16 Sejmiku

Województwa Pomorskiego z dnia 29 grudnia 2016 r.

W Planie Gmina Przywidz wymieniana jest jako baza rekreacyjna i turystyczna, obszar turystyki

aktywnej – wykorzystującej naturalne uwarunkowania przyrodnicze takie jak kształtowanie terenu

i warunki klimatyczne, do rozwoju sportów zimowych.

W Planie stwierdzono znaczne zapotrzebowanie Gminy na rozwój sieci wodociągowej

i kanalizacyjnej.

Zapisana w planie Polityka przestrzenna wyznaczona w kierunku ograniczenia emisji zanieczyszczeń

koncentruje się na między innymi na: Rozwoju zbiorczych i indywidualnych systemów kanalizacji

sanitarnej i oczyszczania ścieków w celu zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzonego ze

ściekami do wód i ziemi. W związku z powyższym określono „Zasady zagospodarowania

przestrzennego”, określające sposób realizacji kierunku:

w zakresie emisji zanieczyszczeń do wód, z których szczególnie istotne z punktu widzenia

ochrony wód jezior przywidzkich są:

3.3.1. Zasada ograniczania stosowania indywidualnych systemów zbierania i oczyszczania ścieków

bytowych na obszarach aglomeracji ściekowych.

3.3.2. Zasada stosowania i dostosowania rozwiązań w zakresie indywidualnych i lokalnych systemów

oczyszczania ścieków do warunków środowiskowych, w tym ukształtowania terenu, warunków

gruntowo-wodnych, rodzaju odbiornika, intensywności zabudowy, oraz z uwzględnieniem sposobów

zaopatrzenia w wodę; rozwiązania te wymagają uzasadnienia w studium uwarunkowań i kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy.

147

3.3.3. Zasada priorytetu porządkowania gospodarki wodno-ściekowej w zlewniach bezpośrednich

wód powierzchniowych i ich stref bezpośredniego zasilania, określonych zasięgiem ONO (Obszar

Najwyższej Ochrony) i OWO (Obszar Wysokiej Ochrony).

3.3.5. Zasada zachowania i odtwarzania ekotonów brzegowych jako stref buforowych i obudowy

biologicznej cieków oraz zbiorników wodnych, ograniczających spływ zanieczyszczeń do wód

powierzchniowych.

3.3.9. Zasada zmniejszania negatywnego oddziaływania transportu na środowisko

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Przywidz

przyjętym Uchwałą Nr XVIII/140/2004 Rady Gminy Przywidz z dnia 03 grudnia 2004 r., zmienionym

Uchwałą Nr XLVIII/294/2010 Rady Gminy Przywidz z dnia 17 marca 2010 r. czytamy; „(…) Wody

powierzchniowe zajmują ok. 2,2 % ogólnego obszaru gminy. Ważnym elementem sieci

hydrograficznej na terenie gminy są jeziora”. W związku z tym, że Studium obejmuje obszar całej

Gminy zapisy w nim zawarte dotyczą całej zlewni, która w całości leży na terenie gminy Przywidz.

Wg studium jeziora przywidzkie zaliczone są do:

- terenów o szczególnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych;

- specjalnych obszarów ochrony siedlisk PLH 220025 „Przywidz” – Natura 2000

W studium czytamy „… Założeniem dla polityki przestrzennej gminy, opartej na ochronie wartości

przyrodniczo krajobrazowych, będzie minimalizowanie ingerencji w najbardziej cenne obszary,

a zagospodarowanie tych, które są najlepiej dostępne, których uzbrojenie jest najmniej kosztowne”.

Studium wskazuje tereny do specjalizowanych funkcji turystycznych, wśród nich obszary, gdzie

występują największe kompleksy leśne, w tym jeziora przywidzkie. Studium zakłada, że zabudowa

związana z funkcja turystyczną lokalizowana może być w pewnej odległości od jezior i lasów tworząc

nieco oddalone kompleksy zabudowy. Tereny wskazane na kompleksy zagospodarowania

turystyczno-rekreacyjnego w zlewni zlokalizowane są we wsiach: Przywidz, Gromadzin, Pomlewo

(Kozi Dwór), Kozia Góra, Szklana Góra.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego szerzej i dokładniej reguluje zagadnienia ochrony

środowiska w stosunku do Studium. W treści planu ustala się, w zależności od potrzeb: granice

i zasady zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, szczególne warunki

zagospodarowania terenów, w tym zakaz zabudowy, wynikający z potrzeb ochrony środowiska

przyrodniczego, kulturowego, zasobów wodnych i zdrowia ludzi, prawidłowego gospodarowania

zasobami przyrody oraz ochrony gruntów rolnych i leśnych.

Obecnie miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego objęte jest około 9%, tj. 160,64 ha

powierzchni zlewni jezior przywidzkich (ryc. 53), przy czym Plany te dotyczą obszarów zabudowanych

Gminy, w większości nad brzegami Jeziora Przywidzkiego Małego. Należy zaznaczyć, że zaledwie

74,56 ha zlewni to obszary zurbanizowane co pozwala stwierdzić, MPZP objęto znacznie większy

148

obszar niż obecne obszary zabudowane i zurbanizowane. Analiza zasięgów planów wykazała

przeznaczenie pod przyszłą zabudowę gruntów rolnych (łąk i pastwisk).

Ryc. 53. Mapa obszarów zlewni z granicami obowiązujących mpzp, OBZP oraz granicą aglomeracji Przywidz [opracowanie własne na podstawie Uchwał Rady Gminy oraz geoportalu GeoSMoRP]

149

Tabela 53. Szczególne warunki, nakazy i zakazy wynikające z MPZP

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

1 XXXIX/280/09 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu miejscowości Przywidz (obręb ewidencyjny Przywidz, Gmina Przywidz)

Zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego:

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zasady modernizacji, rozbudowy i budowy infrastruktury technicznej:

Odprowadzenie ścieków – docelowo sieci kanalizacji sanitarnej. Do czasu realizacji zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do szczelnych zbiorników bezodpływowych z bezwarunkowym obowiązkiem podłączenia do sieci kanalizacyjnej po jej zrealizowaniu. Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować. Nie dopuszcza się funkcjonowania równocześnie kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych. Należy dążyć do, wyprzedzającej w stosunku do wprowadzania nowego zainwestowania, realizacji systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej.Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych - z dachów obiektów budowlanych – lokalne odprowadzenie na terenie działki do gruntu, z terenów parkingów, dróg utwardzonych, placów manewrowych - przed odprowadzeniem do odbiornika winny być podczyszczane w stopniu zapewniającym spełnienie wymagań określonych w obowiązujących przepisach.

2 NR III/8/2010 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu wsi Gromadzin w obrębie Przywidz oraz działki nr 234/4 (po podziale nr 234/6 i nr 234/7) i 222/4 położonej w Przywidzu

Ustalenia ogólne

Ustala się ochronę, konserwację i udrożnienie wszelkich elementów sieci hydrograficznej z zapewnieniem nienaruszalnego przepływu wód.

Realizacja zamierzeń inwestycyjnych nie może spowodować zmiany stosunków wodnych obszaru inwestycji i jego najbliższego otoczenia oraz likwidacji terenów podmokłych, zgodnie z przepisami odrębnymi,

Zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów odrębnych o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na środowisko, zakaz nie dotyczy zamierzeń ustalonych w przepisach odrębnych dotyczących obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim.

Odprowadzenie ścieków sanitarnych – docelowo do planowanego układu kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji układu dopuszcza się zbiorniki bezodpływowe (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie); po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować; zakaz równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych; zakaz lokalizacji przydomowych oczyszczalni ścieków, zaleca się wyprzedzającą lub równoległą z realizacją obiektów kubaturowych budowę sieci uzbrojenia,

Odprowadzenie wód opadowych: zagospodarowanie na terenie własnej działki lub do układu odwadniającego. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia, zgodnie z przepisami odrębnymi.

Wszelkie zmiany stosunków wodnych, towarzyszące realizacji

150

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

inwestycji nie mogą trwale w sposób negatywny oddziaływać na tereny sąsiednie, a sposób odprowadzenia wód opadowych winien uwzględniać uwarunkowania terenów sąsiednich i nie może powodować na nich szkód,

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

3 Nr XXXVI/257/2014

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszarów

Położonych w obrębie ewidencyjnym Przywidz.

Ustalenia ogólne

– zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego

Zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

– Granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych

Na części terenów objętych planem występuje obszar szczególnego zagrożenia powodzią. Na obszarze tym zabrania się:

lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

wykonywania robót oraz czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie powodziowe, w tym:

wykonywania urządzeń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych;

sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub służącej do wzmacniania brzegów, obwałowa ń lub odsypisk;

zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót, z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegu morskiego, a także utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie.

– Zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

W zakresie zaopatrzenia w media:

151

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

Odprowadzenie ścieków sanitarnych do:

Gminnej sieci kanalizacji sanitarnej (ścieki gospodarczo-bytowe i technologiczne);

W przypadku braku możliwości odprowadzenia do gminnej sieci kanalizacji sanitarnej lub braku możliwości zainstalowania przydomowej oczyszczalni ścieków) do szczelnych zbiorników bezodpływowych usytuowanych na własnym terenie (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiornika oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej obiekt należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiornik bezwzględnie zlikwidować;

Przydomowej oczyszczalni ścieków ( ścieki gospodarczo-bytowe) usytuowanej na własnym terenie (po wykonaniu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej z uwzględnieniem warunków wodno-gruntowych i przepisów odrębnych); ustala się dla realizacji przydomowej oczyszczalni ścieków minimalną powierzchnię działki wynoszącą 0, 5 ha;

Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych – zagospodarowanie na terenie lub do układu odwadniającego (wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia - zgodnie z przepisami odrębnymi);

Na całym obszarze planu ustala się nakaz ochrony rowów melioracyjnych. Właściciele terenu zobowiązani są utrzymywać i konserwować rowy melioracyjne stanowiące ich własność oraz mają obowiązek zapewnić dostęp odpowiednim służbom do rowów publicznych w celu ich utrzymania i konserwacji. W przypadku natrafienia w trakcie robót budowlanych na niezinwentaryzowany drenaż należy go bezwzględnie zachować lub przełożyć zachowując spójność systemu drenażowego całego obszaru.

4 NR VII/38/2015

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu miejscowości Gromadzin, obręb Przywidz

Ochrona środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego

Zakaz, bez oczyszczenia, zrzutu wód opadowych (ścieków) z terenów o użytkowaniu powodującym ponadnormatywne zanieczyszczenie wód opadowych, do gruntu, rowów melioracyjnych i do wód powierzchniowych;

Zakaz magazynowania, składowania odpadów i substancji niebezpiecznych bez utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenikania zanieczyszczeń do gruntu;

Obowiązuje podłączenie zabudowy do gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do indywidualnych lub zbiorowych zbiorników bezodpływowych lub jeżeli pozwalają na to warunki gruntowe i wielkość działki wyposażenie zabudowy w przydomowe oczyszczalnie ścieków

Obowiązuje zachowanie istniejącej zinwentaryzowanej i niezinwentaryzowanej sieci urządzeń melioracji wodnych i drożności systemu melioracyjnego; wyklucza się kanalizację cieków naturalnych i rowów melioracyjnych poza miejscami niezbędnymi dla przeprowadzenia i organizacji dróg, ulic, dojazdów, zjazdów i skrzyżowań oraz przeprowadzenia infrastruktury technicznej

Infrastruktura techniczna

Obowiązuje budowa i utrzymanie we właściwym stanie układu sieci

152

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

kanalizacji sanitarnej w zakresie niezbędnym do obsługi zabudowy

Obowiązuje odprowadzenie wód deszczowych na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych, zbiorników retencyjnych lub w inny sposób zgodny z obowiązującymi przepisami

5 Nr XX/211/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 205, 206/8, 207/22

Zasady obsługi infrastruktury:

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

6 Nr XX/212/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 225/3, 225/4, 225/6, 225/7, 225/8, 225/10, 225/11, 225/12

Zasady obsługi infrastruktury:

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

7 Nr XX/212/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 200/1, 200/4, 200/7 Nr XX/212/05

Zasady obsługi infrastruktury:

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

8 Nr XX/204/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 59 i 61/2.

Zasady obsługi infrastruktury:

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

9 Nr VII/68/07 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie ewidencyjnym Pomlewo

Infrastruktura

Odprowadzenie ścieków sanitarnych – do planowanego układu kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji układu dopuszcza się zbiorniki bezodpływowe (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować;

153

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

Nie dopuszcza się równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych; zaleca się wyprzedzającą lub równoległą z realizacją obiektów kubaturowych budowę sieci uzbrojenia;

ścieki sanitarne z przedmiotowego obszaru należy odprowadzić do kanalizacji sanitarnej zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych,

Odprowadzenie wód opadowych – zagospodarowanie na terenie lub do kanalizacji deszczowej; odbiornikami wód opadowych może być: grunt, cieki lub zbiorniki wodne; przez zagospodarowanie wód opadowych na terenie poszczególnych działek rozumieć należy: wsiąkanie w teren, odprowadzanie do rowów (otwartych, zamkniętych), drenaży, urządzeń chłonnych (studni, zbiorników), zbiorników retencyjnych lub odparowujących; wody te nie mogą być zanieczyszczone i muszą spełniać parametry, jakości zgodnie z przepisami odrębnymi,

Ustala się zachowanie istniejących na obszarze planu wód powierzchniowych, śródlądowych, stawów, strumieni, kanałów

Linia zabudowy 5, 0 m od wód śródlądowych

10 Nr XXXIX/281/09

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu obrębu Pomlewo

obejmującego działki nr 59, 60, 61/4 w Gminie Przywidz

Zasady modernizacji, rozbudowy i budowy infrastruktury technicznej

Odprowadzenie ścieków – docelowo sieci kanalizacji sanitarnej. Do czasu realizacji zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do szczelnych zbiorników bezodpływowych z bezwarunkowym obowiązkiem podłączenia do sieci kanalizacyjnej po jej zrealizowaniu.

Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować. Nie dopuszcza się funkcjonowania równocześnie kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych. Należy dążyć do, wyprzedzającej w stosunku do wprowadzania nowego zainwestowania, realizacji systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej. Dopuszcza się wyznaczenie terenów pod przepompownie ścieków w miejscach uściślonych na etapie koncepcji skanalizowania.

Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych - z dachów obiektów budowlanych – lokalne odprowadzenie na terenie działki do gruntu, z terenów parkingów, dróg utwardzonych, placów manewrowych - przed odprowadzeniem do odbiornika winny być podczyszczane w stopniu zapewniającym spełnienie wymagań określonych w obowiązujących przepisach.

Należy stosować rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne gwarantujące zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem warstwy wodonośnej.

Należy zabezpieczyć odpływ wód opadowych w sposób chroniący teren przed erozją wodną oraz zaleganiem wód opadowych.

11 Nr XXX/210/2013

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru

położonego w obrębie ewidencyjnym Huta

Zasady modernizacji, rozbudowy i budowy infrastruktury technicznej

odprowadzenie ścieków sanitarnych – docelowo do planowanego układu kanalizacji sanitarnej;

do czasu realizacji układu dopuszcza się zbiorniki bezodpływowe (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie); po wybudowaniu zbiorczej

154

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

Dolna.

kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować; zakaz równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych;

dopuszcza się lokalizację przydomowych oczyszczalni ścieków po wykonaniu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej z uwzględnieniem warunków gruntowo – wodnych i przepisów odrębnych; ustala się dla realizacji przydomowych oczyszczalni ścieków minimalna powierzchnię nieruchomości gruntowej wynoszącą 0, 5ha;

zaleca się wyprzedzającą lub równoległą z realizacją obiektów kubaturowych budowę sieci uzbrojenia

odprowadzenie wód opadowych: zagospodarowanie na terenie lub do układu odwadniającego. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia, zgodnie z przepisami odrębnymi

12 XXXII/231/2014

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszarów położonych w obrębie ewidencyjnym Kozia Góra

Ochrona środowiska

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie terenu, wyznaczonym na rysunku planu, od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego);

Infrastruktura techniczna

odprowadzenie ścieków sanitarnych – do sieci kanalizacji sanitarnej;

(w przypadku braku kanalizacji sanitarnej) do zbiorników bezodpływowych usytuowanych na własnym terenie (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować;

dopuszcza się lokalizację przydomowych oczyszczalni ścieków po wykonaniu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej z uwzględnieniem warunków gruntowo – wodnych i przepisów odrębnych; ustala się dla realizacji przydomowych oczyszczalni ścieków minimalna powierzchnię nieruchomości gruntowej wynoszącą 0, 5 ha;

odprowadzenie wód opadowych: zagospodarowanie na terenie lub do układu odwadniającego. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia, zgodnie z przepisami odrębnymi

Na całym obszarze planu ustala się nakaz ochrony rowów melioracyjnych

13 Nr XXIII/155/2017

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Szklana Góra I dla fragmentu obrębu geodezyjnego Kozia Góra, gmina Przywidz

Zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

odprowadzenie ścieków sanitarnych do:

gminnej sieci kanalizacji sanitarnej; (w przypadku braku kanalizacji sanitarnej) szczelnych zbiorników bezodpływowych usytuowanych na własnym terenie, po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej obiekt należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiornik

155

Lp. Nr uchwały Nazwa dokumentu Szczególne warunki w odniesieniu do Jezior Przywidzkich i ich zlewni

(zakazy i ograniczenia)

bezwzględnie zlikwidować;

przydomowej oczyszczalni ścieków usytuowanej na własnym terenie (po wykonaniu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej z uwzględnieniem warunków wodno-gruntowych i przepisów odrębnych);

odprowadzenie wód opadowych i roztopowych – zagospodarowanie na terenie lub do układu odwadniającego (wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia - zgodnie z przepisami odrębnymi)

Na całym obszarze planu ustala się nakaz ochrony rowów melioracyjnych.

Komentarz: Wszystkie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego opracowane dla

obszarów leżących w zlewni jezior przywidzkich zakładają restrykcyjne zasady w odniesieniu do

odprowadzania ścieków sanitarnych i wód opadowych.

Wśród najczęściej powtarzanych nakazów i zakazów pojawiają się następujące:

odprowadzenie ścieków sanitarnych – do sieci kanalizacji sanitarnej; docelowo do

planowanego układu kanalizacji sanitarnej;

do czasu realizacji układu dopuszcza się zbiorniki bezodpływowe (obowiązek

wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków

i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo

podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować;

zakaz równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych;

zakaz lokalizacji przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach skanalizowanych,

dopuszcza się lokalizację przydomowych oczyszczalni ścieków po wykonaniu dokumentacji

geologiczno-inżynierskiej z uwzględnieniem warunków gruntowo – wodnych i przepisów

odrębnych;

ustala się dla realizacji przydomowych oczyszczalni ścieków minimalna powierzchnię

nieruchomości gruntowej wynoszącą 0, 5 ha,

zaleca się wyprzedzającą lub równoległą z realizacją obiektów kubaturowych (oczyszczalnia,

przepompownia) budowę sieci uzbrojenia,

odprowadzenie wód opadowych: zagospodarowanie na terenie własnej działki lub do układu

odwadniającego.

Wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych

wymagają oczyszczenia, zgodnie z przepisami odrębnymi.

Wszelkie zmiany stosunków wodnych, towarzyszące realizacji inwestycji nie mogą trwale

w sposób negatywny oddziaływać na tereny sąsiednie,

sposób odprowadzenia wód opadowych winien uwzględniać uwarunkowania terenów

sąsiednich i nie może powodować na nich szkód,

156

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła

zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby

przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Na całym obszarze planu ustala się nakaz ochrony rowów melioracyjnych.

Należy zabezpieczyć odpływ wód opadowych w sposób chroniący teren przed erozją wodną

oraz zaleganiem wód opadowych.

Zapisy dotyczące ochrony środowiska w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego mają

wiążące znaczenie, ponieważ, zgodnie z treścią ustawy, plan miejscowy jest aktem prawa

miejscowego.

7.3. Analiza obowiązujących planów i projektów ochrony W Polsce podstawą prawną dla wyznaczania obszarów chronionych jest ustawa o ochronie przyrody

z dnia 16 kwietnia 2004 roku (t.j. – Dz.U. z 2016 r., poz. 2134 z późn. zm.). Poszczególne obszary są

ustanawiane prawem lokalnym lub krajowym poprzez uchwały, zarządzenia oraz rozporządzenia.

Na terenie zlewni jezior przywidzkich istnieją następujące formy ochrony przody:

Obszary Natura 2000 Przywidz,

Przywidzki Obszar Chronionego Krajobrazu,

Rezerwat przyrody „Wyspa na jeziorze Przywidzkim".

To właśnie w planach zadań ochronnych należy doszukiwać się skonkretyzowanych zadań

w doniesieniu do stanu ochrony obszaru Jezior Przywidzkich i ich zlewni. W poniższej tabeli

przedstawiono szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów, zakazów i ograniczeń na obszarach

chronionych leżących w granicach zlewni omawianych jezior.

157

Tabela 54. Szczególne warunki, nakazy i zakazy wynikające z zapisów w planach ochrony

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

PLH220025 Przywidz

ZARZĄDZENIE

REGIONALNEGO

DYREKTORA OCHRONY

ŚRODOWISKA W GDAŃSKU

z dnia 26 maja 2014 r. w

sprawie ustanowienia

planu zadań ochronnych

dla obszaru Natura 2000

Przywidz PLH220025

ZARZĄDZENIE

REGIONALNEGO

DYREKTORA OCHRONY

ŚRODOWISKA W GDAŃSKU

z dnia 17 lutego 2016 r.

zmieniające zarządzenie w

sprawie ustanowienia

planu zadań ochronnych

dla obszaru Natura 2000

Przywidz PLH220025

ZARZĄDZENIE

REGIONALNEGO

DYREKTORA OCHRONY

ŚRODOWISKA W GDAŃSKU

z dnia 23 grudnia 2016 r.

zmieniające zarządzenie w

sprawie ustanowienia

planu zadań ochronnych

Obszar Natura 2000

zaprojektowano dla ochrony

następujących siedlisk

przyrodniczych z załącznika I

Dyrektywy Rady 92/43 EWG z

dnia 21 maja 1992 r. w sprawie

ochrony siedlisk przyrodniczych

oraz dzikiej fauny i flory oraz

gatunków zwierząt z Załącznika II

ww. dyrektywy:

1. 3160 Naturalne, dystroficzne

zbiorniki wodne

2. 6510 - Niżowe i górskie świeże

łąki użytkowane ekstensywnie

(Arrhenatherionelatioris)

3. 7140 - Torfowiska przejściowe

i trzęsawiska (przeważnie z

roślinnością z Scheuchzerio –

Caricetea)

4. 9110 - Kwaśne buczyny

(Luzulo-Fagetum)

5. 9130 - Żyzne buczyny

(Dentarioglandulosae-Fagenion,

Galio odorati-Fagenion)

6. 9190 – Kwaśne dąbrowy

(Quercionrobori-petraeae)

7. 91E0 - Łęgi wierzbowe,

Jezioro Przywidz jest

odbiornikiem części

odprowadzeń wód deszczowych,

co wpływa niekorzystnie na

siedlisko różanki;

J. Przywidzkie Wielkie (Duże) i

Małe w sezonie letnim są

miejscem wypoczynku.

Potencjalnym zagrożeniem jest

możliwość powstania nowych

domków letniskowych w

sąsiedztwie jezior, co

potencjalnie niekorzystnie

wpłynie na siedlisko różanki;

Potencjalnym zagrożeniem są

sporty i innego rodzaju formy

wypoczynku, które nasilają się w

tym sezonie i negatywnie

oddziaływają na siedlisko różanki

poprzez nienaturalne ruchy

wody itp.;

Potencjalnym zagrożeniem jest

pozbywanie się zanieczyszczeń z

gospodarstw i obiektów

rekreacyjnych sąsiadujących z

jeziorami, co wpływa negatywnie

na siedlisko różanki;

eutrofizacja - wraz ze

spływającymi z pól wodami

Modyfikacja gospodarki leśnej poprzez niestosowanie

cięć zupełnych w odległości mniejszej niż 25 m od

brzegów zbiorników dystroficznych.

Modyfikacja gospodarki rybackiej poprzez wyłączenie z

wędkowania oraz niezarybianie gatunkami obcymi dla

siedliska.. Działania dotyczące uzupełnienia stanu

wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich

ochrony.

Ocena wpływu zanieczyszczeń na siedlisko gatunku,

poprzez:

określenie zlewni bezpośredniej Jeziora Przywidz

oraz Jeziora Małego,

wskazanie głównych dopływów oraz odpływów

jezior,

określenie źródeł istniejących oraz potencjalnych

zanieczyszczeń Jeziora Przywidz oraz Jeziora

Małego -

Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni jezior,

poprzez:

1) dążenie do budowy kanalizacji ściekowej;

2) uszczelnianie szamb;

3) dążenie do wyposażania istniejących budynków w

158

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

dla obszaru Natura 2000

Przywidz PLH220025.

topolowe, olszowe i jesionowe

(Salicetum albo-fragilis,

Populetumalbae,

Alnenionglutinoso-incanae) i olsy

źródliskowe

8. 5339 Różanka

Rhodeussericeusamarus

9. 6236 Strzebla błotna Phoxinus

(= Eupallasella) percnurus

10. 1188 Kumak nizinny

Bombinabombina 11. 1166

Traszka grzebieniasta

Trituruscristatus 12. 1355 Wydra

Lutra lutra

deszczowymi wypłukującymi

związki azotu i fosforu z gleby,

pierwiastki biogenne mogą być

przenoszone na torfowiska i do

przylegających do nich

dystroficznych zbiorników

wodnych i zainicjować zjawisko

eutrofizacji

spowodowane przez człowieka

zmiany stosunków wodnych

odpadki, odpady stałe;

wędkarstwo - związana z nim

możliwość wydeptywania pasa

szuwarów i niszczenia linii

brzegowej;

ewolucja biocenotyczna,

sukcesja - w przypadku

naturalnych, dystroficznych

zbiorników wodnych jest to

proces, który doprowadza do

wypłycania zbiornika i zarastania

lustra wody

zabudowie rozproszonej w szczelne zbiorniki

bezodpływowe do gromadzenia ścieków;

4) wyposażanie nowych budynków w zabudowie

rozproszonej w szczelne zbiorniki bezodpływowe do

gromadzenia ścieków. (dotyczy: niezalesione strefy o

szerokości 200 m wokół Jeziora Przywidz i Jeziora

Małego)

Przywidzki Obszar

Chronionego

Krajobrazu

UCHWAŁA NR 259/XXIV/16

SEJMIKU WOJEWÓDZTWA

POMORSKIEGO z dnia 25

lipca 2016 r. w sprawie

obszarów chronionego

krajobrazu w

województwie pomorskim

Obszar chronionego krajobrazu jest

terenem chronionym ze względu na:

wyróżniające się krajobrazowo

tereny o zróżnicowanych

ekosystemach, wartościowe w

szczególności ze względu na

możliwość zaspokajania potrzeb

Jeziora przywidzkie są

odbiornikiem części odprowadzeń

wód deszczowych

J. Przywidzkie Wielkie (Duże) i

Małe , w sezonie letnim są

miejscem wypoczynku a co za tym

idzie potencjalnym zagrożeniem

㤠3. Na obszarach chronionego krajobrazu,

wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały,

podejmuje się następujące działania w zakresie czynnej

ochrony nieleśnych ekosystemów lądowych:

…

2) zachowanie śródpolnych torfowisk, bagien i innych

159

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

związanych z masową turystyką i

wypoczynkiem istniejące albo

odtwarzane korytarze ekologiczne

są:

zagrożenia związane są z

atrakcyjnością turystyczną

obszaru - możliwość powstania

nowych domków letniskowych w

sąsiedztwie jezior, co

potencjalnie niekorzystnie

wpłynie na jakość wód jeziora

Potencjalnym zagrożeniem jest

pozbywanie się zanieczyszczeń z

gospodarstw i obiektów

rekreacyjnych sąsiadujących z

jeziorami,

eutrofizacja - wraz ze

spływającymi z pól wodami

deszczowymi wypłukującymi

związki azotu i fosforu z gleby,

pierwiastki biogenne

spowodowane przez człowieka

zmiany stosunków wodnych

odpady stałe;

wędkarstwo - związana z nim

możliwość wydeptywania pasa

szuwarów i niszczenia linii

brzegowej;

podmokłości oraz oczek wodnych;

5) propagowanie wśród rolników działań zmierzających

do utrzymania trwałych użytków zielonych w ramach

zwykłej, dobrej praktyki rolniczej a także programów

rolno-środowiskowych;

6) maksymalne ograniczanie zmiany użytków zielonych

na grunty orne;

7) prowadzenie zabiegów agrotechnicznych zgodnie z

wymogami zbiorowisk i zasiedlających je gatunków

fauny…

10) kształtowanie stosunków wodnych na użytkach

rolnych dopuszczalne tylko w ramach racjonalnej

gospodarki rolnej, z bezwzględnym zachowaniem w

stanie nienaruszonym terenów podmokłych, w tym

torfowisk i obszarów wodno-błotnych oraz obszarów

źródliskowych cieków; …

§ 4. Na obszarach chronionego krajobrazu,

wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały,

podejmuje się następujące działania w zakresie czynnej

ochrony ekosystemów wodnych

1) zachowanie i ochrona ekosystemów wód

powierzchniowych (naturalnych i sztucznych, płynących

i stojących, w tym starorzeczy) wraz z pasem roślinności

okalającej;

2) utrzymanie i odtwarzanie drożności biologicznej

rzek, jako elementów korytarzy ekologicznych poprzez

zaniechanie budowy nowych piętrzeń dla celów

energetycznych oraz poprzez budowę urządzeń

umożliwiających wędrówkę organizmów wodnych w

160

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

miejscach istniejących przegród;

3) tworzenie stref buforowych wokół zbiorników

wodnych w postaci pasów zadrzewień i zakrzewień oraz

trwałych użytków zielonych, celem ograniczenia spływu

substancji biogennych i zwiększenia bioróżnorodności

biologicznej;

4) prowadzenie prac regulacyjnych rzek tylko w

zakresie niezbędnym dla rzeczywistej ochrony

przeciwpowodziowej, zaleca się utrzymanie i

odtwarzanie meandrów na wybranych odcinkach

cieków;

5) zachowanie i wspomaganie naturalnego przepływu

wód na obszarach międzywala; zaleca się stopniowe

przywracanie naturalnych procesów kształtowania i

sukcesji starorzeczy poprzez naturalne wylewy;

6) zwiększanie małej retencji wodnej w ramach

programu małej retencji, przy czym zbiorniki takie

winny równocześnie wzbogacać różnorodność

biologiczną terenu, uwzględniając starorzecza i lokalne

obniżenia terenu;

7) ograniczanie intensywności zagospodarowania stref

przybrzeżnych, zwłaszcza na skarpach rzecznych i

jeziornych, w celu zachowania ciągów krajobrazowych

oraz ochrony samych skarp przed ruchami masowymi

ziemi;

8) ochrona zlewni bezpośredniej jezior - w

szczególności jezior lobeliowych – przed

zainwestowaniem i użytkowaniem powodującym

nasilenie procesów eutrofizacji;

161

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

9) rozpoznanie okresowych dróg migracji zwierząt,

których rozwój związany jest bezpośrednio ze

środowiskiem wodnym (w szczególności płazów) oraz

podejmowanie działań w celu ich ochrony;

10) zapobieganie obniżaniu zwierciadła wód

podziemnych, w szczególności poprzez ograniczanie

budowy urządzeń drenarskich i rowów odwadniających

na gruntach ornych, łąkach i pastwiskach w dolinach

jeziornych i rzecznych oraz na krawędzi tarasów

zalewowych;

11) gospodarka rybacka na wodach powierzchniowych

powinna wspomagać ochronę gatunków zagrożonych

oraz promować gatunki o pochodzeniu lokalnym,

prowadząc do uzyskania struktury gatunkowej i

wiekowej ryb właściwej dla danego typu wód;

12) wnioskowanie do właściwego organu ochrony

przyrody celem obejmowania ochroną prawną

zachowanych w stanie zbliżonym do naturalnego

fragmentów ekosystemów wodnych oraz stanowisk

gatunków chronionych i rzadkich reprezentatywnych

dla ekosystemów hydrogenicznych;

§ 5. Na obszarach chronionego krajobrazu,

wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały,

wprowadza się następujące zakazy:

1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia

ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu

oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego

połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z

162

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką,

2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco

oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów

ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu

informacji o środowisku i jego ochronie, udziale

społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach

oddziaływania na środowisko,

3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych,

przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z

potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia

bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub

budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub

naprawy urządzeń wodnych,

…

5) wykonywania prac ziemnych trwale

zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac

związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym,

przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub

utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub

remontem urządzeń wodnych,

6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą

innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone

wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz

racjonalna gospodarka wodna lub rybacka,

7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych,

starorzeczy i obszarów wodno-błotnych,

8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie

szerokości 100 m od:

a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych

163

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

zbiorników wodnych, …”

§6. Zakaz, o którym mowa w § 5 pkt 8 nie dotyczy:

1) lokalizowania użytkowych obiektów małej

architektury służących rekreacji codziennej i

utrzymaniu porządku,

2) lokalizowanych nad wodami publicznymi,

ogólnodostępnych obiektów służących turystyce

wodnej, w postaci urządzeń o charakterze technicznym

oraz:

a) obiektów służących obsłudze przystani żeglarskich o

maksymalnej łącznej powierzchni zabudowy 120 m²

(sanitariaty, umywalnie, aneks kuchenny, pralnie, biuro

bosmanatu, magazyn na sprzęt ratunkowy i żeglarski),

b) obiektów służących obsłudze przystani kajakowych o

maksymalnej łącznej powierzchni zabudowy 80 m²

(sanitariaty, umywalnie, biuro obsługi przystani,

magazyn na sprzęt ratunkowy i kajakowy, zmywalnie,

aneks kuchenny), - z wyłączeniem kubaturowych

obiektów noclegowych i gastronomicznych.

Rezerwat przyrody

Wyspa na Jeziorze

Przywidz

Zarządzenie Regionalnego

Dyrektora Ochrony

Środowiska w Gdańsku z

dnia 17 września 2015 r. w

sprawie rezerwatu

przyrody "Wyspa na

Jeziorze Przywidz"

Dz. Urz. z 2015 r. poz. 3052

Celem ochrony przyrody w

rezerwacie jest zabezpieczenie

spontanicznego, niezakłóconego

funkcjonowania i rozwoju wszystkich

składników ekosystemów leśnych

wyspy na jeziorze i ukształtowania

sie właściwej dla nich naturalnej

organizacji strukturalnej i

funkcjonalnej.

Potencjalna, nieprawidłowa

gospodarka leśna (zwłaszcza

wylesienie), presja turystyczna,

zanieczyszczanie

Wprowadza się następujące ustalenia do studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gminy, miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego, planu

zagospodarowania przestrzennego województwa

pomorskiego dotyczące eliminacji lub ograniczenia

zagrożeń zewnętrznych: 1) nie lokalizowania w

sąsiedztwie rezerwatu kąpielisk i przystani sprzętu

pływającego; 2) objęcie strefy 100 m wokół wyspy na

164

Nazwa obszaru Obowiązująca podstawa

prawna Przedmiot ochrony Zagrożenia

Szczegółowe zapisy w odniesieniu do nakazów,

zakazów i ograniczeń na obszarach chronionych

Rozporządzenie Nr 95/06

Wojewody Pomorskiego z

dnia 28 grudnia 2006 r. w

sprawie ustanowienia

planu ochrony dla

rezerwatu przyrody

„Wyspa na Jeziorze

Przywidz”

Jeziorze Przywidz strefą ciszy.

165

7.4. Analiza obowiązującego regulaminu czystości i porządku na terenie Gminy

Przywidz

Istotnym dokumentem mającym wpływ na ochronę środowiska ma i określającym

szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie analizowanej zlewni jest Regulamin

utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Przywidz, uchwalony zgodnie z ustawą z dn. 13

września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy

Przywidz w zakresie określonym w art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b-c, art. 4 ust. 2 pkt 3 – w zakresie

nieczystości ciekłych i art. 4 ust. 2 pkt 6-8 ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości

i porządku w gminach (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 391).

W regulaminie określono szczególne wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku,

których kategoryczne przestrzeganie znacząco wpłynie na poprawę jakości wód jezior. Są to:

W zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości w odniesieniu do poprawy

jakości wód:

§3. Określa się następujące wymagania w zakresie mycia i naprawy pojazdów samochodowych poza

myjniami i warsztatami naprawczymi:

1) mycie pojazdów samochodowych poza myjniami może się odbywać wyłącznie w sposób

niestwarzający uciążliwości dla właścicieli sąsiednich nieruchomości i bezpieczny dla środowiska oraz

pod warunkiem, że mycie dotyczy nadwozia pojazdu;

2) naprawa pojazdów samochodowych poza warsztatami naprawczymi może cię odbywać

pod warunkiem, że naprawa obejmuje drobne naprawy oraz wykonywana jest w sposób

niestwarzający uciążliwości dla właścicieli sąsiednich nieruchomości i bezpieczny dla środowiska oraz

gwarantujący zachowanie czystości i porządku na terenie nieruchomości.

Określenie częstotliwości i sposobu pozbywania się nieczystości ciekłych:

1) pozbywanie się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości winno się odbywać w sposób

systematyczny, nie dopuszczając do przepełnienia się urządzeń do gromadzenia nieczystości ciekłych,

gwarantując zachowanie czystości i porządku na terenie nieruchomości;

2) pozbywanie się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości, które nie zastało objęte

odbiorem przez Gminę Przywidz, winno się odbywać na podstawie umowy z przedsiębiorcą

posiadającym zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników

bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych.

Wymagania dotyczące utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji

rolniczej oraz zakaz ich utrzymywania na określonych obszarach

3) wszelkie uciążliwości utrzymywania zwierząt dla środowiska, w tym emisje będące jej

skutkiem winny zostać ograniczone do obszaru nieruchomości, na której są utrzymywane zwierzęta.

166

8. Określenie zakazów, nakazów i ograniczeń do wprowadzenia w obszarze ochronnym

8.1. Analiza nakazów, zakazów i ograniczeń warunków ochrony wynikających

z obowiązujących aktów prawnych i dokumentów planistycznych.

Obszary ochronne to ustanowione na podstawie art. 141 obszary, na których obowiązują

zakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów lub korzystania z wód, w celu ochrony

zasobów tych wód przed degradacją. W niniejszym rozdziale przedstawiono katalog wszystkich

obowiązujących aktualnie nakazów, zakazów i ograniczeń w użytkowaniu na potencjalnym obszarze

ochronnym zbiornika wód śródlądowych wynikające z zapisów prawa krajowego, prawa lokalnego

oraz innych dokumentów powiązanych bezpośrednio z przedmiotem opracowania.

Katalog ten obejmuje wszystkie określone ograniczenia, nakazy i zakazy odnoszące się do

ochrony zasobów wód powierzchniowych wyszczególnione w:

Aktach prawa krajowego:

Prawie wodnym;

Ustawie o ochronie przyrody;

Ustawie o odpadach;

Ustawie o nawozach i nawożeniu;

Rozporządzeniu Ministra środowiska w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy

wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie

szkodliwych dla środowiska wodnego;

Ustawie o utrzymaniu porządku i czystości w gminach.

Aktach prawa miejscowego:

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu miejscowości Przywidz

(obręb ewidencyjny Przywidz, Gmina Przywidz) uchwalony uchwałą Nr XXXIX/280/09 Rady

Gminy Przywidz z dnia 12 listopada 2009 roku

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu wsi Gromadzin

w obrębie Przywidz oraz działki nr 234/4 (po podziale nr 234/6 i nr 234/7) i 222/4 położonej

w Przywidzu uchwalony uchwałą NR III/8/2010 Rady Gminy Przywidz z dnia 29 grudnia 2010

r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszarów położonych w obrębie

ewidencyjnym Przywidz uchwalony uchwałą Nr XXXVI/257/2014 Rady Gminy Przywidz z dnia

18 czerwca 2014r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu miejscowości Gromadzin,

obręb Przywidz uchwalony uchwałą NR VII/38/2015 Rady Gminy Przywidz z dnia 17 czerwca

2015 r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego

obszar działek nr 205, 206/8, 207/22 uchwalony uchwałą Nr XX/211/05 Rady Gminy Przywidz

z dnia 10 lutego 2005r

167

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego

obszar działek nr 225/3, 225/4, 225/6, 225/7, 225/8, 225/10, 225/11, 225/12 Nr XX/212/05

uchwalony uchwałą Nr XX/212/05 Rady Gminy Przywidz z dnia 10 lutego 2005r

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego

obszar działek nr 200/1, 200/4, 200/7 Nr XX/212/05 uchwalony uchwałą Rady Gminy

Przywidz z dnia 10 lutego 2005r

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego

obszar działek nr 59 i 61/2. uchwalony uchwałą Nr XX/204/05 Rady Gminy Przywidz z dnia 10

lutego 2005 roku

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu obrębu Pomlewo

obejmującego działki nr 59, 60, 61/4 w Gminie Przywidz uchwalony uchwałą

Nr XXXIX/281/09 Rady Gminy Przywidz z dnia 12 listopada 2009 roku

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru położonego w obrębie

ewidencyjnym Huta Dolna uchwalony uchwałą Nr XXX/210/2013 Rady Gminy Przywidz z dnia

27 listopada 2013r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszarów położonych w obrębie

ewidencyjnym Kozia Góra uchwalony uchwałą Nr XXXII/231/2014 Rady Gminy Przywidz

z dnia 12 lutego 2014r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Szklana Góra I dla fragmentu obrębu

geodezyjnego Kozia Góra, gmina Przywidz uchwalony uchwałą Nr XXIII/155/2017 Rady

Gminy Przywidz z dnia 01 lutego 2017r.

Planów ochronny obszarów chronionych:

Obszaru Natura 2000 Przywidz

Przywidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Rezerwatu przyrody „Wyspa na jeziorze Przywidzkim"

Poniżej przestawiono kompletny katalog nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających

z powyższych dokumentów w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska, mogących

stanowić zagrożenie dla osiągnięcia celów środowiskowych a co za tym idzie mogących wpływać na

degradację jezior przywidzkich.

Inne dokumenty

UCHWAŁA Nr XXII/147/2012 RADY GMINY PRZYWIDZ z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie regulaminu

utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Przywidz.

168

Tabela 55. Katalog nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z aktów prawa krajowego

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

Prawo wodne (Dz.U. z 2017 poz. 1121)

Rolnictwo Art. 47. 1. Produkcję rolną prowadzi się w sposób ograniczający i zapobiegający zanieczyszczaniu wód związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych, przy czym przez związki azotu rozumie się wszelkie substancje zawierające azot, z wyjątkiem gazowego azotu cząsteczkowego

Turystyka i rekreacja Brak odniesienia w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni – budownictwo

Art. 40. Zabrania się 6) używania farb produkowanych na bazie związków organiczno-cynowych (TBT) do konserwacji technicznych konstrukcji podwodnych. Art. 88l. 1. Na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią zabrania się wykonywania robót oraz czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie powodziowe, w tym: 1) wykonywania urządzeń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych, z wyjątkiem dróg rowerowych; 2) sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub służącej do wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk; 3) zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót, z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegu morskiego, budową, przebudową lub remontem drogi rowerowej, a także utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie oraz czynności związanych z wyznaczaniem szlaku turystycznego pieszego lub rowerowego.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

169

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

Gospodarka wodno-ściekowa Art. 39. 1. Zabrania się wprowadzania ścieków: 1) bezpośrednio do wód podziemnych; 2) do wód: a) powierzchniowych, jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, utworzonych stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, a także stref ochronnych oraz obszarów ochronnych ustanowionych na podstawie art. 58 i art. 60, b) powierzchniowych w obrębie kąpielisk, plaż publicznych nad wodami oraz w odległości mniejszej niż 1 kilometr od ich granic, c) stojących, d) jezior oraz do ich dopływów, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny; 3) do ziemi: a) jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, utworzonych stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi na podstawie ustawy o ochronie przyrody, a także stref ochronnych oraz obszarów ochronnych ustanowionych na podstawie art. 58 i 60, ©Kancelaria Sejmu s. 55/210 2017-06-16 b) zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 1, jeżeli byłoby to niezgodne z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 3, d) jeżeli stopień oczyszczania ścieków lub miąższość utworów skalnych nad zwierciadłem wód podziemnych nie stanowi zabezpieczenia tych wód przed zanieczyszczeniem, e) w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk oraz plaż publicznych nad wodami.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Art. 39. 2. Dopuszcza się wprowadzanie: 1) wód opadowych lub roztopowych, wód z przelewów kanalizacji deszczowej oraz wód chłodniczych do wód powierzchniowych lub do ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk i plaż publicznych nad wodami, 2) wód opadowych lub roztopowych do jezior oraz do ich dopływów, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny, 3) wód chłodniczych, których temperatura nie przekracza +26°C albo naturalnej temperatury wody, do jezior oraz do ich dopływów, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny, 4) ścieków, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b, jeżeli jest to zgodne z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 3 – o ile organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego ustali, że takie dopuszczenie nie koliduje z utrzymaniem dobrego stanu wód lub wymaganiami jakościowymi dla wód. 3. Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazu wprowadzania do ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk oraz plaż publicznych nad wodami, ścieków innych niż wymienione w ust. 2 pkt 1, jeżeli wystąpi istotna potrzeba ekonomiczna lub społeczna, a zwolnienie nie spowoduje zagrożenia dla jakości wód.

2) spławiania do wód śniegu wywożonego z terenów zanieczyszczonych, a w szczególności z centrów miast, terenów przemysłowych, terenów

Brak szczególnych odniesień w dokumencie 3. Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, określając

170

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

składowych, baz transportowych, dróg o dużym natężeniu ruchu wraz z parkingami, oraz jego składowania na terenach położonych między wałem przeciwpowodziowym a linią brzegu wody lub w odległości mniejszej niż 50 m od linii brzegu wody; 4) mycia pojazdów w wodach powierzchniowych oraz nad brzegami tych Art. 42. 4. W miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ten sam co systemy kanalizacji zbiorczej poziom ochrony środowiska.

warunki niezbędne dla ochrony jakości wód, jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla jakości wód w przypadku wystąpienia powodzi.

Gospodarka odpadowa Art. 40. Zabrania się 1) wprowadzania do wód odpadów, w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. poz. 1243, z późn. zm.) oraz ciekłych odchodów zwierzęcych;

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

PRAWO WODNE (Dz.U.2017.0.1566)

Rolnictwo Art. 105. 1. Zastosowana w okresie roku dawka odchodów zwierzęcych wykorzystywanych rolniczo nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych.

Turystyka i rekreacja Art. 77. 1. Zakazuje się: 7) poruszania się pojazdami w wodach powierzchniowych oraz po gruntach pokrytych wodami, z wyłączeniem pojazdów: a) jednostek organizacyjnych wykonujących uprawnienia właścicielskie w stosunku do wód lub urządzeń wodnych zlokalizowanych na wodach, b) jednostek wykonujących roboty inwestycyjne lub prace utrzymaniowe, c) jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych lub przez niego nadzorowanych, d) jednostek ratowniczych, e) organów lub

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

171

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

jednostek wykonujących kontrolę w zakresie określonym w przepisach ustawy i przepisach odrębnych.

Zagospodarowanie zlewni – budownictwo

Art. 77. 1. Zakazuje się: 6) używania farb produkowanych na bazie związków organiczno-cynowych (TBT) do konserwacji technicznych konstrukcji podwodnych;

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodno-ściekowa Art. 75. Zakazuje się wprowadzania ścieków: 1) bezpośrednio do wód podziemnych; 2) do wód: a) powierzchniowych, jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi utworzonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, a także stref ochronnych ujęć wody ustanowionych na podstawie art. 135 ust. 1 oraz obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych ustanowionych na podstawie art. 141 ust. 1, b) powierzchniowych w obrębie kąpielisk, miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli i plaż publicznych nad wodami oraz w odległości mniejszej niż 1 kilometr od ich granic, c) stojących, d) jezior, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny, e) cieków naturalnych oraz kanałów będących dopływami jezior, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny; 3) do ziemi: a) zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego określone w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 1, jeżeli byłoby to niezgodne z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1

Art. 83. 1. Wprowadzający ścieki do wód lub do ziemi są obowiązani zapewnić ochronę wód przed zanieczyszczeniem, w szczególności przez budowę i eksploatację urządzeń służących tej ochronie, a tam, gdzie jest to celowe, powtórne wykorzystanie oczyszczonych ścieków. 2. Wybór miejsca i sposobu wykorzystania albo usuwania ścieków powinien minimalizować negatywne oddziaływania na środowisko. 3. Budowę urządzeń służących do zaopatrzenia w wodę realizuje się jednocześnie z rozwiązaniem spraw gospodarki ściekowej, w szczególności przez budowę systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków. 4. W miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacji zbiorczej nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ten sam co systemy kanalizacji zbiorczej poziom ochrony środowiska.

Art. 76. 1. Dopuszcza się wprowadzanie: 1) wód opadowych lub roztopowych, wody z przelewów kanalizacji deszczowej oraz wody chłodniczej do wód powierzchniowych lub do ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk, miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli oraz plaż publicznych nad wodami, 2) wód opadowych lub roztopowych do jezior oraz do ich dopływów, jeżeli czas dopływu tych wód do jeziora jest krótszy niż 24 godziny, 3) wód pochodzących z obiegów chłodzących elektrowni lub elektrociepłowni do jezior oraz do ich dopływów, 4) ścieków, o których mowa w art. 75 pkt 3 lit. a, jeżeli jest to zgodne z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 2, 2. Właściwy organ Wód Polskich może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazu wprowadzania do ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk, miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli oraz plaż publicznych nad wodami, ścieków i wód innych niż wymienione w ust. 1 pkt 1, jeżeli wystąpi istotna potrzeba ekonomiczna lub społeczna, a zwolnienie nie spowoduje zagrożenia dla jakości wód.

172

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

pkt 2, b) jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi utworzonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, a także stref ochronnych ujęć wody ustanowionych na podstawie art. 135 ust. 1 oraz obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych ustanowionych na podstawie art. 141 ust. 1, c) jeżeli stopień oczyszczania ścieków lub miąższość utworów skalnych nad zwierciadłem wód podziemnych nie stanowi zabezpieczenia tych wód przed zanieczyszczeniem, d) w pasie technicznym, e) w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk, miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli oraz plaż publicznych nad wodami.

Art. 77. 1. Zakazuje się: 2) spławiania do wód śniegu wywożonego z terenów zanieczyszczonych, w szczególności z centrów miast, terenów przemysłowych, terenów składowych, baz transportowych, dróg o dużym natężeniu ruchu wraz z parkingami, oraz jego składowania na terenach położonych między wałem przeciwpowodziowym a linią brzegu wód lub w odległości mniejszej niż 50 m od linii brzegu wód; 4) mycia pojazdów w wodach powierzchniowych oraz nad brzegami tych wód;

Art. 86. 1. Aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2000 powinny być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych.

2. Zakazy, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, nie obejmują wykorzystywania gruzu, mas ziemnych oraz skalnych przy wykonywaniu robót związanych z utrzymywaniem lub regulacją wód, ochroną brzegu morskiego i morskich wód wewnętrznych oraz pogłębianiem morskich dróg wodnych

Art. 78. Ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi w ramach zwykłego korzystania z wód albo usług wodnych powinny być oczyszczone w stopniu wymaganym przepisami ustawy i nie mogą: 1) zawierać: a) odpadów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach oraz

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

173

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

zanieczyszczeń pływających, b) substancji priorytetowych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 114, c) chorobotwórczych drobnoustrojów pochodzących z obiektów, w których leczeni są chorzy na choroby zakaźne; 2) powodować w tych wodach: a) zmian w naturalnej, charakterystycznej dla nich biocenozie, b) zmian naturalnej mętności, barwy lub zapachu, c) formowania się osadów lub piany.

Gospodarka odpadowa Art. 77. 1. Zakazuje się: 1) wprowadzania do wód odpadów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2016 r. poz. 1987 i 1954 oraz z 2017 r. poz. 785 i 1566) oraz ciekłych odchodów zwierzęcych;

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Prawo Ochrony Środowiska Dz.U. 2017 poz. 519

Rolnictwo Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się: 6) użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 12) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów;

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Wędkarstwo Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się: 3) chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu;

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

174

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

6) użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 14) połowu ryb i innych organizmów wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych;

Turystyka i rekreacja Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się: 6) użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 10) palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 15) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem szlaków i tras narciarskich wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 23) biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 21) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, z wyjątkiem akwenów lub szlaków wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 27) organizacji imprez rekreacyjno-sportowych – w parku narodowym bez zgody dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

175

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

Zagospodarowanie zlewni Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się: 1) budowy lub przebudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego albo rezerwatu przyrody; 9) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów; 11) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony; 19) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego; 20) zakłócania ciszy; 2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą: 1) wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych; 2) (uchylony) 3) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym; 4) wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa; 5) obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą: 1) wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych; 2) (uchylony) 3) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym; 4) wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa; 5) obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

Gospodarka wodno-ściekowa Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Ustawa o odpadach

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Turystyka i rekreacja Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni – Brak szczególnych odniesień w dokumencie

176

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

budownictwo

Gospodarka wodno-ściekowa Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka odpadowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Art. 16. Gospodarkę odpadami należy prowadzić w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności gospodarka odpadami nie może: 1) powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt; 2) powodować uciążliwości przez hałas lub zapach; 3) wywoływać niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu, w tym kulturowym i przyrodniczym.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Art. 18. 1. Każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, aby w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko, w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użycia.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Art. 30. 1. Zakazuje się przetwarzania odpadów poza instalacjami lub urządzeniami.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Art. 30. 2 Dopuszcza się odzysk poza instalacjami lub urządzeniami w przypadku: 1) odzysku w procesie odzysku R10, o którym mowa w załączniku nr 1 do ustawy, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 4; 2) rodzajów odpadów wymienionych w przepisach wydanych na podstawie ust. 5, poddawanych odzyskowi, zgodnie z warunkami określonymi w tych przepisach, w procesach odzysku R3, R5, R11 i R12, o których mowa w załączniku nr 1 do ustawy; 3) osób fizycznych prowadzących kompostowanie na potrzeby własne 3. Odzysk poza instalacjami lub urządzeniami, o którym mowa w ust. 2, może być prowadzony, jeżeli nie stwarza zagrożenia dla środowiska, życia

177

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

lub zdrowia ludzi ©Kancelaria Sejmu s. 26/175 2017-09-18 oraz jest prowadzony zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach wydanych odpowiednio na podstawie ust. 4 lub 5.

2. Zakazuje się składowania odpadów w śródlądowych wodach powierzchniowych i podziemnych, w polskich obszarach morskich oraz w przypadkach określonych w przepisach odrębnych.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Ustawa o nawozach i nawożeniu Dz.U. 2017 poz. 668

Rolnictwo Art. 20. 1. Zabrania się stosowania nawozów: 1) na glebach zalanych wodą, przykrytych śniegiem, zamarzniętych do głębokości 30 cm oraz podczas opadów deszczu; 2) naturalnych: a) w postaci płynnej oraz azotowych – na glebach bez okrywy roślinnej, położonych na stokach o nachyleniu większym niż 10%, b) w postaci płynnej – podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Art. 25. 1. Gnojówkę i gnojowicę przechowuje się wyłącznie w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu. Zbiorniki te powinny być zbiornikami zamkniętymi, w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290, 961, 1165, 1250 i 2255) dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie. 2. Podmioty, o których mowa w art. 18 ust. 1, przechowują nawozy naturalne, inne niż wymienione w ust. 1, na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki nie przedostawały się do gruntu

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego2

178

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

Turystyka i rekreacja Brak szczególnych odniesień w dokumencie Zagospodarowanie zlewni – budownictwo

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodno-ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

§ 4. 1. Ścieki bytowe lub komunalne wprowadzane do wód nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń albo powinny spełniać minimalny procent redukcji zanieczyszczeń, określonych w za- łączniku nr 2 do rozporządzenia. 2. Ścieki bytowe wprowadzane do wód z oczyszczalni ścieków w aglomeracji nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń albo powinny spełniać minimalny procent redukcji zanieczyszczeń, określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia. 9. Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub rolnego zlokalizowanego w aglomeracji, wprowadzane do wód, nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia, właściwych dla RLM aglomeracji, na obszarze której zlokalizowane jest gospodarstwo. § 7. 1. Ścieki przemysłowe, w tym wody odciekowe ze składowisk odpadów, obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, w których są składowane, oraz miejsc magazynowania odpadów, wprowadzane do wód, nie powinny zawierać substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego w ilościach przekraczających najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla ścieków przemysłowych, określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia. 2. Ścieki przemysłowe biologicznie rozkładalne, wprowadzane do wód, nie powinny zawierać substancji szczególnie szkodliwych dla

6. Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub rolnego, zlokalizowanego w aglomeracji, mogą być wprowadzane do ziemi, w granicach gruntu stanowiącego własność wprowadzającego, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: 1) ich ilość nie przekracza 5,0 m3 na dobę; 2) nie przekraczają najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń właściwych dla RLM aglomeracji, na obszarze której zlokalizowane jest gospodarstwo, określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia; 3) miejsce ich wprowadzania do ziemi jest oddzielone warstwą gruntu o miąższości co najmniej 1,5 m od najwyższego użytkowego poziomu wodonośnego wód podziemnych.

179

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

środowiska wodnego w ilościach przekraczających najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla ścieków przemysłowych, określone w tabeli II w załączniku nr 4 do rozporządzenia. 3. Ścieki inne niż ścieki przemysłowe, wprowadzane do wód, nie powinny zawierać substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego w ilościach przekraczających najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla ścieków przemysłowych, określone dla innych zakładów w tabeli I w załączniku nr 4 do rozporządzenia, oraz nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń dla pozostałych wskaźników zanieczyszczeń, określonych w tabeli II w załączniku nr 4 do rozporządzenia, odpowiednio do zakresu ich stosowania. 4. Ścieki z oczyszczania gazów odlotowych, z procesu termicznego przekształcania odpadów, wprowadzane do wód, nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń dla tych ścieków, określonych w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

8. Ścieki pochodzące z własnego gospodarstwa domowego lub rolnego, zlokalizowanego w aglomeracji, mogą być wprowadzane do urządzenia wodnego, w granicach gruntu stanowiącego własność wprowadzającego, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: 1) ich ilość nie przekracza 5,0 m3 na dobę; 2) nie przekraczają najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń właściwych dla RLM aglomeracji, na obszarze której zlokalizowane jest gospodarstwo, określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia; 3) najwyższy użytkowy poziom wodonośny wód

180

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

podziemnych znajduje się co najmniej 1,5 m pod dnem tego urządzenia

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Par. 14. Ścieki mogą być przeznaczone do rolniczego wykorzystania, jeżeli: 1) BZT5 ścieków jest redukowane co najmniej o 20%, a zawartość zawiesin ogólnych co najmniej o 50%; 2) spełniają warunki sanitarne, określone w załączniku nr 8 do rozporządzenia; 3) nie stanowią zagrożenia dla jakości wód podziemnych i powierzchniowych, a w szczególności nie spowodują zanieczyszczenia tych wód substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego; 4) nie przekraczają najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, określonych w: a) lp. 1 i 2 w tabeli I w załączniku nr 4 do rozporządzenia, b) lp. 2 i 21–58 w tabeli II w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

21. 1. Wody opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne, pochodzące z zanieczyszczonej powierzchni szczelnej: 1) terenów przemysłowych, składowych, baz transportowych, portów, lotnisk, miast, dróg zaliczanych do kategorii dróg krajowych, wojewódzkich lub powiatowych klasy G, a także parkingów o powierzchni powyżej 0,1 ha, w ilości, jaka powstaje z opadów o natężeniu co najmniej 15 l na sekundę na 1 ha, 2) obiektów magazynowania i dystrybucji paliw, w ilości, jaka powstaje z opadów o częstości występowania jeden raz w roku i czasie trwania 15 minut, lecz w ilości nie mniejszej niż powstająca z opadów o natężeniu 77 l na sekundę na 1 ha – mogą być wprowadzane do wód lub do ziemi, o ile nie zawierają substancji zanieczyszczających w ilościach przekraczających 100 mg/l zawiesin ogólnych oraz 15 mg/l węglowodorów ropopochodnych. 2. Wody opadowe lub roztopowe pochodzące z powierzchni innych niż

181

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

powierzchnie, o których mowa w ust. 1, mogą być wprowadzane do wód lub do ziemi bez oczyszczania. 4. Dopuszcza się wprowadzanie wód opadowych z istniejących przelewów kanalizacji deszczowej do jezior i ich dopływów oraz do innych zbiorników wodnych o ciągłym dopływie lub odpływie wód powierzchniowych, a także do wód znajdujących się w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących, jeżeli średnia roczna liczba zrzutów z poszczególnych przelewów kanalizacji deszczowej nie jest większa niż 5.

Ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Turystyka i rekreacja Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni – budownictwo

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodno-ściekowa Brak szczególnych odniesień w dokumencie Art. 5. 1. Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez: 2) przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych; przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków 3a) gromadzenie nieczystości ciekłych w zbiornikach bezodpływowych;

Gospodarka odpadowa 9e 2. Zakazuje się mieszania selektywnie zebranych odpadów komunalnych ze zmieszanymi odpadami komunalnymi odbieranymi od

Art. 5. 1. Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez: 1) wyposażenie nieruchomości w pojemniki

182

Obszar problemowy Zakazy Nakazy Ograniczenia

właścicieli nieruchomości oraz selektywnie zebranych odpadów komunalnych różnych rodzajów ze sobą.

służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, chyba że na mocy uchwały rady gminy, o której mowa w art. 6r ust. 3, obowiązki te przejmie gmina jako część usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za uiszczoną przez właściciela opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi; przepisach odrębnych; 3) zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie i przepisach wydanych na podstawie art. 4a; 3b) pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi;

183

Tabela 56.Katalog nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z aktów prawa miejscowego

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego

Komponent środowiska

Zakazy Nakazy Ograniczenia Zasięg obowiązywania/

działka/obręb

XXXIX/280/09 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu miejscowości Przywidz (obręb ewidencyjny Przywidz, Gmina Przywidz)

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Obręb Przywidz dz. nr

165, 224/1, 104/1,

104/5, 104/3, 99, 104/2,

104/4, 105, 180/3,

484/1, 484/2, 102, 103,

101

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zagospodarowanie zlewni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Gospodarka wodno-ściekowa

Nie dopuszcza się funkcjonowania równocześnie kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych.

Odprowadzenie ścieków docelowo sieci kanalizacji sanitarnej.

Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować.

Należy dążyć do, wyprzedzającej w stosunku do wprowadzania nowego zainwestowania, realizacji systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej.

Do czasu realizacji zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do szczelnych zbiorników bezodpływowych z bezwarunkowym obowiązkiem podłączenia do sieci kanalizacyjnej po jej zrealizowaniu.

184

Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych - z dachów obiektów budowlanych – lokalne odprowadzenie na terenie działki do gruntu, z terenów parkingów, dróg utwardzonych, placów manewrowych - przed odprowadzeniem do odbiornika winny być podczyszczane w stopniu zapewniającym spełnienie wymagań określonych w obowiązujących przepisach.

NR III/8/2010Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu wsi Gromadzin w obrębie Przywidz oraz działki nr 234/4 (po podziale nr 234/6 i nr 234/7) i 222/4 położonej w Przywidzu

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Realizacja zamierzeń inwestycyjnych nie może spowodować zmiany stosunków wodnych obszaru inwestycji i jego najbliższego otoczenia oraz likwidacji terenów podmokłych, zgodnie z przepisami odrębnymi,

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji

27/13, 27/19, 27/20,

27/21, 27/22, 27/23,

28/7, 28/9, 27/3, 27/37,

27/31, 515/1, 515/2,

27/27, 516/3, 515/8,

515/10, 27/29, 27/30,

22/3, 22/4, 22/5, 22/6,

22/7, 22/8, 22/9, 27/4,

27/6, 28/5, 27/8, 29/3,

513/2, 8/13, 8/14, 8/16,

8/17, 8/27, 8/18, 512/3,

8/10, 8/11, 8/12, 22/10,

27/10, 27/16, 27/17,

27/18, 27/12, 27/45,

28/8, 512/1, 512/2,

512/5, 515/6, 514/1,

27/35, 515/14, 64/2, 10

28/4, 235/12, 236/1,

54/2, 23, 514/2, 514/3,

514/4, 514/5, 27/11,

515/3, 515/4, 515/5,

515/7, 515/9, 515/11

515/12, 515/13, 515/15,

512/6, 27/14, 27/15,

27/24, 27/25, 27/26,

27/28, 27/33, 27/34,

27/36, 27/3, 27/39,

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Realizacja zamierzeń inwestycyjnych nie może spowodować zmiany stosunków wodnych obszaru inwestycji i jego najbliższego otoczenia oraz likwidacji terenów podmokłych, zgodnie z przepisami odrębnymi,

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji

Zagospodarowani Zakaz realizacji Realizacja zamierzeń inwestycyjnych nie

185

e zlewni przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów odrębnych o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na środowisko, zakaz nie dotyczy zamierzeń ustalonych w przepisach odrębnych dotyczących obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim

Wszelkie zmiany stosunków wodnych, towarzyszące realizacji inwestycji nie mogą trwale w sposób negatywny oddziaływać na tereny sąsiednie, a sposób odprowadzenia wód opadowych winien uwzględniać uwarunkowania terenów sąsiednich i nie może powodować na nich szkód,

może spowodować zmiany stosunków wodnych obszaru inwestycji i jego najbliższego otoczenia oraz likwidacji terenów podmokłych, zgodnie z przepisami odrębnymi,

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji

27/40, 27/41, 27/42,

27/43, 27/44, 27/46,

27/47

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Ustala się ochronę, konserwację i udrożnienie wszelkich elementów sieci hydrograficznej z zapewnieniem nienaruszalnego przepływu wód.

Odprowadzenie ścieków sanitarnych – docelowo do planowanego układu kanalizacji sanitarnej;

do czasu realizacji układu dopuszcza się zbiorniki bezodpływowe (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować; zakaz równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych; zakaz lokalizacji przydomowych oczyszczalni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

186

ścieków, zaleca się wyprzedzającą lub równoległą z realizacją obiektów kubaturowych budowę sieci uzbrojenia,

Odprowadzenie wód opadowych: zagospodarowanie na terenie własnej działki lub do układu odwadniającego.

Wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia, zgodnie z przepisami odrębnymi.

NR VII/38/2015 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu miejscowości Gromadzin, obręb Przywidz

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Obręb Przywidz

27/13, 27/19, 27/20,

27/21, 27/22, 27/23,

28/7, 28/9, 27/32,

27/37, 27/31, 515/1,

515/2, 27/27, 516/3,

515/8, 515/1027/29,

27/30, 22/3, 22/4, 22/5,

22/6, 22/7, 22/8, 22/9,

27/4, 27/6, 28/5, 27/8,

29/3, 513/2, 8/13, 8/14,

8/16, 8/17, 8/27, 8/18,

512/3, 8/10, 8/11, 8/12,

22/10, 27/10, 27/16,

27/17, 27/18, 27/12,

27/45, 28/8, 512/1,

512/2, 512/5, 515/6,

514/1, 27/35, 515/14,

64/2, 10, 28/4, 235/12,

236/1, 54/2, 23, 514/2,

514/3, 514/4, 514/5,

27/11, 515/3, 515/4,

515/5, 515/7, 515/9,

515/11, 515/12, 515/13,

515/15, 512/6, 27/14,

27/15, 27/24, 27/25,

27/26, 27/28, 27/33,

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni

Zakaz magazynowania, składowania odpadów i substancji niebezpiecznych bez utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenikania zanieczyszczeń do gruntu;

Obowiązuje podłączenie zabudowy do gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do indywidualnych lub zbiorowych zbiorników bezodpływowych lub jeżeli pozwalają na to warunki gruntowe i wielkość działki wyposażenie zabudowy w przydomowe oczyszczalnie ścieków

Obowiązuje zachowanie istniejącej zinwentaryzowanej i niezinwentaryzowanej sieci urządzeń melioracji wodnych i drożności systemu melioracyjnego; wyklucza się kanalizację cieków naturalnych i rowów melioracyjnych poza miejscami niezbędnymi dla przeprowadzenia i organizacji dróg, ulic, dojazdów, zjazdów i skrzyżowań oraz przeprowadzenia infrastruktury technicznej

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Zakaz, bez oczyszczenia, zrzutu wód opadowych (ścieków) z terenów o użytkowaniu powodującym

Obowiązuje podłączenie zabudowy do gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

187

ponadnormatywne zanieczyszczenie wód opadowych, do gruntu, rowów melioracyjnych i do wód powierzchniowych;

do indywidualnych lub zbiorowych zbiorników bezodpływowych lub jeżeli pozwalają na to warunki gruntowe i wielkość działki wyposażenie zabudowy w przydomowe oczyszczalnie ścieków

Obowiązuje budowa i utrzymanie we właściwym stanie układu sieci kanalizacji sanitarnej w zakresie niezbędnym do obsługi zabudowy

Obowiązuje odprowadzenie wód deszczowych na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych, zbiorników retencyjnych lub w inny sposób zgodny z obowiązującymi przepisami

27/34, 27/36, 27/38,

27/39, 27/40, 27/41,

27/42, 27/43, 27/44,

27/46, 27/47

Nr XX/211/05 Miejscowy plan zagospodarowania

przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 205, 206/8, 207/22

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

1.1. Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu,

istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

Nr XX/212/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 225/3, 225/4 , 225/6, 225/7, 225/8, 225/10, 225/11, 225/12

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Obręb Pomlewo 25/7, 25/10, 225/11,

225/4 , 25/2, 226/2, 246, 226/18,

225/3, 225/8, 225/12 Turystyka i Brak szczególnych odniesień w Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

188

rekreacja dokumencie 225/6, 207/47

Zagospodarowanie zlewni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

1.2.

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Nr XX/212/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 200/1, 200/4 , 200/7 Nr XX/212/05

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie nr 200/1, 200/4, 200/7

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

1.3.

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Nr XX/204/05 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu wsi Pomlewo obejmującego obszar działek nr 59 i 61/2.

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Obręb Pomlewo dz. nr 61/4, 60, 59,

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowani Brak szczególnych odniesień w Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

189

e zlewni dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Ścieki sanitarne – do kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków – do czasu wybudowania urządzeń do odprowadzenia i unieszkodliwienia ścieków dopuszcza się gromadzenie ich w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i wywóz do istniejącego punktu zlewowego we wsi Przywidz

1.4.

Wody opadowe – powierzchniowo do gruntu, istniejących rowów, zagłębień, mokradeł oczek wodnych

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

VII/68/07 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie ewidencyjnym Pomlewo

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie 217/10, 83, 91, 249/7,

62/1, 211/9, 211/12,

44/3, 235, 42, 46/5,

211/8, 208/5, 53, 51/3,

51/4, 217/6, 211/11, 41,

32/3, 249/11, 51/6,

51/5, 63, 44/6, 225/5,

52/3, 52/5, 40, 45, 51/8,

56, 55, 57/16, 57/17,

57/7, 57/22, 57/5, 54/3,

54/5, 48, 54/4, 51/9,

249/21, 211/43, 210/7,

249/9, 211/7, 212/6,

212/5, 52/9, 52/15,

52/16, 52/6, 226/5,

226/6, 226/7, 226/8,

57/8, 57/11, 52/8,

52/7, 211/10, 57/27,

52/11, 90, 92, 43/8,

57/19, 43/9, 213/55,

218/3, 218/4, 57/12,

226/10, 226/9, 50/3,

296/6, 51/2, 226/14,

226/18, 57/29, 57/33,

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Linia zabudowy 5, 0 m od wód śródlądowych Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

Nie dopuszcza się równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych; zaleca się wyprzedzającą lub równoległą z realizacją obiektów kubaturowych budowę sieci uzbrojenia;

Odprowadzenie ścieków sanitarnych – do planowanego układu kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji układu dopuszcza się zbiorniki bezodpływowe (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować

ścieki sanitarne z przedmiotowego obszaru należy odprowadzić do kanalizacji sanitarnej zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych,

Odprowadzenie wód opadowych – zagospodarowanie na terenie lub do kanalizacji deszczowej; odbiornikami wód opadowych może być: grunt, cieki lub zbiorniki wodne; przez zagospodarowanie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

190

wód opadowych na terenie poszczególnych działek rozumieć należy: wsiąkanie w teren, odprowadzanie do rowów (otwartych, zamkniętych), drenaży, urządzeń chłonnych (studni, zbiorników), zbiorników retencyjnych lub odparowujących; wody te nie mogą być zanieczyszczone i muszą spełniać parametry, jakości zgodnie z przepisami odrębnymi,

Ustala się zachowanie istniejących na obszarze planu wód powierzchniowych, śródlądowych, stawów, strumieni, kanałów

57/34, 52/13, 50/10,

52/12, 208/10, 224,

207/49, 311, 50/11,

57/23, 207/4, 213/28,

209, 207/2, 208/21,

57/21, 200/9,52/10,

211/3, 212/8, 134/7,

249/12, 296/7, 134/25,

134/15, 249/14, 249/22,

44/5, 307/5, 213/12,

32/4, 57/28, 46/4, 49,

54/6, 33, 212/9, 211/44,

44/8, 50/1, 200/10,

51/20, 200/8, 51/19,

134/9, 134/14, 57/18,

225/9, 58/5, 223, 256,

217/7, 58/4, 255, 43/5,

28, 57/20, 59, 52/14,

50/6, 58/1, 236, 94,

211/42, 249/19, 299,

57/10, 211/16, 57/6,

134/22, 57/15, 65,

213/11, 208/18, 218/1

128/2, 58/3, 58/13,

211/30, 58/8,58/14,

11/27,211/28, 211/25,

211/26, 211/29, 208/19,

210/5, 213/8, 58/18,

213/36, 213/37, 58/12,

58/2, 293, 211/33,

305/2, 210/1, 128/5,

203/6, 134/24, 57/24,

57/25, 287, 280, 278,

274, 263, 259, 254, 253,

250, 251, 252, 257, 260,

261, 262, 264, 267, 265,

266, 268, 270, 271, 272,

273, 275, 276, 277,279,

191

281,282,283,284,285,28

6,289,292,294,295,128/3

, 211/36,211/35,

211/13,211/15,

211/37,211/38,

211/22,211/21,

211/20,211/40,

211/19,211/18, 211/34,

211/31, 211/39, 211/32,

58/19, 288, 211/17,

211/23, 128/6, 213/40,

74/6, 203/4, 203/5,

213/54, 305/1, 208/20,

210/6, 213/16, 213/38,

211/24, 57/26, 64/7,

64/8, 64/9, 213/39,

58/16, 211/46, 211/49,

67, 69/10, 206/11,

206/6, 206/9, 207/3,

213/24, 58/6, 58/7,

58/10, 58/11, 58/17,

58/9, 208/9 ,128/4, 258,

129, 206/5, 213/9, 269,

211/41, 211/48 69/5,

211/14, 58/15, 308,

Nr XXXIX/281/09 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentu obrębu Pomlewo obejmującego działki nr 59, 60, 61/4 w Gminie Przywidz

Rolnictwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Należy stosować rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne gwarantujące zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem warstwy wodonośne

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Obręb Przywidz 166/1,154/39, 236/10, 198/2, 242/2, 225/2, 166/6, 209/15, 189/1, 211/3, 264/2, 193, 191/3, 221/2, 374/1, 211/4, 265, 178/2, 191/8, 214/5, 183/8, 221/3, 267/2, 441, 191/9, 229/5, 183/9, 230/1, 276/3, 200/1, 191/11, 229/1, 164/3

Turystyka i rekreacja

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Należy stosować rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne gwarantujące zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem warstwy wodonośne

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Odprowadzenie ścieków – docelowo sieci kanalizacji sanitarnej. Do czasu realizacji

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

192

ściekowa zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do szczelnych zbiorników bezodpływowych z bezwarunkowym obowiązkiem podłączenia do sieci kanalizacyjnej po jej zrealizowaniu.

Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować. Nie dopuszcza się funkcjonowania równocześnie kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych. Należy dążyć do, wyprzedzającej w stosunku do wprowadzania nowego zainwestowania, realizacji systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej. Dopuszcza się wyznaczenie terenów pod przepompownie ścieków w miejscach uściślonych na etapie koncepcji skanalizowania.

Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych - z dachów obiektów budowlanych – lokalne odprowadzenie na terenie działki do gruntu, z terenów parkingów, dróg utwardzonych, placów manewrowych - przed odprowadzeniem do odbiornika winny być podczyszczane w stopniu zapewniającym spełnienie wymagań określonych w obowiązujących przepisach.

Należy stosować rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne gwarantujące zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem warstwy wodonośnej.

Należy zabezpieczyć odpływ wód opadowych w sposób chroniący teren przed erozją wodną oraz zaleganiem wód opadowych.

231/5, 276/5 187, 191/4, 201/2, 517, 231/6, 280 158/15, 191/12, 206 142/9 ,232/2, 183/4 235/10 175/3, 186/2 200/2, 234, 183/6, 211/5, 177/1, 154/43, 200/3 190/2, 188, 211/6, 191/7, 208/1, 236/9, 209/11, 212/1, 262/1, 164/11, 261, 214/1, 210/3, 212/4, 502/6, 172/2, 158/22, 108/4 ,166/8, 215, 208/2, 232/1, 212/9, 234/6, 178/1 216, 209/4, 408/2, 282/1, 234/8, 190/1 217, 209/1, 509, 240, 189/2, 190/3, 171/1, 269/2, 227/4, 263,154/8, 210/2 172/1, 166/12, 227/3, 214/3,152/2, 210/5 173/1, 71/2, 202/4, 166/14, 164/12, 212/11, 173/3, 502/1, 183/7, 191/2, 164/10 222 176/1, 262/2, 183/5, 266, 164/7, 223/3, 222/2, 484/1, 214/6, 191/1, 164/8, 226/4, 205/, 484/2, 214/7 197/6, 164/8, 228/1 205/2, 165, 207, 186/1, 164/9, 228/2, 197/1, 184/2, 235/2, 166/5, 197/4, 231/7 233/2, 104/1, 268, 204/1, 198/1, 235, 233/1, 142/10, 105, 212/5, 162/82,

193

162/79, 238 162/58, 236/3, 162/141, 197/5 276/1, 157, 152/1, 236/4, 162/70, 182 212/10, 164/1 162/118, 111/2, 162/121, 199/1 162/113, 218 162/143, 235/12, 162/60, 202/1, 276/4, 162/64 162/61, 236/1, 234/1, 202/3 278, 162/57, 223/5, 235/14, 234/2 162/96 279 162/83 267/1, 235/6 235/8 162/130 284/5, 162/72, 212/7235/13 235/9, 162/52 162/93 229/4 223/6, 236/5, 162/123 166/13, 162/13, 213 273/12 49/7, 242/1 239, 174/1 162/144, 108/1, 162/75, 162/73, 237 230/2, 199/2, 203/1 162/119, 162/67, 162/106, 277 162/136, 204/5, 162/97, 162/137, 162/104, 162/145, 162/205 243/1 162/117 162/120 162/76 162/53 162/138, 491, 162/77 162/98 162/84 162/56 162/110 162/99 153 162/74 162/85 162/95 162/134 162/92 163 162/100 162/107 162/127 162/103 162/63, 184/1, 162/59 162/55 162/133, 162/50 ,162/68, 162/108, 162/78, 162/124, 162/94, 162/69, 162/105, 162/126,

194

162/51, 204/6, 192/2, 162/71, 162/62, 181, 162/111, 204/4, 192/5, 162/140, 162/81, 162/13, 162/112, 204/3, 276/6, 162/139, 162/115, 201/1, 212/8, 203/2, 174/2, 192/3 192/6, 143/1 174/3, 192/4 162/80 162/122, 192/7, 175/7, 264/1, 162/116, 196/1, 162/101 241, 168/3, 108/5, 162/65, 209/14, 162/109 209/5, 168/4, 234/10, 502/8, 209/13, 162/54 195, 143/3, 234/10 502/2, 209/12, 142/8, 168/1, 175/5, 234/7, 502, 108/2, 236/8, 196/2, 224 221/4, 502/4, 162/135, 273/4 192/1, 223/4, 229, 502/3, 504, 502/91, 62/16 174/4, 176/2, 143/2, 162/114, 162/102

XXXII/231/2014 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszarów położonych w obrębie ewidencyjnym Kozia Góra

Rolnictwo zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie terenu, wyznaczonym na rysunku planu, od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Obręb Kozia Góra dz. Nr 10, 17, 1/2, 8/4, 184/5, 60, 8/7, 55/9, 55/10, 55/8, 59/1, 35/2, 227/8 , 215/1, 8/5, 228/8, 228/15, 228/18, 228/6, 228/17, 228/21, 228/19, 228/20, 228/12, 228/13, 228/7, 228/4, 228/5, 228/9, 228/10, 228/11, 228/1, 228/2, 228/16, 228/14,8/12, 56/2, 58/2, 9/9, 228/3, 53/2, 55/7,

195

inwestycji celu publicznego); 55/5, 13/1, 55/6, 231/1, 8/8, 231/2, 54/1, 54/2, 24/6, 58/1, 24/8, 184/7

Turystyka i rekreacja

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie terenu, wyznaczonym na rysunku planu, od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego);

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie terenu, wyznaczonym na rysunku planu, od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego);

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-

ściekowa

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie terenu, wyznaczonym na rysunku planu, od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych,

odprowadzenie ścieków sanitarnych – do sieci kanalizacji sanitarnej;

(w przypadku braku kanalizacji sanitarnej) do zbiorników bezodpływowych usytuowanych na własnym terenie (obowiązek wyegzekwowania szczelności zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu ich do oczyszczalni spoczywa na gminie);

po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy

dopuszcza się lokalizację przydomowych oczyszczalni ścieków po wykonaniu dokumentacji geologiczno-inżynierskiej z uwzględnieniem warunków gruntowo – wodnych i przepisów odrębnych; ustala się dla realizacji przydomowych oczyszczalni ścieków minimalna powierzchnię nieruchomości gruntowej wynoszącą 0, 5 ha;

196

których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego);

obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować;

odprowadzenie wód opadowych: zagospodarowanie na terenie lub do układu odwadniającego. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych wymagają oczyszczenia, zgodnie z przepisami odrębnymi

Na całym obszarze planu ustala się nakaz ochrony rowów melioracyjnych

Tabela 57. Katalog nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z planów ochrony

Plan ochrony Natura Obszaru Natura 2000 Przywidz

Rolnictwo Modyfikacja gospodarki leśnej poprzez niestosowanie cięć zupełnych w odległości mniejszej niż 25 m od brzegów zbiorników dystroficznych.

Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni jezior, poprzez: 1) dążenie do budowy kanalizacji ściekowej; 2) uszczelnianie szamb; 3) dążenie do wyposażania istniejących budynków w zabudowie rozproszonej w szczelne zbiorniki bezodpływowe do gromadzenia ścieków; 4) wyposażanie nowych budynków w zabudowie rozproszonej w szczelne zbiorniki bezodpływowe do gromadzenia ścieków. (dotyczy: niezalesione strefy o szerokości 200 m wokół Jeziora Przywidz i Jeziora Małego)

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Wędkarstwo Modyfikacja gospodarki rybackiej poprzez wyłączenie z wędkowania oraz niezarybianie gatunkami obcymi dla siedliska.. Działania dotyczące uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony.

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

197

Turystyka i rekreacja Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Plan ochrony Przywidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Rolnictwo § 5. Na obszarach chronionego krajobrazu, wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały, wprowadza się następujące zakazy: 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, … 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych, 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka, 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych, 8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od: a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych, …”

Brak szczególnych odniesień w dokumencie §6. Zakaz, o którym mowa w § 5 pkt 8 nie dotyczy: 1) lokalizowania użytkowych obiektów małej architektury służących rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, 2) lokalizowanych nad wodami publicznymi, ogólnodostępnych obiektów służących turystyce wodnej, w postaci urządzeń o charakterze technicznym oraz: a) obiektów służących obsłudze przystani żeglarskich o maksymalnej łącznej powierzchni zabudowy 120 m² (sanitariaty, umywalnie, aneks kuchenny, pralnie, biuro bosmanatu, magazyn na sprzęt ratunkowy i żeglarski), b) obiektów służących obsłudze przystani kajakowych o maksymalnej łącznej powierzchni zabudowy 80 m² (sanitariaty, umywalnie, biuro obsługi przystani, magazyn na sprzęt ratunkowy i kajakowy, zmywalnie, aneks kuchenny), - z wyłączeniem kubaturowych obiektów noclegowych i gastronomicznych.

Wędkarstwo § 5. Na obszarach chronionego krajobrazu, wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

198

1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką,

Turystyka i rekreacja § 5. Na obszarach chronionego krajobrazu, wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni § 5. Na obszarach chronionego krajobrazu, wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka, 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych, 8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od: a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych, …”

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-ściekowa

§ 5. Na obszarach chronionego krajobrazu, wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszej 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

199

oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

Plan ochrony Rezerwatu przyrody „Wyspa na jeziorze Przywidzkim"

Rolnictwo Wprowadza się następujące ustalenia do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych: 1) nie lokalizowania w sąsiedztwie rezerwatu kąpielisk i przystani sprzętu pływającego;

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Wędkarstwo Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Turystyka i rekreacja Brak szczególnych odniesień w dokumencie Wprowadza się następujące ustalenia do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych: 2) objęcie strefy 100 m wokół wyspy na Jeziorze Przywidz strefą ciszy. §

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Zagospodarowanie zlewni Brak szczególnych odniesień w dokumencie Wprowadza się następujące ustalenia do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych: 2) objęcie strefy 100 m wokół wyspy na Jeziorze Przywidz strefą ciszy. §

Brak szczególnych odniesień w dokumencie

Gospodarka wodna i wodno-ściekowa

Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie Brak szczególnych odniesień w dokumencie

200

8.2. Analiza nakazów, zakazów i ograniczeń względem spełniania wymogów

wynikających z art. 59 ustawy Prawo wodne.

Każdy z zakazów, nakazów lub ograniczeń został szczegółowo przeanalizowany pod

kątem spełnia wymogów wynikających z art. 59 ustawy Prawo wodne tj.: zakaz, nakaz, ograniczenie

dotyczy użytkowania gruntów lub korzystania z wody w celu ochrony zasobów wód przed degradacją.

Na obszarze ochronnym może być również zabronione wznoszenie obiektów budowlanych oraz

wykonywanie robót lub innych czynności, które mogą spowodować trwałe zanieczyszczenie gruntów

lub wód, a w szczególności lokalizowanie inwestycji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco

oddziaływać na środowisko.

Z uwagi na to, że ustawa Prawo Wodne w obecnym brzemieniu traci moc wraz końcem

2017r., wychodząc naprzeciw wymaganiom jakie będą stawiane przez nową ustawę z dnia 20 lipca

2017 r. Prawo wodne Dz.U.2017.0.1566 , która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2018 r, analizy

przeprowadzono względem poszerzonych przepisów w niej zawartych. Każdorazowo analizę

wykonano w odniesieniu do wcześniej zidentyfikowanych zagrożeń dla jakości wód.

Zgodnie z Art. 140 ww. Ustawy „Na obszarach ochronnych może być zakazane lub

ograniczone wykonywanie robót lub czynności, które mogą spowodować trwałe zanieczyszczenie

gruntów lub wód, obejmujących:

1) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;

2) rolnicze wykorzystanie ścieków;

3) przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych;

4) stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin;

5) budowę nowych dróg, linii kolejowych, lotnisk lub lądowisk;

6) lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt;

7) lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a także

rurociągów do ich transportu;

8) lokalizowanie składowisk odpadów niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz

obojętnych;

9) mycie pojazdów mechanicznych;

10) urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk i miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do

kąpieli;

11) lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie martwych zwierząt;

12) wydobywanie kopalin;

13) wykonywanie odwodnień budowlanych lub górniczych;

14) używanie statków powietrznych do przeprowadzania zabiegów rolniczych;

15) urządzanie pryzm kiszonkowych;

16) chów lub hodowlę ryb, ich dokarmianie lub zanęcanie;

17) lokalizowanie nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;

18) składowanie opakowań po nawozach i środkach ochrony roślin;

19) stosowanie i składowanie chemicznych środków zimowego utrzymania dróg.

201

Tabela 58. Zestawienia nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z prawa lokalnego z wymienionymi w Art. 140. Ustawy Prawo wodne

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

1) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi; Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Odprowadzenie wód opadowych i roztopowych - z dachów obiektów budowlanych – lokalne odprowadzenie na terenie działki do gruntu, z terenów parkingów, dróg utwardzonych, placów manewrowych - przed odprowadzeniem do odbiornika winny być podczyszczane w stopniu zapewniającym spełnienie wymagań określonych w obowiązujących przepisach.

zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów odrębnych o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na środowisko, zakaz nie dotyczy zamierzeń ustalonych w przepisach odrębnych dotyczących obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim

obowiązuje podłączenie zabudowy do gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej; do czasu realizacji gminnego układu sieci kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzenie ścieków do indywidualnych lub zbiorowych zbiorników bezodpływowych lub jeżeli pozwalają na to warunki gruntowe i wielkość działki wyposażenie zabudowy w przydomowe oczyszczalnie ścieków

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: …

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

2) rolnicze wykorzystanie ścieków; Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

3) przechowywanie lub składowanie odpadów Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się

202

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

promieniotwórczych; może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

zakaz magazynowania, składowania odpadów i substancji niebezpiecznych bez utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenikania zanieczyszczeń do gruntu;

następujące zakazy: …

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

4) stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin;

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

5) budowę nowych dróg, linii kolejowych, lotnisk lub lądowisk;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

6) lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

203

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

7) lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a także rurociągów do ich transportu;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od:

a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

8) lokalizowanie składowisk odpadów niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: …

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

204

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

zakaz magazynowania, składowania odpadów i substancji niebezpiecznych bez utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenikania zanieczyszczeń do gruntu;

środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od:

a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

9) mycie pojazdów mechanicznych; zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego. Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: …

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

205

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

10) urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk i miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli;

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … ograniczanie intensywności zagospodarowania stref przybrzeżnych, zwłaszcza na skarpach rzecznych i jeziornych, w celu zachowania ciągów krajobrazowych oraz ochrony samych skarp przed ruchami masowymi ziemi; Na obszarach chronionego krajobrazu, podejmuje się następujące działania w zakresie czynnej ochrony ekosystemów wodnych tworzenie stref buforowych wokół zbiorników wodnych w

postaci pasów zadrzewień i zakrzewień oraz trwałych użytków zielonych, celem ograniczenia spływu substancji biogennych i zwiększenia bioróżnorodności biologicznej;

ograniczanie intensywności zagospodarowania stref przybrzeżnych, zwłaszcza na skarpach rzecznych i jeziornych, w celu zachowania ciągów krajobrazowych oraz ochrony samych skarp przed ruchami masowymi ziemi;

ochrona zlewni bezpośredniej jezior przed zainwestowaniem i użytkowaniem powodującym nasilenie procesów eutrofizacji;

11) lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie martwych zwierząt;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

12) wydobywanie kopalin; Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3

206

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji. października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

13) wykonywanie odwodnień budowlanych lub górniczych;

Wszelkie zmiany stosunków wodnych, towarzyszące realizacji inwestycji nie mogą trwale w sposób negatywny oddziaływać na tereny sąsiednie, a sposób odprowadzenia wód opadowych winien uwzględniać uwarunkowania terenów sąsiednich i nie może powodować na nich szkód,

wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych,

dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka

14) używanie statków powietrznych do przeprowadzania zabiegów rolniczych;

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

15) urządzanie pryzm kiszonkowych; Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: …

realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

16) chów lub hodowlę ryb, ich dokarmianie lub zanęcanie;

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji

17) lokalizowanie nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki

Na obszarach chronionego krajobrazu, wprowadza się następujące zakazy: … realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

207

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

18) składowanie opakowań po nawozach i środkach ochrony roślin;

zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie wyznaczonym na rysunku planu od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych, obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej oraz obiektów budowlanych, których lokalizację umożliwiają przepisy odrębne (m. in. inwestycji celu publicznego)

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

19) stosowanie i składowanie chemicznych środków zimowego utrzymania dróg.

Zakaz lokalizowania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody,

208

Art. 140. Ustawy Prawo wodne Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z aktów prawa

miejscowego Nakazy, zakazy, ograniczenia wynikające z planów ochronny

obszarów chronionych

prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;

Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenu nie może stanowić źródła zanieczyszczeń dla środowiska wodno-gruntowego.

Należy zastosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, aby przeciwdziałać zagrożeniom środowiskowym z racji dopuszczonej funkcji.

209

9. Oszacowanie kosztów i korzyści ustanowienia obszaru ochronnego

Metoda szacowania kosztów i korzyści proponowana do zastosowania w przypadku

utworzenia obszaru ochronnego zbiornika śródlądowego jest analogiczna do zaproponowanej

w opracowaniu pn. „Metodyka szacowania kosztów ustanawiania obszarów ochronnych” wykonanej

przez Instytut Rozwoju Miast w Krakowie, Zakład Problemów środowiskowych.

Ustanowienie obszaru ochronnego pociąga za sobą określone korzyści i koszty. Korzystanie

ze środowiska, ale i zachowanie jego walorów (pozyskiwanie korzyści i ponoszenie kosztów) jest

prawem i obowiązkiem. Wyjściowym elementem do szacowania kosztów i korzyści z ustanowienia

obszaru ochronnego poza określeniem zamkniętego katalogu nakazów, zakazów i ograniczeń jest

określenie, dla każdego z nich, możliwych rodzajów roszczeń mogących wystąpić po

wprowadzeniu proponowanej formy ochrony. Zgodnie z założeniami powyższej Metodyki koszty

i korzyści ustanawiania obszarów ochronnych, z ekonomicznego punktu widzenia stanowią dwie

odrębne kategorie:

koszty przede wszystkim odnoszą się do indywidualnych podmiotów, które muszą dostosować

się do nałożonych na nie zakazów, nakazów i ograniczeń

korzyści odnoszą się do zagadnienia zachowania zasobu lub jego zrównoważonego

użytkowania, stanowią przede wszystkim kategorię dóbr publicznych lub zasobu wspólnego.

Procedura szacowania kosztów polega na podziale obszarów objętych ochroną

na przestrzenne jednostki jednorodne. Za obszary jednorodne uznaje się takie gdzie:

określono takie same zakazy, nakazy i ograniczenia,

dotychczasowy sposób użytkowania (stan faktyczny) nieruchomości jest taki sam,

jednakowe są już obowiązujące ograniczenia w swobodnym korzystaniu z nieruchomości

wynikające z:

zapisów ewidencji gruntów

zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

ochrony przyrody,

ochrony gruntów rolnych i leśnych,

ochrony dóbr kultury,

ustanowionych obszarów ochronnych, stref ograniczonego użytkowania, czy te stref

technicznych.

Podstawą do oszacowania kosztów (skutków finansowych) ustalenia

zakazów/nakazów/ograniczeń – w zakresie sposobu zagospodarowania, użytkowania i zabudowy

poszczególnych nieruchomości jest określenie granic obszaru/nieruchomości której koszty dotyczą.

Szacowanie kosztów składa się z trzech podstawowych etapów:

ustalenia możliwości powstania roszczeń,

analizy zasadności roszczeń,

wyliczenia (szacunku) wielkości roszczeń należnych wraz ze wskazaniem prawdopodobieństwa

ich wystąpienia.

210

Kolejnym elementem analizy jest oszacowanie korzyści z ustanowienia obszaru ochronnego.

Należy przyjąć główne założenie, że korzyści ustanowienia obszaru ochronnego równe wartości (lub

cenie) wody, którą w ten sposób chronimy. Szacowanie korzyści polega na ocenie wielkości

chronionego zasobu i określeniu jego wartości (wyrażonej w pieniądzu). Istotnym założeniem do

szacowania korzyści z tytułu ustanowienia obszaru ochronnego jest wskazanie jego zasięgu

terytorialnego.

Podsumowując powyższe, podstawowym warunkiem koniecznym do analizy relacji kosztów-

korzyści wynikających z zakazów, nakazów i ograniczeń ustanawianych dla obszaru ochronnego jest

określenie granic tego obszaru. W przypadku zlewni jezior przywidzkich, w toku postępowania

dokumentacyjnego stwierdzono brak konieczności wyznaczania obszaru zatem podstawowy warunek

o wyznaczeniu jego granic nie został spełniony. Co do zasady nie jest zatem możliwe oszacowanie

kosztów i korzyści ustanowienia obszaru ochronnego.

211

10. Ocena możliwości usunięcia bądź modyfikacji zagrożeń

Jednymi z działań przewidzianych w aktualizacji Planu gospodarowania wodami na obszarze

dorzecza Wisły dla jednolitych części wód jeziornych są działania wskazane w kategorii Działania

organizacyjno-prawne i edukacyjne, zmierzające do ustanowienia obszarów ochronnych zbiorników

wód śródlądowych. Do działań tych należy:

opracowanie dokumentacji na potrzeby ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód

śródlądowych - termin realizacji do IV kwartału 2018r.

wydanie rozporządzenia na potrzeby ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód

śródlądowych - termin realizacji do IV kwartału 2021r.

Działania takie przewidziano również dla jeziora Przywidzkiego Dużego, którego ogólny stan

w aPGW oceniono jako zły, uznano je za zagrożone osiągnięciem celów środowiskowych i wskazano

konieczność przedłużenia terminu osiągnięcia tego celu. Stwierdzono, że ustanowienie obszaru

ochronnego jest niezbędne dla zminimalizowania presji powstałych w bezpośredniej bliskości jeziora.

Celami środowiskowymi dla jeziora Przywidzkiego Dużego są osiągnięcie dobrego stanu

ekologicznego oraz chemicznego. Ze względu na planowane na rok 2021 ustanowienie obszaru

ochronnego termin osiągnięcia celu został przesunięty na rok 2027. Derogacje uzasadniono brakiem

możliwości technicznych jego wcześniejszej realizacji i spodziewanym osiągnięciem efektów po roku

2021.

Przeprowadzona w toku prac analiza presji, bilanse oraz wyniki oceny stanu jednoznacznie wskazują

na, że głównym pierwiastkiem mogącym wpłynąć na jakość wód jezior przywidzkich jest fosfor.

Pierwiastek ten wraz z azotem jest podstawowym biogenem w naturalnych ekosystemach wodnych

i glebowych. Stężenie fosforu jest jednym z najważniejszych parametrów opisujących trofię jezior,

gdyż limituje on produkcję biomasy. Potencjalnie, największy wpływ na jakość wód jezior

przywidzkich ma fosfor przenikający ze źródeł obszarowych tj. z użytków rolnych i lasów.

Azot jest stosunkowo szybko wykorzystywany przez organizmy dzięki mobilnym jonom azotanowym.

Fosfor i fosforany cechuje słaba mobilność przez co mogą, przynajmniej okresowo, zostać

unieruchomione w powierzchniowej warstwie gruntów. Straty (wykorzystanie) azotu pochodzenia

rolniczego są znacznie wyższe aniżeli fosforu. Straty fosforu zachodzą nieregularnie, głównie

w trakcie ulewnych deszczy oraz roztopów. Dodatkowo zwiększona temperatura może spowodować

wzrost tempa mineralizacji materii organicznej z towarzyszącym temu silniejszym uwalnianiem

biogenów. Ponadto analizy wykazały, że istotnym źródłem fosforu w zlewni jezior przywidzkich są

lasy pokrywające znaczny odsetek zlewni. Tradycyjnie lasy uważa się za ekosystemy zamknięte,

w których następuje całkowity obieg materii. Przeprowadzone analizy wykazały, że materia

organiczna lasów stanowi w tym przypadku źródło biogenów.

Biorąc pod uwagę powyższe czynniki oraz uwarunkowania zlewniowe, zarówno naturalne jak

i antropogeniczne wskazać należy fosfor jako pierwiastek problemowy mogący wpłynąć na ryzyko

nieosiągnięcia celów środowiskowych.

Dążąc do osiągnięcia celów środowiskowych dla JCWP Jezioro Przywidzkie Duże należy:

Zminimalizować obciążenie jezior azotem w celu obniżenia ogólnego poziomu produkcji

Zredukować obciążenie jezior fosforem w celu ograniczenia rozwoju fitoplanktonu.

212

W poniżej tabeli przedstawiono wytypowane na wcześniejszym etapie prac obszary

problemowe wraz z określeniem możliwości ograniczenia dopływu związków biogennych biogenów.

Tabela 59. Możliwości ograniczenia zidentyfikowanych presji

Typ uwarunkowań

Grupa uwarunkowań

Zagrożenia Możliwości ograniczenia

Naturalne Limnologiczne i hydrologiczne

Ograniczona wymiana wód jezior w skali roku. Ograniczenie w wyniku przekształceń zlewni, zasobów wodnych niektórych cieków zasilających jezioro. Brak pełnej stratyfikacji.

Bak możliwości ograniczenia zagrożenia – wysokie skarpy, duży udział spływów potamicznych i wód podziemnych w zasilaniu jezior. Brak możliwości technicznych ograniczenia presji.

Klimatyczne Wzmożony spływ powierzchniowy w okresach wilgotnych (szczególnie podczas deszczy nawalnych) sprzyjający szybkiemu wymywaniu substancji biogennych z powierzchni gruntu.

Brak możliwości ograniczenia zagrożenia – wysokie skarpy, duży udział spływów potamicznych i wód podziemnych w zasilaniu jezior. Brak możliwości technicznych ograniczenia presji.

Geomorfologiczne, hydrogeologiczne i geologiczne

Duże nachylenie stoków sprzyjające szybkiej migracji zanieczyszczeń w zlewni bezpośredniej jeziora.

Bak możliwości ograniczenia zagrożenia – wysokie skarpy, duży udział spływów potamicznych i wód podziemnych w zasilaniu jezior. Brak możliwości technicznych ograniczenia presji.

Przyrodnicze Skład gatunkowy lasów – buczyny będące same źródłem zasilania w substancje biogenne. Słabo rozwinięta strefa litoralnej roślinności buforowej. Brak roślinności niskiej i podszytu, absorbujących zanieczyszczenia w strefie brzegowej jezior. Obecność kolonii kormoranów.

Lasy są centrami różnorodności biologicznej, miejscem występowania cennych i chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz naturalnymi zbiornikami retencjonującymi wodę. W przypadku jezior przywidzkich należy wziąć pod uwagę wodochronne i glebochronne funkcję lasów. Ograniczenie spływu wód a co za tym idzie biogenów z powierzchni leśnych nie jest możliwa z punktu widzenia statusu lasów w ochronie przyrody jako całości. Ewentualne ograniczenie presji ze strony lasów należy ograniczać poprzez prawidłowo prowadzoną gospodarkę leśną ze szczególnym ukierunkowaniem na ich funkcję wodochronną.

Antropogeniczne Użytkowanie zlewni

Koncentracja zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Obecność pozbawionych kanalizacji deszczowej ośrodków rekreacyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. Nawożenie naturalne i mineralne użytków rolnych w zlewni.

Obecnie zapisy aktualnych MPZP przewidują rozwój zabudowy na gruntach rolnych w tym przede wszystkim pastwiskach, oddalonych od brzegów jezior. Ograniczenie presji możliwe jest poprzez egzekwowanie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z aktów prawa miejscowego, w tym w szczególności Miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Na terenach, dla których MPZP nie zostały uchwalone należy je uchwalić przy czym do Planów nowoopracowanych bezwzględnie należy wprowadzać zapisy dotyczące gospodarki wodno-ściekowej na obszarze jakiego plan dotyczy. Presja ta w przypadku jezior przywidzkich ma charakter czysto

213

Typ uwarunkowań

Grupa uwarunkowań

Zagrożenia Możliwości ograniczenia

hipotetyczny i zakłada najgorszy możliwy dla środowiska scenariusz - nawożenia nawozami organicznymi (naturalnymi) wytworzonymi poza zlewnią, a wnoszonymi na jej obszar. Obecny układ przestrzenny rolniczych form użytkowania zlewni jest korzystny w kontekście ograniczenia zagrożeń dla wód jeziornych. Obszary te stanowią 41,3% zlewni i są znacznie oddalone od brzegów jezior, często oddzielone od nich szeroką strefą lasów. W przypadku zlewni jezior przywidzkich szacowane dawki nawozów nie przekraczają 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych. Niemniej jednak niezwłocznie po ukazaniu się Programu działań należy wprowadzić kompleksowe działania informacyjne oraz kontrolne w tym zakresie aby w przyszłości uniknąć dodatkowego obciążenia Jezior związkami azotu pochodzącymi z rolnictwa.

Gospodarka wodno-ściekowa

Duże braki w zakresie kanalizacji deszczowej, w szczególności na terenach silnie zurbanizowanych.

Na obszarze zlewni niedostatecznie rozbudowana jest sieć kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej przy bardzo dobrze rozwiniętej sieci wodociągowej. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę mieszkańców są ujęcia wód podziemnych Obecnie prowadzone są inwestycje mające na celu skanalizowanie terenów Gminy Przywidz. Planowana jest budowa nowej oczyszczalni ścieków wraz z kanalizacją sanitarną. Równolegle prowadzona jest inwestycja mająca na celu rozbudowę kanalizacji deszczowej. Należy dążyć do jej bezwzględnej poprawy poprzez objęcie systemami kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej całego obszaru zlewni by wyeliminować możliwość powstawania sytuacji awaryjnych i incydentów związanych z przedostawaniem się ścieków komunalnych i zanieczyszczonych wód opadowych i roztopowych do wód jezior i cieków, które w krótkim czasie mogą wpłynąć na wielkości wskaźników jakości wód.

Gospodarka wodna

Niedrożny odpływ z jeziora, wynikający z braku konserwacji zespołu przepustów w murowanej kładce na wypływie Wietcisy, sprzyjający koncentracji zanieczyszczeń w rejonie wypływu z Jez. Przywidzkiego Małego.

Na wypływie Wietcisy z jeziora znajduje się murowana kładka z przepustami, obecnie w złym stanie technicznym, utrudniony przepływ wód może w okresach niżówkowych prowadzić do znaczącego spowolnienia odpływu wód z jeziora co jest niebezpieczne ze względu na lokalizację w bliskim sąsiedztwie wylotu odprowadzającego ścieki z oczyszczalni komunalnej w Przywidzu i możliwość kumulacji zanieczyszczeń w osadach zalegających

214

Typ uwarunkowań

Grupa uwarunkowań

Zagrożenia Możliwości ograniczenia

na dnie koryta cieku. Należy ustalić właściciela kładki i przeprowadzić jej remont celem udrożnienia przepływu.

Gospodarka rybacko-wędkarska

Potencjalne ryzyko zwiększenia dostawy biogenów w przypadku nasilenia konkursów wędkarskich.

Wielkość oszacowanej presji ze strony gospodarki rybacko-wędkarskiej jest niewielka, niemniej jednak może zwiększać się okresowo i potencjalnie wpływać na jakość wód jezior. Należy zobowiązać użytkownika rybackiego do wydawania regulaminu wędkowania oraz zwiększyć liczbę kontroli prowadzonych przez straż rybacką celem wychwycenia ewentualnych nieprawidłowości przy stosowaniu zanęt. Obecnie korzystanie z wód na obecnym poziomie nie wymaga wprowadzenia obostrzeń w formie wprowadzonych zakazów i nakazów.

Turystyka i rekreacja

Stosunkowo duża liczba korzystających z ośrodków rekreacyjnych i kąpieliska w sezonie letnim w stosunku do relatywnie małej (w tym przypadku) objętości wód jeziora). Braki w zakresie kanalizacji deszczowej w ośrodkach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora.

Wielkość oszacowanej presji ze strony kąpiących się jest nieznaczna lecz może ulegać sezonowym zmianom. Należy dążyć do ograniczenia presji poprzez modernizację istniejących ośrodków i dostosowanie ich do liczby turystów, w tym także pod kątem ilości toalet. Korzystanie z wód na obecnym poziomie, nie wymaga wprowadzenia obostrzeń w formie wprowadzonych zakazów i nakazów. Ograniczenie presji możliwe jest poprzez egzekwowanie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z aktów prawa miejscowego, w tym w szczególności Miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Na terenach, dla których MPZP nie zostały uchwalone należy je uchwalić , przy czym do nowoopracowanych Planów bezwzględnie należy wprowadzać zapisy dotyczące gospodarki wodno-ściekowej dotyczy oraz obszarów chronionych.

Podsumowując należy stwierdzić, że nie jest możliwe całkowite ograniczenie presji

naturalnych (uwarunkowań naturalnych) bez znaczących szkód w środowisku jako całości.

Ograniczenie dopływu biogenów ze zlewni o tak stromych stokach i o takim odsetku lasów wiązałoby

się z całkowitym przekształceniem terenu co doprowadziłoby do całkowitego zniszczenia obecnych

ekosystemów, w tym także licznych stanowisk chronionych. Analizy wykazały także, że wprowadzenie

obszaru ochronnego w zakresie obejmującym użytki rolne wraz z wprowadzeniem ograniczeń

w stosowaniu nawozów naturalnych i mineralnych nie wpłynie zasadniczo na poprawę stanu

ekologicznego ocenianych wód. Brak obszaru ochronnego nie wpłynie również na jego pogorszenie.

Niemniej każde ograniczenie ładunku azotu i fosforu trafiającego do wód jest wskazane.

Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują także, że w obecnej sytuacji największe ryzyko

pogorszenia stanu ekologicznego wód jeziora związane jest ze zjawiskami incydentalnymi

i zachodzącymi w obrębie jego misy oraz brzegów. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w wynikach

215

badań uzupełniających. Oszacowana presja ze strony gospodarki rybacko-wędkarskiej, źródeł

liniowych i kąpielisk jest niewielka, tym samym korzystanie z wód w tym zakresie na obecnym

poziomie, nie wymaga wprowadzenia obostrzeń w formie wprowadzonych zakazów i nakazów.

Przeprowadzona w ramach prac nad niniejszym dokumentem szczegółowa analiza presji oraz

sposobu zagospodarowania terenu jak również istniejących ograniczeń wynikających z aktów

prawnych pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że głównym problemem mogącym wpłynąć

negatywnie na możliwości ograniczenia presji związanych z obecną i przyszłą zabudową zlewni jezior

przywidzkich jest niedostatecznie rozwinięta gospodarka wodno-ściekowa. Działania należy

skoncentrować na poprawie gospodarki wodno-ściekowej w najbliższym otoczeniu jeziora w celu

uniknięcia zdarzeń incydentalnych. Należy dążyć do jej bezwzględnej poprawy poprzez objęcie

systemami kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej całego obszaru zlewni. Pozwoli to na uniknięcie

incydentów związanych z zalewaniem zbiorników bezodpływowych i dostawaniem się zanieczyszczeń

do cieków i jezior. Prawidłowo prowadzona gospodarka wodno-ściekowa pozwoli na ograniczenie

większości presji antropogenicznych w zlewni.

Celem planowania w gospodarowaniu wodami jest m.in. osiągnięcie lub utrzymanie,

co najmniej dobrego stanu wód oraz ekosystemów od wody zależnych, a także poprawa stanu

zasobów wodnych. W toku prac nad opracowaniem niniejszej dokumentacji, stanowiącej część

procedury realizacji postanowień planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, tj. procedury

ustanawiania obszaru ochronnego określonego zbiornika wód śródlądowych autorzy uznają, że cele

wskazane w planie mogą zostać osiągnięte przez zastosowane obecnie stosowanych instrumentów

prawnych. Przeprowadzone analizy pozwalają z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że cel

środowiskowy zostanie osiągnięty w przewidzianym w Planie terminie, tj. do 2027 roku. W takiej

sytuacji wyznaczanie obszaru ochronnego nie jest celowe dla osiągnięcia celu środowiskowego

przewidzianego przez Plan. Co za tym idzie, podstawowy cel planowania w gospodarowaniu wodami

jakim jest osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu wód może zostać osiągnięty z zastosowaniem

innych instrumentów prawnych bez ustanawiania obszaru ochronnego.

Cele mogą zostać osiągnięte między innymi poprzez:

Egzekwowanie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z aktów prawnych (ustaw),

Egzekwowanie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z aktów prawa miejscowego,

w tym w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

Egzekwowanie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z planów ochronnych obszarów

chronionych,

Realizację działań wynikających z aPGW,

Realizacji działań wynikających z innych planów i programów wojewódzkich i gminnych,

w tym aktualizacji programu ochrony środowiska,

Egzekwowanie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Przywidz.

Egzekwowanie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z aktów prawnych, aktów prawa

miejscowego oraz planów ochronnych obszarów chronionych.

Analiza powyższych dokumentów wykazała, że przedmiot zakazów, nakazów oraz ograniczeń,

o których mowa w analizowanych aktach prawa miejscowego oraz planach zadań ochronnych

obszarów chronionych w pełni wyczerpuje pulą możliwych do wyznaczenia zakazów lub ograniczeń

w zakresie wykonywania robót lub czynności, a co za tym idzie wprowadzenie kolejnych byłoby

216

bezcelowe przy założeniu, że bezwzględne ich egzekwowanie wpłynie na znacząca poprawę wód

jeziora.

Wśród najważniejszych zakazów, nakazów oraz ograniczeń mogących w znaczący sposób

wpłynąć na jakość wód wymienić należy:

wszystkie obiekty obowiązkowo podłączyć do sieci kanalizacji sanitarnej po jej wybudowaniu,

a zbiorniki bezodpływowe bezwzględnie zlikwidować;

egzekwować szczelność zbiorników oraz zapewnienia okresowego odbioru ścieków i dowozu

ich do oczyszczalni (spoczywa na gminie) do czasu realizacji planowanych inwestycji

w zakresie rozszerzenia sieci kanalizacyjnej;

zakazać równoczesnego funkcjonowania kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych;

zakazać lokalizacji przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach skanalizowanych;

budować sieć uzbrojenia równoległą z realizacją obiektów kubaturowych (oczyszczalnia,

przepompownia);

zagospodarowywać wody opadowe na terenie własnej posesji lub odprowadzać do

zbiorczego układu odwadniającego;

wody opadowe i roztopowe pochodzące z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych

poddawać podczyszczaniu, zgodnie z przepisami odrębnymi.

Wszystkie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego opracowane dla obszarów

leżących w zlewni jezior przywidzkich zakładają restrykcyjne zasady w odniesieniu do odprowadzania

ścieków sanitarnych i wód opadowych. Należy zaznaczyć, że wymienione powyższej zakazy, nakazy

i ograniczenia wymieniane są w każdym uchwalonym mpzp na terenie zlewni jezior przywidzkich.

Poszczególne zapisy planów różnią się jedynie sposobem ich sformułowania.

Rekomendacja:

Należy bezwzględnie egzekwować zapisy mpzp.

W nowoopracowanych mpzp bezwzględnie należy wprowadzać zapisy dotyczące

gospodarki wodno-ściekowej na obszarze jakiego plan dotyczy.

Dla Planów, w których brak jest takowych zapisów należy przeprowadzić procedurę ich

zmiany.

Wprowadzenie odniesień do warunków ochrony obszarów chronionych w aktach prawa

lokalnego

Realizację działań wynikających z aktualizacji Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza

Wisły

W aPGW poza działaniami związanymi bezpośrednio z ustanowieniem obszaru ochronnego określono

następujące mające na celu osiągnięcie dobrego stanu JCWP.:

kontrola postępowania w zakresie gromadzenia ścieków przez użytkowników prywatnych

i przedsiębiorców oraz oczyszczania ścieków przez użytkowników prywatnych z częstotliwością

co najmniej raz na 3 lata,

kontrola postępowania w zakresie oczyszczania ścieków przez przedsiębiorstwa z częstotliwością

raz na 3 lata,

kontrola rolniczego gospodarowania przez użytkowników prywatnych i przedsiębiorstwa

z częstotliwością raz w roku,

217

objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody.

Szczególną rolę w osiągnięciu dobrego stanu JCWP mają działania określone w Planie jako kontrolne

działania podstawowe.

Rekomendacja:

Należy zastosować wszelkie możliwe środki celem realizacji powyższych działań.

Egzekwowanie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Przywidz.

Istotnym dokumentem mającym wpływ na ochronę środowiska ma Regulamin utrzymania

czystości i porządku na terenie Gminy Przywidz. W regulaminie znaleźć możemy szczególne

wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku, których kategoryczne przestrzeganie

znacząco wpłynie na poprawę jakości wód jezior. Są to przede wszystkim określone w nim

częstotliwości i sposoby pozbywania się nieczystości ciekłych:

1) pozbywanie się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości winno się odbywać w sposób

systematyczny, nie dopuszczając do przepełnienia się urządzeń do gromadzenia nieczystości ciekłych,

gwarantując zachowanie czystości i porządku na terenie nieruchomości;

2) pozbywania się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości, które nie zastało objęte

odbiorem przez Gminę Przywidz, winno się odbywać na podstawie umowy z przedsiębiorcą

posiadającym zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników

bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych.

Rekomendacja:

Kategoryczne egzekwowanie przestrzegania regulaminu przez mieszkańców między innymi poprzez

nakładanie wysokich kar za jego nieprzestrzeganie.

218

11. Ocena konieczności wprowadzenia obszaru ochronnego świetle obowiązujących

przepisów

Aktualny stan prawny

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza jest jednym z instrumentów

planistycznych w gospodarowaniu wodami, które wymienia w art. 113 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.

Prawo wodne [dalej: PW]. Podstawowym celem planowania w gospodarowaniu wodami zgodnie

z art. 112 PW jest programowanie i koordynowanie działań mających na celu osiągnięcie lub

utrzymanie, co najmniej dobrego stanu wód oraz ekosystemów od wody zależnych, a także poprawę

stanu zasobów wodnych. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza zawiera w swojej treści

m.in. wykaz określonych rodzajów obszarów chronionych (pkt 3), ustalenie celów środowiskowych

dla jednolitych części wód i obszarów chronionych(pkt 5), a także podsumowanie działań zawartych

w programie wodno-środowiskowym kraju, z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych

celów środowiskowych (pkt 7).

Zgodnie z art. 114 ust. 5 PW plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza jest

przyjmowany w formie rozporządzenia Rady Ministrów. Oznacza to, że stanowi on akt powszechnie

obowiązujący, a jego postanowienia muszą być, co do zasady uwzględniane w toku wydawania m.in.

pozwoleń wodnoprawnych oraz decyzji w przedmiocie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na

środowisko. Co więcej zgodnie z art. 118 PW postanowienia planu gospodarowania wodami na

obszarze dorzecza muszą być uwzględnianie także przy tworzeniu innych dokumentów

planistycznych w tym, posiadających przymiot aktów prawa miejscowego, miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego. Warto przy tym wskazać, że plan gospodarowania wodami na

obszarze dorzecza ma swoistą kaskadową, czy też szufladkową budowę. Jego treść bowiem z jednej

strony, częściowo zależy od treści innych dokumentów, w szczególności programu wodno-

środowiskowego kraju. Z drugiej zaś strony sam plan gospodarowania wodami ustanawia pewne

wymagania stanowiące punkt wyjścia dla opracowania innych aktów planistycznych.

Co jednak godne podkreślenia plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza sam

w sobie nie ustanawia określonych obszarów ochrony zbiorników wód śródlądowych, a może jedynie

wskazywać na konieczność ich ustanowienia. Samo wskazanie konieczności ustanowienia

określonego obszaru ochrony zbiornika wodnego w planie nie powoduje jednak jeszcze, że obszar

taki zostaje wyznaczony. Innymi słowy, przedmiotowy plan nie stanowi instrumentu normatywnego

służącego do kreacji wspomnianych obszarów. Obszar ochronny zostaje wyznaczony dopiero na

mocy rozporządzenia wydanego przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej na

podstawie art. 60 PW.

Nowa ustawa Prawo wodne

W kontekście wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. przepisów ustawy z dnia 20 lipca

2017 r. – Prawo Wodne [dalej: nPW] pojawia się pytanie o los prawny planów gospodarowania

wodami dorzeczy uchwalonych przed jej wejściem w życie. Odpowiedź na tak postawiony problem

przynosi przepis art. 555 nPW. Zgodnie z ust. 2 pkt 6 ww. przepisu plany gospodarowania wodami na

obszarach dorzeczy stają się z dniem wejścia w życie ustawy planami gospodarowania wodami na

obszarach dorzeczy w rozumieniu art. 318 ust. 1 nPW i podlegają przeglądowi i aktualizacji do dnia

219

22 grudnia 2021 r. Pośród celów planowania w gospodarowaniu wodami art. 316 nPW wymienia,

podobnie jak ma to miejsce obecnie, osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu wód oraz

ekosystemów zależnych od wód, a także ochronę, poprawę i zapobieganie dalszemu pogarszaniu

stanu ekosystemów wodnych, lądowych i terenów podmokłych oraz poprawę stanu zasobów

wodnych.

Procedura ustanawiania obszarów ochronnych wód śródlądowych ulega na gruncie nPW

pewnym modyfikacjom, nie zmieniającym jednak zasadniczo wniosków wysnutych na gruncie

aktualnego stanu prawnego. Zgodnie z art. 141 nPW obszary ochronne będzie ustanawiał w nowym

stanie prawnym w drodze aktu prawa miejscowego wojewoda na wniosek Wód Polskich. Dopiero

zatem wydanie przez wojewodę ww. aktu prawa miejscowego spowoduje powstanie obszaru

ochronnego. Zgodnie z art. 141 ust. 3 nPW do wniosku o ustanowienie obszaru ochronnego

składanego przez Wody Polskie należy dołączyć w przypadku zbiornika wód powierzchniowych wyniki

przeprowadzonych badań hydrologicznych, hydrograficznych i geomorfologicznych. Analizując

powyższe wymaganie formalne wniosku w kontekście obowiązku rozpoczęcia określonych działań w

terminie 3 lat od dnia publikacji planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza należy

wskazać, że za wystarczające w tym terminie należałoby uznać już przystąpienie do wykonania

niniejszej dokumentacji. Z pomocą innych rozwiązań prawnych zrealizowany zostałby już bowiem

główny cel, który miałby stanowić podstawę ustanowienia obszaru chronionego, tj. osiągnięcie lub

utrzymanie dobrego stanu wód tego zbiornika.

Podsumowanie

Podsumowując dotychczasowe rozważania, wydaje się zatem, że zarówno na gruncie obecnie

obowiązującej ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne jak i ustawy Prawo wodne z dnia 20 lipca

2017 r. nie sposób wysnuć wniosku, iż plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza nakłada

na kompetentne organy obowiązek ustanowienia obszaru ochronnego w sztywno określonym

terminie. Biorąc pod uwagę cele planowania w gospodarowaniu wodami m.in. osiągnięcie lub

utrzymanie dobrego stanu wód wydaje się, że w sytuacji, kiedy w toku postępowania zmierzającego

do ustanowienia określonego obszaru ochronnego zostanie ustalone, że zakładane w planie

gospodarowania wodami cele środowiskowe dla zbiornika wodnego zostały już osiągnięte

z wykorzystaniem innych narzędzi, ustanowienie obszaru ochronnego nie będzie konieczne. Pomimo

niepodjęcia działań zakładanych przez plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza zostałyby

bowiem w tej sytuacji osiągnięte wskazane dla danego zbiornika założenia, a co za tym idzie

zrealizowany podstawowy cel planu gospodarowania wodami w tym zakresie. Podejmowanie w tej

sytuacji dalszych działań zmierzających do ustanowienia obszaru ochronnego nie prowadziłoby więc

do realizacji celów zawartych w planie i w istocie byłoby bezprzedmiotowe.

Ustanowienie obszaru ochronnego Jeziora Przywidzkiego Dużego

Z braku jakichkolwiek doświadczeń w zakresie ustanawiania obszarów ochronnych jezior,

pomimo że ustanowienie obszarów ochronnych przewidziano w sumie dla 51 jezior, postanowiono

przystąpić do tego działania w pierwszej kolejności na 4 jeziorach „pilotażowych” w dorzeczu Wisły,

wśród których znalazło się także jezioro Przywidzkie Duże., Ustanowienie obszaru ochronnego jeziora

Przywidzkiego Dużego planowane jest na rok 2021.

Jak zostało już wspomniane , przepis art. 114 ust. 2 PW oraz analogicznie przepis art. 318 ust.

3 nPW przewiduje, że rozpoczęcie realizacji działań zawartych w tym punkcie Planu należy zapewnić

220

nie później niż w terminie 3 lat od dnia jego ogłoszenia. Rozpoczęcie działań w odniesieniu do

ustanowienia obszaru ochronnego jeziora Przywidzkiego Dużego oznacza, że w powyżej wskazanym

terminie należałoby co najmniej przystąpić do sporządzania dokumentacji niezbędnej do

ustanowienia obszaru ochronnego mocą aktu prawa miejscowego wydawanego przez kompetentny

organ. Co więcej jeżeli w toku sporządzania przedmiotowej dokumentacji okazałoby się, zastosowane

do tej pory instrumenty pozwalają przyjąć, że zostanie on osiągnięty w przewidzianym w Planie

terminie, można odstąpić od wyznaczenia obszaru ochronnego. W takiej sytuacji wyznaczanie

obszaru ochronnego byłoby bowiem zbędne dla osiągnięcia celu środowiskowego przewidzianego

przez Plan, a co za tym idzie podstawowy cel planowania w gospodarowaniu wodami tj. osiągnięcie

lub utrzymanie dobrego stanu wód mógłby zostać osiągnięty z zastosowaniem innych instrumentów

prawnych bez ustanawiania obszaru ochronnego.

Przedstawiona w niniejszej dokumentacji analiza zlewni jezior przywidzkich wykazała brak

konieczności ustanowienia obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych jeziora Przywidzkiego

Dużego wobec czego proponuje się odstąpienie od powyższego.

221

12. Spis załączników

1. Załączniki kartograficzne:

Załącznik Kartograficzny nr 1 – Mapa hydrograficzna zlewni jezior przywidzkich

w skali 1:15 000

Załącznik kartograficzny nr 2 – Mapa inwentaryzacyjna zlewni jezior przywidzkich

w skali 1:15 000

Załącznik kartograficzny nr 3 – Mapa użytkowania terenu zlewni jezior przywidzkich

w skali 1:15 000

Załącznik kartograficzny nr 4 – Mapa obszarów zlewni jezior przywidzkich

z obowiązującymi ograniczeniami w użytkowaniu terenów w skali 1:15 000

2. Załączniki dokumentacyjne:

Załącznik nr 1 – Dokumentacja fotograficzna

Załącznik nr 2 – Protokoły analiz laboratoryjnych

Załącznik nr 3 – Wykaz lasów ochronnych

Załącznik nr 4 – Komunikat Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej

3. Materiały uzupełniające:

Zestaw arkuszy kalkulacyjnych Excel z tabelami obliczeniowymi

Zestaw wybranych rycin

Zestaw danych shape – wytworzonych na potrzeby niniejszego opracowania

222

13. Spis ilustracji

Ryc. 1. Położenie jezior przywidzkich na tle mapy topograficzne [źródło: Mapa topograficzna

Polski – Vmap1] .................................................................................................................... 14

Ryc. 2. Położenie jezior przywidzkich w regionie wodnym Dolnej Wisły ............................................. 16

Ryc. 3. Batymetria Jez. Przywidzkiego Małego [opracowanie własne na podstawie IRŚ Olsztyn] ........ 18

Ryc. 4. Batymetria Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) [opracowanie własne na

podstawie IRŚ Olsztyn] ......................................................................................................... 21

Ryc. 5. Profile termiczne Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) – badania WIOŚ

Gdańsk – 2010 [opracowanie własne na podstawie WIOŚ Gdańsk] ...................................... 22

Ryc. 6. Fragment mapy obszaru Natura 2000 z zaznaczonymi siedliskami różanki [źródło:

opracowanie własne z wykorzystaniem; Przywidz PLH220025 - dokumentacja

planu zadań ochronnych (PZO)] ............................................................................................ 25

Ryc. 7. Jednolita Część Wód Jeziornych Jezioro Przywidzkie Wielkie [opracowanie własne z

wykorzystaniem warstw MPHP i aPGW] ............................................................................... 26

Ryc. 8. Profile pomiarowe na jeziorach przywidzkich [źródła; MPHP, GUGiK Mapa Topograficzna

Polski]................................................................................................................................... 31

Ryc. 9. Analiza zmienności przewodności elektrolitycznej właściwej [na podstawie danych PMŚ] ...... 33

Ryc. 10. Analiza zmienności widzialności krążka Secchiego [na podstawie danych PMŚ] .................... 34

Ryc. 11. Analiza zmienności zawartości azotu ogólnego [na podstawie danych PMŚ i własnych]........ 34

Ryc. 12. Analiza zmienności zawartości fosforu ogólnego [na podstawie danych PMŚ i własnych] ..... 35

Ryc. 13. Analiza zmienności zawartości chlorofilu „a” [na podstawie danych PMŚ] ............................ 35

Ryc. 14. Zmienność koncentracji azotu ogólnego w latach 2010-2017 [na podstawie danych

PMŚ i badań własnych] ......................................................................................................... 36

Ryc. 15. Zmienność koncentracji fosforu ogólnego w latach 2010-2017 [na podstawie danych

PMŚ i badań własnych] ......................................................................................................... 36

Ryc. 16. Zlewnia jezior przywidzkich na tle podziału administracyjnego [źródło: MPHP, CODGiK

– PRG] .................................................................................................................................. 40

Ryc. 17. Szkic lokalizacyjny jezior przywidzkich na tle ortofotomapy rejonu [źródło: opracowanie

własne na podstawie, PRG CODGiK i Geoportal woj. pomorskiego] ....................................... 41

Ryc. 18. Litologia utworów powierzchniowych w zlewni jezior przywidzkich [źródło: opracowanie

własne na podstawie Mapa Litogenetyczna Polski w skali 1:50.000 – Geoportal CBDG

PIG-PIB) ................................................................................................................................ 47

Ryc. 19. System krążenia wód podziemnych na Pojezierzu Kaszubskim [źródło; karta

informacyjna JCWPd 13 - PIG-PIB]......................................................................................... 52

Ryc. 20. GZWP i JCWPd w zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne na podstawie aPGW

i PIG-PIB] ............................................................................................................................. 53

Ryc. 21. Źródła danych wykorzystanych do wyznaczenia zlewni elementarnych ................................ 58

Ryc. 22. Podział zlewni jezior przywidzkich na zlewnie cząstkowe [opracowanie własne z

wykorzystaniem MPHP 2010] ............................................................................................... 60

Ryc. 23. Hydrogramy średnich miesięcznych przepływów Wietcisy w profilu Skarszewy

[opracowanie własne na podstawie danych IMGW-PIB]........................................................ 61

Ryc. 24. Procentowy udział zlewni cząstkowych w całkowitym zasilaniu powierzchniowym jezior

przywidzkich [opracowanie własne] ...................................................................................... 69

223

Ryc. 25. Wyciąg z mapy roślinności potencjalnej Polski [www.igipz.pan.pl/Roslinnosc-

potencjalna-zgik.html] .......................................................................................................... 70

Ryc. 26. Lasy i gleby w zlewni jezior przywidzkich [źródło: BDOT - CODGiK] ....................................... 71

Ryc. 27. Lokalizacja lasów wodochronnych [źródło: geoportal Lasów Państwowych] ......................... 73

Ryc. 28. Lokalizacja lasów glebochronnych [źródło: geoportal Lasów Państwowych] ......................... 74

Ryc. 29. Obszary chronione w zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne z wykorzystaniem

bazy danych GDOŚ i MPHP 2013] .......................................................................................... 77

Ryc. 30. Siedliska i stanowiska Natura 2000 [źródło: opracowanie własne na podstawie Przywidz

PLH220025 - dokumentacja planu zadań ochronnych - PZO] ................................................. 78

Ryc. 31. Udział procentowy poszczególnych formy użytkowania terenu w analizowanych

strefach zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne] .................................................... 79

Ryc. 32. Mapa form użytkowania terenu zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne z

wykorzystaniem danych z lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE] ........................................ 85

Ryc. 33. Sieć kanalizacji sanitarnych w zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne na

podstawie danych UG w Przywidzu] ..................................................................................... 87

Ryc. 34. Wyciąg nr 1 z mapy inwentaryzacji roślinności brzegowej [opracowanie własne na

podkładzie; ortofotomapa – geoportal woj. pomorskiego] .................................................... 91

Ryc. 35. Wyciąg nr 2 z mapy inwentaryzacji roślinności brzegowej [opracowanie własne na

podkładzie; ortofotomapa – geoportal woj. pomorskiego] .................................................... 91

Ryc. 36. Mapa poglądowa zinwentaryzowanych zagrożeń (źródło; MPHP 2010, SWDE]..................... 94

Ryc. 37. Udział poszczególnych presji obszarowych w dostawie azotu i fosforu ............................... 102

Ryc. 38. Stężenia BZT5 w wodach dopływających do badanych jezior .............................................. 107

Ryc. 39. Stężenia BZT5 w poszczególnych profilach na jeziorach ...................................................... 107

Ryc. 40. Stężenia azotu amonowego w wodach dopływających do badanych jezior......................... 108

Ryc. 41. Stężenia azotu amonowego w poszczególnych profilach na jeziorach................................. 108

Ryc. 42. Azot azotanowy -stężenia w wodach dopływających do badanych jezior ............................ 109

Ryc. 43. Azot azotanowy - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach ................................... 109

Ryc. 44. Azot azotynowy --stężenia w wodach dopływających do badanych jezior........................... 109

Ryc. 45. Azot azotynowy - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach ................................... 110

Ryc. 46. Azot Kjeldahla - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior.............................. 110

Ryc. 47. Azot Kjeldahla - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach...................................... 110

Ryc. 48. Azot ogólny - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior ................................. 111

Ryc. 49. Azot ogólny - stężenia w poszczególnych profilach na jeziorach ......................................... 111

Ryc. 50. Fosforany - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior .................................... 111

Ryc. 51. Fosfor ogólny - stężenia w wodach dopływających do badanych jezior............................... 112

Ryc. 52. Procentowy udział ładunków z poszczególnych źródeł obszarowych w całkowitym

zasilaniu zlewni................................................................................................................... 132

Ryc. 53. Mapa obszarów zlewni z granicami obowiązujących mpzp, OBZP oraz granicą

aglomeracji Przywidz [opracowanie własne na podstawie Uchwał Rady Gminy oraz

geoportalu GeoSMoRP] ...................................................................................................... 148

224

14. Spis tabel

Tabela 1. Morfometria Jeziora Przywidzkiego Małego ....................................................................... 18

Tabela 2. Ocena podatności na degradację Jeziora Przywidzkiego Małego na podstawie SOJJ

(Kudelska, Cydzik, Szoszka, 1994).......................................................................................... 19

Tabela 3. Morfometria Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego)..................................................... 20

Tabela 4. Ocena podatności na degradację Jeziora Przywidzkiego Wielkiego wg SOJJ

[źródło; MGGP i IOŚ] ............................................................................................................. 22

Tabela 5. Podstawowa charakterystyka JCWP (za aPGW) .................................................................. 27

Tabela 6. Wyciąg z wykazu jednolitych części wód powierzchniowych przeznaczonych

do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych .................................................................... 27

Tabela 7. Wyciąg z katalogu działań dla JCWP jeziornej Jezioro Przywidzkie Duże [źródło:

aPGW] .................................................................................................................................. 28

Tabela 8. Zestawienie stanu wód jeziora wg PMŚ w latach 2010-2016 [źródło: WIOŚ Gdańsk]........... 30

Tabela 9. Ocena stanu ekologicznego jezior [własne badania uzupełniające - sierpień 2017] ............. 32

Tabela 10. Zmienność parametrów jakości wód Jeziora Przywidzkiego Wielkiego (Dużego) w

odniesieniu do oceny stanu ekologicznego [na podstawie danych PMŚ oraz własnych] ......... 33

Tabela 11. Zestawienie wyników badań letnich serii pomiarowych [na podstawie danych PMŚ

i badań własnych] ................................................................................................................. 36

Tabela 12. Charakterystyki meteorologiczne dla Stacji IMGW i UG w Borucinie z wielolecia

1961-2000 [źródło; http://www.klimat.ug.edu.pl/] ............................................................... 43

Tabela 13. Zróżnicowanie litologiczne utworów powierzchniowych w zlewni jezior przywidzkich

[źródło: opracowanie własne] ............................................................................................... 46

Tabela 14. Podstawowe parametry morfometryczne i hydrograficzne zlewni .................................... 56

Tabela 15. Charakterystyka wydzielonych zlewni odpływowych ........................................................ 59

Tabela 16. Charakterystyka wydzielonych zlewni bezodpływowych................................................... 59

Tabela 17. Charakterystyka profili pomiarowych ............................................................................... 62

Tabela 18. Średnie miesięczne, półroczne i roczne przepływy dla rzeki Wietcisy w profilu

Skarszewy z wielolecia 1981-1991 [źródło: IMGW-PIB – dane surowe].................................. 63

Tabela 19. Wyniki pomiarów przepływów w wyznaczonych profilach hydrometrycznych .................. 64

Tabela 20. Przepływ i odpływ jednostkowy dla wybranego roku wskaźnikowego 1988

wykorzystane do dalszych obliczeń hydrologicznych ............................................................. 65

Tabela 21. Zestawienie przyjętych do obliczeń rozkładu miesięcznego przepływów i odpływów

jednostkowych danych charakterystycznych SQ i Sq dla roku 1988 oraz SSQ i ssq dla

rzeki Wietcisa w profilu Skarszewy [opracowanie własne na podstawie danych

IMGW-PIB ............................................................................................................................ 66

Tabela 22. Miesięczne współczynniki rozkładu przepływów w odniesieniu do przepływów

średnich rocznych [opracowanie własne] .............................................................................. 66

Tabela 23. Rozkład przepływów w miesiącach roku wilgotnego [opracowanie własne] ..................... 67

Tabela 24. Rozkład miesięczny wartości odpływu w niekontrolowanych zlewniach cząstkowych

dla roku wilgotnego [opracowanie własne] ........................................................................... 67

Tabela 25. Średnie opływy powierzchniowe (miesięczne, półroczne i roczne) z cząstkowych

zlewni jezior przywidzkich [opracowanie własne] ................................................................. 68

225

Tabela 26. Wymiana pozioma wód jezior przywidzkich – odpływ powierzchniowy [opracowanie

własne]................................................................................................................................. 68

Tabela 27. Pełna struktura użytkowania gruntów w zlewni jezior przywidzkich [opracowano na

podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE] ............................................................... 81

Tabela 28. Struktura użytkowania gruntów w zlewni jezior przywidzkich [opracowano na

podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE] ............................................................... 82

Tabela 29. Struktura użytkowania gruntów w pasie 100 m od brzegów jezior [opracowano na

podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE] ............................................................... 83

Tabela 30. Struktura użytkowania gruntów w pasie 500 m od brzegów jezior [opracowano na

podstawie lokalnego zasobu geodezyjnego SWDE] ............................................................... 84

Tabela 31. Zestawienie ujęć wód podziemnych ................................................................................. 86

Tabela 32. Identyfikacja presji punktowych- pobory wód podziemnych............................................. 99

Tabela 33. Identyfikacja presji punktowych- zrzuty ścieków ............................................................ 100

Tabela 34. Przydomowe oczyszczalnie ścieków w granicach zlewni jezior przywidzkich - wyciąg

z ewidencji gminnej ............................................................................................................ 101

Tabela 35.Zestawienie wyników analiz uzupełniających (badania uzupełniające - sierpień 2017)..... 105

Tabela 36. Cieki względem wartości z załącznika nr I do rozporządzenia (badania uzupełniające -

sierpień 2017)..................................................................................................................... 106

Tabela 37.Zestawienie wyników analiz uzupełniających - JEZIORO (badania uzupełniające -

sierpień 2017)..................................................................................................................... 106

Tabela 38. Określenie współczynnika redukcji azotu dla terenów leśnych ....................................... 119

Tabela 39. Określenie współczynnika redukcji fosforu dla terenów leśnych ..................................... 119

Tabela 40. Ładunki całkowite N ze zlewni cząstkowych ................................................................... 121

Tabela 41. Ładunki całkowite P ze zlewni cząstkowych .................................................................... 122

Tabela 42. Rozkład miesięczny ładunków biogenów pochodzenia rolniczego .................................. 123

Tabela 43. Rozkład miesięczny ładunków azotu z depozycji atmosferycznej i ze źródeł

komunalnych ...................................................................................................................... 124

Tabela 44. Rozkład miesięczny ładunków fosforu z depozycji atmosferycznej i ze źródeł

komunalnych ...................................................................................................................... 124

Tabela 45. Bilans potencjalny ładunków azotu w zlewni jezior przywidzkich .................................... 126

Tabela 46. Bilans potencjalny ładunków fosforu w zlewni jezior przywidzkich ................................. 127

Tabela 47. Bilans rzeczywisty ładunków azotu w zlewni jezior przywidzkich .................................... 128

Tabela 48. Bilans rzeczywisty ładunków fosforu w zlewni jezior przywidzkich.................................. 129

Tabela 49. Szacowane jednostkowe ładunki fosforu z ha powierzchni w zlewniach cząstkowych

jezior przywidzkich ............................................................................................................. 132

Tabela 50. Oszacowanie ładunków N, pochodzących z wykorzystania rekreacyjnego jeziora

i źródeł liniowych ................................................................................................................ 135

Tabela 51. Oszacowanie ładunków P, pochodzących z wykorzystania rekreacyjnego jeziora

i źródeł liniowych ................................................................................................................ 136

Tabela 52. Synteza czynników sprzyjających i niesprzyjających pogorszeniu stanu wód jeziora........ 140

Tabela 53. Szczególne warunki, nakazy i zakazy wynikające z MPZP ................................................ 149

Tabela 54. Szczególne warunki, nakazy i zakazy wynikające z zapisów w planach ochrony ............... 157

Tabela 55. Katalog nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z aktów prawa krajowego...... 168

Tabela 56.Katalog nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z aktów prawa miejscowego... 183

Tabela 57. Katalog nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z planów ochrony .................. 196

226

Tabela 58. Zestawienia nakazów, ograniczeń oraz zakazów wynikających z prawa lokalnego

z wymienionymi w Art. 140. Ustawy Prawo wodne ............................................................. 201

Tabela 59. Mozliwości ograniczenia zidentyfikowanych presji ......................................................... 212

227

15. Literatura

1. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Przywidz na lata 2016-2019

z perspektywą na lata 2020-2023

2. Byczkowski 1999, Hydrologia, t. I i II, Wydawnictwo SGGW, Warszawa

3. Choiński A., 2007, Limnologia fizyczna Polski, Wyd. UAM, Poznań

4. Ciepielowski, 1999, Podstawy gospodarowania wodą, Wyd. SGGW, Warszawa

5. Dayczak-Calikowska K., 1982 ― Szczegółowy profil litologiczno-stratygraficzny otworu

wiertniczego Środa IG 2. Jura środkowa. W: Środa IG1, Środa IG 2 . Profile Głęb. Otw. Wiertn.

Inst. Geol., 56: 24–26

6. Decyzja Komisji Europejskiej z 13 listopada 2007 r. (Dz. U L 024/58 z 2013 r.)

7. Dynowska I., 1971 Typy reżimów rzecznych w Polsce, Prace IG UJ, Kraków

8. Dyrektywa Rady Europy z dnia 21 maja 1992 r. 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk

przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992)

9. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r.

ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U.UE L z dnia 22

grudnia 2000 r.)

10. Fac-Beneda J., 2011, Młodoglacjalny system hydrograficzny, Wyd. UG, Gdańsk, p. 213

11. Giercuszkiewicz-Bajtlik M., 1990, Prognozowanie zmian jakości wód stojących, Instytut

Ochrony Środowiska, Warszawa

12. Gruchot A.T., 2003, Orientacyjne wartości współczynnika filtracji gruntów naturalnych

materiały dydaktyczne UR w Krakowie (www.matrix.ur.krakow.pl – dostęp sierpień 2017) na

podstawie badań własnych Gruchot A.T. - Rozprawa doktorska. Akademia Rolnicza, Kraków

13. Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce, Prz. Met.

i Hydr., 1, 7-20

14. Gumiński R., 1951, Meteorologia i klimatologia dla rolników, PWRiL, Warszawa

15. http://www.klimat.ug.edu.pl/

16. http://www.sebastianbielak.pl/uploads/pdf/Eutrofizacja_wod_powierzchniowych_Biebrzanski

ego_Parku_Narodowego_S_Bielak.pdf

17. Hutorowicz, A. Pasztaleniec A., 2009, Opracowanie metodyki oceny stanu ekologicznego jezior

w oparciu o fitoplankton, Warszawa-Olsztyn

18. Identyfikacja znaczących oddziaływań antropogenicznych wraz z oceną wpływu tych

oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne w regionie wodnym Dolnej Wisły,

PectoreEco, praca zbiorowa, 2012

19. Jaworska-Szulc B., Pruszkowska-Caceres M., Przewłócka M., 2014, Analiza kontaktu wód

podziemnych i powierzchniowych na podstawie badań ich jakości na młodoglacjalnym

obszarze Pojezierza Kaszubskiego, Przegląd Geologiczny, vol. 62, nr 4, ss. 204-213

228

20. Kleczkowski A. S. red. 1990: Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP)

w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Inst. Hydroge-ol. i Geol. Inż. AGH Kraków

21. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo

Środowiska, 2004, Warszawa

22. Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa

23. Kopiński A., Tujaka A., 2009, Bilans azotu i fosforu w rolnictwie polskim, [w;] Woda-

Środowisko-Obszary-Wiejskie, IMUZ, t.9, z.4(28), s. 103-116

24. Kozerski B. 1988 - Warunki występowania i eksploatacji wód podziemnych w Gdańskim

systemie wodonośnym. [W:] Mat. IV Sympozjum: Aktualne Problemy Hydrogeologii, Gdańsk:

1-20

25. Kozerski B. 1990 - Wody podziemne okolic Gdańska. Prz. Geol., 38 (5/6): 234-239

26. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, aktualizacja IV i V

27. Król H. i Soczyńska U., 1989, Wpływ lasu na stosunki hydrologiczne małych zlewni strefy

przymorskiej, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 1989, 259s

28. Kudelska D., Cydzik D., Soszka H., 1994, Wytyczne Monitoringu podstawowego jezior,

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa

29. Lange W., Maślanka W. 1996. Współczesne przemiany jezior zlewni górnej Raduni w: Mat.

Konf. Geogr. PTG, Warszawa – Mądralin

30. Lendzion, 1983, Biostratygrafia osadów kambru w polskiej części platformy

wschodnioeuropejskiej, Kwartalnik geologiczny, tom 27, Warszawa

31. Maćkowiak C., Żebrowski J. 2000, Skład chemiczny obornika w Polsce. Nawozy i Nawożenie,

ss. 119-130

32. Mapa Litogenetyczna Polski w skali 1:50.000 – Geoportal CBDG PIG-PIB

33. Mapa Podziału Hydrograficznego Polski wykonana przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt

Rzecznych IMGW na zamówienie Ministra Środowiska i sfinansowanej ze środków

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

34. Mapa roślinności potencjalnej Polski -www.igipz.pan.pl/Roslinnosc-potencjalna-zgik.html

35. Matuszkiewicz J.M., 2008, Regionalizacja geobotaniczna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa

36. Matuszkiewicz W., 2001, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wyd. Nauk.

PWN, Warszawa

37. Metodyka szacowania kosztów ustanawiania obszarów ochronnych, 2012, Instytut Rozwoju

Miast w Krakowie, Zakład Problemów środowiskowych

38. Mojski J. E., 1984 – Mezoplejstocen, Niż Polski i Niziny środkowopolskie. [w:] Budowa

Geologiczna Polski. 1. Wyd. Geol., Warszawa

39. Okołowicz W., Martyn D., 1979, Regiony klimatyczne Polski, [w:] Atlas geograficzny Polski,

PPWK, Warszawa

229

40. Opracowanie Ekofizjograficzne do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa

Pomorskiego, Aktualizacja 2014

41. Paczyński B. red. 1995: Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000. Część II. Zasoby, jakość

i ochrona zwykłych wód podziemnych. PIG Warszawa

42. Paczyński B., Sadurski A. red., 2007 – Hydrogeologia regionalna Polski. Tom 1 i 2. Wyd. PIG.

Warszawa

43. Pająk J.J., Kowalik B., 2006, Wpływ żywienia i systemu utrzymania zwierząt na ilość i skład

odchodów od bydła Nawozy i Nawożenie (Fertilizers and Fertilization), 4 (29), 7-19, 2007 pkt. 2

44. Pazdro Z., Kozerski B., 1990, Hydrogeologia ogólna, Wyd. Geol., Warszawa

45. Plany batymetryczne jezior Przywidzkiego Małego i Przywidzkiego Wielkiego - IRŚ Olsztyn

46. Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Przywidz PLH220025

47. Program ochrony środowiska dla Gminy Przywidz na lata 2012-2015 z perspektywą do roku

2019, Abrys Technika, 2012

48. Regulamin amatorskiego połowu ryb na wodach użytkowanych przez Zakłady Rybackie

„WDZYDZE” Sp. z o.o. w Czarlinie w sezonie letnim roku 2017

49. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji

stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla

substancji priorytetowych (Dz.U. z 2016, poz. 1187)

50. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu

gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U. 2016 poz. 1911)

51. Rozporządzenie ministra środowiska1 z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie

należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji

szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. 2014 poz. 1800)

52. Rozporządzenie Wojewody Gdańskiego (Dz. Urz. Woj. Gdańskiego z 1994 Nr 27 poz. 139)

w sprawie wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu, określenie granic parków

krajobrazowych i utworzenie wokół nich otulin oraz wprowadzenie obowiązujących w nich

zakazów i ograniczeń

53. Rozporządzenie Wojewody Gdańskiego (Dz. Urz. Woj. Gdańskiego z 1998 r. Nr 59, poz. 294) w

sprawie wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu, określenie granic parków

krajobrazowych i utworzenie wokół nich otulin oraz wprowadzenie obowiązujących w nich

zakazów i ograniczeń

54. Rozporządzeniem Nr 95/06 Wojewody Pomorskiego z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie

ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Wyspa na Jeziorze Przywidz”.

55. „Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń w korzystaniu

z wód jezior lub zbiorników oraz w użytkowaniu ich zlewni”, RZGW Gdańsk, 2010

56. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kartuzy

57. Szyper H., Gołdyn R., Romanowicz W.,1995, Ocena stopnia degradacji wybranych jezior

Wielkopolskiego Parku Narodowego [w:] Morena Prace WPN, Jeziory, tom 3, s 95-110

230

58. Szyperko-Teller A., 1987 ― Stratygrafia i rozwój sedymentacji.Trias dolny – rozwój

sedymentacji i ukształtowanie basenu. W: Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego

podłoża.Pr. Inst. Geol., 119: 92

59. Ściążko M., 2009, Operat rybacki obwodu rybackiego jeziora Przywidz (Przywidzkie) na rzece

Wietcisa nr 1

60. Teledetekcja i Środowisko nr 49 z 2013 r., http://telegeo.wgsr.uw.edu.pl/

Teledetekcja_Srodowiska/czasopismo_pl.html

61. Tyszewski i in., 2008, Metodyka opracowywania warunków korzystania z wód regionu

wodnego oraz warunków korzystania z wód zlewni, ProWoda

62. Uchwała nr 259/XXIV/16 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 lipca 2016 r. w sprawie

obszarów chronionego krajobrazu w województwie pomorskim

63. Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2007 r. Nr 147, poz. 1033

z późn. zm.)

64. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 r., poz. 2134 z późn.

zm.)

65. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2016 poz. 1987 z późn. zm.)

66. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U.

2015, poz. 199, z późn. zm.)

67. Ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U.

z 2012 r. poz. 391)

68. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2016 poz. 672 z późn.

zm.)

69. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz.U. z 2017poz. 1121) – przed nowelizacją,

70. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku Prawo wodne (Dz .U. z 2017r. poz. 1121) – po nowelizacji

71. Woś A., 1993, Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów

pogody, Zeszyty IGPiZ PAN, nr 20 z 1993, Warszawa

72. Wrzesiński D., Brychczyński W., 2014, - Zróżnicowanie reżimu odpływu rzek w północno-

zachodniej Polsce. Bad. Fizjogr. R. IV SERIA A (A65), 259-272

73. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 17 września 2015

r. w sprawie rezerwatu przyrody "Wyspa na Jeziorze Przywidz" Dz. Urz. z 2015 r. poz. 3052

74. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Gdańsku z dnia 26 maja 2014 r.

w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Przywidz

PLH220025

75. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Gdańsku z dnia 17 lutego 2016 r.

zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura

2000 Przywidz PLH220025

231

76. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Gdańsku z dnia 23 grudnia 2016 r.

zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura

2000 Przywidz PLH220025