1Nr 1

2 Gazetka biologiczna

Na dobry początek

W imieniu własnym i uczniów – autorów artykułów – zapraszam do lektury pierwszego numeru „Szkolnej gazetki biologicznej”.

Gazetka to istny bazar pomysłów i inspiracji. Na pierwszych stronach znajdziecie ciekawe sprawozdania z doświadczeń. Pierwszy eksperyment był przperowadzany przez uczniów samodzielnie w domu, drugi wykonywaliśmy wspólnie na zajęciach kółka biologicznego.

Tych, którzy wolą biologię terenową, na pewno zainteresuje relacja z warsztatów biologicznych. Odbyły się one na torfowisku w Zebrzydowej. Uczniowie w trakcie zajęć poznawali wyjątkowe rośliny, tzw. rośliny owadożerne. Należą do nich m.in. rosiczki.

Są zadania domowe, których pomysłowość po prostu zadziwia nauczyciela. Zamieszczamy takie zadanie w gazetce, żeby zadziwiło również Was - czytelników ;) Prezentujemy wyjątkową ulotkę o chorobach wywoływanych przez grzyby.

Na koniec zestaw łamigłówek i zadań, w których każdy chętny może sprawdzić swoją wiedzę na temat bakterii, grzybów i protistów. I jeszcze FOTO-konkurs, czyli konkurs na rozpoznawanie zwierząt przedstawionych na zdjęciach.

Zapraszamy do środka gazetki!Barbara Dziublińska oraz zespół autorów ;)

Ala Basińska, Ala Filip, Wojtek Sęk, Pola Juchaniuk, Emilka Rzepka, Dawid Feler

SPIS TREŚCI

Zrób to sam w domu! „Kierunek wzrostu łodygi i korzenia” .......... 3

Kółko biologiczne. „Barwniki roślinne w liściach czerwonej kapusty i trzykrotki” ............................................. 6

W terenie. „W poszukiwaniu rosiczek” ...................................................... 9

Galeria. „Na torfowisku” ..................................................................................... 12

Łamigłówki. „Czy znasz bakterie, grzyby i protisty?” ......................... 13

Foto-konkurs. „Jesienne motylobranie” ..................................................... 16

Ciekawy pomysł. „Ulotka – grzybice stóp” ................................................. 17

3Nr 1

Zrób to sam w domu!

Opisane poniżej doświadczenie zostało wykonane przez uczennicę kl.2 - Alicję Basińską. Ala przeprowadziła eksperyment samodzielnie w domu, posługiwała się jedynie instrukcją. Eksperyment jest bardzo prosty w wykonaniu i tani. Poza cebulkami i ziemią potrzeba jedynie trochę cierpliwości, aby poczekać na wyniki. Zachęcam do przeprowadzenia go na własną rękę.

Wpływ kierunku zasadzenia cebulki na wzrost rośliny.

Wstęp teoretyczny.

Problem badawczy – to pytanie, jakie stawiamy przed rozpoczęciem doświadczenia. Przeprowadzenie doświadczenia ma nam dostarczyć odpowiedzi na problem badawczy.Próba kontrolna – to doświadczenie pomocnicze. Jest przeprowadzane w tych samych warunkach co próba badawcza, ale na obiekcie kontrolnym.Próba badawcza – to właściwe doświadczenie, które pozwala nam odpowiedzieć na problem badawczy.

Cebula – pęd podziemny o silnie skróconej łodydze i mięsistych liściach. W  kątach tych liści znajdują się pąki boczne, z których mogą powstawać nowe cebule.

Pęd – jest naziemną częścią rośliny, zazwyczaj są nim łodyga i liście.

Korzeń – jest podziemnym organem rośliny, który służy głównie do pobierana wody z solami mineralnymi i utrzymania rośliny w podłożu.

Łodyga – jest łącznikiem pomiędzy korzeniami a liśćmi. Spełnia funkcje transportowe, przewodząc produkty fotosyntezy do górnych i dolnych części rośliny oraz wodę z solami mineralnymi od korzeni w górę rośliny.

4 Gazetka biologiczna

Zrób to sam w domu!

Opis doświadczenia.

Problem badawczy - Czy kierunek wzrostu łodygi i korzenia zależy od kierunku zasadzenia cebulki?

próba kontrolnapróby badawcze

próba badawcza 1 próba badawcza 2W przeźroczystym pojemniku z ziemią ułożyłam pionowo,

korzeniami w dół dwie cebulki.

W pojemniku z ziemią ułożyłam równolegle

do dna pojemnika dwie cebulki.

W pojemniku ułożyłam dwie cebulki pionowo korzeniami do góry.

Rysunek pomocniczy.Materiały - ziemia, 6 cebulek do zasadzenia, przeźroczysty pojemnik, podstawka.

Czas trwania doświadczenia – doświadczenie trwało 13 dni od 04.06. do 16.06.

Opis warunków uprawy – cebulki rosły w pojemniku na parapecie okna od strony południowo-zachodniej, w miejscu średnio nasłonecznionym. Podlewałam je co 3 dni. Na dnie pojemnika wykonałam drenaż z keramzytu.

Fot.1. Układ doświadczalny. Uprawa cebuli w przeźroczystym pojemniku.Fot.2. Wzrost pędu ku górze (geotropizm ujemny), a korzeni w dół (geotropizm dodatni).Fot.3. Wyrośnięte cebule z próby kontrolnej i prób badawczych.

Fot.1. Fot.2.

5Nr 1

Zrób to sam w domu!

Opis wyników prób.Próba kontrolna – korzenie rosły w dół, rozrosły się na dużym obszarze pojemnika. Pęd rósł do góry (w stronę światła).

Próba badawcza 1 – korzenie najpierw rosły w stronę ścianki pojemnika. Kiedy do niej dotarły, skierowały się w dół. Gdy dotarły do dna pojemnika zaczęły rozrastać się w ten sam sposób jak w próbie kontrolnej, czyli płożyły się po całej dolnej powierzchni opakowania. Pęd rósł do góry, dążył w kierunku powierzchni. Kiedy wyrósł nad powierzchnię zaczął kierować się dalej ku górze (w stronę światła).

Próba badawcza 2 – na początku korzenie urosły lekko do góry, później rozrosły się na boki i w dół dążąc do dna pojemnika. Pęd skierowany do dołu zaczął kierować się ku górze. Warto dodać, że cebulka siłą rozrostu pędu została uniesiona w górę nad powierzchnię przykrywającej ją ziemi.

Wnioski.

Kierunek wzrostu łodygi i korzeni nie zależy od sposobu zasadzenia cebulki. Bez względu na to, w jakim położeniu zasadzi się cebulkę, korzeń dąży do tego, aby znaleźć się u dołu, tam, gdzie ma dostęp do wody i soli mineralnych. Pęd natomiast rośnie ku górze. Osiąga w ten sposób dostęp do powietrza i energii słonecznej, niezbędnej w procesie fotosyntezy. Sposób zasadzenia cebulek ma jedynie wpływ na tempo wzrostu rośliny.

Podsumowanie.

Zjawisko, które zostało zaobserwowane w eksperymencie nosi nazwę GEOTROPIZMU. Geotropizm to reakcja rośliny na bodziec, jakim jest przyciąganie ziemskie. Geotropizm dodatni przejawiły korzenie, a geotropizm ujemny przejawiły pędy rośliny.Geotropizm dodatni – kierowanie się korzenia w dół, zgodnie z działaniem siły grawitacji. Geotropizm ujemny – kierowanie się pędu do góry, przeciwnie do kierunku działania grawitacji.

Tekst i zdjęcia - Alicja Basińska kl. 2a

Fot. 3.

6 Gazetka biologiczna

Na kółku biologicznym

Barwniki roślinne w liściach trzykrotki i czerwonej kapusty.

W roślinach występują takie barwniki jak: k a r o te ny , a n to c y j a ny oraz c h l o r o f i l . Poszczególne barwniki różnią się kolorem – karoteny są żółtopomarańczowe, antocyjany fioletowe, a chlorofil sprawia, że rośliny są zielone. W komórkach roślinnych antocyjany znajdują się w wakuoli, natomiast chlorofil w chloroplastach. Karoteny są obecne w strukturach komórkowych podobnych do chloroplastów nazywanych chromoplastami.

Naszym obiektem badań były liście trzykrotki oraz liście czerwonej kapusty. Przeprowadzając doświadczenie, chcieliśmy sprawdzić, jakie barwniki w nich występują.

Problem badawczy: Jakie barwniki występują w liściach kapusty czerwonej, a jakie w liściach trzykrotki?

Hipoteza: W liściach trzykrotki są antocyjany i chlorofil, a w liściach czerwonej kapusty tylko antocyjany.

Fot.1. Obiekty naszych badań: czerwona kapusta i trzykrotka.

Czynności przez nas wykonane:

1. Cięliśmy liście obu roślin na paski o szerokości 3-4 mm.2. Liście przenieśliśmy do dwóch zlewek i zalaliśmy wrzącą wodą (fot.2). Miało to na celu uszkodzenie ścian komórkowych komórek roślinnych, tak żeby z komórek mogły wydostać się barwniki.3. W tym czasie do dwóch innych zlewek o pojemności 50 ml wlaliśmy ok.8 ml alkoholu etylowego 96%.

Fot.1. Fot.1.

7Nr 1

Na kółku biologicznym

4. Następnie do szklanego pojemnika wlaliśmy wrzącą wodę i wsadziliśmy do niego zlewki z alkoholem. W ten sposób podgrzaliśmy alkohol (fot.3).5. Gdy to zrobiliśmy, wyłowiliśmy fragmenty liści kapusty i trzykrotki z wody i wsadziliśmy je do dwóch osobnych zlewek z ciepłym alkoholem (fot.4).6. Przez 15 min trzymaliśmy zlewki z liśćmi w alkoholu etylowym w pojemniku z gorącą wodą i lekko mieszaliśmy ich zawartość, uważając by woda nie dostała się do środka zlewek (fot.5).7. Po 15 min odlaliśmy po 2 ml ekstraktów (czyli wyciągu z barwnikami) do dwóch osobnych cylindrów miarowych.8. Dolaliśmy do nich po ok. 0,5-1 ml benzyny ekstrakcyjnej oraz 2 krople wody.9. Zatkaliśmy kciukiem otwory cylindrów i wymieszaliśmy ich zawartość. Następnie długo musieliśmy czekać, aż benzyna z alkoholem się oddzielą.

Fot.2. Pocięte liście czerwonej kapusty i trzykrotki zalane wrzącą wodą w zlewkach.Fot.3. Podgrzewanie zlewek z alkoholem etylowym.

Fot.4. Wyłowienie fragmentów liści z wody i przeniesienie ich do zlewek z alkoholem.Fot.5. Podgrzewanie fragmentów liści zanurzonych w zlewkach z alkoholem.

Fot.2. Fot.3.

Fot.4. Fot.5.

8 Gazetka biologiczna

Na kółku biologicznym

Fot.6. Ekstrakty roślinne po dolaniu benzyny ekstrakcyjnej i wody.

Wynik i obserwacje:Po rozdzieleniu się benzyny i alkoholu etylowego na dwie warstwy, okazało się, że w benzynie rozpuścił się zielony barwnik – chlorofil, a w alkoholu znalazły się fioletowe antocyjany. W trzykrotce zidentyfikowaliśmy oba rodzaje barwników - antocyjany i chlorofil (cylinder z lewej strony), a w liściach czerwonej kapusty tylko antocyjany (cylinder z prawej strony).

Wnioski:Po przeprowadzonym doświadczeniu zaobserwowaliśmy, iż rzeczywiście w liściach trzykrotki są antocyjany i chlorofil, a w liściach czerwonej kapusty tylko antocyjany. Można, więc stwierdzić, że wyniki potwierdzają naszą hipotezę. Opisane doświadczenie wykonaliśmy na kółku biologicznym 24 września br.

Tekst - Alicja Filip kl.1Zdjęcia - Wojciech Sęk kl. 2b

9Nr 1

W terenie

W poszukiWaniu rosiczek

W piątek 10 października odbyły się warsztaty przyrodnicze zatytułowane ,,Tropiciele krwiożerczych roślin’’. Główna część zajęć odbyła się na terenie torfowiska w  okolicach Zebrzydowej. Poznaliśmy tam wiele ciekawych gatunków roślin. Nauczyliśmy się rozróżniać gatunki rosiczek i poznaliśmy pływacze. Oto opisy poznanych roślin.

rosiczka

Rosiczka jest owadożerną rośliną z rodziny rosiczkowatych. Na świecie występuje ok. 185 gatunków tej rośliny, a w Polsce ok. 5 gatunków. Rosiczki są zwykle roślinami wieloletnimi (rzadko jednorocznymi), formującymi przyziemną lub pnącą rozetę liści. Rosną na ubogich glebach, w większości kwaśnych, piaszczystych, kamienistych i bagiennych. Owadożerność rekompensuje braki składników odżywczych, w szczególności przyswajalnego azotu. Rosiczka jako roślina owadożerna działa aktywnie. Rosiczki wabią, chwytają i trawią swoje ofiary przy pomocy włoskowatych gruczołów pokrywających powierzchnię liścia. Gruczoły wydzielają błyszczącą, słodką i kleistą substancję. Zwabiony owad przykleja się, a poruszone włoski zaginają się i unieruchamiają go, uniemożliwiając ucieczkę. Ofiara ginie najczęściej z wymęczenia lub uduszenia. Roślina zaczyna wtedy wydzielać enzymy rozpuszczające ciało owada, a uwolnione składniki odżywcze są wchłaniane przez liść. Po strawieniu ofiary liść się otwiera, a niestrawione pozostałości zwykle są zdmuchiwane przez wiatr.

Na torfowisku spodziewaliśmy się zaobserwować trzy gatunki rosiczek - rosiczkę okrągłolistną, rosiczkę pośrednią i rosiczkę długolistną. Udało się nam odszukać tylko dwa pierwsze gatunki oraz pływacza.

Rys.1. Zasięg występowania rosiczek.Fot.1. Włoskowate gruczoły pokrywające powierzchnię liści rosiczek służą do chwytania owadów. [źródło - wikipedia.org]

Rys.1. Fot.1.

10 Gazetka biologiczna

W terenie

Fot.2. Odnaleziony przez nas na torfowisku w Zebrzydowej okaz rosiczki okrągłolistnej. Rosiczka okrągłolistna - ma krótkie, okrągłe liście. [fot. Emilia Rzepka]

pLYWacz

Rosną w zbiornikach wodnych. Najczęściej mają duże, paprociowate liście, które dzielą się na liczne, niewielkie nitkowate fragmenty. Pułapki, służące do chwytania niewielkich organizmów wodnych, którymi żywią się pływacze, mogą występować na oddzielnych pędach lub między fragmentami liści.

Fot.3. Rosiczka pośrednia - ma wydłużone liście, zokrąglające się na końcach.

[źródło - roslinyowadozerme.eu]

Fot.4. Rosiczka długolistna - ma wydłużone liście.

[źródło - wikipedia.org]

i

11Nr 1

W terenie

Niektóre gatunki pływają swobodnie, inne chwytają się podłoża. Pułapki pływaczy to niewielkie (1-2 mm) pęcherzyki z klapką otwieraną do wnętrza. Roślina wypompowuje płyn z pułapki, wskutek czego w środku pułapki jest niższe ciśnienie niż ciśnienie wody na zewnątrz. Przy podrażnieniu klapki lub specjalnych włosków pułapka otwiera się w ułamku sekundy zasysając do środka wodę wraz z ofiarą. Pułapka uwalnia enzymy trawienne i rozkłada ofiarę. W zależności od wielkości owada trawienie trwa od kilku godzin do kilku dni.

Fot.5. Pęd pływacza z pułapkami. [źródło - wikipedia.org]Fot.6. Okaz pływacza, który wyłowiliśmy z torfowiska w Zebrzydowej.

W warsztatach wzięli udział uczniowie kl. VI oraz kl. 1 i kl. 2 gimanzjum - Julia Zatylny, Julia Stępień, Agata Pasierbiewicz, Tymoteusz Górski, Jakub Herbut, Paweł Patreucha, Joanna Luboradzka, Emilia Rzepka, Żaklina Fusik.

Wyprawa była wspaniała i wiele się nauczyliśmy. Czekamy na więcej takich!Tekst - Emilia Rzepka, kl. 2a

Fot.7. Uczestycy warsztatów i prowadzący - panie doktorantki z Uniwersytetu Wrocławskiego - Paulina Turowicz oraz Katarzyna Turzańska

12 Gazetka biologiczna

W terenie

GaLeria „na torfoWisku”

Fot.1. Torfowisko w Zebrzydowej.

Fot.2. Jesienne kwiaty.

Fot.3. Mech płonnik.

Fot.4. Mech torfowiec.

Fot.5. Żuk gnojowy.

Zdjęcia - Emilia Rzepka i Tymoteusz Górski

Fot.1.

Fot.2. Fot.3.

Fot.4. Fot.5.

13Nr 1

Łamigłówki

Czy znasz bakterie, grzyby i protisty?Sprawdź się! Rozwiąż zestaw zadań, który przygotowała Pola Juchaniuk z kl.2b.

Zadanie 1Połącz pojęcia (do jednego pojęcia może być więcej niż jedna poprawna odpowiedź):a) oddychanie beztlenowe b) ciało grzyba c) struktury służące protistom do przemieszczania się d) cytoplazmatyczne wypustkie) wodniczki tętniące

1. grzybnia2. rzęski3. rytmicznie kurczące się pęcherzyki w komórce pantofelka4. fermentacja5. nibynóżki6. wić

a) ...... b) ...... c) ...... d) ......Zadanie 2Podpisz zaznaczone na rysunku części grzyba:

Zadanie 3 Wyjaśnij, do czego służą wodniczki tętniące.

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

14 Gazetka biologiczna

Łamigłówki

Zadanie 4 Rozwiąż krzyżówkę - wpisz odpowiednie terminy w poziome rzędy. Hasło utworzą litery w pogrubionych polach.

1. Małe koliste cząsteczki DNA decydujące o dodatkowych właściwościach komórki bakteryjnej.2. Bakterie odżywiające się martwą materią organiczną to bakterie ............... . 3. Większość bakterii porusza się dzięki ............... . 4. Bakterie tworzą je w niesprzyjających warunkach środowiska.5. Protisty nie wykształcają tkanek ani organów, więc są ............... . 6. Protisty wydalają przez niego niestrawione resztki pokarmu.7. Struktury w ciele grzybów, w których powstają zarodniki.8. Sposób w jaki rozmnażają się drożdże.9. Protisty dzielą się na zwierzęcopodobne, grzybopodobne i .................. .10. Większość bakterii rozmnaża się przez .................. komórki.11. Kolista cząsteczka DNA zanurzona w cytoplazmie podstawowej w komórce bakterii, która stanowi odpowiednik jądra komórkowego.12. Związek grzyba i rośliny.

Hasło:............................................to..................................................................................................................................................................................................................

15Nr 1

Łamigłówki

Zadanie 5Podpisz znane ci części komórki protista:

Zadanie 6

Wodniczka pokarmowa i tętniąca to struktury komórkowe występujące u protistów. Które z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcję? Podkreśl właściwe zdanie.1. Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią tę samą funkcję w komórce.2. Wodniczka pokarmowa trawi pokarm, a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu.3. W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu, a w wodniczce tętniące usuwany jest nadmiar wody. 4. Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu, a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm.Zadanie 7Uzupełnij tekst, który opisuje sposoby odżywiania się niektórych organizmów z królestwa protista.Do organizmów (1) ................................., które muszą pobierać substancje pokarmowe ze środowiska, należą pierwotniaki i protisty grzybopodobne. Są wśród nich (2) ..............................., które przyczyniają się do obiegu pierwiastków w przyrodzie, ponieważ odżywiają się martwą materią organiczną oraz (3)............................ wywołujące groźne choroby roślin ludzi i zwierząt.

16 Gazetka biologiczna

Foto-konkurs

Jesienne motylobranie FOTO- KONKURS

Jesienią jest dużo mniej kwiatów niż w  pełni lata. Z tego względu w ogrodach, gdzie kwitną astry i aksamitki, motyle zlatują się w bardzo dużych ilościach. Nie są to jednak zróżnicowane grupy. Widzimy przedstawicieli zaledwie kilku gatunków.

Jesienne motyle piją żarłocznie nektar, by zebrać siły na długie zimowe miesiące, które spędzą w ukryciu. Niektóre gatunki posilają się przed odlotem do cieplejszych krajów Europy.

Zadanie 1 - Policz wszystkie motyle, które można zobaczyć na zdjęciach, znajdujących się na tej stronie.

Zadanie 2 - Podaj nazwy gatunkowe motyli przedstawionych na fotografiach 1 - 3.

Rozwiązania zadań należy mi dostarczyć na kartce do 9 stycznia 2015 r. Osoby, które udzielą prawidłowych rozwiązań, zostaną nagrodzone :)

Barbara Dziublińska

1

2

3

17Nr 1

Ciekawy pomysł

Zapraszamy do zapoznania się z ulotką, którą zaprojektował Dawid Feler z kl. 2a. Dawid wykonał ulotkę odręcznie, w gazetce prezentujemy jej skan.

18 Gazetka biologiczna

Ciekawy pomysł

19Nr 1

Ciekawy pomysł