5 si do jednej ksiki zawierajcej rne epizody z komentarzem. Pniej dostrzegem konieczno lepszego rozwinicia pewnych kwestii, ktrych nie mogem rozwin w pierwszej ksice. Podstaw dla drugiej ksiki pozostaje wci moje osobiste dowiadczenie zdobywane pod kierownictwem o.Candido Amantini. Braem jednak pod uwag rwnie dowiadczenie innych egzorcystw, ich sugestie, niektre epizody, ktre im si przydarzyy, i dzikuj za ich wspprac. Epizody czy opowiadania zostay umieszczone w dodatku do poszczeglnych rozdziaw, ale s podstaw rozwaa ze wzgldu na zawarte w nich przykady. Wybraem te fakty, ktre wydaway mi si najbardziej znaczce. Chodzi o wydarzenia wspczesne, a czasami jeszcze trwajce. Opisaem tylko rzeczy prawdziwe, niekiedy tylko zmieniem imiona i niektre szczegy, ktre mogyby pomc w zidentyfikowaniu bohaterw. Prosz Pana, by pobogosawi rwnie to dzieo. yczybym sobie, aby zyskao du popularno, jeli przyczyni si do chway Boga i do dobra dusz. ks .Gabriele Amorth 6

ks. Gabriele Amorth

Nowe egzorcysty5wlm PAWEl Tytu oryginau:

wyznania

Nuovi racconti di un esorcistaAPOSTOLSTWA PAULISTW W POLSCE Przekad: Wadysawa Zasiura Projekt okadki: Andrzej Oczko Imprimatur ks. Marian Mikoajczyk Wikariusz Generalny Kuria Metropolitalna w Czstochowie 25 maja 1998 (L.dz. 370/98) ISBN 83-7186-142-9 @ Edizioni Dehoniane, Roma 1992 @ Edycja witego Pawa, 1998 ul. Siwickiego 7, 42-221 Czstochowa tel. (034) 620.689, fax (034) 620.989 Druk: Bielskie Zakady Graficzne

WSTPPrzyznam, i nie umiem jasno powiedzie, dlaczego moja poprzednia ksika Wyznania egzorcysty (Ed. Dehoniane, Roma; wyd. polskie Edycja w. Pawa, Czstochowa, odniosa taki nieoczekiwany sukces, sukces z pewnoci przewyszajcy jej warto. Prbujc to wytumaczy, przypomniaem sobie pewne zdanie z Ksigi Przysw: Sermo opportunus est optimus, najlepsza jest mowa stosowna, wygoszona w odpowiednim momencie (por. Prz 15, 23). Mog wic chyba bez zbytniej przesady stwierdzi, e signem po temat, ktry powinien by dzisiaj podejmowany. Czuem potrzeb zajcia si tym zagadnieniem, dlatego te nie ukrywam mojego zadowolenia z powodu szybkiego wyczerpania nakadu ksiki. Szczeglnie jednak cieszy mnie to, i wreszcie zaczo co si zmienia na polu egzorcyzmw. Biorc pod uwag, e problem egzorcyzmw wzbudza szerokie zainteresowanie, tak ksiy jak i osb wieckich, postanowiem kontynuowa ten temat. Ufam, e przysu si w ten sposb wielu ludziom i jestem szczliwy, e inni egzorcyci czy inne osoby ze wiata katolickiego maj swj udzia w powstaniu tej ksiki. Przymierzajc si do napisania Nowych wyzna egzorcysty, w pierwszym momencie mylaem, by ograniczy

WSPOMNIENIE AMANTINI

O

OJCU

CANDIDO

Take w tej ksice czuj potrzeb wspomnienia mojego mistrza, o.Candido Amantini, ktrego Pan powoa do swojej chway 22 wrzenia 1992 r. By to dzie w. Candido, jego patrona. Wspbraciom, ktrzy od rana przewijali si przy jego zku, by zoy mu yczenia, powiedzia po prostu: "Poprosiem w. Candido, eby zrobi mi dzisiaj prezent". Cierpia bardzo, wiadomo wic o co poprosi i zosta wysuchany. Urodzony w Bagnolo di S. Flora (Grosetto) w 1914 r., o.Candido, z rozleg wiedz (wykada Pismo wite i teologi moraln) czy wito ycia, mdro i rwnowag wewntrzn, dlatego by bardzo ceniony jako spowiednik i kierownik duchowy. O nim powiedzia o.Pio: "To naprawd kapan wedug Serca Boego". Przez trzydzieci lat peni posug egzorcysty w diecezji rzymskiej. Ludzie przybywali do niego z caych Woch i z zagranicy. Przyjmowa nawet siedemdziesit - osiemdziesit osb kadego ranka. Zawsze cierpliwy, zawsze umiechnity, czsto dawa rady, ktre okazyway si naprawd natchnione. Wyrazi swoj wielk mio do Matki Boej w ksice wydanej przez Edizioni Dehoniane w 1971 r.,

1

II mistero di Maria [Tajemnica Maryi). Nie mia zbyt wiele czasu 7 na pisanie, pochonity modlitw (nierzadko nocami) i wykonywaniem swej posugi egzorcysty. W 1990 r. odniosem wraenie, e stan jego zdrowia zaczyna si gwatownie pogarsza. Baem si, e przepadnie dziedzictwo jego dowiadczenia jako egzorcysty, ktre z wielk cierpliwoci stara si mi przekaza. Napisaem w popiechu Wyznania egzorcysty i poprosiem Edizioni Dehoniane, aby t ksik wydrukoway z takim samym popiechem. Baem si, e nie bdzie mg jej przeczyta i dokona korekty. Odszed w wigili ukazania si ksiki Nowe wyznania egzorcysty, do powstania ktrej przyczyni si, i jestem mu za to wdziczny, wzywajc jednoczenie jego opieki z nieba. ks .Gabriele Amorth 8

Wci odkrywaem, jak wielka i cigle wzrastajca jest dzisiaj potrzeba egzorcystw i jak, niestety, nieadekwatna jest odpowied i przygotowanie ludzi Kocioa. To na tych dwch problemach zatrzymam si w rozdziale wprowadzajcym. Wpierw jednak musz przypomnie jeszcze inny fakt, dla mnie niesychanie znaczcy, ktry nagle pogbi moj wiedz w tej dziedzinie, otwierajc mi moliwo kontaktw nie tylko na poziomie krajowym. W kocu wrzenia 1990 r. ukazaa si moja ksika Wyznania egzorcysty. Nie mylaem, e zyska tak popularno. Po kilku dniach spotkaem pewnego pidziesicioletniego kapana. Zatrzyma mnie, by mi powiedzie: "Przeczytaem ojca ksik jednym tchem. Zapewniam, e to, co ojciec napisa, to wszystko s rzeczy, o ktrych nikt nigdy mi nie mwi". Nastpnie otrzymaem ca seri listw, ktre podniosy mnie na duchu, albowiem pochodziy od innych egzorcystw. Wszyscy deklarowali cakowite poparcie dla mojej ksiki. I rozpocza si duga seria recenzji i wywiadw: telewizja, radio, prawie wszystkie najwiksze czasopisma, zwaszcza wieckie. W 1991 r. Radio Maryja, suchane w caych Woszech, powicio mojej ksice seri audycji, od 12 lutego do 24 wrzenia, umiejtnie prowadzonych przez o.Livio. Nie trzeba mwic, e bya to najskuteczniejsza droga popularyzacji ksiki i myli w niej zawartych. Dodam wielk ilo konferencji, listw, spotka, ktre pozwoliy mi lepiej pozna rwnie te dwa problemy, ktre chciabym tu pokrtce przedstawi. Dlaczego potrzeba egzorcystw jest dzi tak naglca? Czy moemy powiedzie, ze szatan jest bardziej rozhukany w naszych czasach ni w przeszoci? Czy moemy powie10 dzie, e przypadki diabelskiego optania i innych mniejszych szkodliwych chorb s dzi czstsze ni kiedy? Wci kierowano do mnie tego typu pytania i moja odpowied na nie jest twierdzca. Racjonalizm, ateizm goszony ludziom, korupcja pochodzca z konsumpcyjnego wiata zachodniego spowodoway zastraszajcy upadek wiary . Gdy tylko upada wiara, natychmiast wzrasta zabobon -to stwierdzenie stanowi matematyczny pewnik. Wzrost zabobonu jest dzisiaj podsycany take przez inne czynniki. Kino, telewizja, radio, gazety, su czsto nie tylko rozpowszechnianiu pomografii, ale rwnie magii, spirytyzmu, okultyzmu, rytw wschodnich. Ponadto niektre tumne zjazdy, nagrania

POSZUKlWANY JEST EGZORCYSTAKiedy w czerwcu 1986 r. kard. Ugo Poletti postawi mnie u boku o.Candido Amantini, abym suy mu pomoc w wykonywaniu posugi egzorcysty, otworzy si przede mn nowy wiat, wczeniej zupenie nieznany. Prosz nie myle, e gwne wraenia pochodziy od kracowych przypadkw, dziwnych fenomenw, w ktre wierzy si ty1ko po ich zobaczeniu. Najsilniejszym i najtrwalszym wraeniem dla neo-egzorcysty byo przebywanie w kontakcie ze wiatem cierpicych, bardziej na duszy ni na ciele. wiatem osb, ktre przychodz do kapana z zaufaniem i gotowoci na skorzystanie z jego posugi, potrzebujcy pomocy i rady. W wikszoci przypadkw zadaniem egzorcysty jest pocieszanie i owiecanie, aby usun faszywe obawy lub i bdne zachowania (takie, jak zwracanie si do czarownikw, kartomantw i tym podobnych) i zblienie dusz do Boga poprzez umoliwienie im podjcia na nowo ycia wiary, modlitwy, uczszczania na Msz w. i przystpowania do sakramentw, zdecydowanego zblienia si do Sowa Boego. W mojej dugiej ju subie kapaskiej nie miaem nigdy wczeniej tak wielu okazji, aby przyblia do Boga, do Kocioa tak wiele pojedynczych osb lub caych rodzin. 9 Wikszo cierpicych nie potrzebuje egzorcyzmw, ale szczerego nawrcenia.

2

pytowe, dyskoteki, rozpowszechniaj zakamuflowane ordzia, rock satanistyczny i tym podobne. Najbardziej widoczne konsekwencje tych dziaa byway ju ujawniane przez policj, gdy niektre ekscesy doprowadzay do zbrodni. We wszystkich gazetach zachodnich najpoczytniejsz rubryk jest horoskop, co w prostej linii prowadzi do ugruntowania zabobonu. We Woszech kadzie si cieniem sprawa legalizacji aborcji i narkomania: dwie plagi czsto kojarzone ze zem satanistycznym. 30 padziernika 1991 r. Trzecia Sekcja Karna Sdu Kasacyjnego wydaa sentencj, w ktrej stwierdza, e dziaalno jasnowidzw, magw i im podobnych jest legalnym rdem zarobkw, podlegym podatkowi dochodowemu, tak jak grafologia, astrologia, dyscypliny paranormalne. Wynika to z tego, i ponad dwanacie milionw Wochw zwraca si do magw, czarownic, chiromantw, kartomantw, itp. Nieatwo jest dokona oblicze statystycznych, ale takie wanie dane, uwaane za najbardziej prawdopodobne, zostay opublikowane na zjedzie w Perugii (1-3 marca 1991 r.), ktrego temat brzmial: Magia, nowe 11 religie i ezoteryzm we Woszech. Dodajmy do tego rozwj sekt satanistycznych i powiedzmy rwniez, ze ludnosc nie ma adnej ochrony ani ze strony pastwa (przytoczymy w dodatku zdanie pewnego lekarza), ani ze strony Kocioa. Chciabym, aby te dwanacie milionw Wochw zamiast do magw zwracao si do kapanw. Trzeba jednak zdawa sobie spraw, e wiara tych ludzi zredukowana jest do sabego wiateka. Wedug bada statystycznych, promowanych przez tygodnik Famiglia Cristiana i miesicznik Jesus, tylko 34% Wochw wierzy w istnienie szatana. Czasopismo Vita Pastorale w styczniu 1992 r. opublikowao interesujcy artyku uczonego Armando Pavese, w ktrym mwi si midzy innymi, e dziaajcych okultystw jest ponad 100.000, i e s prawdziwymi zawodowcami, o wyprbowanym dowiadczeniu; kapanw jest mniej ni 38.000 i na tym polu s prawdziwymi analfabetami. Do kog wjc maj si zwraca wszyscy zagubienj we wspczesnym wiecie? W dodatku do pierwszego rozdziau przytocz przykad, na jakie cierpienia narazeni s wierni poszukujcy egzorcysty. Okazuje si, e trudno by nawet wysuchanym z tym minimum zrozumienia, ktre mio chrzecjjaska zakada! Stajemy wobec ignorancji njeusprawiedliwionej, nad ktr chciabym

si zatrzyma przez chwil, tak jak zatrzymaem si nad sytuacj ludnoci zwracajcej si do magw. Jest to drugi temat tego rozdziau. Od nieokrelonej liczby dziesicioleci egzorcyzmy zostay prawie wyeliminowane w wiecie katolickim, w przeciwiestwie do tego, co dzieje si w niektrych wyznaniach protestanckich. Nje sdz, bym mwi co ofensywnego w odniesieniu do biskupw, jeli stwierdz jeden rzeczywisty fakt: prawie cao episkopatu katolickiego nigdy nie odprawiaa 12 egzorcyzmw i nigdy nie asystowaa przy egzorcyzmach. Dlatego tym trudniejsza jest wiara w pewne fenomeny, w ktre nawet my, egzorcyci, nie uwierzylibymy, gdybymy ich nie zobaczyli. Prawd jest, e Pismo w. wyraa si jasno w tym wzgldzie. Istnieje take konkretne nauczanie i praktyka w caej historii kocielnej, s pewne dyspozycje Prawa Kanonicznego. Jednak wbrew praktyce wiekw przeszych i wbrew nauczaniu Kocioa wzniesiono mur wok egzorcyzmw, doprowadzaj do ich praktycznej eliminacji (mwi w oglnoci; kilku egzorcystw zawsze istniao). Rwnoczenie wobec nauczania Pisma w. wyrs mur milczenia lub jeszcze gorzej, bdnej interpretacji niektrych teologw i niektrych biblistw. Kapani, z ktrych wywodz si rwnie biskupi, powinni by poinstruowani w tej materii, studiujc trzy gazie teologii. Teologia dogmatyczna, mwic o Bogu Stworzycielu, powinna uczy rwnie o istnieniu aniow, istnieniu szatana i o tym, co Pismo w. i nauczanie Kocioa mwi nam na ten temat. Teologia duchowoci, jakkolwiek jest podzielona, poucza tak o zwykym dziaaniu szatana czyli o pokusach, jak i o dziaaniu nadzwyczajnym, ktre prowadzi do rnego rodzaju chorb diabelskich, a do optania. I to tu wanie podaje si rodki zaradcze, cznie z egzorcyzmami. Popatrzmy na przykad na znane traktaty, wci aktualne, Tanquereya i Royo Marina. Nieudolna nauka teologii duchowoci spowodowaa rwnie due straty w prawdziwym kierownictwie duchowym. Teologia moralna powinna uczy take na temat wszystkich grzechw przeciwko pierwszemu przykazaniu, wrd ktrych umieszcza si zabobon; powinna ukazywa 13

3

wiernym to, co jest zgodne z wol Bo i to, co jest jej przeciwne, jak magia, sztuka czarnoksiska, itp. Pismo w. jest bardzo precyzyjne w tym wzgldzie, a na kartach Biblii znajdujemy bardzo mocne sowa kierowane przeciw tym grzechom. Pomylmy tylko o licie przedstawionej w Ksidze Powtrzonego Prawa (Pwt 18,10-12), w ktrej pitnuje si zabobonne praktyki, potpiajc je: "Obrzydliwy jest bowiem dla Pana kady, kto to czyni". Ale wielu dzisiejszych moralistw nie umie ju odrni dobra od za; nie ucz ju tego, co jest grzechem miertelnym, a co nim nie jest. Dlatego wierni nie syszeli nigdy o podobnych zakazach. Wystarczy przeczyta ostatnie sowniki teologii moralnej pod hasem zabobon: nie znajdzie si ju nic przekonujcego'. Prbowaem pyta wielu kapanw, wybranych z rnych rocznikw, czy i jak zgbiali te argumenty w trzech traktatach teologicznych, ktre wymieniem. Usyszaem tylko w odpowiedzi, e o tych rzeczach nigdy nie syszeli. Aby zaradzi temu powanemu brakowi, naley zacz od reformy programw studiw w seminariach i uczelniach katolickich. Obok luk w studiach teologicznych i braku bezporedniego dowiadczenia, tumaczcych sabe przygotowanie kapanw, naley wymieni rozpowszechnianie bdw doktrynalnych, goszonych bezporednio przez niektrych teologw i biblistw. S bdy, ktre poddaj w wtpliwo samo istnienie szatana i jeszcze bardziej jego dziaalno. Bdy te, prezentujc si jako "zmodernizowane interpretacje", dochodz do zanegowania samego uwalniania od szatana dokonywanego przez Chrystusa, traktujc1 Kto chciaby mie ugruntowany pogld na ten temat, powinien zajrze przynajmniej do sownika Ed. Studium. z 1961 r.,zredagowanego przez Roberti -Palazzini; znajdzie tam dobrze opracowane hasa: zabobon, wrenie, idolatria, magia, przestrzeganie przesdw ...

Nie przestan powtarza, e chodzi o sytuacj obiektywn, w czci niezawinion, wobec ktrej staj dzi ludzie Kocioa. Kapani w czasie studiw seminaryjnych nie otrzymali odpowiedniego przygotowania co do istnienia szatana, na temat jego dziaalnoci, sposobu walczenia z nim, przyczyn, z jakich mona popa w choroby diabelskiego pochodzenia. To wszystko dlatego, poniewa w programie studiw teologicznych zaniedbuje si nauczania teologii dogmatycznej, teologii duchowoci, teologii moralnej, dotyczcego tego tematu. Kapani w wikszoci nie dokonywali nigdy egzorcyzmw i nie asystowali przy egzorcyzmach. Czsto natomiast ulegaj wpywom pewnych prdw, goszonych przez teologw i bliblistw, ktrzy nie id ju za zdrow doktryn Kocioa dotyczc istnienia i dziaania diaba, uwaan przez nich za przestarza, godn ery redniowiecza. Oto dlaczego ludzie nie znajduj ju w Kociele ani nauczania, ani zrozumienia, ani pomocy, a nawet prostego wysuchania. I nic dziwnego, e zwracaj si do magw.2 Enchiridion Vaticanum. vol. V, nr 38, Dehoniane, Bologna.

15 Ukazay si rwnie wymowne i przeraajce statystyki dotyczce teologw woskich. Nazywam je statystykami przeraajcymi, bo w istocie dochodzi si do takiego wniosku po ich przestudiowaniu: jedna trzecia teologw nie wierzy w istnienie szatana; dwie trzecie wierzy teoretycznie, ale nie wierzy w jego dziaalno praktyczn i nie bierze jej pod uwag w dziaalnoci duszpasterskiej. W tych warunkach pozostaje bardzo mao miejsca dla tych, ktrzy wierz i podejmuj odpowiednie kroki. Stanowi oni wyjtki; musz dziaa pod prd, s czsto wymiewani i budz sprzeciw innych. Doszedem do takich wnioskw, opierajc si na statystykach przygotowanych w Niemczech Zachodnich w 1974 r. i opublikowanych rwnie w Concilium (3/1975, s. 112). Dodaj statystyki opublikowane w Diavoli, demoni, possessioni [Diaby, ze duchy, optania3. Te dane znajduj potwierdzenie w wielu artykuach teologw i mojej osobistej wiedzy. W dodatku do tego rozdziau publikuj przyczyny, dla jakich jeden z najbardziej znanych teologw francuskich nie zgadza si z wieloma innymi. Przytoczone statystyki odnosz si do teologw, ale ich wpyw na wspczesn mentalno duchowiestwa jest ewidentny. Nie zostay przeprowadzone badania dotyczce bezporednio ksiy, ale wierz, e rezultaty

14 je jako zwykle uzdrowienie. Przeciwko takim bdom podnis si wyranie gos autorytetu kocielnego. Dnia 26 czerwca 1975 r. na amach L'Osservatore Romano zosta opublikowany dokument na temat demonologii, ktry potem zosta doczony do oficjalnych dokumentw Stolicy Apostolskiej(2). Przytoczyem najwaniejsze jego fragmenty w ksice Wyznania egzorcysty. Owoc tej potrjnej przyczyny: brakw w studiach i nauczaniu, braku jakiejkolwiek praktyki egzorcyzmw, bdw doktrynalnych, tumaczy nam przynajmniej w czci sytuacj narodu woskiego, ktry zwraca si do magw i wyjania nam niedowierzajce postawy duchownych.

4

byyby bardzo podobne. Pozwala na takie przypuszczenie obserwacja codziennej praktyki. Niektrzy zdziwili si lub zgorszyli, poniewa w mojej ksice Wyznania egzorcysty przytoczyem wypowiedzi niektrych biskupw. Zarzut to zaiste kuriozalny, gdy tam gdzie s egzorcyci, s widocznie biskupi wraliwi na te problemy. Trudno tu wic o jakie generalizowanie.3 K. Lehmann. Diavoli. demoni. possessioni, Queriniana 1983, s. 27 i 115.

16 Powtrz tylko niektre czstsze wypowiedzi: "Ja z zasady nie mianuj egzorcystw"; "Wierz tylko w parapsychologi"; "Chciabym wiedzie, kto wam nakad do gowy tych gupstw". Egzorcyzmuj chlopca, ktrego odrzuci jego biskup: nie chcia go widzie, nie chcia wspomina o egzorcycie, oskary rodzicw, ktrzy nalegali, by im pomg, mwic: "To wy jestecie optani". W moich kontaktach z biskupami zawsze spotykaem si z wielk uprzejmoci, nawet jeli nie znalazem pniej konkretnego poparcia. A jednak nigdy si nie zniechciem. Jednemu z biskupw powiedziaem: "Jestecie nastpcami apostow z nominacji. Ale to od was zaley, czy bdziecie ich naladowcami. Jeli nie odprawiacie egzorcyzmw, nie dziaacie tak, jak oni dziaali". Z innym byem bardziej zdecydowany. Zaproponowaem mu: "Prosz powiesi na drzwiach kurii biskupiej du kartk z napisem: W tej diecezji nie odprawia si egzorcyzmw, poniewa nie wierzy si w obietnice Pana, e w Jego imi moemy wypdza ze duchy. Kto chce egzorcyzmw, niech zwrci si do anglikanw lub innych odamw chrzecijaskich, ktre wierz w sowa Pana i odprawiaj egzorcyzmy". Usyszaem wtedy obietnic: "Przemyl ten problem". Wierz, e w nastpnym rozdziale znajd si podstawy do przemylenia.

po obejrzeniu transmisji telewizyjnej, na temat wszystkich problemw zwizanych z depresj, pod rnymi jej postaciami. Wedug pewnego specjalisty istniej trzy rodzaje rodkw zdolnych do uleczenia tej choroby: lekarstwa (uspokajajce, usypiajce itp.); elektrowstrzsy; psychoterapia (psychiatria, psychologia, psychoanaliza). Jeden z zapytanych lekarzy przytoczy przypadek pewnej kobiety zamknitej w szpitalu w. Anny (mogo chodzi o moj on). Wyjania, e aden lekarz na tym wiecie nie mgby jej uleczy. Twierdzia, e stracia swoj dusz i nie znajduje ju spokoju. Psychiatra zakoczy: Jest to przypadek depresji, w ktrej chory wierzy, e jest potpiony. Koci mwi o diable, ale to tylko melancholia. W adnym momencie lekarze nie pomyleli o skontaktowaniu si z kapanem. Dlaczego? Suchajc tych wypowiedzi, zaskoczya mnie ignorancja lekarzy, ktrzy uznawani s za specjalistw od chorb depresyjnych. Pytanie, jakie sobie stawiaem, jest nastpujce: co robi psychiatrzy dla tych osb? Moliwe jest, e przypadek mojej ony nie jest jedyny. Moe inne osoby, przebywajce w szpitalach psychiatrycznych, mogyby by uleczone, tak jak ona zostaa uleczona? A moe Koci uwaa optanie diabelskie za wad dziedziczn? A przecie znajdujemy rne przypadki optania w Ewangelii. Po licznych rozmowach z kapanami czy siostrami zakonnymi mogem stwierdzi, e wol ignorowa istnienie szatana. Czego si uczy w seminarium, aby kapani nie byli takimi ignorantami na tym polu? 18 Ostatnio pewna matka przeoona, ktra znaa bardzo dobrze moj on, pomagajc jej przez wiele lat podczas choroby, zadawaa mi pytania o ty odnowy ycia. Musz zaznaczy, e w tym okresie moja ona uwaana bya za chor psychicznie. Powiedziaem jej o kapanie egzorcycie, ktrego miaem ask spotka. Powiedziaem jej te o szatanie i o jego mocy. Na koniec tej rozmowy siostra wykrzykna: A wic to prawda, e diabel istnieje! Nasi kapelani nigdy o nim nie mwi . Nie mwi o teorii, jest to wiadectwo pewnego konkretnego przypadku, przypadku mojej ony, ktr widziaem torturowan przez pitnacie lat. Prowadzia normalne ycie, a do wieku dziesiciu lat. Caa choroba zacza si w tym okresie. Jej babcia zapraszaa do domu okultysty, ktry przywoywa duchy, i za ich porednictwem rozmawia ze zmarymi z jej rodzin. Moja ona, jeszcze dziecko, asystowaa przy tych seansach. Zachwiao to jej rwnowag. Jej rodzice, ktrzy nie wiedzieli nic o tym, co dziao si u

WIADECTWAList do mojego biskupa Spord wielu listw ostrzymanych pragn opublikowa jeden z podzikowamaml. Jest to list ojca rodziny, ktry opowiada o cierpieniach ony: pitnacie lat mki,2 -Nowe wyznania egzorcysty 1 7

ktrej mona byo w duej czci unikn, gdyby kapani wierzyli w sowa Chrystusa i w moc, jaka zostaa im przekazana. Zastanwmy si w szczeglnoci nad kocowymi pytaniami. "Ekscelencjo, pozwalam sobie napisa do Ekscelencji

5

babci, widzieli jak zmieniao si jej postpowanie: stawaa si agresywna, i niespokojna, itp. Trochy pniej dotknita zostaa chorob, a stracia wiadomo. Lekarze nie odnajdywali adnej przyczyny, nie znajdowali adnej choroby. Pozostawaa dla nich przypadkiem niezrozumiaym. Wiele razy uciekaa z domu i na darmo badana bya przez psychologw i psychiatrw: nie odnajdywali niczego, take dlatego, i yla w spokojnej rodzinie, obdarzana uczuciem swoich bliskich. Pobralimy si w 1976 r. Pierwsze lata naszego maestwa byy do spokojne. Dopiero po trzech latach powrcio jej ze samopoczucie; tracia wiadomo. Konsultowani specjalici nie znajdowali adnej szczeglnej choroby, nalegali na przepisanie jej rodkw uspokajajcych. Pniej 19 zaczy si dla mojej ony due problemy z wiar. Nie chciaa chodzi do kocioa, nie chciaa wicej si modli. Kiedy szlimy do kocioa, stawaa si lodowata, z jedynym pragnieniem jak najszybszego wyjcia. To j przygniatao cakowicie, gdy bya bardzo praktykujc osob. Czua si winna, ale nie rozumiaa dlaczego. Chodzia czsto do kapanw, aby przedoy im swj dramat, ale nigdy nie zostaa zrozumiana. Syszaa tylko oglnikowe sowa: Takie rzeczy si zdarzaj, wszyscy mog mie wtpliwoci, trzeba si modli. Ale jej udrk byo wanie uczucie nieprzezwycionego wstrtu do modlitwy! W ten sposb bya coraz bardziej zaamana, pakaa bez przerwy. Lekarze zwikszali dawki rodkw uspokajajcych i usypiajcych, a jedynym efektem byo zatrucie organizmu. Zacza take pi alkohol w duych ilociach, wanie ona, ktra czua zawsze do niego wstrt. A najdziwniejsze byo to, e nie zdawaa sobie sprawy z picia. W tym okresie czynia wiele prb samobjczych: poykajc cae opakowania lekarstw, przecinajc sobie yy, itp. Zawsze bya odratowywana w ostatnim momencie! Skierowana zostaa na leczenie szpitalne w celu odtrucia z alkoholu. Ordynator nie przestawa si dziwi: nie znalaz adnej choroby fizycznej, a rozmawiajc z ni, nie odnajdywa adnego objawu alkoholizmu. Wysa j do psychiatry. Tam moja ona mwia jedynie o swoich problemach z wiar, a specjalista ograniczy si do zwikszenia dawki rodkw uspokajajcych: zrobi z niej prawie narkomank, bez reakcji i bez pamici. Nie wiedzc ju co robi, zwrciem si do medium.

Moja ona poczua jakie polepszenie, natychmiast po tym nastpi jednak nawrt choroby. Zrozumiaem, e obraem bdn drog. Wanie wtedy nasze, rozpoczte duo 20 wczeniej starania o adopcj doszy do skutku (moja ona bya niepodna). Zosta nam powierzony trzymiesiczny chopiec. Bylimy u szczytu radoci i mielimy nadziej, e nasze problemy zostay rozwizane. Ale choroba powrcia z jeszcze wiksz si i z rnymi objawami: ona stracia wzrok, krzyczaa na wszystkich, wyraaa si jak guchoniema, czasami wydawaa niesamowite okrzyki. Prbowaa rwnie zabi mnie i dziecko, strzelajc z broni myliwskiej. Prbowaa rzuci si z okna. Wsiadaa do samochodu i bya nieobecna przez kilka godzin. Kto wie, dokd wyjedaa! W nocy wstawaa i biegaa po ulicach. Miaa diabelskie wizje. Pewnego razu znalazem j nieprzytomn w wannie, z gow pod wod. Musiaem wykona jej sztuczne oddychanie. Innym razem miaa wypadek samochodowy: nie pamitaa nic, nawet tego, e wsiada do samochodu. Musiaem cigle zostawia prac, aby biec do domu. To byo straszne. A jednak czuem, e gdyby odnalaza wiar, gdyby moga si modli, sprawy szy by lepiej. Ale ona nie potrafia i reagowaa niegrzecznie na modlitw kapana. Zaczem si zaamywa. Moja ona nie moga ju zostawa sama w domu i nie moga wicej zajmowa si naszym synem. Przyszo widziaem w czarnych kolorach. Pewien kapan, rzadki to przypadek, wspomnia, e moja ona moe by opanowana przez szatana. Dowiedziaem si, e w Portugalii byy dwie kobiety, ktre leczyy t chorob. Wbrew opinii lekarzy i krewnych, pojechaem tam.Te dwie kobiety pomodliy si nad moj on i orzeky, e chodzi o optanie diabelskie. Rezultat tych modlitw by nieprawdopodobny: po raz pierwszy od wielu lat moja ona przespaa ca noc snem spokojnym i dajcym odpoczynek, bez adnego lekarstwa. Czua si dobrze. Nie wierzyem moim oczom, widzc jak pewnie prowadzi samochd. 21 Dano nam modlitwy do odmawiania i przez kilka dni wszystko wydawao si wraca do normalnoci. Ale pniej zo zaczo si od nowa. Z pomoc pewnego kapana skontaktowaem si wreszcie z egzorcyst. By bardzo zajty prac i wyznaczy nam spotkanie za dwa miesice. Nie bd opisywa modlitw odmwionych podczas egzorcyzmw ani najgorszych reakcji mojej ony. Najwaniejsze, e na koniec kadego egzorcyzmu

6

czua si na nowo sob, w peni uleczona. Po kadym ponownym upadku, egzorcysta przyjmowa nas natychmiast i nauczy, jak broni si przed szatanem. Ataki stay si coraz rzadsze. Moja ona odnalaza umiech, rado ycia, modlitwy, opieki nad naszym synem i odnowia swoje przyjanie. Teraz jest naprawd inn osob. Chciabym te zauway, e egzorcysta ten korzysta z pomocy pewnego mczyzny, ktry mia charyzmat odkrywania przedmiotw zaczarowanych (bdziemy o nich mwi w innym rozdziale). Przyszed on do mojego domu i znalaz trzy takie przedmioty. Wierz, e zo dotkno moj on, gdy babcia przywoywaa duchy w jej obecnoci. Jest to bardzo niebezpieczne i ludzie powinni by o tym informowani. Czy to moliwe, by tak wielu kapanw proszonych o rad nie wiedziao nic o tych rzeczach? Nigdy wystarczajco nie potrafi podzikowa temu egzorcycie, gdy tylko ja wiem, jak straszne byo pitnacie lat cierpie, zanim do niego dane mi byo dotrze! Wydaje si dziwne, e zbliajc si do 2000 roku, kiedy czowiek spacerowa ju po Ksiycu i yje w wiecie informatyki, elektroniki, robotw, nie wie si nic o rzeczywistoci, ktr znamy przynajmniej od 2000 lat. Czy susznym jest godzi si na to, aby ludzie cierpieli piekielne mki tylko dlatego, e nie chce si wierzy w rze22 czywisto optania diabelskiego? Pytam si: czy Koci, przygotowuje wystarczajc liczb kapanw egzorcystw? Czy wszyscy inni kapani s przynajmniej poinformowani o tych prawdach ewangelicznych? Czy wolno pozwoli, by ludzie zwracali si do tumw szarlatanw, ktrzy wykorzystuj ich cierpienia dla wzbogacenia si? Prosz o wybaczenie za ten wybuch gniewu, ale uwaam za suszne podkrelenie tego, co wydaje si zapomniane. I dzikuj Ekscelencji za wyznaczenie tego egzorcysty, ktry rozwiza nasz przypadek" . Opinia znanego teologa francuskiego Sdz, e w okresie posoborowym, moe jako reakcja na przesadzone zakazy przeszoci, teolodzy buntowali si czsto w sposb nieodpowiedni, uwaajc za czyste zoto to, co mogo by najwyej hipotez badawcz. I nie ma wtpliwoci, e przyczynili si do rozproszenia i zamieszania. Oczywicie nie mam zamiaru generalizowa: dzieo wielu z nich byo

cenne, kiedy umieli pozosta we waciwym im rodowisku, bez roszczenia sobie prawa do zawadnicia oficjalnym nauczaniem, ktre nie jest ich zadaniem. Uwaam za pozyteczne przytoczenie myli jednego z najbardziej znanych teologw francuskich, Henri de Lubaca, z ktrym bardzo czsto si zgadzaem. Pitego grudnia 1968 r. odmwiem podpisania si pod "Deklaracj" wydan przez teologw z grupy Concilium, ktra wydaa mi si cakowicie niestosowna i demagogiczna, a co wicej bezprzedmiotowa. W rzeczywistoci teolodzy ci cieszyli si cakowit wolnoci sowa i prbowali narzuci wasn dyktatur. 23 Oto mj tekst: 1. Byem zawsze niechtny wystpieniom przy pomocy prasy. Odwoujemy si do opinii co najmniej niekompetentnych, ktre porywaj z atwoci i ktre w wikszej czci nie s chrzecijaskie. Ju nie raz stwierdziem ujemne strony takiego postpowania. 2. W aktualnym kontekcie takie postpowanie wydaje si w dwjnasb nieodpowiednie: a) ryzykuje si zwikszenie niepokoju i wzburzenia, ktre obecnie nie s znakiem ywotnoci, ale raczej degradacji; b) wykorzystanie wszystkich moliwoci, ktre stanowi o prawdziwej odnowie w Kociele, zaley od utrzymanej lub ustanowionej na nowo wiadomoci jednoci katolickiej, stwierdzonej w faktach. Przed zdaniem dla siebie wolnoci i dodatkowych gwarancji, nawet susznych, teolodzy maj obowiqzek, w aktualnych okolicznociach, bronienia i promowania tej jednoci. W pierwszym rzdzie jest to czci ich obowizku goszenia sowa opportune et importune. W przeciwnym razie, postpujc w sposb jednostronny, wkraczaj w bdny krg roszcze. 3. Podsumowujc mog stwierdzi, e zbyt duo faktw wskazuje, i pluralizm szk teologicznych jest dzisiaj rzeczywicie zagroony przez wszelki rodzaj presji, propagandy, zastraszenia, ekskluzywizmu, pochodzcych nie z prawowitego autorytetu. Widzc to wszystko, co si robi lub czego si nie robi, przekonaem si, e wolno dziaania Magisterium w Kociele tamowana jest w sposb powaniejszy ni wolno sowa teologw, ktrzy jej si domagaj. Na koniec jedno pytanie: czy przed uyciem tego typu wsplnej deklaracji i manifestacji, teolodzy ci zaproponowali odpowiednim instancjom, z szacunkiem i wymagan wolnoci, plan reformy lub reorganizacji w odniesieniu do 24

7

tych punktw, na ktrych im zaley? (z czasopisma: 30 Giorni,lipiec 1990, s. 48). Hamulec dla nachalnoci lekarzy szarlatanw Pod takim tytuem prof. Silvio Garattini, dyrektor Instytutu "Mario Negri", opublikowa jasny i suchy komunikat w Corriere Medico, z listopada 1991 r. Egzorcyci zgadzaj si rwnie z lekarzami w sprawie potrzeby demaskowania oszustw. "Szarlatanizm w rodowisku medycznym nie by nigdy tak rozprzestrzeniony i nachalny jak w obecnym czasie. Wystarczy wczy telewizor, by znale, i to nie tylko w telewizji prywatnej, jakiego magika, bioenergoterapeuty, parapsychologa lub uzdrowiciela, ktry mwi o chorobach i najlepszym sposobie ich wyleczenia. Tupet tych osb nie zna granic: z wyjtkiem przynajmniej na razie - raka, wszystko jest w zasigu ich zdolnoci terapeutycznych. Od trombozy do reumatyzmu, od diabetyzmu do rwy kulszowej. Z niewiarygodn, kamienn twarz odpowiadaj na pytania zadowolonych reporterw czy rozmwcw telefonicznych, czsto wczeniej pouczonych, o co maj pyta. I w adnym wypadku nie podaje si nigdzie informacji, e chodzi o patn reklam. Aby uchroni si przed ewentualnymi sprzeciwami, obecno lekarza, ktry zawsze si zgadza, prowadzi do zapewnienia suchaczy czy telewidzw o rzetelnoci i uczciwoci przekazywanych informacji. Przegld rezultatw kontynuowany jest w reklamach gazet i czasopism, uzupenionych o wypuszczony na rynek wybr produktw: od rodkw odchudzajcych do naturalnego poywienia, hydromasazy, zi, bardzo licznych preparatw zapobiegajcych zapaleniom i ysieniu. 25 Jeli te reklamy si mno, to z pewnoci dlatego, e wielu poyka haczyk z wszelkimi konsekwencjami tego przypadku: nieuyteczne wydatki, ale przede wszystkim ryzyko straty czasu i bycia nieodpowiednio leczonym, podczas gdy oficjalne lekarstwo mogoby co zdziaa. Ktokolwiek posiada minimum rozumu, moe zapyta si, czy wolno jest wci oszukiwa bliniego. A co robi Ministerstwo Zdrowia? Czy kiedykolwiek zabrao gos w tej sprawie? Czy nie moe sprbowa ostrzec narodu woskiego? A Federacja Izby Lekarskiej? Czy nie mogaby wykreli z listy lekarzy tych, ktrzy ofiaruj si do tych prezentacji, postpujc wbrew reguom dobrej praktyki lekarskiej? S to pytania, ktre od dawna oczekuj na odpowied. By moe jednak nie jest popularne podejmowanie decyzji w interesie zdrowia publicznego!". 26

CHRYSTUS PRZECIWKO SZATANOWITo wszystko, co zamierzamy powiedzie, ma swoje rdo w tym, co Jezus czyni, czego naucza, w mocy, jak przekaza swoim uczniom. To s trwae podstawy do zrozumienia dziea odkupienia, ktre inaczej pozostaoby zagadk. Sdz, e dobrym wprowadzeniem do tego wszystkiego, o czym zamierzam mwic, mog by trzy wyraenia biblijne, ktre okrelibym jako programowe. - "Syn Boy objawi si po to, aby zniszczy dziea diaba" (1 J 3,8). Sowa bardzo wyraziste, od ktrych, chcc zrozumie dziaalno Boskiego Mistrza, nie mona si zdystansowa. - Gdy w. Piotr prbuje zreasumowa dziaalno Jezusa, w wanym spotkaniu z Korneliuszem (pierwszym poganinem nawrconym na chrzecijastwo), uywa nastpujcego wyraenia: "Przeszed dobrze czynic i uzdrawiajc wszystkich, ktrzy byli pod wadz diaba" (Dz 10,38). - Wreszcie w. Pawe, gdy chce gbiej wyrazi walk, jak chrzecijanin musi podj, aby pozosta wiernym Panu, stwierdza: "Obleczcie pen zbroj Bo, bycie mogli si osta wobec podstpnych zakusw diaba. Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciau, lecz przeciw Zwierzchnociom, przeciw Wadzom, przeciw rzdcom 27 wiata tych ciemnoci, przeciw pierwiastkom duchowym za na wyynach niebieskich" (Ef 6,11-12). W wietle tych sw pojmujemy wielkie znaczenie, jakie Ewangelie przypisuj bezporedniej walce midzy Chrystusem i szatanem, podkrelajc cakowit klsk tego ostatniego. Ju na samym pocztku publicznej dziaalnoci Jezusa, zaraz po uroczystej proklamacji Ojca, w trakcie chrztu w Jordanie, doszo do starcia z szatanem. Krtkie, ale wyraziste s sowa w. Marka: "Czterdzieci dni przeby na pustyni, kuszony przez szatana" (Mk 1,13). Bardzo znaczcy jest przedmiot pokus, ukazany przez w. Mateusza i w. ukasza. Tre pokus jest zawoalowana, a zawiera si rwnie w pokusach przez nas przeywanych: chodzi w istocie o dokonanie wyboru midzy pragnieniami ciaa (jedzenie, sukces, wadza) i wol Ducha. Trzeba wybra midzy obietnicami szatana i obietnicami Boga. Pierwszy Adam wybra obietnic szatana. Drugi Adam, Chrystus, wybral posuszestwo Bogu Ojcu, nawet jeli wierno takiemu posuszestwu spowoduje u Niego rezygnacj z krlestw ziemskich i doprowadzi do mierci na krzyu.

8

Od tej chwili szatan jest ju pokonany. Cae nauczanie Mistrza, skierowane na ustanowienie Krlestwa Boego, jest nieprzerwanym cigiem zwycistw nad szatanem. Do tego docza si coraz wyraniej objawienie boskoci Chrystusa, podkrelone w znakach nadzwyczajnych, ktrymi s Jego cuda. I to wrd tych znakw nabiera szczeglnej wartoci panowanie Jezusa nad duchami nieczystymi. Wanie dlatego, e Jego dzieo zmierza do zniszczenia wadzy szatana i wyzwolenia ludzkoci. Dlatego take ewangelici kad nacisk na te epizody, oddzielajc je wyranie od uzdrowie z chorb naturalnych i podkrelajc szczegy, nad ktrymi bdziemy pniej mieli okazj si zatrzyma. 28 l. Rozpoczynam od w. Marka, ktry ju na pocztku swojej Ewangelii, w pierwszym rozdziale, podkrela trzy razy wadz Chrystusa nad duchami nieczystymi. "By wanie w synagodze czowiek optany przez ducha nieczystego. Zacz on woa: Czego chcesz od nas, Jezusie Nazarejczyku? Przyszede nas zgubi. Wiem, kto jeste: wity Boy. Lecz Jezus rozkaza mu surowo: Milcz i wyjd z niego! Wtedy duch nieczysty zaczl go targa i z gonym krzykiem wyszed z niego. A wszyscy si zdumieli, tak e jeden drugiego pyta: Co to jest? Nowa jaka nauka z moc. Nawet duchom nieczystym rozkazuje i s Mu posuszne" (Mk 1, 23-27). Trzeba zauway, jak ludzie bystrze czq nauczanie Jezusa z Jego moc wypdzania zych duchw. S to take dowody Jego autorytetu. "Z nastaniem wieczora, gdy soce zaszo, przynosili do Niego wszystkich chorych i optanych; i cae miasto byo zebrane u drzwi. Uzdrowi wielu dotknitych rozmaitymi chorobami i wiele zych duchw wyrzuci, lecz nie pozwala zym duchom mwi, poniewa wiedziay, kim On jest" (Mk 1,3234). Jezus nie chce wiadectwa zych duchw; ma wiadectwo Ojca i sprawi, e my staniemy si Jego wiadkami. Poza tym, wiadectwo zych duchw jest szkodliwe, poniewa s kamcami z natury i poniewa chciayby uprzedzi objawienie dotyczce osoby Jezusa, ktre, zgodnie z Jego wol, ma przebiega stopniowo. Pierwszy rozdzia Ewangelii wedug w. Marka zawiera jeszcze takie zdanie: ,,I chodzi po caej Galilei, nauczajc w ich synagogach i wyrzucajc ze duchy" (Mk 1,39). W zdaniu tym po raz kolejny ukazane s te dwa podstawowe aspekty misji Chrystusa: goszenie sowa i pokonywanie szatana. w. Marek opowiada innym razem o wadzy Jezusa nad 29

zymi duchami. "Nawet duchy nieczyste, na Jego widok, paday przed Nim i woay: Ty jeste Syn Boy. Lecz On surowo im zabrania, eby Go nie ujawniay" (Mk 3,11-12). Interesujce jest spotkanie z kobiet pogask, Syrofenicjank rodem, ktra wykazaa si wiar tak wielk, e zasuya na uwolnienie crki. Zwrmy uwag na ten fakt uwolnienia na odlego, bez obecnoci osoby bezporednio zainteresowanej, gdy rwnie dzisiaj mamy do czynienia z takimi przypadkami, o czym bdziemy jeszcze mwi (por. Mk 7,25-30). Zasluguj na oddzielne potraktowanie dwa przypadki uwolnienia, ktre nabieraj szczeglnego znaczenia ze wzgldu na bogactwo opisanych szczegw: optany z Gerazy (Mk 5,1-20) i chopiec, ktrego apostoowie nie byli w stanie uwolni (Mk 9,14-29). S to epizody, ktre znajdziemy rwnie u w. Mateusza i w. ukasza, dlatego zasuguj na szczegln uwag. Przed przejciem do innych wnioskw (na temat znaczenia, jakie sam Jezus przyznaje tym epizodom i na temat mocy przyznanej najpierw apostoom, a pniej siedemdziesiciu dwm uczniom i wreszcie wszystkim wierzccym), uzupenimy przegld niektrymi opowiadaniami w. Mateusza i w. ukasza. w. Jan woli nie zatrzymywa si nad adnym pojedynczym epizodem, ale dostarcza nam do przemylenia wnioski o charakterze oglnym. w. Mateusz akcentuje rne uwolnienia "masowe", bez dokadnego podania ich liczby. "A wie o Nim rozesza si po caej Syrii. Przynoszono wic do Niego wszystkich cierpicych, ktrych drczyy rozmaite choroby i dolegliwoci, optanych, epileptykw i paralitykw, a On ich uzdrawia" (Mt 4,24). "Z nastaniem wieczora przyprowadzono Mu wielu optanych. On sowem wypdzi ze duchy i wszystkich chorych uzdrowi" (Mt 8, 16). 30 w. ukasz nie ustpuje w. Mateuszowi. Poza opisem uzdrowienia kobiety pochylonej od osiemnastu lat z powodu ducha niemocy (k 13, 11-17), lubi wskazywa na uzdrowienia wielu. ,,O zachodzie soca wszyscy, ktrzy mieli cierpicych na rozmaite choroby, przynosili ich do Niego. On za na kadego z nich kad rce i uzdrawia ich. Take ze duchy wychodziy z wielu, woajc: Ty jeste Syn Boy. Lecz On je gromi i nie pozwala im mwi, poniewa wiedziay, e On jest Mesjaszem" (k 4, 40-41). "Przyszli oni, aby Go sucha i znale uzdrowienie ze swych chorb. Take i ci, ktrych drczyy duchy nieczyste, doznawali uzdrowienia. A cay tum stara si Go dotkn, poniewa moc wychodzia od Niego i

9

uzdrawiaa wszystkich" (k 6, 18-19). "A byo z Nim Dwunastu oraz kilka kobiet, ktre uwolni od zych duchw i od saboci: Maria, zwana Magdalen, ktr opucio siedem zych duchw ..." (k 8,2). Przejd teraz do dwch wspomnianych wyej epizodw, bardziej zoonych i bogatszych w szczegly. Przeanalizuj uzdrowienie optanego z Gerazy, opierajc si przede wszystkim na opisie w. Marka (Mk 5, 1-20). Stajemy wobec najciszego przypadku cakowitego optania diabelskiego. Optany demonstruje nadludzk si, a do rozerwania acuchw i pt, i jawi si tak wcieky, e niebezpiecznie jest przechodzi w pobliu. Zauwamy, e w innych przypadkach optania nie ma takich reakcji. Niekiedy optanie moe by identyfikowane z chorob fizyczn, na przykad w przypadku guchoniemego lub pochylonej kobiety. Rwnie dzisiaj skutki optania s bardzo rne. Interesujca jest odpowied na pytanie o imi zego ducha: "Legion, bo nas jest wielu". Takie przypadki zdarzaj 31 si take dzisiaj. Ale ciekawym jest te fakt, e Jezus przystaje na prob zego ducha, by pozwoli mu wej w winie, a nie wyrzuca go "poza t okolic", lub nawet "do czeluci", jak przekazuje w. ukasz. Dzi take zdarza si czasami, e duch nieczysty prosi egzorcyst o konkretn siedzib lub te, e to egzorcysta j narzuca. Epizod koczy si szczegln misj, jak Jezus wyznacza uzdrowionemu czowiekowi. Tym razem nie kae mu milcze, ale mwi. Znaczenie tego typu nakazu Jezusa jest takie, i nigdy Pan nie nakazu je optanemu milcze na temat wyzwolenia, co czsto si zdarza w stosunku do osb uzdrowionych z choroby naturalnej. Drugi przypadek bogaty w szczegy dotyczy uzdrowienia modzieca, ktrego dziewiciu apostow nie byo w stanie uzdrowi, w czasie gdy Jezus oddali si na gr Tabor, z Piotrem, Jakubem i Janem. Opieram si przede wszystkim na opisie w. ukasza (k 9,38-43). Tu rwnie stajemy wobec przypadku cikiego optania. Zy duch drczy chopca, czynic go niemym, rzucajc go o ziemi, prowokujc konwulsje, tak i uchodzi za epileptyka. Ale jest co gorszego. Mamy tu do czynienia ze zym duchem niszczycielem, ktry chce spowodowa mier tego jedynego syna, rzucajc go w ogie i wod (posu si rwnie opisem w. Marka 9,1427).

I Mamy tutaj dwa wane szczegy do zanotowania. Po pierwsze, pytanie Jezusa: "Od jak dawna to mu si zdarza?" W Ewangelii nigdy nie jest podany powd optania, w tym epizodzie natomiast okrela si dokadnie czas, "od dziecistwa". Chodzi oczywicie o powd niezawiniony, przynajmniej ze strony ofiary. Nastpnie trzeba zauway warunki, jakie Jezus stawia dla uzdrowienia. Od ojca wymaga wiary: "Wszystko moliwe jest dla tego, kto wierzy". Zdziwionym i zawiedzio32 nym z powodu niepowodzenia apostoom wyjania: "Ten rodzaj duchw mona wyrzuci tylko modlitw i postem". Czy jest to ograniczenie mocy danej apostoom? Myl raczej, e jest to wyrany znak wskazujcy, e uwolnienie od zego ducha jest faktem o wielkim znaczeniu i trudnoci. Dlatego skutek egzorcyzmw nie jest - mona tak powiedzie -automatyczny, ale czsto wymaga, poza wiar i modlitw, dugiego czasu. W tym miejscu, gdy ju sprbowalimy sobie przypomnie z jak moc i czstotliwoci Jezus wyrzuca ze duchy, dobrze by byo poczyni kilka spostrzee. Pierwszyrn spostrzeeniem jest to, i Jezus uznaje moc zego ducha: -moe wej do czowieka: "A po spoyciu kawaka chleba wszed w niego szatan" (J 13,27), w ten sposb zostaje opisana zdrada Judasza; -moe powrci z innymi siedmioma gorszymi duchami, rwnie po tym, jak z czowieka wyszed (Mt 12,43-45); -moe dokonywa takich czynw, e zadziwi lud, jak to czyni Szymon Mag (Dz 8,9); -dysponuje szczegln moc w niektrych rnomentach: "To jest wasza godzina i panowanie ciemnoci" (k 22,53); -przede wszystkim ujawni t moc na kocu czasw, jak to wynika z mw eschatologicznych i z Apokalipsy. Co wicej, zy duch sprzeciwia si planorn Boga: -w przypowieci o siewcy to on porywa ziarno Sowa Boego, ktre spada na drog (Mt 13,19); -w przypowieci o dobrym nasieniu i kkolu on jest nieprzyjacielem, ktry sieje chwasty (Mt 13, 39); -prbuje przemieni synw Boych w swoich synw: "Czy nie wybraem was dwunastu? A jeden z was jest diabem" (J 6,70); "Wy macie diaba za ojca i chcecie spenia podania waszego ojca" (J 8, 44); "Ananiaszu, dlaczego szatan zawadn twym sercem, e skamae Duchowi witemu?" (Dz 5, 3);

10

"Szymonie, Szymonie, oto szatan domaga si, eby was przesia jak pszenic" (k 22,31 ). W wietle tych faktw nabiera szczeglniejszego znaczenia wadza, zademonstrowana przez Jezusa wobec szatana. Jest to moc, ktra wpdza w kryzys uczonych w Pimie i faryzeuszy, prbujcych da sobie jakie wyjanienie i nie umiejcych znale innego, jak to, e Jezus wspdziaa z krlem zych duchw. Czytamy na przykad: "Gdy ci wychodzili, oto przyprowadzono Mu niemow optanego. Po wyrzuceniu zego ducha niemy odzyska mow, a tumy pene podziwu woay: Jeszcze si nigdy nic podobnego nie pojawio w Izraelu! Lecz faryzeusze mwili: Wyrzuca ze duchy moc ich przywdcy" (Mt 9,32-34). Oskarenie to byo czsto powtarzane: "Rzekli do Niego ydzi: Teraz wiemy, e jeste optany" (J 8, 52); "Natomiast uczeni w Pimie, ktrzy przyszli z Jerozolimy, mwili: Ma Belzebuba i przez wadc zych duchw wyrzuca ze duchy" (Mk 3,22). . Oskarenie uderza w jeden z najbardziej podstawowych punktw misji Chrystusa, ktry przyby, aby zniszczy dziea szatana i wyzwoli tych, ktrzy byli pod jego wadz. Dlatego odpowied jest bardzo wyrana, pena i opiera si na trzech argumentach. Argument pierwszy: oskarenie jest cakowicie absurdalne, poniewa doprowadzioby do samozniszczenia krlestwa szatana. "Jak moe szatan wyrzuca szatana? Jeli jakie krlestwo jest wewntrznie skcone, takie krlestwo nie moe si osta. Jeli wic szatan powsta przeciw sobie i wewntrznie jest skcony, to nie moe si osta, lecz koniec z nim" (Mk 3,23-26). Argument drugi jest jeszcze mocniejszy. Jeli pierwsze rozumowanie ukazuje absolutn absurdalno oskarenia, 34 drugie daje prawdziwe wyjanienje tego, co si dzieje. Jezus otwiera oczy suchaczy na prawdziwe znaczenie tej mocy, ktr demonstruje wobec duchw nieczystych. "Lecz jeli Ja moc Ducha Boego wyrzucam ze duchy, to istotnie przyszo do was krlestwo Boe" (Mt 12,28). Wyrzucanie zych duchw oznacza przyjcie krlestwa Boego na ziemi, dlatego nabiera fundamentalnego znaczenia: "Teraz wadca tego wiata zostanie precz wyrzucony" (J 12,31); "Wadca tego wiata zosta osdzony" (J 16, 11). Jest to dzieo, jakiego Jezus przyszed dokona na ziemi. Dlatego, gdy niektrzy faryzeusze mwi mu: "Wyjd j uchod std, bo Herod chce Ci zabi". On odpowiada: "Idcie i powiedzcje temu Ijsowi: Oto wyrzucam

ze duchy i dokonuj uzdrowie dzi i jutro, a trzeciego dnia bd u kresu" (k 13,31-32). Argument trzeci koronuje ca dyskusj. Jezus ukazuje jasno swoj absolutn wyszo i przegran szatana. "Gdy mocarz uzbrojony strzee swego dworu, bezpieczne jest jego mienie. Lecz gdy mocniejszy od niego nadejdzie i pokona go, zabierze ca bro jego, na ktrej polega, i upy jego rozda" (k 11, 21-22). Porwnanie jest oczywiste. Mocarz to szatan, ktry czuje si pewny. Kiedy przybywa Jezus, zy duch protestuje poprzez optanych: "Przyszede, aby nas zniszczy?", poniewa Jezus jest tym silniejszym, ktry go zwycia. " Wadca tego wiata nie ma nic swego we Mnie" (J 14, 30); "Wadca tego wiata zosta osdzony" (J 16, 11). Rozpoczo si krlestwo Boe. Dlatego w. Pawe, opowiadajc krlowi Agryppie swoje nawrcenie, powtarza sowa, ktre sam Pan do skierowa: "Posyam ci do pogan, aby otworzy im oczy i odwrci od ciemnoci do wiata, od wadzy szatana do Boga" (Dz 26, 17-18). Szatan, zwyciony przez Chrystusa, walczy przeciwko Jego naladowcom. Sobr Watykanski II 35 przypomina, e ta walka przeciwko zym duchom bdzie trwaa a do ostatniego dnia (Gaudium et spes, 37). Dlatego Pan udzieli szczeglnej mocy apostoom i wszystkim wierzcym w Niego. Bdziemy o tym mwi w nastpnym rozdziale.

WIADECTWOKim jest szatan? Kim s ze duchy? Wiemy bardzo mao o wiecie widzialnym, jeszcze mniej o wiecie niewidzialnym, dlatego wygodniejsze jest, zamiast bada, negowa jego istnienie. W ten sposb, nawet nie zdajemy sobie sprawy z negowania wszechmocy i mdroci Boga, ktry wszystko stworzy z majestatycznoci, niezrozumia dla rozumu ludzkiego, w doskonaym porzdku, okreslajc cel wszelkiego stworzenia. Kiedy pytaj mnie o liczby aniow, cytuj Apokalips, ktra mwi o miliardach miriad: nieskoczonej liczbie, nie do pojcia dla naszego umysu. Kiedy pytaj mnie o liczby zych duchw, odpowiadam sowami, ktre sam zy duch wypowiedzia poprzez optanego: "Gdybymy byli widzialni, jest nas tak duo, e przymilibymy soce". Aby cho w niewielkim stopniu przybliy ide wielkoci stworzenia, ktra umyka nam lub o ktrej nawet nie mylimy, zapraszam do refleksji nad ciaami krcymi na niebie. Astronom mgby lepiej ode

11

mnie zilustrowa wspaniaoci wszechwiata. Z pewnoci dlatego jeden z nich stwierdzi: "Ja nie wierz; ja widz". Gdy si nad tym pomyli, stajemy zadziwieni. Cay wiat podtrzymywany jest przez siy poczone midzy sob z doskona mdroci. Ziemia "trzyma" ksiyc poprzez siy przycigania, tak, i 36 nie spada on na ni, poniewa mdre prawo dorodkowe sprawia, e kry wok naszej planety. Cay ukad soneczny jest czci galaktyki zoonej z miliardw cia gwiezdnych. Wiemy, e w naszej galaktyce wszystkie te ciaa s utrzymywane razem przez centrum przycigania, centrum, ktre astronomowie umiejscawiaj okolo 30 tysicy lat wietlnych od ukadu sonecznego. O naszej galaktyki ma dugosc okolo 90 tysicy lat wietlnych. Jest to wymiar wstrzsajcy! A jednak, widziana z daleka, z odlegloci kilku milionw lat wietlnych, nasza galaktyka jawi si tylko jako niewielki sabo wieccy punkt. Widzimy wiele innych galaktyk, rozciagajcych w niezmierzonych przestrzeniach kosmosu, oddalonych od siebie o miliardy lat wietlnych. Ile? Nie sposb okreli. Astronomowie chcieliby wyodrbni centrum wszechwiata, chcieliby mc zidentyfikowa punkt centralny grawitacji wszystkich cia niebieskich. Na razie musieli si zadowoli wysuniciem pewnych hipotez. Wszystko to, co podziwiamy w ukadzie kosmicznym, w olbrzymiej wielkoci, inni naukowcy podziwiaj w uporzdkowaniu atomw, w olbrzymiej maoci. Jeli porzdek materialny oszaamia nas, co mwi o porzdku duchowym? Ten sam Bg, ktry stworzy, we wspaniaym cudownym porzdku, rzdzone cudownymi prawami, miriady miriad cia niebieskich, stworzy te z t sam wszechmoc i mdroci miriady miriad duchw niebieskich. Biblia mwi nam o dziewiciu chrach anielskich. Ojcowie i scholastycy studiowali dzieo stworzenia i duo napisali na ten temat. Teolodzy wspczeni zajmuj si natomiast socjologi. A przecie take wrd duchw niebieskich krluje porzdek, hierarchia, mdry cel - poniewa chodzi tu o byty rozumne i wolne ktry jest radoci, szczciem, piknem.

kosmos. Tajemnica stworzenia wiata materialnego jest na pewno cudowna, o ile pochodzi z wszechmocy i mdroci Boga. Osiga jednak swoje znaczenie tylko wtedy, gdy dokonuje si stworzenie czowieka, poniewa tylko poprzez obecno czowieka cae yjce stworzenie, do ktrego czowiek naley, czy si z Bogiem, swoim Stworzycielem. Czowiek, stworzony na obraz i podobiestwo Boe (Wj 1,26), bdc bytem rozumnym, ma moliwo poczenia si ze swoim Stworzycielem i porozumiewania si z Nim. wiat materialny natomiast, nawet majc swoje pochodzenie od Boga, waciwie nie moe cieszy si wymian bezporedni i natychmiastow ze swoim Stworzycielem, od ktrego zaley cakowicie i na sposb pasywny. Duchy niebieskie, czyli anioowie, nie s waciwie poddane, ze swej natury, relacji bezporedniej ze wiatem materialnym. Niezalenie od swej inteligencji, w miar jak Bg stwarza wiat materialny, nie rozumieli jego celu. Byy czystymi duchami. W ich rozumieniu wiat materialny nie mia celu, wicej: jawil si coraz bardziej jako cakowity absurd, a do momentu, gdy pojawio si w wiecie stworzenie rozumne, czowiek, ktry mia bezporedni relacj z Bogiem. Bdc bytem rozumnym i wolnym, by w stanie nada znaczenie caemu wiatu materialnemu, posugujc si nim dla chway Stwrcy. Mona sdzi, i bunt czci aniow nastpi przed stworzeniem czowieka. Moliwe jest te wyjanienie, e dla czci aniow skandalicznym byo wanie stworzenie wiata materialnego, czyli ich bunt miaby miejsce zanim kosmos zosta skompletowany i uszlachetniony przez obecno czowieka. Oni, zbuntowani anioowie, nie chwalili Boga od pocztku, czyli od momentu, gdy stworzy 38 wiat materialny, ktry z punktu widzenia czystych duchw wydawa si absurdem. Nie potrafili uwierzy mdroci Boej, troch tak, jak moe zdarzy si nam, ludziom, nie ufa Bogu wobec problemu cierpienia. Std ich moliwy powd buntu. Kim jest szatan? Tradycja rabinistyczna twierdzi, e by duchem, ktry odgrywa szczeglne znaczenie przed obliczem Boga. Mia mie dwanacie skrzyde, czyli dwakro tyle, co sami serafini (por. Rabbi Eliezer, Pirke, 13). Wyobramy sobie: jeli nasza galaktyka zbuntowaaby si wobec praw, ktre reguluj nieustanny ruch planet i wdrowaaby po niebie" wedug wasnego kaprysu, ile miliardw cia cignaby za sob i jak wielki zamt sprowokowaaby na caym nieboskonie? Wikszo Ojcw widziaa przyczyn upadku szatana w jego pysze, w chci

Wszystko na chwa Stwrcy.37 W powszechnej opinii wysnutej z opowiadania biblijnego, Bg stworzy najpierw anioy, a pniej

12

wywyszenia swojej osoby, w pragnieniu potwierdzenia swojej niezalenoci od Boga i chci uwaania si za Boga. Inne wyjanienia pojawiy si w nastpnych wiekach. Wszystkie zgadzaj si co do punktu dotyczcego dobrowolnego i nieodwracalnego buntu wobec Boga. Zbuntowany szatan pocign za sob pewn ilo innych aniow, ktre poprzez doskonay akt rozumu i woli zechciay za nim pj. Std pochodzi nieprzejednana nieprzyja wobec Boga, a po stworzeniu czowieka, wysiek zawaszczenia nim i wczenia go w swj bunt wobec Stwrcy. Szatan byl zatem szczeglnym stworzeniem powoanym do bytu przez Boga, ksiciem caego stworzenia. Od kiedy zbuntowa si wobec Boga, wiadomie, ca peni swojego istnienia i swojej woli, poprzez bunt cakowity i doskonay oraz nieodwracalny, sta si bytem najbardziej oddalonym od Boga. Ten grzech buntu pozosta zczony z jego istot i pozostanie takim na wieczno. Biblia ukazuje go pod wieloma imionami: szatan, Lucyfer, 39 Belzebub, starodawny w, czerwony smok, itd. Ale by moe imieniem najbardziej odpowiednim, jakie mu si przypisuje, jest blunierstwo. Zo, jeli moe by podmiotowo uosobione w kim, ma w szatanie swoj doskona hipostaz. Jakie s konsekwencje tego buntu? Szatan, z powodu prymatu i autorytetu jakim si cieszy, buntujc si wobec porzdku moralnego i duchowego Boga, pocign za sob swoisty ukad satelitw: aniow, ktrzy zechcieli za nim pj, z pen wiadomoci i wolnoci. Teraz prbuje pocign za sob jak najwicej ludzi, ich rwnie z pen wiadomoci i wolnoci. Bg nie wyrzeka si nigdy swoich stworze. Byoby to tak, jakby wyrzek si siebie samego. W ten sposb szatan od czasu swojego buntu oddziaywa potnie na cae stworzenie posiadajc moc, jak mia na pocztku. Jednake przez wcielenie Sowa, ktre przyszo zniszczy dzieo szatana i odnowi, poprzez krew Swego krzya, wszystkie istoty - te niebiaskie i te ziemskie - czowiek otrzymuje zbawienie, a szatan zostaje pokonany. Ale szatan pozostaje "wadc tego wiata", jak trzykrotnie nazywa go Jezus; lub "bogiem tego wiata", jak definiuje go w. Pawe. Z zarzdzajcego stworzeniami, jakim go ustanowi Bg, sta si ich niezmordowanym niszczycielem. Jest jakby odpowiednikiem moralnym tych "czarnych dziur", ktre istniej w kosmosie i poykaj materi. Std pochodzi kada forma za: grzech, choroby, cierpienie, mier. Zbawienie dokonane w Chrystusie przywrcio na nowo porzdek wszechwiata w

sposb jeszcze cudowniejszy ni to byo ustanowione na pocztku. Odkupienie jest pierwszym, prawdziwym i wielkim egzorcyzmem. Jezus jest pierwszym z egzorcystw i od Niego czerpie si kada walka przeciwko zemu duchowi. eby jednak odkupienie dotyczyo kadego czowieka, a tak samo wyzwolenie z mocy za, trzeba, aby aska 40 przyniesiona przez Chrystusa bya przyjta: "Idcie na cay wiat. Nauczajcie wszystkie narody. Kto uwierzy i przyjmie chrzest, bdzie zbawiony". Chrzest jest pierwszym aktem wyzwolenia z mocy szatana i zaszczepienia w Chrystusie, dlatego zawiera egzorcyzm. Tymczasem zy duch bdzie kontynuowa swoje dzieo, poniewa, jak si wypowiada Sobr Watykaski II, szatan zwyciony przez Chrystusa walczy z jego uczniami. Walka przeciwko zym duchom bdzie kontynuowana i bdzie trwaa, jak mwi Pan, a do ostatniego dnia (por. Gaudium et spes, 37). 41

W IMI MOJE ZE DUCHY BDZIECIE WYRZUCA"Jak zauwaylimy, wyrzucanie zych duchw jest faktern o ogromnym znaczeniu. Chrystus ukazuje, e jest mocniejszy, e ma wadz zniszczenia krlestwa szatana i ustanowienia krlestwa Boego oraz potrafi ukierunkowywa przez swoje nauczanie ludzkie ycie na Boga. Aby dzieo odkupienia ludzkoci mogo by kontynuowane, przez niszczenie dzie szatana i wyzwalanie czowieka z niewoli zego ducha, rwnie i ten "znak" musia pozosta. Jezus przekaza wic t moc dwunastu apostoom, pniej siedemdziesiciu dwm uczniom, a w kocu wszystkim wierzcym w Niego. w. Marek wymienia t wadz udzielon apostoom na pierwszym miejscu: "I ustanowi Dwunastu, aby Mu towarzyszyli, by mg wysya ich na goszenie nauki, i by mieli wadz wypdza ze duchy" (Mk 3, 14-15); "Przywoa do siebie Dwunastu i zacz rozsya ich po dwch. Da im te wadz nad duchami nieczystymi... A oni wyrzucali te wiele zych duchw, oraz wielu chorych namaszczali olejem i uzdrawiali" (Mk 6,7 i 13). Sowa innych synoptykw: w. Mateusza i w. ukasza, s bardzo podobne. "Wtedy przywoa do siebie dwunastu swoich uczniw i udzieli im wadzy nad duchami nieczystymi, I aby je wypdzali i leczyli wszystkie choroby i wszelkie

13

43 saboci" (Mt 10, 1); "Idcie i gocie: Bliskie ju jest krlestwo niebieskie. Uzdrawiajcie chorych, wskrzeszajcie umarych, oczyszczajcie trdowatych, wypdzajcie ze duchy!" (Mt 10,7-8); "Wtedy zwoa Dwunastu, da im moc i wadz nad wszystkimi zymi duchami i wadz leczenia chorb" (k 9,1). Z tej zgodnoci wiadectw jasno wynika, e chodzi o wadz i autorytet, do ktrych Boski Mistrz przykada szczeglne znaczenie. W pniejszym okresie ta sama wadza zostaje rozcignita na siedemdziesiciu dwch uczniw. Zauwamy, e nawet jeli wadza wypdzania zych duchw i uzdrawiania chorych s czsto ze sob czone, na t pierwsz kadzie si szczeglny nacisk, odrniajc j od drugiej. Co wicej, kiedy siedemdziesiciu dwch uczniw powraca z misji i przedstawia jej wyniki Mistrzowi, demonstruj przede wszystkim zaskoczenie wadz sprawowan nad zymi duchami: "Panie, przez wzgld na Twoje imi, nawet ze duchy nam si poddaj (k 10,17). Jezus wykorzystuje ten entuzjazm, aby podkreli przegran zego ducha, mwic: "Widziaem szatana, spadajcego z nieba jak byskawica". Ale jednoczenie udziela wanej lekcji: "Nic wam nie zaszkodzi. Jednak nie z tego si cieszcie, e duchy si wam poddaj, lecz cieszcie si, e wasze imiona zapisane s w niebie" (k 10, 18-20). Jasnym jest, e Jezusowi chodzi o istotn przegran szatana. Pierwszy List w. Jana zawiera kilka bardzo mocnych stwierdze: "Dziki temu mona rozpozna dzieci Boga i dzieci diaba" (1 J 3,10); "Kto grzeszy, jest dzieckiem diaba, poniewa diabe trwa w grzechu od pocztku. Syn Boy objawi si po to, aby zniszczy dziea diaba" (I J 3, 8); i jeszcze: "Wiemy, e kady, kto si narodzi z Boga, nie grzeszy, lecz Narodzony z Boga strzee go, a Zy go nie dotyka" (1 J 5, 18). 44 Moc wypdzania zych duchw jest wielk wadz, ale jeszcze wikszq wadz jest nie pozwoli si przez nie opanowa. w. Mateusz przytacza w tym wzgldzie przeraajcy sd: s tacy, ktrzy mieli wadz rozkazywania duchom nieczystym, ale to nie wystarczyo dla zbawienia ich dusz. "Panie, czy nie wyrzucalimy zych duchw moc Twego imienia i nie czynilimy wielu cudw moc Twego imienia? Wtedy owiadczy im: Nigdy was nie znaem. Odejdcie ode Mnie wy, ktrzy dopuszczacie si nieprawoci!" (Mt 7, 22-23). Mona przypuszcza, e rwnie Judasz czyni cuda i wypdza ze duchy, a jednak "szatan wszed w niego".

Oto dlaczego nie powinnimy cieszy si z mocy, jak Pan moe nam udzieli, ale z faktu, e nasze imiona s zapisane w niebie. w. Marek koczy swoj Ewangeli sowami Jezusa, ktre rozcigaj na wszystkich wierzcych w Niego moc wypdzania zych duchw: "Tym za, ktrzy uwierz, te znaki towarzyszy bd: w imi moje ze duchy bd wyrzuca" (Mk 16, 17). Dzieje Apostolskie ukazuj nam, jak uczniowie Jezusa wykorzystywali moc dan im przez Mistrza. Odnonie do samych apostow czytamy: "Take z miast ssiednich zbiegao si mnstwo ludu do Jerozolimy, znoszc chorych i drczonych przez duchy nieczyste, a wszyscy doznawali uzdrowienia" (Dz 5, 16). O diakonie Filipie tak jest napisane: "Tumy suchay z uwag i skupieniem sw Filipa, poniewa widziay znaki, ktre czyni. Z wielu bowiem optanych wychodziy z dononym krzykiem duchy nieczyste" (Dz 8,6-7). Liczniejsze s epizody dotyczce w. Pawa. Wystarczy przypomnie dwa. "Zabiega nam drog jaka niewolnica, optana przez ducha, ktry wry. Przynosia ona duy dochd swym panom (...). Pawe odwrci si i powiedzia 45 do ducha: Rozkazuj ci w imi Jezusa Chrystusa, aby z niej wyszed. I w teje chwili wyszed" (Dz.16,16-18). "Bg czyni te niezwyke cuda przez rce Pawa, tak e nawet chusty i przepaski z jego ciaa kadziono na chorych, a choroby ustpoway z nich i wychodziy ze duchy" (Dz 19,11-12). Przedstawiwszy problem oglnie, w oparciu o teksty Pisma w., ktre zawsze stanowi solidn podstaw, przechodzimy do kilku krtkich rozwaa na temat praktykowania egzorcyzmw w Kociele pierwotnym. Zadowolimy si tylko kilkoma spostrzeeniami, odsyajc tych, ktrzy pragn zgbi ten temat, do specjalistycznych opracowa (prawd mwic nielicznych). Podstawowe i oglne tezy s nastpujce. W Kociele pierwotnym wszyscy mogli wypdza ze duchy, na podstawie mandatu udzielonego przez Chrystusa. Ten fakt mia olbrzymie znaczenie apologetyczne, poniewa doprowadzi chrzecijan do bezporedniej konfrontacji z egzorcystami pogaskimi. Rozwaymy wic jego wielk wymow. Do szybko doszo do zarezerwowania wykonywania egzorcyzmw dla okrelonych kategorii osb: na Wschodzie przewaao uznanie szczeglnego charyzmatu; na Zachodzie utwierdzaj si egzorcyci z nominacji kocielnej. W obu przypadkach egzorcyzm rozwija si w czasie, w

14

dwch odrbnych formach: jako modlitwa oddzielna, ukierunkowana na wyzwolenie optanych; jako modlitwa stanowica cz sakramentu chrztu. Rozwiniemy krtko te dwie idee. Na wstpie naley zaznaczy, e wszystkie narody, staroytne i wspczesne, byy i wci s wraliwe na istnienie zych duchw. Ze duchy byy i s ukazywane i zwalczane na rny sposb, w zalenoci od kultury danego naro46 du. Znajdujemy praktyki egzorcystyczne u staroytnych ludw Asyrii, Babilonii, Egiptu. Nie brakowao ich te w narodzie hebrajskim: w ksidze Tobiasza archanio Rafa uwalnia Sar od zego ducha; Jezus mwi wyranie o hebrajskich egzorcystach (por. k 11, 19); znajdujemy o nich wiadomoci u Jzefa Flawiusza. Od zawsze, u wszystkich ludw, magowie i czarownicy uwaali, e mog rozkazywa zym duchom, dlatego spotykamy si z ich dziaalnoci w kadym czasie i miejscu. W tym kontekcie pojawia si motyw o charakterze apologetycznym w pismach pierwszych autorw chrzecijaskich: konfrontujc egzorcystw pogaskich z egzorcystami chrzecijaskimi podkrelaj moc Chrystusa. Jako pierwszy mwi nam o tym Justyn: "Chrystus narodzi si z woli Ojca dla zbawienia wierzcych i zniszczenia zych duchw. Wy moecie si o tym przekona z tego, co widzicie waszymi oczami. W caym wszechwiecie i w waszym miecie (Rzymie) s liczni optani, ktrych inni egzorcyci, czarodzieje i magowie nie mogli uzdrowi; natomiast wielu z nas chrzecijan, rozkazujc im w imi Jezusa Chrystusa, ukrzyowanego pod Poncjuszem Piatem, uzdrowio ich, osabiajc ze duchy, ktre optay ludzi" (II Apologia, VI, 5-6). Jest to cenny tekst ze wzgldu na warto historyczn (poowa II wieku) i ze wzgldu na formu egzorcyzmu, jak zawiera. Ten sam Justyn przedstawia nam tekst jeszcze bardziej kompletny w Dialogu z Tryfonem: "Jakikolwiek zy duch, ktremu rozkae si w imi Syna Bozego zrodzonego przed wszelkim stworzeniem, ktry narodzi si z Dziewicy, sta si czowiekiem poddanym cierpieniu, zosta ukrzyowany przez wasz nard pod Poncjuszem Piatem, umar i zmartwychwsta i wstpil na niebiosa - jakikolwiek zy duch, mwi, ktremu rozkae si poprzez moc tego 47 imienia zostanie zwyciony i pokonany. A sprbujcie wy zaklina na wszystkie imiona krla, sprawiedliwego, prorokw lub patriarchw, ktrzy byli

wrd was, a zobaczycie czy choby jeden zy duch ucieknie pokonany" . Takze Ireneusz zawiadcza: "Poprzez wezwanie imienia Jezusa Chrystusa, ktry zosta ukrzyowany pod Poncjuszem Piatem, szatan jest wypdzany z ludzi". Interesujce jest dostrzec, w jaki sposb formuy egzorcyzmu nawizuj do sw uytych przez Jezusa lub przez w. Pawa, a pniej wzbogacaj si poprzez odniesienie do gwnych epizodw z ycia Chrystusa, tak i wpywaj na sformuowanie 1 pierwszych wyzna wiary . Tertulian potwierdza skuteczno, z jak chrzecijanie wyzwalaj od zych duchw, tak samych chrzecijan, jak i pogan. Jest pierwszym, ktry wskazuje rwnie niektre uywane gesty, takie jak woenie rk i dmuchnicie. Potwierdza te, e sia egzorcyzmu pochodzi z wymawiania imienia Chrystusa. S to elementy, ktre wchodz do rytu chrzcielnego. Koci pierwotny, posuszny wadzy otrzymanej od Chrystusa, nie tylko praktykuje wadz egzorcyzmowania na optanych i na tych, ktrzy byli niewolnikami zych popd6w. Odprawia egzorcyzmy takze nad yciem spoecznym, nasyconym idolatri i zymi wpywami. Tertulian stwierdza to wyranie: "Gdyby nas nie byo, kto mgby wycign was spo zych wpyww tych duchw, ktre wkradaj si skrycie i psuj wasze ciaa i wasze umysy? Kto mgby wyzwoli was od mocnych atakw si szaanskich?" Ten zgubny wpyw na spoeczestwo, nie mwic o wpywie na poszczeglne osoby, by zawsze praktykowany przez zlego ducha. W odniesieniu do naszych czasw, ogranicz si do zacytowania fragmentu zaczerpnitego z jednego z trzech przemwie Pawa VI na temat diaba (23 lutego 1977 r .): "Nic zatem dziwnego, e nasze spoe 48 czestwo upada ze swego poziomu autentycznego czowieczestwa, w miary jak postypuje w tej pseudodojrzaoci moralnej, w tej obojtnoci, w tej niewraliwoci na rnic midzy dobrem i zem, i jeli Pismo w. gorzko nas upomina, e cay wiat znajduje si pod wadz zego". Przytocz jeszcze wiadectwo Cypriana, odnonie do mocy egzorcyzmw: "Przyjd posucha na wasne uszy zych duchw, przyjd zobaczy ich twoimi oczyma w chwilach, gdy ulegajc naszym zaklciom, naszemu duchowemu biczowaniu i torturze naszych sw, porzucaj ciaa, ktre wziy w posiadanie (...) Zobaczysz, jak s skrypowani w naszych rkach i jak

15

trzs si w naszej mocy ci, ktrych ty umieszczasz tak wysoko, czczc ich jako pan6w" (Przeciwko Demetriuszowi, (15). Faktycznie za kadym razem widzimy, e sowa egzorcyzmu s dla zego ducha tortur nie do zniesienia, przewyszajc nawet cierpienia piekielne, co sam zreszt przyznaje. Orygenes, piszc przeciwko Celsusowi, mwi o sile imienia Jezusa w wypdzaniu zych duchw: "Sia egzorcyzmu zawiera si w imieniu Jezusa, ktre jest wymawiane, przy rwnoczesnym opowiadaniu o faktach z Jego ycia". Orygenes, w odrnieniu od poprzednikw, dodaje te nowe elementy. Mwi, e w imi Jezusa mog by wypdzane ze duchy nie tylko z osb, ale i z rzeczy, miejsc, zwierzt. I przeciwstawia sizwyczajom magw, przestrzegajc chrzecijan, aby nie dokonywali adnych czarw ani nie uywali sekretnych formu, ale wyraali swoj wiar w si imienia Jezusa. Pisze Righetti4: "Caa literatura chrzecijaska pierwszych trzech wiekw odwouje si czsto do dziea tych braci w wierze, ktrzy obdarzeni szczeglnym charyzmatem egzorcyzmowali zgodnie z nakazem Jezusa modlitw4 Dla tych, ktrzy chc pogbi wiedz Manuale di storia liturgica, Ancora 1959, vol. IV, s. 406. 4 -Nowe wyznania egzorcysty

ktrych nastpuj lektorzy i nadzwyczajni szafarze Komunii w. Innym problemem, ktrym Koci zaj si od samego pocztku, byo rozrnienie prawdziwych optanych od chorych, czyli postawienie pewnej diagnozy. Do wypowiadania si na ten ternat zostali wkrtce upowanieni biskupi. W 416 r. papie Innocenty I, proszony o wyraenie opinii w tej sprawie, stwierdza, e egzorcyzmy nie rnog by sprawowane przez diakonw lub kapanw bez mandatu biskupa. Jeli chcemy rozway rne elementy, jakie skaday si na egzorcyzm ju od dawnych czasw, poza modlitw zwrcon do Pana, by przyszed z pomoc optanemu i poza rozkazem danym zemu duchowi w imi Chrystusa, o ktrym ju mwilimy, moemy doda co na temat ge50 stw. Od razu zatwierdzone zostao: uoenie rk, uywane czsto przez Jezusa wobec optanych w Kafamaum; znak krzya, ktrego skuteczno potwierdza Laktancjusz (zm. ok. 317); dmuchnicie ustami, o ktrym wspomina Tertulian i Dionizy Aleksandryjski; post, zaproponowany przez samego Pana razem z modlitw (por. Mt 17,21); namaszczenie olejem, ktre byo w powszechnym uyciu wobec wszystkich chorych i ktre jawio si rwnie skuteczne wobec optanych. Na przykad wici mnichowie, Makary i Teodozjusz uzdrawiali optanych za pomoc namaszczenia. Dodajmy jeszcze uycie popiou i wosienicy, ktre miao szerokie zastosowanie w dyscyplinie pokutnej. Par wiekw pniej doczono inne zwyczaje, ktre nabray pierwszorzdnego znaczenia i przetrway do dzi: woda wicona, ktra bya nieznana w rytuale staroytnym, oraz naoenie stuy na ramiona egzorcyzmowanego, wprowadzone po X wieku. Coraz czciej zalecao si Komuni eucharystyczn, ktra udzielana bya z reguy na koniec Mszy w., celebrowanej specjalnie w intencji szczliwego zakoczenia egzorcyzmu. Formuy egzorcyzmw. Pocztkowo byy bardzo proste, jak to ju zauwaylimy. Formuy wprowadzone w Rytuale opublikowanym w 1614 r., wci jeszcze w uyciu, pochodz w rzeczywistoci z koca VIII wieku i zostay opracowane przez Alcuina (zm. 804 r .), prcz niektrych nielicznych czci dodanych pniej. Aktualnie rozpowszechnione s nowe formuy, stworzone prowizorycznie, ad experimentum, przez

49 i postem. Kada wsplnota musiaa posiada ich odpowiedni liczb, a ci stopniowo formowali odrbn grup, przyjmujc nazw egzorcystw, i szybko otrzymali oficjalne uznanie w randze niszego kleru. W taki sposb Koci wykazywa si trosk o zdecydowane oddzielenie swoich egzorcystw, ktrzy dziaali w dobrej intencji i w imi Chrystusa, od szarlatanw i czarownikw pogaskich. Canones Hippoleti ostrzegaj przed nimi i zabraniaj im absolutnie dostpu do wiary". Jest to rozdzia, z ktrego Koci mgby si jeszcze duo nauczy: zarwno jeli chodzi o wystarczajc ilo egzorcystw, mogcych odpowiedzie na wezwania wiernych, jak i ostrzeenia przed szarlatanami, czarownikami, magami, o ktrych rnwi reklamy gazet i wielu transmisji telewizyjnych. Nigdy nie mwi si o nich w kocioach. W Rzymie egzorcysta by ju niszym wiceniem w poowie IV wieku. Potwierdzeniem tego jest list przekazany nam przez Euzebiusza, w ktrym papie Komeliusz wymienia egzorcystw po akolitach, po

16

odpowiedni komisj upowanion do odnowienia tej czci Rytuau. Przewiduje si, e nowe ostateczne formuy zostan ogoszone nie wczeniej ni w 1998 r. 51

WIADECTWATylko egzorcysta mg mi pomc I Pisz z trudnoci t moj histori, jednak myl, e moe by uyteczna dla innych i wydaje mi si te zgodna z tym, co czytamy w Ewangelii. Dolegliwoci diabelskie zaczy si w 1974 r. Lekarze nie umieli wyjanic moich dziwnych blw, a psychiatrzy wzruszali ramionami, nie mogc postawi diagnozy. Na przykad czulam nagle, e si dusz i opanoway mnie nerwowe spazmy, jakby wstrzsy elektryczne na caym ciele. Czasami sia tych objaww bya taka, e mj m w rodku nocy wzywa lekarza pogotowia. Jednoczenie zaczam oddala si od Kocioa. Dyskredytowaam go za kadym razem, gdy mwio si o religii. Bya to rzecz niezwyka dla mnie, bo zawsze byam osob wierzc i zaangaowan, a nawet animatork Akcji Katolickiej. Mylaam, e chodzi o "przejciowy kryzys zwizany z wiekiem", ale ta moja nienawi do Kocioa trwaa ponad dziesi lat. Wczeniej cieszyam si, gdy mogam si zatrzyma na adoracj Najwitszego Sakramentu; teraz pragnam tylko uciec. Wszystko wydawao mi si mieszne: przedstawienia ksiy i gupoty wiernych. Mj m, praktykujcy katolik, cierpia z powodu mojego oddalenia od religii, ktre czyo si rwnie z oddaleniem od niego. Pniej, od 1978 r., zaczam uczestniczy w spotkaniach grup z marginesu, w poszukiwaniu ekstrawaganckich przey. Rozpocz si w ten sposb okres autentycznego samozniszczenia: staam si coraz bardziej chora i przycigay do mnie osoby, ktre mogy mi zrobi co zego. Odczuwalam perwersyjn przyjemno, oddajc si w ich wadz. Przez te kilka lat spotkaam wielu guru, uzdrowicieli, czarownikw. 52 Fizycznie czuam si coraz gorzej. Wydawao mi si, jakby moje ciao ciskane byo w okowach. Miaam trudnoci z trawieniem, problemy z nerkami i kreniem, byam cigle zmczona i pozbawiona energii. Odywaam tylko podczas kursw "psychologicznych", w ktrych uczestniczyam i ktre dostarczay mi mocnych wrae. Jestem pewna, e gdybym zamiast zwrcenia si do guru usyszaa co o egzorcystach, wyszabym

wczeniej z tego pieka. Ale wczeniej, mimo zaangaowania w sprawy Kocioa, nie syszaam nigdy o egzorcystach. Zaczam pasjonowa si astrologi; doszam nawet do interpretowania wydarze podug astrologicznych prawide i w wietle reinkarnacji. W 1981 r. spotkaam najbardziej nikczemn istot ze wszystkich. By to szalony psychiatra (dopiero pniej dowiedziaam si, e sam przebywa w szpitalu psychiatrycznym jako pacjent). Zawar pakt z Lucyferem, e zniszczy najwicej jak tylko bdzie mg ludzi; o tym te dowiedziaam si dopiero pniej. Pod jakim pretekstem zaprosi mnie do swojego biura i przez rok bawi si moim ciaem i moj dusz, posugujc si hipnoz. Mona si da zahipnotyzowa tylko jeli si tego chce, ale zy duch skania mnie, bym pozwolia si torturowa temu niezrwnowaonemu czowiekowi. Prosz pomyle, e pewnego razu prawie umieraam duszona, ale Matka Boa obronia mnie. To dziki temu, e moi rodzice powicili mnie Jej gdy byam dzieckiem. Nie wiem, jak udalo mi si wyj z tego dna. Skoczyam w szpitalu, gdzie prbowaam samobjstwa, ale po dwch miesicach poczuam si lepiej. Jednak zy duch nie opuszcza mnie i skierowa moje zainteresowania na psychoanaliz z takim skutkiem, e cakowicie oddaliam si od wiary. Uczszczaam rwnie do szkoly dla nauczycieli jogi i zaczam uczy hata-joga w mojej miejscowosci. 53 Staam si buddystk, praktykowaam medytacj zen. Wci jednak byam jakby rozdwojona i nieszczliwa. Do Kocioa czuam prawdziw nienawi, ale tak naprawd nie obchodzi mnie ju nikt, nawet mj m, moje dzieci. Wtedy rozpoczam seanse spirytystyczne z niektrymi przyjacimi. Nieraz miaam wraenie, e zwariowaam. Nie rozumiaam ju czy yj w rzeczywistoci, czy te ni. Przyjacika, ktra chciaa mi pomc, zaprowadzia mnie do pewnej kobiety, obdarzonej pono nadnaturalnymi mocami. Bya to wielka kapanka sekty I.V .1. Straciam dla niej gow do tego stopnia, e przyprowadziam te mojego ma, dzieci, krewnych, przyjaci. Wydawao mi si, e jestem zahipnotyzowana. Ta kobieta mwila, e jest katoliczk i e jest Chrystusem reinkamowanym. Pozwolia mi uwierzy, e uzdrowia moj crk cierpic na epilepsj i nakazaa zaprzesta podawania

17

lekarstw. Kilka dni pniej moja crka zapada w piczk i tylko cudem zostaa uratowana. Wspominam te seanse uzdrowicielskie, nazywane "harmonizacjami", z przeraeniem. Gdybym poznaa egzorcyst, uniknabym tych cierpie ja i moja crka, ktra po modlitwach pewnego egzorcysty nie miaa ju kryzysw epilepsji. W 1984 r. z radoci spodziewaam si pitego dziecka, ale byam zbyt saba. Dopiero co przeszam okres dziwnych chorb, migren, zawrotw gowy, ktre dziwily lekarzy. Poroniam w drugim miesicu. Straciam duo krwi i koniecznym byo dokonanie wyyeczkowania. Tu czeka na mnie Pan, posyajc do mnie swoj Matk, aby mnie pocieszya. Byo to nadzwyczajne dowiadczenie, ktre doprowadzio mnie z powrotem do Boga. Wydawao mi si, e Matka Boa towarzyszya mi w moim szpitalnym pokoju. Wyrzucaa mi moj przeszo i prosia, bym 54 j naladowaa. Zgodziam si na to z radoci, poniewa czuam si pena pokoju i wiata. Nastpny okres by bardzo ciki. Z jednej strony Matka Boa pomagaa mi oczyci moj pen brudw podwiadomo, z drugiej strony zy duch podsuwa mi straszne pokusy, wtpliwoci, bodce do powrotu na dawne drogi. Rwnie przy tej okazji, gdybym poznaa egzorcyst, mogabym skorzysta z duej pomocy. Nocami czuam fizycznie obecnego zego ducha, ktry powtarza mi: "Dostan ci z powrotem". Zwrciam si do kilku kapanw o pomoc, ale nie rozumieli nic z mojego stanu i nie mieli adnego dowiadczenia w atakach diabelskich. Przepraszam, ale musz wyzna, e dowiadczyam ich cakowitej ignorancji w tym zakresie. Od 1988 r. prowadziam jeszcze silniejsze walki. Sama byam ju zdecydowana trwa przy Bogu, wic zy duch wzi si zamojego ma i moje dzieci, dotykajc ich niezrozumiaymi chorobami. W cigu trzynastu miesicy, cztemacie nagych pobytw w szpitalu. Jeszcze cisze byy ataki moraIne, pokusy rozdzielenia naszej rodziny. W nocy budziam si nagle, pogrona w desperacji tak strasznej, e nie byam w stanie modli si, pomimo, e bardzo tego pragnam. Rwnie nagle ten stan znika i znowu mogam chwali Boga caym sercem. Powracajc do modlitwy mylaam, e wyzwoliam si od zego ducha, niestety, myliam si. Jego dziaanie stao si bardziej podwiadome, aby osabi mj opr. Jeli szam na dzie skupienia, czuam, e opanowyway mnie obsesyjne wtpliwoci, ktrym

towarzyszyy desperacyjne myli. Jeli uczestniczyam w pielgrzymce, powracaam z wraeniem, e zostaam pobita do krwi. Im bardziej si modliam, im bardziej wysilaam si, by dobrze czyni, tym bardziej zy duch dotyka mnie perfidnymi mylami. 55 Odczuwaam ble w caym ciele, cierpiaam na bezsenno, utrat pamici. Nieraz mylaam, by zostawi rodzin i odej daleko. Przeyam, niezrozumiana przez nikogo, dwa straszne lata, ktre mogy by lejsze lub ktrych mogam unikn, gdybym dowiadczya pomocy egzorcysty. Zrozumiaam to pniej, kiedy wreszcie, prawie przez przypadek, przypadek z pewnoci spowodowany przez Niepokalan, spotkaam egzorcyst, ktry pomg mi wyj z tego dugiego tunelu blu i ciemnoci. Od kiedy zacz on modli si nade mn, wszystko si zmienio. Nie znaczy to, e znikny ble, ale nabray sensu, przeywam je wiadomie. Egzorcyzm daje mi pogod ducha i spokoj na kilka godzin. Kiedy nadchodzi od nowa noc, modl si z wikszym zapaem i z penym zawierzeniem woli Pana. Potrafi te zrozumie i kocha bardziej moich bliskich, ktrzy teraz, czuj si zrozumianymi, maj do mnie cakowite zaufanie. Moje ycie duchowe rozwija si poprzez wzrastajce pragnienie ycia w jednoci z Bogiem. Rwnie moje krzye, przeywane w wietle mki Chrystusa, nie ci mi wicej. Prowadz jeszcze walk, ale dowiadczam te chwil prawdziwego pokoju i prawdziwej radoci. Widz cig popraw wraz z postpem egzorcyzmw. Skoczyam. Chciaabym jeszcze powiedzie, nie chc jednak wdawa si w polemik, e mj biskup i kapani z mojej diecezji gosz wci swoj solidarno z biednymi. A czy nie s wielkimi biednymi, bardzo potrzebujcymi pomocy ci, ktrych drczy zy duch? Od osiemnastu lat nale do tych biednych, ale wszyscy kapani, z ktrymi rozmawiaam, nie zrozumieli nic, wanie nic, z mojej biedy i nie udzielili mi adnej pomocy. A przecie Jezus powiedzia: " W moje imi wypdza bdziecie ze duchy!" Wydaje mi si, e jest to zadanie, nakaz i obowizek bardzo wyrany. 56

Znalazem suszn drogNazywam si Aleksander i mieszkam w Rzymie. Od okoo piciu lat drczony byem fizycznie przez zego ducha. Byo to tak, jakby kto wbija mi igy w cae ciao, zwaszcza w yciowe organy. Czuem ukszenia,

18

ciosy noem i podobne cierpienia. Byem u wszystkich egzorcystw w Rzymie, uczszczaem na spotkania rnych grup charyzmatycznych, ale wszystko bez skutku. Jestem wdziczny wszystkim, bo od wszystkich uzyskaem pomoc, nawet jeli nie uzdrowienie. Od okoo roku znalazem waciw drog cakowitego wyzwolenia: codzienna Msza w. i post. Z mojego dowiadczenia wynika, e jest to najpotniejszy sposb prowadzcy do uzdrowienia, po spowiedzi z grzechw i Komunii w. Ta forma wskazana nam jest wyranie przez Jezusa w Ewangelii wg w. Mateusza: "Ten rodzaj zych duchw wyrzuca si tylko modlitw i postem" (Mt 17,21). Teraz dzikuj i chwal Pana za wszystkie cierpienia, jakie dopucil na mnie i moj rodzin, albowiem dostrzegem ich warto. Zauwamy rnic midzy dwoma przytoczonymi Przykadami. S to rne odmiany zych duchw; chc one na rny sposb owadn ciaem i w tych wypadkach modlitwa, sakramenty, post, ktry jest do zrealizowania na rne sposoby, potrzebne s zawsze. 57

echem przynajmniej w mediach wieckich, byo wystpienie Pawa VI. W swojej homilii w uroczysto witych Piotra i Pawa, 29 czerwca 1972 r ., zgorszy wiat laicki, mwic o szatanie: "Przez jakie szpary wdar si odr szatana do wityni Boga (...) Rwnie w Kociele krluje ten stan niepewnoci. Wierzono, e po Soborze przyjdzie soneczny dzie dla historii Kocioa. Przyszed natomiast dzie pochmurny, burzowy, ciemny". Ale fundamentalne przemwienie na temat diaba wygosi Pawe VI 15 listopada tego samego roku. Zawar w nim pokrtce wszystkie elementy demonologii biblijno-teologicznej oraz potpienie tych teologw, ktrzy rozsiali i wci rozsiewaj bdy. W dodatku do rozdziau przytocz to przemwienie w caoci, tutaj ogranicz si do niektrych tylko stwierdze. "Jakie s najwiksze potrzeby Kocioa? Jedn z najwikszych potrzeb jest obrona przed tym zem, ktre nazywamy zym duchem". Jest to stwierdzenie pocztkowe, ktre stoi u podstaw rozwaania. Aby jednak caa dyskusja dotyczca szatana bya widziana w jej waciwych granicach, w ramach powszechnego planu Boego, papie zaraz dodaje, e zanim zacznie si mwi o dziaalnoci zego ducha, naley spojrze na powszechny plan stworzenia: "Jest dzieem Boga, ktre sam Bg, jako zewntrzne odbicie swojej mdroci i swojej mocy, podziwia w jego istotowym piknie (...) Chrzecijaska wizja kosmosu i ycia jest zwycisko optymistyczna". Nastpuje z kolei inna obserwacja, nie tyle dla podkrelenia kontrastu, co dla uzupenienia: "Czy ta wizja jest kompletna? Czy jest dokadna? Czy nie widzimy, ile za jest w wiecie? Znajdujemy w nas i w naszym wiecie ciemnego agenta i nieprzyjaciela, szatana". To tutaj nast60 puje mocne uderzenie w niektrych teologw naszej epoki: Zo nie jest ju tylko niedostatkiem, ale moc, bytem ywym, duchowo zdeprawowanym i deprawujcym. To rzeczywisto przeraajca, tajemnicza i budzca lk. Ten, kto nie uznaje jej istnienia (...) albo wyjania j jako pojciowe i fantastyczne uosobienie nieznanych przyczyn naszych chorb, wychodzi poza ramy nauczania biblijnego i kocielnego". W lad za Bibli papie przynagla: "Oto znaczenie, jakie przyjmuje ostrzeenie przed zem (...) Jak mona nie pamitta, e Chrystus trzy razy, odnoszc si do szatana jako swojego przeciwnika, okrela go krlem

SZATAN W AKCJI"Lecz gdy ludzie spali, przyszedl jego nieprzyjaciel (diabe, nieprzyjaciel Boga) i nasia chwastu midzy pszenic" (Mt 13,25). Tego typu sytuacje zdarzaj si w kadym czasie, ale w naszych czasach przybieraj formy bardziej bulwersujcej poniewa w przeciwiestwie do czasw, w ktrych zostaa opowiedziana ta przypowie, dzisiaj ludzie nie chc jui wierzy ani w obecno chwastw, ani tym bardziej w istnienie nieprzyjaciela, diaba. Naleaoby chyba powiedzie, e dzisiejsi sudzy pi bardzo cikim snem. Wskazalimy trzy przyczyny, ktre czciowo wyjaniaj oporno wspczesnego duchowiestwa katolickiego w traktowaniu tego problemu: brak przygotowania teologicznego, brak dowiadczenia, rozprzestrzenianie si bdw doktrynalnych. A przecie osoby odpowiedzialne za Koci nigdy nie zaprzestay nauczania na ten temat. W ostatnich czasach stala doktryna biblijnoteologiczna dotyczca szatana i jego dziaalnoci zostaa potwierdzona w osiemnastu tekstach Soboru Watykaskiego II, w trzech przemwieniach Pawa VI, w dziesitkach przemwie Jana Pawa II. S to wic wypowiedzi jak najbardziej autorytatywne i bezporednie, o ktrych Homer powiedziaby: "Biedne moje wiersze, oddane na wiatr". Wstrzsem, ktry odbi si szerokim 59

19

tego wiata? w. Pawe nazywa go bogiem tego wiata i kae mie si na bacznoci w walce toczonej w ciemnoci, ktr my chrzecijanie musimy podj nie tylko z jednym szatanem, ale z jego zatrwaajc mnogoci". Nastpuje po tym wniosek: "szatan jest przyczyn pierwszej nieaski ludzkoci, grzechu pierworodnego (...) Jest to historia, ktra wci trwa: pamitamy egzorcyzmy chrzcielne i czste odniesienia Pisma w. i liturgii do agresywnej i uciskajcej mocy ciemnoci. Jest to nieprzyjaciel numer jeden; jest to kusiciel w najwyszym stopniu. Wiemy zatem, e ten ciemny i niepokojcy byt istnieje naprawd i ze swoj zdradzieck przebiegoci wci dziaa. Jest to nieprzyjaciel ukryty, ktry zasiewa bdy i niepowodzenia w historii ludzkiej". S to sowa przejrzyste i mocne, ktre powinny by czsto powtarzane, dobrze zapamitane, pogbione. W tym miejscu, przyjmujc za pewnik istnienie szatana zdeprawowanego i deprawujcego oraz jego ciemnego i niepokojcego dziaania, ograniczt si do przedstawienia takiego dziaania w formie schematycznej. Dziki temu atwiej nam bdzie przej do dziaania prewencyjnego i uzdrawiajcego, ktrego dowiadczenie egzorcystw nas nauczyo. 61 Oczywicie my nie moemy zadowoli si tylko tym, co pisz teolodzy duchowoci w swoich traktatach. Nasze zadania s zadaniami specjalistycznymi dotyczcymi jednego szczeglnego aspektu, dziaalnoci szatana, dlatego powinny byc duo lepiej poghione, opiera si na teorii i praktyce. Zmusza nas to take do dokonywania oryginalnych wyborw dotyczcych choby terminologii. Na razie nie ma w tej sferze jednomylnoci, ale mamy nadziej, e dojdzie si do miarodajnych ucile na zakoczenie czynionych bada. Na przykad tekst Rojo Marina mwi jedynie o pokusie, obsesji, optaniu. Stary Tanquerey jest jeszcze bardziej zwizy. My potrzehujemy obszerniejszego rozwinicia tych schematw, na ktrych pniej oprzemy ca nasz praktyk diagnozowania i leczenia. Pierwszy podzia, przy ktrym obstawa znany egzorcysta francuski De Tonquedec, a ktry funkcjonowa ju przed nim i moemy go uzna za powszechnie akceptowany, jest nastypujcy: szatan praktykuje dziaalno normaln, pokus i dziaalno nadzwyczajn, ktra zawiera ca gam diabelskich dolegliwoci o rnej sile i naturze. Nad dziaalnoci zwyczajn, pokusami, nie zatrzymujemy si duej. Ograniczymy si do

stwierdzenia, i wszyscy s ich ofiarami do tego stopnia, e sam Jezus zaakceptowa poddanie si tej prbie. Pokusy szataskie, wsplnie z pierworodn skaz naszej natury (Biblia nazywa j podaniem) i wszelkimi podaniami tego wiata, stanowi dla nas teren walki, ktra moe by okazj do zdobywania zasug, tak i Biblia uwaa za bogosawiestwo zwycistwo wobec pokusy (por. Jk 1, 12), gdy ma si moliwo czynienia za, a potrafi si go unikn (por. Syr 31,11). Jak nie ulec? "Czuwajcie i mdlcie si, abycie nie ulegli pokusie" (Mt 26, 41). Duchowe zaangaowanie chrzecijanina skierowane jest na cigle wzrastanie 62 w dwch wielkich przykazaniach mioci: do Boga i do bliniego. Skierowane jest tei na korzystanie ze rodkw aski, ktre pozwalaj nam zwycia pokusy. Nie zatrzymujemy si tutaj na tym pierwszym aspekcie, ktry w rzeczywistoci jest nierozczny z drugim, czyli dotyczcym zapobiegania i obrony przed nadzwyczajn dziaalnoci szatana. Odnonie do dziaalnoci nadzwyczajnej przedstawi mj podzia, wyjaniajc zastosowanie terminw, ktre pniej bd wystpowa w dalszej czci ksiki. Przypominam, e nie istnieje tutaj terminologia oficjalna, a nawet powszechnie zaakceptowana. Zauwamy rwnie, e granice midzy jedn form a drug nie s dokadne: moliwe s interferencje i czenie si wikszej iloci symptomw. 1. Dolegliwoci zewntrzne. Wskazujemy w ten sposb na te cierpienia fizyczne (uderzenia, biczowania, potrcenia z rnymi konsekwencjami, upadki przedmiotw, itp.), ktre spotykamy w yciu niektrych witych: Proboszcza z Ars, w. Pawa od Krzya, o.Pio, itp. i ktre nie s tak rzadkie jak to si moe wydawa. Odnosi si wraenie, e szatan dziaa pozostajc na zewntrz osoby. Gdyby napotkao si na dziaanie od wewntrz, w tym wypadku chodzioby o obecno jedynie prowizoryczn, ograniczon do czasu trwania dolegliwoci. 2. Optania diaboliczne. Jest to najcisza forma i pociga za sob sta obecno szatana w ciele ludzkim, nawet jeli dziaanie szataskie nie jest cige: przeplataj si okresy kryzysw i odpoczynku. Wystpuj objawy czasowej blokady umysowej, intelektualnej, uczuciowej, blokady woli. Mog wyzwala si gwatowne reakcje, posugiwanie si jzykami nieznanymi przez dan osob, nadludzka sia, znajomo rzeczy ukrytych lub myli innych osb. Typowa niech do witoci, ktrej czsto 63

20

towarzyszy blunierstwo. Tutaj te trzeba by bardzo ostronym wobec kamuflay szataskich. 3. Drczenia diabelskie. Trzeba zawsze mie na uwadze, e w przypadku drcze istnieje wielka rnorodno objaww i spore s: midzy nimi rnice pod wzgldem uciliwoci dla czowieka i mocy. Drczenia przybieraj formy dolegliwoci sporadycznych, nieregularnych lub te dotykaj zdrowia, pracy, uczu, relacji z innymi (niektre skutki: zdenerwowanie bez powodu, tendencja do cakowitego wyizolowania si, itp.). Mog uderza w jednostki lub grupy, take bardzo liczne . 4. Obsesje diabelskie. S to myli obsesyjne, czsto absurdalne, ale take, e ofiara nie jest w stanie uwolni si od nich, dlatego yje w cigym stanie wyczerpania, z uporczywymi pokusami do samobjstwa. (Prosz wzi pod uwag, e samobjstwo jest pokus obecn rwnie w dwch poprzednich przypadkach). Czsto powoduj jakby rozdwojenie osobowoci. Wola pozostaje wolna, ale jakby gnbiona przez obsesyjne mylenie. 5. Nkania diabelskie. Poprzez to wyraenie nie wskazujemy na dolegliwoci diabelskie w czowieku, ale na te, ktre dotykaj miejsc (domw, biur, sklepw, pl, itp.), przedmiotw (samochodw, poduszek, materacw, lalek), zwierzt. Przytaczaem ju wiadectwo Orygenesa, wedug ktrego rwnie w tych przypadkach, ju od pierwszych wiekw chrzecijastwa, odprawiano egzorcyzmy. 6. Przypominam na koniec wyraenie: poddastwo diabelskie, ktre wskazuje na dobrowolne oddanie, gdy poprzez wyrany lub domylny akt osoba poddaje si wadzy szatana. Mona stworzy szczeglne wizy, rwnie z przyczyn niedobrowolnych, i mona w ten sposb popa w jedn z poprzednich form, zwaszcza w form najcisz, czyli optanie diabelskie. 64 Kontynuujc nasz wykad, musimy jeszcze zobaczy, w jaki sposb mona popa w te nadzwyczajne choroby diabeIskie. Naley to wiedzie, aby umie im zapobiec i wyzwoli si od nich. Wymieni cztery gwne przyczyny, z ktrych dwie s zawinione, a dwie niezawinione. I. Z czystego przyzwolenia Boga. Jest oczywiste, e nic nie zdarza si bez Boego pozwolenia. Bg jednak nie chce nigdy za, cierpienia ani pokusy. Obdarzajc nas wolnosci, pozwala na zo i umie wycign z niego dobro. Jeeli chodzi o t pierwsz przyczyn, wiemy, e Bg moe pozwoli szatanowi nka jak osob, aby zahartowa j w cnocie. Jest to biblijny przypadek Hioba; to, co przydarzyo si wielu witym lub

bogosawionym. Przy tej okazji pragn zaznaczy, e dolegliwoci diabelskie, same z siebie, nie mwi nam nic odnonie do stanu aski osb, ktre s ich ofiarami. 2. Gdy pado si ofiar rzuconego uroku. Takie w tym przypadku ofiara jest niewinna, ale istnieje wina ze strony tego, kto czyni czary i tego, kto je zamawia. Urok jest szkodzeniem innym za porednictwem interwencji szatana. Moe by zrealizowany w rny sposb: rzucenie uroku, wizanie, czary, przeklestwo, itp. Nie zapominajmy, e mwimy o powanych sprawach, ktre z atwoci mona mylnie zinterpretowa. Dlatego wobec obfitoci oszustw, sugestii, manii i tym podobnych naley zachowa rozwag. 3. Z cikiego stanu zatwardziaoci w grzechu. Jest to ewangeliczny przypadek Judasza. Jest to przypadek wielu ludzi, ktrzy oddali si perwersjom seksualnym, gwatom, i narkotykom. Szczeglnie naleaoby tutaj podkreli trudny przypadek zbrodni aborcji. Wyzwolenie, gdy dochodzi do egzorcyzmw, wymaga duo duszego czasu. Dzisiaj, gdy tak czsto mamy do czynienia z rozbiciem rodzin 65 i upadkiem moralnoci, ta trzecia przyczyna ciy jeszcze bardziej ni w dawnych czasach. Dlatego zwikszya si znacznie liczba osb dotknitych chorobami diabelskimi. 4. Uczszczanie do miejsc i osb powicajcych si diabelskim praktykom. Naley tu wymieni: uczestniczenie w seansach spirytystycznych, czynienie czarw lub zasiganie porad u wrbitw, czarownikw, niektrych kartomantw i tym podobnych, praktykowanie okultyzmu, przynaleno do sekt satanistycznych lub uczestniczenie w rytach satanistycznych, majcych swj szczyt w czarnych mszach. Dodajmy do tego wpyw rodkw masowego przekazu przez takie formy, jak spektakle pomograficzne, filmy zawierajce gwat i horror, propagowanie muzyki rockowej, kulminujcej w rocku satanicznym, majcym swoje "kocioy", prcz stadionw i parkw, w prawie wszystkich dyskotekach. Te formy dzisiaj eksploduj im bardziej upada wiara, tym bardziej zwiksza si zabobon. Duchowni nie zrobili nic, aby si temu przeciwstawi albo przynajmniej ostrzec przed tymi niebezpieczestwami. Nie waham si tego powtrzy z powodu ich cakowitej ignorancji, rwnie wo