SPM Tema 7 ( Youngshimi ) : Sumber 7.0 Peta konsep umum tema sumber.

sumber

Sumber boleh diperbaharui

Sumber tidak boleh diperbaharui

Sumber air

haiwan Tenaga angin

Sumber hutan

Biji timah

Batu granit

petroleum

Tenaga suria

tanih

Kepentingan sumber-sumber

Kepentingan hutan

sumber mineral

sumber air

Sumber pantai dan marin

Kepelbagaian biologi

Sumber tanih biojisism

Tenaga suria

Kesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar Sumber pantai dan marin Kepelbagaian biologi

hutan

Sumber mineral

Sumber air

Sumber tanih

Pengurusan sumber

Sumber hutan dan kepelbagaian biologi

Sumber air, pantai dan marin

Sumber tanih

Hasil pembelajaran. Pelajar dapat menyenaraikan dan menghuraikan dengan contoh kepentingan pelbagai sumber. Pelajar dapat menjelaskan dengan contoh kepentingan sumber. Membandingkan dan membezakan kepentingan pelbagai sumber.

Jenis sumber. Terbahagi kepada dua jenis sumber iaitu 1) Sumber yang boleh diperbaharui Sumber alam yang boleh digunakan secara berterusan. Antara contohnya ialah Sumber air Haiwan Sumber hutan Tenaga suria Tenaga angin Tanih 2) Sumber yang tidak boleh diperbaharui Sumber yang akan kehabisan dan kepupusan jika digunakan secara berterusan. Biji timah Batu granit Petroleum.

7.1 kepentingan sumber-sumber Peta konsep kepentingan sumberKepentingan sumber-sumber

Kepentingan hutan

sumber mineral

sumber air

Sumber pantai dan marin

Kepelbagaian biologi Tenaga suria

Sumber tanih

biojisism

7.1.1 kepentingan hutan. Hutan merupakan khazanah yang tidak ternilai dan wujud sejak berjuta tahun yang lalu. Terdapat beberapa kepentingan hutan iaitu Sebagai bahan mentah industri Menyumbang pelbagai hasil hutan Mengawal imbangan gas dalam udara Habitat flora dan fauna Kawasan tadahan. Pekerjaan penduduk Hasil eksport negara Rekreasi dan pelancongan Mengawal hakisan permukaan Mengawal suhu udara.

Sebagai bahan mentah industri. Contohnya kayu balak yang menjadi bahan mentah utama untuk kilang papan dan perabot. Menyumbang pelbagai hasil hutan. Juga membekalkan sumber hutan seperi sumber perubatan tradisional Contohnya akar kayu, daun dan kulit kayu terpilih seperti tongkat ali, kacip fatimah, dan hempedu bumi. Lokasi ekopelancongan. Kawasan hutan semula jadi Contohnya kawasan Hutan Belum di Perak, Taman Negara Endau Rompin, dan Taman Negara Pahang. Mengawal suhu udara. Pokok melakukan proses fotosintesis. Proses sejatpeluhan melembabkan udara. Membebaskan gas oksigen. Menyerap gas karbon dioksida.

Kawasan tadahan. Kawasan tanah tinggi berfungsi sebagai kawasan tadahan hujan. Litupan silara atas permukaan bumi mengekalkan kelembapan tanih. Pengekalan air tanah mempengaruhi kewujudan sungai. Habitat flora dan fauna. Tumbuhan merupakan elemen salah satu rantaian makanan. Memenuhi keperluan haiwan. Habitat fauna.

Pendapatan negara. Melalui aktiviti eksport bahan mentah ke luar negara. Bahan mentah seperti kayu balak, papan, papan lapis dan perabot. Aliran wang masuk lebih tinggi. Meningkatkan pendapatan negara.

Mengawal hakisan permukaan. Fungsi akar pokok untuk mencengkam struktur tanah. Silara pokok menghalang peningkatan air permukaan. Air dapat diserap oleh pokok. Disimpan sebagai bekalan dalam tanih.

7.1.2 Kepentingan sumber mineral Sumber mineral ialah bahan galian yang berbentuk sama ada dalam bentuk pepejal, cecair dan gas yang dikeluarkan dari dalam bumi. Contoh mineral logam berbentuk pepejal seperti biji timah, bijih besi, kuprum, dan bauksit. Bahan bukan logam pula seperti marmar, fostat, dan pasir. Antara kepentingan sumber mineral dalam pelbagai aspek dan antaranya ialah. 1) Pendapatan negara Aktiviti perlombongan bahan mineral merupakan salah satu sumber pendapatan utama negara. Terutamanya Malaysia merupakan pengeksport utama bagi petroleum dan gas asli. Meningkatkan pendapatan negara. 2) Peluang pekerjaan. Sektor perlombongan membuka lebih banyak peluang pekerjaan. Kepelbagaian peluang pekerjaan diwujudkan. Contohnya, jurutera perlombongan, pengusaha stesen minyak dan pemandu lori tangki. 3) Kewujudan bandar baru. Pembangunan aktiviti perlombongan telah mempengaruhi pembangunan kawasan sekitar. Contohnya, penemuan petroleum dan gas asli di luar pantai Terengganu menyumbang kepada kemajuan kawasan. Di Paka, Kerteh dan Terengganu merupakan kawasan nelayan telah berubah menjadi kawasan perindustrian. 4) Bekalan bahan api negara. Sumber mineral petroleum digunakan sebagai sumber bahan api utama oleh penduduk. Menjadi sumber tenaga kepada penjanaan kuasa elektrik haba Contohnya di Paka, Terengganu.

7.1.3 kepentingan sumber air. Air sungai 1) Sumber pengairan penanaman Merupakan sumber air tawar terpenting. Disalurkan ke kawasan pertanian. Melalui empangan dan terusan. Contohnya, Rancangan Pengairan Muda di Sungai Muda, Kedah, Rancangan pengairan Kemubu di Sungai Kelantan, dan Rancangan Pengairan Sungai Kerian-Sungai Manik di Perak. Membolehkan penanaman padi 4 hingga 5 kali dalam tempoh 2 tahun. 2) Sungai menjadi punca pendapatan dan pekerjaan. Penduduk mencari pendapatan dengan menangkap ikan dan melombong pasir di sungai. Penduduk dapat mengusahakan perkhidmatan bot penambang. Contoh sungai yang dijadikan jalan pengangkutan ialah Sungai Sarawak dan Sungai Kinabatangan. 3) Bekalan air domestik. Air sungai sebagai kegunaan domestik Untuk penduduk dan kilang. Bekalan tanah liat. Industri tanah liat untuk membuat tembikar dan seramik. Contoh di Kuala Kangsar. 4) Empangan kuasa hidroelektrik Hulu sungai yang bertanah tinggi sesuai dijadikan kawasan pembinaan empangan kuasa hidroelektrik. Contohnya, Empangan Temenggor di Sungai Perak dan Empangan Batang Ai di Sungai Lupar.

Tasik Kawasan air yang luas dikelilingi oleh daratan. Merupakan sumber air dan protein kepada manusia. Merupakan kawasan pelancongan dan rekreasi. Menyumbang kepada peluang pekerjaan. Air bawah tanah. Air hujan yang menyerap masuk ke dalam tanah. Terkumpul di lapisan batuan tak telap air. Membentuk akuifer. Perkembangan industri air mineral semula jadi Sumber air bawah tanah di pam ke permukaan bumi dan disalurkan ke kawasan pertanian. Contohnya, Telaga Artes merupakan air bawah tanah.

7.1.4. kepentingan sumber pantai dan marin. 1) Kawasan pelancongan dan rekreasi kerana pemandangan yang cantik. Pantai yang bercerun landai dan air yang cetek. Contoh Port Dickson, Rantau Abang, pantai Chenang. Sangat sesuai untuk aktiviti berenang dan sukan layar. Kaya dengan terumbu karang. Destinasi pelancongan utama. Contoh, Pulau Redang. Pinggir laut yang mempunyai landskap menarik kesan hakisan ombak. Contoh gua laut, dan batu tunggul. Contoh kawasan, Dalat, Sabah dan Flamborough Head, Britain. 2) tapak pelabuhan. Pantai yang mempunyai teluk, tanjung, dan pulau-pulau kecil dijadikan tapak pelabuhan. Terlindung dari angin kencang. Contoh, Pelabuhan Klang. 3) Sumber kayu bakau. Membekalkan sumber kayu bakau Untuk industri membuat arang kayu dan cerucuk bangunan. Habitat burung. Contoh, Kuala Gula di Perak. Paya nipah dan paya bakau merupakan habitat udang dan ketam. 4) Laut sebagai Jalan perhubungan dan pengangkutan. Laluan untuk destinasi pulau ke pulau. Pengangkutan barangan pukal. 5) Laut menyederhanakan suhu. Fenomena bayu laut. Contoh, Arus panas Kuro Shio sederhanakan suhu di kawasan pantai timur Pulau Honshu di Jepun pada musim sejuk.

7.1.5

kepentingan sumber kepelbagaian biologi. kepelbagaian biologi dan biodiversiti merujuk kepada kepelbagaian spesies haiwan dan tumbuhan. Hutan hujan tropika mempunyai ribuan spesies tumbuhan. Bunga raflesia merupakan bunga yang terbesar di dunia. Bunga raflesia terletak di Banjaran Crocker di Sabah. Menjadi tarikan ekopelancongan. Manusia boleh dapatkan bekalan kepelbagaian jenis makanan. Kepelbagaian pokok herba boleh dijadikan herba untuk perubatan tradisional. Tumbuhan hutan menyumbang gas oksigen serta menjadi habitat kepada haiwan. Mempunyai pelbagai spesies haiwan. Kumpulan burung seperti Enggang, Merak dan Merbah. Kepelbagaian spesies rama-rama. Hidupan air. Keunikan spesies haiwan dan tumbuhan menjadi sumber kepada penyelidikan dan kajian. Kepelbagaian haiwan seperti rusa dan pelanduk menjadi makanan kepada manusia. 7.1.6 kepentingan sumber tanih. Kepelbagaian jenis tanih di Malaysia. Di kawasan pamah, terdapat jenis aluvium yang subur untuk pertanian, terutamanya penanaman padi. Contohnya, Dataran Kedah dan Delta Kelantan. Lava bes yang terhasil dari kejadian gempa bumi sangat subur untuk pertanian. Contohnya, di pulau Luzon. Tanih laterit atau tanah merah tropika yang terdapat di kawasan kaki bukit boleh dijadikan input untuk industru membuat batu bata.\

7.1.7

7.1.8

kepentingan tenaga suria. 1998, kereta elektrik suria telah dicipta oleh Perusahaan Automobil Elektrik Malaysia (POEM). Tenaga suria juga digunakan dalam telefon, radio, radar penentu had laju kenderaan, kalkulator dan jam tangan. Kerajaan membekalkan tenaga suria di kawasan luar bandar seperti di Pahang, Sabah dan Sarawak. Semakin penting untuk menggantikan sumber tenaga petroleum, gas asli dan arang batu. Tenaga suria lebih bersih dan dapat digunakan secara berterusan. Diperlukan dalam aktiviti pengeringan contohnya dalam perusahaan keropok, ikan kering dan mengecap kain batik. kepentingan tenaga biojisim. Penghasilan haba atau tenaga daripada sisa tumbuhan, tanaman serta bahan buangan yang reput. Pembakaran bahan ini menghasilkan haba dalam bentuk etanol, gas metana, dan biogas. 1990, biojisim bekalkan sebanyak 5.6% daripada jumlah bekalan tenaga di Malaysia. Di India dan benua Afrika, biojisim daripada najis lembu digunakan dalam kehidupan seharian. Jepun dan Amerika Syarikat , pembakaran sampah sarap menghasilkan tenaga haba bagi menjana tenaga elektrik. Di brazil, penyelidikan dijalankan terhadap air tebu yang diperam untuk hasilkan bahan api cecair seperti etanol dan metana. Bahan ini dicampurkan dengan petrol untuk kegunaan kenderaan. Penggunaan ini akan mengurangkan kebergantungan terhadap bahan api petroleum dan gas asli.

7.2 Peta Konsep Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Alam Sekitar. Hasil pembelajaran. Pelajar dapat menyatakan kesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar. Menjelaskan dengan contoh kesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar.Kesan penerokaan sumber terhadap alam sekitar

hutan Sumber mineral

Sumber air

Pantai dan marin. Kepelbagaian biologi Sumber tanih

7.2.1 Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Sumber Hutan. Penebangan hutan secara meluas mendedahkan permukaan bumi kepada luluhawa, hakisan dan gerakan jisim. Hilang fungsi sebagai kawasan tadahan. Habitat haiwan musnah. Ekosistem dan rantaian makanan terjejas. Kepupusan haiwan. Penyahutanan menyebabkan hujan berkurangan. Peningkatan suhu udara. Proses sejatpeluhan berkurangan. Udara kering dan panas.

7.2.2 Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Sumber Mineral. Perubahan landskap berlaku di kawasan perlombongan. Perlombongan kuari dan marmar menyebabkan cerun bukit dipotong dan ditarah. Cerun tersebut menjadi kurang stabil dan mudah runtuh. Perlombongan secara menebuk atau terowong jauh ke dalam tanah untuk mendapatkan biji timah dan arang batu menyebabkan tanah runtuh. Penebangan hutan untuk kegiatan melombong menjadikan permukaan bumi gondol, tandus, tidak subur, dan terdedah kepada hakisan. Air buangan lombong menyumbang kepada pencemaran air sungai yang berhampiran. Perlombongan petroleum menyebabkan laut tercemar.. Penggerudian dasar laut mengotorkan air laut dan menjejaskan hidupan air laut serta musnahkan terumbu karang. 7.2.3 Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Sumber Air. Pembinaan empangan menyebabkan hutan tenggelam dan membentuk tasik yang luas. Contoh Tasik Kenyir di Terengganu. Akibatnya, banyak spesies tumbuhan dan haiwan pupus. Sungai tercemar akibat pembuangan sampah dan tumpahan minyak. 7.2.4 Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Sumber Tanih. Pertanian pindah jejaskan nutrien tanih dan menyebabkan berlakunya hakisan. Penggunaan baja kimia dan racun rumpai mencemarkan tanih. Pembajaan berlebihan akan meningkatkan keasidan tanih. Kegiatan pertanian secara giat mengurangkan kandungan humus dan garam mineral dalam tanah.

7.2.5

Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Sumber Pantai Dan Marin. Pembinaan pelabuhan mencemarkan air laut. Kepesatan pelancongan di pinggir pantai dan pulau meningkatkan pencemaran pantai dan laut melalui pembuangan sampah dan pengaliran sisa kumbahan. Penerokaan sumber kayu bakau tanpa had menyebabkan tumbuhan tersebut pupus. Habitat haiwan marin terjejas. Kadar hakisan pantai lebih giat berlaku. Penangkapan ikan secara besar-besaran menyebabkan spesies ikan semakin pupus. Penggunaan pukat tunda memusnahkan batu karang dan spesies ikan kecil. Penggunaan laut sebagai jalan pengangkutan menyebabkan laut tercemar akibat tumpahan minyak dan pembuangan sisa daripada kapal.

7.2.6

Kesan Penerokaan Sumber Terhadap Sumber Kepelbagaian Biologi. Penerokaan beberapa spesies hutan menjejaskan kepelbagaian biologi, spesies pokok tertentu seperti jati, meranti, keruing, dan merbau akan pupus. Pengambilan rotan dan damar menyebabkan spesies tersebut semakin pupus. Pemburuan hidupan liar untuk daging, gading, tanduk, dan kulit menjadikan spesies haiwan rusa, gajah, dan badak semakin berkurangan. Kesan penerokaan sumber petroleum di Alaska,Amerika Syarikat. Air laut tercemar. Tumpahan minyak. Tumbuhan tundra musnah. Habitat haiwan terjejas. Hidupan laut seperti burung laut dan singa laut terjejas.

Kesan penerokaan sumber hutan di Kalimantan, Indonesia Kawasan tadahan terjejas Kitaran hidrologi terjejas Peningkatan suhu tempatan. Hakisan permukaan. Habitat haiwan dan rantaian makanan terjejas. Kepupusan spesies haiwan dan tumbuhan. Ekosistem terjejas.

7.3 Pengurusan Sumber. Hasil pembelajaran. Pelajar dapat menyenaraikan usaha pemeliharaan dan pemuliharaan kawasan penerokaan sumber. Menyatakan dan menghuraikan dengan contoh peranan individu dan organisasi dalam pengurusan sumber. Merumuskan tentang cara-cara pengurusan sumber ke arah pembangunan lestari negara Malaysia. Peta konsep pengurusan sumber.Pengurusan sumber

Sumber hutan dan kepelbagaian biologi

Sumber air, pantai dan marin

Sumber tanih

7.3.1 Pengurusan Sumber Hutan Dan Kepelbagaian Biologi Pengurusan hutan dapat dilaksanakan dengan menubuhkan agensi penyelanggara dan penguat kuasa, menggubal undang-undang, mengehadkan keluasan kawasan yang boleh dibalak. Mengadakan rawatan silvikultur. Dan menjalankan projek penghutanan semula. Agensi yang ditubuhkan seperti Lembaga Perindustrian Kayu Malaysia ( MITB). Peranannya ialah, majukan dan pasarkan hasil kayu kayan Malaysia secara terancang. Institusi Penyelidikan Perhutanan Malaysia (FRIM) menjalankan penyelidikan dan pembangunan hutan. Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) untuk menjaga taman negara dan hidupan liar serta pendidikan pemeliharaan hutan. Jabatan Perhutanan berperanan mengawal kegiatan pembalakan melalui pemberian lesen dan laksanakan Sistem Pengurusan Memilih. Sistem ini mengawal pembalakan hutan.

Akta Perhutanan Negara telah mewartakan beberapa kawasan iaitu Taman Negara Endau-Rompin, Taman Negara Kinabalu dan Rizab Perlindungan Burung Batu Gajah. Penanaman semula dibuat untuk memulihkan keadaan hutan dan ladang hutan diwujudkan untuk menjamin sumber hutan. Pembalakan alternatif seperti penggunaan kayu getah dapat kurangkan penebangan hutan. Kempen pemeliharaan hutan di peringkat antarabangsa dijalankan melalui perayaan Hari Perhutanan Sedunia. 7.3.2 Pengurusan Sumber Air, Pantai Dan Marin. Terdapat kawasan pinggir pantai diwartakan sebagai taman laut. Contohnya ialah Taman Laut Pulau Payar, Pulau Redang, Pulau Tioman, Taman Tunku Abdul Rahman, dan Pulau Tiga di Sabah. Undang-undang Laut Antarabangsa dikuatkuasakan terhadap kapal-kapal yang melalui Selat Melaka supaya tidak mencemarkan laut dengan sisa tumpahan minyak. Kawasan paya bakau juga diwartakan sebagai kawasan hutan simpan atau kawasan rizab perlindungan burung. Contohnya, Kuala Gua di Perak dan Taman Negara Bako di Sarawak. Pengekalan hutan bakau atau hutan nipah di pinggir pantai boleh membantu mengawal hakisan pantai. Pinggir pantai yang mengalami hakisan boleh dikawal melalui penutupan permukaan pantai dengan konkrit atau hamparan bongkah batu. Perayaan Hari Alam Sekitar Sedunia bertujuan memberi kesedaran dan pendidikan kepada masyarakat untuk menjaga sumber marin. Mengehadkan pemberian lesen pukau tunda. Zon tangkapan ikan juga ditentukan mengikut saiz dan jenis pukat. Penjagaan sungai melalui pemasangan perangkap sampah terutama bagi sungai dibuat melalui penanaman cerucuk besi dan penanaman rumput di tebing sungai. Kempen menjaga sungai dilaksanakan untuk menyedarkan masyarakat tentang pentingnya menjaga sungai. Pengurusan bahan kumbahan domestik dan pembetungan najis yang dikendalikan oleh agensi swasta seperti Indah Water Konsortium membantu mengurangkan pencemaran sungai. Jabatan Alam Sekitar melaksanakan langkah bukan perundangan melalui penyebaran maklumat, garis panduan, program kesedaran, pendidikan alam sekitar dan khidmat nasihat.

7.3.3 Pengurusan Sumber Tanih. Tanaman tutup bumi jenis kekacang di ladang kelapa sawit dan getah dapat menguatkan struktur tanah dan menambahkan kesuburan tanah melalui proses pengikatan nitrogen. Pembajakan mengikut kontur mengurangkan larut resap tanih. Air boleh meresap ke dalam tanah dan mengurangkan kehilangan nutrien dan bahan organik. Pembinaan teres yang bertembok di tepi teres banyak dilakukan di Asia Monsun untuk menanam padi sawah dapat menahan air dan kelodak untuk membentuk sawah padi yang dibanjiri dan dapat memulihara tanih. Penggunaan sisa tanaman seperti jerami padi dan pelepah kelapa sebagai bahan sungkupan pada batas sayuran menambahkan kesuburan tanah apabila berlaku pereputan dan menjadi humus untuk kesuburan tanah. Pembajaan organik meningkatkan aktiviti mikrob dan hidupan tanah yang lain, untuk meningkatkan proses penguraian dan menambahkan kesuburan tanah. Pertanian rumah kaca yang dilakukan di negara empat musim bertujuan untuk mengurangkan kehilangan nutrien dalam tanah melalui larut resapan. Gilir tanaman dapat merendahkan kesusuutan mineral. Di kawasan hawa sederhana, sistem Gilir Tanaman Norfolk dijalankan di ladang pertanian campur. Setiap jenis tanaman menggunakan nutrien tertentu dan dapat memulihara tanih.