ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP. HỒ CHÍ MINH

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT LẦN THỨ 35

NGUYỄN THỊ CẨM HƢỜNG

TRẦN BẢO NHƢ

NGUYỄN QUANG TRUNG

PHẠM THỊ LỆ HOA

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 03 năm 2018

NỒNG ĐỘ HBsAg Ở CÁC GIAI ĐOẠN

DIỄN TIẾN CỦA NHIỄM HBV MẠN

NỘI DUNG

❑ ĐẶT VẤN ĐỀ

❑ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

❑ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

❑ KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

❑ KẾT LUẬN

ĐẶT VẤN ĐỀ

Nhiễm HBV là quá trình tƣơng tác giữa siêu vi và đáp

ứng miễn dịch của chủ thể

EASL 2017: 5 giai đoạn nhiễm HBV mạn

– Nhiễm HBV mạn HBeAg+ (HBIe+)

– VGB mạn HBeAg+ (CHBe+)

– Nhiễm HBV mạn HBeAg- (HBIe-)

– VGB mạn HBeAg- (CHBe-)

– Nhiễm HBV mạn hồi phục (HBsAg-)

Đặt vấn đề

ĐẶT VẤN ĐỀ

HBsAg: Trƣớc đây: là dấu ấn định tính, theo dõi khỏi bệnh

Hiện nay: định lƣợng HBsAg: đánh giá hiệu quả kiểm soát MD

NC dọc ở BN HBIe-:

• HBsAg giảm nhiều nhất và thấp nhất Chan (2010)

• HBsAg không giảm, tăng: diễn biến không ổn định Tseng (2014)

Brunetto (2009): Sau Peg-INF 48w: HBsAg <19 IU/mL dự báo SVR

(HBVDNA<400 cps/ml) 3 năm sau (SEN 91%; SPE 75%)

Tại Việt Nam và nhiều nƣớc:

• Hiểu biết và ứng dụng HBsAg theo dõi BN HBV mạn còn hạn

chế.

• Chưa có NC mô tả và theo dõi đoàn hệ HBsAg ở các giai đoạn

diễn biến nhiễm HBV mạn.

Đặt vấn đề

Đặt vấn đề

1. Nồng độ HBsAg phân bố nhƣ thế nào ở các giai đoạn

diễn tiến của nhiễm HBV mạn ở ngƣời Việt Nam ?

2. Tƣơng quan của nồng độ HBsAg ra sao với HBV-

DNA ở các giai đoạn nhiễm HBV mạn?

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Mô tả phân bố nồng độ HBsAg và phân tích liên quan giữa

nồng độ HBsAg với HBVDNA ở 4 giai đoạn diễn biến tự

nhiên của nhiễm HBV mạn: HBIe+, CHBe+, HBIe- và CHBe-

Mục tiêu nghiên cứu

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

❑ Thiết kế: cắt ngang mô tả, BN tại BV ĐHYD 6/2013 →

6/2017

❑ Dân số chọn mẫu: BN nhiễm HBV mạn >16 tuổi, chƣa Rx.

❑ Tiêu chuẩn chọn bệnh:

• BN thuộc 1 trong 4 nhóm: HBIe+, CHBe+, HBIe-, CHBe-

• Không rối loạn MD hay dùng thuốc UCMD, không đồng

nhiễm HIV / HCV.

Tiêu chuẩn loại trừ:

• Có bệnh gây rối loạn MD

• Bệnh gan kèm theo

Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

❑ Biến số nghiên cứu:

• GĐ nhiễm HBV: dựa vào dữ liệu HBeAg, HBVDNA và

ALT 6-12 tháng trƣớc khi vào NC trên bệnh án điện tử

• HBsAg định lƣợng

• HBVDNA

Kỹ thuật đo lƣờng:

• HBV genotype: nested PCR

• HBV DNA: real time PCR, ngƣỡng phát hiện 300 cps/ml

• HBsAg: ECLIA, (Elecsys HBsAgII, Roche) khoảng đo

lƣờng 0.05 - 50.000 IU/ml.

Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Phân tích số liệu:

Phần mềm SPSS 20.0. Tỷ lệ %, biểu đồ hộp, giá trị TB ± SD.

Biểu đồ phân tán (tƣơng quan giữa HBVDNA và HBsAg)

Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu

MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU

BIẾN SỐ PHỤ THUỘC

Nồng độ HBsAg

BIẾN SỐ NỀN

• Genotype

BIẾN SỐ ĐỘC LẬP

• GĐ nhiễm HBV mạn

• HBVDNA

Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu

ĐẶC ĐIỂM DÂN SỐ NGHIÊN CỨU

Nhóm Số ca

(n=315)

Genotype (n = 206)

B C/(C+B)

HBIe+ 48 (15,2) 40 (83,3) 8 (16,7)

CHBe+ 66 (20,9) 37 (57,8) 27 (42,2)

HBIe- 98 (31,1) 12 (75) 4 (25)

CHBe- 103 (32,7) 59 (75,6) 19 (24,4)

Kết quả và bàn luận

HBsAg theo genotype (n=206)

TB ± SD (n)

GĐ B C p

HBIe+ 4,5 ±0,3 (40) 4,2 ±0,7 (8) NS

CHBe+ 3,8 ±0,6 (37) 3,7 ±0,6 (27) NS

HBIe- 3,1 ±0,7 (12) 3,4 ±0,8 (4) NS

CHBe- 3,0 ±0,5 (59) 3,5 ±0,6 (19) 0,005

DS chung: HBsAg giữa 2 nhóm genotype B và C/(C+B)

không có sự khác biệt 3,6 ±0,8 vs 3,7 ±0,6 (p=0,8)

CHBe-: genotype C có nồng độ HBsAg cao hơn ý nghĩa so với genotype B

PHÂN BỐ HBsAg THEO GENOTYPE (n=206)

Kết quả và bàn luận

KẾT QUẢ & BÀN LUẬN

HBIe+ HBsAg cao nhất & tập trung nhất, tách biệt hẳn với CHBe+

HBIe- HBsAg thấp nhất, nhƣng dao động nhiều nhất, từ <0 đến >5 log IU/ml

Chan HL (1999-2011) 4,97/3,78/2,24/2,98

Kim YJ (2011) 4,29/3,64/2,05/3,23

CHBe- HBsAg cao hơn HBIe- nhƣng vẫn kém hơn CHBe+

Phân bố HBsAg ở các giai đoạn: tƣơng tự nhƣ HBVDNA

p <0,001 qH

Bs

Ag

(lo

g IU

/ml)

Nhóm có VG hoạt tính HBsAg thấp hơn DNMD

chứng minh thải trừ MD là phản ứng có lợi

Nhóm HBeAg+

Nhóm có VG hoạt tính có HBsAg cao hơn cho

thấy tái hoạt virus liên quan với tăng trở lại

HBsAg, HBVDNA

Nhóm HBeAg-

Kết quả và bàn luận

HBIe+

CHBe+

Nhóm HBIe+ và CHBe+

CHBe+: HBsAg có phân bố thấp hơn

đáng kể so với HBIe+ dù HBVDNA

phân bố ở mức cao tƣơng đƣơng nhóm

HBIe+ (>6 log cps/ml )

HB

VD

NA

(lo

g c

ps/m

l

Martinot (2010) HBsAg tỉ lệ nghịch với mức độ xơ hóa gan

Seto (2012) HBsAg >25000 IU/mL: dự báo ≤ F1 (ROC=0,87; PPV 93%, NPV 60%)

HBsAg dự báo mức độ xơ hóa gan:

HBsAg (log IU/ml)

Kết quả và bàn luận

TƢƠNG QUAN GIỮA HBsAg VÀ HBVDNA

HBIe

- CHBe

-

Nhóm HBIe- và CHBe-

HB

VD

NA

(lo

g c

ps/m

l

HBsAg (log IU/ml)

HBsAg có phân bố khác biệt ở nhóm HBIe- và

CHBe-

CHBe-: HBsAg có giá trị lớn nhƣng tập trung

hơn (2-4 log IU/ml), nhƣng HBV DNA phân tán

(4-9 log cps/ml)

HBIe-: HBsAg phân bố phân tán, từ 0 đến

>5 log IU/ml, dù HBVDNA thấp

Kết quả và bàn luận

TƢƠNG QUAN GIỮA HBsAg VÀ HBVDNA

Phối hợp HBsAg và HBVDNA phản ánh chính xác hơn GĐ diễn

biến tự nhiên, phù hợp với các NC khác:

Brunetto (2010): genotype D

HBVDNA <2000 IU/ml, HBsAg <1000 IU/ml chẩn đoán HBIe- PPV

88%, NPV 97%

Martinot (2013): genotype A-E

HBVDNA <2000 IU/ml, HBsAg <1000 IU/ml, giảm HBsAg >0,3 log

IU/ml/năm dự báo mất HBsAg - PPV 89%, NPV 95%

HBsAg tuy biến đổi chậm nhƣng phản ánh hiệu quả của kiểm soát MD

HBsAg kết hợp với HBVDNA/HBeAg- :dự báo HBIe- ổn định, mất HBsAg

Kết quả và bàn luận

TƢƠNG QUAN GIỮA HBsAg VÀ HBVDNA

Sự phân tán của HBsAg và HBVDNA ở giai đoạn HBIe-

2 nguồn gốc của HBsAg trong gan

o cccDNA ở nhân TB gan: HBsAg và HBVDNA tương quan tốt (Seeger & Mason, 2000)

o Đoạn DNA hòa nhập vào DNA ký chủ: HBsAg có thể diễn biến độc lập với

HBVDNA (HBVDNA âm, HBsAg vẫn cao) (Nakamichi,1997)

Cần NC thực hiện trên cả bộ gen của HBV và bộ gen của ký chủ

Có tình trạng DNA hòa nhập sản xuất HBsAg không?

Vai trò của hòa nhập DNA trong sinh bệnh của HBV, tân sinh tế bào gan, HCC

Nhóm HBIe-: có những vùng HBVDNA thấp, HBsAg cao: có phải HBsAg nguồn

gốc từ đoạn DNA hòa nhập?

Kết quả và bàn luận

TƢƠNG QUAN GIỮA HBsAg VÀ HBVDNA

KẾT LUẬN

1. Có khác nhau ý nghĩa về nồng độ HBsAg ở các GĐ nhiễm HBV

mạn

• HBsAg ở nhóm HBeAg(+) cao hơn HBeAg(-)

• Nhóm CHBe+ có HBsAg thấp hơn nhóm HBIe+

• Nhóm CHBe- có HBsAg cao hơn HBIe-, phản ánh tái hoạt

siêu vi

2. Có tƣơng quan HBsAg và HBVDNA, HBsAg phản ánh hoạt tính

sao chép và hoạt động thải trừ MD

3. Nên kết hợp HBsAg với HBVDNA để theo dõi quản lý bệnh

nhân nhất là nhóm HBeAg âm.

Kết luận

CẢM ƠN SỰ THEO DÕI CỦA

QUÝ THẦY CÔ VÀ ĐỒNG NGHIỆP