Kabanata 16 – 20Inihanda nina:

Katrina dela Cruz, Aiyana Valdez, MJ Bantog, Cesar QuilantangPangkat 3

III – Agusan Del Norte

16: Si Sisa

TalasalitaanGAHAMAN

* 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a *

sakim

Mahihirap na nga ang mga kasama niya, gahaman pa siya sa pagkain.

Simbolismo Sisa --- Pilipinas– Maganda ngunit naghihirap

“Ngunit kahit bata pa sa gulang niya ay tila may edad na siya dala ng hirap at pagtitiis na dinaranas sa buhay.”

Pedro --- Dayuhang Espanyol– Mapang-abuso at pabaya

“Bihira lang kung umuwi si Pedro sa bahay at kung magkita man ang mag-asawa lalong sakit ng kalooban ang dinaranas ni Sisa.”

* 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a *

Crispin at Basilio --- Pag – asa- Nakakapag-aral at nakakapagtrabaho pa rin

“Ayon kay Pilosopo Tasyo, si Crisprin ay nakababasa na at marahil si Basilio ay mag-uuwi ng kanyang sahod.”

Pagkain na inihanda ni Sisa --- Lahat ng mga pinaghirapan ng mga Pilipino

- Pagkain ni Pedro ng inihanda ni Sisa para sa mga anak --- Pagkamkam ng Espanya ng mga dapat pagmamay-ari ng Pilipinas“Ang sukab na asawa ni Sisa ay dumating. Kinain niyang mag-isa ang kanin, tapang baboy-ramo, at hita ng pato. Kinuha ang kanyang tinaling manok at umanyo nang aalis.”

* 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a *

Teoryang Realismo

* 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a *

Panggitna at mababang uri ng tao

May konting pag-asa

Makatotohanang paraan

Isyung Panlipunan Mababang pagtingin sa mga babae

- Inaabuso at sinasaktan lamang ni Pedro si Sisa.

* 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a * 1 6 * S i S i s a *

Pagtatrabaho ng mga batang may murang edad pa lang- Dahil masasamang bisyo lang ang inaatupag ng kanilang

ama, napilitan si Basilio na maghanap buhay para tulungan ang ina.

17: Si Basilio

Talasalitaan

* 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o *

umagos

Nang makita ko siya ay bumulwak ang damdamin ko para sakanya.

BUMULWAK

Simbolismo Tunay na panaginip ni Basilio --- Kalupitan ng gobyerno

- Kamatayan ni Crispin

* 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o *

Imbentong panaginip ni Basilio --- Hangarin ng mga Pilipino- Lipunan na may kasaganaan – malaking kontrast sa malagim na na tunay na panaginip“ …Sila raw ay nasa bukid, may mga lalaki at babaing may dalang bakol na puno ng uhay ng palay.”

Pahiwatig “Naiwan? Bakit? Buhay ba siya? Buhay ba si Crispin?”

- Pinapakita kung gaano na kalala ang pag-aabuso ng mga Espanyol sa mga Pilipino

* 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o *

“Hindi ba higit na mabuti kung tatlo na lang tayo? Kayo, ako, at si Crispin?”- Ang pagkamuhi ng anak sa isang irresponsable na ama ay gaya ng pagdaramdam ng mga mamamayan sa isang bulok at tiwaling pinuno ng pamahalaan.

Isyung Panlipunan Agwat sa pagitan ng makapagyarihan at mahihirap

- “Palibhasa’y mahirap tayo, kaya tayo napagbibintangan, lahat ng maaari nilang sabihin sa atin…”

* 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o * 1 7 * S i B a s i l i o *

Pagtanggi ng mga Pilipino na mamulat sa katotohanan- “Nanay, kung may magtanong, huwag ninyong sabihing ako ay tinamaan ng baril, sabihin na lamang ninyong ako’y nahulog sa puno.”

18: Nagdurusang mga Kaluluwa

Talasalitaan

* 1 8 * N a g d u r u s a n g m g a K a l u l u w a * N a g d u r u s a n g m g a K a l u l u w a *

kaawa-awa

Kahabag-habag talaga ang sinapit ng ama ng aking kaibigan sapagkat may sakit itong cancer.

KAHABAG-HABAG

Pahiwatig “…Ang mga manang at manong na ito ay naghihintay sa kanya para

humalik ngunit hindi niya pinansin.”- Ang hindi pagbigay ni Padre Salvi ng kanyang kamay sa mga taong nakaabang ay nagpapakita ng kanyang pagtago ng bakas ng kagat ni Crispin sa kanyang kamay.

* 1 8 * N a g d u r u s a n g m g a K a l u l u w a * N a g d u r u s a n g m g a K a l u l u w a *

“Nanguha siya sa pampang ng ilog ng pako, dahil alam niya na paborito ng kura ang ensaladang pako. Nagbihis siya ng pinakamahusay niyang kasuotan at nanod na sunong ang isang bakol.”- Pagpapakumbaba ni Sisa para lamang mahanap ang kanyang anak. Ngunit, ginagawa niya ito sa sumira ng kanilang buhay at kaligayahan.

Isyung Panlipunan Pagiging mababaw ng mga kasapi ng simbahan

- Pinaplano nila kung paano makakamit ang Indulgencia Plenaria sa halip na mag-isip ng paraan upang makagawa ng mabubuti para tuluyan silang dumiretso sa langit at hindi na dumaan sa purgatoryo.

* 1 8 * N a g d u r u s a n g m g a K a l u l u w a * N a g d u r u s a n g m g a K a l u l u w a *

Hindi pagiging tapat ng mga opisyal ng simbahan- Wala naman talagang sakit si Padre Salvi. Mayroon lamang siyang malalim na iniisip at pinoproblema. Dala nito, natatalikuran niya ang kanyang mga tungkulin.

19: Mga Suliranin ng Guro

Talasalitaan

* 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o * 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o *

pagrespeto

Tayong lahat ay magsitayo at pagpitaganan ang ating minamahal na mayor.

PAGPITAGANAN

Isyung Panlipunan Pagiging pasibo ng mga tao

- “Ang nagawa ko lamang po ay makipaglibing samantalang napakalaki ng utang na loob ko sa inyong ama.”- Walang ginagawang aksyon ang mga Pilipino kahit na alam nilang may maling ginagawa ang mga Kastila sa kanila

* 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o * 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o *

Maraming hadlang sa pagkamit ng edukasyon- Ang ilan sa mga ito ay ang kakulangan ng kagamitan sa mga paaralan, kawalan ng hilig sa pag-aaral ng mga bata, at pagkakapos sa pangangailangan dala ng kahirapan.

* 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o * 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o *

Ang kaisipang na ang mabuting tao ay mabait at sunud-sunuran lamang.- Inilagay ng mga prayle ang kaisipang ito sa isip ng mga Pilipino- Hindi kalaban ng pagiging mabuting Kristiyano ang pagkakaroon ng sariling kalooban.

Walang nang kaunlaran ang pagtuturo sa Pilipinas kahit noon pa man- Ang pamahalaang Espanyol ay walang pagmamalasakit na magtaguyod ng isang maayos na sistema ng edukasyon sa Pilipinas.

Pahiwatig Ang pagbabalak ni Crisostomo Ibarra na makapagpatayo ng isang paaralang panlahat

- Sa halip na ipaghiganti ang kamatayan ng kaniyang ama, mas pinahalagahan ni Ibarra ang pagtulong sa pagpapaunlad ng edukasyon- Hindi lahat ng tao ay may masamang intensyon at gustong makaganti.

* 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o * 1 9 * S i M g a S u l i r a n i n n g G u r o *

Pagkampi ng bayan sa mga Kastila - Ito ay nang hindi sila kumibo noong kinalaban ng mga Kastila si Don Rafael.- Isang anyo ng kaduwagan ang hindi pagtutol sa kawalan ng katarungan.

Pagpapakita ng takot ng guro habang nagsasalita.- Akala ng guro na wala silang magagawa laban sa katiwalian sa edukasyon sa Pilipinas.

20: Pulong ng Bayan

Talasalitaan

* 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n *

kulangin

Wag ka na kumuha at baka tayo ay gahulin.

GAHULIN

Simbolismo Lumang gamit/sandata --- Pagkakalayo sa kaunlaran ng mga Indio at Kastila

- Nilalagyan pa ng pulbura at bala ang mga baril ng mga kuwadrileryo, samantalang kinakasa nalang ang mga baril ng mga guwardiya sibil

* 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n *

Kurtinang pula na di nanalalabhan --- Madugo at maruming kaguluhan naganap sa ilalim ng pamamalakad ng mga Kastila

Sirang silya sa ilalim ng larawan ng hari --- Kawalan ng kapangyarihan ng lokal na pinuno ng pamahalaan sa Pilipinas na kumakatawan sa hari

Sira-sirang bangko at silya --- Kalawan ng tunay na kapangyarihan ng mga kinatawan ng bayan

Pahiwatig

Pag-aakala ni Don Basilio na umurong na ang Sangkatauhan magmula nang magmula si Santo Tomas de Aquino at iwan niya ang San Juan De Letran- Ang kaisipang ito ni Don Basilio ay isang atake laban sa mga lumang tinuturo ng mga prayle sa UST at San Juan De Letran.

* 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n *

“At ang kapitan ay naiwan sa kumbento upang kausapin ang kurang maysakit.”- Humingi ng payo ang kapitan ng bayan sa isang kurang masakitan o papanhina na ang kapangyarihan.

Humihingi muna ng dikta ang mga kinatawan ng bayan mula sa mga kura paroko bago nila ipagpatuloy ang mga binabalak nila. Kapag hindi pumayag ang kura ng bayan, hindi nila maaaring ipagpatuloy ang kanilang balak para sa bayan.- Mas higit ang kapangyarihan ng mga kura.

* 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n *

Pag-uusap ng mga kinatawang matanda at bata tungkol sa mga bagay-bagay lalo na kapag malapit na itong ganapin.- Kahit ang mga tinatawag nilang mga Indio ay may pakialam din sa mga nangyayari sa Pilipinas.

Paglikom ng perang pampagawa ng lokal na tanghalan- Paggamit ng katutubong kultura bilang paraan sa muling pagkagising ng bayan

* 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n *

Mahabang diskurso ni Don Basilio na ang layunin lamang ay sabihing iklian ang mga sinasabi nila sa kapulungan.- Kawalan ng kabuluhan ng mga makalumang kaisipang ginagamit sa makabagong panahon.

Isyung Panlipunan Pagkakaroon ng saradong isipan ng mga Pilipino

- Kawalan ng tamang panghuhusga sa pagitan ng magkalaban sa kapangyarihan- Ang mga pagtatalo sa pulitika ay pinepersonal ng mga Pilipino . Kahit na anong panukala galing sa kalaban sa pulitika, kahit na gaano kaganda nito, hahanap sila ng butas upang ito ay masira at huwag maging tanyag ang kalaban.

* 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n * 2 0 * P u l o n g n g B a y a n *

Paglimot sa sariling karangalan - Inalis ni Don Filipo ang kaniyang karangalan dahil ipinasok niya ang isang mungkahing hindi naman sang-ayon ang lahat.

Katapusan!