NÔNG ĐÔ β2 MICROGLOBULIN MAU Ở

BỆNH NHÂN SUY THẬN MẠN

Phan Ngọc Tam

ĐẶT VẤN ĐỀ

Tỷ lệ mắc suy thận mạn (STM) ngày càng gia tăng và được giải

thích do tuổi thọ của người dân ngày càng cao và nhất là gia

tăng các bệnh chuyển hóa như xơ vữa động mạch, đái tháo

đường...

Điêu tri thay thê thận suy: thận nhân tạo, lọc màng bụng hoặc

thận ghép . Tiên lượng của những bệnh nhân STM giai đoạn

cuối đã có nhiêu khả quan hơn.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Việc chẩn đoán điêu tri cũng như các yếu tố tiên lượng suy

thận mạn là vấn đê luôn được quan tâm.

Cho đến nay có nhiêu kỹ thuật để đánh giá CNLCT như: đinh

lượng Urê, Creatinin, Cystatin C trong máu; tính hệ số thanh

thải (HSTT) Creatinin, Inulin..và β2 Microglobulin huyết thanh

là một trong những chất góp phần chẩn đoán à tiên lượng trong

suy thận mạn.

ĐẶT VẤN ĐỀ

β2 Microglobulin huyết thanh người lần đầu tiên được

Berggard và Bearn nhận dạng và phân lập từ nước tiểu bệnh

nhân bi bệnh lý ống thận năm 1968.

Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh (β2-M) tăng trong

nhiêu bệnh lý thận như: viêm cầu thận cấp - mạn tính, thận đa

nang, xơ mạch thận- xơ thận do tăng huyết áp, suy thận mạn...

ĐẶT VẤN ĐỀ

β2 Microglobulin huyết thanh là một chỉ điểm rất nhạy vê mức

lọc cầu thận.

β2-M huyết thanh được xem là một chất chỉ điểm chọn lọc để

đánh giá nhiễm độc của một vài thuốc.

Ở bệnh nhân ghép thận: sau khi ghép thận nồng độ β2-M giảm

nhanh, nồng độ β2-M vẫn còn cao sau những ngày đầu ghép

thận là một điêu đáng lo ngại.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Tại Việt Nam thì việc nghiên cứu vai trò của β2-M trong chẩn

đoán và tiên lượng ở bệnh nhân suy thận mạn, ngay cả ở người

bình thường chưa được thực hiện nhiêu.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Qua nghiên cứu nồng độ B2-M:

Cung cấp thêm những thông tin mới vê nồng độ bêta 2

microglobulin huyết thanh ở bệnh nhân STM. Đồng thời

nghiên cứu này giúp đánh giá hiệu quả các phương pháp điêu

tri thay thế thận suy để loại trừ được bêta 2 microglobulin.

Kiểm tra nồng độ bêta 2 microglobulin huyết thanh giúp theo

dõi tiên lượng và dự phòng các biến chứng do bêta 2

microglobulin. Bên cạnh đó còn có mục đích xác đinh các

phương pháp điêu tri thay thế thận suy nhằm loại trừ được bêta

2 microglobulin để ngăn ngừa các biến chứng.

SUY THẬN MẠN

Dich tể học

- Đánh giá tỷ lệ mắc STM trước giai đoạn cuối thường khó

- Pháp tỷ lệ mắc STM 120/1 triệu dân (2003).

- Mỹ Nhật 300/1 triệu dân.

- Trung bình 600-1000/1 triệu dân.

Các giai đoạn suy thận mạn

- Hiện nay theo một số tác giả và hiệp hội thống nhất STM giai đoạn cuối có MLCT<15 ml/ph

ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN SUY

Điều trị thay thế thận suy

- STM giai đoạn cuối

Các biện pháp gọi là điêu tri thay thế thận suy như lọc

màng bụng, thẩm phân máu, ghép thận

- Tiêu chuẩn chung điêu tri thay thế thận suy khi MLCT

giảm từ 5 đến 10ml/phút

ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN SUY

Thận nhân tao

Lọc máu ngoài cơ thể hay còn được gọi là thận nhân

tạo. Thận nhân tạo sử dụng quá trình thẩm thấu qua một

màng bán thấm để lấy các phần tử không mong muốn ra

khỏi máu và bổ sung vào đó các thành phần mong

muốn

Những nguyên lý chính của thận nhân tạo

Nguyên lý của bộ lọc.

- Màng lọc bán thấm ngăn cách 2 khoang: tuần hoàn

máu, dich thẩm phân.

- Trao đổi chất giữa máu và dich thẩm phân

Hình ảnh cấu tạo của một bộ lọc

Âæåìng vaìo

cuía maïu

Âæåìng ra

cuía dëch

Âæåìng vaìo

cuía dëch

Âæåìng ra

cuía maïu

Váûn chuyãøn

Qua maìng loüc

Maìng loüc baïn tháúm cuía tháûn nhán taûo

Sự vận chuyển muối và nước qua màng lọc được can

thiệp bởi 2 cơ chế căn bản là khuyếch tán (diffusion) và

siêu lọc (ultrafiltration).

- Khuyếch tán:

Sự khuyếch tán của các chất có trọng lượng phân tử thấp

(dưới 300 D) phụ thuộc chủ yếu vào cung lượng máu.

- Siêu lọc:

Chênh lệch của áp lực thủy tỉnh ở 2 bên màng, được gọi là

áp lực xuyên màng.

- Hấp thụ:

Đường mạch máu để chạy thận nhân tạo

- Dò động tĩnh mạch ở cẳng tay

- Những đường mạch ngoại biên khác

- Cathéther tĩnh mạch trung tâm

Những công cụ trong thận nhân tạo

- Bộ lọc

Bộ lọc Kiil, hoặc bộ lọc cuộn. Ngày nay hầu hết các

trung tâm thận nhận tạo dùng bộ lọc mao quản.

Hiện nay có 2 bộ lọc được sử dụng đó là tấm và bộ lọc

sợi rỗng .

- Màng lọc.

+ Màng polymère của cellulose, dưới dạng những màng cellulose (cuprophan, hémophane) những màng lọc này là ái nước.

+ Màng polyétherpolycarbonate, éthylvinyl-alcool:ái nước

+ Màng polysulfone, polyamide, polyméthylmétacrylate, polyacrylonitrite: kỵ nước

- Thành phần của dịch thẩm phân:

+ Là một loại dich bao gồm điện giải gần giống với dich ngoại bào bình thường

+ Thiếu hụt các chất mong muốn đào thải.

+ Hai loại dich thẩm phân hiện nay có sẳn tùy theo loại chất đệm là acetate hay bicarbonate và thành phần các chất trong dich thẩm phân

ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN SUY

Thâm phân phuc mac

Thẩm phân phúc mạc là

một phương pháp thẩm

phân trong cơ thể bằng

cách sử dụng phúc mạc

như một màng lọc cho

phép sự trao đổi giữa

máu và dich thẩm phân.

ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN SUY

Thâm phân phuc mac Dich thẩm phân các thành phần giống nhau, chỉ có glucose

khác nhau: 1,5% ; 2,5% ; 4,25%.

Thành phần dich thẩm phân:

Các chất điện

giải

Túi 1,5 Glu Túi 2,5 Glu Túi 4,25 Glu

Na+

Ca2+

Mg2+

Cl-

Lactat

134,0

1,75 (3,5)

0,5 (1)

103,5

35

134,0

1,75 (3,5)

0,5 (1)

103,5

35

134,0

1,75 (3,5)

0,5 (1)

103,5

35

Dextro % 1,5 2,5 4,25

Áp lực thẩm thấu (mOsm/l) 358 414 511

ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN SUY

Ghep thận

ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN SUY

Ghep thận

Ghép thận được xem là phương pháp mang lại hiệu quả

nhất.

Không những thay thê chức năng bài tiết mà còn hồi phục

chức năng nội tiết của thận.

Cho đến nay có khoảng 400.000 trường hợp ghép thận

trên thê giới.

Chỉ đinh: Bn STM giai đoạn cuối.

Đô tuổi 50-55, hiện nay có thê 65.

Tình trạng toàn thân đảm bảo có thê tiến hành

ghép thận

N England J Med 2004; 351: 2679

The first successful case of living renal transplantation at the Brigham Women’s Hospital in Boston (1954）

Joel Babb, 1996

VAI TRÒ CỦA β2 MICROGLOBULIN HUYẾT

THANH TRONG CHẨN ĐOAN VÀ TIÊN

LƯỢNG SUY THẬN MẠN

Năm 1950 người ta phát hiện thấy trong nước tiểu của những công nhân có phơi nhiễm với Cadimium một loại protein khác lạ không giống như loại protein niệu ở những

bệnh nhân thận hư hay viêm thận.

Berggard và Bearn (1968) phân lập được β2-M trong

nước tiểu

Mối quan hệ chặt chẽ giữa nồng độ β2-M và mức độ suy

giảm chức năng lọc cầu thận

Sinh lý β2 Microglobulin :

- Trọng lượng phân tử 11800 Dalton

- Polypeptid gồm 100 amino acid, đường kính 16 A và

mang điện tích âm

- β2-M tự do được lọc qua cầu thận

- β2-M được tổng hợp: 50 đến 200 mg/ngày

- β2-M được lọc tại cầu thận với mức lọc khoảng 210

mcg/ phút và 99,9% được tái hấp thu chủ yếu ở ống

lượn gần.

- Sự gia tăng nồng độ β2-M huyết thanh xảy ra khi tốc

độ lọc cầu thận dưới 80-60 ml/phút

Khả năng lọc của β2 M khác nhau đáng kể đối với các kỷ

thuật thẩm phân.

Ở Bệnh nhân STM lọc máu chu kỳ cũng cần chú ý rằng

nồng độ β2 M phụ thuộc vào bản chất của màng lọc.

Các màng lọc high flux cho phép lọc một phần chất β2 M

trong quá trình lọc

Sự đào thải β2 M được tạo thuận lợ bởi cơ chế siêu lọc.

Nồng độ bình thường của β2 microglobulin :

Dich sinh học β2-M (mg/l) Tuổi

Huyết thanh <5

< 1,5

< 3

Sơ sinh

10 ngày-tuổi dậy thì

Người lớn

Nước tiểu 0,3

1

0,1

Sơ sinh

5 ngày

Người lớn

Dich não tuỷ < 2,5

Dich khớp < 3

Mật < 2,5

Nước bọt < 2,4

Nồng độ β2-M ơ ngươi binh thương theo kết qua

nghiên cứu một sô tac gia :

Tác gia kết quả (mg/l)

Cooper E.H. (1980) 0,4-2,4

Karlson & Cool (1980) 0,8-3

Trusov V.V. & Cs (1982) 1,845±0,290

Nồng độ β2-M ơ bênh nhân STM theo kết qua

nghiên cứu một sô tac gia :

Tác gia kết quả (mg/l)

Torisina L.K., Ametov

A.S.(1980)

26,58±8,52

Frenkel V.Kh & Cs (1984) 15,4±1,8

Malinovski N.M. 28,6±6

Nồng độ β2-M ơ bênh nhân STM lọc mau

chu kỳ

Zinggraff J., Beyne P., Urena P., Uzan M., Nguyen Khoa

Man:

β2-M ở bệnh nhân STM

Với màng cuprophan: 47,0± 13,2mg/l

Với màng AN69 polyacrylonitrile: 33,0 ±8,2 mg/l

Sethi D., Gower P.E. : 47,9mg/l

Tac hai của β2-M ơ bênh nhân STM

- Hội chứng đường hầm cổ tay (carpal tunel syndrome)

gặp với tỷ lệ từ 2-4%

- Bệnh lý bao hoạt dich và khớp

- Bệnh Amylose do β2-M: 1985 Gejyo và cộng sự:

Bệnh này có thể biểu hiện một cách hệ thống, nhiêu

nơi, nhưng hệ cơ xương là rõ nét và thường gặp nhất

Những nghiên cứu liên quan đến β2-M ơ trong nước

Theo tác giả Hà Phan Hải An(1999) :

- Nồng độ β2-M nhóm người bình thường là 1,527 ±

0,61 mg/lit.

- Nồng độ β2-M tăng cao ở nhóm bệnh nhân suy thận

22,3 ± 8,5 mg/lit.

- Có mối tương quan chặt chẽ giữa nồng độ β2

Microglobulin và các chỉ số Creatinin và Acid uric huyết

thanh ở nhóm bệnh nhân suy thận

Theo tác giả Huỳnh Thi Minh Trinh, Vũ Đình

Hùng(2006): Có mối tuơng quan thuận giữa nồng độ β2-

M với Creatinin máu

Những nghiên cứu liên quan đến β2-M ơ trong nước

Phan Ngọc Tam va cs (2007):

Nồng đô β2-M ở người bình thường: 1,66 ±0,54 mg/l.

Nồng đô β2-M ở Bn STM gd cuối : 53,10 ±14,65 mg/l.

Nguyễn Thi Hương Thi va cs (2009):

Nồng đô β2-M ở người bình thường: 1,57 ±1,56 mg/l

Nồng đô β2-M ở Bn HCTH: 8,55 ±15,13 mg/l.

Nồng đô β2 microglobulin niệu:

+ Ở người bình thường : 0,14 ±0,064 mg/l.

+ Ở Bn HCTH : 5,02 ±12,51 mg/l.

Nồng độ β2 M ơ BN STM

Theo tác giả Huỳnh Thi Minh Trinh, Vũ Đình Hùng

Gđ suy thận MLCT Số ca Khoảng ß2 M ß2 M trung bình

(mg/l)

1 ≥ 90 18 0,94 - 1,97 1,28 ± 0,26

2 60 - 89 20 0,97 - 5,01 1,82 ± 0,97

3 30 - 59 39 1,10 - 6,60 3,50 ± 1,24

4 15 - 29 25 1,61 - 13,60 6,89 ± 2,94

5 < 15 12 3,84- 15,71 8,66 ± 3,40

Máy thận nhân tạo

Các Bn STM đang được chạy thận nhân tạo

Thẩm phân phuc mạc

Xet nghiêm β2-M huyết thanh:

Máy IMMULITE do Mỹ sản xuất

Nguyên lý:

+ Đinh lượng β2-M bằng phương pháp miễn dich huỳnh quang qua 2 giai đoạn, thời gian là 30 phút.

+ Lấy mẫu nghiệm: huyết thanh .

+ Sử dụng phương pháp quay ly tâm siêu tốc để làm sạch các thành phần lipid.

+ Thể tích cần lấy: 5µl huyết thanh được hoà loãng

+ Bảo quản: 7 ngày ở nhiệt độ 2- 80 C hoặc 2 tuần ở nhiệt độ -200 C

+ Hoà loãng mẫu huyết thanh:1/41

KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU KHẢO SAT NÔNG ĐÔ β2

MICROGLOBULIN HUYẾT THANH Ở BỆNH NHÂN SUY THẬN

MẠN THẨM PHÂN PHÚC MẠC VÀ Ở BỆNH NHÂN GHÉP THẬN

Phan Ngọc Tam ,Võ Tam và Cs

MUC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHAM VI NGHIÊN CỨU

MUC TIÊU

- Xác đinh nồng đô bêta 2 microglobulin huyết thanh ở

bệnh nhân STM thẩm phân phúc mạc và ở bệnh nhân

ghép thận.

MUC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHAM VI NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu

- Các bệnh nhân STM giai đoạn cuối được điêu tri thẩm

phân phúc mạc liên tục ngoại trú: 26 Bn

- Các bệnh nhân đã được ghép thận: 30 Bn

Phương phap nghiên cứu : mô tả cắt ngang

Xét nghiệm β2 Microglobulin bằng phương pháp miễn

dịch huỳnh quang, được phân tích tại Khoa Hóa sinh

Bệnh viện Trung ương Huế

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

1. Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh ơ bênh

nhân ghep thận

n 30

Tuổi (năm) 43±16

Nồng độ β2 M(mg/l) 0,71±0,55

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

1. Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh ơ bênh

nhân ghep thận

Nồng độ β2 M của bênh nhân ghep thận thấp nhất là:

0,1 mg/lít và cao nhất là: 1,8 mg/lít.

Ở bênh nhân STM nồng độ β2 M tăng cao, có tương

quan với ure, creatinin mau.

Ở bênh nhân sau ghep thận nồng độ giam nhanh, binh

thương hóa vào những ngày đầu sau ghep

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

2. Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh ơ bênh

nhân STM thâm phân phuc mac

n 26

Tuổi (năm) 42±13

Nồng độ β2 M(mg/l) 25,91±9,39

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

2. Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh ơ bênh nhân

STM thâm phân phuc mac

Nồng độ β2 M ở Bệnh nhân STM TPPM thấp nhất là:

10,73 mg/lít cao nhất là 56,91 mg/lít.

β2 M(mg/lit)

Nam 29,12±11,38

Nữ 22,7±5,65

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

Zinggraff J., Beyne P., Urena P., Uzan M., Nguyen

Khoa Man:

β2-M ở bệnh nhân STM

Với màng cuprophan: 47,0± 13,2mg/l

Với màng AN69 polyacrylonitrile: 33,0 ±8,2 mg/l

Sethi D., Gower P.E. : 47,9mg/l

Carol R. D., Patricia McCarley, William J. Stone:

Nồng độ β2-M ở bệnh nhân TPPM là:

73,2 ± 20,9.

Theo kết quả của chúng tôi nồng độ này thấp hơn so với

các tác giả ở trên. (25,91 ±9,39mg/lít).

KẾT LUẬN

Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh trung bình ở

bệnh nhân STM thẩm phân phúc mạc: 25,91 ±9,39mg/lít

Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh ở bệnh nhân

STM thẩm phân phúc mạc trong khoảng 10,73-

56,91mg/lít.

Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh trung bình ở

bệnh nhân ghép thận: 0,71 ±0,55 mg/lít

Nồng độ β2 Microglobulin huyết thanh ở bệnh nhân

ghép thận trong khoảng: 0,1 -1,8mg/lít.

Trân trọng cám ơn !