Niemiecko-polskie doświadczenia

w Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju

ECO REG GmbH z Niemiec

dr Wolfgang Roth

Współautorzy:

Zespół Szkół Ekologicznych im. Unii Europejskiej Zielona Góra

Adriana Topczewska

Zespół Szkół im. Mikołaja Kopernika w Witnicy

Andrzej Kuderski

• Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju w Niemczech

• Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju z wykorzystaniem

nowoczesnych technologii i nowych mediów – zaprezentowane

zostaną przykłady z następujących projektów:

„Edukacja ekologiczna z wykorzystaniem nowych mediów” (projekt Rezerwatu

Biosfery w Spreewaldzie, dofinansowany z Programu Europejskiego INTERREG IV,

2004 -2006)

„WOLNE TERENY – młodzież podpowiada, jak można wykorzystać i rewitalizo-

wać wolne tereny w mieście (projekt dofinansowany przez Federalne Ministerstwo

Edukacji i Nauki, 2007-2009),

Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO 2007 w Poznaniu,

Piknik Naukowy 2008 w Warszawie.

• Zaplanowane projekty polsko-niemieckie

Treść prezentacji

O firmie ECO REG

Firma ECO REG GmbH [Sp. z o.o.]

Stowarzyszenie Ekozarządzania i Rozwoju Regionalnego

Założona w 1995 r.

Siedziba w Berlinie i we Freiburgu (Badenia-Wirtembergia).

5 etatowych pracowników oraz wielu współpracowników niezależnych (specjalistów w dziedzinie geologii,

geografii, ekonomii, edukacji ekologicznej i prawa środowiskowego).

Rozległa działalność poza granicami kraju w Ameryce Środkowej i Południowej, na Karaibach i w Hiszpanii.

Od 2005 r. ścisła i bardzo udana współpraca ze szkołami polskimi

Dziedziny działalności:

Remediacja terenów skażonych (wyszukiwanie i rozpoznanie, rekultywacja).

Np. wyszukiwanie i rozpoznanie ok. 1000 miejsc odwiertów na południu Chile (Ziemia Ognista)

czy utworzenie składowiska w Kurytybie (Brazylia).

Regionalne koncepcje rozwoju.

Np. Regionalna koncepcja rozwoju dla regionu Maser (Kolumbia).

Edukacja ekologiczna / Edukacja dla zrównoważonego rozwoju od 2002 r.

Edukacja ekologiczna / Edukacja dla

Zrównoważonego Rozwoju w firmie ECO REG

• ECO REG wykorzystuje nowoczesne technologie i nowe media, takie jak Geograficzny System

Informacyjny (GIS), nawigacja satelitarna (GPS) czy teledetekcja / analiza i interpretowanie

zdjęć lotniczych, programy prezentacyjne (PowerPoint, obróbka filmów video), internet.

• Nowoczesne technologie i nowe media stanowią światowy standard przy realizacji projektów

środowiskowych czy w procesie planowania.

• Stosuje się je w zarządzaniu polskimi i niemieckimi powiatami, rezerwatami przyrody

i obszarami chronionymi.

• Około 2001 r. ECO REG stwierdza, że tych nowoczesnych technologii i nowoczesnych

mediów nie stosuje się w edukacji ekologicznej. Dotyczy to zarówno edukacji ekologicznej

w szkołach, jak i w Centrach Edukacji Ekologicznej.

• W placówkach edukacji ekologicznej nie ma żadnych lub są tylko nieliczne oferty dla młodzieży

/ uczniów w wieku od ok. 12 do 19 lat.

Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju (EZR)

w Niemczech

Lata 2005 – 2014 ONZ ogłosił Dekadą Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju”.

Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju w Niemczech (edukacja szkolna):

• Programy modelowe „BLK 21” - Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju (lata 1999 - 2004).

• Opracowanie koncepcji, materiałów i struktur dla EZR w niemieckich krajach związkowych dla ponad 200

niemieckich szkół.

• Tematyka obejmowała takie zagadnienia jak np.: lasy, zbiorniki wodne, miasto jako przestrzeń życiowa, rolnictwo,

„Syndrom Globalny”, tematy społeczne.

• Program „Transfer 21” (lata 2004 - 2008).

• Integrowanie materiałów i doświadczeń uzyskanych podczas realizacji programów „BLK 21” na zajęciach

lekcyjnych w 10 %, tj. w ok. 4.500 szkołach w Niemczech.

Od 2004 r. ECO REG współpracowało przy realizacji programu „Transfer 21”:

• Działania obejmowały m.in. projekty, warsztaty dla uczniów i nauczycieli, kształcenie nauczycieli (multiplikatorzy).

• Odbywały się one w krajach związkowych: Berlin, Brandenburgia i Dolna Saksonia.

Deficyty w Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju w Niemczech:

• Brak lub zbyt małe wykorzystanie nowoczesnych technologii i nowych mediów w warunkach szkolnych.

• Wyraźna rozbieżność pomiędzy rzeczywistymi warunkami pracy w praktyce a kształceniem uczniów i studentów.

Porównanie edukacji ekologicznej i Edukacji dla

Zrównoważonego Rozwoju

Edukacja ekologiczna: zajmowanie się ochroną

i zachowaniem przyrody i środowiska.

Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju (EZR):

• Uzyskiwanie kompetencji kształtowania środowiska.

• Uwzględnienie aspektów z takich dziedzin jak:

Środowisko

Czynniki społeczne Ekonomia

Die Fotos aus dem Reporte Social 2005 zeigen die

Bedeutung, welche ENAP den Kindern zukommen läßt.

„Problem” z grupą docelową „Młodzież‟

Pokolenie to charakteryzuje szczególne zainteresowanie i umiejętności w obchodzeniu się

z nowymi mediami i technologiami jak telefon komórkowy, gameboy, iPOD i gry komputerowe.

Problemem w Niemczech, a także w innych krajach, jest fakt, żeby młodzież szkół średnich

zainteresować zajęciem się otaczającym środowiskiem czy przyrodą.

Przykłady z realizacji pilotażowego projektu

„Edukacja ekologiczna

z wykorzystaniem nowych mediów”

Theodor - Fontane - Gesamtschule Burg / Niemcy

Zespół Szkół Ekologicznych

w Zielonej Górze / Polska

• Uczniowskie koło zainteresowań „Videomikroskopia”,

• Tematyczne koło zainteresowań dla uczniów 7. klasy [13 l.]

realizujący projekt „Przygoda z GPS-em”,

• Przedmiot „Media i komunikacja” w 11. klasie [17 l.]

• Wymiana polsko-niemiecka (2006: 7.-9. klasa [13-15 l.] )

• Warsztaty polsko-niemieckie (2007: 7.-8. klasa [13-14 l.],

częściowo także 11. klasa [17 l.] )

• Projekt tygodniowy / test (2007: 12. klasa [18 l.]

Gimnazjum Berlin-Buch)

Przedmioty szkolne i formy zajęć pozalekcyjnych

Uczniowie:

• w małych zespołach pracują nad różnymi tematami,

• są partnerami w projekcie oraz wnoszą do niego swoje

zainteresowania i szczególne umiejętności w obsłudze nowych

mediów,

• współpracują i komunikują się z opiekunami-praktykami,

fachowcami z Rezerwatu Biosfery i branży turystycznej.

Dydaktyka

Koncepcja ERMOTIS i jej zastosowanie

Projekt„Edukacja ekologiczna

z wykorzystaniem

nowych mediów“

Moduł 1:

Nowoczesne technologie

Moduł 1a:

Fotografia i video

Moduł 3:

Nowe media

Moduł 4:

Zasoby regionalne

Moduł 5:

Materiały dydaktyczne

Moduł 2:

Dane geograficzne

Przebieg pracy uczniów podczas projektu

Analiza obszaru roboczego

z wykorzystaniem zdjęć lotniczych

Przygotowanie wstępnego materiału

z wykorzystaniem programu GIS:

Trasy GPS na mapach polowych

Orientacja z GPS-em

w terenie

Zbieranie danych w terenie

z wykorzystaniem videomikroskopu

i laptopa

Publiczna prezentacja metod i rezultatów

Dokumentacja fotograficzna

Interpretowanie danych

z wykorzystaniem systemu GIS (geografic information system)

Moduł 1:

Nowoczesne technologie –

przykłady zastosowania w projekcie

GPS:

• Orientacja w terenie / Obchodzenie tras wycieczek, stworzonych na

komputerze przy pomocy GIS.

• Pomiary punktów i powierzchni.

• Nanoszenie tras wycieczek („Tracks“) pieszych, rowerowych i kajakowych

w terenie.

GIS / Teledetekcja (analiza i interpretowanie zdjęć lotniczych):

• Praca ze współrzędnymi, cyfrowymi zdjęciami lotniczymi, mapami

topograficznymi i danymi specjalistycznymi w postaci cyfrowej.

• Poznawanie, opisywanie i prezentowanie Rezerwatu Biosfery i jego stref.

• Analiza przemian krajobrazowych w Spreewaldzie z wykorzystaniem zdjęć

lotniczych.

• Tworzenie tras wycieczek (GPS-Tracks) w formacie .gpx.

• Przetwarzanie tras GPS w programie „EasyGPS“ i przenoszenie ich do

odbiorników GPS.

• Nanoszenie tras wycieczek na zdjęcia lotnicze lub mapy topograficzne

(skala 1:10:000).

Przykłady efektów wypracowanych podczas

projektów i wymian szkolnych

Trasy GPS

(GPS-Tracks)Karty pracy

w formacie A4

Prezentacje w PowerPointZdjęcia do plakatów i tablic

służących analizie rozwoju

historycznego

Filmy video

Przenoszenie tras wycieczek z odbiornika GPSna mapę cyfrową w programie GIS VMapPlan

Podłączenie GPS-a

kablem do komputera

Trasy zapisane w terenie przy pomocy odbiorników GPS można w łatwy sposób wprowadzać do

systemu GIS i tam przenosić je na zdjęcia lotnicze i mapy topograficzne.

Wgranie pliku .gpx przy pomocy

funkcji „drag & drop“ z Explorera

do programu GIS VMapPlan

Zapisanie trasy w

postaci pliku .gpx

Zaimportowanie trasy

do programu EasyGPS

Bezpłatny program „EasyGPS“

w postaci pliku do ściągnięcia

z internetu:

www.easygps.com

Rozpoznawanie przestrzeni

i struktur

Strefowość Rezerwatu

Biosfery w Górnym

Spreewaldzie

Dzięki wykorzystaniu GIS i danych geograficznych

struktury stają się widoczne.

Sieć hydrograficzna

Górnego Spreewaldu

by ECO REG GmbH

Program Google Earth oferuje nowe możliwości globalnej

współpracy uczniów i młodzieży odnośnie:

• danych (zdjęcia lotnicze i satelitarne),

• darmowych narzędzi,

• płatnych narzędzi (GIS, GPS, programy do obróbki filmów video),

• komunikacji / wymiany danych i uzyskanych wyników,

• sposobów prezentacji.

Ważne: Należy uwzględnić prawa do korzystania z Google Earth !!!

Stosowanie programu Google Earth

na zajęciach szkolnych

Stosowanie programu Google Earth

przez uczniów polskich i niemieckich

Wstawianie i zapisywanie znaczników miejsc [ang.

placemarks] ze współrzędnymi, symbolami i tekstami

Mierzenie odległości i powierzchni

Odczytywanie współrzędnych

Importowanie zdjęć lotniczych,

map i planów

• Google Earth oferuje darmową bazę danych ze zdjęciami lotniczymi i satelitarnymi w trybie 2D i 3D, do użytku

prywatnego oraz do zastosowania na zajęciach w szkole.

• Google Earth dysponuje płatnym interfejsem, narzędziami do tworzenia własnych danych, modułami do komunikacji

przez internet oraz możliwością integrowania danych specjalistycznych.

Eksportowanie zdjęć

w formacie 2D i 3D

Przetwarzanie danych GPS

(tras [ang. tracks] i poszczególnych jej punktów [ang. Waypoints])

Interfejs Google-Earth:

Wizualizacja trasy wycieczki (GPS-Track)

by ECO REG GmbH

Dane historyczne w formacie 3D w Google Earth:

Zmiany w krajobrazie kulturowym stają się realne.

Google Earth z aktualnym zdjęciem

lotniczym w obrazie 3D

Google Earth ze zdjęciem historycznym

z roku 1953 w obrazie 3D

Chile

Google Earth oferuje nowe możliwości globalnej

współpracy pomiędzy uczniami z wielu krajów.

Berlin

Po raz pierwszy w historii uczniowie na całym

świecie przy pomocy Google Earth mogą:

w czasie rzeczywistym,

wykorzystując zharmonizowane dane i narzędzia

bezpłatnie komunikować się i współpracować.

by ECO REG GmbH

Znaczenie zdjęć cyfrowych i nagrań video:

• Stanowią standardowe narzędzie do dokumentowania stanów i procesów,

zachodzących np. w przyrodzie i środowisku, w edukacji/ na studiach oraz

w nauce i praktyce.

• Służą do przedstawiania przyrody i środowiska i przemian w nich zachodzących,

co służy informowaniu i utrzymywaniu kontaktów z opinią publiczną (patrz: Heinz

Sielmann, Magazyn Ekologiczny „Ozon”).

• Coraz więcej osób prywatnie wykonuje zdjęcia cyfrowe i nagrania video.

• Rosną nakłady na produkcję zdjęć i nagrań video dla dzieci i młodzieży.

Pojawiają się rozmaite oferty, budzące wątpliwości i kontrowersje co do sposobu

ich wykorzystania (np. sceny przemocy).

• Dla kontrowersyjnych ofert należy w formie przeciwwagi stworzyć sensowne

alternatywy, które znajdą uznanie w oczach młodzieży.

• Wykonywanie fotografii cyfrowych i nagrań video wymaga od uczniów

wnikliwszego obserwowania przyrody.

Moduł 1a:

Fotografia w skali mikro i makro oraz nagrania video

– znaczenie i zastosowanie

Moduł 1a:Nowoczesne technologie – przykłady zastosowania w projekcie

Fotografie cyfrowe i cyfrowe nagrania video wykonane videomikroskopem:• Fotografowanie i tworzenie nagrań video bardzo małych zwierząt (mikrofauna) żyjących

w rzekach i zbiornikach wodnych Sprewaldu.

• Nanoszenie tras wycieczek (tracks) pieszych, rowerowych i kajakowych.

Zdjęcia cyfrowe wykonane aparatem fotograficznym:• Szczegółowe zdjęcia roślin, zwierząt i obiektów przyrodniczych.

• Zdjęcia przyrodnicze i krajobrazowe.

• Zdjęcia kolejnych typowych dla Spreewaldu motywów (architektura domów, tradycyjne

rzemiosło, śluzy i jazy na kanałach).

• Zdjęcia metodyczne na potrzeby projektu Interreg; polscy i niemieccy uczniowie

przy pracy z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.

• Zdjęcia zabawne i nietypowe.

• Wykorzystanie ukośnych zdjęć lotniczych ze Spreewaldu (wykonanych podczas lotów

w listopadzie 2006, sponsorowanych przez firmę ECO REG).

Nagrania wykonane kamerą video:• Sekwencje video przedstawiające przyrodę i zwierzęta.

• Filmy video poświęcone współpracy uczniów polskich i niemieckich.

Wasserfloh

Mückenlarve

Wprowadzenie videomikroskopii do zajęć lekcyjnych

w Zespole Szkół Ekologicznych

Zbieranie danychz wykorzystaniem videomikroskopu

Wprowadzenie videomikroskopii do zajęć lekcyjnych

w Zespole Szkół Ekologicznych

Prezentacja możliwości videomikroskopii

na Targach POLEKO 2007 w Poznaniu

Pobieranie próbki wody do badań

videomikroskopowych

by ECO REG GmbH

• Skala korzystania z nowych mediów w sferze prywatnej rośnie zbyt szybko we

wszystkich grupach wiekowych.

• Często pojawiają się rozmaite oferty, budzące wątpliwości i kontrowersje co

do sposobu ich wykorzystania (np. sceny przemocy). Dla kontrowersyjnych

ofert należy w formie przeciwwagi stworzyć sensowne alternatywy, które

znajdą uznanie w oczach młodzieży.

• Dzieci i młodzież korzystają w szerokim zakresie z nowych mediów

i dysponują dużymi technicznymi umiejętnościami korzystania z nich.

• Multimedialne przetworzenie danych wymaga od uczniów intensywnej pracy

nad przekazywanymi treściami merytorycznymi.

• Zastosowanie nowych mediów znakomicie nadaje się do tego, aby

zmotywować oraz zachęcić dzieci i młodzież do interaktywnej i kreatywnej

pracy na rzecz przyrody i środowiska.

Moduł 3:

Nowe media - znaczenie

Moduł 4:

Partnerstwa i zasoby regionalne

Połączenie międzynarodowego poziomu rozwoju gospodarczego ze

specyficznymi potencjałami danych regionów w Niemczech i Polsce, naszej

wiedzy i kompetencji oraz innowacyjności.

S Y N E R G I E

służące nowoczesnemu kształceniu

uczniów:

proekologicznie

przyszłościowo

praktycznie i

przydatnie

Szkoły:

Theodor-Fontane-Gesamtschule Burg

Zespół Szkół Ekologicznych

w Zielonej Górze

Specjaliści:ECO REG GmbH

Berlin-Freiburg

Rezerwat Biosfery

w Spreewaldzie

Instytucje i firmy oferujące

usługi z dziedziny edukacji

ekologicznej i turystyki

Zaplanowane projekty polsko-

niemieckie

Młodzież polska i niemieckaopracowuje nowoczesne oferty turystyczne

dla swojego regionu

Koncepcja tworzenia nowoczesnych ofert turystycznych

oraz podmiotowego integrowania dzieci i młodzieży w rozwój Euroregionu

CD „Z GPS-em po Szprewaldzie”,

CD „Z GPS-em po Zielonej Górze i okolicach”

Można opracować trasy wędrówek pieszych, rowerowych, konnych, kajakowych i na rolkach.

Opracowanie tras GPS (tracks):

• Trasy GPS (w formacie gpx) do odczytania na całym

świecie.

• Pobieranie danych do wszystkich odbiorników GPS.

• Kompatybilne z programami Google Earth

i GIS (geografic information system) oraz ArcView.

Opisywanie tras GPS:

• Zdjęcia (wykonane przez uczniów).

• Aktualne i historyczne zdjęcia lotnicze.

• Informacje dotyczące przyrody, kultury, historii,

zabytków i atrakcji.

• Zapis w postaci plików programu Word, prezentacji

PowerPoint lub nagrań video.

Wyniki projektu – przykład 1:

Nagrane płytki z trasami GPS

Opracowanie map tras wędrówek pieszych, rowerowych, konnych i kajakowych:

• Opracowanie map z użyciem systemu GIS.

• Wykorzystanie historycznych i aktualnych zdjęć lotniczych

oraz map.

• Zdjęcia wykonane przez uczniów.

• Umieszczanie informacje na odwrocie.

Wykonanie:

• W postaci wydruków w formacie A4

- do przekazania firmom turystycznym.

• Na płytach GPS-CD - do wydrukowania.

• W internecie - dla uzyskania informacji

i do wydrukowania.

Wyniki projektu – przykład 2:

Mapy z trasami wędrówek (format A4)

Możliwe tematy:

• Rozwój Szprewaldu i Zielonej Góry

• Zabytki Szprewaldu i Zielonej Góry

• Historia i sztuka

Wyniki projektu – przykład 3:

Tablice poglądowe / plakaty

Komponenty projektu

Projekt

szkolny

Synergie dla Euroregionu

Przygotowanie projektuplany pracy, zakup sprzętu

i oprogramowania, obróbka danych,

przeszkolenie nauczycieli i uczniów

Przygotowanie

oraz promocja i zbyt

CD i produktów

turystycznych

Profilowanie szkół

w Polsce

i w Niemczech

CD z materiałami

instruktażowymi

dla uczniów

w Euroregionie

Wyniki i odniesione sukcesy

we współpracy firmy ECO REG

i Zespołu Szkół Ekologicznych

im. Unii Europejskiej w Zielonej Górze

Prezentacja możliwości wykorzystania GPS-ów

i systemu GIS

Polscy uczniowie z Zespołu Szkół Ekologicznych z

Zielonej Góry demonstrują zwiedzającym

swoje umiejętności zastosowania nowo-

czesnych technologii informacyjnych

i komunikacyjnych.

Wspólne zdjęcie na stoisku

ECO REG i Zespół Szkół Ekologicznych na stoisku niemieckiego Ministerstwa ds. Edukacji i Badań na Targach POLEKO w Poznaniu (listopad 2007)

Współpraca Zespołu Szkół Ekologicznych

w ramach projektu INTERREG-u„Edukacja ekologiczna z wykorzystaniem nowych mediów”

„Edukacja ekologiczna z wykorzystaniem nowych mediów

– przygoda z GPS-em”

Polsko-niemiecki projekt pilotażowy Euroregionu Szprewa-Nysa-Bóbr,

listopad 2005 – maj 2007

Uczennice demonstrują możliwości

zastosowania videomikroskopu

w badaniach przyrody i środowiska.

Piknik Naukowy 2008 w Warszawie

Uczniowie wyjaśniają zastosowanie

odbiornika GPS.

Piknik Naukowy 2008 w Warszawie

Za pomocą projektora multimedialnego

uczniowie prezentują system GIS

i dane dotyczące Spreewaldu.

Piknik Naukowy 2008 w Warszawie

Uczniowie udzielają wywiadów

dziennikarzom Polskiego Radia

„Dwójka” i Radia Europa.

Piknik Naukowy 2008 w Warszawie

Dziękuję za Państwa uwagę

i zaproszenie do Płocka !!!