94
ĐẠI HC QUC GIA HÀ NI I HC KHOA HC TNHIÊN ----------- PHM THDINH NGHIÊN CU BIN TÍNH PHPHM TCÂY AY LÀM VT LIU XLÝ MT SKIM LOI NẶ O ỚC LUN VĂ HẠC SĨ KHOA HỌC Hà Ni 2015

nghiên cứu biến tính phụ phẩm từ cây ay làm vật liệu xử lý một số

Embed Size (px)

Citation preview

  • I HC QUC GIA H NI

    I HC KHOA HC T NHIN

    -----------

    PHM TH DINH

    NGHIN CU BIN TNH PH PHM T CY AY

    LM VT LIU X L MT S KIM LOI N O C

    LUN V HC S KHOA HC

    H Ni 2015

  • I HC QUC GIA H NI

    I HC KHOA HC T NHIN

    -----------

    Phm Th Dinh

    NGHIN CU BIN TNH PH PHM T CY AY

    LM VT LIU X L MT S KIM LOI N O C

    : K thut mi trng

    : 60520320

    LUN VN TH S KHOA HC

    NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS. QUANG HUY

    H NI 2015

  • i

    L I CM

    Li u tin, vi lng bit n v s knh trng su sc, ti xin chn thnh

    cm n PGS.TS. Quang Huy, B mn Cng ngh Mi trng, Khoa Mi trng,

    Trng i hc Khoa hc T nhin giao ti v trc tip hng dn, tn tnh

    gip ti trong sut qu trnh thc hin lun vn. Cm n thy rt tm huyt

    ch dn v gp ti hon thnh lun vn ny.

    Ti xin chn thnh cm n cc thy c thuc B mn Cng ngh mi trng,

    B mn Th nhng v mi trng t, Khoa Mi trng, Trng i hc Khoa

    hc T nhin, i hc Quc gia H Ni to mi iu kin thun li ti c th

    hc tp v lm vic trong sut thi gian nghin cu.

    Ti xin cm n ti ThS. Bi Trung Thnh, Trung tm Nghin cu cng ngh

    x l mi trng, B Quc phng cng tc trong qu trnh thc hin ti.

    Ti cng xin gi li cm n ti gia nh, bn b lun quan tm ng vin v

    ng gp kin gip ti trong sut qu trnh hon thin lun vn.

    Xin chn thnh cm n!

    H Ni, thng nm 2015

    Hc vin

    Phm Th Dinh

  • ii

    MC LC

    LI C N ............................................................................................................. i

    DANH MC BNG ................................................................................................. iv

    DANH MC HNH NH ........................................................................................ iv

    DANH MC CH VIT TT................................................................................ vii

    M U ..................................................................................................................... 1

    Chng 1 TNG QUAN ....................................................................................... 3

    1.1. X l kim loi n tro c bng vt liu c ngun gc thc vt ............... 3

    1.1.1. Hin trng nhim kim loi nng trong nc ................................................. 3

    1.1.2. X l kim loi nng trong nc bng sinh khi thc vt ................................. 5

    1.2. c im sinh hc ca c a ........................................................................ 22

    1.3. Tnh hnh sn xut a tr to t gii ......................................................... 23

    1.4. Cc mi trng ca c a v sn phm t a ........................... 25

    1.5. Tim s dng ph phm c a l m vt liu x l nhim mi trng

    .......................................................................................................................... 27

    Chng 2 - I V PH PHP HI CU ...................... 30

    2.1. i tng nghin cu......................................................................................... 30

    2.2. P p p i cu .................................................................................... 30

    2.2.1. Phng php bin tnh vt liu ....................................................................... 30

    2.2.2. Xc nh c tnh c bn ca vt liu ............................................................. 34

    2.2.3. Kho st kh nng hp ph ion kim loi nng ca vt liu bin tnh........ 36

    Chng 3 - KT QU NGHIN CU V THO LUN ................................. 37

    3.1. c t c bn ca bt t a ....................................................................... 37

  • iii

    3.1.1. c im hnh thi b mt ca bt thn ay .................................................. 37

    3.1.2. c im cu trc ca bt thn ay ............................................................... 38

    3.1.3. c im lin kt, nhm chc ......................................................................... 39

    3.2. Quy trnh bin tnh to vt liu amidoxime ha t bt t a ....................... 40

    3.2.1. X l bng dung dch NaOH ........................................................................... 40

    3.2.2. ng trng hp ghp acrylonitrile ln bt thn ay bng h khi mo natri

    bisunphit/amoni pesunphat (SB/APS) ............................................................ 45

    3.2.3. Phn ng amidoxime ho ................................................................................ 52

    3.3. c tnh ca vt li bin tnh ....................................................................... 56

    3.4. Kh x l kim loi nng (Cu2+

    , Zn2+

    , Ni2+

    ) ca vt li bin tnh ....... 60

    3.4.1. Xc nh gi tr pH x l ................................................................................. 60

    3.4.2. Xc nh cc h s hp ph ca vt liu bin tnh vi cc ion KLN ......... 60

    3.4.3. Xc nh thi gian lu ti u cho qu trnh x l ion KLN (Zn2+

    , Ni2+

    , Cu2+

    )

    bng vt liu bin tnh ............................................................................... 65

    KT LUN V KHUYN NGH ......................................................................... 67

    TI LIU THAM KHO ...................................................................................... 69

    PH LC ................................................................................................................. 76

  • iv

    DA H MC B

    Bng 1. N kim loi n tro c thi ca mt s c s sn xut ............... 4

    Bng 2. Di tc , s t v s l a t ca tnh Long An ....................... 24

    Bng 3. Di tc , s t v s l a c ca tnh Long An ..................... 25

    Bng 4. Thnh ph di dng c trong cc b phn ca c a ......................... 26

    Bng 5. ng ca cc iu kin phn n kh p AN l bt thn

    a ................................................................................................................ 33

    B 6. P p p xc nh mt s tnh cht vt l, ha hc ca vt liu .......... 35

    Bng 7. Kt qu xc d lng hp ph ca vt liu ..................................... 61

    Bng 8. Cc h s hp ph ng nhit ca vt liu vi Zn2+

    , Ni2+

    v Cu2+

    .............. 63

    DA H MC H H H

    H 1. c ph hy enzym ca kim loi nng ..................................................... 3

    Hnh 2. Cu trc vch t bo v mt ct ngang vi si ................................................. 6

    Hnh 3. Cu trc ca phn t cellulose ....................................................................... 7

    Hnh 4. Cu trc phn cp ca cellulose ..................................................................... 7

    Hnh 5. Vng tinh th v v v nh hnh ca cellulose ......................................... 8

    Hnh 6. Cu trc ha hc ca cc hp cht chnh ca hemicellulose ......................... 9

    Hnh 7. Cu trc ha hc ca lignin .......................................................................... 10

    Hnh 8. Phn ng este ha gia cellulose v axit xitric ............................................ 17

    H 9. S cc p p p bin tnh polyme .................................................... 18

    Hnh 10. Cc nhm chc ghp ni vo cellulose to vt liu c nhi c tnh tt.......21

    H 11. a (Hibisc s a abi s) ................................................................. 23

  • v

    Hnh 12. T trng sn xut a tr t gii ............................................................ 24

    Hnh 13. V tr cc nh nhiu x c tr ca cellulose I (a) v cellulose II (b)

    trong ph nhiu x tia X ............................................................................ 31

    Hnh 14. nh SEM b mt bt t a ................................................................... 37

    Hnh 15. Ph nhiu x tia X ca bt t a ........................................................... 38

    Hnh 16. Ph hp th hng ngoi ca bt t a .................................................. 39

    Hnh 17. ng ca n NaOH n khi lng cn li v m lng

    cellulose trong bt t a ....................................................................... 40

    Hnh 18. Ph nhiu x tia X ca bt t a ba u v x l cc n dung

    dch NaOH khc nhau ................................................................................ 41

    Hnh 19. S bi i ch s tinh th ca cellulose trong bt t a k i x l vi

    dung dch NaOH cc n khc nhau ............................................... 42

    Hnh 20. Ph hp th hng ngoi ca bt t a ba u v x l cc n

    NaOH khc nhau ........................................................................................ 43

    Hnh 21. ng ca t l SB/APS n kh p AN l bt t a .... 46

    Hnh 22. ng ca tng n h k i m o n kh p ca AN ln

    bt t a ................................................................................................ 48

    Hnh 23. ng ca t l khi l AN/a n kh p AN ln bt

    t a ...................................................................................................... 49

    Hnh 24. ng ca thi gian phn n kh p AN l bt thn

    a .............................................................................................................. 50

    Hnh 25. ng ca nhit n kh p AN l bt t a ............ 51

    Hnh 26. ng ca n NH2OH.HCl ....................................................... 52

    Hnh 27. ng ca nhit phn ng ............................................................. 53

    Hnh 28. ng ca thi gian phn ng ............................................................ 54

  • vi

    Hnh 29. Quy trnh bin tnh to vt liu amidoxime ha t bt t a ............... 55

    H 30. c im hnh thi b mt ca bt t a ba (a), a x l bng

    NaOH 15% (b), a p AN (c) v vt li bin tnh (d) .............. 56

    Hnh 31. Ph hp th hng ngoi ca bt t a ba u (a), sau x l NaOH

    15% (b) v ghp AN (c) ............................................................................. 57

    Hnh 32. Ph hp th hng ngoi ca vt liu .......................................................... 58

    Hnh 33. Th zeta ca bt t a ba u, sau x l NaOH 15% v vt liu ....... 59

    H 34. in tch m b mt ca vt li bin tnh cc pH khc nhau ................. 60

    H 35. P tr p ph ng nhit Freundlich (a) v Langmuir (b) ca vt

    liu vi Zn2+

    , Ni2+

    v Cu2+

    ......................................................................... 62

    Hnh 36. Phn ng to phc gia vt liu amidoxime ha v ion Cu2+

    ................... 64

    Hnh 37. Cc phn ng to thnh vt liu amidoxime ha v phn ng to phc gia

    vt liu vi cc ion KLN ............................................................................ 64

    Hnh 38. Phc cht gia hai nhm chc amidoxime v ion KLN ............................ 65

    Hnh 39. Hiu sut x l kim loi (Zn2+

    , Ni2+

    , Cu2+

    ) theo thi gian ca vt liu ..... 66

    file:///J:/MAST%20DINH/Mast%20-%20Dinh%20-%2012.1.16.%20final%20%20m,.doc%23_Toc440369513

  • vii

    DA H MC CH VI

    AAS : P p p p tch ph hp th nguyn t

    AN : Acrylonitrile

    FTIR : P p p p tc p hp th hng ngoi

    KLN : Kim loi nng

    PAN : Polyacrylonitrile

    R/L : T l rn/lng

    SEM : Knh hi vi in t qut

    TCVN : Tiu chun Vit Nam

    v/p : Vng/pht

    X-ray : P p p iu x tia X

  • 1

    M U

    Qu trnh cng nghip a t a tr thnh nhn t tch cc i vi

    pht trin kinh t x hi ca t c. Tuy nhin, bn cnh nhng li ch m n

    mang li, s ia t cc ot ng cng nghip cn sn sinh rt nhiu cc cht thi

    c c t cao, tc ng tiu cc n sc khe co i v h sinh thi.

    Kim loi nng (KLN) v nhng hp cht ca c c bit cc

    cht c tn ti l d i tro mi trng v c kh tc l tro c t sinh

    vt. dng vt, chng c th l cc nguyn t vi lng rt cn thit c o c t con

    i. Tuy nhin, khi n cao, cc ion KLN li c t c, c th gy ri ro

    l d i co i v h sinh thi. Nh tc ng cp tnh do KLN t ng biu

    hin nhanh khi tip xc v t ng gy t t n h h hp, tim p nhanh,

    suy thn v thm ch gy t vong. Khi nhim v o c th, KLN tch t trong cc m

    v gy ra nhng bi i.

    C nhi p p p x l c thi cha KLN p p p kt ta

    ha hc, trao i io , in ha, hp ph sinh hc, c p p p u c

    c im v phm vi ng dng khc nhau. Tuy nhin, cc cng ngh ny yu

    cu phi b sung ha cht nn gy nhim th cp hoc gi thnh cao. V vy, vic

    lm cp thit l tm ra p p p x l hiu qu v kinh t .

    Vic nghin cu s dng cc vt liu t i x l KLN tro c rt

    c quan tm trn th gii. l ng nghin cu nhm to ra p p p x

    l in, thn thin vi mi trng v b sung t ha cht v gi thnh ph hp.

    Vit Nam l mt c c t trng sn xut nng nghip cao, lng ph phm d

    tha trong qu trnh ch bin cc sn phm nng nghip l rt ln. Cc ph phm

    t ng b b li, thm c l t ngay ti rung gy hu qu nghim tr n

    mi trng v n cc v nhn sinh x hi khc.

    Vit Nam, khng c nhiu nghin cu v ti ch ph phm nng nghip,

    tro c p phm t c a to ra vt liu x l KLN tro c.

  • 2

    p v o ng nghin cu tim , ti c n v thc hi ti Nghin cu

    bin tnh ph phm t cy ay lm vt liu x l mt s kim loi nng trong nc.

    ti c tin hnh vi cc mc c bin tnh ph phm t c a x

    l mt s ion KLN (Cu2+

    , Ni2+

    , Zn2+

    ) tro c. Ni dung nghin cu tp trung

    vo mt s v sau:

    - Kho st cc yu t nh hng n qu trnh bin tnh bt g thn cy

    ay theo phng php amidoxime ha,

    - Kho st cc c tnh c bn ca bt thn ay v vt liu bin tnh,

    - nh gi kh nng x l KLN (Cu2+, Ni2+, Zn2+) trong nc ca vt liu

    bin tnh.

  • 3

    Chng 1 QUA

    1.1. X l kim loi nng trong nc bng vt liu c ngun gc thc vt

    1.1.1. Hin trng nhim kim loi nng trong nc

    Thut ng kim loi nng ch nhng nguyn t kim loi c t trng l 5

    g/cm3. Kim loinng tn ti tro c c ngun gc t nhin v nhn to. Theo

    ngun gc t nhin, kim loi n i v o tro c do qu trnh phong ha. Bn

    cnh qu trnh t nhin, hot ng ca co i p mt ph k gy

    nn nhim kim loi n . Tro , c thi t cc k d c, l , s

    dng phn bn ha hc, thuc bo v thc vt trong nng nghip, hot ng khai

    k o , c thi cng nghip l nhng ngun gy nhim c . c bit, tnh

    trng nhim KLN do c thi cc ngnh cng nghip a l mt v mi

    trng trn th gii. Cc kim loi ng (Cu), niken (Ni), ch (Pb), thy ngn

    (Hg), crom (Cr) v km (Zn) l nhng kim loi t c c tro c thi.

    Kim loi nng khng phn hy sinh hc, k c khi dng nguyn t t do

    im cho sinh vt sng khi dng cation do kh n kt vi

    cc chui cacbon ngn. Mt s kim loi n c tm th tro c t v thit

    yu vi sc khe ca co i st, km, ma a , ng, ... Tuy nhin, mc

    tha cc nguyn t thit yu ny c th nguy hi i sng sinh vt. Cc kim loi

    n t ng tch t tro c, t, trm tch v sinh vt; gy nhim mi trng,

    i sng ca cc loi sinh vt v sc khe co i.

    V mt sinh ha, cc kim loi nng c i lc vi cc nhm -SH- v nhm -

    SCH3- ca cc e z m tro c t (Hnh 1). V th cc enzym b mt hot tnh v

    lm cn tr qu trnh tng hp protein ca c t .

    Hnh 1. C ch ph hy enzym ca kim loi nng

  • 4

    Bng 1. Nng kim loi nng trong nc thi ca mt s c s sn xut [4]

    TT K hiu mu Ni

    (mg/L)

    Zn

    (mg/L)

    Cu

    (mg/L)

    Cr(III)

    (mg/L)

    Cr(VI)

    (mg/L)

    Pb

    (mg/L)

    Fe

    (mg/L)

    1 N1 5,9 7,2 61,2 68,1 71,5 109,5 - 2282,4 24300,0 0,8 1,9 121,1 159,1

    3 N2 - 38,5 - - - - -

    4 N4 16,9 - 1,89 - - 0,3 0,75

    5 N5 73,4 75,5 - - - - - -

    6 N6 - 131 - - 2,24 9,8 1,5

    7 N7 21,23 12,54 - 116,2 42,4 12,5 -

    8 N8 2,29 64,64 - 18,7 - 3,2 -

    9 N9 8,17 10,52 - - - - -

    10 N10 - 76,5 - - 15,98 - 40,21

    QCVN 40:2011/BTNMT ct B 0,5 3 2 1 0,1 0,5 5

    Ghi ch:

    N1: Cng ty TNHH KYB Vit Nam, c thi b m (12/10/2009)

    N2: Cng ty TNHH sn xut ph t t xe m VAP H Y , c

    thi trc h thng x l (7/12/2004)

    N3: Cng ty OMIC Hi D , c thi c a x l (22/11/2006)

    N4: Khu cng nghip Ni B i, c thi ti cng chung (9/11/2005)

    N5: Cng ty TNHH Khi H , c thi cng chung (27/9/2003)

    N6: s m T Q a x T a T , H T , H Ni (28/10/2003)

    N7: s m Tr V Hng x Thanh Thy, H Ty, H Ni (28/10/2003)

    N8: Lng St, Hi D , c thi sau cng on ra m (11/11/2003)

    N9: Cng ty m i S T , c thi m km (24/3/2003)

  • 5

    Cc lng ngh ia c c k , c, m, ti ch v ch tc kim loi c lng

    c thi khng l , li cha nhiu kim loi n Z , Fe, r, Ni,...

    N cc kim loi n 2+

    , Pb2+,

    As2+

    , Cd2+

    , Hg2+

    tro c h Thanh

    Nhn v h Trc Bch, H Ni vt TCVN 6774:2000 v Cht l c - Cht

    l c ngt bo v i sng thy sinh [5].

    ng v cc hp cht ca c c c coi l cht c i vi ng vt,

    c bit l vi c. i vi thc vt, c coi l nguyn t c bn cn thit cho

    s pht trin ca cy tr tro mt s trng hp n li l nhn t c

    khi n tro c kho 0,1 m /L. i vi c t i, n ng trong

    c ung kho 3 m /L c t vi m v s ng thc qun, nn ma,

    thn kinh co git, mch yu, [6].

    Km tn ti tro c dng ha tan s rt nguy him n sc khe con

    i. Khi ng c km s b a bng, mch chm, co git. i vi cc loi thy

    sinh, n Zn2+

    bng 0,3 mg/L s gy cht mt s lo i c c ngt [4].

    N Ni2+

    cao t p i, mi v x . N im c Ni2+

    cp tnh

    a u, chng mt, bu v a c, kh th, tiu chy, ph thn, vim

    da, [4]

    c p g php ph bi x l kim loi n l p p p i ma,

    trao i io , in phn, kt ta, sinh hc, hp ph bng than hot tnh, Hu ht

    cc p p p c c i p cao v t ng c hiu qu khi n ion kim

    loi thp. P p p p ph loi b cc ion kim loi tro c c xem l

    p p p iu qu cao v chi ph thp [36]. Cc cht hp ph c th l khong

    cht, cht h c oc c ngun gc sinh hc.

    1.1.2. X l kim loi nng trong nc bng sinh khi thc vt

    1.1.2.1. c im ca nguyn liu sinh khi thc vt

    Sinh khi thc vt (vt liu lignocellulose) l polyme cacbo irat phc tp,

    c thnh phn chnh l cellulose, lignin v hemicellulose [23]. Vt liu

  • 6

    lignocellulose c th tm thy trong cht thi nng nghip, nng nghip v cng

    nghip m ca, b ma, giy vn, c, thn v l cy, v tru, ng, ...

    Lignocellulose l phn chnh hnh thnh nn vch t bo thc vt. Lin kt gia

    cellulose, hemicellulose v lignin qua lin kt este v ete lm cho sinh khi c tnh

    bn vng [31]. Cc vi si cellulose c bao quanh bi hemicellulose to thnh

    mt m li m, m khong khng gian tr c lp y bng lignin (Hnh 2).

    Hnh 2. Cu trc vch t bo v mt ct ngang vi si

    Cc thnh phn ca sinh khi khc nhau ty thuc v o cc lo i v iu kin

    mi trng sng. Thnh phn trung bnh tnh theo tr lng ca ba polyme sinh

    hc sa : cellulose (30-50%), hemicellulose (19-45%) v lignin (15-35%) [31].

    Cellulose l hp cht h c c c t c cu to (C6H10O5)n v l mt

    polyme mch thng ng nht gm cc phn t glucose lin kt vi

    nhau bi lin kt -1,4-glicozit v lin kt hydro ni phn t v gia cc phn t

    [34]. Mi v lp li trong cellulose cha hai phn t anhydroglucose (AGU).

    Mi v lp li c mt nhm hydroxyl (OH) chnh cc v tr cacbon 6 (C6) v

    hai nhm hydroxyl th cp ti v tr 2 v 3. v lp li th hai xoay 180o

  • 7

    trong mt phng (Hnh 3). Cellulose c nhi m a c hydrox l t ta

    tro c do lin kt ni phn t v lin phn t mnh.

    Hnh 3. Cu trc ca phn t cellulose

    trng hp ca cellulose l 300 - 1700 vi si g; 800 - 10000 vi cotton,

    si thc vt v cn ph thuc vo cellulose gc a q a x l [23].

    Hnh 4. Cu trc phn cp ca cellulose

    Cc si cellulose nm thnh t bo thc vt v c to nn bi cc vi si

    (Hnh 4). Cc b vi si cha 30 - 40 mch cellulose t eo cc ng khc nhau v

    c hnh thnh bi cc i phn t cellulose dng tm [33]. Cc mch cellulose

    c lin kt vi nhau nh lin kt hydro v lin kt Van Der Waals. Do thiu

    chui bn hoc chui nhnh, cellulose l mt polyme bn tinh th, cha c pha tinh

    th v p a v nh hnh [28] (Hnh 5). Lin kt hydro gia cc chui cellulose v

    lc Van Der Waals gia cc phn t glucose d n s hnh thnh vng tinh th.

    Trong vng tinh th, cc phn t cellulose lin kt cht ch vi nhau, vng ny kh

    b tn cng bi enzym c a c t. Ch c cc mch cellulose trn b mt cc

    vi si l d dng tip xc vi ha cht. Do , p n ng thy phn ca cellulose l

  • 8

    rt thp [31]. N c li, tro v v nh hnh, cellulose lin kt khng cht vi

    nhau nn d b tn cng [14]. t k p n ng ca cellulose, cc vng

    tinh th ca cellulose c c chuyn sang d v nh hnh. Vi mc c ,

    mt s qu trnh thy phn b p p p a c c nghin cu.

    Vng v nh hnh

    Vng tinh th

    Hnh 5. Vng tinh th v vng v nh hnh ca cellulose

    Cellulose c hai dng tinh th l cellulose I v cellulose II [28]. Cellulose I

    c cc chui cellulose sp xp song song vi nhau, trong khi cc chui cellulose II

    i song vi nhau. Cc d v nh hnh ca cellulose l dng III v dng IV.

    Cellulose I t ng c trong cellulose t nhin. Trong cellulose I c hai loi lin kt

    hydro: lin kt hydro ni phn t v gia cc phn t [28]. Lin kt hydro ni phn

    t gm hai loi: O-2-HO-6 c di lin kt l 2,707 v O-3-HO-5 c di

    lin kt l 2,802 . Lin kt hydro lin phn t gia C6-OH v C3 (O6 - HO3) c

    di lin kt 2,874 [49]. Cu trc ny rt bn nhit v c th c chuyn sang

    cc dng cellulose khc [28, 14]. Cu trc tinh th ca cellulose I c th chuyn

    sang dng cellulose II thng qua qu trnh x l bng kim.

    Hemicellulose l mt polysaccarit c tnh cht ha hc khc nhau gia cc

    loi thc vt, c hnh thnh bi pentose (xylose, rhamnose v arabinose), hexose

    (glucose, manose v glactose) v cc axit uronic (4-Omethyl-glucuronic, v

    galacturonic) [34]. Xylan polyme l loi polyme ph bin nht trong hemicellulose.

    Hemicellulose bao hm cc lin kt (1-4) khng phn nhnh ca xylan hoc

    mannan, chui xon c li kt (1-3), chui p li kt (1-4)

    galactoglucomannan (Hnh 6). Kt qu hnh thnh chui polyme phn nhnh m

    ch yu gm cc mo ome m cacbo (x lose) v ng su cacbon

  • 9

    (glucose). Hemicellulose khng c cu trc tinh th, cu trc phn nhnh cao v c

    cc nhm axetyl kt ni cc chui polyme vi nhau [23].

    a) Xylan

    b) Glucomannan

    Hnh 6. Cu trc ha hc ca cc hp cht chnh ca hemicellulose

    Hemicellulose k a ta tro c nhit thp. Tuy nhin, qu

    trnh thy phn ca cao so vi cellulose [23]. Hemicellulose tan nhi

    trong dung dch axit. H m lng hemicellulose trong g mm v g cng khc nhau

    k. Hemicellulose lm gim kh tip cn cellulose, do , cn phi tch

    ti thiu 50% hemicellulose t k ca cellulose [34]. So vi cellulose,

    hemicellulose d dng b thy phn trong axit long, kim hoc e z m. Do nhy

    nhit cao, qu trnh thy phn hemicellulose to ra cc sn phm ph khng mong

    mu f furan v hydroxymetyl fufuran.

    Lignin l mt hp cht c cu trc phn t phc tp cha polyme lin kt

    ngang ca cc p p e olic, c bit l p-coumaryl ancol, coniferyl ancol,

    sinapyl ancol (Hnh 7).

  • 10

    Hnh 7. Cu trc ha hc ca lignin

    Li i c vai tr mt mng bo v tnh thm ca t bo v c n s

    xm nhp ca vi khun. V c bn, cc loi thc vt g mm cha m lng lignin

    cao so vi cc loi sinh khi thc vt k c, do q tr tc cellulose t

    thc vt g mm t k k so vi cc sinh khi k c. Do , loi b

    lignin cn phi thc hin cellulose v hemicellulose c tip xc vi dung

    dch x l [31].

    Vt liu lignocellulose l ngun ti nguyn ti to, c th s dng trc tip

    hoc gin tip sn xut cc kh sinh hc hoc cht ha hc, vt liu x l [3].

    Mt cht hp ph c coi l c chi ph thp nu n phong ph trong t nhin v l

    ph phm nng nghip, cng nghip [47]. Ngun cht thi t sinh khi thc vt c

    gi tr kinh t thp. Tuy nhin, cc ng dng ca ngun ti nguyn ny b hn ch

    bi lin kt cht ch gia ba thnh phn chnh ca thnh t bo l cellulose,

    hemicellulose, lignin.

  • 11

    1.1.2.2. s ca p p p

    Ph phm nng nghip t ng gm cc thnh phn cellulose, hemicellulose,

    lignin, lipid, protein, cc loi , ti bt, c, hidrocacbon, tro. Nhng

    vt liu ny c kh p ph kim loi nng nh cu trc nhiu l xp v thnh

    phn gm cc nhm chc hot ng [3]. Cc nhm chc trong sinh khi bao gm

    nhm axetamido, cacbonyl, phenolic, khung polysaccarit, amin, sunphua hydryl,

    cacboxyl, ru v este [19]. Cc nhm ny to i lc v to phc vi ion KLN. Mt

    s vt liu hp ph lin kt khng chn lc, c th lin kt vi nhiu ion KLN.

    Trong khi, cc vt liu khc lin kt chn lc ion KLN ph thuc vo thnh phn

    ha hc ca chng. Cc ph phm x da, tru, b ma, l c c , c d

    x, t c , thn cy chui, v tr , t c ,... c nghin cu

    nhm pht hin kh tc kim loi n tro c.

    Trao i io l c c quan tr i vi qu trnh x l ion KLN bng thn

    c o c tm thy trong nghin c c b [25]. Sau khi hp ph Cu2+

    ,

    Ni2+

    , Pb2+

    v Cd2+

    , kt qu phn tch cho thy cation Ca2+

    , Mg2+

    , K+

    v H+

    c

    tch ra khi vt liu c t l g t vi ion kim loi c x l. iu

    ny chng t cc ion KLN t a t v tr ca cc cation khc trong vt liu.

    P tr p n trao i io sa :

    S M2/n + Me2+

    S Me + (2/n) Mn+

    (1)

    Tro , S l v tr lin kt, Mn+

    i din cho ion K+, Mg

    2+, Ca

    2+ v Me

    2+

    i din cho cc ion KLN.

    C d x cha phn h c c yu l lignin, cellulose v mt s nhm

    chc phn cc [52]. Nhng nhm chc ny c kh trao i cation hoc to

    lin kt ha hc. Phn ng hp ph trao i gia Cu v sinh khi d x c th

    biu di t eo p tr sa :

    2(TF)- + Cu

    2+ Cu(TF)2 (2)

    2H(TF) + Cu2+

    Cu(TF)2 + 2H+ (3)

  • 12

    Tro , (TF)- v (TF) l nhng v tr phn cc c th t tc vi cc ion

    kim loi trn b mt vt liu t sinh khi d x.

    Ion KLN tn ti mt s dng trong dung dc e2+

    , MeOH+,

    Me(OH)2, Cc ion kim loi tn ti trong dung dch axit cc dng cation.

    Trng hp , c c ch y l trao i ion. Ti pH cao, cc ion kim loi s kt

    ta, do , iai o , c c hp ph b mt chim t . c c c ny

    c th hin qua cc p tr sa [10]:

    2(R-COH) + Me2+

    (R-CO)2Me + 2H+ (4)

    R-COH + MeOH+ R-COMeOH + H

    + (5)

    2R-COH + Me(OH)2 (R-COH)2Me(OH)2 (6)

    Tro , R l cc gc trong vt liu.

    N c , c c hp ph ion KLN bng ph phm nng nghip da trn

    phn ng ha hc gia cc nhm chc trn b mt cht hp ph v ion kim loi.

    Phn trao i cation v phn ng to phc vi ion kim loi l ch yu. Bn

    cnh , cc c c xy ra km theo bao gm hp ph b mt, khuch tn, kt ta.

    im ca vic s dng ph phm nng nghip x l c thi bao

    gm k thut in, kh p ph tt, hp ph chn lc ion kim loi nng,

    chi ph thp, tnh sn c v d dng ti sinh. Tuy nhin, vic p dng cc cht thi

    t sinh khi thc vt c a c x l c th mang li mt s v l m t

    OD, BOD c TO tro c do s ha tan ca cc cht h c d ha tan

    trong thc vt [47]. S ia t OD, BOD v TOC ca c c th gy ra s suy

    gim oxi tro c, d e da i sng th si . Do , vt liu c

    ngun gc thc vt c c x l trc khi hp ph kim loi nng.

    1.1.2.3. Mt s p p p iu ch vt liu t sinh khi thc vt

    Trong nh m , vic s dng ph phm nng nghip c c

    bit quan tm, nhiu nghin c c tin hnh nhm tm ra p p p c n

    cc ph phm ny thnh vt liu c ch. Tro , ng nghin cu s dng ph

  • 13

    phm nng nghip lm vt liu x l KLN tro c l mt trong nh ng c

    tim ng dng nht.

    Sinh khi thc vt c cellulose c a bin tnh c kh p ph

    kim loi nng thp v tnh cht vt l khng nh. khc phc nh im hn

    ch ca sinh khi t , cc p p p bi t c p d nng cao hiu

    qu x l KLN. Mt s nhm p p p c s dng nhiu nht c phn loi

    sa : p p p vt l (xay v nghin, nhit); p p p a c (bin tnh

    bng kim, axit, tc nhn oxi ha, dung mi h c); p p p si c; t hp

    ca p p p vt l v p p p a c (qu trnh t thy phn, oxi ha

    t).

    P p p si c c p d phn hy mt phn vt liu

    lignocellulose bng cch s dng cc vi sinh vt phn hy lignin v hemicellulose

    m v vi khun. im ca p p p l tin hnh d dng v tn t

    lng. Tuy nhin, qu trnh phn hy sinh hc din ra chm v cn p dng

    t m cc p p p vt l, ha hc k c p p p i c c. Cc

    p php vt l in, chiu x, nhit c c p d bi i

    tnh cht ca sinh khi thc vt. P p p i l m t din tch b mt v

    gim tinh th ca cellulose. P p p c iu x nhm ph v cc lin kt

    hidro trong cu trc tinh th ca cellulose b lng bc x. Tuy nhin,

    p p p cu phi cung cp lng l . c p p p a c

    s dng cc cht ha hc bin tnh vt liu. Mc c ca p p p l

    th p emicell lose, li i ng thi t m lng cellulose trong sinh khi

    thc vt. P p p bin tnh kt hp p p p vt l v p p p a

    hc t c p d v c coi l p p p tt nht.

    Hai p p p bin tnh sinh khi thc vt thnh vt liu t c p

    dng v nghin c l p p p c to than hot t v p p p bin tnh

    b mt.

  • 14

    a) Ch to than hot tnh

    Than hot t c s dng rng ri trong x l cc cht nhim h c v

    cc ion kim loi n thp. Cacbon trong thc vt c chuyn ha thnh

    cacbon hot ha nhit cao. Than hot tnh c thnh phn ch yu l cacbon

    (85-90%), cn li l cc hp cht v c dng tro (5-15%). Than hot tnh c cu

    trc l xp. Din tch b mt trong cc l xp chim phn ln tng din tch b mt

    ca cacbon [12].

    Cht thi nng nghip l ngun nguyn li p o p sn xut than hot

    t do c m lng tro thp v cng ph hp [24]. Do , bin tnh cc cht

    thi nng nghip thnh than hot tnh l mt gii php gii quyt v mi trng

    v gim chi ph ch to than hot tnh. Than hot t c ch to t cht thi rn

    nng nghip m ca, c t thi cao l , li ng, b ma, tr , x da,

    c s d loi b KLN v x l cht thi dt nhum tro c [12]. Than

    hot tnh ch to t ph ph phm nng nghip c hiu qu kinh t cao trong x l

    c thi do ngun nguyn liu di do, gi thnh r.

    b) Bin tnh ha hc

    Mc tiu quan trng ca bin tnh bng cc cht ha hc l to ra b mt m

    in hoc i tc d trn b mt ca vt liu [44]. iu ny lm cho

    kh p t keo tt v iu ch c tnh b mt ca vt liu.

    Cc chui cellulose cha mt nhm hydroxyl chnh v hai nhm hydroxyl

    th cp. Cc nhm chc hot c gn vo cc nhm hydroxyl bng cc cht

    ha hc [18]. c p p p bin tnh ha hc chnh bao gm: este ha bng axit

    h c, oxi a bng cc tc nhn oxi ha, thy phn bng dung dch kim v ghp

    cc monome ln sinh khi thc vt. c p p p bin tnh sinh khi thc vt

    c th tc c cc hp cht h c a ta v cao iu qu to phc vi

    KLN [36]. Lignin c cha nhiu nhm chc drox l t do, nhm metoxyl,

    nhm cacbonyl v ni i, do , c t tham gia cc phn oxi a l m t

    mch cacbon to thnh axit bo v v t m. c d lignin c kh bn nhit

  • 15

    tt, nng chy nhit 140 - 160 , d b s im b do tia t oi.

    V t m trc k i c to vt li c p i x l si loi b li i .

    Hemicellulose c c trc c v , o i ra c mt t t ti v

    ti t ca cellulose. V v , d b t p tro d dc axit, d b trc l

    k i si tro d dc kim lo , d p p m, c k t p di

    tc d ca vi k v l m s im b it ca vt li , t c t c c

    km, k b . Bin tnh ha hc khng nhng loi b lignin, hemicellulose m

    cn lm gim m lng tinh cellulose tinh th v t xp ca b mt vt liu.

    c iu nghin cu v p p p bin tnh vt liu bng cch s dng cc

    tc nhn bin tnh k c a cc d dch kim (NaOH, Ca(OH)2, Na2CO3),

    cc axit v c (H l, H2SO4, HNO3), cc axit h c (axit tartaric, axit xitric) hay

    cc hp cht h c (meta ol, focmalde t), cc tc nhn oxi ha (H2O2, phn ng

    Fe to ) x l cc cht h c a ta , mu v hp ph kim loi nng trong

    c. Tc nhn bin tnh l m t t ot ng ca b mt vt liu do gn thm

    cc nhm chc c kh kt hp vi kim loi nng, loi b cc cht h c d

    ha tan c sn trong vt liu.

    Bin tnh bng dung dch axit v c

    Bin tnh bng dung dch axit l qu trnh ph v cu trc bn vng ca vt

    liu lignocellulose. Ion H+ ph v lin kt ni phn t v lin kt gia cc phn t

    vi nhau gia cellulose, hemicellulose, lignin trong sinh khi [31]. c axit c

    H2SO4, HCl, H3PO4 v HNO3 c p d thy phn sinh khi. Cc nhm

    hydroxyl trn cellulose vai tr q a trng v kh trao i ion ca vt liu

    lignocellulose. Bn thn nhm ny ny c kh trao i yu v lin kt OH

    phn cc khng mnh. Nhiu bin php bi t c cng b oxi a cc

    nhm hydroxyl thnh cc nhm chc axit hoc sunfo ha bng axit sunfuric [3].

    Tuy nhin, cht thi t qu trnh bin tnh bng axit c c x l do c t c

    hi, m . Hu ht cc p p p bin tnh sinh khi thc vt b axit v c

    u s dng dung dc axit lo axit H2SO4, HCl v HNO3. Cc axit long c

    hiu qu v mt c i p v mi trng. Nhn chung, axit long (H2SO4 < 4%)

  • 16

    c th ha tan hu ht hemicellulose [31]. Dung dch axit H2SO4 lo l m t tc

    phn ng thy phn cellulose. Axit m c l tc nhn oxi ha mnh cho qu

    trnh thy phn cellulose c t m v p i thu hi. M ca c x

    l bng HCl loi b c 92,4% Cu2+

    pH 5, tro k i m ca c loi b c

    47% [36]. Tuy nhin, trong mt s trng hp, x l v tru bng HCl li lm gim

    kh p ph Cd2+

    so vi v tru khng x l b axit. hp ph cc

    KLN, b mt cc vt liu hp ph phi ma in tch m. Mc d bin tnh bng

    axit lm gim m lng cht h c ca vt liu hp ph v t xp b

    mt tc i d vi cc ion H+ c l m cn tr qu trnh hp ph. Khi v tru

    c x l bng HCl, cc v tr hp ph trn b mt vt li c proton ha.

    Bin tnh bng dung dch kim

    Trong thnh phn si thc vt v g c cellulose, hemicellulose, lignin l cc

    thnh phn ng l n tnh cht ca si. c c c ca q tr bi

    tnh b kim l p v c trc li i tro si k i, l m t mc p

    ca cellulose v hemicellulose c o cc bc x l tip t eo. Q tr t p

    b d dc kim d d x ra ( it di 140 ) so vi cc p p p

    bi t k c [31]. xp ca vt li t l sa k i d dc kim p v cc

    li kt c o, to t m i ca axit cacbox lic v r . Vt li c bi t

    b d dc kim c b mt m i do cc io H+ trong cc nhm hydroxyl,

    cacboxyl, ... c s tr b mt vt li c tc ra tr a io OH- trong

    d dc . i l im ca p p p bi t vt li b d dc

    kim so vi cc p p p k c. Nhn chung, cc d dc NaOH v a(OH)2,

    NH4OH t c s d c o q tr t p b kim.

    Bin tnh bng axit hu c

    Cc axit h c c tc dng este ha cellulose, g c d l r v v

    c hot ha bng axit xitric u c mt s ia t k kh

    loi b cc ion kim loi tro c [3]. Axit xitric u tin s chuyn thnh dng

    anhydric, tip theo l phn ng este ha xy ra gia axit anhydric v cc nhm

  • 17

    hydroxyl ca cellulose. Ti v tr phn v x t hin hai nhm chc axit

    (t axit xitric) c kh trao i ion. N t it hoc ko di thi gian

    phn ng, qu trnh este ha c th tip tc x ra i vi cc nhm axit cn li ca

    axit xitric lm gim kh trao i ion.

    Hnh 8. Phn ng este ha gia cellulose v axit xitric

    Nghin cu v qu trnh este ha bt li ng bng axit xitric cho thy, sau

    khi este ha, din tch b mt ca cht hp ph t k [3]. Lng oxi c

    tm thy trong vt li t cao do iu nhm oxi a c gn trn b mt vt

    li , in hnh l nhm cacboxyl, phenolic v lactonic.

    Bin tnh bng dung mi hu c

    Bin tnh bng dung mi h c loi b lignin, hemicellulose ra khi vt liu

    bng cch solvat ha, ha tan cc mnh v ca lignin, hemicellulose. Cc polyme

    lignin d dng tan trong dung mi h c. Qu trnh solvat a c thc hin bi

    cc lc gia cc phn t li kt hydro, lc ion-lng cc, lc lng cc, lc

    lng cc-lng cc gy ra [36]. c d mi c s d bin tnh vt liu

  • 18

    c ngun gc thc vt t ng c nhit si thp meta ol, eta ol, axeton,

    etylen glycol, etyl axetat. Ion OH- trong ancol s ph v lin kt axit-este trong

    lignin, hemicellulose. H a, bin tnh bng dung mi h c c l m cellulose

    tr l , do im lng cellulose tinh th. T i , p p p k

    kh thi v mt kinh t v i i phi thu hi dung mi h c.

    Bin tnh bng tc nhn oxi ha

    Mt s tc nhn oxi a t c d bin tnh sinh khi thc vt

    thnh vt liu hp ph bao gm ozon, hydropeoxit (H2O2), clo, H l, H lO, Cc

    tc nhn oxi ha tham gia vo qu trnh ha tan lignin bng cch ph v cu trc

    vng ca lignin. T t ng, tc nhn oxi a c s d h tr cho bin

    tnh bng kim. Tro iu kin pH > 12, gc ( O2*) hnh thnh v m v t m

    [31]. Lignin, hemicellulose b ha tan thnh axit cacboxylic (axit formic, axit

    oxalic, axit axetic); tro k i , cellulose h k b phn hy.

    Bin tnh sinh khi thc vt bng phn ng ng trng hp ghp

    Hnh 9. S cc phng php bin tnh polyme

  • 19

    Mt s p p p bi i cc thuc tnh ca polyme bao gm pha

    trn (blending), ghp (graft) v che ph (curing) [13]. Hn hp ca hai hay nhiu

    monome c pha trn vt l vi a c c cc tnh cht cn thit l qu

    trnh pha trn. Ghp l mt p p p tro monome c lin kt cng ha

    tr vo chui polyme. Che ph l qu trnh bao ph ca mt lp p t ln mt

    chui polyme bng cc lc vt l.

    Q tr ng trng hp l qu trnh trng hp hai hay nhiu monome m

    sn phm polyme sinh ra c cc mt xch monome sp xp ngu nhin (copolyme

    ngu nhin), sp xp l p i n hoc cc mt xch monome khc nhau to

    t cc on mch khc nhau trn polyme (copolyme khi) hoc polyme c

    nhnh to ra t monome khc loi vi mch chnh (copolyme ghp). Khi trng hp

    mt loi mo ome to nn mc v o mt loi polyme c sn, qu

    trnh ny gi l ng trng hp ghp, sn phm ca qu trnh l copolyme ghp.

    ng trng hp p l p p p t c s dng rng r i bin tnh

    ha hc cc polyme t nhin v polyme tng hp. Phn ng trng hp ghp l

    mt p p p t c s d bin tnh b mt pol me v t a i cc

    thuc tnh vt l hoc ha hc ca polyme. Cc chui b c lin kt cng ha tr

    vi trc pol me c hnh mt cht ng trng hp (copolyme). C hai loi

    chnh ca p p p p ni l ghp ni vi mt mo ome v p ni vi

    mt hn hp ca hai hay nhiu monome. Ghp ni vi mt mo ome t ng xy ra

    trong mt bc duy nht, trong khi ghp ni vi hn hp monome c th xy ra

    vic ghp ni tun t hoc ng thi hai monome.

    P p p ng trng hp ghp cc monome khc nhau ln cellulose hoc

    vt liu lignocellulose c p d x l c nhim mu, kim loi nng.

    Bin tnh vt liu lignocellulose t nhin bng phn ng trng hp ghp cc

    monome c cha nhm vinyl ci thi c mt s c im ca vt liu th

    m v ca vt liu, tnh khng thm c, nh nhit, i, trao

    i ion, hn ch s xm nhp ca cc vi sinh vt [29]. Qu trnh ghp cc monome

    vinyl ln cellulose hoc vt liu lignocellulose t ng bao gm ba bc, (1) cc v

  • 20

    tr hot ng trn b mt pol me c si ra, (2) cc mo ome c thm vo phn

    ng, (3) mo ome c ghp vo vt liu. Cc v tr hot ng trn mch cellulose

    c to ra bi phn k i m o bng ha cht hoc bc x.

    Phn ng trng hp ln cellulose ch y c thc hin trong mi

    tr c v mi tr k ng nht. Tro c, cc vn v nh hnh

    ca cellulose tr l , mch cellulose tr nn d tip cn, cc monome khuch

    tn vo cc vng ny v ghp ln mch. Do , t iu qu ghp, vt li c

    l m tr trc khi ghp hoc thc hin phn p tro mi trng c kh

    l m cellulose tr l . K i tr p p l cellulose trong mi

    tr k t, k tip c cc c t do tr cellulose v nhm

    vi l l mt t am s q a tr xc i q p. c d, cellulose l mt

    pol me t , t i , s i di ca cc v ti t v cc li kt dro

    ia cc p t l m im k tip c [28]. Tro c, s tr ia

    cc ti t ca cellulose x ra c l v v , v l m t

    i q p. P tr p p x ra tt tr v v

    ca cellulose do k tip c d d ca v . t i q p c

    t t t l cellulose/mo ome, l m tr cellulose trc k i p , oc

    ti p p tro mi tr l m tr cellulose. c p

    php zn ha, oxi ha, bin tnh vi dung dch kim, c, ami c p d

    ci thin kh tip cn ca cellulose. t , k tip c a k

    p ca cellulose t k i m l ti t im, m l v

    t . Tro q tr x l kim, cellulose c tr v trt t c trc b p

    v. trc ti t ca cc c i cellulose so so ba c sp xp li

    t cc c i i so so , do t cellulose II [48]. t i, m

    l cellulose v t , li i , hemicellulose c c tc ra k i vt

    li .

    Ty thuc v o cc mo ome c ghp ln vt liu, cc thuc tnh ca sn

    phm ghp s khc nhau. Nhn chung, cc nhm chc ph bi c s dng trong

    p mo ome c th hin trn hnh 10 [44].

  • 21

    Hnh 10. Cc nhm chc ghp ni vo cellulose to vt liu c nhiu c tnh tt [44]

    B cc ng trng hp ghp ni cc monome, cc nhm chc mi c

    to ra trn b mt vt liu. Tro , acrylonitrile l m mo ome c s dng

    ph bin. Vt liu cellulose c ghp vi acrylonitrile v cc monome khc c

    d x l cc ion kim loi nng Cd2+

    , Cu2+

    , Zn2+

    , Cr2+

    tro c [44]. Kt qu

    cho thy, sn phm ghp nng cao kh li kt vi cc ion kim loi n

    cellulose ba u, kh li kt ph thuc vo ion kim loi v c tnh ca vt

    liu ghp.

    Qu trnh ghp c th c thc hi tro mi tr ng nht hoc

    k ng nht. K i ng trng hp ghp din ra tro mi tr k ng

    nht, phn c tin hnh bi tc k i m o p hp [44].

  • 22

    tng hp copolyme ghp ta c th d cc p p p: ng trng hp

    gc t do, ng trng hp ion v mt s p p p k c. Cc k thut k i m o

    cho qu trnh ghp bao gm ha cht, tia x, quang ha, plasma v ghp enzym.

    Tro , k thut k i m o bng ha cht l p p p t c p dng

    do chi ph thp v t c hi. Vai tr ca cht k i m o l rt quan trng v n quyt

    nh cch thc ghp. Tro trng hp p t eo c c gc t do, cc h khi

    mo khc a eri (IV) amo i itrat ( AN), m i pesunphat, tc nhn oxi

    ha Fenton (Fe(II)-H2O2), KMnO4-axit oxalic, natri bisunphit/pesunphat l nhng

    cht k i m o c s dng v nghin cu. So vi cc q tr k i m o k c,

    k i m o t eo c c gc t do c im l c th tin hnh nhit phng v

    t c hi.

    1.2. c im sinh hc ca cy ay [7, 8]

    a c tn khoa hc l Hibiscus cannabinus, thuc chi Hibiscus, h

    Malvaceae (h Cm Qu), c khong 40 - 50 loi phn b khp vng nhit i v

    cn nhit i. S a l loi si c sn xut v s dng nhiu th hai sau si

    cotton. a p t trin tt trn t bi bi, t laterite, t vi vi cp ht t

    ct tht n st tht, t kh vi pH t 5,5 - 6,5. a c t pht trin t 1,5 - 4,5

    m, t c ng knh khong 1 - 2 cm. l loi cy ngn ngy, cho hoa ti 4

    t trc khi ra ht vo cui t i ma. a p t trin kh hu nng v m

    t vi khong nhit t 24 n 37C hoc c th cao . l loi cy kh

    nhy vi nhit v nh sng nn n cn mt thi im thch hp gieo ht v

    thu hoch. iu ki l tng th c th thu hoch sau 100 - 120 ngy k t ngy

    gieo ht.

  • 23

    Hnh 11. Cy ay (Hibiscus Cannabinus)

    T c a bao m 2 dng si: si o i c gi l lp v libe v chim

    khong 40% tr lng cht kh ca thn; si bn trong c mu tr c gi l

    si t v c im khong 60% tr lng kh ca thn. Si t a rt chc, t

    vi si g loi chc c s d sn xut cc loi giy khc nhau. Phn

    th c a c o bt c x si ng , ng knh ln, t l di/r t x

    si bt g cng. Thnh phn ha hc chnh ca c a bao m: cellulose (43 -

    46%), pentozan (11 - 16%), lignin (21 - 29%) v tro (1,6 - 2,6%).

    1.3. Tnh hnh sn xut ay trn ton th gii [7, 8]

    i trng ngy cng nhim ch yu do s khai thc qu mc ti nguyn

    thin nhin cng s bng n ca th trng sn phm tng hp, nguyn vt liu ti

    sinh d c ch nhi cc quc gia pht tri v a p t trin. Si ay

    tr nn quan trng bi cc c tnh ha hc vt l c t t i mi trng.

    v Bangladesh l cc quc gia c s l a chim n trn 85%

    ca ton th gii. Trung Quc, Myanmar v Nepal c trng v sn xut a . c

    quc gia sn xut vi din tch nh l Vit Nam, Thi Lan, Indonexia v

    Campuchia (Hnh 12).

  • 24

    Hnh 12. T trng sn xut ay trn th gii

    Vit Nam, din tch tr a ln nht l v o m 1987 vi quy m

    31.956 ha v s lng 57.576 tn si t. N c , din tch v s l a c

    x ng gim trong 3 thp k qua. Hi a , c a c trng ch yu ti Long

    An. Di tc , s t v s l a t v a c Lo A c th hin

    trong bng 2 v 3.

    Bng 2. Din tch, nng sut v sn lng ay t ca tnh Long An

    m Din tch

    (ha)

    ng sut ay t

    (tn/ha)

    Sn lng ay t

    (tn)

    2007 8.616 1,70 14,647

    2008 1.708 2,01 3,433

    2009 1.188 2,16 2,566

    2010 2.799,4 1,91 5,347

    2011 3.330 1,87 6,227

  • 25

    Bng 3. Din tch, nng sut v sn lng ay cy ca tnh Long An

    m Din tch

    (ha)

    ng sut ay cy

    (tn/ha)

    Sn lng ay cy

    (tn)

    2007 185,0 24,8 4.588

    2010 127,5 40,0 5.100

    2011 106,4 35,0 3.724

    1.4. Cc nh hng mi trng ca cy ay v sn phm t ay [8]

    a c k ng ha kh CO2, loi kh nh knh chnh gy nn bi i

    kh hu. Ging cc loi c k c, a c s dng CO2 to ng. Trong 120

    ngy ca k a a p t trin, mt ha cy tr a c t hp th khong 15 tn

    CO2 t kh quyn v gii phng khong 11 tn oxi v cc cht khc. Cc nghin cu

    c c o t y rng t l ng ho CO2 a l cao so vi cc loi cy khc

    nhiu ln.

    c tc mi trng ca sn xut a l t i so vi vic sn xut

    si tng hp. N i tr a s dng s lng t cc loi phn bn ha hc v

    thuc dit c. N s t a khong 5 - 10 tn cht kh mi m t. Khong 1 tn

    cht kh t l c a tr li t v khong 3 tn r v c tro t. Cy a

    ip t cng cht h c tro t do l rng tro ma si trng v ci thin

    l di d tro t. a t c trng lun canh vi c l t c

    k c o v cc loi cc, rau qu, ht c du, tt c s p thuc va

    phi hoc nhiu vo cht di d c tro t, t ng khng tr li cho

    t, ngoi tr tro trng hp cc cy h , a . P p p l ca

    khng ch l m t sn xut nng nghip, m cn duy tr mc ph nhiu ca t

    ch yu l thng qua phn hy ca l rng v cht thi h c t a .

    a l mt cy tr m t och t nht mi m mt l . a l

    mt loi cy l x, pht trin nhanh khi mt kho 4 t tr t . iu

  • 26

    c a l iu sut sinh hc ca si a l cao iu so vi cc cy ly

    g, v do vic s dng si a t a c o d sn xut bt giy s lm

    gim chi ph sn xut n mt mc l . N c s lm gim nhu cu cht cy

    ph rng.

    Trong nng nghip tr a , vic s dng phn bn, thuc tr su v thuc

    dit c/thuc dit nm l hn ch. Mc dng phn ha hc cho tr c a l

    t 7 - 53 kg cht di dng cho mi ha. S lng phn bn s dng nh ti mc

    ng c th c coi l k k. C l r a rng khong 5 - 6

    tn l cy trn mt hecta. Mi cy a c k ong 100 - 120 l, do ip im bc

    i c t t. R a d i c k m x do ip di c n dinh

    dng v lun canh cy tr k ai t c s t cao . L c rng sau khi thu

    hoch rt i di dng, l ngun phn bn cho v ma tip theo.

    Bng 4. Thnh phn dinh dng c trong cc b phn ca cy ay

    B phn it (%) Pht pho (%) Kali (%)

    L 2,85 3,60 0,85 1,20 2,50 3,10

    Thn 0,17 0,25 0,21 0,28 0,50 0,82

    R 0,35 0,46 0,35 0,46 1,50 1,80

    Ni chung phn h c l ngun phn bn ch yu trong qu trnh gieo trng

    a s lng nh cc loi phn bn ha hc c t c s dng. Tuy

    nhin, hu ht cc thuc tr su, n c s d , c loi b trong qu

    ngm, sn xut si a . Thuc tr su s dng trong nng nghip a c c tnh

    l 0,5 kg/ a, t vi 0,25 kg ca thuc tr su trn tn sn phm.

    Q tr m a v cht thi: a c ngm trong c 2 - 3 tun, qu

    trnh tn ti vi sinh vt phn h a . Nc thi t qu trnh ny rt giu cht

    di dng thc vt c t h c, it, p t pho, kali, st v canxi. Khi lng

    ln cht thi t a c th c ti ch tr li lm phn h c.

  • 27

    T c a l p n cn li sau khi tch si, trong khi si a c i tr

    t mi ln th ph t a c coi l mt cht thi nng nghip. T l khi

    lng ca g t a so vi si l 2,5:1. G t a c im khong 40% ca tng

    khi l c a . c tnh mi m lng cht thi th a ca khong

    4 triu tn v Bangladesh l khong 3 triu tn.

    T a c a m lng cellulose, hemicellulose v lignin cao l lt l

    40, 35 v 23%. V vy, n l mt ngun nguyn liu tim sn xut bt giy.

    T a l mt trong nhng nguyn liu lignocellulose thay th cc nguyn liu

    truyn thng trong sn xut bt giy Ba lades . c cc i cu tn dng

    t a l m t a ci cho nhiu ngnh cng nghip, sn xut cc ha cht v cc

    nhin liu lng. Tuy nhin, phn ln th a c s dng lm nhiu liu v lm

    hng ro nng thn. Kho 80% t a c s dng lm nhin li

    nu ti cc h ia nng thn, ch yu v Bangladesh. Vit Nam,

    t a sa k i tc si t ng b thi b, s t c dng lm cht t, hng ro.

    1.5. Tim nng s dng ph phm cy ay lm vt liu x l nhim mi

    trng

    Trong nh m , vic s dng vt liu l cht thi nng nghip

    hoc nhng vt thc vt t c gi tr kinh t c c bit quan tm. Nhiu nghin

    c c tin hnh nhm bi i cc cht thi nng nghip thnh vt liu x l

    mi trng.

    Si c a l si cellulose t nhin ph bin trn th gii; c bit, do tnh

    cht vt l, ha hc v cu trc tt. c rt nhiu nghin cu bin tnh si c a

    thnh vt liu x l c nhim mu, kim loi nng. Tuy nhin, ph ph phm

    ca qu trnh tr a v sn xut si a li l mt v mi tr . c tnh,

    mi m t tr a to ra 5 - 10 tn tr lng kh bao gm c si v thn cy.

    Khong 1 tn cht k c tr li t dng l, khong 3 tn r v c tro t

    [46]. Lng cht thi rn t qu trnh sn xut a l k, bao gm cc si a

  • 28

    h , l v t c a . Do , p t trin mt chi lc qun l hiu qu cc cht

    thi p t si l iu cn thit.

    T c a l mt vt liu lignocellulose, do , c t ti ch thnh vt

    liu trong x l c thi, loi b kim loi nng, mu v cc cht h c. Tuy

    nhin, nghin cu v s dng cht thi t a mt cht hp ph cn hn ch,

    c bit l ng d t a x l kim loi n tro c.

    Kh hp ph thuc nhum ca t a c c nghin cu [46].

    Than hot t c iu ch t t a c k p ph mu tt. T a

    loi b c ti a 81,7% xanh methylen so vi 61% khi s dng than hot tnh

    dng bt v 40% khi s dng than hot tnh dng vin. Tuy nhin, hiu qu loi b

    BOD (33,3%) v COD (13,8%) l thp so vi x l bng than hot tnh dng

    vin.

    Bt t a c chng minh l mt vt liu c c kh x l phm

    mu c v Rhodamin B tro c [21]. Qu trnh hp ph xy ra khi pH

    khong 7 v nhit khng ng nhi n kh p ph. D lng

    hp ph ti a ca bt t a i vi c l 35,7 m / v i vi

    Rhodamine B l 87,7 mg/g. Hp ph x ra a v t trng thi cn bng ban

    u trong vng 60 pht. Bt t a c c nghin c x l phenol trong

    c [9]. Vi n p e ol ba u l 40 ppm trong 100 mL, pH dung dch bng

    10; 3 a x l c 68% phenol.

    nng cao kh p ph, bt t a c nghin cu ch to thnh

    than hot tnh [37]. Ch to than hot tnh t t a bng cch s dng hai

    p p p vt l v ha hc. T a c hot ha bng ZnCl2 t eo p

    php ha hc v i c t eo p p p vt l loi b thuc nhum Brilliant

    Gree tro c. Din tch b mt ca than hot t iu ch b p p p

    ha hc l 2.304 m2/ v p p p vt l l 730 m

    2/ . D lng hp ph cc

    i ca than hot t iu ch b p p p a c l 480 m / v p

    php vt l l 182 mg/g. Than hot tnh t t a c hot ha bng axit H3PO4

  • 29

    x l As (III) v As (IV) tro c [26]. Din tch b mt ca than hot tnh l

    1.910 m2/ v d lng hp ph cc i l 399 mg/g.

    P p p bi t ng trng hp ghp nhm amidoxime c chng

    mi l p p p ph hp bin tnh vt li c m lng cellulose ln v

    hiu qu x l kim loi n tro c cao. Tuy nhin, hin nay, cc cng trnh

    nghin cu bi t t a b p p p ng trng hp p x l kim

    loi nng cn rt t.

  • 30

    Chng 2 - I V PH PHP HI CU

    2.1. i tng nghin cu

    T c a sa k i tch si c thu thp ti x Nam Thng, huyn Tin

    Hi, tnh Thi Bnh. Thn cy a c ra sch vi c ct, sy kh 105C v

    nghin thnh dng bt kc t c < 0,5 mm, c bo qun trong hp plastic.

    Cc m c nhn to cha c lp cc ion kim loi nng (Zn2+

    , Ni2+

    , Cu2+

    )

    cc n k c a c pha long t dung dch gc chun c n 1000

    mg/L.

    2.2. Phng php nghin cu

    2.2.1. Phng php bin tnh vt liu

    2.2.1.1. X l b d dc NaOH

    T a c ra ba ln vi c ct, s k n khi l k i

    sau c nghin thnh dng bt kc t c < 0,5 mm. Sn phm t c

    c bo qun trong hp plastic. Bt a c x l bng dung dch NaOH (5-

    25%) vi t l bt a /d dch l 1/50 (g/mL), trong 60 pht 25C, lc vi tc

    150 vng/pht. Sau khi x l bng dung dch NaOH, m c lc loi b

    NaOH d v ra vi c ct n pH trung tnh. Phn cht r t c tip tc

    c sy 60C k i l k i. N NaOH x l tt t c

    i t q a m l v c s ti t ca cellulose tro bt t a

    sa x l.

    c i x c tr ca cellulose I l (101), (101-), (002) cc v tr

    14,6 , 16,1 v 22,5 (2); xelulozo II l (101), (101-), (002) cc v tr 12 , 20 ,

    22 (2) [16] (Hnh 13). V tr cc i x c t dao k i

    q a i tr c 2.

  • 31

    Hnh 13. V tr cc nh nhiu x c trng ca cellulose I (a) v cellulose II (b)

    trong ph nhiu x tia X

    T eo p p p Se al [45], c s ti t ( rI) c t t eo c t c

    1 (vi cellulose I) v c t c 2 (khi cellulose I c sa d cellulose II).

    CrI = ((I002 Iam)/I002) x 100 (1)

    CrI = ((I101- - Iam)/I101-) x 100 (2)

    Tro , I002 l c ti a ca ti t i x (002) i vi

    cellulose I, I101- l c ti a i x (101

    -) i vi cellulose II. Iam l

    c t p t m ia 2 i x (002) v (101-) i vi cellulose I;

    ia 2 i x (101-) v (101) i vi cellulose II. Iam l c v tr 2

    = 18.0 vi cellulose I v 2 = 16.0 i vi cellulose II.

  • 32

    2.2.1.2. tr p ghp acrylonitrile ln bt thn a

    Bt t a sa k i bi t b NaOH c tr p p

    acrylonitrile (AN) ln cellulose. Ly 1 g bt a x l NaOH vo bnh c

    trn lp si i l . Tip t eo, 100 mL c t k i m o NaHSO3/(NH4)2S2O8

    c b sung vo bnh, sc kh N2 v k tro 30 p t. P c i

    c it 40 - 70C b m k t ia it. Sa t m AN, k

    vi tc 300 v/p trong t i ia 120 - 210 pht. P tr p c

    kt t c b cc c o k k v o b p v l m l b . Thm vo

    bnh 100 mL d dc eta ol loi b AN d, t i kt ta s p m, loi

    b cc m i; p c t r c lc q a i lc, sa ra li b etanol v

    c ct (3 l ). S p m c s k 60C k i l k i. S

    p m bao m polyme ca AN (polyacrylonitrile) v bt t a p AN.

    S p m p c ra v i l vi N,N-dimetylfocmamit loi b

    polyacrylonitrile. t r t c sa k i lc c l m k k i l k

    i v i li k i l s p m.

    Cc yu t n phn ng trng hp ghp AN ln bt a

    c kho st bao gm: n cht k i m o, t l khi l AN/t a , it

    v thi gian phn ng. ng ca cc iu ki c i t q a t

    l ghp v hiu sut ghp, t tm ra iu kin ti c o mi yu t.

    T l ghp (%G), hiu sut p (%E) c tnh theo cc cng thc 3 v 4

    [15].

    T l ghp (%G) = [(W1 W0)/W0] x 100% (3)

    Hiu sut ghp (%E) = [(W1 W0)/W2] x 100% (4)

    Tro , W0, W1 l lt l khi lng ca bt a c a p v sa k i

    ghp AN. W2 l khi l AN ba u.

  • 33

    Cc th nghim kho st cc yu t n kh p

    acrylonitrile ln bt t a c ti c lp, c tnh k tha (kt qu ca

    th nghim trc l iu ki thc hin th nghim sau) v th hin trong bng 5.

    Bng 5. nh hng ca cc iu kin phn ng n kh nng ghp AN ln bt thn ay

    TT Th nghim B tr th nghim

    1

    ng t l

    [SB/APS]

    (CM/CM)

    mbt t a = 1 g, Vt = 100 mL, [APS] = 0,2 mol/L,

    2h, 60C, VAN = 5 mL (99,9%),

    [SB] = 0; 0,05; 0,1; 0,15 hoc 0,2 mol/L

    2

    ng ca nng

    h k i m o [I],

    [I] = [SB] + [APS]

    mbt t a = 1 g, Vt = 100 mL, 2h, 60C, VAN = 5 mL

    [I] = 0,035; 0,0875; 0,175; 0,35; 0,525 hoc 0,7

    mol/L

    3 ng ca t l

    AN/a

    mbt t a = 1 g, Vt = 100 mL, [APS] = 0,2 mol/L,

    [SB] = 0,15 mol/L, 2h, 60C,

    A /ay (g/g) = 1,62; 3,24; 4,05; 4,86; 6,48 hoc 8,1

    4 ng ca thi

    gian phn ng

    mbt t a = 1 g, Vt = 100 mL, [APS] = 0,2 mol/L,

    [SB] = 0,15 mol/L, 60 , AN/a = 4,86 (t

    vi 6 ml AN);

    hi gian = 2; 2,5; 3 hoc 3,5 gi

    5 ng ca nhit

    phn ng

    mbt t a = 1 g, Vt = 100 mL, [APS] = 0,2 mol/L,

    [SB] = 0,15 mol/L, 2,5 i; VAN = 6 mL;

    AN/a = 4,86;

    T = 40, 50, 60 hoc 70C

    Ch thch: SB l natri bisunphit, APS l amoni pesunphat, Vt l tng th tch

    (mL), AN l acrylonitrile, VAN l th tch acrylonitrile (mL), I l h k i m o

    SB/APS.

  • 34

    2.2.1.3. Amidoxime a s p m p acr lonitrile

    1 g c t r t c sau khi ghp acrylonitrile c amidoxime a b

    NH2OH.HCl (2,5 - 15%) trong p dung dc met a ol : c (v : v = 1 : 1)

    sao c o t t tc d dc b 50 ml. pH ca d dc c i c

    k o t 9 10 b m i Na2CO3. P it 25 - 80C trong t i

    gian 30 - 360 pht, k vi tc 300 v/p. Sa p , lc q a i lc loi

    b p d dc v ra s p m t c 3 l vi c ct pH tr t ,

    s k k i l k i.

    Cc yu t n phn ng amidoxime ha sn phm ghp PAN

    bao gm: n NH2OH.HCl, nhit phn ng, thi gian phn ng. Da vo

    m lng t it i iu qu ca qu trnh amidoxime [11]. S bin

    thin ca m lng t it biu th cho s t a i ca nhm amidoxime trong

    vt liu.

    nh hng ca nng NH2OH.HCl: 1 g sn phm p c phn ng

    vi dung dch NH2OH.HCl cc n khc nhau (2,5; 5; 7,5; 10; 12,5 hoc 15

    %) 25C trong 120 pht. Sa p , li tm tc p c t r , ra li b

    c ct pH tr t , s k k i l k i v xc m

    l ito.

    nh hng ca nhit phn ng: 1 s p m p c p vi

    d dc NH2OH.HCl n ti xc nh th nghim trc, trong khong

    thi gian 120 pht. Nhit phn t a i 25, 30, 40, 50, 60, 70 hoc 80C.

    nh hng ca thi gian phn ng: 1 s p m p c tip xc vi

    d dc NH2OH.HCl n ti v nhit ti hai th nghim trc.

    Thi gian phn t a i t 30, 60, 120, 180, 240, 300 hoc 360 pht.

    2.2.2. Xc nh c tnh c bn ca vt liu

    Vt liu hp ph c xc c im vt l v ha hc c bn, chi tit

    cc p p p c trnh by trong bng 6.

  • 35

    Bng 6. Phng php xc nh mt s tnh cht vt l, ha hc ca vt liu

    Tnh cht Phng php phn tch Thit b phn tch

    c im hnh thi Knh hi vi in t qut JSM 5410LV, hng Joel

    c im cu trc Nhiu x tia X Bruker-AXS D5005,

    Sieme s, c

    in tch b mt P tc in di Mtek PCD 05, hng

    BTG, c

    c im lin kt,

    nhm chc

    Quang ph hp th hng

    ngoi (FTIR)

    Nicolet iS5 FTIR

    Spectrometer, hng

    Thermo Scientific, M

    - Phng php nh lng cellulose [1]

    P p p lng cellulose da trn tnh cht bn ca cellulose i

    vi tc dng ca axit mnh v kim mnh, khng b phn h di tc dng ca

    axit yu. Cc cht khc c trong vt liu ligniocellulose hemicellulose, lignin,

    tinh bt, amin, cc axit bo,... t bn trong dung dch axit v kim nn b oxi ha v

    phn gii, sa ta v o d dch sau khi x l nguyn liu.

    P p p lng cellulose c ti sa : c xc 1-

    2 am t a k c o v o b tam ic 500 mL, b sung vo bnh 200 mL dung

    dch NaOH 0,5%. Lp si o l tro 30 p t k t lc si. Lc

    cht rn qua giy lc hoc ly tm. Ra cht r t c vi dung dch NaOH 0,5%

    nng. Tip tc cho cn tc dng vi 10 mL H l 10%. T m v o 10 mL d

    dch natri hypoclorit tng git mt, va cho va khu . yn trong 5 pht ri

    lc qua giy lc thu cht rn. Cho cht rn tip tc tc dng vi NaOH 0,5%

    nhit 40o . yn vi pht v lc cht rn. Lm lp li 2 ln na t c

    cellulose trng. Sau cng, ra sch cellulose t c b c si. Sy kh v

    cn tr lng cellulose.

  • 36

    H m lng cellulose trong t a c tnh theo cng thc:

    X (%) = (a.100)/m (5)

    Tro : a l tr lng cellulose (g)

    m l tr lng m t a ( )

    2.2.3. Kho st kh nng hp ph ion kim loi nng ca vt liu bin tnh

    - nh hng ca pH: xc thng qua bi i m i b mt ca vt

    li sa k i bi t ti cc i tr pH k c a . Gi tr pH t c p p i t p

    i tr pH kt ta cc cc io kim loi v t im axit t si tro

    c sa k i x l.

    - Xc nh cc h s hp ph ca vt liu bin tnh vi cc ion KLN

    Ti t im p p cc io kim loi Cu2+

    , Zn2+

    hoc Ni2+

    b 100 m vt li bi t trong 100 mL dun dc c a cc io kim loi vi

    ba l 0, 20, 40, 60, 80 oc 100 m /L. T im c ti

    25C, pH d dc b 6 (pH k o st c tro t im trc), lc vi tc

    100 v /p t tro v 1 i v m 24 i. c lc xc

    io kim loi c li tro d dc sa c b p p b m q ang

    p p t t AAS (S imadz , N t B ).

    - Xc nh thi gian lu ti u cho qu trnh x l ion KLN (Zn2+, Ni2+,

    Cu2+

    ) vi vt liu bin tnh

    Cn 250 mg vt liu vo 250 mL dung dch cha Zn2+

    , Ni2+

    hoc Cu2+

    c

    n (Qimax x 250mg) / 250mL = Q

    imax (mg/L) vi Q

    imax (m / ) l d lng

    hp ph cc i ca vt liu vi Zn2+

    , Ni2+

    hoc Cu2+

    . M c lc tc 100

    v/p theo thi gian. Sau mi khong thi gian cch nhau 1 gi, dung dch cha vt

    li c lc u v ly ra 25 mL sao cho mt vt liu tromg dung dch cn li

    v ly ra l bng nhau. Dung dch l ra c lc v phn tch KLN bng my

    quang ph hp th nguyn t AAS (S imadz , N t B ).

  • 37

    Chng 3 - K QU HI CU V HO LU

    3.1. c tnh c bn ca bt thn ay

    Bt t a l vt liu lignocellulose, cha mt m lng cellulose

    k. Cellulose trong bt t a l c i polyme chnh, nhm (-OH) trn phn t

    cellulose vai tr q a trng trong lin kt vi nhm nitrile ca monome

    acrylonitrile ln bt t a . Do , cc c t c bn ca t a bao m c

    im hnh thi b mt, cu trc cellulose, cc nhm chc b mt trn bt t a

    c c kho st trc khi tin hnh bin tnh ha hc.

    3.1.1. c im hnh thi b mt ca bt thn ay

    Bt t a c d v kc t c k ng nht. Kt qu phn tch

    trn knh hi vi in t qut (SEM) cho thy dy cc mnh bt t a khong

    5 m. B mt ca bt t a ba u c cc mng bm nh dng vy (Hnh 14).

    i t t khi quan st thy trong bt g ca cc sinh khi khc [32].

    (a) nh chp p i 1000 ln (b) nh chp p i 2500 ln

    Hnh 14. nh SEM b mt bt thn ay

  • 38

    3.1.2. c im cu trc ca bt thn ay

    Thnh phn ca bt t a bao m c vng v nh hnh v vng tinh

    th. Tro lignin, hemicellulose, pectin l nhng hp cht v nh hnh ch yu;

    tro k i cellulose ng thi tn ti c hai d v nh hnh v tinh th. Dng

    v nh hnh trong cellulose khi dng sinh khi ba u l dng tinh th cellulose

    I [48, 50]. Kt qu nhiu x tia X (Hnh 15) cho thy kt qu t ng vi cc

    nghin cu v cc sinh khi thc vt khc. c nh nhiu x c tr ca dng

    cellulose I xut hin v tr c 2 l 22,52o

    (002); 16,01 (101-) v 15,11 (101). Ch

    s tinh th ca cellulose trong bt t a c i tr l 55,76 %. N v , mt

    na lng cellulose tro t a tn ti dng tinh th. Tro k i , p

    php bin tnh ha hc c hiu qu i vi v v nh hnh v d tip c

    so vi vng tinh th. Do , bt t a cn phi x l ph v cu trc tinh th,

    t t l v v nh hnh.

    Hnh 15. Ph nhiu x tia X ca bt thn ay

  • 39

    3.1.3. c im lin kt, nhm chc

    Kt qu phn tch ph hp th hng ngoi i vi bt t a cho thy, b

    mt ca bt t a cho thy bao gm cc nhm v lin kt ch yu l (OH),

    C=O, C=C, CC, CH. Cc nh hp th s sng 3.350 cm-1

    biu th dao ng

    ca nhm (OH). Nhm ny c th tn ti trong lin kt (OH) lin phn t, ni

    phn t ca cellulose, hemicellulose, lignin; lin kt hydro trong nhm cacboxyl.

    Tro k i , nh hp th s sng 1.739 cm-1

    th hin s tn ti ca lin kt C=O

    trong nhm cacboxyl. Lin kt CO ti v tr v t m ca lignin xut hin s

    sng 1.250 cm-1

    . Vch ph s sng xut hin s sng 1.598 cm-1

    th hin dao

    ng dn ca lin kt C=C trong cc axit bo.

    Hnh 16. Ph hp th hng ngoi ca bt thn ay

    Nhn chung, qua ph hp th hng ngoi c th thy, b mt ca bt t a

    cha cc nhm chc in hnh l nhm hydroxyl, nhm cacboxyl. Cc nhm chc

    ny c vai tr quan tr tro p p p bi t ng trng hp ghp, trong

    c bit quan trng l nhm hydroxyl trong polyme cellulose.

  • 40

    3.2. Quy trnh bin tnh to vt liu amidoxime ha t bt thn ay

    3.2.1. X l bng dung dch NaOH

    3.2.1.1. Lm giu cellulose trong bt t a

    X l bt t ay bng dung dch NaOH nhm loi b cc cht h c d b

    thy phn, c th to thnh cc cht h c tro c l lignin, hemicellulose,

    amin, axit h c. Bt t a sa x l c m lng cellulose-polyme mch

    chnh t , ip c o phn ng trng hp ghp vi AN c thun li.

    ng ca n dung dch NaOH x l n khi lng bt t a

    a c li v s bi i m lng cellulose trong bt t a c th hin trn

    hnh 17.

    Hnh 17. nh hng ca nng NaOH n khi lng cn li v hm lng

    cellulose trong bt thn ay

    K i t NaOH, qu trnh thy phn cc cht lignin, hemicellulose,

    axit bo,... din ra cng mnh nn khi l a c li gim. iu ny d n

    m lng cellulose trong bt t a c t k i t NaOH. Khi

    lng bt t a c li gim nhanh khi n NaOH t n 5 v 10% so vi

    bt t a ba u do qu trnh ha tan ph v nh hnh din ra mnh. Tuy

  • 41

    nhin, khi tip tc t NaOH th khi lng bt t a im khng

    nhiu v g do m lng ph v nh hnh trong bt t a l

    gii hn.

    Qu trnh x l bng NaOH thc cht l qu trnh lm giu cellulose lm

    nguyn liu cho cc bc nghin cu bin tnh tip theo. khong n NaOH

    t 10% tr ln, m lng cellulose t mc cao v g nh.

    3.2.1.2. Xc nh ch s tinh th ca cellulose trong bt t a bng ph nhiu x

    tia X

    Qu trnh x l b NaOH ng thi l m t a i cu trc ca cellulose

    trong bt th a . P nhiu x tia X ca bt t a t v bt t a x l

    bng dung dch NaOH cc n k c a c th hin trn hnh 18.

    Hnh 18. Ph nhiu x tia X ca bt thn ay ban u v x l cc nng dung

    dch NaOH khc nhau

    C th thy rng, bt t a ba u C0 v bt t a c x l vi

    dung dch NaOH cc n 5% v 10% l C5 v C10 dng cellulose I vi cc

    nh nhiu x v tr c 2 l kho 22,5 n 22,7 v cc nh nhiu x v tr

  • 42

    14 n 16. Khi n NaOH t n 15%, xut hi ai nh nh nhiu x

    v tr c 2 l 20,1 v 12,2. l cc nh nh nhiu x c tr ca cellulose

    II. iu ny chng t rng qu trnh x l bng dung dch NaOH lm chuyn dang

    cu trc ca cellulose I sang cellulose II. Cc nh nhiu x c tr ca cellulose

    II c x t hin cc m a x l vi dung dch NaOH 20 v 25% (C20 v

    C25).

    Ch s tinh th c tnh ton theo cng thc v 1 v 2 (mc 2.2.1.1), s ph

    thuc ca ch s tinh th vo n NaOH c th hin trn hnh 19.

    Hnh 19. S bin i ch s tinh th ca cellulose trong bt thn ay khi x l vi

    dung dch NaOH cc nng khc nhau

    Ch s tinh th ca bt t a t l 16,72% so vi th a ba u sau

    khi x l vi NaOH 5%. Tuy nhin, khi n NaOH t l t c s tinh th

    li gim d v t gi tr ti thiu 45,45% ti n NaOH l 15%. Sa , c

    s tinh th t khi n NaOH t l 20% v t gi tr nh. iu

    ny c th gii thch do ba qu trnh xy ra khi x l bng kim: bt t a tr

    n, ph v vng tinh th v hnh thnh mng tinh th mi. n NaOH thp,

    lng NaOH v mt NaOH nh, k ph v mng tinh th cellulose vi

    cu trc c bao bc bi hemicellulose v lignin. Ch c v v nh hnh v

  • 43

    vng tinh th b mt trong cu trc cellulose c th phn ng vi kim. N vy,

    vng khng gian gia cc mch polyme cellulose khng ln nn cc si c kh

    sp xp li cu trc [48]. Do , c s tinh th ca t a t k i

    NaOH nh. K i t NaOH ln 15%, cu trc cellulose t trng thi

    tr nhiu nht, iu ny lm cho NaOH d dng tip xc vi cc vng tinh

    th ca cellulose v ph v cu trc tinh th d n CrI gim k. Tuy nhin,

    kh tip xc vi cellulose ca NaOH gim do t nht ca dung dch

    NaOH n cao [48], do , c s tinh th vn ln.

    T cc kt qu thc nghim nu trn, c th thy rng n NaOH 15% l

    n thch hp nht lm gim cc vng kt tinh trn cellulose c l m

    t m lng cellulose trong bt t a .

    3.2.1.3. c im lin kt v nhm chc b mt

    Ph hp th hng ngoi ca bt t a t v sa k i x l bng NaOH

    cc n khc a c th hin trn hnh 20.

    Hnh 20. Ph hp th hng ngoi ca bt thn ay ban u v x l cc nng

    NaOH khc nhau

  • 44

    Kt qu cho thy, lin kt hydro trong nhm hydroxyl (OH) dao ng xut

    hin di ph t 3.000 - 3.600 cm-1. nh hp th ca nhm (OH) gim dn khi

    n NaOH t l do m OH p n ng vi Na+. S suy gim nhm (OH)

    c th do qu trnh thy phn cc cht km b axit bo, emicell lose, li i

    trn b mt bt t a . c li kt hydro ni phn t O2-H---O6, O3-H---O5 v

    lin kt hydro lin phn t O6-H---O3 tro cell lose I t ng xut hin di ph

    t ng l 3.455 - 3.410, 3.375 - 3.340 v 3.310 - 3.230 cm-1

    . Ph hp th hng

    ngoi ca bt t a ba u v x l cc n dung dch NaOH thp (5, 10

    %), nhm (OH) xut hin s sng 3.350 cm-1

    ; tuy nhin, khi x l cc n

    NaOH cao (15, 20, 25%), nhm OH xut hin s sng 3.447 cm-1 c tr c o

    lin kt O2-H---O6 tro cell lose II. iu ny chng t rng, cu trc tinh th ca

    cell lose I c n sang dng cellulose II sau khi x l bng NaOH.

    nh hp th s sng 1.739 cm-1

    quan st thy trong bt t a ba u

    v mt i sa k i x l bng kim tt c cc n NaOH trong nghin cu.

    iu ny l do nhm cacboxyl b thy phn sau khi x l bng kim, qu trnh ny

    c gi l este ha [32]. S suy gim c ca nhm C=O s sng 1.655

    cm-1

    khi x l bng kim ch ra rng hemicellulose b loi b sau khi x l kim.

    nh hp th v tr s sng 1.250 cm-1

    hin th cho lin kt C-O ti v tr

    v t m ca lignin trong bt t a c im i k sau khi x l bng

    kim. nh hp th v tr 897 cm-1

    chuyn sang v tr 894 cm-1

    . S sng 897 cm-1

    trong lin kt -glucozit trong cu trc cellulose I v s sng 894 cm-1

    trong cu

    trc cellulose II [50]. S t a i ny l do glucose quay quanh lin kt glucosidic

    lm cho cu trc cellulose I chuyn sang dng II.

  • 45

    3.2.2. ng trng hp ghp acrylonitrile ln bt thn ay bng h khi mo natri

    bisunphit/amoni pesunphat (SB/APS)

    3.2.2.1. c ca p tr p p acr lonitrile b k i m o

    natri bisunphit/amoni pesunphat

    Phn ng trng hp ghp AN bng h k i m o oxi a k SB/APS

    da tr c c gc t do. Gc t do c to thnh t phn ng ca h k i m o,

    sa cc gc ny tip tc phn ng vi nhm OH trn mch cellulose hnh

    thnh cc gc cao phn t. Cc gc cao phn t ny tip tc khi xng phn ng

    ng trng hp ghp AN ln mch cellulose. Phn ng trng hp polyacrylonitrile

    (PAN) c di ra ng thi vi phn ng trng hp ghp.

    Gc t do SO4-*

    c to ra t phn ng gia natri bisunphat v amoni

    pesunphat t eo p tr 7 [43].

    H2O + HSO3- + 2S2O8

    2- 3HSO4

    - + 2SO4

    -* (7)

    SO4-*

    + H2O HSO4- + HO

    * (8)

    Gc SO4-*

    s tip tc phn ng vi cc nhm hydroxyl trn mch cellulose

    [40] hnh thnh cc gc cao phn t trn cellulose (Cell OH) (p tr 9)

    v gc t do M* (p tr 10).

    SO4-*

    + Cell OH HSO4- + Cell O

    * (9)

    M + SO4-*

    M* + SO4

    2- (10)

    Cc gc cao phn t ny tip tc khi xng phn ng ng trng hp ghp

    monome ln mch cellulose v phn t PAN t eo c c sau:

    Cell O* + M Cell OM

    * (11)

    Cell OM* + M Cell OMM

    * (12)

    Cell OM*n-1 + M Cell OMn

    * (13)

    Cell OM*n + Cell OM

    *n sn phm ghp (14)

  • 46

    Phn ng trng hp PAN din ra song song vi phn ng trng hp

    p, c c phn ng trng hp AN sa :

    M* + M MM

    * (15)

    Mn-1* + M Mn

    * (16)

    Mn* + Cell-OH Cell-O

    * + MnH (17)

    Mn* + Mm

    * Mn+m (18)

    P p p ng trng hp ghp c k i m o bng h oxi ha kh, cc

    gc t do phn c to ra t phn ng ha hc. Do , cc u t n

    cht k i m o, monome, thi gian, nhit l nhng yu t ng

    trc tip n hiu sut qu trnh ghp.

    3.2.2.2. ng ca t l cc cht k i m o

    Hnh 21 th hin ng ca t l cc cht k i m o SB/APS (CM/CM)

    n t l ghp v hiu sut ghp. N SB t a i t 0 n 0,2 mol/L, n

    APS c nh n 0,2 mol/L. Kt qu cho thy, t l ghp (G%) t cao nht l

    13,13% v hiu sut p t 3,24% khi t l SB/APS l 0,75.

    Hnh 21. nh hng ca t l SB/APS n kh nng ghp AN ln bt thn ay

  • 47

    t l thp , SB k phn ng vi APS to thnh gc

    t do d n t l ghp v hiu sut ghp thp. T l ghp t l k iu

    k i t SB. T l ghp t 2,51% khi h k i m o ch c APS v t l

    t 2,55% khi t l SB/APS l 0,25. iu ny chng t rng; khi n SB thp,

    phn k i m o c y do APS vai tr c . K i c cung cp nhit

    , ion pesunphat trong APS c th to thnh gc t do t eo p tr sa :

    S2O82-

    2SO4-*

    (19)

    SO4-*

    + H2O HSO4- + HO

    * (20)

    Khi t l SB/APS t l 0,5 p n k i m o to thnh nhiu gc t do

    d n t l ghp t l 3,83% v t gi tr cao nht l 13,13% khi t l ny

    l 0,75. T eo p tr 7, t l cn bng ha hc ca phn ng to gc t do

    gia SB v APS l 0,5.

    T l SB/APS tip tc t l 1 t G (%) v E (%) im do cc gc t do

    to thnh t phn ng k i m o to ra ln d n phn ng trng hp PAN cnh

    tranh vi phn ng trng hp ghp, cc gc t do M* ca AN phn ng vi

    nhau lm gim hiu qu phn ng ghp. Trong phn ng ghp nhm vinyl ln

    g/cellulose, HO* c kh p n i SO4

    -*. Tuy nhin, khi t l SB/APS

    cao, gc t do b trit ti t eo cc p tr (21) (23) [43].

    SO4-*

    + H2O HSO4- + HO

    * (21)

    2SO4-*

    + HSO3- 2HSO4

    - + SO4

    2- + H

    + (22)

    2HO* + HSO3

    - SO4

    2- + H2O + H

    + (23)

    3.2.2.3. ca k i m o SB/APS

    T l SB/APS = 0,75 c la ch nghin cu ng ca tng nng

    h k i m o n kh p. Tng n h k i m o [I] = [SB] + [APS].

    Hnh 22 th hin s ph thuc ca t l ghp v hiu sut ghp vo n h k i

    mo I. iu ny ph hp vi l thuyt Smith-Ewart d o rng tc ca phn

  • 48

    ng trng hp ph thuc vo hai bin, n k i m o v cht c hot

    b mt.

    Hnh 22. nh hng ca tng nng h khi mo n kh nng ghp ca AN ln

    bt thn ay

    Ba , k i t h k i m o, t l ghp v hiu sut p t ,

    sa im dn. Kh p tt nht t c khi tng n k i m o l

    0,35 mol/L vi t l ghp l 13,13% v hiu sut ghp l 3,24%. S ia t ca t

    l ghp v hiu sut ghp l cc gc t do c to t t k i h k i

    m o t v cc c ny c s phn ng vi mch cellulose. Khi n h

    k i m o t 0,35 mol/L, cc gc t do pesunphat t l ; do ,

    khi xng phn ng trng hp AN, phn ng ny cnh tranh vi phn ng

    trng hp ghp do cng tiu th AN v gc pesunphat.

    3.2.2.4. ca t l acrylonitrile/a

    T l khi l AN/a l yu t quan trng quyt nh hiu qu qu trnh

    ghp. ng ca t l AN/a c th hin trn hnh 23.

  • 49

    Hnh 23. nh hng ca t l khi lng AN/ay n kh nng ghp AN ln bt

    thn ay

    K i t t l khi lng AN/a t 1,62 (t ng vi 2 mL c) ln 4,05

    (t ng vi 5 mL AN c) th t l ghp t t 3,59 n 13,13%. Hiu sut

    ghp c s t a i k k. Khi t l AN/a t l n 4,86 (t ng

    vi 6 mL AN c) th kh p t l rt nhanh, t l ghp t cao nht l

    88,63% v hiu sut ghp l 18,24%. iu ny l do lng AN t l m t kh

    tip xc ca AN vo mch cellulose tr t a , d t k p

    AN vo cc gc t do trn mch cellulose. H a, n AN cao cn lm cho

    bt t a tr , to iu kin cho s khuc t cc mo ome AN do l m

    t iu qu ghp [17]. Tuy nhin, t l ghp v hiu sut ghp li c x ng

    gim nhanh khi tip tc t t l AN/a q 4,86. i c gii thch l do

    s cnh tranh gia phn ng trng hp AN v phn ng trng hp ghp. Khi

    n AN trong dung dch phn ng cao th phn ng trng hp AN chim t

    [30].

  • 50

    3.2.2.5. ca t i ia p

    Kt qu ng ca thi ia n kh p c th hin trn hnh

    24. C th thy, kh p t a k i t i gian phn t t 2 n

    2,5h; t gi tr t l ghp v hiu sut ghp ti a l lt l 131,36% v 27,03%

    2,5h. Tuy nhin, sau 2,5h th kh p c x im c th l do s ha

    tan mt phn sn phm ghp khi tip xc trong thi gian di nhit cao 60C [17].

    Do , t i gian phn hiu qu ghp ti l 2,5 .

    Hnh 24. nh hng ca thi gian phn ng n kh nng ghp AN ln bt thn ay

    3.2.2.6. ca it p

    Nhit l mt trong nhng thng s quan trng quyt ng hc ca

    qu trnh ghp. Kt qu cho thy, t l ghp v hiu sut p t k i t it

    t 40 60 , sa im dn khi nhit t l n 70C. T l ghp v hiu

    sut ghp cao nht t c khi nhit phn ng 60C l lt bng 131,36% v

    27,03%. N vy, nhit ti c o p n p AN l t a l 60 .

    Nhit cao l m t k va c m ca cc phn t v cellulose d n s

  • 51

    gia t cc c t do tr cell lose v do t cng kh p AN l

    cellulose. Mt khc, hiu sut ca phn k i m o t l k i t it .

    Hnh 25. nh hng ca nhit n kh nng ghp AN ln bt thn ay

    Tuy nhin, t l ghp v hiu sut ghp li gim nu tip tc t it

    ln 70C c th do phn k i m o si ra mt lng ln cc gc t do trong

    mt v thi gian. Kt qu l, cc gc t do trn b mt cellulose d tip xc vi

    nhau lm mt cc gc t do theo cc phn ng ngt mch. Mt khc, khi nhit

    t , li ng ca cc gc t do s t v d dng tip xc vi nhau [40]. Xu

    c c quan st thy trong cc nghin c t t [17,29]. Mt

    nghin cu c cng b [43] tin hnh kho st ng thi t l ghp v hiu

    sut hnh thnh PAN, kt qu ch ra rng, nhit 40-60C, phn ng trng

    hp ghp chim t . Tuy nhin, nhit cao (70 ) t p n ng trng

    hp AN li chim t . Do , it ti ca phn ng trng hp ghp

    AN ln bt t a l 60 .

  • 52

    N vy, hiu qu ca phn ng trng hp p AN l t a cao

    nht khi: n natri bisunphit, 0,15 mol/L; n amoni pesunphat, 0,2 mol/L;

    t l khi lng AN/bt t a , 4,86:1 g/g; thi gian, 2,5h; nhit , 60C.

    3.2.3. Phn ng amidoxime ho

    3.2.3.1. ca NH2OH.HCl

    Sau phn ng trng hp ghp AN ln bt t a , m l it (%)

    t t 0,18% trong bt t a c a bi t l n 3,18%. Sn phm ng

    trng hp p c tip tc phn ng amidoxime vi hydroxylamin

    hydroclorid cc n khc nhau. Khi n NH2OH.H l t trong khong

    t 2,5 n 10%, m l it tro vt li t l k chng t m lng

    nhm amidoxime trong vt li t l . iu ny l do cc nhm nitrile (CN)

    trn b mt vt liu c s phn ng vi NH2OH tro mi trng kim to

    thnh nhm amidoxime (C(NH2)=NOH).

    Hnh 26. nh hng ca nng NH2OH.HCl

    K i t n NH2OH.H l t l t 10 15% t m l it

    t k k; t 8,35% 10%, 8,43% 12,5% v 8,54% 15%. N vy,

  • 53

    n NH2OH.HCl 10% l n m phn ng to thnh nhm amidoxime t

    trng thi . Do , c chn thc hin cc th nghim tip

    theo.

    3.2.3.2. ca it p

    Hnh 27. nh hng ca nhit phn ng

    ng ca nhit n kh amidoxime a c th hin trn

    hnh 27. Kt qu cho th , m lng nit t a k i it phn t

    trong khong t 25 l 60 v t ti a l 10,47% 60C, chng t m lng

    nhm amidoxime trong vt li t a k i it t . T i , k i

    nhit l cao l 60 t m l it li gim. iu ny c th do nhit

    cao lm phn ly cc nhm nitrile trn b mt bt t a , d n lm gim v

    tr hot ng ca phn ng chuy i. X t t c c quan st thy

    trong nghin cu ca c cng b [20].

  • 54

    3.2.3.3. ca t i ia p

    Thi gian phn ng amidoxime c t a i t 30 n 360 pht v gi cc

    thng s nhit c nh 60C v n NH2OH.HCl l 10% i nh

    ng ca thi ia n phn ng chuyn ha nhm nitrile thnh nhm amidoxime.

    Hnh 28. nh hng ca thi gian phn ng

    Kt qu nghin cu cho th , m l it c m lng nhm

    amidoxime trong vt li t a k i t i gian phn t n 120 pht. Khi

    tip tc t t i gian ln 180 v 240 pht t m l it t c m v t n

    nh khi thi gian phn l 240 p t. Lng amidoxime c to thnh ln

    tro iai o u ca phn ng l do s lng nhm nitrile c sn trn b mt

    t a c o c chuyn ha thnh amidoxime. N k i t g thi gian phn

    ng, s lng cc nhm nitrile im rt nhiu d n hiu sut phn ng thay

    i khng nhi . N vy, thi gian bo ha ca phn ng amidoxime l 240 pht.

    T cc kt qu ti a cc bc tro p p p bin tnh to vt liu

    amidoxime ha t bt t a , s quy trnh bin tnh vt li c th hin trn

    hnh 29.

  • 55

    R/L = 1: 50 (g/mL)

    - R/L = 1:50 (g/mL)

    - pH = 9 10

    T l AN/a = 4,86

    (g/g)

    R/L = 1: 100

    (g/mL)

    Bt t a

    NaOH 15% - Thi gian: 1 gi

    - Tc lc: 150 v/p

    - Lc, ra sc n pH = 7

    Bt t a x l NaOH Hn hp

    NaHSO3/(NH4)2S2O8

    [NaHSO3] = 0,15 mol/L

    [(NH4)2S2O8] = 0,2 mol/L

    - Sc kh N2

    - Nhit 60C

    - Thi gian: 30 pht

    - Gdyhuieg dsuds

    ncmcssd

    -

    Hn hp 1

    - Sc kh N2

    - Nhit : 60C

    - Thi gian: 2,5 gi

    - Vn tc khuy: 300 v/p

    Hn hp 2

    Etanol,

    N,N -dimethylfocmamit - Ra, lc

    - Sy kh 60C

    Sn phm ghp

    Vt li bin tnh

    NH2OH.HCl 10% - Nhit : 60C

    - Thi gian: 240 pht

    - Vn tc khuy: 300 v/p

    - Lc v sy kh 60C

    Acrylonitrile 99,9%

    Hnh 29. Quy trnh bin tnh to vt liu amidoxime ha t bt thn ay

  • 56

    3.3. c tnh ca vt liu bin tnh

    a. b.

    c. d.

    Hnh 30. c im hnh thi b mt ca bt thn ay ban u (a), ay x l bng

    NaOH 15% (b), ay ghp AN (c) v vt liu bin tnh (d)

    c im hnh thi b mt ca bt t a ba u, sau khi x l vi NaOH

    15%, ghp AN v vt li bin tnh c th hin trn hnh 30.

    M a sa x l b NaOH c c loi b cc cht h c l m c o

    b mt tr nn nh v c cc r . Sa k i amoxime ha, b mt bt t a tr

    nn dy v xp so vi bt thn a ba u v x l bng dung dch NaOH.

  • 57

    Ph FTIR ca t a ba u, sau khi x l bng dung dch NaOH 15%,

    ghp AN v vt liu bin tnh c th hin trn hnh 31, 32.

    Hnh 31. Ph hp th hng ngoi ca bt thn ay ban u (a), sau x l NaOH

    15% (b) v ghp AN (c)

    Cc lin kt v nhm chc trong bt t a ba u, x l bng dung dch

    NaOH, ng trng hp ghp AN v vt li bin tnh c xc nh bng ph

    hp th hng ngoi. So snh ph bt t a sa k i x l NaOH (Hnh 31b), ph

    bt t a sa k i p AN x t hi nh hp th v tr 2.260 cm-1

    , biu th

    cho s ko c ca lin kt N. Sa k i amidoxime a, ba nh hp th xut

    hin v tr 2.260, 1.660 v 910 cm-1

    t ng vi cc lin kt N, =N v N

    OH do phn ng ca hydroxylamin vi nhm nitrile c th hi di p

    trnh sau [38]:

  • 58

    (24)

    ng thi, s suy gim c hp th ti v tr s sng 2.260 cm-1

    trong

    ph ca vt liu (Hnh 32) so vi ph bt t a sa k i p AN (H 31c)

    chng t mt phn nhm nitrile t am ia v o p n ng amidoxime ha. Ph

    hng ngoi ca vt liu xut hi nh hp th khong s sng 3.423 cm-1

    v c

    c ln th hin lin kt hydro trong nhm hydroxyl (OH) hoc lin kt NH

    trong nhm (NH2).

    Hnh 32. Ph hp th hng ngoi ca vt liu

  • 59

    c im in tch b mt ca bt t a ba u, sau khi x l bng

    dung dch NaOH 15% v vt li c th hin trn hnh 33 v hnh 34. Kt qu

    cho thy, qu trnh x l bng kim lm cho b mt t a m i so vi

    t a ba . iu ny l cn thit nng cao hiu qu phn ng trng

    hp ghp AN [44]. S lng nhm (OH) c kh tip c t l sa p n

    ng v lm cho b mt m i . K i pH c t t m (OH) trn b mt

    vt liu gii phng ra ion H+ trung ha kim, d n b mt vt li m in

    k i pH t l [41].

    Hnh 33. Th zeta ca bt thn ay ban u, sau x l NaOH 15% v vt liu

    Vt li bin tnh c b mt m i so vi bt thn a x l NaOH

    v bt thn a ba u. Chng t rng, vt li bin tnh c ghp vo cc

    nhm (OH) l m t m in. Th zeta ca vt liu gim a k i pH t a i

    t 2 n 6; khi pH > 6, th zeta gim chm v g k im k i t pH t

    10 11. T t t zeta, s l in tch m b mt (cmole(-)

    /kg) cng

    ln khi gi tr pH cng cao (Hnh 34).

  • 60

    Hnh 34. in tch m b mt ca vt liu bin tnh cc pH khc nhau

    3.4. Kh nng x l kim loi nng (Cu2+

    , Zn2+

    , Ni2+) ca vt liu bin tnh

    3.4.1. Xc nh gi tr pH x l

    N trnh by ph c tnh ca vt li bin tnh, vt liu c b mt

    m in, gi tr pH c cao t pH c m in. Ti pH 6, m in ca b

    mt kh l v k i t pH t m in b mt gim khng nhi . T i ,

    loi b ng ca qu trnh kt ta cc ion kim loi, pH 6 l gi tr pH ph hp

    i k p ph KLN ca vt liu. Do , i tr pH 6 c ch

    thc hin cc th nghim i k x l ion kim loi