11-10-2019

1

Natura2000 en Stikstof

LLTB-Ledenbijeenkomsten

9 en 10 oktober 2019

20.00 Welkom door Mark Tijssen

20.10 N2000 en stikstof. Harrie Deckers

21.00 Vragen en discussie.

22.00 Sluiting

1

2

11-10-2019

2

N2000 en stikstof

• Wat was N2000 ook al weer?

• De aanleiding voor de PAS.

• De uitspraak van de Raad van State

van 29 mei 2019

• De inzet van LTO/LLTB.

• Remkes en rijk.

• Hoe verder?

Wat is N2000?

Europese Vogel- en

Habitatrichtlijn. (VHR)

Vogelrichtlijn: 02-04-1979

Habitatrichtlijn: 21-05-1992

VHR-Gebieden: 07-12-2004 (referentiedatum)

Kader: Wet Natuurbescherming

Bevoegd gezag: Aanwijzing door rijk

Bevoegd gezag: Uitvoering Provincie (Limburg)

3

4

11-10-2019

3

Wat is N2000?

Limburg:

23 gebieden, waarvan

21 stikstofgevoelig.

Wat is N2000?

Zonder stikstof geen teelt.

NH3 (via lucht) en NO3 (via bodem) =

stikstof.

Maar sommige planten en landschappen kunnen

toe met weinig stikstof…..

En dat noemen we kwetsbare natuur (N2000)!

5

6

11-10-2019

4

Wat is N2000?

Per natuurdoeltype (habitat) bepaald hoeveel

de natuur kan hebben (Europese studie).

Voorbeeld: Zwak gebufferd ven 571 mol.

Hoogveen 500 mol.

Wat is N2000?

Heischrale graslanden

ca 850

Jeneverbesstruweel

ca 1070

Alluviaal (nat beek-

begeleidend) bos

ca 1850

7

8

11-10-2019

5

Aanleiding PAS

Vanaf 2005 uitspraken Raad van State:

Zolang de normen (Kritische Depositiewaarde –

KDW) niet is gehaald is geen enkele toename in

stikstofdepositie toegestaan, hoe klein ook.

In 70% van de natuur halen we KDW nu nog niet.

En dat al veel gedaan is telt niet! Er moet nog

meer, want de Europese kaders zijn leidend!

Aanleiding PAS.

Dus alleen ruimte via techniek (intern salderen)

of door opkopen (extern salderen).

9

10

11-10-2019

6

Aanleiding PAS.

Toepassing technieken bij (ver)nieuwbouw en in

2030 bij alle veehouderijen in ruil voor bedrijfs-

ontwikkeling. Ambitie/inzet:• Varkenshouderij en pluimveehouderij: 85% reductie.

• Melkveehouderij: opstallen 70% en beweiden 40%

reductie.

Afspraken Brabant-

Limburg – ZLTO –

LLTB 2009/2010.

Aanleiding PAS.

Juridische verankering

via beleidsnota.

Wanneer mag vergund

worden?

1e voorstel was uit-

breiding van 3 - 5 mol.

2e was tot max 5% van

de habitatnorm (KDW).

11

12

11-10-2019

7

Aanleiding PAS.

Aanleiding PAS

Gegeven:• Bedrijfsontwikkeling

stagneert.

• NH3 om te salderen “op”

in veel gebieden.

• In alle gebieden overal

salderen is een groot

probleem.

• Bergen papier en veel

dure Nbw-vergunningen.

• Niet efficiënt gebruik N.

13

14

11-10-2019

8

Aanleiding PAS.

PAS.

• Reductie emissies

(landbouw 10 Kton).

• In ruil voor bedrijfs-

ontwikkeling en minder

lasten.

• Wettelijk geregeld.

• Drempelwaarde 0.05 mol.

• Melding tot 1 mol.

• Vergunning tot 3 mol.

(Toename)

15

16

11-10-2019

9

Raad van State 29-5-2019

PAS is strijdig met Europese

Vogel- en Habitatrichtlijn

(Natura2000).

Raad van State 29-5-2019

Uitspraak op basis van advies

van het Europese Hof.

(Maar RvSt neemt o.i. niet alle

ruimte die het Hof bood).

17

18

11-10-2019

10

Raad van State 29-5-2019

• Je mag nog te nemen

maatregelen niet al gebruiken

voor ontwikkeling.

• En maatregelen mogen niet

zo maar gebruikt worden voor

opvulling zolang de natuur

nog niet is hersteld.

Raad van State 29-5-2019

Gevolgen: Stikstofcrisis

• Meldingen alsnog vergunningplichtig.

• Bedrijven onder drempelwaarde alsnog

vergunningplichtig.

• Beweiden vergunningplichtig.

• Bemesten in principe ook.

• Bedrijven in pipelijn of in procedure geen

vergunning.

• Uitbreiding in de depositie kan niet.

• Status bestaande vergunning onduidelijk.

19

20

11-10-2019

11

Gevolgen steeds duidelijker.

Gevolgen steeds duidelijker.

21

22

11-10-2019

12

Gevolgen steeds duidelijker.

Inzet LTO-LLTB.

23

24

11-10-2019

13

Gaat om alle sectoren!

Dus ook overleg met

alle sectoren.

Inzet LTO-LLTB. KORTE termijn.

Overleg bestuurlijk en ambtelijk rijk en

provincie(s). Met kamerleden. Met Remkes.

• Beweiden en bemesten (zo veel mogelijk)

generiek vrij stellen.

• Uitbreiders binnen PAS alsnog legaliseren.

Zij waren te goeder trouw.

• Drempelwaarde van 1 mol.

25

26

11-10-2019

14

Inzet LTO-LLTB. En direct daarna.

• Individuele ontwikkelruimte voor een

duurzame toekomst.

• Reductie? Ja, maar voor alle bronnen.

• Gebiedsmaatwerk.

• Goede metingen. (Kloppende cijfers)

• Is bescherming van alle natuurtypes wel

reëel?

Inzet LTO-LLTB. Bovenal:

En respect en waardering voor de agrariër.

27

28

11-10-2019

15

Inzet LTO-LLTB. Bovenal:

En respect en waardering voor de agrariër.

Inzet LTO-LLTB.

Afspraak rijk en provincies:

Geen handhaving van beweiden en bemesten.

Provincie: en ook niet voor gesneuvelde

toestemmingen.

29

30

11-10-2019

16

Aanleiding PAS.

Commissie Remkes

Ingesteld voor advies over de korte-termijn-

oplossingen.

31

32

11-10-2019

17

Commissie Remkes

Maar….

Remkes heeft geen

oplossingen voor

de korte termijn!

Nog geen

“legalisering” of

ontwikkeling.

Commissie Remkes

Wel voorstellen voor de toekomst.

Hoofdboodschap pak eerst verkeer en

veehouderij aan.

33

34

11-10-2019

18

Commissie Remkes

Maar wel voorstellen landbouw:

• Geen generiek korting.

• Sanering voor bedrijven kort bij N2000.

• Versneld technieken toepassen bij

verouderde bedrijven.

• Intrekken latente ruimte.

• Afromen bij (extern) salderen.

• Beter meten.

Commissie Remkes

LTO-LLTB reactie.

• Geen afroming. Is funest voor

bedrijfsontwikkeling en

innovatie.

• Heel voorzichtig zijn met

intrekken latente ruimte.

Alleen stallen die al lang leeg

staan zonder reden.

• Je ontkomt niet aan een betere

onderbouwing en je ontkomt

niet aan een discussie over

natuurwaardes.

35

36

11-10-2019

19

Kabinetststandpunt

• Geen generieke korting.

• Gebiedsgerichte aanpak.

• Geld voor vrijwillige warme

sanering kort bij gebieden.

• Extern salderen:

▪ afroming 30%;

▪ koppeling dier- en

fosfaatrechten.

• Niet intrekken van latente

ruimte bij continuerende

bedrijven (stalcapaciteit).

Reactie LTO/LLTB

Vaag / veel blijft onduidelijk en is niet opgelost:

• Drempelwaarde?

• Legalisering gesneuvelde toestemmingen?

• Regelen beweiden en bemesten?

• Hoeveel geld voor sanering?

Welke voorwaarden?

“Reken je niet rijk!”.

37

38

11-10-2019

20

Reactie LTO/LLTB

In ieder geval:

• Koppeling met dier-

/fosfaatrechten is

onnodig en niet

acceptabel.

• Bezwaar tegen de

afroming van 30%.

Hoe verder?

Gebiedsaanpak.

- Samen met provincie.

- Samen met onder-

nemersgroep.

Discussie over warme

sanering, bijdrage

landbouw en reken-

model / metingen, KDW

op nationaal én

provinciaal niveau.

39

40

11-10-2019

21

Hoe verder?

Warme sanering van bedrijven met “grote

impact”. Kortbij draagt voor hele gebied

heel vaak weinig bij in depositie en ruimte

voor ontwikkeling!

Hoe verder - metingen.

Heel veel discussie. Wat wordt gemeten?

• Concentraties op 139 plaatsen (10 gebieden

in Limburg).

• Natte depositie op acht plaatsen.

• Maar bijna niet (3 plaatsen) droge depositie

en dan pas recent.

41

42

11-10-2019

22

Hoe verder - metingen.

Moet en kan beter! Nu onvoldoende om beleid

op te bepalen.

Let wel: Ammoniak kun je meten, maar dan weet

je de bron nog niet. (Andere bronnen dan

landbouw?). Metingen zijn ook alleen na een

reeks van 10+ jaren betrouwbaar.

Hoe verder - metingen.

NOx wordt gemeten op

45 plaatsen. Autowegen,

haven Rotterdam,

Schiphol.

43

44

11-10-2019

23

Hoe verder - metingen.

Dilemma.

Goed / beter meten kost tijd.

En we kunnen daar niet op

wachten voor legalisering en

bedrijfsontwikkeling.

Rekenmodel aanpassen kan

wat sneller.

Reductie NOx en NH3 lijkt

onontkoombaar voor

oplossing korte termijn!

Hoe verder - KDW’s

Met technieken of warme sanering of

snelheidsbeperking kun je N-depositie

verminderen, ontwikkelruimte creëren.

maar de norm haal je nooit! Utopie!

45

46

11-10-2019

24

Hoe verder - KDW’s

Norm hoogveen is 500 mol.

Belasting Peelgebieden ca 1600 mol.

Ca 35% buitenland = 560 mol

Dus zelfs met nul

auto’s, industrie of

bemesting of

veehouderij in

Limburg en

Nederland irreëel!

Hoe verder - KDW’s

Norm heischraal grasland is 850 mol.

Belasting Geuldal ca 1500 mol.

Ca 55% is buitenland = 825 mol.

Dus alleen met nul

auto’s, industrie of

bemesting of vee-

houderij in Limburg

net haalbaar.

47

48

11-10-2019

25

En uw vergunning?

Heel veel onduidelijk…..

Niks is zeker.

En uw vergunning?

• Raad van State: Verleende vergunning

Wnb blijft tellen.

Maar MOB vecht dat aan.

• Schouten: latente rechten worden niet

gekort (= gerealiseerde stal[?]).

Maar gemeenten kunnen gemotiveerd

intrekken (omgevingsvergunning).

49

50

11-10-2019

26

En uw vergunning?

• Schouten: extern salderen alleen met

vergunde en feitelijke dieren + 30%

korting. Hoe en wat nog onbekend. Komt

eerst een wettelijke regeling. Rekenmodel

ook pas in januari beschikbaar.

• Raad van State / rijk: met stikstof van

stoppers (stoppersregeling ammoniak en

warme sanering) kunnen (deels?) niet

gebruikt worden. Dus niks waard?

• LTO heeft aanvullend overleg geëist.

Aandachtspunt!

Grootste probleem zit niet bij de provincie….

Verhouding met rijk bekoelt… (discussie

fosfaatrechten, nu weer koppeling fosfaat- /

dierrechten….

51

52

11-10-2019

27

Aandachstpunt

Maar zelfs als we politiek geregeld krijgen, is

er nog een grote hobbel…..

Hier loopt het spaak.

Aandachstpunt

PAS was ook wettelijk geregeld. Europa gaat

boven nationale wet. Maar aanpassen

Europese richtlijn is lange adem én politiek.

Hier loopt het spaak.

53

54

11-10-2019

28

Aandachstpunt

Integrale aanpak. We hebben ook discussie over

run off, nitraatbelasting (“intrekgebieden”),

normen Kaderrichtlijn Water. Alles in één keer

aanpakken en oplossen (geen salami).

Hoe verder?

Kans van gebieds-

aanpak wel benutten.

55

56

11-10-2019

29

Bijdragen stikstofneerslag.

Maasduinen

Bijdragen stikstofneerslag.

Groote Peel

57

58

11-10-2019

30

Bijdragen stikstofneerslag.

Roerdal

Bijdragen stikstofneerslag.

Geuldal

59

60

11-10-2019

31

Bijdragen stikstofneerslag.

Noorbeemden - Hoogbos

Dank voor uw aandacht.

61

62

11-10-2019

32

Vragen

Reservesheets

63

64

11-10-2019

33

Berekende depositie 2020

Halen KDW

65

66