NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC BẰNG CÁCH LỒNG GHÉP, TÍCH HỢP KIẾN THỨC THỰC TIỄN, BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ HỆ THỐNG BÀI TẬP LIÊN QUAN TỚI HÌNH

8/20/2019 NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC BẰNG CÁCH LỒNG GHÉP, TÍCH HỢP KIẾN THỨC THỰC TIỄN, BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG…

http://slidepdf.com/reader/full/nang-cao-hieu-qua-day-hoc-bang-cach-long-ghep-tich-hop-kien 1/33

1

TÊN ĐỀ TÀI:NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC BẰNG CÁCH

LỒNG GHÉP, TÍCH HỢ P KIẾN THỨ C THỰ C TIỄN, BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGVÀ HỆ THỐNG BÀI TẬP LIÊN QUAN TỚ I HÌNH VẼ TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC

Ở TRƯỜ NG THPT

MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục có vai trò quan trọng và liên quan mật thiết đến việc hình thành và phát triểncon ngườ i, nhân tố quyết định sự phát triển của xã hội. Vì vậy quốc gia nào, dân tộc nào cũnghết sức quan tâm đến giáo dục.

Hóa học là một khoa học thực nghiệm, một trong những mục tiêu của dạy học hóa học ở nhà trườ ng là ngoài việc cung cấp kiến thức lí thuyết bộ môn còn phải tạo điều kiện cho HSphát triển tư duy và KNTH hóa học, từ đó có khả năng vận dụng những kiến thức khoa học vàocuộc sống. Thực tế dạy học hóa học ở nhiều trườ ng phổ thông hiện nay vẫn đang ở tình trạng

“lí thuyết chưa gắn liền thực nghiệm, thực tiễn cuộc sống”. Có nhiều nguyên nhân: do kết cấunội dung chươ ng trình sách giáo khoa đang có nhiều bất cập giữa lí thuyết và thực hành, cơ sở vật chất phươ ng tiện thí nghiệm không đượ c đầu tư đúng mức, việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS cũng chưa có hoặc rất ít nội dung thực hành. Ngoài ra, về phía giáo viên phầnnhiều có tâm lí “ngại” biểu diễn thí nghiệm trong các giờ dạy và có xu hướ ng phổ biến “dạychay”. Vì vậy hầu như rất ít giáo viên thực hiện đượ c các thí nghiệm cần thiết trong toàn bộ chươ ng trình hóa học ở tất cả các lớ p. Hậu quả của thực tế dạy học trên dẫn đến hạn chế sự phát triển tư duy và KNTH hóa học của HS, dần dần làm mất đi những hiểu biết sáng tạo vốnrất lí thú của bộ môn khoa học thực nghiệm. Để khắc phục tình trạng trên, nhằm từng bướ c

nâng cao chất lượ ng dạy và học hóa học ở trườ ng phổ thông, bên cạnh việc tăng cườ ng sử dụngthí nghiệm trong các giờ dạy lí thuyết hoặc giờ thực hành còn đòi hỏi giáo viên phải thườ ngxuyên sử dụng và thiết kế các loại bài tập thực nghiệm, câu hỏi liên quan đến các tình huốngthực tiễn, bảo vệ môi trườ ng trong dạy học hóa học để HS có điều kiện phát triển tư duy vàlàm cho môn Hóa học ngày càng gần gũi, thiết thực vớ i đờ i sống và tạo hứng thú cho học sinhkhi học. Đây cũng là một trong những xu hướ ng kiểm tra đánh giá trong các đề thi tuyển sinhtrong thờ i gian gần đây. Trên tinh thần đó, tôi đã tiến hành thực hiện đề tài “Nâng cao hiệuquả d ạ y họ c bằ ng cách l ồ ng ghép, tích hợ p kiế n thứ c thự c tiễ n, bả o vệ môi trườ ng và hệ

thố ng bài tậ p liên quan tớ i hình vẽ trong d ạ y họ c hóa họ c ở trườ ng THPT”.

2. Mục đích nghiên cứ uTổng hợ p, nghiên cứu xây dựng và sử dụng BTHHTN liên quan tớ i hình vẽ, câu hỏi

thực tiễn, bảo vệ môi trườ ng nhằm rèn luyện kỹ năng giải bài tập, kỹ năng thí nghiệm hóa họcvà phát huy tính tích cực nhận thức của HS, góp phần đổi mớ i phươ ng pháp dạy học hóa học.

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY

WWW.FACEBOOK.COM/BOIDUONGHOAHOCQUY

WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú



2

Chươ ng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI1.1. Đặt tình huống vào bài mớ i.

Bất kỳ một hoạt động nào đều có sự mở đầu. Trong mỗi tiết học, mở đầu bài giảng làmột khâu quan trọng góp phần quyết định đến hiệu quả của cả giờ học. Đây chính là thờ i điểmđể giáo viên tìm mọi cách tạo động cơ và hứng thú học tập cho học viên. Thực tế cho thấy,

nhiều giáo viên còn xem nhẹ vai trò của mở đầu bài giảng, chưa chú ý nhiều đến việc phải bắtđầu tiết học như thế nào để học viên cảm thấy hứng thú và tham gia vào bài học một cách tíchcực nhất Vì thế nếu ta biết đặt ra một tình huống thực tiễn hoặc một tình huống giả định, gầngũi xung quanh đờ i sống của học viên sau đó yêu cầu các em cùng tìm hiểu, giải thích qua bàihọc sẽ cuốn hút đượ c sự chú ý của học viên trong tiết dạy.

1.2.

Tích hợ p môi trườ ng trong bài học.Môi trườ ng ngày nay đang là một trong những vấn đề lớ n của toàn nhân loại, là mối

quan tâm của tất cả các quốc gia. Môi trườ ng và bảo vệ môi trườ ng đang là một vấn đề toàncầu, giáo dục môi trườ ng cho nhân loại ngày càng trở nên quan trọng và cấp thiết. Trong đờ i

sống hằng ngày, các học viên đã thấy, biết đượ c những ảnh hưở ng của môi trườ ng đối vớ i conngườ i nên giáo viên cần phải tích hợ p, lồng ghép các hiện tượ ng ô nhiễm môi trườ ng vào cácbài học sẽ tạo đượ c sự chú ý của học viên, ngoài ra còn giáo dục ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trườ ng cho từng học viên. Đặc biệt là các học viên hiện đang làm công nhân trong một số nhà máy khu công nghiệp, đây chính là lực lượ ng lớ n có thể phát hiện và góp phần bảo vệ môitrườ ng.

1.3. Bài tập hóa học thự c nghiệm1.3.1. Một số quan điểm và cách phân loại BTHHTN

a) Theo các tác giả Nguyễn Ngọc Quang, Nguyễn Cươ ng, Dươ ng Xuân Trinh thì

BTHHTN có hai tính chất:- Tính chấ t lí thuyế t: Muốn giải bài tập này cấn phải nắm vững về lí thuyết, vận dụng lí

thuyết để vạch ra phươ ng án giải quyết.- Tính chấ t thự c hành: vận dụng các KN, k ĩ xảo thực hành để thực hiện phươ ng án đã vạch

ra.Chúng ta có thể cho HS làm các BTHHTN vớ i bốn hình thức khác nhau:

- Bài tập thực nghiệm dùng các dụng cụ và hóa chất đơ n giản có thể cho toàn thể HShoặc tất cả các nhóm đều thực hiện.

- Bài tập thực nghiệm dùng các dụng cụ và hóa chất phức tạp hơ n (cho tất các HS đều

làm phần lí thuyết và một vài HS làm thí nghiệm biểu diễn).- Bài tập chỉ đượ c giải lí thuyết và một phần bằng thí nghiệm (do không đủ hóa chất

hoặc không đủ thờ i gian hoặc không cần vì thí nghiệm quá quen thuộc).- Bài tập bằng hình vẽ.







3

1.3.2. Tác dụng của BTHHTN trong việc phát huy tính tích cự c hoạt động nhận thứ chọc tập cho học sinh

Bài tập nói chung và BTHH nói riêng trong dạy học ở trườ ng phổ thông vừa là mụcđích, vừa là nội dung, lài vừa là PPDH hiệu nghiệm, nó cung cấp cho HS không chỉ kiến thứcmà cả con đườ ng giành lấy kiến thức và còn mang lại niềm vui sướ ng của sự phát hiện, vậndụng kiến thức, của việc tìm ra đáp số.

Sử dụng BTHHTN trong dạy học hóa học sẽ mang lại một số tác dụng tích cực sau đây:- Giúp HS tích cực tìm tòi, xây dựng và phát hiện kiến thức mớ i. HS học tập chủ động,

tích cực, tăng hứng thú học tập và yêu thích môn học. Giúp GV nâng cao hiệu quả dạy học.- Phát triển năng lực nhận thức, rèn luyện tư duy từ lí thuyết đến thực hành và ngượ c lại

từ đó xác nhận những thao tác KNTH hợ p lí.- Rèn luyện KN sử dụng hóa chất, các dụng cụ thí nghiệm và PP thiết kế thí nghiệm.- Rèn luyện các thao tác, KNTH cần thiết trong PTN (cân, đong, đun nóng, nung, sấy,

chưng cất, hòa tan, lọc, kết tinh, chiết…) góp phần vào việc giáo dục k ĩ thuật tổng hợ p cho HS.- Rèn luyện khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn đờ i sống: giải thích các hiện

tượ ng hóa học trong tự nhiên; sự ảnh hưở ng của hóa học đến kinh tế, sức khỏe, môi trườ ng vàcác hoạt đông sản xuất, … tạo sự say mê, hứng thú học tập hóa học cho HS.

- Giáo dục tư tưở ng, đạo đức, tác phong lao động: rèn luyện tính kiên nhẫn, trung thực,sáng tạo, chính xác, khoa học; rèn luyện tác phong lao động có tổ chức, có kế hoạch, có kỉ luật,có văn hóa, …

1.3.3. Nguyên tắc và qui trình thiết kế bài tập hóa học thự c nghiệm1.3.3.1. Nguyên tắc thiết kế hệ thống BTHHTN theo hướ ng dạy học tích cự c

Khi thiết kế hệ thống BTHHTN cần đảm bảo các nguyên tắc sau:- Xác định đúng mục tiêu của bài tập.

- Nội dung phù hợ p vớ i mục tiêu đã đề ra.- Đảm bảo tính chính xác khoa học.- Đảm bảo tính hệ thống, tính đa dạng.- Phù hợ p vớ i trình độ HS, đảm bảo tính phân hóa theo các loại đối tượ ng.- Đảm bảo phát huy tính tích cực học tập, rèn luyện năng lực sáng tạo, phát triển tư duy

và rèn luyện KNTH cho HS.- Đảm bảo tính sư phạm.- Các BT có yêu cầu làm thực nghiệm phải đảm bảo tính an toàn, thí nghiệm dễ thực

hiện và tốn ít thờ i gian.

1.3.3.2. Quy trình xây dự ng hệ thống BTHHTNBTHH nói chung và BTHHTN nói riêng đều có tác dụng rèn luyện KN, phát triển tư

duy, rèn luyện tính kiên trì, chịu khó, tạo sự say mê, yêu thích môn học, tăng tính tích cực họctập, … cho HS. Do đó việc xây dựng hệ thống BTHH chất lượ ng, đầy đủ, đa dạng là điều quantrọng và cần thiết. Thực tế hiện nay nhiều GV chỉ lấy những BT có sẵn trong các tài liệu thamkhảo, trên mạng về chỉnh sửa (hoặc không chỉnh sửa). Ít khi hoặc không xây dựng BT theo một







4

quy trình cụ thể, do đó BT dễ có những sai sót, dẫn đến làm giảm chất lượ ng dạy và học. Trongkhuôn khổ của luận văn, chúng tôi đề xuất quy trình xây dựng hệ thống BTHHTN như sau:

Bướ c 1: Xác định mục tiêu của bài tậpBướ c 2: Xác định nội dung BTBướ c 3: Xác định loại BTBướ c 4: Xác định cơ sở và nguyên tắc thiết kế

Bướ c 5: Xây dựng bài tập gốcBướ c 6: Biến đổi bài tập gốc thành nhiều BT khác nhauBướ c 7: Xác định phươ ng pháp giải BTBướ c 8: Xây dựng đáp án cho BTBướ c 9: Thử nghiệm và chỉnh lí

1.4. Giải thích các hiện tượ ng thự c tiễn liên quan tớ i bài học.Khi học xong vấn đề gì học viên thấy có ứng dụng thực tiễn cho cuộc sống thì các em sẽ

chú ý hơ n, tìm tòi, chủ động tư duy để tìm hiểu, để nhớ hơ n. Do đó trong mỗi bài học giáo viêncần đưa ra đượ c một số hiện tượ ng thực tiễn liên quan cho học viên giải thích sẽ lôi cuốn đượ c

sự chú ý của học viên.1.4.1.

Nguyên tắc thiết kế hệ thống tình huống gắn vớ i thự c tiễn trong dạy học Hóahọc

• Đảm bảo tính chính xác, khoa học

• Đảm bảo tính thực tiễn

• Đảm bảo tính trọng tâm

• Đảm bảo tính logic, ngắn gọn

• Đảm bảo tính giáo dục

• Đảm bảo tính sư phạm

• Kích thích hứng thú, khả năng sáng tạo của ngườ i học

1.4.2.

Quy trình thiết kế hệ thống tình huống gắn vớ i thự c tiễn trong dạy học Hóahọc

Tình huống dạy học là một vấn đề cần phải đượ c giải quyết. Điều đầu tiên cần phải nhớ khi thiết kế tình huống là tình huống phải chứa đựng vấn đề để ngườ i học giải quyết. Các tìnhhuống phải có đủ thông tin mà trong đó ngườ i học có thể hiểu vấn đề đó là gì và sau khi suyngh ĩ , phân tích thông tin thì ngườ i học có thể đề xuất phươ ng án giải quyết.

Có tám bướ c cơ bản khi thiết kế tình huống gắn vớ i thực tiễn :

• Bướ c 1 : Xác định mục tiêu và nội dung bài học• Bướ c 2 : Thiết lập hệ thống câu hỏi cần nghiên cứu

• Bướ c 3 : Lựa chọn chính xác vấn đề để xây dựng tình huống

• Bướ c 4 : Thu thập dữ liệu

• Bướ c 5 : Đánh giá và phân tích dữ liệu

• Bướ c 6 : Lựa chọn hình thức và kỹ thuật thiết kế







5

• Bướ c 7 : Thiết kế tình huống

• Bướ c 8 : Hoàn thiện tình huống 1.5. Tổng quan về phần phi kim lớ p 10

1.5.1. Hệ thống kiến thứ c phần hóa phi kim lớ p 10Hệ thống kiến thức của các chươ ng đượ c thể hiện qua sơ đồ sau:

Chươ ng 5: Nhóm Halogen

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Chươ ng 6: Nhóm Oxi

Khái quát nhóm Halogen

Clo Br IotFlo

Hiđro cloruaAxit clohiđric

Hợ p chất có oxicủa clo

Luyện tậpvề clo và hợ pchất của clo

Luyện tập chươ ng 5

Bài TH 3: Tính chất củacác halogen

Bài TH 4: Tính chất cáchợ p chất của các halogen

Khái quát nhóm oxi

Ox

Ozon và hiđro peoxit

Lưu huỳnh

Hiđro sunfua

Hợ p chất có oxi củalưu hu nh

Bài TH 5: Tính chất của oxi,lưu hu nh

Bài TH 6: Tính chất các hợ p chấtcủa lưu hu nh

Luyện tập chươ ng 6







6

1.5.2. Phươ ng pháp dạy họcĐây là 2 chươ ng nghiên cứu về chất cụ thể. PPDH chung của chươ ng đượ c thiết kế theo

mô hình:

•

•

•

•

•

- Giáo viên cần khai thác lí thuyết chủ đạo như cấu tạo nguyên tử, liên kết hóa học, độ âm điện, … Sử dụng BTHHTN hướ ng dẫn HS suy luận, giải thích, chứng minh tính chất củachất. Các thí nghiệm đượ c tiến hành là nhằm minh họa cho những tính chất đã đượ c rút ra từ líthuyết chủ đạo. Tuy nhiên đối vớ i một số tính chất mớ i mà HS chưa đượ c học có thể khai thácthí nghiệm dướ i dạng thí nghiệm nghiên cứu.

- Đối vớ i nội dung về ứng dụng của chất, cần gợ i ý HS thông qua TCVL, TCHH và vaitrò của chất trong tự nhiên để tự rút ra kiến thức.

- Đối vớ i nội dung về sản xuất cần chú ý sử dụng các mô hình, hình vẽ, dụng cụ trựcquan, … để HS dễ hiểu bài.

Vận dụng líthuyết chủ đạo về cấu tạo nguyêntử, liên kết hóahọc, định luật

Dự đoán tínhchất lí hóa củađơ n chất vànhững hợ p chấtcủa chúng

Xác minhnhững điều dự đoán về tính chấtbằng các thínghiệm, thực







7

CHƯƠ NG 2: XÂY DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THỰ C NGHIỆM BẰNG HÌNH VẼ,TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄN, TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NG

TRONG PHẦN HÓA PHI KIM LỚ P 10

2.1. BÀI CLOI. TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄN

Câu hỏi 1: Cloramin là chất gì mà sát trùng đượ c nguồn nướ c ?Giải thích: Là chất NH2Cl và NHCl2. Khi hoà tan cloramin vào nướ c sẽ giải phóng ra

clo. Clo tác dụng vớ i nướ c tạo ra HOCl: Cl2 + H2O HOCl + HClHOCl là phần tử rất nhỏ, dễ hấp thụ trên màng sinh học của vi sinh vật, phá huỷ protein của

màng, cản trở tính bán thấm của màng, thay đổi áp suất thẩm thấu của tế bào và làm chết vikhuẩn, nấm. HOCl có tính oxi hoá rất mạnh nên phá hoại hoạt tính một số enzim trong vi sinhvật, gây chết cho vi sinh vật. Cloramin không gây độc hại cho ngườ i dùng nướ c đã đượ c khử trùng bằng chất này.Câu hỏi 2: Tại sao nướ c máy thườ ng dùng ở các thành phố lại có mùi khí clo?

Giải thích:Trong hệ thống nướ c máy ở thành phố, ngườ i ta cho vào một lượ ng nhỏ khíclo vào để có tác dụng diệt khuẩn. Một phần khí clo gây mùi và một phần tác dụng vớ i nướ c.Axit hipoclorơ HClO sinh ra có tính oxi hóa rất mạnh nên có tác dụng khử trùng, sát khuẩnnướ c.

Tuy nhiên, giáo viên cũng nên đưa ra vấn đề cần chú ý khi sử dụng nướ c máy: “Clo làmột khí độc, vì vậy, buổi sáng trướ c khi sử dụng nướ c máy chúng ta nên xả nướ c khoảng 2 - 3phút để cho lượ ng Clo bị giữ lại trong ống dẫn nướ c máy sau một đêm có thể thoát hết ra ngoài,như vậy sẽ không gây độc cho ngườ i sử dụng.”

Ý nghĩ a:Vấn đề này đang đượ c sử dụng làm sạch nướ c hiện nay ở các nhà máy nướ c

cung cấp nướ c cho các thành phố, thị xã, thị trấn. Giải thích đượ c hiện tượ ng này giúp họcviên hiểu đượ c vai trò và ứng dụng của clo trong cuộc sống mà học viên có thể kiểm nghiệmthật dể dàng. Giáo viên cũng có thể đặt câu hỏi cho học sinh suy ngh ĩ để trả lờ i trong phần ứngdụng của clo .

Giáo viên có thể giáo d ụ c môi trườ ng và tác hại củ a khí clo qua việ c kể mẩ u chuyệ nquân Đứ c sử d ụ ng clo trong chiế n tranh .

Tháng 4 năm 1915, ở phòng tuyến phía Tây, quân Anh - Pháp đang giao chiến vớ i quânĐức. Quân Anh - Pháp đang bày trận chờ quân Đức, chuẩn bị tổng tiến công, bỗng nhiên mộtđám khói màu lục bay đến bao trùm quân Anh - Pháp. Cái gì vậy? có ngườ i ưỡ n ngực hướ ng về

làn khí lạ. Khi làn khí đã bao trùm, có ngườ i cố hít vài hơ i xem cái gì. Nhưng đột nhiên họ thấymờ mắt, cổ họng nóng rát và đau. Toàn bộ trận tuyến dài mấy chục cây số bỗng náo động kinhhoàng, nhiều ngườ i cứ tưở ng trúng pháp thuật của địch, ôm đầu bỏ chạy. Đến lúc này họ mớ ithấy làn khí màu vàng lục này thật đáng sợ . Lần đánh khí độc này, quân Đức đứng ở trên cao,đầu chiều gió, bố trí mấy ngàn thùng khí độc, phóng về phía liên quân Anh - Pháp 160 tấn khíClo trong thờ i gian 5 phút. Kết quả, 1,5 vạn ngườ i trúng độc; 5000 ngườ i chết, khiến trận tuyến







8

Bôngtẩm xút

Bình 1

(3)

(4)

------------------------------------------------------

(1)

(2)

quân Anh - Pháp vỡ ra một khoảng trông dài 6km, quân Đức không tốn bao công mà đạt đượ cchiến thắng.II. BÀI TẬP HÓA HỌC THỰ C NGHIỆM DÙNG HÌNH VẼ Bài tập 1: N ội dung đề : Hình vẽ dướ i đây mô tả quá trình điều chế khí clo trong phòng thí nghiệm.

o

o

oo

oo

oo oo

o

ooo

................................. ............

/ oo

- ---

HCld

MnO2

Cl2

Cl2 Cl2

Cl2

Hãy quan sát hình vẽ và cho biết:a. Trong phòng thí nghiệm, để điều chế khí clo ta có thể sử dụng hóa chất nào? Viết

phươ ng trình hóa học minh họa cho phản ứng xảy ra.b. Khí clo sau khi ra khỏi bình 1 thườ ng có lẫn tạp chất gì?c. Vai trò của dung dịch NaCl bão hòa và H2SO4 đặc trong quá trình trên là gì?d. Nếu dẫn khí clo có lẫn tạp chất vào bình chứa H2SO4 đặc trướ c khi vào bình dung

dịch NaCl bão hòa có đượ c không?e. Nêu vai trò của bông tẩm xút.Bài tập 2:

N ội dung đề : Hãy điền chú thích vào hình vẽ mô tả thí nghiệm về tính tẩy màu của cloẩm và giải thích biết chất ở các vị trí là khác nhau.

Giấy quì khô Giấy quì ẩm

Hình 1 Hình 2Bài tập 3 (ĐH K.B 2014): Cho hình vẽ mô tả thí nghiệm điều chế khí Cl2 từ MnO2 và dung

dịch HCl: dung dịch HCl đặc

Dung dịch NaClbão hòa (bình 2)

H2SO4 đặc(bình 3)







9

Bình (1) Bình (2)

Khí Cl2 sinh ra thườ ng lẫn hơ i nướ c và hiđro clorua. Để thu đượ c khí Cl2 khô thì bình (1) và

bình (2) lần lượ t đựngA. dung dịch NaCl và dung dịch H2SO4 đặc.

B. dung dịch H2SO4 đặc và dung dịch NaCl.

C. dung dịch H2SO4 đặc và dung dịch AgNO3.

D. dung dịch NaOH và dung dịch H2SO4 đặc.

Bài tập 4: Trong PTN, khí clo đượ c điều chế từ MnO2 và axit HCl bằng bộ dụng cụ như hìnhvẽ sau.a. Viết PTHH của phản ứng và ghi rõ điều kiện (nếu có).b. Phân tích những chỗ chưa đúng trong bộ dụng cụ hình sau. Giải thích.

Bài tập 5: Ngườ i ta điều chế khí Cl2 trong phòng thí nghiệm từ MnO2 và HCl đặc. Để thuđượ c khí Cl2 sạch và khô, cần dẫn khí thu đượ c đi qua các bình rửa khí A và B (hình 2.7).

a) Hãy cho biết bình A và B đựng chất nào trong các chất sau đây: dd Ca(OH)2, dd NH3,H2SO4 đặc, H2O, dd NaCl bão hòa, dd Br2? Giải thích.

b) Cách thu này có thu đượ c một thể tích xác định của khí clo không? Giải thích

dd HCl

Mn

Bôngtẩm dd

Hình 2.7

Hình 2.6







10

Bài tập 6: Trong thí nghiệm ở hình sau ngườ i ta dẫn khí clo mớ i điều chế vào bình A có đặt1 miếng giấy màu, khô. Nếu đóng khóa K thì miếng giấy không mất màu. Nếu mở khóa K thìmiếng giấy mất màu. Giải thích hiện tượ ng.

Bài tập 7: Cho biết hiện tượ ng xảy ra ở 2 ống nghiệm sau giống và khác nhau như thế nào.

Giải thích và viết PTHH (nếu có).

III.

CÂU HỎI TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGCâu 1. Không khí bị ô nhiễm clo gây ra những tác hại nào sau đây.

A. cây lá úa vàng, gây thiệt hại cho năng suất cây trồng B. động vật nuôi chết hàng loạtC. phá huỷ các công trình công cộng D. hình thành mưa axitCâu 2. Những phát biểu nào sau đây về tính chất vật lí của clo là saiA. là khí màu vàng lục, mùi xốcB. khí clo rất độc, phá hoại niêm mạc đươ ng hô hấpC. nhẹ hơ n không khí tan rất nhiều trong nướ cD. tan nhiều trong dung môi hữư cơ

Câu 3: Khi mở vòi nướ c máy, nếu chú ý sẽ phát hiện mùi lạ. Đó là do nướ c máy còn lưu giữ mùi chất sát trùng là clo và ngườ i ta giải thích khả năng diệt khuẩn của nướ c clo là do

A. Clo độ nên có tính sát trùng.B. Clo có tính oxi hóa mạnh.C. có HClO, chất này có tính oxi hóa mạnh.D. Có oxi nguyên tử nên có tính oxi hóa mạnh.

Câu 4: Để diệt chuột ở ngoài đồng, ngườ i ta có thể cho khí clo qua những ống mềm dẫn vàohang chuột. Hai tính chất nào của clo đã cho phép làm như vậy?

H2SO4

Bôngtẩm

C

Gi

H2SO4 H2O

Cl2 C







11

2.2. BÀI AXIT CLOHIDRIC – MUỐI CLORUA

I.

TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄNCâu 1: Axit clohiđric có vai trò như thế nào đối vớ i cơ thể ?

Giải thích: Axit clohiđric có vai trò rất quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Trong dịch dạ dày của ngườ i có axit clohiđric vớ i nồng độ khoảng chừng 0,0001 đến 0,001

mol/l (có độ pH tươ ng ứng là 4 và 3). Ngoài việc hòa tan các muối khó tan, nó còn là chất xúctác cho các phản ứng phân hủy các chất gluxit (chất đườ ng, bột) và chất protein (đạm) thànhcác chất đơ n giản hơ n để cơ thể có thể hấp thụ đượ c.Lượ ng axit trong dịch dạ dày nhỏ hơ n hay lớ n hơ n mức bình thườ ng đều gây bệnh cho ngườ i.

Khi trong dịch dạ dày có nồng độ axit nhỏ hơ n 0,0001 mol/l (pH>4,5) ngườ i ta mắc bệnh khótiêu, ngượ c lại nồng độ axit lớ n hơ n 0,001 mol/l (pH<3,5) ngườ i ta mắc bệnh ợ chua. Một số thuốc chữa đau dạ dày chứa muối hiđrocacbonat NaHCO3 (còn gọi là thuốc muối) có tác dụngtrung hòa bớ t lượ ng axit trong dạ dày.

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O

Câu 2:Vì sao trướ c khi luộc rau muống cần cho thêm một ít muối ăn NaCl ?Giải thích: Dướ i áp suất khí quyển 1atm thì nướ c sôi ở 100oC. Nếu cho thêm một ítmuối ăn vào nướ c thì nhiệt độ sôi cao hơ n 100oC. Khi đó luộc rau sẽ mau mềm, xanh và chínnhanh hơ n là luộc bằng nướ c không. Thờ i gian rau chín nhanh nên ít bị mất vitamin.

Ý nghĩ a: Đây là những vấn đề rất quen thuộc mà nếu không chú ý thì học viên sẽ khôngbiết. Học viên dễ dàng làm thí nghiệm ngay khi nấu ăn. Từ đó góp phần tạo nên kinh nghiệmnấu ăn cho học viên, rất thiết thực trong cuộc sống.II.

BÀI TẬP HÓA HỌC THỰ C NGHIỆM DÙNG HÌNH VẼ Bài tập 1: Hình vẽ dướ i đây mô tả quá trình điều chế axit clohiđric trong phòng thí nghiệm.

........................------ ------

- -- -

- -- - ------ -

A

B

C

D

a. Xác định các chất A, B, C, D trong hình vẽ trên.b. Hãy nêu các quá trình xảy ra trong hai ống nghiệm. Viết phươ ng trình hóa học minh

họa (nếu có).c. Nêu hiện tượ ng quan sát đượ c khi nhỏ 1 giọt dung dịch thu đượ c lên giấy quì tím.

Bài tập 2: Hình vẽ nào mô tả đúng nhất cách thu khí hiđro clorua (trong phòng thí nghiệm)trong các hình vẽ sau đây? Giải thích.

Bông tẩmxút







12

Hình 1 Hình 2 Hình 3 Hình 4

III.

CÂU HỎI TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGCâu 1: Công dụng nào sau đây không phải của NaCl:

A. Làm thức ăn cho ngườ i và gia súc B. Điều chế Cl2, HCl. Nướ c gia –venC. Làm dịch truyền trong bệnh viện D. khử chua cho đất

Câu 2: Giải pháp để tránh các ảnh hưở ng của các chất oxi hoá mạnh đến sức khoẻ con ngườ ilà.

A. bổ sung thực phẩm có chứa vitamin A, E là chất chống oxi hoáB. bổ sung thực phẩm có chứa vitamin A, B là chất chống oxi hoáC. bổ sung thực phẩm có chứa vitamin B, C là chất chống oxi hoá

D. bổ sung thực phẩm có chứa vitamin D,E là chất chống oxi hoáCâu 3: Quá trình gia công đồ trang sức có sử dụng dung môi clo để tẩy dầu và rửa kim loại,

khi dung môi bẩn thì bị thải loại ra môi trườ ng, chúng sẽ gây tác hại nào sau đây.A.Tạo mưa axitB.Ô nhiễm nguồn đất và nướ c do chứa kim loại và dầu hoà tan.C.Ăn mòn các công trình xây dựng như mống cột, đườ ng ống dẫn nướ c sinh hoạtD. Làm tăng vi khuẩn trong nướ c

Câu 4: Hiđro clorua là khí sinh ra trong quá trình nung đất sét để sản xuất gốm, tác hại của khíHCl là.

A. gây ngột ngạt , khó thở , ,kích thích da, niêm mạc, phổi…B. ngăn cản sự quang hợ p , thụ phấn và tăng trưở ng của cây trồngC. A ,B đều đúngD. A, B đều sai

Câu 5: Những ngườ i bị bệnh đau dạ dày là do trong d ịch vị của dạ dày tiết ra nhiềuHCl.Hỏi ngườ i bị bệnh trên cần uống loại hoá chất nào sau đây?

A. NaHCO3 B. MgSO4 C. Na2SO3 D. Na2CO3

Câu 6: Trong dạ dày của chúng ta có một loại axit góp phần vào việc tiêu hóa thức ăn, đó làaxit gì?

A. HCl B. H2SO4 C. HBr D. HNO3

2.3. BÀI HỢ P CHẤT CÓ OXI CỦA CLOI.

TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄNCâu 1: Giải thích vì sao nướ c Gia-ven có khả năng tẩy trắng vải sợ i và cho biết vì sao trên

thực tế ngườ i ta dùng clorua vôi nhiều hơ n nướ c Gia-ven?

ddNBông







13

Giải thích: Trong nướ c Gia-ven, ClO- có tính oxi hóa mạnh do Clo có số oxi hóa +1 dễ nhận e tạo thành Cl-, nó oxi hóa đượ c chất có màu thành chất không màu. Trong không khí cóCO2, clorua vôi tác dụng vớ i CO2 giải phóng HClO nên có ứng dụng tươ ng tự nướ c Gia-ven.

2CaOCl2 + CO2 + H2O → CaCO3 + CaCl2 + 2HClOClorua vôi cũng đượ c dùng để tẩy trắng vải sợ i, giấy, tẩy uế các hố rác, cống rãnh, xử lí

các chất độc hữu cơ . Một lượ ng lớ n clorua vôi đượ c dùng để tinh chế dầu mỏ.

So vớ i nướ c Gia-ven, clorua vôi rẻ tiền hơ n, hàm lượ ng hipoclorit cao hơ n, dễ bảo quảnvà chuyên chở hơ n nên đượ c sử dụng nhiều hơ n.

II.

CÂU HỎI TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGCâu 1: Trong các axit có oxi của clo đã học, axit có nhiều ứng dụng nhất trong đờ i sống là.

A. HClO B. HClO2 C. HClO3 D. HClO4 Câu 2: Trong dung dịch thuốc tẩy ( nướ c javen) có bán ngoài thị trườ ng, ngoài thành phần

chính là nướ c javen còn có thêm thành phần là NaOH. Vai trò của NaOH làA. Làm chất độn để hạ giá thành sản phẩmB. Để bảo quản sản phẩm trong quá trình tiêu thụ

C. Trung hoà HCl sinh ra sau khi HClO phân huỷ thành HCl và oxi nguyên tử D. Tất cả đều đúng.

Câu 3: Kinh nghiệm sử dụng nướ c javen là.A. Đeo bao tay cao su, không pha javen vớ i nướ c nóng, giữ trong bình kín, tránh ánh

nắng mặt trờ i và hơ i nóngB. Giữ trong bình kín, tránh ánh nắng mặt trờ i và hơ i nóng, trộn chung vớ i các thuốc tẩy

khác để tăng hoạt tính.C. Pha javen vớ i nướ c nóng , không nên ngâm quần áo trướ c để tránh mục vải.D. Không pha javen vớ i nướ c nóng, dùng càng nhiều càng tốt để tăng hiệu quả giặt tẩy.

Câu 4: Chọn đáp án sai: ứng dụng của clorua vôi là để A. tẩy trắng sợ i, vải, giấy, tẩy uế các hố rác , cống rãnhB. xử lí các chất độcC. điều chế clo trong phòng thí nghiệmD. tinh chế dầu mỏ

Câu 5: Sử dụng nướ c javen, clorua vôi để bảo vệ môi trườ ng trong sạch nhờ tác dụngA. tẩy trắng B. tẩy uế, diệt khuẩnC. tính chế dầu mỏ D. chế tạo diêm

Câu 6: Để hạn chế những ảnh hưở ng xấu của nướ c javen, clorua vôi , chúng ta có thể sử dụng

những hoá chất thay thế không gây độc hại như.A. NaOH B. Chanh, giấmC. Nướ c muối D. Không có hoá chất thay thế

Câu 7: NaClO gây ô nhiễm môi trườ ng nướ c thườ ng gặp trong chất thải của các nhà máy nàosau đây.

A. nhà máy dệt , nhuộm B. nhà máy giấy







14

C. nhà máy hoá chất D. A và B đúngCâu 8: Nếu tiếp xúc vớ i lâu dài, thườ ng xuyên vớ i nướ c javen có thể gây ra

A. vàng da, hơ i thở có mùi clo, mệt mỏi, bất tỉnh, hôn mê.B. chảy máu mũi , mù mắt, mất ngủ, mất khả năng tư duyC. viêm da, rối loạn tiêu hoá, khuyết tật cho thai nhi khi ngườ i mẹ tiếp xúc nhiềuD. không ảnh hưở ng tớ i sức khoẻ do nhà sản xuất đã tính toán nồng độ phù hợ p

Câu 9: Nướ c giaven trong không khí có tính tẩy màu là do sự có mặt củakhí nào sau đây?

A. Khí trơ B. O2 C. N2 D. CO2

Câu 10: Ngườ i ta có thể sát trùng bằng dung dịch muối ăn NaCl, chẳng hạn như hoaquả tươ i, rau sống đượ c ngâm trong dung dịch NaCl từ 10 – 15 phút. Khả năng diệt khuẩncủa dung dịch NaCl là do:

A. Dung dịch NaCl có thể tạo ra ion Cl- có tính khử B. Dung dịch NaCl độcC. Một lí do khácD. Vi khuẩn bị mất nướ c do thẩm thấu

2.4. BÀI FLO-BROM-IOT

I. TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄNCâu 1: Dùng Clo để khử trùng nướ c sinh hoạt là một phươ ng pháp rẻ tiền và dễ sử dụng. Tuy

nhiên, cần phải thườ ng xuyên kiểm tra nồng độ clo dư ở trong nướ c bở i vì lượ ng clo dư sẽ gâynguy hiểm cho con ngườ i và môi trườ ng. Cách đơ n giản để kiểm tra lượ ng clo dư là dùng kaliiotua và hồ tinh bột. Hãy nêu hiện tượ ng của quá trình này và viết phươ ng trình hóa học (nếucó).

Giải thích: Cho nướ c máy đã xử lí bằng clo vào ống nghiệm chứa dd KI không màu,thêm 1ml hồ tinh bột. Nếu nướ c máy còn dư clo, clo sẽ tác dụng vớ i KI giải phóng ra I2, khiI2 gặp tinh bột sẽ chuyển thành màu xanh.

Cl2 + 2KI → 2KCl + I2 Ý nghĩ a: Thông qua BT trên, học viên sẽ củng cố đượ c phản ứng điều chế I2 và nhớ lại

tính chất hóa học của halogen mạnh đẩy halogen yếu ra khỏi dd muối của nó. Đồng thờ i, họcviên còn biết thêm cách để nhận biết I2 sinh ra. Hiện nay, nguồn nướ c đang bị ô nhiễm nên việccung cấp nướ c sạch cho sinh hoạt là cần thiết nhưng việc xử lí nướ c nếu dùng dư clo thì sẽ gâynguy hiểm cho con ngườ i. Vì vậy có thể sử dụng cách trên để kiểm tra nồng độ clo dư trong

nướ c sinh hoạt hàng ngày của gia đ ình để đảm bảo sức khỏe.Câu hỏi 2: Tại sao không dùng bình thủy tinh đự ng dung dịch HF ?

Giải thích: Tuy dung dịch axit HF là một axit yếu nhưng nó có khả năng đặc biệt là ănmòn thủy tinh. Do thành phần chủ yếu của thủy tinh là silic đioxit SiO2 nên khi cho dung dịchHF vào thì có phản ứng xảy ra: SiO2 + 4HF → SiF4↑ + 2H2O







15

Ý nghĩ a: Đây là phần kiến thức mà bất kì học viên nào cũng phải biết đượ c sau khi họcbài Flo và hợ p chất của nó. Học viên biết giải thích và vận dụng trong thực tiễn tránh việcdùng bình thủy tinh đựng dung dịch HF.Câu hỏi 3: Tại sao phải ăn muối iot ?

Giải thích: Trong cơ thể con ngườ i có tồn tại một lượ ng iot tập trung ở tuyến giáp trạng.Ở ngườ i trưở ng thành lượ ng iot này khoảng 20-50mg. Hàng ngày ta phải bổ sung lượ ng iot cần

thiết cho cơ thể bằng cách ăn muối iot. Iôt có trong muối ăn dạng KI và KIO3. Nếu lượ ng iotkhông cung cấp đủ thì sẽ dẫn đến tuyến giáp trạng sưng to thành bướ u cổ, nặng hơ n là đần độn,vô sinh và các chứng bệnh khác.

Ý nghĩ a: Giáo viên có thể đặt câu hỏi trên khi kết thúc bài giảng “Iot” nhằm giúp chohọc sinh hiểu đượ c ích lợ i của việc ăn muối iot và tuyên truyền cho cộng đồng.

II.

CÂU HỎI TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGCâu 1: Bệnh fuorosis( bệnh chết răng) gây ảnh hưở ng nghiêm trọng cho dân cư Ninh Hoà là

do nguyên nhân nào sau đây.A. Thực phẩm bị nhiễm độc thuốc trừ sâu

B. Nguồn nướ c bị ô nhiễm floC. Nướ c thải có hợ p chất chứa oxi của clo vượ t mức cho phépD. Ngườ i dân không xử dụng kem đánh răng

Câu 2: Việc ngưng sử dụng freon trong tủ lạnh và máy lạnh là do nguyên nhân nào sau đây.A. freon phá huỷ tầng ozon gây hại cho môi trườ ngB. freon gây nhiễm độc nướ c sông, ao, hồ.C. freon gây độc cho ngườ i sử dụng máy lạnh, tủ lạnhD. freon đắt tiền nên giá thành sản phẩm cao

2.5. BÀI OXI - OZON

I.

TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄNCâu 1: Vì sao sau nhữ ng cơ n giông, không khí trở nên trong lành, mát mẻ hơ n ?

Giải thích: Sau những cơ n mưa, nếu dạo bướ c trên đườ ng phố, đồng ruộng, ngườ i tacảm thấy không khí trong lành, sạch sẽ. Sở d ĩ như vậy là có hai nguyên nhân:

- Nướ c mưa đã gột sạch bụi bẩn làm bầu không khí đượ c trong sạch.- Trong cơ n giông đã xảy ra phản ứng tạo thành ozon từ oxi:Ozon sinh ra là chất khí màu xanh nhạt, mùi nồng, có tính oxi hóa mạnh. Ozon có tác

dụng tẩy trắng và diệt khuẩn mạnh. Khi nồng độ ozon nhỏ, ngườ i ta cảm giác trong sạch, tươ imát. Do vậy sau cơ n mưa giông trong không khí có lẫn ít ozon làm cho không khí trong sạch,

tươ i mát.Câu 2: Vai trò của ozon trong đờ i sống và công nghiệp như thế nào?

Giải thích: Ozon có khả năng cải tạo nướ c thải, có thể khử đượ c các chất độc như phenol, hợ p chất xianua, nông dượ c, chất trừ cỏ, các hợ p chất hữu cơ gây bệnh… có trongnướ c thải. Ozon có thể tác dụng vớ i các ion kim loại như: sắt, thiếc, chì, mangan… biến nướ cthải thành nướ c sạch vô hại. Trên tầng cao khí quyển 10-30 km quanh trái đất, ozon tồn tại







16

thành một tầng khí quyển riêng có khả năng hấp thụ tia tử ngoại phát ra từ mặt trờ i. Vì các tiatử ngoại làm cho ngườ i và động vật bị đột biến gen, gây bệnh nan y… Gần đây, do công nghiệpphát triển, các nhà máy xuất hiện khí thải, động cơ phản lực… thải vào khí quyển một lượ ngbụi và khí ô nhiễm, thì ozon lại góp phần oxi hóa chất gây ô nhiễm, cũng chính vì vậy tầngozon bị mỏng dần. Trong vòng 50 năm gần đây, lượ ng ozon bị mỏng đi 1%, có một số nơ i tầngozon bị thủng và gây ra không it hiện tượ ng như bão, lũ lụt, cháy rừng, bệnh nan y…

Ý nghĩ a: Đây là vấn đề có liên quan đến giáo dục môi trườ ng. Qua bài học học sinh hiểuđượ c tầm quan trọng của ozon, vừa có ý thức bảo vệ môi trườ ng và kích thích sự tìm hiểu vấnđề này.II.

BÀI TẬP HÓA HỌC THỰ C NGHIỆM DÙNG HÌNH VẼ Bài tập 1: Hình vẽ dướ i đây mô tả quá trình điều chế oxi trong phòng thí nghiệm.

Boâng

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - --- - - - - - - - - - - - - - -- - - -- - - - -- - - - - - - - - - - - - - -- - - -- - -

--------------

--------------

-------

--------------

-------

---------- --

K M n O 4

O 2O 2

a. Tại sao miệng ống nghiệm phải chốc xuống?b. Có thể thu khí oxi trực tiếp vào lọ thủy tinh (không úp lọ xuống) không?c. Khi kết thúc thí nghiệm phải rút đèn hay ống dẫn khí ra trướ c, tại sao?

d. Có thể thay KMnO4 bằng hóa chất nào khác?Bài tập 2: Hình vẽ sau mô tả cách lắp dung cụ điều chế oxi trong PTN.

a. Tìm điểm chưa đúng trong cách lắp bộ dụng cụ trong hình vẽ trên. Giải thích và nêucách lắp dụng cụ đúng nhất.b. Phươ ng pháp thu khí ở trên dựa vào tính chất nào của oxi?c. Khi kết thúc thí nghiệm, tại sao phải tháo ống dẫn khí ra trướ c khi tắt đèn cồn?

KMn

. Điều chế khí oxi







17

d. Khí oxi có lẫn hơ i nướ c, có thể dùng chất nào trong các chất sau đây để làm khô khíoxi: Al2O3, H2SO4 đặc, dd Ca(OH)2, dd HCl.Bài tập 3: Khí oxi đượ c điều chế trong PTN bằng thiết bị sau:

a. Hãy cho biết hóa chất (1), (2) là những chất nào trong các chất sau đây?(1): H2O, H2O2, H2SO4.(2): KMnO4, KNO3, MnO2.

b. Ngườ i ta không thu khí oxi ngay từ lúc đầu vì phần thể tích khí oxi lúc đầu có lẫn tạpchất nào trong các chất sau đây: không khí, hiđro, hơ i nướ c?

Bài tập 4: Bộ dụng cụ sau dùng để mô tả tính chất hóa học của H2O2.a. Nếu dd A chứa KMnO4 và H2SO4, khi nhỏ dd H2O2 vào sẽ có hiện tượ ng gì xảy ra?

Giải thích, viết PTHH của phản ứng và cho biết vài trò của H2O2 trong phản ứng.b. Nếu dd A là dd KI thì sau khi nhỏ vài giọt H2O2, thêm vài giọt hồ tinh bột vào dd A

thì có hiện tượ ng gì? Giải thích, viết PTHH của phản ứng và cho biết vai trò của H2O2 trongphản ứng.

III.

CÂU HỎI TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGCâu 1: Oxi từ không khí vào túi phổi là do :A. Phản ứng vớ i CO2 trong phổi

B.

Áp suất riêng phần của nó trong không khí lớ n hơ n trong túi phổiC. Áp suất riêng phần của nó trong không khí nhỏ hơ n trong túi phổiD.

Trong túi phổi nhiệt độ và tốc độ khuếch tán lớ n hơ n.Câu 2: Nhận xét nào sau đây không đúng :

A.

Nhiên liệu cháy ở tầng khí quyển trên cao nhanh hơ n khi cháy ở mặt đất.B.

Nướ c giải khát đượ c nén khí CO2 ở áp suất cao hơ n có độ chua lớ n hơ n

(

(

Hình

H2O2

dd A







18

C.

Thực phẩm đượ c bảo quản ở nhiệt độ thấp hơ n sẽ giữ đượ c lâu hơ nD.

Than cháy trong oxi nguyên chất nhanh hơ n khi cháy trong không khí.Câu 3: Ư u điểm của việc dùng chất tẩy trắng vải, giấy là hidro peoxit so vớ i các hợ p chất

chứa cloA. H2O2 ít có chất độc hại gây ô nhiễm môi trườ ng B. nguyên liệu rẻ tiềnC. dễ sản xuất D. A và B đều đúng

Câu 4: Freon(CFC) phá huỷ tầng ozonvì sinh ra gốc clo tự do. Cho biết một gốc clo tự do cóthể gây ra điều gì sau đây.

A. phá huỷ một phân tử ozon B. phá huỷ ba phân tử ozonC. phá huỷ hàng trăm phân tử ozon D. phá huỷ hàng ngìn phân tử ozon

Câu 5: Khí ảnh hưở ng nhiều nhất đến hiện tượ ng hiệu ứng nhà kính làA. O3 B. CO2 C. NO2 D. CFC

Câu 6: Để hạn chế khói mù quang hoá phảiA. sử dụng nguyên liệu ít ô nhiễm, nguyên liệu sinh họcB. hạn chế thuốc lá, bớ t lưu lượ ng xe cộ

C. phân tán chất gây ô nhiễmD. tất cả đều đúng

Câu 7: Trong tàu ngầm để cung cấp O2 thủy thủ đoàn ngườ i ta dùng chất nào sau đây là

tốtA. H2O2 B. Na2O2 C. KMnO4 D. KClO3

Câu 8: Những ngườ i bị lau phổi có thể khỏi nếu sống gần rừng thông đó là do.A. Gần rừng thông có hổ pháchB. Gần rừng thông có trầm hươ ngC. Gần rừng thông có nhựa thông và bụi hoa thôngD. Gần rừng thông có một lượ ng nhỏ Ozôn

Câu 9: Khí nào là nguyên nhân gây th ủng tầng Ozon?A. Freon B. Xenon C. Neon D. Kripton

2.6. BÀI HIĐROSUNFUA – LƯ U HUỲNH ĐIOXIT – LƯ U HUỲNH TRIOXITI. TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄNCâu 1: Khi hòa tan một lượ ng nhỏ hiđro sunfua trong nướ c đượ c dung dịch trong suốt không

màu. Để lọ thủy tinh trong suốt đựng dung dịch đó trong không khí vài ngày thì thấy hơ i có vẩnđục. Hãy giải thích và viết phươ ng trình hóa học.Giải thích: H2S khi hòa tan trong nướ c thu đượ c dung dịch axit sunfuhiđric trong suốt, khi để dung dịch

này ngoài không khí thì nó dần dần trở nên vẩn đục màu vàng do oxi của không khí đã oxi hóaH2S thành lưu huỳnh làm cho dung dịch bị vẩn đục.

2H2S + O2 → 2S + 2H2O







19

Câu 2: Tình huống như sau: Một hôm, Bà sai bạn Nam ra chợ mua trứng về luộc. Nhưngtrong quá trình luộc, bạn Nam ngửi thấy có mùi thối bay ra khắp phòng. Cái nồi nhôm trắngđang nấu chẳng mấy chốc trở nên xám đen ở phần chứa nướ c luộc.

Bà bảo: “Con đã mua nhầm quả trứng ung rồi.”Nam bèn hỏi: “Bà ơ i, vậy làm sao mình nhận biết đượ c trứng ung hay trứng mớ i vậy bà?

Tại sao trứng ung lại có mùi thối như vậy? Và tại sao cái nồi lại trở nên xám xịt thế kia? Làm

thế nào để cái nồi trắng sáng lại như ban đầu hở bà”Em hãy trả lờ i giúp Bà của bạn Nam đượ c không?

H ướ ng d ẫ n trả l ờ i:Nhận biết trứng ung:

Trứng gà mớ i đẻ ra luôn có một lớ p màng bảo vệ để giữ cho từ 1.000 – 15.000 lỗ nhỏ liti quanh mỗi vỏ trứng đượ c thông khí qua lại, đáp ứng sự hô hấp của trứng nhưng không cho vitrùng xâm nhập. Lúc này không khí bên trong rất ít, tỷ trọng của nó lớ n hơ n nướ c, nên nó sẽ chìm. Còn trứng ung vì đã để thờ i gian dài, một phần lòng trắng của nó đã thối do sự phân hủyprotein, sinh ra rất nhiều thể khí như hiđrosunfua có mùi trứng thối. Mặt khác, một phần nướ c

ở trong quả trứng bay hơ i qua những lỗ nhỏ ở vỏ, thể khí bốc hơ i, trọng lượ ng quả trứng nhẹ đi,tỷ trọng nhỏ đi, tất nhiên nó phải nổi trên mặt nướ c.

Nguyên nhân gây đen nồi:Trong quá trình đun, phần khí H2S thoát ra và tan một phần vào nướ c tạo dung dịch axit

sunfuhiđric. Thông thườ ng, trong nồi nhôm (không phải nhôm nguyên chất) sẽ có các thànhphần tạp chất như Si, Mg, Cu, Zn hoặc Pb (thườ ng có nhiều trong các nồi nhôm tái chế). Dungdịch axit này tác dụng vớ i tạp chất tạo thành các muối sunfua có màu đen bám vào thành nồi.Vì vậy, nồi nhôm sẽ có màu xám đen ở phần chứa nướ c luộc.

Để nồi trắng sáng lại như ban đầu, ta có thể đun nhẹ các dung dịch có tính axit như:

nướ c giấm loãng, nướ c có vài giọt chanh hoặc nướ c me...thì nồi sẽ trắng sáng trở lại.II.

BÀI TẬP DÙNG HÌNH VẼ Câu 1:Trong phòng thí nghiệm có thể điều chế SO3 nhờ vào dụng cụ như hình vẽ bên: Biết rằng phía trên dung dịch H2SO3 bão hòa luôn tồn tại lớ p khí SO2 cùng vớ i oxi không khí.

Một đoạn dây may xo đượ c nhúng vào dung dịch Fe2(SO4)3, sau đó đượ c nối vớ i một nguồnđiện làm dây may xo nóng đỏ, khi đó Fe2(SO4)3 bị nhiệt phân tạo ra Fe2O3 làm chất xúc tác chophản ứng tạo thành SO3.

Hãy cho biết:a. Tại các vị trí A, B, C có những chất nào?b. Sau phản ứng thu đượ c những chất nào có chứa lưu

huỳnh? Viết phươ ng trình.(A)

(B)

(C)-----------------------------------------------------------------------------------------

------------------







20

Câu 2: Có hỗn hợ p khí gồm: O2, O3, H2S, SO2. Sau khi dẫn hỗn hợ p khí qua hệ thống chứa 3dung dịch KI bão hòa, NaOH bão hòa, H2SO4 đậm đặc đượ c sắp xếp như hình vẽ dướ i đây tathu đượ c khí O2 sạch.

(A) (B) (C)

hh khí

a. Xác định các dung dịch A, B, C? Viết phươ ng trình chứng minh?b. Vai trò của H2SO4 đậm đặc trong bình (C) là gì?c. Cũng hỗn hợ p khí trên nhưng thay O2 bằng Cl2 thì có thể dùng bộ dụng cụ trên

tinh chế khí clo không?

Câu 3: Có ba ống nghiệm không nhãn, mỗi ống chứa 1 trong ba chất khí SO2, O2, HClkhông màu. Úp các ống nghiệm vào các chậu nướ c và thu đượ c kết quả như hình vẽ dướ i đây:

- - - - - - - - - - - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -

- - -- - -- - -- - -

- - -- - -- - -

- - -

- - -- - -- - -- - ---

---

- - - - - - - - - - - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -- - -

- - -- - -- - -- - -

- - -- - -- - -

- - -

- - -- - -- - -- - ---

---

- - - - -- - -- - -- - -

- - -

- - -

- - -- - -

- - -

- - ---

--- --------- -

---- --

--- -

--- -

--- -

--- -

--- -

--- -

--- -

--- -

--- -

------ -

--

- --

-

-

A B C

-- -- -- ----

a. Khí trong ống nghiệm nào tan trong nướ c tốt nhất?b. Xác định các khí trong từng ống nghiệm.c. Nếu thay nướ c ở chậu thứ hai bằng dung dịch NaOH thì quan sát thấy hiện tượ ng gì?

Câu 4: Có 4 ống nghiệm, mỗi ống đựng một trong các chất khí sau: HCl, O2, SO2, Cl2.Chúng đượ c úp ngượ c trên các chậu đựng nướ c. Sau 1 thờ i gian lấy dd thu đượ c nhỏ lên mẩugiấy quỳ tím, kết quả thu đượ c ở các hình (1), (2), (3), (4) như sau:(1): Quỳ tím không đổi màu. (2): Quỳ tím hóa đỏ rồi mất màu.(3): Quỳ tím hóa đỏ. (3): Quỳ tím hóa đỏ.

(1) (2) (3) (4)Hãy cho biết:a. Khí nào tan trong nướ c nhiều nhất?

Chậu 1 Chậu 2 Chậu 3







21

b. Khí nào không tan trong nướ c?c. Khí nào tan trong nướ c ít nhất?d. Khí nào có thể dự đoán là HCl? Biết rằng khí này tan nhiều trong nướ c tạo dd axit mạnh.e. Thêm vài giọt dd NaOH vào chậu B, nhận thấy mực nướ c trong ống nghiệm B dâng cao

hơ n. Vì sao lại xảy ra hiện tượ ng này?g. Ta có thể dự đoán khí trong ống nghiệm B là khí nào? Vì sao?

h. Ta có thể dự đoán khí trong ống nghiệm D là khí nào? Vì sao?Câu 5: Hình vẽ sau mô tả cách điều chế và nhận biết khí hiđro sunfua.

a. Viết PTHH của phản ứng điều chế khí hiđro sunfua.b. Nêu hiện tượ ng xảy ra của thí nghiệm trên. Giải thích và viết PTHH của phản ứng.c. Có thể thay dd HCl bằng dd H2SO4 đặc không? Giải thích.Câu 6: Hình vẽ sau mô tả thí nghiệm điều chế và thử tính chất của SO2.a. Nếu bình C chứa dd KMnO4 hoặc dd Br2 thì sẽ có hiện tượ ng gì xảy ra? Trong phản ứng

này SO2 thể hiện tính chất gì? Viết PTHH của phản ứng.b. Nếu muốn chứng minh tính oxi hóa của SO2 thì bình C có thể chứa dd gì? Viết PTHH của

phản ứng.

III.

CÂU HỎI TÍCH HỢ P BẢO VỆ MÔI TRƯỜ NGCâu 1: Thủy ngân rất độc, nếu không may nhiệt kế thủy ngân bị vỡ thì có thể dùng chất nào

sau đây khử độc thủy ngân ?A. Nướ c B. Natri C. Bột Lưu huỳnh D. Bột sắt.

Câu 2: Khí SO2 do các nhà máy thải ra là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trườ ng.Tiêu chuẩn quốc tế qui định nêu lượ ng SO2 vượ t quá 30.10-6 mol/m3 thì coi là không khí bị ônhiễm. Ngườ i ta lấy 50 lít không khí ở một thành phố và phân tích thấy có 0,012 mg SO2.Lượ ng SO2 có trong 1 m3 không khí này là :

Giấy Giấ tẩm

dd

FeS

Hình 2.16

dd

Na2

Bình C







22

A. 1,57.10-6 mol/m3 B. 2,57.10-6 mol / m3 C. 3,57.10 -6 mol/ m3 D. 4,57.10 -6 mol/ m3

Câu 3: Khí nào sau đây gây ra hiện tượ ng mưa axit:A. CH4 B. NH3 C. SO2 D. H2

Câu 4: Trong khi làm thí nghiệm tại lớ p hoặc trong các giờ thực hành hóa học, có một số khí thải gây độc hại cho sức khỏe như : Cl2, H2S, SO2, NO2, HCl. Có thể giảm thiểu các khí

thải đó bằng cách nào sau đây:A.

Nút bông tẩm nướ c vôi trong hoặc sục ống dẫn khí vào chậu đựng nướ c vôiB.

Nút bông tẩm ancol etylic hoặc sục ống dẫn khí vào chậu đựng ancol etylicC.

Nút bông tẩm giấm ăn hoặc sục ống dẫn khí vào chậu đựng giấm ănD.

Nút bông tẩm nướ c muối hoặc sục ống dẫn khí vào chậu đựng nướ c muối.Câu 5: Nồng độ SO2 trong không khí ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội cao hơ n

những khu vực lân cận là do nguyên nhân nào sau đâyA. xe buýt sử dụng dầu chứa S là nguồn phát SO2

B. thành phố là nơ i sản xuất H2SO4 làm tănh khí thải SO2

C. hai thành phố này có trữ lượ ng lưu huỳnh lớ nD. không có đáp án nào đúng

Câu 6: Năm 1954 có hơ n 4000 ngườ i dân luân đôn chết do khói mù quang hoá. Khói mùquang hoá gồm những chất nào .

A. CO2, H2, O2, Cl2, bụi… B. CH4, H2 S, NH3, Cl2, HCl…C. CO2, H2 S, NH3… D. NO2, CO, O3, SO2,bụi…

Câu 7: Nguyên nhân chính gây ra mưa axit làA. Khí SO2, NO2 trong không khí B. Khí NH3, khí Cl2 trong không khíC. Khí O3, khí CO trong không khí D. Khí CH4, khí C2H4 trong không khí

Câu 8: Làng nghề sản xuất nướ c mắm ở Tỉnh Gia bị ô nhiễm nặng là do chất thải nàoA. H2S B. NO2 C. Cl2 D. SO2

Câu 9: Giải quyết vấn đề sươ ng mù quang hoá như thế nàoA. phân tán chất ô nhiễm từ các ống khói bằng các ống khói cao hơ nB. tăng cườ ng sử dụng các phươ ng tiện giao thông công cộngC. sử dụng các nhiên liệu sạch để thay thế D. tất cả các phươ ng án trên

Câu 10: Sau khi thua trận, ngườ i tàu thườ ng xây đền chùa để cất của cải để chờ mangvề n ướ c.Nếu đến những nơ i đền chùa đó về thườ ng hay bị ốm rồi tử vong .Nếu bạn là nhà

hóa học, muốn lấy đượ c của cải thì làm cách nào sau đây?A. Cho giấm ăn vào B. Cho S vào C. Cho NaOH vào D. Gia nhiệt

Câu 11: H2SO4 , P2O5 , CaO thườ ng đượ c dùng làm tác nhân hút nướ c để làm khô các

chất khí.Có thể dùng chất nào trong số chất trên để làm khô khí H2S?

A. H2SO4(đ). B. CaO

C. P2O5. D. Các chất trên đều đượ c







23

2.7. BÀI AXIT SUNFURIC – MUỐI SUNFAT

I.

TÌNH HUỐNG THỰ C TIỄNCâu hỏi 1: Vì sao không nên đổ nướ c vào axit sunfuric đậm đặc mà chỉ có thể đổ axit

sunfuric đậm đặc vào nướ c ?Giải thích: Trong bất kì quuyển sách hóa học nào cũng ghi câu sau để cảnh tỉnh bạn

đọc: “ Trong bất kì tình huống nào cũng không đượ c đổ nướ c vào axit sunfuric đậm đặc, mà

chỉ đượ c đổ từ từ axit sunfuric đặc vào nướ c”. Vì sao vậy ?Khi axit sunfuric gặp nướ c thì lập tức sẽ có phản ứng hóa học xảy ra, đồng thờ i sẽ tỏa ra

một nhiệt lượ ng lớ n. Axit sunfuric đặc giống như dầu và nặng hơ n trong nướ c. Nếu bạn chonướ c vào axit, nướ c sẽ nổi trên bề mặt axit. Khi xảy ra phản ứng hóa học, nướ c sôi mãnh liệt vàbắn tung tóe gây nguy hiểm.Trái lại khi bạn cho axit sunfuric vào nướ c thì tình hình sẽ khác:axit sunfuric đặc nặng hơ n nướ c, nếu cho từ từ axit vào nướ c, nó sẽ chìm xuống đáy nướ c, sauđó phân bố đều trong toàn bộ dung dịch. Như vậy khi có phản ứng xảy ra, nhiệt lượ ng sinh rađượ c phân bố đều trong dung dịch, nhiệt độ sẽ tăng từ từ không làm cho nướ c sôi lên một cáchquá nhanh.

Một chú ý thêm là khi pha loãng axit sunfuric bạn luôn luôn nhớ là phải đổ từ từ axitvào nướ c và không nên pha trong các bình thủy tinh. Bở i vì thủy tinh sẽ dễ vở khi tăng nhiệt độ khi pha.

Ý nghĩ a: Vấn đề an toàn khi làm thí nghiệm đượ c đặt lên hàng đầu trong những tiết dạycó sử dụng hóa chất. Đặc biệt khi tiếp xúc vớ i axit H2SO4 đặc thì rất nguy hiểm.Câu hỏi 2: “Hiện tượ ng mư a axit” là gì ? Tác hại như thế nào ?

Giải thích: Khí thải công nghiệp và khí thải của các động cơ đốt trong ( ô tô, xe máy) cóchứa các khí SO2, NO, NO2,…Các khí này tác dụng vớ i oxi O2 và hơ i nướ c trong không khínhờ xúc tác oxit kim loại ( có trong khói, bụi nhà máy) hoặc ozon tạo ra axit sunfuric H2SO4 và

axit nitric HNO3.2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4

2NO + O2 → 2NO2 4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3

Axit H2SO4 và HNO3 tan vào nướ c mưa tạo ra mưa axit. Vai trò chính của mưa axit làH2SO4 còn HNO3 đóng vai trò thứ hai.Hiện nay mưa axit là nguồn ô nhiễm chính ở một số nơ itrên thế giớ i.Mưa axit làm mùa màng thất thu và phá hủy các công trình xây dựng, các tượ ngđài làm từ đá cẩm thạch, đá vôi, đá phiến ( các loại đá này thành phần chính là CaCO3):

CaCO3 + H2SO4 → CaSO4 + CO2↑ + H2OCaCO3 + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2↑ + H2O

Ý nghĩ a: Ngày nay hiện tượ ng mưa axit và những tác hại của nó đã gây nên những hậuquả nghiêm trọng, đặc biệt là ở những nướ c công nghiệp phát triển. Vấn đề ô nhiễm môi trườ ngluôn đượ c cả thế giớ i quan tâm. Việt Nam chúng ta đang rất chú trọng đến vấn đề này. Do vậy







24

mà giáo viên phải cung cấp cho học viên những hiểu biết về hiện tượ ng mưa axit cũng như táchại của nó nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trườ ng. Cụ thể giáo viên có thể đặt câu hỏi trêncho học viên trả lờ i sau khi dạy xong phần Sản xuất axit sunfuric trong bài “Axit sunfuric.Muối sunfat”.

II.BÀI TẬP DÙNG HÌNH VẼ

Câu 1: Cho thí nghiệm đượ c mô tả như hình vẽ sau:

a. Nêu hiện tượ ng xảy ra ở 2 ống nghiệm.b. Thí nghiệm trên đượ c dùng để nghiên cứu TCHH nào của axit H2SO4?

c. Vai trò của bông tẩm dd NaOH là gì?Câu 2: Cách pha loãng dd H2SO4 đặc trong ống nghiệm nào đúng? Giải thích.

(A) (B)

Câu 3: Cho thí nghiệm đượ c mô phỏng như hình dướ i đây:

Khi đổ cốc A vào cốc B thì kim cân thay đổi như thế nào? Giải thích và viết PTHH của phảnứng (nếu có).

III.CÂU HỎI LIÊN QUAN TỚ I THỰ C TIỄN CUỘC SỐNGCâu 1: Cho H2SO4 đặc vào đườ ng kính một thờ i gian thì thấy đườ ng bị đen, đó là do

điều gì sau đây?

A. Do H2SO4 đặc có tính oxi hóa mạnhB. Do H2SO4 đặc có tính axit và tính oxi hóa mạnh

C. Do H2SO4 đặc lấy nướ c của đườ ng

D. Do H2SO4 đặc có tính axit mạnh

Câu 2: Bạn của em chẳng may bị phỏng bở i H 2SO4 đặc. Hỏi phải sơ cứu bằng hóa chất

nào trướ c khi đi bệnh viện A. NaHSO3 B. NaHCO3 C. dấm chua D. NaOH

H2SO4 loãng

Cu

Bôn tẩm dd NaOH

Cu

H2SO4 đặc

Quỳ tím ướ t







25

2.8. GIÁO ÁN THỰ C NGHIỆMGiáo án bài CLO

1. M ụ c tiêu bài họ c:- H ọc sinh biế t: Một số tính chất vật lí, ứng dụng, phươ ng pháp điều chế clo trong phòng thí

nghiệm và trong công nghiệp. Clo là chất khí độc hại.- H ọc sinh hiể u:

+ Tính chất hoá học cơ bản của clo là tính chất oxi hoá mạnh: Oxi hoá kim loại, phi kim vàmột số hợ p chất. Clo có tính oxi hoá mạnh là do có độ âm điện lớ n.

+ Trong một số phản ứng clo còn thể hiện tính khử.- H ọc sinh vận d ụng: Viết các phươ ng trình phản ứng minh họa cho tính oxi hoá mạnh và

tính khử của clo, phươ ng trình điều chế clo trong phòng thí nghiệm. 2. Chuẩ n b ị đồ dùng d ạ y họ c- Hóa chấ t: Bình đựng khí clo, bình đựng nướ c clo, Na, dây Fe, dd KI, dd KBr, giấy quỳ

tím, dd KMnO4, dd HCl đặc, Zn, cát.- Dụng cụ:

+ Ống nghiệm, giá đỡ , kẹp ống nghiệm, kẹp gắp, dao, ống nhỏ giọt, đèn cồn, ống dẫn khí,mảnh bìa cứng.

+ Hình vẽ:

- Phiế u học t ậ p:

Phiếu học tập 1:+ Viết cấu hình electron của clo (Z = 17).+ Sự phân bố electron vào các obitan ở trạng thái cơ bản và trạng thái kích thích. Từ đó cho

biết số oxi hóa có thể có của clo.+ Công thức cấu tạo và công thức electron của phân tử Cl2.+ So sánh độ âm điện của clo vớ i các nguyên tố khác.+ Số electron lớ p ngoài cùng, từ đó cho biết khuynh hướ ng chung của clo. Kết luận về tính

chất của clo.+ Dự đoán những tính chất hóa học của clo.

dd HCl

Mn

Bôngtẩm dd







26

Phiếu học tập 2:Tìm những hình ảnh, tư liệu về ứng dụng của clo (trong đờ i sống, công nghiệp, nông nghiệp)

và tác hại của clo và những vấn đề về môi trườ ng có liên quan đến clo.

Phiếu học tập 3:a. Clo tác dụng đượ c vớ i những chất nào sau đây: Al, H2, NaF, NaI, NaOH. Viết các PTHH

xảy ra.b. Viết 2 PTHH điều chế FeCl3 từ Cl2.

3. Phươ ng pháp d ạ y họ c- PP đàm thoại tìm tòi.- PP dạy học nêu vấn đề kết hợ p sử dụng BTHHTN và phươ ng tiện trực quan.

4. Thiế t kế các hoạ t độ ng họ c tậ p

Hoạt động của GV Hoạt động của HS Hoạt động khở i động: Clo là nguyên tố

tiêu biểu và quan trọng nhất trong nhómhalogen. Trong chiến tranh thế giớ i thứ 2,phát xít Đức đã dùng khí clo để làm vũ khígiết ngườ i hàng loạt. Tại sao phát xít Đức lạisử dụng clo làm vũ khí hóa học? Clo cónhững tính chất vật lí và tính chất hóa học gì?Clo có những ứng dụng gì và điều chế như

thế nào?

Hoạt động 1: Tìm hiểu TCVL của cloGV: giớ i thiệu lọ khí clo điều chế sẳn cho

HS quan sát.GV: N ế u nhà máy hóa chấ t thải tr ự c tiế p

khí clo ra không khí bằ ng nhữ ng ố ng khói r ấ tcao thì có gây ngộ độc cho con ngườ i số ng

trong khu vự c đ ó hay không? T ại sao?

Hoạt động 2: Nghiên cứu TCHH củaclo

- GV: Yêu cầu HS thảo luận nhóm hoànthành phiếu học tập 1

I.Tính chất vật lí

HS tìm hiểu SGK và quan sát lọ khí clo, rútra những tính chất vật lí quan trọng của clo:+ Tr ạng thái, màu, mùi, t ỉ khố i so vớ i không

khí.

+ Nhiệt độ hoá lỏng, hóa r ắ n.

+ Tính tan

II.Tính chất hoá học:HS:- Cấu hình e: 1s22s22p63s23p5.- Clo có các số oxi hóa: +1, +3, +5, +7.- Công thức e:- Công thức cấu tạo: Cl – Cl- Độ âm điện clo (3,16) nhỏ hơ n F (3,98), O







27

- GV: Em hãy cho biết clo có thể tác dụng

đượ c vớ i những chất nào?- GV làm thí nghiệm sắt tác dụng vớ i clo

như hình vẽ GV: - Nêu hiện t ượ ng xả y ra.

- Viế t PTHH của phản ứ ng.

- Nêu công d ụng của t ấ m bìa cứ ng và

nướ c.

- Cho biế t vai trò của Fe và Cl2.

(Chú ý: chỉ cho nướ c vào khi bắt đầu TN)- GV lưu ý hợ p chất tạo thành có liên kết

ion và sắt có số oxihoá lên đến +3.

- GV hướ ng dẫn HS viết PTHH.- GV lưu ý điều kiện phản ứng: chiếu sáng

mạnh. Nếu lấy đúng tỉ lệ mol 1 :1 thì sẽ nổ.

(3,44) nhưng lớ n hơ n các nguyên tố khác nêntrong hợ p chất vớ i F, O, clo có số oxi hóadươ ng, còn trong hợ p chất vớ i các nguyên tố khác clo có số oxi hóa âm- Clo có tính oxi hoá mạnh. Trong phản ứng

hoá học clo dễ thu thêm một e để trở thành

anion Cl-.Cl + 1e Cl-

HS: clo có thể tác dụng vớ i kim loại, hiđro,nướ c, dd kiềm, muối của các halogen và cácchất khử khác như FeCl2, SO2, …1.Tác dụng vớ i kim loại

- HS quan sát hiện tượ ng, viết phươ ng trình

phản ứng0

Fe2 +0

2Cl3 →

0t 3

13

ClFe2−+

[kh] [O]- HS: Bìa cứng để ngăn clo thoát ra ngoài,

cát để ngăn các hạt FeCl3 rơ i trực tiếp lên đáybình làm vỡ bình.

- HS viết tiếp 1 số PTHH của phản ứng:Cu + Cl2 Al + Cl2

2.Tác dụng vớ i hiđro- HS viết phươ ng trình phản ứng

0

2H +0

2Cl → as

11

ClH2−+

H = - 91,8 kJ

3.Tác dụng vớ i nướ c và dd kiềm

F

H

Bìa







28

- GV giớ i thiệu thêm một số phản ứng HHcủa clo vớ i các phi kim khác

S + Cl2 SCl2 ( t0 thườ ng)2S + Cl2 S2Cl2 ( 1300C )

Sản phẩm đều là các hợ p chất cộng hoá trị.

- GV: Yêu cầu HS làm thí nghiệm: cho

mẫ u giấ y qu ỳ khô vào 2 bình đự ng khí clo và

bình đự ng nướ c clo. Nêu hiện t ượ ng, giải

thích, viế t PTHH của phản ứ ng xả y ra.

- GV: nêu vai trò của clo trong 2 phảnứng?

- GV đặt câu hỏi: Tại sao nướ c máy thườ ngdùng ở các thành phố lại có mùi khí clo?

- GV hướ ng dẫn HS làm thí nghiệm Cl2 tácdụng vớ i muối bromua và muối iotua, sau đógiải bài tập thực nghiệm:

+ Nêu hiện t ượ ng xả y ra.

+ Viế t PTHH của phản ứ ng.

+ So sánh tính oxi hóa của Cl2 vớ i Br 2 , I 2.

- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứnggiữa clo vớ i SO2, FeCl2. Xác định vai trò của

- HS quan sát: Bình đựng khí clo giấy quỳ không đổi màu. Bình đựng nướ c clo ban đầuquỳ tím chuyển thành màu đỏ (do phản ứngsinh ra axit HCl), sau đó mất màu (do phảnứng sinh ra HClO là chất oxi hóa mạnh, cótính tẩy màu).

- HS xác định số oxi hoá của clo và rút ravai trò của clo trong phản ứng (vừa là chấtkhử, vừa là chất oxi hóa), phản ứng thuộc loạitự oxi hóa - khử.

0

2Cl + H2O11

ClH−+

+11

ClOH++

0

2Cl + 2NaOH11

ClNa−+

+11

ClONa++

+

H2O

4.Tác dụng vớ i muối của các halogenkhác- HS: nêu hiện tượ ng- HS viết phươ ng trình phản ứng:

Cl2 + 2NaBr 2NaCl + Br2 Cl2 + 2KI 2KCl + I2

- HS: tính oxi hóa của clo mạnh hơ n brom,iot.

5.Tác dụng vớ i các chất khử khác

-HS viết PTHH, xác định vai trò các chấttheo yêu cầu.

- HS hoàn thành phiếu học tập 3 và kết luậnvề tính chất hóa học của clo+ Clo là phi kim hoạt động.+ Tính chất hóa học đặc trưng của clo là tính

oxi hóa mạnh, clo oxi hóa đượ c nhiều đơ nchất và hợ p chất.+ Trong một số phản ứng hóa học, clo còn

thể hiện tính khử.

III. Ứ ng dụng







29

các chất trong phản ứng.

Hoạt động 3: Củng cố tính chất hóa họccủa clo

- GV yêu cầu HS làm phiếu học tập 3.

Hoạt động 4:- GV: yêu cầu HS thảo luận nhóm và trả

lờ i các câu hỏi trong phiếu học tập 2

Hoạt động 5:- GV Trong tự nhiên clo có thể tồn tại

dạng đơ n chất hay không? Tại sao?- GV Trong tự nhiên clo có mặt trong

những loại hợ p chất nào?

Hoạt động 6:- GV: yêu cầu HS nêu nguyên tắc điều chế

clo.

- GV treo hình vẽ điều chế khí clo trongphòng thí nghiệm và đặt ra các câu hỏi:

+ Viế t PTHH đ iề u chế khí clo t ừ MnO2 và

dd HCl đặc.

+ Khí clo thu đượ c có t ạ p chấ t không?

+ Nêu vai trò của bình A, B và bông t ẩ mdd NaOH.Bình A, B chứ a dd gì?

+ Có thể dùng chấ t khác để thay thế MnO2

không?

- HS tham khảo SGK và trả lờ i phiếu họctập 3.IV. Trạng thái tự nhiên - HS từ tính oxi hoá mạnh của clo từ đó rút

ra:+ Trong tự nhiên clo chỉ tồn tại dạng hợ p

chất+ Clo tồn tại chủ yếu là muối clorua: NaCl,

KCl.V. Điều chế - HS: Nguyên tắc điều chế clo là oxi hoá ion

Cl- thành Cl2 tự do2Cl- Cl2 + 2e

1. Trong phòng thí nghiệm

- HS viết phươ ng trìnhMnO2 + 4HCl →

0t MnCl2 + Cl2 +

2H2O- HS: Từ phươ ng trình thấy đượ c Cl2 có lẫn

tạp chất là khí HCl và hơ i nướ c.- HS: Bình A, B dùng để loại tạp chất. Bông

tẩm dd NaOH để ngăn Cl2 dư thoát ra ngoài.Bình A chứa dd NaCl (loại khí HCl), bình Bchứa dd H2SO4 đặc (loại hơ i nướ c).- HS: có thể dùng KMnO4, KClO3 để thay

thế MnO2.

2. Trong công nghiệpHs kết hợ p sgk để biết thêm về pp điều chế

clo trong công nghiệp:

2NaCl + 2H2Ocmn

đ pdd → 2NaOH + H2 +

Cl2







30

- GV yêu cầu HS về viết PTHH của phảnứng giữa KMnO4, KClO3 vớ i HCl đặc.

- GV: Để sản xuất clo trong công nghiệp

vớ i lượ ng lớ n, giá thành rẻ ngườ i ta sử dụngnguyên liệu nào để điều chế clo?

- GV: nêu phươ ng pháp điều chế clo trongcông nghiệp từ NaCl, viết PTHH xảy ra

5.C ủ ng cố :Câu 1. Không khí bị ô nhiễm clo gây ra những tác hại nào sau đây.A. cây lá úa vàng, gây thiệt hại cho năng suất cây trồng B. động vật nuôi chết hàng loạtC. phá huỷ các công trình công cộng D. hình thành mưa axit

Câu 2. Những phát biểu nào sau đây về tính chất vật lí của clo là saiA. là khí màu vàng lục, mùi xốcB. khí clo rất độc, phá hoại niêm mạc đươ ng hô hấpC. nhẹ hơ n không khí tan rất nhiều trong nướ cD. tan nhiều trong dung môi hữư cơ

Câu 3: Khi mở vòi nướ c máy, nếu chú ý sẽ phát hiện mùi lạ. Đó là do nướ c máy còn lưu giữ mùi chất sát trùng là clo và ngườ i ta giải thích khả năng diệt khuẩn của nướ c clo là do

A. Clo độ nên có tính sát trùng.B. Clo có tính oxi hóa mạnh.

C. có HClO, chất này có tính oxi hóa mạnh.D. Có oxi nguyên tử nên có tính oxi hóa mạnh.

Câu 4: Để diệt chuột ở ngoài đồng, ngườ i ta có thể cho khí clo qua những ống mềm dẫn vàohang chuột. Hai tính chất nào của clo đã cho phép làm như vậy?







31

KẾT QUẢ

Chúng tôi tiến hành kiểm tra 2 lớ p TN và 2 lớ p ĐC vớ i bài kiểm tra.

Sau khi kiểm tra, chúng tôi chấm bài theo thang điểm 10. Sắp xếp kết quả theo thứ tự từ 0

điểm đến 10 điểm, và phân loại theo 3 nhóm:

+ Nhóm khá, giỏi: điểm 7, 8 và 9, 10.

+ Nhóm trung bình: điểm 5, 6.

+ Nhóm yếu, kém: dướ i 5 điểm.

Kết quả đượ c tổng hợ p theo bảng sau:

Bảng 3.1. T ổ ng hợ p k ế t quả học t ậ p của 3 bài kiể m tra

Đối tượ ng % Yếu, kém % Trung bình % Khá, giỏi

TN 4.01 21.49 74.50

ĐC 7.57 32.61 59.82

Hình 3.1. Biể u đồ t ổ ng hợ p k ế t quả học t ậ p của 3 bài kiể m tra

Từ kết quả xử lí số liệu thực nghiệm, chúng tôi nhận thấy:

- Điểm trung bình cộng của các lớ p TN luôn cao hơ n các lớ p ĐC.

- Tỉ lệ % điểm khá, giỏi của lớ p TN luôn cao hơ n hẳn so vớ i lớ p ĐC.

Các kết quả trên đã khẳng định đượ c hiệu quả của đề tài nghiên cứu.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ







32

1. Kết luận

Đối chiếu vớ i mục đích và nhiệm vụ của đề tài nghiên cứu, đề tài đã cơ bản hoàn thành và

thu đượ c những kết quả như sau:

- Đã sưu tầm, hệ thống đượ c những cơ sở lí luận đồng thờ i đã tiên hành xây dựng và sử dụng

hệ thống BTHHTN, tình huống thực tiễn, tích hợ p bảo vệ môi trườ ng theo hướ ng dạy học tích

cực trong từng bài cụ thể của phần hóa phi kim lớ p 10 - đây là một trong những hướ ng đổi mớ i

quan trọng của nền giáo dục nướ c ta.

- Xây dựng 1 giáo án minh họa cho việc sử dụng BTHHTN, tình huống thực tiễn, tích hợ p

bảo vệ môi trườ ng theo hướ ng dạy học tích cực khi nghiên cứu bài mớ i, bài luyện tập.

- Đã tiến hành thực nghiệm sư phạm ở trườ ng THPT Tôn Đức Thắng (huyện Tân Phú, tỉnh

Đồng Nai) giáo án đã biên soạn. Sau giờ dạy đã tiến hành trao đổi, rút kinh nghiệm, cho tiến

hành 2 bài kiểm tra, chấm bài và xử lí thống kê kết quả thu đượ c cho thấy kết quả học tập ở lớ p

thực nghiệm luôn cao hơ n ở lớ p đối chứng.

2. Kiến nghị

2.1. V ớ i Bộ Giáo d ụ c và Đ ào tạ o

- Biên soạn thêm các dạng bài tập thực nghiệm, tình huống thực tiễn, tích hợ p bảo vệ môi

trườ ng trong SGK, SBT.

- Tăng cườ ng cơ sở vật chất, thiết bị cho các trườ ng học, tiến tớ i đưa dạng bài tập thực

nghiệm có tính chất thực hành vào việc kiểm tra, đánh giá chất lượ ng học tập của HS. 2.2. V ớ i Sở Giáo d ụ c và Đ ào tạ o

- Tăng cườ ng sử dụng các dạng BTHHTN, tình huống thực tiễn, tích hợ p bảo vệ môi trườ ng

trong đề kiểm tra học kì cho HS.

2.3. V ớ i giáo viên

- Tích cực tham gia xây dựng và sử dụng BTHHTN, tình huống thực tiễn, tích hợ p bảo vệ

môi trườ ng trong các giờ lên lớ p, hoạt động ngoại khóa.

2.4. V ớ i họ c sinh- Chú ý rèn luyện k ĩ năng giải BTHHTN, k ĩ năng thực hành thí nghiệm.

- Nâng cao tính tích cực trong học tập, vận dụng kiến thức đã học để giải thích các hiện

tượ ng thực tiễn trong đờ i sống và sản xuất.







TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Cao Thị Thiên An (2011), Phân d ạng và phươ ng pháp giải bài t ậ p hóa học 10, NXB

ĐHQG Hà Nội.

2. Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), SGK hóa học 10 nâng cao, NXB GD.

3.

Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), SGK hóa học 10, NXB GD.4. Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), SBT hóa học 10 nâng cao, NXB GD.

5. Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), SBT hóa học 10, NXB GD.

6. Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), SGV hóa học 10 nâng cao, NXB GD.

7. Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), SGV hóa học 10, NXB GD.

8. Bộ Giáo dục và Đào Tạo (2006), Tài liệu bồi d ưỡ ng giáo viên hóa học 10, NXB GD.

9. Nguyễn Hải Châu, Vũ Anh Tuấn (2007), Đổ i mớ i phươ ng pháp d ạ y học và kiể m tra đ ánh

giá môn hóa học 10, NXB Hà Nội.10. Ngô Ngọc Minh Châu (2013), Thiế t k ế hệ thố ng tình huố ng gắ n vớ i thự c tiễ n trong d ạ y

học hóa học 10, SKKN THPT Trấn Biên.

11. Tô Mạnh Cườ ng (2012), Xây d ự ng và sử d ụng hệ thố ng bài t ậ p thự c nghiệm phần phi

kim lớ p 10 nâng cao theo hướ ng d ạ y học tích cự c, Luận văn thạc s ĩ ĐHSP TP Hồ Chí Minh.

12. Hoàng Thị Mỹ Dung (2012), S ử d ụng bài t ậ p thự c tiễ n trong d ạ y học hóa học, SKKN

THPT Thanh Bình.

13. Cao Cự Giác (2003), Bài t ậ p lí thuyế t và thự c nghiệm hóa học t ậ p 1 hóa học vô cơ , NXBGD.

14. Cao Cự Giác (2009), Thiế t k ế và sử d ụng bài t ậ p thự c nghiệm trong d ạ y và học hóa học,

NXB GD.

15. Lâm Huỳnh Thị Ngọc Hạnh (2013), Lồng ghép giáo d ục môi tr ườ ng vào bộ môn hóa học

trung học phổ thông, SKKN TTGDTX V ĩ nh Cửu.

16. Trần Thị Hoa Sen (2013), M ột số liên hệ thự c tiễ n trong bài d ạ y hóa học 10, SKKN

TTGDTX Biên Hòa.

WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM

Documents

NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC BẰNG CÁCH LỒNG GHÉP, TÍCH HỢP KIẾN THỨC THỰC TIỄN, BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ HỆ THỐNG BÀI TẬP LIÊN QUAN TỚI HÌNH