Najpikniejsze miasta

Jerozolima

Jerozolima najwiksze miasto Izraela, stolica administracyjna Dystryktu Jerozolimy i stolica pastwa Izraela (Jerozolima jest stolic wedug izraelskiego prawa ). Znajduje si tutaj oficjalna siedziba prezydenta, wikszo urzdw pastwowych, sd najwyszy, parlament i inne.

Organizacja Narodw Zjednoczonych i wikszo pastw nie uznaj Jerozolimy jako stolicy Izraela, pozostawiajc t kwesti sporn do wyjanienia podczas przyszych negocjacji izraelsko-palestyskich. Autonomia Palestyska planuje utworzenie we Wschodniej Jerozolimie stolicy swojego pastwa. Wikszo pastw utrzymuje swoje ambasady w Tel Awiwie.

Jest to najwiksze miasto w kraju pod wzgldem powierzchni (123 km) i ludnoci (733 300 mieszkacw). Ley wrd gr Judei, rozcigajcych si pomidzy Morzem rdziemnym a Morzem Martwym. Miasto posiada dugowiekow histori i stanowi centralny punkt dla Judaizmu, Chrzecijastwa i Islamu.

Wspczesne miasto powstao wok Starego Miasta. Nowoczesne ydowskie dzielnice rozcigaj si w kierunku zachodnim, w stron aglomeracji Gusz Dan, natomiast dzielnice arabskie rozcigaj si po stronie wschodniej (Wschodnia Jerozolima) w kierunku Ramallah i Betlejem.

* Jerozolima

W Jerozolimie wystpuj ciepe i bezdeszczowe lata, oraz z powodu wysokoci nad poziomem morza stosunkowo chodne zimy. Wschodnia Jerozolima znajduje si na krawdzi Pustyni Judzkiej. Dzielnice pooone w gbokich dolinach s naturalnymi obszarami zieleni. Na zachd od miasta rozciga si obszar leny. Przy gwnych drogach zaoono parki. Wok Starego Miasta wybudowano promenady.

Widok miasta, na pierwszym planie Wzgrze witynne

Zgodnie z opisem biblijnym, krl Dawid panowa do 970 p.n.e., a nastpnie na tronie zasiad jego syn Salomon, ktry wybudowa wityni na Grze Moria w miecie. witynia Salomona (pniej nazywana Pierwsz wityni) odgrywaa decydujc rol w historii Izraela jako miejsce przechowywania Arki Przymierza. Miasto stao si centrum religijnym, kulturowym, politycznym, gospodarczym i militarnym Izraela. Po mierci krla Salomona nastpi rozam Krlestwa Izraela na dwa odrbne Krlestwa Izraela i Judy. Jerozolima zostaa stolic Krlestwa Judy.

Sanktuarium Zwojw Jerozolima to miejsce w ktrym przenikaj si kultury Zachodu ze Wschodem. Silne arabskie wpywy tworz specyficzn egzotyczn atmosfer. Jerozolima jest znana na wiecie przede wszystkim ze wzgldu na swoje religijne znaczenie, jest rwnie siedzib wielu instytucji kulturalnych. Najwaniejszym jest Muzeum Izraela, jest gwnym muzeum prezentujcym sztuk w Jerozolimie. Przyciga goci, z czego wiata. Zajmuje powierzchnie 20 akrw i obejmuje kilka budynkw z ekspozycjami. W Sanktuarium Zwojw prezentowane s dokumenty znad Morza Martwego. Skrzydo modzieowe, w ktrym realizuje si szeroki program edukacyjny, odwiedza kadego roku 100 tys. dzieci. Posiada ogrd rzeby.

Budynek Teatru Jedn z czoowych orkiestr grajcych w miecie jest Orkiestra Symfoniczna Jerozolimy, ktra funkcjonuje od lat 40. XX wieku. Wystpowaa ona w wielu miastach caego wiata, wliczajc w to Wiede, Frankfurt i Nowy Jork. Najblisze otoczenie Starego Miasta jest centrum kulturalnym Jerozolimy, w ktrym znajduj si Teatr Chana oraz Kino Jerozolimy. Palestyski Teatr Narodowy, zaoony w 1984, dziaa we Wschodniej Jerozolimie i przedstawia sztuk arabsk.

OgrodybotaniczneZ innych obiektw na uwag zasuguje biblijne ZOO, w ktrym zgromadzono zwierzta wspominane w Biblii. ZOO znajduje si w poudniowej czci miasta i jest finansowane przez rodzin Tisch.

Gra Oliwna wznosi si na wschd od Jerozolimy, przesania sob widok na gry Moabu i na Pustyni Judzk. Od Jerozolimy oddziela j Dolina Cedronu. Gra Oliwna jest najbardziej na poudnie wysunitym cyplem Wzgrz Beniamina, z ktrymi czy si poprzez Gr Skopus. Nazwa Gra Oliwna jest uzasadniona tradycj. Rosy na niej niegdy liczne gaje oliwne. O jednym takim gaju wspominaj Ewangelie (zob. Mt 26,36 i par.; J 18,1).

Uniwersytet Hebrajski W Jerozolimie swoj siedzib ma kilka uczelni, z Uniwersytetem Hebrajskim (zaoony w 1925) na czele. W zarzdzie szkoy zasiadali intelektualici o ydowskich korzeniach, tacy jak Albert Einstein i Zygmunt Freud. Kilku laureatw Nagrody Nobla jest absolwentami tego uniwersytetu, ostatni z nich to: Avram Hershko, David Gross i Daniel Kahneman. Uniwersytet mieci w swoich murach Bibliotek Narodow, ktra zawiera ponad 5 mln ksiek. Biblioteka jest jednym z najwikszych na wiecie stranikw ksiek na temat narodu ydowskiego. Uniwersytet posiada trzy kampusy: na Grze Skopus, w osiedlu Giv'at Ram i medyczny kampus przy Szpitalu Hadassah Ein Kerem. Szpital Hadassah Ein Kerem

Dolina zniszczonych gmin ydowskichInstytut Yad Vashem przyznaje tytu "Sprawiedliwy Wrd Narodw wiata". Znajduje si tu narodowy pomnik ofiar Holocaustu oraz najwiksza na wiecie biblioteka z informacjami o Holocaucie (okoo 100 000 ksiek i artykuw). Kompleks Instytutu obejmuje nowoczesne muzeum przedstawiajce histori ludobjstwa narodu ydowskiego, prezentujce take eksponaty z historii poszczeglnych rodzin i jednostek. Jeden z pomnikw upamitnia 1,5 mln ydowskich dzieci, ktre zginy z rk nazistw. Instytut jest placwk muzealn, kulturaln, owiatow i badawcz

Jerozolima odgrywa wan rol dla trzech wielkich religii monoteistycznych: judaizmu, chrzecijastwa i islamu oraz kilku mniejszych grup religijnych. Rocznik statystyczny z 2000 roku wymienia w miecie: 1204 synagogi, 158 kociow i 73 meczety. Co jaki czas dochodzi do rnych tar i kontrowersji, zwaszcza wok Wzgrza witynnego.

Chrzecijastwo szanuje Jerozolim nie tylko za wielk rol jak odegrao to miasto w Starym Testamencie, lecz take za jego znaczenie w yciu Jezusa Chrystusa. Zgodnie z biblijnymi opisami, Jezus zosta zaniesiony do Jerozolimy wkrtce po urodzeniu, a pniejsze jego ycie bardzo czsto przeplatao si ze wityni Jerozolimsk. Przypuszczalne miejsce ostatniej wieczerzy Jezusa znajdowao si na Grze Syjon, w budynku w ktrym mieci si grobowiec krla Dawida.

Brama Damasceska, gwne wejcie do muzumaskiej dzielnicy w Jerozolimie.

Wedug ortodoksyjnie pojmowanych zasad islamu, takie manekiny z ludzk twarz to blunierstwo. Sklepik z chustami przy Drodze Krzyowej.

Centralny dworzec autobusowyPrzez centrum miasta przebiega gwna droga Talpiot-Atarot, ktra mniej wicej dzieli Jerozolim na cz wschodni i zachodni. Trakty komunikacyjne cz poszczeglne dzielnice z gwnymi drogami i autostrad.. Centralny dworzec autobusowy jest rwnoczenie dworcem midzynarodowym. Blisko 100 linii autobusowych rozjeda si std po caym miecie, dzielnicach podmiejskich i Izraelu. Arabskie autobusy utrzymuj komunikacj z terenami Autonomii Palestyskiej.

Najbardziej popularnymi sportami w Jerozolimie s pika nona i koszykwka. W Jerozolimie jest jeden z najpopularniejszych klubw Izraela, Beitar Jerozolima. Wrd kibicw druyny znajduje si kilku byych i obecnych wpywowych politykw, ktrzy czsto s obecni na meczach. Drug druyn pikarsk jest Hapoel Jerozolima. Prowadz one rozgrywki na stadionie Teddy Kollek. Z koszykwki jest tutaj klub Hapoel Jerusalem B.C. W Jerozolimie jest take Centrum Tenisowe z kortami na otwartym powietrzu.stadion Teddy KollekKort tenisowy

Nazaret

Nazaret jest nieformaln stolic izraelskich Arabw, ktrzy stanowi zdecydowan wikszo w miecie. W Ewangeliach Nazaret zostao przedstawione jako miejsce dorastania Jezusa Chrystusa, w zwizku z czym stao si miejscem pielgrzymek chrzecijan.

Nazaret jest najwikszym miastem i stolic administracyjn Dystryktu Pnocnego w Izraelu.Miasto jest pooone w naturalnej niecce pooonej na wysokoci 320 mn.p.m. na stokach wzgrz piciu wzgrz (Nebi Sa'in, Romane, Kufze, Rajme i Mount Sheikh), ktre od pnocy ograniczaj Dolin Ezdrelon. Ley 25 km od Morza Galilejskiego i 9 km na zachd od Gry Tabor. Jego stale rozwijajca si ku wschodowi dzielnica ydowska zamieszkana przez emigrantw nosi nazw Nazaret Illit (tzn. grna).

* Nazaret

Klimat Nazaretu zosta sklasyfikowany jako rdziemnomorski-pustynny. Pooenie w grzystej okolicy powoduje, e najprzyjemniejsz por roku jest wiosna i jesie, ze rednimi temperaturami okoo 20C. Latem temperatury dochodz do 40C, chocia najczciej wahaj si okoo 30-35C. Jednak zim temperatury spadaj nawet do 0C, chocia najczciej jest okoo 5C. Przewaaj wiatry pnocno-wschodnie i zachodnie, rednio wilgotne. Deszcze rozpoczynaj si w padzierniku i osigaj swoje maksimum w styczniu.

Bazylika Zwiastowania w Nazarecie W ostatnich latach wyoono znaczne sumy na renowacj uliczek i domw Nazaretu, dziki czemu to typowo arabskie miasteczko zyskao wiele uroku. Wrd labiryntu wskich uliczek znajduje si arabski Stary Rynek wok ktrego znajduj si najwaniejsze religijne zabytki miasta. Najwaniejszym chrzecijaskim kocioem jest Koci Zwiastowania. Wedug tradycji katolickiej, stoi on w miejscu w ktrym archanio Gabriel zwiastowa Marii narodzenie Jezusa (Ewangelia ukasza 1:26-31). Cerkiew prawosawna w. Gabriela znajduje si w miejscu alternatywnego zwiastowania narodzin Jezusa. Koci melchicki posiada koci wybudowany w miejscu, w ktrym prawdopodobnie staa synagoga, w ktrej naucza Jezus. Koci w. Jzefa stoi w tradycyjnej lokalizacji warsztatu Jzefa, ojca Jezusa. Koci Mensa Christi upamitnia miejsce w ktrym wedug tradycji Jezus spota si z apostoami po swoim zmartwychwstaniu. Na wzgrzu grujacym nad miastem wznosi si Bazylika Zmartywchwstania Jezusa, wzniesiona na polecenie Salezjan.

Minaret Biaego Meczetu w Nazarecie. Z obiektw muzumaskich znajdujcych si w Nazarecie najwaniejszym jest Biay Meczet (al-Abiad). Zosta on wzniesiony w 1808 i mia symbolizowa now er pokoju pomidzy mniejszociami narodowymi yjcymi w Nazarecie. Meczet Pokoju (al-Salam) jest pierwszym wspczesnie wybudowanym meczetem w miecie. Do 1960 jedynym meczetem w Nazarecie by Meczet Biay. Meczet al-Sheikh Amer zosta wybudowany w bezporednim ssiedztwie Bazyliki Zwiastowania i klasztoru eskiego. Szejk Amer by bratankiem synnego Saladyna, ktry pokona Krzyowcw. Meczet Nabi Sain wzniesiono w najwyszym punkcie Nazaretu. Jest to wspaniae miejsce do podziwiania panoramy Doliny Jezreel.

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2006 roku w miecie yo 64,8 tys. mieszkacw, z czego 75% Arabowie. Populacja miasta pod wzgldem wieku (dane z 2006): Wiek (w latach) Procent populacji w % 0-4 12,0%5-9 12,9%10-14 10,8%15-19 9,2%20-29 15,4%30-44 19,4%45-59 12,0%ponad 60 8,1%

Panorama Nazaretu

Jedno z osiedli Nazaretu

Tutejsza druyna pikarska Maccabi Akhi Nazareth F.C. gra w II lidze krajowej. Rozgrywki prowadzi na stadionie Ilut, ktry moe pomieci 5 tys. widzw. Klub zosta zaoony w 1967 i jest jednym z waniejszych arabskich klubw sportowych dziaajcych w Izraelu. Sport

Urzd miejskiNazaret Illit- nazwa miasta w jzyku hebrajskim oznacza Grne Nazaret, i odnosi si do pobliskiego starego miasta Nazaret, ktre w wikszoci jest zamieszkane przez ludno arabsk.

Nazaret IllitNazaret Illit funkcjonuje jako wane centrum przemysowe, handlowe i biznesowe dla caego regionu. Przemys jest sercem i pucem miasta, dajc zatrudnienie dla poowy mieszkacw. Funkcjonuje tutaj pi stref przemysowych (A, B, C, Har Yona i Ziporit), ktre cigle si rozrastaj. W krtkim czasie powstao tutaj ponad 100 zakadw przemysowych. Produkuje si tutaj wyroby elektroniczne, artykuy spoywcze, marmur, buty, metale, tkaniny i inne materiay, koncern Elite, wkiennicze Klil Yofi, motoryzacyjne jeepw Sofa, zbrojeniowe La'or, systemw klimatyzacji Acclimatic, i wiele innych.

Bardzo wan dziedzin lokalnej gospodarki jest turystyka. Nazaret Illit charakteryzuje si wspaniaymi krajobrazami i wieym grskim powietrzem. Korzystnie ulokowane punkty widokowe pozwalaj podziwia pikno Doliny Jezreel, gry Tabor i Dolnej Galilei. Dodatkowym atutem jest blisko starego miasta Nazaret, ktre przyciga wielu turystw i chrzecijaskich pielgrzymw. Nazaret Illit zainwestowao wiele pienidzy w stworzenie bogatej infrastruktury turystycznej, ktra oferuje liczne wycieczki, przejadki na osach, wycieczki samochodami terenowymi, moliwo obserwowania dzikich ptakw i wiele innych.

Koci dolny z Grot Zwiastowania Koci grny

Hotel Nazaret Costa Teguise

Tel Awiw

Tel Awiw-Jafa miasto pooone w Izraelu. Ley na rwninie Szaron nad Morzem rdziemnym, w zespole miejskim Gusz Dan.Chocia ogoszon przez Izrael stolic jest Jerozolima, jednak ONZ nie uznaje przynalenoci jej zachodniej czci do Izraela. Z tego powodu wikszo ambasad mieci si w Tel Awiwie. W latach 1949 - 1995 Polska i niektre inne pastwa uznaway Tel Awiw za stolic Izraela.Tel Awiw jest stolic Dystryktu Tel Awiwu. Jest drugim co do wielkoci miastem w Izraelu i jednym z najwikszych centrw technologicznych w pastwie.

* Tel Awiw-JaffaTel Awiw jest pooony na wybrzeu Morza rdziemnego w obszarze metropolitalnym Gusz Dan. Miasto powstao na pnoc od historycznego portu morskiego Jaffy, na nadmorskich wydmach i stosunkowo mao yznych gruntach. Cay ten obszar zosta wyrwnany i nie ma adnych wzniesie, a jedynymi charakterystycznymi cechami geograficznymi s linia brzegowa oraz ujcie rzeki Jarkon.

Z powodu rozwoju Tel Awiwu i aglomeracji Gusz Dan, nie istniej wyrane granice pomidzy Tel Awiwem a Jaff, oraz pozostaymi dzielnicami miasta. Tel Awiw jest pooony w odlegoci 60 km na pnocny-zachd od Jerozolimy i 90 km na poudnie od Hajfy. Graniczy od pnocy z Herzlij, z pnocnego-wschodu z Ramat Hasharon, od wschodu z Ramat Gan i Giv'atayim, od poudnia z Holon i Bat Yam.

Tel Awiw ma klimat rdziemnomorski, ktry charakteryzuje si gorcymi i wilgotnymi latami oraz chodnymi i deszczowymi zimami. Wiosna rozpoczyna si w marcu, a w drugiej poowie maja rozpoczyna si lato. rednia temperatura latem wynosi 26 C, a zim 12 C. Opady niegu s rzadkoci w Tel Awiwie, ale zdarza si spadek temperatury do 5 C. Najwiksze opady deszczu wystpuj pomidzy padziernikiem a kwietniem. Suma rocznych opadw atmosferycznych wynosi 530 mm.

Temperatura w kolejnych miesicach roku (w C) - rednia pomiarw z lat 1981-2000:

Od 1880 do portowego miasta Jaffa licznie napywali ydowscy imigranci z Europy. Byli to w wikszoci Aszkenazyjczycy, ktrzy zostali pobudzeni do Pierwszej Aliji ideami Syjonizmu. Ci nowi imigranci pragnli osiedli si w Ziemi Izraela i zaj si upraw roli. Z tego powodu wielu z nich osiedlio si na nadmorskich wydmach pooonych na pnoc od Jaffy. W ten sposb powstao osiedle Neve Tzedek (lata 1887-1896), ktrego powstanie jest uznawane za pocztki wspczesnego miasta Tel Awiw.Gdy w 1904 rozpocza si Druga Alija, grupa ydowskich imigrantw postanowia w 1906 zaoy now podmiejsk dzielnic na peryferiach Jaffy. Celem byo zbudowanie "w zdrowym rodowisku ydowskiego centrum miejskiego, ktre powstaoby zgodnie z planami, estetyk i wspczesn higien". W 1908 zakupiono 5 ha wydm na pnocny-wschd od Jaffy, na ktrych powstao osiedle mieszkaniowe Ahuzat Bayit. 11 kwietnia 1909 powstao drugie osiedle Nahalat Binyamin. W cigu roku zaoono gwne ulice, wybudowano sie wodocigow oraz 66 domw. Przydzielono take dziak budowlan dla nowego budynku liceum hebrajskiego w Herzlija, ktre zostao zaoone w 1906 w Jaffie. 21 maja 1910 dla nowego osiedla przyjeto oficjalnie nazw Tel Awiw.Nowa osada bardzo szybko si rozrastaa i w 1914 Tel Awiw zajmowa ju ponad 100 ha, na ktrych istniao kilka nowych osiedli mieszkaniowych. Pomylny rozwj zosta przerwany w kwietniu 1917, gdy wadze tureckie wydaliy ydw z Jaffy.Zaoenie Tel Awiwu.

Brytyjskie wadze usioway utrzymywa w Palestynie spokj, jednake bardzo szybko zaczy narasta tarcia polityczne pomidzy ydami a Arabami. 1 maja 1921 arabski tum zaatakowa ydowskich mieszkacw w Jaffie. Podczas tych rozruchw zgino 47 ydw i 48 Arabw, a rannych zostao 146 ydw i 73 Arabw. Zamieszki te sprawiy, e wielu ydw opucio wwczas Jaff i przeprowadzio si do Tel Awiwu, ktrego populacja wzrosa z 2 000 w 1920 do 34 000 w 1925].W 1925 Patrick Geddes stworzy generalny plan rozbudowy miasta, oparty na strukturze nowoczesnych tras komunikacyjnych i zielonych bulwarw. Plan przyja w 1925 Rada Miejska pod przewodnictwem Meira Dizengoffa. Korzystny rozwj miasta trwa do 1926. W latach 1927-1930 Tel Awiw ucierpia z powodu wiatowego kryzys gospodarczego. Jednoczenie rodzio si ycie kulturalne, pobudzone do rozwoju przez powstanie w 1931 teatrw Habima i Ohel. W 1934 Tel Awiw otrzyma prawa miejskie.Populacja miasta dramatycznie wzrosa podczas Pitej Aliji, gdy wielu ydw uciekao z Europy po dojciu nazistw do wadzy w Niemczech. Wielu z nich osiedlio si w Tel Awiwie, zwikszajc jego populacj do 150 000 w 1937 (w porwnaniu w Jaffie yo wwczas 69 000 mieszkacw). Strajk arabskich dokerw w Jaffie, a nastpnie arabskie rozruchy 1936-1939 w Palestynie, doprowadziy do wybudowania w 1938 nowego portu morskiego i portu lotniczego w Tel Awiwie. W ten sposb Tel Awiw zyska niezaleno od pobliskiej Jaffy. Miasto rozwiajao si jako samodzielne centrum handlowo-biznesowe.

29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Oglne Organizacji Narodw Zjednoczonych przyjo Rezolucj nr 181 w sprawie podziau Palestyny. W myl tej Rezolucji, Tel Awiw (230 tys. mieszkacw) mia wej do pastwa ydowskiego, natomiast Jaffa (101 tys. mieszkacw) do pastwa arabskiego. Jednake Arabowie odrzucili plan ONZ i wywoali wojn domow.ydowscy osadnicy.

Tel Awiw. 14 maja 1948 w Tel Awiwie ogoszono Deklaracj Niepodlegoci Pastwa Izraela. Podczas wojny izraelsko-arabskiej 1948 przez osiem miesicy (od maja do grudnia 1948) Tel Awiw by oficjaln stolic Izraela.W kwietniu 1949 nastpio poczenie Tel Awiwu z Jaff w jedn aglomeracj, do ktrej wczono take opuszczone podczas wojny arabskie wioski al-Shaykh Muwannis, Jammasin i Sumail. Powierzchnia Tel Awiwu wzrosa wwczas do 42 km.Kiedy w 1980 ogoszono Jerozolim stolic Izraela, wikszo ambasad pozostaa w Tel Awiwie.

Biae miasto Tel- Awiw W lipcu 2003 miejska zabudowa Tel Awiwu, pochodzca z lat 1930-1950, zostaa umieszczona na Licie wiatowego dziedzictwa UNESCO. Wczesna zabudowa miejska Tel Awiwu skadaa si w wikszoci z niewielkich domw z czerwonymi dachwkami, wzniesionych w stylu Wschodniej Europy. W pierwszej dzielnicy, Neve Tzedek, budowano dwu-pitrowe budynki z piaskowca. W latach 20. XX wieku w architekturze modne stay si wpywy orientalne, charakteryzujce si ukami, kopuami i ozdobnymi motywami. W 1925 Patrick Geddes przygotowa generalny plan zabudowy miejskiej, ktry przewidywa stworzenie nowoczesnego "miasta ogrodu". Wzdu bulwarw i publicznych parkw zaczto wwczas budowa dwu- i trzy-pitrowe budynki. Gdy po 1931 w Tel Awiwie licznie osiedlili si imigranci z Niemiec, w architekturze miejskiej pojawi si styl Bauhausu. Obecnie w miecie znajduje si ponad 5 000 budynkw, wybudowanych w stylu Bauhaus.

Biae Miasto Tel-AwiwaLista wiatowego dziedzictwa UNESCO Wikszo budynkw w miecie posiada biay kolor, dlatego Tel Awiw bywa nazywany "biaym miastem". Stanowi one dziedzictwo narodowe Izraela.Styl architektury okreli charakter wspczesnego miasta Tel Awiw. Wikszo z tych budynkw wybudowano z betonu i podczas lata panuje w nich wysoka temperatura. Z tego powodu mieszkacy miasta wychodz na ulice wieczorami, odpoczywaj w licznych parkach i kawiarenkach na wieym powietrzu. Ta tradycja utrzymuje si do dzisiaj.Dua ilo zabytkw znajduje si w najstarszej dzielnicy Tel Awiwu, ktr od 1949 jest ssiednia Jaffa - staroytny port morski z dugoletni histori. Najwiksz atrakcj turystyczn Jaffy jest XII-wieczny meczet Mahamoudia. Tu przy nim znajduje si fontanna wybudowana dla pielgrzymw oraz zupenie niearabska wiea zegarowa, wzniesiona w 1906 na cze tureckiego sutana Abd-ul-Hamida II. Jednak najcenniejszym zabytkiem Jaffy jest jeden z najstarszych portw morskich na wiecie.

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2006 roku w miecie yo 384,4 tys. mieszkacw, w tym 96,1% ydw i 3,9% Arabw (w tym 3% muzumanw i 0,9% chrzecijan). Ocenia si, e w miecie yje okoo 50 tys. niezarejestrowanych zagranicznych robotnikw.Populacja miasta pod wzgldem wieku:

Wielka Synagoga w Tel Awiwie - widok z lat 30. XX wieku. Pod wzgldem podziau religijnego w Tel Awiwie mieszka 93% ydw, 1% muzumanw i 1% chrzecijan. Pozostae 5% nie s klasyfikowane.Tel Awiw jest miastem wieckim, jednak pomimo to, posiada okoo sto synagog, z ktrych najwaniejsz wydaje si Wielka Synagoga (wybudowana w 1926. Tak dua ilo synagog wynika z przepisw religijnych judaizmu, wymagajcych bliskiego pooenia bonicy od miejsca zamieszkania. Z innych obiektw sakralnych naley wymieni synny meczet Hassan Bek (wybudowany w 1916 na nadbrzeu). Wikszo spoecznoci muzumaskiej i chrzecijaskiej mieszka w Jaffie. W ostatnich latach zacza rosn liczba kociow, ktre musz zaspokoi potrzeby religijne dyplomatw oraz zagranicznych robotnikw.O liberalnej naturze miasta wiadcz liczne kluby o orientacji LGBT (skrt okrelajcy spoeczno lesbijek, gejw, biseksualistw oraz osb transgenderycznych i transseksualnych). W Tel Awiwie odbywa si co roku Parada Rwnoci, na ktr przyjeda ponad 80 tys. ludzi.

Przez centrum Tel Awiwu przechodzi autostrada nr 20 (Ayalon Highway), ktra rozpoczyna si w Riszon Le-Cijon na poudniu i koczy w Rishpon na pnocy. Jej zasadnicz rol jest zapewnienie szybkiego poczenia z autostradami nr 4 (Aszkelon-Tel Awiw-Petah Tikwa-Hajfa), nr 2 (Tel Awiw-Natanja-Hajfa), nr 5 (Tel Awiw-Petah Tikwa-Ariel) oraz nr 1 (Tel Awiw-Jerozolima). W ten sposb autostrada Ayalon peni podstawow funkcj komunikacyjn w Izraelu. Kadego dnia przejeda przez ni ponad 750 tys. samochodw. Ciekawostk jest, e nazwa autostrady pochodzi od rzeki Ayalon, gdy znaczna cz gwnego odcinka autostrady biegnie wzdu tej rzeki (po obu jej stronach). Autostrad nr 1 dojeda si do midzynarodowego lotniska imienia Ben Guriona i Jerozolimy.Wzdu autostrady Ayalon biegnie linia kolejowa Israel Railways z czterema dworcami: Tel Awiw University, Tel Awiw Merkaz (gwna stacja kolejowa miasta), Tel Awiw Hashalom (przy centrum handlowym Azrieli Center) oraz Tel Awiw HaHagana (przy gwnym dworcu autobusowym w miecie). Przez stacje kolejowe przechodzi rednio 1 mln ludzi miesicznie.W miecie trwa budowa metra, ktrego pierwsza linia ma by ukoczona przed 2012 rokiem. Pierwsza linia metra bdzie miaa dugo 22 km (w tym 10 km pod ziemi) z 33 przystankami (10 pod ziemi) i poczy Bat Yam, Jaff, centrum Tel Awiwu z Bnei Brak i Petah Tikwa.W pnocnej czci miasta znajduje si krajowy port lotniczy Sde Dov.

Tel Awiw jest pooony nad Morzem rdziemnym i posiada plae o dugoci ponad 8 km, ktre syn z drobnego, biaego piasku. Liczne muzea, centra kultury i rozrywki powoduj, e miasto kadego roku odwiedza ponad 2 miliony turystw. 44 hotele posiada 5 800 pokojw gocinnych. Dodatkowo w pobliskich miastach aglomeracji Gusz Dan znajduje si wiele innych hoteli. Sport

W Tel Awiwie znajduje si stadion Bloomfield, na ktrym mecze rozgrywaj druyny Ligat ha'al - Hapoel Tel Awiw, Maccabi Tel Awiw oraz Bnei Yehuda Tel Awiw.

Uniwersytet Tel Awiwu Dziaalno naukowa skupia si na Uniwersytecie Tel Awiwu, ktry jest najwiksz uczelni w Izraelu. Zosta on utworzony w 1956 i obecnie uczy si w nim 29 tys. studentw. W 1963 wybudowano now siedzib uniwersytetu w dzielnicy Ramat Aviv. Jest to znany na caym wiecie orodek naukowy, syncy przede wszystkim z rozwoju fizyki, informatyki oraz chemii.

Miasto nocOdkd Tel Awiw zosta wybudowany na nadmorskich wydmach byo wiadomo, e rolnictwo nie moe by rdem dochodw jego mieszkacw. Handel za porednictwem portu musia prowadzi cik walk z konkurencyjnymi i wikszymi portami morskimi w Hajfie i Aszdod. W ten sposb, Tel Awiw zacz stopniowo rozwija si jako centrum bada naukowych i technicznych. W 1974 Intel otworzy tutaj swj pierwszy zagraniczny orodek bada i rozwoju (w 1990 by to najnowoczeniejszy orodek koncernu na wiecie).Dziaalno gospodarcza prowadzona w Tel Awiwie daje 15% krajowego zatrudnienia i przynosi okoo 17% PKB.Gospodarka Tel Awiwu swj najwikszy wzrost przeya w minionym dziesicioleciu. Takie czasopisma jak Newsweek i The Economist przedstawiaj miasto jako dobrze prosperujcy orodek techniczny i "miniaturowe Los Angeles". Wielu informatykw, ktrzy przyjechali do Izraela z ZSRR yje i pracuje w Tel Awiwie. Ca aglomeracj Gusz Dan okrela si mianem Krzemowej Wadi (nazwa "Krzemowa" od Dolina Krzemowa, "Wadi" od dolina pustynna).

Tel Awiw jest wanym orodkiem kultury w Izraelu. Osiemnacie z 35 najwaniejszych izraelskich orodkw kultury znajduje si w miecie, wliczajc w to pi z dziewiciu duych teatrw. Odbywa si tutaj 55% wszystkich przedstawie w kraju[. Tel Aviv Performing Arts Center jest siedzib Opery Izraelskiej (w ktrej w latach 1962-1965 wystpowa Plcido Domingo) i Cameri Theater. Najwikszym teatrem miasta jest Audytorium Fredrica R. Manna (Heichal Hatarbut), ktre ma widowni na 3 tys. osb. Wrd licznych teatrw najsynniejszym jest Izraelski Teatr Narodowy Teatr Habima, a obok niego: Gesher Theater w Jaffie oraz Beit Lessin Theater.W licznych miejskich kinach mona oglda premiery izraelskich oraz midzynarodowych filmw. Tel Awiw jest gospodarzem kilku festiwali filmowych, w tym Festiwalu Animacji, Komikw i Karykatur, Festiwalu Filmu Studenckiego, Festiwalu Filmu i Video i innych.Wrd licznych muzew i galerii sztuki naley wymieni: Muzeum Ziemi Izraela (zaoone w 1953) synce z wystaw historycznych i eksponatw archeologii. Znajduje si ono w dzielnicy Ramat Aviv. Muzeum Sztuki Tel Awiwu (zaoone w 1932) jest najwikszym muzeum sztuki w Izraelu. W kampusie Uniwersytetu znajduje si Muzeum ydowskiej Diaspory (utworzone w 1978) - Beit Hatefutsot. Batey Haosef Museum jest muzeum prezentujcym histori izraelskiej armii. W pobliu Uniwersytetu znajduje si Muzeum Palmach z unikalnymi prezentacjami multimedialnymi. W Muzeum Historii Tel Awiwu mona oglda Sal Niepodlegoci, w ktrej w 1948 proklamowano niepodlego pastwa Izrael.

Panorama Tel Awiwu od strony Jafy Tel Awiw posiada kilka dzielnic, z ktrych najstarsz jest Jaffa (staroytne miasto portowe). Na jej obrzeach powstaway kolejne dzielnice nowego miasta Tel Awiw, ktre w 1949 wchono take Jaff. Najstarsz ydowsk dzielnic jest Neve Tzedek. Tu obok, w poudniowej czci miasta jest dzielnica Florentin. W pnocnej czci miasta znajduje si dzielnica Ramat Aviv, w ktrej wybudowano now siedzib uniwersytetu oraz liczne luksusowe apartamenty. Obecnie ta dzielnica jest rozbudowywana i planuje si wchonicie nadbrzey z portem lotniczym Sde Dov. Prawdopodobnie dalszy rozwj miasta bdzie skierowany wanie w kierunku pnocnym.