cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. 5 (49). MAJ 2010. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

VENDLINDJA

Sllatina,një fshatme traditaNga: Naim PLAKU - FAQE 9,10

STUDIM

Jeta dhevepra e FaikBallancësNga: BLETA QORMEMETI - FAQE 13

BOTIME

“Dasma me300 nuse” iXhafer MartinitNga: FAQE 10

SPORT

Kampionëte ujëravetë qetaNga: DEFRIM METHASANI - FAQE 16

Autostrada Tirane - Durres, Km.9Tel: +355 48 30 2046Tel: +355 48 30 2040

www.auroragroup.com.ale-mail: auroragroup@auroragroup.com.al

koha kalon, cilësia mbetetP R O J E K T I M - Z B A T I M

Skavica,dilemat e një hidrocentrali

Nga: ADI DARSI

Edhe pse planet për të ndërtuar hidrocentralin më të lartë në rrjedhën esipërme të Drinit po mbushin tre dekada, ende nuk mund të thuhet se

cfarë do të jetë ajo që do të ndërtohet. Vendimarrja politike gjatë gjithëkësaj periudhë të gjatë është luhatur mes dilemash të ndryshme. Dikur kanëqenë mungesat e financimeve. Tani vec kësaj është edhe forma se si do tëjetë hidrocentrali I nesërm. Madje së fundi nuk flitet më për një por për dyhidrocentrale të vegjël. Në ministrinë e ekonomisë tashmë janë depozituatrtre projekte të ndryshme, dy prej të cilëve me ndryshime të parëndësishmejanë ata që kanë ekzistuar prej kohësh. Arsyeja e hezitimit “politik” është sedy projektet ekzistues kanë një kosto shumë të madhe nga përmbytjet qëshkaktojnë në rrethin e Dibrës. Madje në njërin nga projektet, në atë më tëguximshmin Peshkopia mendohet të kthehet në një qytet të ngjashëm mePogradecin, një qytet buzë liqenit. Por kjo duket se do të mbetet vetëm njëfantazi projektuesish dhe ka pak gjasa të ndodhë. Tashmë po kërkohen rrugë,si në rastin e një projekti që ka paraqitur KESH për të minimizuar në mak-simum përmbytjet në Dibër. Ky project së bashku me të dy variantet pas njëdiskutimi në ministrinë përkatëse do të kalojnë në qeveri. Do të jetë Këshil-li I Ministrave instance që do të thotë fjalën e fundit për atë që pritet tërealizohet në rrjedhën e sipërme të Drinit.

LEXONI NE FAQEN 3

Botohet fjaloriArabisht-Shqipi SulejmanTomçinit

Një kontributi vyer përleksikologjinëshqiptareFAQE 8

Maqedonia,shurdhmemecepër “Rrugëne Arbërit”

AKTUALITET

Nga: Rexhep TORTE

Tashmë kur Bamir Topi dhe SaliBerisha prezentojnë zëshëm an-

gazhimin e pakursyer për ndërtimine rrugës së Arbërit, kur dy vite mëparë filloi ndërtimi i segmentit rrugorBulqizë-Çerenec që pritet të përfun-dojë brenda vitit, kur së shpejti pritettë fillojë edhe ndërtimi i pjesës tjetërtë kësaj rruge me synim pëqrfundi-mi në vitin 2014, kur burshtetasit sh-qiptarë kanë shprehur gatishmërinëqë me Maqedoninë të lidhen edheme vijë hekurudhore, për fat të keqnga Maqedonia zyrtare nuk po jepetasnjë sinjal se ka filluar të paktënprojektidea për ndërtimin e Rrugëssë Arbërit në pjesën e këtij shtetifqinj. Aqë më tepër kur me ndërtimine kësaj rruge distanca Shkup-Durrësdo të jetë vetëm 212 kilometra. Tëgjitha të mirat që kjo rrugë do t’i sjelledhe Maqedonisë e bëjnë edhe mëtë pakuptueshëm veshin e shurdhërtë saj për një angazhim konkret.

FAQE 2

Skënderbeui harruar

VEZHGIM

Nga: MARIN MEMA

Fshati thuajse i panjohur gjëmonnë çdo cep të tij nga legjendat e

kastriotëve, zotërve të shumë tokavenë këto anë. Por përkundër historivetë mbartura brez pas brezi së bashkume krenarinë e banorëve të zonës,nga Skënderbeu në Sinë ka mbeturvetëm një kthinë e harruar. Shumezona ne Shqiperi kane pretenduarorigjinen e tij, por studimet e hollë-sishme te mbeshtetura me se shum-ti ne memoranden e Gjon Muzakes,bashkohes i Skenderbeut dhe kush-eri i pare i se shoqes Donikes...

FAQE 5

NE BRENDESI:

Naim Plaku,poeti dhe njeriunë një identitet

FAQE 10

Rexhep Doda,një jetëpërkushtuarAtdheut

FAQE 14

Munir Shehu,personalitet ikulturës tonëkombëtare

FAQE 15

2 - Maj 201049nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Bashkëpunuan në këtë numër:

Adi DARSIAgron TUFAAbdurahim ASHIKURexhep TORTEMarin MEMANaim PLAKURamiz ZEKAJSali AJAZIDefrim METHASANIBleta QORMEMETINin RAJTAHysen LIKDISHAArbana QORMEMETIQazim HATA, etj.

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

aktualitetPosta eGazetë e pavarur.Nr. 5 (49). 1 - 31 Maj 2010

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj, Agim Pepa, XhaferMartini, Vesel Hoxha, Isa Halilaj,Selman Meziu, Bujar Plloshtani,Xhelal Roçi, Abdurahim Ashiku,Murat Koltraka, Kujtim Boriçi,Dukagjin Hata, etj, se shkrimet etyre, për arsye vendi nuk janëbotuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Tashmë kur Bamir Topi dhe SaliBerisha prezentojnë zëshëm an-

gazhimin e pakursyer për ndërtimine rrugës së Arbërit, kur dy vite mëparë filloi ndërtimi i segmentit rrugorBulqizë-Çerenec që pritet të përfun-dojë brenda vitit, kur së shpejti pritettë fillojë edhe ndërtimi i pjesës tjetërtë kësaj rruge me synim pëqrfundi-mi në vitin 2014, kur burshtetasit sh-qiptarë kanë shprehur gatishmërinëqë me Maqedoninë të lidhen edheme vijë hekurudhore, për fat të keqnga Maqedonia zyrtare nuk po jepetasnjë sinjal se ka filluar të paktënprojektidea për ndërtimin e Rrugëssë Arbërit në pjesën e këtij shtetifqinj. Aqë më tepër kur me ndërtimine kësaj rruge distanca Shkup-Durrësdo të jetë vetëm 212 kilometra. Tëgjitha të mirat që kjo rrugë do t’i sjelledhe Maqedonisë e bëjnë edhe mëtë pakuptueshëm veshin e shurdhërtë saj për një angazhim konkret.

Gazeta “Fakti” është i vetmi me-dium në Maqedoni dhe Shqipëri, qëdhjetë viteve të kaluara e ka rahurdhe sensibilizuar më së shumti prob-lemin e ndërtimit të “Rrugës sëArbërit”,të kësaj arterie të rëndë-sishme që do t’i mundësonte kësajzone verilindore zhvillim të hovshëmnë të gjitha fushat.

Idea për ndërtimin e Rrugës sëArbërit në vitin 1995 erdhi nga Sho-qata për Zhvillim e Kulturë “Nisma

27 prilli 2010 tash e tutje do tëjetë një ditë e shënuar për dibranët,emigrantë në Greqi, ditë kur një grupnismëtar formuan Shoqatën “ODADIBRANE”.

Shoqata, siç theksohet edhe nëkomunikatën për shtyp, merr shkasnga botimi i librit “Po Dibrës! JoSkavicës” të autorit Abdurahim Ash-iku, libër të cilin e quan “një dritëjeshile dhe guxim historik” përmbrojtjen e trevës historike të Di-brës nga mbytja si pasojë e ndërtim-it të hidrocentralit të Skavicës.

Në konferencën e parë deklarohetunanimisht se shoqata është e “ven-dosur të mbrojë brigjet dhe pellgune Drinit të Zi, Dibrën e legjendave,Dibrën e luftërave të mëdha të sh-qiptarëve me në krye Gjergj Kastri-otin – Skënderbeun, historinë e saj,histori e cila i përket të gjithë ko-mbit shqiptar”

Maqedonia shurdhmemecepër “Rrugën e Arbërit”

Dibrane” nga Peshkopia, ide e cilau mbështet fuqimisht nga Shoqata“Bashkësia Dibrane” e “Lidhja eIntelektualëve Dibranë” në Tiranëdhe nga Shoqata Qytetare “VotraDibrane” në Dibër të Madhe. Këtoshoqata për “Rrugën e Arbërit” vitevetë kaluara organizuan takime nëPeshkopi, Dibër të Madhe dhe nëTiranë, me pjesëmarrje të pushtetevevendore, ministrave, deputetëve, ek-spertëve dhe biznesmenëve të Sh-qipërisë dhe Maqedonisë. Konkluzatnga këto takime u janë adresuarkryeministrave, kryetarëve të dy sh-teteve dhe ambasadave të huaja nëTiranë dhe Shkup.

Të gjithë e dijnë se ndërtimi ikësaj rruge është e vetmja mundësiqë popullata e kësaj zone ekonomik-isht e prapambetur të prosperojë. Kjorrugë ka rëndësi të jashtëzakonshmeekonomike, kulturore dhe ko-mbëtare, ndërkombëtare dhe i shër-ben në mënyrë të drejtpërdrejtë in-tegrimit ndërshqiptar dhe Paktit tëStabilitetit për një Ballkan demokra-tik e të zhvilluar.

Kjo rrugë ka ekzistuar që nga lash-tësia, si rrugë karvanesh e njohur meemrin Rruga e Dibrës- Rruga e Ar-bërit, dhe ka qenë nga më të frekuen-tuarat që nga mesjeta e hershme. Kjorrugë ka qenë degë e rëndësishme e

Rrugës Via Egnatia. Ka qenë ndërrrugët më të rahura nga mesjeta ehershme e deri vonë, nëpër të cilënlëviznin deri 300 kuaj në ditë dhenë funksion të saj vetëm në fshatinGur i Bardhë kishte dhjetë hane ekatër fshatra roje, si Tujani, Gur iBardhë, Klosi dhe Bulqiza.

Ndërtimi i kësaj rruge do t’i ring-jallte zonat nëpër të cilat kalon, dota zvogëlonte mërgimin e banorëvetë Peshkopisë, Dibrës së Madhe,Gostivarit, Tetovës e më gjerë, sepsekëto zona me këtë rrugë do të jenëmë afër Tiranës, Durrësit dhe më afërbotës.

Rexhep TORTE

KRIJOHET SHOQATA “ODA DIBRANE”Në programin e sajmbrojtja e e historisëdhe e vlerave tëDibrës nga mbytja esaj si rezultat endërtimit të hidro-centralit të Skavicës

Në Konferencën për organizimine shoqatës theksohet se kanë marrëpjesë mbi 50 dibranë që punojnë dhejetojnë në rrethinat e Athinës.

Duke iu drejtuar autoritete të lar-ta të shtetit dhe të pushtetit në Sh-qipëri bëhet thirrje për ti thënë STOPzhdukjes së Dibrës nëpërmjet mbytjessë saj me ujërat e Skavicës. Ata sug-jerojnë që të studiohet alternativa ekthimit të Dibrës në një vend agra-ro-turistik dhe hidroenergjetiknëpërmjet ngritjes së hidrocentralevetë vegjël e të mesëm dhe kthimit të

Luginës së Drinit të Zi në një pellgtë madh të kultivimit të frutave, per-imeve e blegtorisë, pellg i njohurveçanërisht për mollët, qershitë, vish-njat, e frutave të tjerë si dhe përbjeshkët e gjëra dhe liqenet e bukurmalorë si ato të Lurës, Kacnisë,Tërnovës etj.

“I bëjmë thirrje “Shoqatës përmbrojtjen e Pellgut te Drinit Zi”theksohet në protestë, të ngrejë zërinnë gjitha instancat qeveritare dhe atoshoqërore e historike, që të mos le-johet zhdukja e Historisë dhe Bur-

rnisë Dibrane! I gjithë pop-ulli Dibran dhe ai shqiptardashamirës i historisë sësaj të ngrihet në këmbë megjitha format demokratikeqë të mbrojë këtë skandalqë është kurdisur ndaj Di-brës Historike e Legjen-dare! Ne Dibranët dheshumë shokë emigrantë qëe duan historinë e kombittonë, jemi gati të kon-tribuojmë në mbrojtjen ehistorisë tonë.

NE PROTESTOJMËDHE DO TA MBROJMËDIBRËN DHE HISTORINËTONË DIBRANE DHEKOMBËTARE!...

Në grupin nismëtar“ODA DIBRANE” bëjnëpjesë: Hider Buci, Besim

Rajta, Agim Kaçorri, Servet Shahu,Hysni Doçi, Hazis Doçi, Astrit Hoti, Rasim Vezi, Lulzim Çaushi,Gani Shoti, Astrit Krrashi, ArbenCani, Hajri Beluli, Hajri Krrashi,Ramiz Rusi, Kujtim Mandri, DritanNdreu, Sakip Ndreu, Lurjan Loka,Ylli Kadriu, Xhemal Lusha, KastriotMarku, e të tjerë.

Komunikata shoqërohet me varg-jet për një këngë për mbrojtjen eDibrës.

Korresp. “Rruga e Arbërit”

Sopanika, 1988

Ndërtimi i kësaj rruge do t’i ringjallte zonat nëpër të cilat kalon, do ta zvogëlonte mërgimine banorëve të Peshkopisë, Dibrës së Madhe, Gostivarit, Tetovës e më gjerë, sepse këto zoname këtë rrugë do të jenë më afër Tiranës, Durrësit dhe më afër botës.

Maj 2010 - 349nr.

kryesore

Nga: ADI DARSI *

Edhe pse planet për të ndërtuarhidrocentralin më të lartë në

rrjedhën e sipërme të Drinit pombushin tre dekada, ende nuk mundtë thuhet se cfarë do të jetë ajo qëdo të ndërtohet. Vendimarrja poli-tike gjatë gjithë kësaj periudhë tëgjatë është luhatur mes dilemash tëndryshme. Dikur kanë qenë munge-sat e financimeve. Tani vec kësajështë edhe forma se si do të jetëhidrocentrali I nesërm. Madje së fun-di nuk flitet më për një por për dyhidrocentrale të vegjël. Në ministrinëe ekonomisë tashmë janë depozitu-atr tre projekte të ndryshme, dy prejtë cilëve me ndryshime të parëndë-sishme janë ata që kanë ekzistuar prejkohësh. Arsyeja e hezitimit “politik”është se dy projektet ekzistues kanënjë kosto shumë të madhe nga përm-bytjet që shkaktojnë në rrethin e Di-brës. Madje në njërin nga projektet,në atë më të guximshmin Peshkopiamendohet të kthehet në një qytet tëngjashëm me Pogradecin, një qytetbuzë liqenit. Por kjo duket se do tëmbetet vetëm një fantazi projektue-sish dhe ka pak gjasa të ndodhë.Tashmë po kërkohen rrugë, si në ras-tin e një projekti që ka paraqitur KESHpër të minimizuar në maksimumpërmbytjet në Dibër. Ky project sëbashku me të dy variantet pas njëdiskutimi në ministrinë përkatëse dotë kalojnë në qeveri. Do të jetëKëshilli I Ministrave instance që dotë thotë fjalën e fundit për atë qëpritet të realizohet në rrjedhën esipërme të Drinit.

PROJEKTI I KESH,DY HIDROCENTRALE NË DIBËR

Në projektin që KESH ka depozi-tuar më së fundi në ministrinë e en-ergjetikës Skavica është vetëm njëringa dy hidrocentralet e planifikuaratë ndërtohen. Ky studim që ka patur

Skavica,dilemat e një hidrocentrali

Drini, gjigandi energjetiki ShqipërisëLumi i Drinit nuk është thjeshtë në aspektin gjeografik lumi më i madhi vendit. Por janë karakteristikat e tij gjeografike që e bëjnë atë edhe nëaspektin hidroenergjetik një lumë “gjigand” për Shqipërinë. Në bazë tëstudimeve të bëra nga ekspertë të huaj dhe të vendit rezulton se koefi-centi I shfrytëzimit energjetik të këtij lumi është 0.53, koeficent ky sadyfishi I lumenve të tjerë. Vjosa e ka koeficentin korespondues 0,29kurse Semani vetëm 0,21. Të gjithë lumenjtë e tjerë të vendit renditenmë poshtë. Gjatësia e lumit prej 285 kilometra por edhe pjerrtësia errugës që ai përshkruan duke nisur nga kuota 485 metra mbi nivelin edetit në rrjedhën e sipërme në kufirin me Maqedoninë, deri në kuotën23 metra mbi nivelin e detit në Fushën e Nënshkodrës, e bëjnë të mun-dur të ketë një tregues kaq të lartë hidroenergjetik. Po ashtu edhe tregues-it e tjerë gjeografikë tregojnë këtë madhështi. Drini ka një pellg ujëm-bledhës 11 756 kilometra katrore. Vjosa vjen pas tij me 6704 kilometrakatrore. Ndërsa Semani, Shkumbini dhe Mati së bashku nuk kanë pellgujëmbledhës sa Drini. Po kështj edhe sa u takon prurjeve Drni është nëkryelistë me një mesatare vjetore 352 metër kub në sekondë. Vjosa e katreguesin 195 metër kub në sekondë. Kanë qenë këto tregues të lartë qëinteresi për studime për ta shfrytëzuar Drinin për energji është i her-shëm. Ata datojnë që në vitet 60 të shekullit të kaluar. Sipas këtyrestudimeve që janë thelluar edhe më tej në vitet 70-të e 80-të Drini kishtenjë potencial të madh. Rezervat hidroenergjetike të tij përllogariten në6-8 miliard kilovat/orë energji. Në një gjuhë teknike kjo do të thoshte seky lumë zotëronte 42 për qind të rezervave të shfrytëzueshme të lumen-jve te vendit. Ky potencial deri më tani është shfrytëzuar rreth 70 përqind. Nga 5 akse të përcaktuara nga studimet tre janë shfrytëzuar Fierza,Komani dhe Vau I Dejës. Mbeten dhe dy, Ashta dhe Skavica.

TË DHËNA KRAHSUESELumi Pellgu ujëmbl(km2) Prurjet(m3 për sec)Drini 11756 352Mati 2441 103Shkumbin 2244 61Seman 5649 96Vjosa 6704 195

mbështetjen e Bankës Botërore dheasistencën teknike të kompanisëfranceze Sogreah, i ka bërë një stu-dim të hollësishëm të gjithë zonësqë nis nga Skavica e deri në kufi meMaqedoninë. Ekspertë kanë përcak-tuar disa pika dhe mbi to janë bërëstudimet. Pikat e studimt janë gru-puar në dy pjesë. Ata janë Kovashi-ca, Dovalani, Katundi i Ri, FushëMuhuri, dhe grupi I dytë Ura eDodës dhe Skavica. Pasi janë marrënë konsideratë të gjithë këto pikaekspertët e kanë vlerësuar se si më tëpërshtatshmet janë Katundi i Ri dheSkavica. Për digën e Skavicës janëstudiuar tre lartësi të ndryshme, 340,385 dhe 410 metra. Përllogaritjet tre-gojnë se më e përshtatshme dhe memë pak kosto është Skavica 385. Stu-dimi i bërë është I gjatë e hollë-sishëm, plot me të dhëna teknike.Në vija të përgjithshme ai planifikonqë në Katundin e Ri, të ngrihet njëdigë 50 metra e lartë. Kjo digëmundëson ngritjen e një hidrocen-trali me fuqi 49 megavat, gati sadyfishi i Shkopetit. Për ndërtimin ekësaj dige ekspertët përllogarisin njëkosto rreth 100 milion euro. Sigur-isht kësaj shume I duhen shtuar edheshpronësimet që në këtë rast janëshumë më të pakte se në variantet emëparshme të Skavicës. Diga e Ka-tundit të Ri përllogaritet se do tëpërmbytë 87 ha sipërfaqe tokësoreprej të cilës 17 hektarë janë tokë arë.Ndërkohë ekspertët kanë përllogari-tur që Skavica 385 si më e përshtat-shmja mund të ketë një digë rreth80 metra të lartë. Kjo garanton njëhidrocentral me fuqi diku tek 119megavat dhe për ndërtimin e sajkërkohet një financim prej 215 mil-ion euro. Kjo lartësi e digës së Skav-icës me rreth 30 metra më shumënga Katundi I Ri sigurisht që shkak-ton përmbytje edhe më të mëdha.Sipas studimit ky variant I Skavicëspërmbyt një sipërfaqe tokësore 1788hektarë prej së cilës tokë arë janë 719

hektarë. Ky projekt reduktonndjeshëm përmbytjet. Por krahasuarme projektet ekzistuese ai reduktonndjeshëm edhe fuqinë e Skavicës, epërgjysmon atë. Po ashtu ky variantnuk bën më rregullim disavjecar tëkaskadës.

SKAVICA “E VJETËR”, NJËPROJEKT NË RËNIE

Studimet për ndërtimin e njëhidrocentrali në Skavicë datojnë qëne vitet 80-të të shekullit të kaluar.Sipas tyre hidrocentrali i Skavices dotë ndërtohej në Grykën e Skavicës,ku shtrati i Drinit të Zi ngushtohetderi në 40 metra në një gjatësi 5-6kilometra. Që në atë kohë studimikishta paraparë dy zgjidhje te cilatnë vetvete përbënin dy projekte tëndryshme.

Zgjidhja e parë “A” parashikontendërtimin e një dige 160 metra tëlartë rreth që krijonte një liqen arti-ficial me nivel normal të tij nëkuotën 445 metra mbi nivelin e detit.Ky variant I kishte përmbytjet derinë kufi me Maqedoninë. Zgjidhja edytë “B” parashikonte një digë shumëmë të lartë, 210 metra, po në Skav-icë, që e shfrytëzonte Drinin plotë-sisht. Kjo digë krijonte një liqen menivel normal në 485 metra mbi nive-lin e detit dhe që kishte shtrirje epërmbyste deri në brendësi të terri-torit maqedonas. Diga ishtë e parash-ikuar në të dy zgjidhjet të vendosejnë kuotën 305 m mbi nivelin e detitnë ceketinën e lugines, të krijuar ngalumi Drin i Zi (Gryka e Skavicës).Po ashtu në të dy zgjedhjet parash-ikohej që ndërtesa e centralit te nder-tohej jashte, në këmbë të digës sëSkavicës. Diga do të ishte e llojit membushje me volume që varionin si-pas variantit të zgjedhur deri në 16.5milion metër kub. Në variantin edytë atë me digën më të lartë krijo-hej një liqen më vëllim 6.5 miliardmetër kub uji, më sumë se dyfishi iliqenit të Fierzës. Ai garantontë njëkaskadë hidrike të shkëlqyer në Drinme rregullim disavjecar, por me ko-ston e zhdukjes përgjithmonë të asajqë mund ta quajmë kulturë dibrane.Kjo e ka lëkundur e tani po e rrëzonpërfundimisht këtë project, për tëcilin ekspertët kishin përllogaritur sekostoja e ndërtimit të ishte rreth 1miliard dollarë.

ADI DARSI, aktualisht gazetar dheredaktor i ekonomisë në TV AL-SAT. Mbulon këtë sektor që prej10 vitesh, prej të cilave që nga 7vjet (fillimi i transmetimeve tëALSAT) ka ndjekur të gjithë prob-lemet e ekonomisë. Interes i tij iveçantë është edhe zhvillimi iekonomisë dhe projekteve të in-frastrukturës, energjisë, bujqësisëetj. në zonën e Dibrës dhe Matit,vendlindjes së tij. I njohur në rre-thet mediatike të kryeqytetit përprofesionalizëm në trajtimin eçështjeve ekonomike në mediat eshkruara dhe vizive.

TREGUESIT KRYESORË TË PROJEKTEVE EKZISTUESZgjidhja “A” “B”Lartësia e digës 163 210Vëllimi i digës(milion m3) 11 16.5Niveli normal(m. mbi niv detit) 445 485Kuota e kthimit( m. mbi niv detit) 305 305Vëllimi i liqenit(miliard m3) 2.7 6.5Sipërfaqja e liqenit(km katror) 60 95.5Fuqia e instaluar(megavat) 350 350Energjia e prodhuar(miliard kvh) 1.0 1.3Kosto e ndërtimit(milionë USD) 600 950

www.rrugaearberit .como n l i n e

Tel. (04) 22 33 283. E-mail : rrugaearber it@gmail .com.

4 - Maj 201049nr.

miniatura

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

E lexova nervozizmin dhe haluci-nacionet tuaja, madje i kam futurnë një zarf kompjuterik si shem-bull tipik i njeriut analfabet qënuk di të shkruaj e lidhë dy fjalëshqip.

Nuk do ta ndajë në rrokje em-rin tënd në respekt të kafes që kampi tek Tërshallet themel thellë.

Këshilla ime është:Së pari, mëso të shkruash sh-

qip kur del në publik.Së dyti, para se të hysh në kuv-

end mos harro porosinë e babaittë meselesë dibrane për të marrëme vete “Një kandar, një metërdhe një kunj të mprehtë në të dyanët”. Me metër mat vendin kudo të ulesh, me kandar peshofjalët, kurse me kunjin, para set’jua ngulësh të tjerëve, ngulja njëherë vetes tënde. Do të kishit bërëmirë ta lexonit librin tim “PODIBRËS! JO SKAVICËS!” dhepastaj të prisje tërë thanat e GrykëNokës e t’i bëje kunja kundërmeje.

Së treti, ju shkruani: “Ndërti-mi i tre liqeneve dhe ndërtimi iurave në Çidhën, Muhurr,Zogjej...”

Në Çidhën dhe në Muhurr poe pranoj se mund të ngrini ndon-jë urë se atje është edhe Seta,edhe Murra, edhe Drini, por nëZogjej nuk e marr vesh se mbicilin lum do të ngrini urë. Kjo mëkujton atë meselenë elektorale kurkandidati u premton zgjedhësvese ai do të ndërtojë një urë, dhekur zgjedhësit i thonë se në fsha-tin e tyre nuk ka lum, ai reagonmenjëherë dhe u thotë se do tusjell edhe lumin. Mos ke vendo-sur të çosh ndonjë lum në Zogjeji nderuar zotëri?

Pesho fjalët i nderuar Dali Tër-shalla para se të dalësh në kuv-end publik.

Në respekt të lexuesit të “Rru-ga e Arbrit”

ABDURAHIM ASHIKUAthinë, 15 maj 2010

ReplikëTre mesazhe përz. Dali Tërshalla!

SHËNIM I REDAKSISË:

Redaksia e konsideron të mbyllurkëtë replikë.Gjithashtu, dëshirojmë tu bëjmëme dije të sipërpërmendurvedhe lexuesve se herë të tjeraredaksia nuk do të pranojëshkrime ku debatet nuk ireferohen problemeve, porindividëve konkretë. Misioni igazetës është të përcojë debatdhe mendim, jo të jetë fletër-ruge për individë të veçantë,kushdoqoftë ai.Faleminderit për mirëkuptimin!

Pas disa shtyrjesh të paparashikuara, për shkak të axhendës

sime të tejngarkuar me provimet efundvitit, konferenca, një festivalipoetik ndërkombëtar, një Eurosong-u (festival edhe ky) në Helsinki, siedhe disa hallakatje të tjera, - taki-mi me kompozitorin dhe këngëtarinPirro Çako kishte pak gjasa tëndodhte. Gjithëherë, sapo fiksonimdatën, njëri prej nesh do të gjente tënesërmen mënyrën dhe taktin si taçlajmëronte tjetrin duke anuluartakimin, aq sa çlajmërimet e shpeshtazunë të shoqëroheshin me doza hu-mori dhe vetëironie. Edhe Pirrosmbaj mend se i dolën jo pakdevijime nga planet; një turne nëBarcelonë dhe prapë kthim idetyrueshëm në Paris, mandej iudesh të shoqëronte Invën në një kon-cert të saj në Meksiko. Pastaj vendo-si t’i përkushtohet nja dy jave tërë-sisht djalit, Antonit, në mos gaboj,me rastin e mbarimit të vitit shkol-lor. Epo mirë, thashë, meqë shtyhetkështu nga të dy palët, do të thotë setakimi nuk paraqet asnjë ngut, aq mëtepër që një takim të tillë nuk e kishakërkuar unë.

Pak a shumë ashtu ndodhi.Një ditë korriku më merr Pirro:- Agron, ku je ti tani? - Saktësisht, në TVSH.-Po ti, nga po merr?- Saktësisht afër TVSH-së.- Atëherë, akoma më saktësisht,

unë po dal nga TVSH-ja.- ...Që, sak-sak, do të thotë se ne

do të takohemi aty tek “Vallever-de”... ah, mbylle celularin se të pa-shë ku je...

Meqë unë nuk po e dalloja kund,kapërceva rrugën dhe u ula në njëtavolinë jashtë, buzë rrugës, nën ten-dat dhe hijet e rrapeve. E pashë Pir-ron të zbriste nga makina e parkuarvetëm disa hapa më tutje, ndanë tro-tuari.

Përqafimet e rastit. Kamarieri.Porositë: çaj të ftohtë me shumëakull.

Pirro është i gëzuar. Me zgjat kuf-jet dhe mezi pret reagimin tim përkëngën e tij më të re: tekstin e kashkruar vetë. Më rrëfen momentin,situatën, imazhin e caktuar se si lin-di teksti dhe ideja e kompozimit. Mërrëfen me pasion dhe përpiqet të mosi shpëtojë asnjë hollësi. Ndërkaq,unë sapo ia kisha lëvduar shumëkëngën. Pirro rrëfen asociacionet qëi lindën edhe me gjendje të më-parshme, të përafërta me atmosfer-ën dhe lajtmotivin e këngës. Unë edëgjoj me interes, ndërkohë kamnxjerrë një dosje jeshile me disa tek-ste këngësh, por në vend që të presmbarimin e historisë për këngën e

tij më të re, e pyes në hollësira tëprocesit.

Befas Pirro nuk rrëfen më, porhesht, sikur pret t’i kalojë njëfarëndjenje diskomforti.

Vetëm atëherë dalloj se para tav-olinës tonë ka qëndruar dhe na shehme ironi provokuese një alamet zdapii shtyrë në moshë, fytyrë masiv, es-mer, me ca rroba të gjera verorengjyrë bezhë dhe një kapelë repub-like. Në gojë mban një puro kuban-eze, të pandezur, ndërsa prej xhepittë këmishës dallohen edhe disa purotë tjera.

Kur zdapi u bind mirë se ia kish-te dalë të na impononte ekzistencëne vet dhe se heshtja jonë e kishtebërë pjesë të pashmangshme pran-inë e tij, atëherë, i vetëkënaqur,buzëqeshi me dinakëri dhe një copëherë të mirë tundi gishtin tregues, sitë na kishte kapur në faj:

- Hë, pizevenga... a qerratenj...po pse more vagabondë, mua kujtu-at se po ma hidhni?

- Na lër rehat, i them, po disku-tojmë për punët tona... të lutem!

Por në vend që të na linte rehat,ai rrëmbeu një karrige dhe u ul mi-dis meje dhe Pirros, duke i dhënëpara tërë torsit të tij masiv, që pes-honte me bërrylat e mbështetur nëtavolinë.

Zdapi iu drejtua Pirros, duke iaafruar kokën me gjithë kapelën edjersitur gati në turi:

- More djalosh, a të shkon ndërmend se me cilin po rri në tavolinë?Ti as idenë s’ia ke! Shkundu more,eeej! Po ky është kolosi i letrave sh-qipe mor, është fenomenal...

- Të lutem... - tentova unë.- Rri aty, hiç mos e hap gojën! Të

them unë, kolos je! Gjeni je! Sh-kencëtar je... Letërsia shqipe nuk dotë njohë diktator si ti, - tha dhe tun-di gishtin në pathos profetik.

Bëra ta largoj gishtin e tij qëtundej para fytyrës time. E largoivetë. Mandej u kthye krejt nga unë:

- Talentin tënd vetëm shekullitjetër e nxjerr në dritë... hajde të tëputh në ballë, - tha dhe menjëmendu orvat.

- Tani e teprove, - i thashë, duke

u zmbrapsur. Mandej u çova në këm-bë.

Zdapi i panjohur u ul sërish nëkarrige.

- Mirë, pra, mirë... e lashë...Si u rehatua, ia nguli sytë Pirros,

me një vëmendje tepër vigjëluese,ndërkaq që Pirro kërkonte me një farëvështrimi pyetës të dinte se kush ishteky zdapi i panjohur. Unë ngrita su-pet.

- Epo ikim në ndonjë vend tjetër,- tha Pirro i mërzitur.

- Jo, jo. Iki unë! – tha befas zda-pi, duke na zgjatur të dyve nga njëpuro.

- Faleminderit, nuk i pimë, - re-fuzuam butë ne.

- In-si-stoj! – këmbënguli zdapi,duke e ndarë në rrokje të theksuarfjalën.

Pastaj e kqyri Pirron gjatë epërqendrueshëm.

- Kush je ti? – e pyeti ai troç, paia shqitur sytë.

- Pirro më quajnë. Pirro Çako, -iu gjegj ai thatë zdapit.

- Jo more.... po a e di ti se je sh-kërdhatë? More f’tyrë e poshtër, morekanibal, more katil, more kriminel...Po faqezi, të thashë? Jo? Ja pra: Orefaqezi...!

Pirros po i pulsonte fort nervi nëtëmtha dhe shtrembëronte nofullatgjithnjë e më fort. “Tani do ta go-dasë”, thashë me vete, teksa zdapi ipanjohur përshkallëzonte epitetetfyese:

...more langaraq... monstër tëthashë? Jo? Atëherë edhe monstër,po, po, - madje e pashpirt - po a e diti more se kur dëgjoj këngët e tuaunë… qaj? Qaj more, si çilimi, qaj!Ja, a e sheh gjithë këtë burrë? Sa herëdëgjoj këngët e tua, unë gjej një cepdhe fshihem e qaj. Ti nuk e di seçdo ditë ne me plakun tënd s’tëlëshojmë nga goja! Ditë për ditë! Ae di ti se në familjen time tëadhurojmë? Ik ore! Ti nuk di asgjë!

Tashmë në fytyrën e Pirros (e mesiguri dhe në timen) rrinte varur pe-zull një lloj buzagazi budalla e nëtë njëjtën kohë, i kërshërishëm.

- E njeh motrën time të vogël ti?- Cilën? – pyeti Pirro.

- Marjeta B. Bjondja... Keni qenënë lice bashkë...

- Pse, motra jote është ajo?- Ajo të ka pasë adhuruar gjatë

gjithë jetës; ore qen, po të them orese çmendej pas teje, mbaronte krejt.Ti ke qenë ëndrra romantike e gjithërinisë së saj... mjerisht e papërm-bushur...

- Po ia fut kot më duket. Si kamundësi tashti, se, me sa mbajmend unë, Marieta ka qenë viti iparë kur unë kam qenë në të katër-tin. Dhe asnjë herë nuk kemi folurbashkë.

- Ore dëgjomë mua ti! Ja, - thadhe kërkoi në celular. Pa i thënë gjëPirros, i ra atij numri, ia ngjeshitelefonin në vesh gjithë shejtanllëk,mandej urdhëroi:

- Foli!...- Çfarë more t’i flas?- Që jam Pirro Çako.- Po pse?- Shihe vetë...Ndërkohë telefoni u hap.-Alo? Marjeta? Përshëndetje!...

Po. Jam Pirro Çako, përshëndetje...Si? Po, po. Numrin ma dha vëllaijuaj. Ç’desha? Jo hiç... Thjesht këm-bënguli yt vëlla dhe... ja ashtu… tëmora. Si? Më fal… Jo, jo, nuk deshaunë, por yt vëlla… Okej. Mirupaf-shim...

-Hë? Si reagoi? – pyeti zdapi.- I thashë jam Pirro Çako. Më tha:

“Qofsh shëndoshë”! Më shau, mëquajti maniak, më kërcënoi dhe mëmbylli telefonin.

- Ha-ha-ha-ha, - qeshte zdapi menjë gëzim djallëzor, duke rrasur pe-riodikisht fytyrën e vet ndër pëllëm-bë e duke iu dridhur shpatullat ngae qeshura.

- E dija... e dija... thoshte përmestë qeshurave, teksa largohej nga tav-olina jonë.

- Çfarë dije? – e pyetëm ne, porai qeshte, tundte krahët kur e kur, sitë thoshte “lëre, lëre fare atë punë!”.

Pas kësaj, as unë, as Pirro nukishim më në gjendje të diskutonimpër këngën, muzikën apo tekstet. Dhes’dihet në do të takohemi më përkëto punë.

I paftuari

E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Tel. (04) 22 33 283 / 068 31 19 232

w w w . r r u g a e a r b e r i t . c o m

Shkruaj edhe Ti!

Bëhuni pjesë e gazetës!

NgaAGRONTUFA

Maj 2010 - 549nr.

aktualitet

Nga: MARIN MEMA

Fshati thuajse i panjohur gjëmonnë çdo cep të tij nga legjendat e

kastriotëve, zotërve të shumë tokavenë këto anë. Por përkundër historivetë mbartura brez pas brezi së bashkume krenarinë e banorëve të zonës,nga Skënderbeu në Sinë ka mbeturvetëm një kthinë e harruar.

Shume zona ne Shqiperi kane pre-tenduar origjinen e tij, por studimete hollësishme te mbeshtetura me seshumti ne memoranden e GjonMuzakes, bashkohes i Skenderbeutdhe kusheri i pare i se shoqes Doni-kes, mbeshteten nje teze te vetmeate te origjines dibrane te heroit ko-mbetar. Dikur quhej Sinje dhe sebashku me fshatin tjeter, Gardhi iPoshtem zoteroheshin nga Pal Kas-trioti, gjyshi i Skenderbeut. Heroikombetar ka lindur dhe ka kaluar vitete para te femijerise se tij pikerishtketu ne kete fshat rreth 40 minutanga qyteti i Peshkopise.

Pas pranimit te tezes mbi origjin-en dhe vendlindjen e tij, ne vitin1985 rregjimi i kohes ngriti nje muzepikerisht ne Sine. Deri ne fillim vitet1990 per te kujdesej kundrejt pag-eses nga shteti nje prej banoreve tefshatit, por kjo nuk zgjati shume. Pas

Nga: HYSEN LIKDISHA

Dita e premte, 14 Maj 2010, dombetet e paharruar për banorët

e Zerqanit dhe mbarë Grykës së Mad-he, duke u shënuar si një ditë tejet eveçantë, pasi ata festuan me krenaritë ligjshme 117 vjetorin e hapjes nëZerqan të shkollës së parë shqipe.

Duke qenë se treva e Zerqanit nji-het mirëfilli në mbarë Dibrën, poredhe më gjërë si e lidhur pazgjidhs-hmërisht me arsimin dhe dijen, kry-etari i kësaj komune, zoti DefrimFiku, ka inicuar e prezantuar me sta-fin e tij të ngushtë si dhe Drejtorinëe Shkollës së Mesme të Zerqanit,idenë e festimit të jubileut të 100vjetorit të hapjes së të parës shkollëshqipe në Zerqan, ku deri në këtëmoment si datë e hapjes së saj nji-hej zyrtarisht 14 marsi 1910. Ndërko-hë që nisin përgatitjet për këtë festë,grupi i punës në përbërje të të cilitmorën pjesë figura të njohura të ar-simit dhe shkencës, si Profesor Dok-tor i shkencave albanologjike EnverHysa, studiusi e kritiki letrar i mirën-johuri Zenel Sula, shkrimtari LutfiHanku, Profesor Doktor Shaban Si-nani, Profesor Doktor Gjovalin Gru-da, Doktor Adem Bunguri etj, gjatëhulumtimeve në arkiva për historinëe hapjes së shkollës në Zerqan, ha-sin në të paktën gjashtë dokumentearkivore se shkolla e parë shqipe nëkëtë trevë është hapur më 14 mars1893 dhe jo në 1910, siç dhe njihejderi më tani. Natyrshëm që fiksimi idatës së hapjes në Zerqan të shkollësmë 14 mars 1893, ka qenë një lajmtejet i gëzuar për banorët e Grykës

Skënderbeu i harruarPak vetë kanë dëgjuar të flitet për fshatin Sinë të Dibrës, vendi ku në majin e

605 viteve më parë ka lindur heroi kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu.shkarkimit te tij diku nga 1992muzeu nisi tatepjeten dhe gjithckafilloi te shkaterrohej duke e katandi-sur ne kete gjendje qe eshte sot.

Banoret e fshatit te thone memburrje se jane pasardhes te kastri-oteve apo te luftetareve besnike qeqendronin krah tij. Por vrrulli u pritetshpejt sapo i pyet per muzeun eheroit.

“Me fondet tona s’mund ta rreg-ullojme se me deshire kemi qejf tabejme edhe me te mire sesa te Krujesse eshte vendlindja, po shteti s’kavene dore”, thotë një banor.

Eshte e veshtire, thuajse e pam-undur te gjesh qofte edhe nje sendqe ti kete shpetuar kohes apo doresshkatërrimtare te njeriut. Sipas ban-oreve, tashme prej disa vitesh ketunuk vjen me askush, pervec nje viz-itori te pazakonte qe duket ketu vet-em ne pranvere.

“Le te vijne ta rregullojne, ta be-jne, te vijne te shohin dhe turiste tehuaj e vendas, se ku ka qene vendlind-ja e Skenderbeut, po ketu s’kane cfarete shohin”, thotë banori.

Pak dite me pare u mbushen plot605 vjet qe prej lindjes se Skender-beut e ne fshat nuk munguan te vin-in per nje ceremoni te vogel edheshtetaret lokale, te cilet sipas banor-

eve perveç fjaleve te rastit nuk thaneasgje me shume. Ashtu sic erdhenedhe iken mesaduket pa ju vrareaspak syte nga gjendja e muzeut ketune shtepine e heroit te madh.

“Tek ky muze duhet te vere doredikush dhe te rindertohet, te ketelezet si muze, po ky eshte bere sishpelle pellumbash, une aty ku mbajdelet eshte me mire sesa muzeu”,thotë banori.

Jehona e deshirave te paskrupulltapolitike e mediatike te qarqeve te cak-tuara qe synojne ta kthejne Skender-beun njehere ne serbo-sllav, njeherene grek e nje here ne turk, ka mberri-tur edhe ketu ne Sinen e vogel.

“Po flasin vende te tjera qe duanta marrin Skenderbeun dhe ne duhette jemi krenare dhe eshte nje gje te-per e çmuar, teper e nderuar per brez-in tone dhe per brezat e ardhshem”,shpreson banori.

Dhjetra historiane, publiciste eshkrimtare te huaj e shqiptare kaneshkruar per Skenderbeun duke e kthy-er figuren e tij ne nje mit qe kalonkufijte e Shqiperise, jehone qe sig-urisht me pak kujdes do mund tekthente ne nje destinacion historikme vlera te rralla edhe fshatin e tijte lindjes ku kaloi thuajse 9 vite tefemijerise e ku vazhduan te jetonin

kastriotet. Pikerisht ne keto vise ukthye Skenderbeu pasi u largua ngaushtria osmane. Qe ketu se bashkume kaloresit e tij u nis drejt Krujesku ngriti flamurin me shkabendykrenare. Nga Sina sot e harruarnisen 25 vitet ndoshta me telavdishme te kombit shqiptar.

“Ta ndertojme njehere, tambajme, ta ruajme dhe ta kemi teperhershem se ai eshte nje hero qeShqiperia po se po, por e gjithe botae kujton ate, ai eshte hero i tegjitheve”, thotë banori.

“Deshira jone per fshatin Sine, dote ishte qe muzeumi te rikonstrukto-hej te vihej nje person ndoshta mepage minimale per ta mirembajtur,te rregullohej rruga, atehere do kri-johej mundesia qe edhe turistet tevijne, njerezit te vijne lirisht”, sh-ton ai.

E megjithate u bene tashme 20vjet qe muzeu eshte ne meshire tefatit, çelesi i te cilit kalon dore pas

dore e banoret te tregojne se kandodhur qe ndonje vizitor i papriturte detyrohet te kaloje edhe nga njeraprej dritareve per te gjetur me pasbrenda asgjene shkatërrimtare.

“Ai ka qene nje burre shteti, menje fjale Skenderbe s’ka me, nje Sk-enderbe ka qene”, thotë banori.

Nje Skenderbe ka qene dhe do tembetet ne historine e popullit sh-qiptar, pavaresisht neglizhences dheharreses se politikes qe shkel mbihistorine, mbi simbolet, mbi vlerat,mbi Sinen fshatin e vogel dibran. Ekjo ndodh sepse shumica e prijesvete sotem pretendojne mes imagji-nates ekstreme e perdhosjes se kul-tures se nje kombi se edhe ata mundte behen Skenderbej, Ismail Qemalë,burra shteti. Nje deshire qe sigurishtdo te mbetet thjesht fantazia ek-streme e nje tufe njerezish qe deritani ne drejtim te shtetit shqiptarkane koleksionuar vetem deshtime.

Top Channel, 17 Maj 2010

Zerqan, festohet 117 vjetori i hapjes së shkollës shqipe

së Madhe, pasi i ka bërë ata edhemë krenarë e të lidhur me arsimin,dijen e diturinë. Pa e tepruar themiqë shkolla e parë shqipe në Zerqan emeriton plotësisht të jetë hapurvetëm 6 vite pas hapjes së të parësshkollë shqipe në vendin tonë, asajtë Korçës, pasi treva e Zerqanit nji-het si arsimdashëse jo vetëm nëmbarë Dibrën, por edhe më gjërë.Zerqani, ish nënprefektura e dikur-shme e kohës së Mbretit Zog, megjashtw bar-kafe, furrw buke etj,qendër administrative lokale mjaft enjohur ndër vite jo vetëm brënda, poredhe jasht vendit, gëzon një emër tëmadh, që padyshim ka ardhur edhenga lidhja tejet e fortë e tij me ar-simin dhe dijen. Hapja e dyerve tëditurisë për djemt dhe vajzat e këtijfshati dhe mbarë Grykës së Madhevetëm gjashtë vite pas hapjes së sh-kollës së parë shqipe në Korçë, kaqenë një ndër faktorët që e ka kon-firmuar Zerqanin si fshati i njerëzve

të shkolluar. Themelet e para të ar-simit në Zerqan u hodhën nga atd-hetari e patrioti i shquar i kësaj treve,Sheh Sula i Zerqanit, i cili hapi tëparën shkollë shqipe me alfabet turkdhe arab. Patrioti i madh i shehël-larëve të Zerqanit, biri i Sheh Mus-taf Zerqanit, që siç thotë kënga -”shembi’ malet dhe i lëshoi në Dri-në luftën e Drinit më 1844 kundërHajredin Pashës, zgjodhi vërtet njëditë mjaft simbolike të hapjes sëshkollës, atë të 14 Marsit 1893, kurpas dimrit vjen vera, me nënteks faretë qartë; -pas padijes (errësirës mu-ngesës së shkollës), vjen dija (drita-hapja e shkollës). Vit pas viti shkol-la erdhi në rritje, deri në 1914 kuredhe u hap e para shkollë e rregulltshqipe me mësues Riza Shehu, i cilikishte mbaruar në maturën e parë tëNormales së Elbasanit. Për të vazhd-uar me të tjerë pinjollë të familjesShehu të Zerqanit si, Osman Shehupara Rizait, Qamil Shehu e deri tek

Hysen, Bardhul, Pëllumb, Mustafa,Fadil, Habibe, Bujar, Behije, Shqipee Manushaqe Shehu, të gjithë më-sues të dalë ndër vite nga ky fis. Aqtepër u lidh Zerqani me shkollën,dijen dhe arsimimin e fëmijëve, sakur thoje se je nga Zerqani, merrjepërgjigjen: “Aha qenke nga fshati ishkollës, dijes e diturisë”! Një fig-urë legjendë e arsimit në këtë trevë,ka qenë dhe mbetet edhe i ndjeriSelim Alliu, që për dhjetra vite nëmonizëm, në vitet ‘50-’60 ka qenëshefi i seksionit të arsim-kulturës nëish Komitetin Ekzekutiv të rrethit tëDibrës. Thuhet nga bashkohës kolegëtë tij, se shpesh herë ai vihej në ballëtë kritikës duke e “akuzuar” si lokal-ist, pasi pjesën dërmuese të tëdrejtave të studimit për në shkollate mesme dhe të larta i çonte në kra-hinën e Zerqanit prej nga ishte edhevetë. Por, e vërteta ishte krejt ndry-she, tregon një bashkohës i tij, Bu-jar Novaku, mësues në pension. Si-pas tij, shefi i arsimit të asaj kohe,Selim Alliu ishte i detyruar të reali-zonte planin e ardhur nga Ministriae Arsimit për bursat, ndaj pasi“bridhte” gjithë zonën e Dibrës, nëpamundësi të realizimit të planit tëbursave, ai merrte rrugën për në Zer-qan, ku dhe gjendeshin djem e vaj-za të gatshëm për të vijuar shkollën.Kështu Zerqani nxori figura tëshquara të shkencës, artit dhe kul-turës, në të gjitha fushat e jetës. Dukekërkuar ndjesë për ndonjë emër qënuk kemi mundësi ta përmendim pasiata janë të shumtë, ja disa person-alitete të shkencës, artit e kulturës,të dalë nga shkolla e Zerqanit: Pro-

fesor doktor Veli Zogu, Ahmet Ka-mberi, Mehdi Cani, në fushën emjeksisë, Enver Hysa dhe Veli Bicinë fushën e gjuhësisë, Gafurr Muka,Ilir Alliu në gjeologji miniera, Ze-nel Sula, studiusi i letrave shqipe,ish drejtor i drejtorisë së kulturës ëMinistrinë e Arsimit para viteve ’90,gazetar e redaktor në ish shtëpinëbotuese Naim Frashëri, Lutfi Hanku,pedagog-shkrimtar, anëtar i Lidhjessë Shkrimtarëve, Shaban Hysa, pik-tor i popullit, inxhinierët e talentu-ar, Isuf Sula, Merdan Kola, AdemHanku e deri në gjeneralë të NATO-s në Itali si Arif Shehu, etj, etj. Nukmund të gjesh fushë të jetës, ku djemtë krahinës së Zerqanit, të mos jenëpërfaqësuar dhe të kenë lënë gjurmëpër mirë, si intelektualë të nivelevetë larta, njerëz të ditur e të mënçur.Ndërkohë edhe një tregues tjetër kup-timplotë që e lidh si mishi me thoinZerqanin me arsimin, është edhe fak-ti se ndër vite nga treva e Zerqanitkanë dalë jo pak, por katër ministranë qeveri të ndryshme tonat si; Rah-man Hanku, Tefta Cani, Ahmet Ka-mberi dhe Qemal Disha. Ja pra kjoështë madhështia e shkollës së Zer-qanit, ku festa e 117 vjetorit që ukremtua në të premten më 14 qer-shor, i bëri zerqanasit të ndjehen te-jet krenar. Dhe tradita ka vazhduar,ku Zerqani aktualisht ka shkollë tëmesme të përgjithshme dhe shtatëshkolla 9-vjeçare, ku mësojnë qin-dra nxënës, ku pothuajse të gjithë ataqë mbarojnë arsimin e mesëm udrejtohen dyerve të universiteteve,duke e ruajtur kështu mrekullisht tra-ditën e brezave paraardhës të tyre.

6 - Maj 201049nr.

kronikë45nr.

Zëvendës ministrja e arsimit, Lindita Qazimi dhe përfaqësues të ndryshëm të Universitetit Shtetëror të Tetovës në intervistat e ndryshme në

mediume kanë vlerësuar se që nga 1 shtatori në Dibër do të hapen fakulte-tet e disperzuara të USHT, ndaj komuna e Dibrës intenzivisht ka nisurpërgatitjet në adaptimin e 1500 metra katror të objekteve dhe ne kemibërë një punë shumë të madhe, punën më të vështirë deri tani që ishte nëhapjen e ambienteve dhe e gjithë puna e demolimit , pra nëntëdhjetë epesë përqind është kryer , deklaroi për “Koha e re”, kryetari i komunës sëDibrës, Argëtim Fida.Regullimi i kulmeve të njërit objekt përfundoi ështënë proces e sipër vendosja e tjegullave të reja në objektin e madh,pra dotë kemi 11 klasë, një amfiteatër të madh , katër zyra për dekanë dheprofesorë, një sallë e madhe për profesorët ,tre zyra për referentë.Shumëshpejt do të dalin edhe konkurset nga USHT-ja, edhe për këtë qëllim nenë kuadër të kompleksit pranë Universitetit ju ofrojmë Zyrën për zhvillimekonomik të pajisur me inventar ku do të bëhet pranimi i dokumentacion-it që studentët të mos kenë nevojë të udhëtojnë deri në Tetovë, gjegjësishtstudentët nga Dibra, Kërçova, Struga, Bureli, Bulqiza, Shupenza, Maqel-lara po edhe nga Peshkopia.Ajo që garantoj, tha Fida është që para 1shtatorit ,objektet e fakulteteve në Dibër do të jenë shembullore, me par-qe dhe gjelbërime, ambiente fantastike që si ka asnjë fakultet tjetër idisperzuar nga qytetet e tjera.Me këto angazhime të komunës dhe falëbiznesmenëve dibran që janë duke ndihmuar ne kemi pasur shumë vulln-etarë por ditën e hënë do të del tender për vazhdimin profesional të punësqë duhet t’i bëjnë kompanitë dhe jam i bindur që një javë para vititshkollor, pra më 1 shtator 2010 do të jemi në gjendje të dorëzojmë çelsate ambienteve përfaqësuesve të USHT.Unë inkurajoj të gjithë prindërit qëkanë fëmijë që interesohen për regjistrim në fakultetet tona, pra fakultetii terapisë fizikale që nuk e kanë as edhe trojet shqiptare, as në Shqipëri, asnë Kosovë as edhe nëpër qytetet e vendit, në këtë drejtim që është meshumë prespektivë presim studentë nga të gjitha trojet, por edhe fakultetete gjuhëve,si ajo angleve, gjermane dhe frenge janë drejtime moderne dhejapin perspektivë për rininë pa marrë parasysh që ka nëpër vendbanimet etjera.Kultura dhe tradita e arsim dashurisë në Dibër dhe ambienti i qyteta-risë dibrane jam i bindur shtoi kryetari Fida, që do të jetë shumë atraktivpër prindërit që fëmijët e tyre nga të gjitha vendbanimet rreth Dibrës tëmos largohen vetëm me një diplomë të fakultetit të kryer por të largohenedhe me një edukim qytetar , patrotik dhe me mbresa të një qytetarie tëcilën do ta adhuronin të gjitha ambientet e tjera.

Arbana Qormemet

Delegacioni i komunës së Dibrëssë Madhe i kryesuar nga

Argëtim Fida, kryetar i komunës, mëdatë 28 dhe 29 prill qëndroi për nëvizitë në Francë, përkatësisht në Nor-mandinë e Poshtme, ku Ministria eKulturës e Maqedonisë manifeston-te Ditët e kulturës së Maqedonisë.Në praninë e Agron Buxhakut, am-basador i Maqedonisë në Francë,Orkestra simfonike e Shkupit mbaj-ti një koncert, u shfaqën disa ek-spozita fotografish nga vendbanimetë ndryshme të Maqedonisë, si edhembrëmje poetike me poetë maqedo-nas, shqiptarë dhe turq në Komunëne IF-it me të cilën është binjakëzuarkomunë e Dibrës së Madhe dhe nëNormandinë e Poshtme.

Siç deklaroi Fida para gazetarëve,u zhvilluan takime me Zhan PolKoshar, kryetarin e IF-it, u vizituaUniversitet i If-it, ku u bisedua merektorët dhe dekanët për tu infor-muar në hopllësi për organizimin efakulteteve atje, që do të shërbejë sipërvojë e mirë për hapjen efakulteteve në Dibër. U bisedua përshkëmbimin e studentëve mes IF-itdhe Dibrës, shkëmbimin e nxënësvetë Gjimnazit me nxënësit të Liceuttë IF-it. Në aspektin kulturor u radakord që Teatrit i If-it të merr pjesë

Argëtim Fida si anëtar i BNJVL tëMaqedonisë mori pjesë në Fo-

rumin ndërkombëtar ballkanik nëStamboll të Turqisë të mbajtur më 4dhe 5 maj, të norganizuar nga Këshillii Evropës nën patronatin e Unionittë komunave të Turqisë. Në takimine përfaqësuesit e mediave, ai tha se,me këtë rast prezentoi BNJVL tëMaqedonisë dhe Komunën e Dibrëssë Madhe . Në këtë forum merrninpjesë edhe kryetart e komunëve tëÇairit, Strugës, Qendrësë Zhupës,Mavrovë-Rostushë dhe Studeniçan-it. Gjatë këtij forumi u diskutua përrolin e shoqatave dhe asociacioneve

NGA FORUMI BALLKANIK I KOMUNAVE NË TURQI

Bashkëpunim dhe shkëmbim përvojash

të komunave në këto shtete, ku kish-te pjesëmarrës nga Sllovenia, Kroa-cia, Rumania, Bosnja-Hercegovina,Rumania, Kosova, Shqipëria, Greqia.Pjesëmarrësit ishin përfaqësues tëkomunave të binjakëzuara dhe tëkomunave që dëshirojnë të binjakë-zohen U fol për rolin i asociacion-eve në përshpejtimin e procesit tëbinjakëzimit dhe aplikimi i përbash-kët te fondet e Këshillit të Evropësnë përmirësimin e jetës sociale, ar-simit, kulturës, trashigimisë kultur-ore , në përmirësimin e zhvillimitekonomik, dhe ruajtjes së ambien-tit jetësor, që ishte tema dominuese

e këtij takimi. Parakusht për të fituarfondert evropiane është mbrojtra eambientit jetësor. Në takimet qëpata, shtoi Fida, pashë se ka inter-esim për binjakëzim të Dibrës sëMadhe me qytetin Konja, Antaliadhe Bursa- Komuna e Gimlikut, meekonomi dhe turizëm shumë të zh-villuar, ku do të ketë bashkëpunimekonomik,kulturor, mes studentëvedhe të financimit të ndërtimit të sh-kollave dhe të restaurimit të trash-igimisë tonë kulturore, tha në fundArgëtim Fida.

Rexhep TORTE

Dibër: Mjediset e fakulteteve tëUniversitetit të Tetovës gati përtë pritur studentët në shtator

Shoqata e invalidëve trupor të Dibrës së Madhe dhe Lidhja nacionale tëinvalidëve trupor të Maqedonisë të shtunën të shtunën më 8 maj në

Banjën e Kosovrastit-Capa, organizuan takim me temë “Ndihma si para-kusht për integrim social”. Në këtë takim përve invalidëve, përfaqësuesvetë pushtetit vendor ishin të pranishëm Miodrag Ignjatoviq, kryetar i Këshil-lit nacional të invalidëve trupor të Maqedonisë, Abdulla Omuri, kryetar iLidhjes së invalidëve trupor të Shqipërisë, përfaqësues të Qendrës përrehabilitim në Ohër dhe përfaqësues të shoqatave tjera simotra.

Burhan Balla, kryetar i Shoqatës së invalidëve trupor në Dibër të Madhe, duke përshëndetur të pranishmit, tha se ky takim është në të mirë të tëgjithë kategorive të invalidëve, të cilët duhet t’i shfrytëzojnë mundësitëqë jep ky ligji për punësimin e invalidëve.Në Dibër të Madhe punësimi iinvalidëve është tejet minimal. Punëdhënësit duhet të tregojnë human-izëm dhe gatishmëri më të madhe për punësimin e invalidëve në firmate institucionet e tyre.

Miodrag Ignjatoviq, kryetar i Këshillit nacional të invalidëve trupor tëMaqedonisë, shtoi se, mbi bazën e Ligjit për punësimin e invalidëve truporprej vitit 2000 e gjer më sot janë punësuar më shumë se 4 mijë personanëpër shoqata mbrojtëse tregtare , në ekonomi dhe 2.6 përqind në sektor-in publik. Janë themeluar më shumë se 600 qendra mbrojtëse tregtare kuështë punësuar numri më i madh i invalidëve, por në agjensionet përpunësim presin të punësohen afër 2000 invalidë. Lypset një mekanizëmedhe më efektiv për të realizuar më mirë të drejtat e invalidëve për tupunësuar, tha Ignjatoviq.

madh në përfshirjen e invalidëve në venmdet e punës.Abdulla Omuri, kryetari i invalidëve të Shqipërisë, theksoi se në Sh-

qipëri ligji u ndihmon personave me aftësi të kufizuara dhe invalidëve. SiLidhje e invalidëve jemi asocuar në BE, që do të thotë se kemi përmirë-suar kushtet në të mirë të invalidëve që duhet t’i plotësojë do shtet anëtari NATO-s. Në këtë takim u njohëm edhe me përvojat e Maqedonisë nëkëtë fushë. Në Shqipëri sipas ligjit në çdo 24 punonjës në një ndërmarrjeduhet të të punësohet një invalid. Në dy vendet tona në këtë drejtimduhet bërë edhe më shumë në përmirësimin e jetës së invalidëve, tha nëfund Omuri.

Rexhep TORTE

INVALIDËVE E MAQEDONISË DHE SHQIPËRISËNË DIBËR TË MADHE

Duam më shumë vende pune

KRYETARI I KOMUNËS SË DIBRËS SË MADHE NË FRANCË

Mundësi të shumta bashkëpunimi

me një shfaqje përshëndetëse në Fe-sativalin e Teatrit Shqiptar në Maqe-doni- Dibra 2010. Mbi bazën e zh-villimit të qëndrueshëm delegacio-ni i Dibrës së adhe vizitoi Qendrënpër riciklim të mbeturinave dhe njëish deponi të mbyllur të shndëruarnë park të mrekullueshëm, që do tëshërbejë për krijimin e Qendrës përriciklim në Dibër të Madhe dhemënyrën e mbylljes së deponisë ekz-

istuese. Zgjidhjet e mira urbane tëinfrastrukturës së atjeshme do të ap-likohen edhe në planin detal urban-istik të Dibrës së Madhe. U pranuaftesa e delegacionit të If-it për tëardhur në Dibër të Madhe me rastine inagurimit të ndërtesës së re të ko-munës, si dhe gatishmëria për për-gatitjen e përbashkët të projeteve përtë aplikuar në fondet e KëshillitEvropian. / Rexhep TORTE

www.rrugaearberit .com

Maj 2010 - 749nr.

aktualitet

Të jetosh me kufi është vështirësi dhe gjëmë e madhe, sidomos

kur je ndarë forcërisht dhe pa tëpyetur fare, kur je i ndarë me gjakuntënd me prindër, motër e vëlla dheku sundon një mentalitet primitiv,sundues dhe urrejtës. Sipas llogjikëssë shëndoshë një vend afër kufiritështë e udhës të ketë zhvillim dhebegatim të gjithanshëm, si rezultat ilëvizjes së lirë të njerëzve, ideve,mallrave, kapitalit dhe kulturës. Përfat të keq kjo nuk po ndodh me zonënkufitare të Dibrës së Madhe edhe pasnjëzet viteve të demokracisë.

Kuptimi i fjalës kufi ta ftoh shpir-tin. Të shtyn të mendosh e të ndjeshse ndodhesh para një caku prej kunuk mund të kalosh lirisht, kur tëduash dhe sa të duash. Kjo don tëthotë se të jetosh në kufi , është tëjetosh ndryshe nga të tjerët, do tëthotë se tri anët i ke të lira, ndërsanjëra është e zënë, e se për të kaluarmatanë lypsen tjera rregulla e for-malitete. Ndryshe nuk mund takalosh kufirin, përveç asaj pike tëvetme ku është vendosur trau dhe semund ta kalosh vetëm me pasaportë.Po të provosh ta kalosh ilegalishtbiesh ndesh me policinë dhe ligjin.

Pas gjysmë shekulli perdeje tëhekurt, më 9 qershor 1992 u bë hap-ja e vendkalimit kufitar të Bllatës.Nga dy anët vërshuan afër 300 mijënjerëz për të vizituar të afërmit epër tu çmallur. Më 15 qershor të vitit2000, tre vite pas nënshkrimit filloizbatimi i Marrëveshjes përqarkullimin e vogël kufitar ndërmjetShqipërisë dhe Maqedonisë për ban-orët e zonave kufitare deri 10 kilo-metra thellësi në dy anët e kufirit,

Zona kufitare: Nevojitenvendkalime të reja

ku pa vizë e pa pagesë, mund takalonin kufirin e të qëndrojnë nëanën tjetër dy herë në muaj nga 24orë.

Aktualisht vendkalimi kufitar iBllatës edhe pse i pajisur me per-sonel policor, doganor dhe fitosani-tar ka pamjen e alivanosur, me njëfluks të dobët njerëzish, automjeteshdhe mallrash. Kjo sepse mallrat eaksizës, kafshët, shpendët dhe dhemallrat me prejardhje shtazoreçdoganimin e vetëm në vendkal-imin kufitar Qafë Thanë, e para, dhee dyta ende nuk është hapur vend-kalimi kufitar Trebishtë-Zepishtë,edhe pse Marrëveshja mes Shqipërisëe Maqedonisë është nënshkruar më16 nëntor 2005 në Tiranë.

Hapja e këtij vendkalimi të rikufitar 13 kilometra larg Dibrës sëmadhe , do tu mundësojë dhjetëramijëra shtetasve të Shqipërisë tëzonës së Malit të Thatë (Gol-lobërdës), që deri në Dibër të Mad-he të arrijnë në rrugë më të shkurtër,e jo si tani që duhet të bëjnë pesëdh-jetë kilometra për të arritur në vend-kalimin e Bllatës.

Gjendja e vështirë ekonomike ekëtyre zonave të kufirit imponon do-mosdoshmërinë e aplikimit të stan-dardeve ndërkombëtare tëqarkullimit të lirë të njerëzve e mall-rave, si rrugë e vetme drejt prosperi-tetit. Zona kufitare e Dibrës së Mad-he është zona më e përvuajtur. Gjen-erata të tëra pa fajin e tyre jetuandhe vdiqën pa i parë të afërmit nëdy anët e kufirit. Sot duhet krijuarkushte më të mira për t’i zbutur sadopak plagët e të kaluarës.

Rexhep TORTE

Dibër e Madhe: Gjenerata e 47-të e maturantëve

Në muajin maj doli gjenerata e 47-të e Gjimnazit në Dibër tëMadhe . Në këtë gjeneratë dalin 110 maturantë shqiptarë dhe

49 maqedonas. Pas shëtitjes tradicionale nëpër qendër të qytetit, mat-urantët shqiptarë mbrëmjen e maturës do ta festtojnë në Dibër tëMadhe, ndërsa ata maqedonas në Ohër. Dibra e Madhe edhe psekonsiderohet djepi i arsimit shqiptar ka vetëm këtë shkollë të mesme,e cila funksionon që nga viti 1960. Asokohe gjimnazi filloi punën nëish shkollën e vjetër “Hoxhë Vogli” në me dy paralele dhe gjithsej 69nxënës, prej tyre 47 që mësonin në gjuhën shqipe dhe 22 në gjuhënmaqedonase. Duhet përmendur se 7 nxënës shqiptarë për të plotë-suar numrin e nxënësve në klasën maqedonase, vullnetarisht pranuantë mësojnë katër vite me maqedonasit. Në hapat ë parë të kësaj shkolletë mesme pedagogët dibranë, disa muaj punuan pa pagesë, vetëm evetëm që të fillojë punën gjimnazi. Në këtë kohë shumë dibranëedhe financiarisht e ndihmuan gjimnazin. Do të mbesin të paharruarnë mëndjet e dibranëve pedagogët e parë të kësaj shkolle të mesmesi,Muhamed Paçuku-drejtori i parë i kësaj shkolle, Madmud Hysa,Nehat Bellçishta, Sherif Lleshi, Medat Cami, Irfan Oruçi , BardhylCami, Irfan Jajaga, Lutfi Marku, Atli Qormemeti etj.

Qamil Marku, drejtor i kësaj shkolle, thotë se, “deri tani nga kjoshkollë e mesme kanë mbaruar maturën më shumë se 5000 maturantë,prej tyre më se 4000 shqiptarë. Projektin e shkollës së re e kemi gatidhe presim nga Ministria e Arsimit e Maqedonisë që punën tonë tashpërblejë me ndërtimin e një godine të re shkollore, me çka do tëkrijoheshin kushtet për arritjen e sukseseve edhe më të mëdha, thadrejtori Qamil Marku.

Rexhep TORTE

Ka ardhur koha për shkollë të re

Aktivitet me rastin e jubileut të Ansamblit të Reçit në Dibër

“40 vjet me këngë e valle”Krahina e Reçit në Dibër është e

vendosur në mes malesh dhembi shtratin e lumit të Drinit të zi, icili gjarpëron malesh të lartë ehijerëndë, duke të krijuar ndjesinë e“të paprekurës” aq madhështorë dhehijerëndë ngrihen. Kjo krahinë nji-het ndryshe edhe si mali i Parë iDibrës, organizim i hershëm ky nëtrevat e Dibrës. Realisht jeta në këtomjedise, ka qenë me mungesa tëtheksuara në ekonomi e jo vetëm,duke u nisur nga tokat e pakta bujqë-sore që ofron vetë zona, mundësitëe resurset e munguara. Rezultat ikëtyre kushteve e mundësive të vog-la për një jetë të barabartë me tëtjerët, ka prodhuar e nxitur migriminnë mënyrë masive pas viteve 90-të,e gati boshatisjen e zonës, gjë e ciladukej pothuaj në të gjitha fshatratqë përbëjnë zonën e Reçit. Forcohetbindja nisur dhe nga numri i njerëzveqë atë të enjte të datës 6 Maj të 2010-ës, mbushën dhe populluan mjedis-et e shumë fshatrave të braktisur tëReçit. Krijonte një emocion tëveçantë vargu i makinave që hepo-heshin rrugës së vetme që të çon nëkrahinën e Reçit, segment i rrugësPeshkopi-Kukës.

Në 6 Maj 2010 në Reç të Dibrës,kishin me dhjetëra njerëz nga Tiranae Durrësi, reçjanë të larguar ndër vite,e si dallëndyshet mbushën e zhur-muan rrugët e shtëpitë e të parëve tëtyre. Do festonin 40 vjetorin e kr-ijimit të grupit të parë folklorik tëReçit. Menduar dhe ideuar ngalëvruesit dhe drejtuesit e parë të ak-tiviteteve folklorike në Reç, pormbështetur fuqishëm nga XhelalMziu, një ndër figurat e shquara tëReçit në vitet e fundit, mbështetur epërkrahur financiarisht dhe në gjithëkompleksitetin e kërkesave qëkërkonte aktiviteti.

Aktiviteti u mendua me një sem-inar zhvilluar në një skenë të hapurme pjesëmarrjen e figurave me kon-tribut të rëndësishëm në promovimine vlerave të krahinës, me kumtesa etrajtesa serioze, pastaj u vazhdua menjë koncert për të cilin u punua seri-ozisht për një muaj me radhë, dukesjellë edhe një herë pas kaq viteshatmosferën e viteve të shkuara. Mepërkushtim e pasion si në kohën erinisë së tyre, punuan Baftjar Çera eNehat Daci për një muaj rresht dukebërë prova në Tiranë, duke derdhurmund e djersë, e cila rezultoi me një

koncert të një niveli shumë të mirëartistik. Të gjithë numrat e koncertitmorën duartrokitje të zjarrta e tëvazhdueshme, morën ngrohtësinëdhe entuziazmin e publikut, të pran-ishmëve që kishin mbushur oborrine shkollës 9 vjeçare të Reçit. Kishinardhur nga të gjitha fshatrat banorëte ngelur në ato anë, kishin ardhur tëçmalleshin por, kishin ardhur shumënga Tirana e Durrësi, reçjanë të lar-guar ndër vite, e si dallëndyshetmbushën e zhurmuan rrugët e sh-tëpitë e të parëve të tyre. Falëndero-nin e uronin papushim birin e tyre,Xhelalin, i cili e kishte mundësuarkëtë aktivitet të mrekullueshëm.

Më pas u shpërndanë diploma ecertifikata për emra të shquar në his-torinë, kulturën dhe arsimin në Reç,në shpërblim të kontributit të çmuardhënë për vite me radhë në atë zonëtë thellë malore.

Dita u mbyll me një drekë shtru-ar nga kryetari i Komunës së Reçit,zoti Rufat Shoti, i cili po ashtu dhanjë kontribut të çmuar në zhvillimine aktivitetit, duke mos u kursyer përasnjë moment.

Korresp. “Rruga e Arbërit”

Secili që shikon qytetin e Dibrës së Madhe nga pozicioni i kodrave, do të dëshpërohet kur vëren se ndër-

timet e shtëpive kanë gllabëruar dhe po gllabërojnë pam-ëshirshëm sipërfaqet e tokave bujqësore. Ky urbanizimi fushës zotëroi sidomos gjatë sistemit të kaluar gujysëmshekullor monist dhe është duke vazhduar edhe sot ekësaj dite. Kuvendet komunale në kohën e monizmit,por edhe këshillat e komunës në tetëmbëdhjetë vitet edemokracisë, kanë aprovuar plane urbanistike, gjithnjënë dëm të sipërfaqeve bujqësore, duke i mbuluar atome objekte banimi. Kjo ka ndikuar që deri më sot mbibazën e këtyre planeve urbanistike qindra hektarë të fush-ës së Dibrës së Madhe në cilësinë e tokave bujësore,tashmë janë shdëruar në toka ndërtimore. Kanë mbeturshumë pak toka bujqësore në lokacionet Tylbe, Urani-ku, Taraniku, Fusha e Qernanicës, Fusha e Aeroplanëve,Pasraspuri, etj. Si rezultat i kësaj në Dibër të Madheduket se më shumë është zhvilluar ndërtimtaria se sabujqësia, blektoria apo industria ushqimore. Kjo kabërë që në Dibër të Madhe të ngec dukshëm zhvillimi ibujqësisë si bazë për zhvillimin e mëtejmë ekonomik.

URBANIZIMI PREFERON FUSHËN...

Dibër e Madhe, betonet e mbulojnë tokën bujqësorePo t’i hedhim një sy historisë së qytetit të Dibrës së

Madhe në kulmin e lulëzimit të tij, do të shohim sebanorët e atëhershëm më shumë kanë preferuar që ob-jektet e tyre të banimit t’i ndërtojnë nëpër kodrat eqytetit, ku edhe sot e kësaj dite gjenden rrugicat mekalldërme dhe muret prej guri. Edhe bejlerët e atëher-shëm kanë preferuar që kullat e tyre t’i ndërtojnë nëpërkodra. Edhe Mojsi Golemi kullën e tij e ka patur tekodrat e bejlerëve. Gjyshërit tanë urbanizimin e tyre ekanë zhvilluar më shumë nëpër kodra, e para, për arsyestrategjike dhe pamje mahnitëse, dhe e dyta, për taruajtur dhe për ta punuar tokën bujqësore begatidhënëse.

Për ta shpëtuar atë pak tokë bujqësore që ka mbetur,pjesa më e madhe e dibranëve është e mendimit se,ndërtimi i qytetit në të ardhmen duhet të planifikohetdhe orientohet drejt kodrave. Kështu do ta mbrojmëmaksimalisht tokën bujqësore, sepse toka bujqësoreherëdokurdo mund të shndërohet në tokë ndërtimore,ndërsa godinat me betonarme vështirë se mund të bëhentokë bujqësore.

R.T

8 - Maj 201049nr.

cyan magenta yellow black

botimePromovohet fjalori i parëarabisht-shqip

BOTOHET FJALORI ARABISHT-SHQIP I SULEJMAN TOMÇINIT

Një kontribut i vyer përleksikologjinë shqiptare

Fjalori me 70.000 fjalëe shprehje të gjuhësarabe i SulejmanTomçinit, i botuarnga AIITC, përbënnjë kontribut të vyerpër leksikologjinëshqiptare

Më atë 22 maj 2010, në sallën“Aleks Buda” të Akademisë së

Shkencave u promovua fjalori i parëarabisht-shqip, i botuar në Shqipëri.Ky fjalor, me autor Sulejman Tomçi-ni dhe botim i Institutit Shqiptar tëMendimit dhe të Qytetërimit Islam,përmban 70.000 fjalë e shprehje tëgjuhës arabe. Nevoja për këtë fjalorndihej prej kohësh në Shqipëri dhei përgjigjet më së miri arabo-folësveshqiptarë. Njëherazi fjalori vendosurat e bashkëpunimit në shumë fushamidis vendit tonë me vendet e botësarabe.

Në këtë eveniment pati një pjesë-marrje të madhe intelektualësh, stu-diuesish dhe njohësish të gjuhës ar-abe. Të pranishëm ndodheshin am-basadorët e vendeve të Lindjes:Egjiptit, Arabisë Saudite, Libisë, Pal-estinës etj, si dhe titullarë të institu-cioneve të rëndësishme të kryeqy-tetit, titullarë të shoqatave kulturore.

Veprimtarinë e hapi drejtori iAIITC, Dr. Ramiz Zekaj, i cili thek-soi faktin se ky fjalor i shumëpriturnë Shqipëri shënon një moment cilë-sor në përvetësimin e gjuhës arabeprej shqiptarëve.

Akademiklu Myzafer Korkuti,nënkryetar i Akademisë së Shken-cave të Shqipërisë, falënderoi autor-in Sulejman Tomçini dhe InstitutinShqiptar të Mendimit dhe tëQytetërimit Islam për këtë dhuratëtë bukur që pasuron me një prurjetë re korpusin e fjalorëve në gjuhënshqipe. Referuesi nga Maqedonia,prof. dr. Ismail Ahmeti, Prorektorii Universitetit Shtetëror të Tetovësdhe njohës i mirë i gjuhës arabe, vurinë dukje vlerat e larta gjuhësore tëkëtij fjalori, duke e renditur atë ndërmë të mirët në llojin e vet.

Referuesi prof. dr. Enver Hysa,njëherazi redaktor gjuhësor i këtijfjalori, theksoi punën e kujdesshmetë autorit në përzgjedhjen e fjalëvee shprehjeve më të përditësuara nëgjuhën arabe. Referuesi theksoi vleratpërdoruese të këtij fjalori për këdoqë kërkon të thellojë njohuritë nëgjuhën e pasur arabe.

Në fjalën e tij, autori SulejmanTomçini falënderoi organizatorët:Institutin Shqiptar të Mendimit dhetë Qytetërimit Islam, Akademinë eShkencave të Shqipërisë, Qendrën eStudimeve Albanologjike në Tiranëpër mirëorganizimin e këtij fjalori.Falënderoi gjithashtu pjesëmarrësite shumtë në veprimtari, gjë qëshpreh interesimin gjithnjë e nërritje të shqiptarëve për gjuhën ar-abe.

Veprimtaria u mbyll me një kok-teil, ku vazhduan më tej diskutimetnë grupe rreth përvojës së sh-qiptarëve në përvetësimin e gjuhësarabe. Me këtë fjalor nis një etapë ere dhe më e lartë drejt përvetësimitdhe përdorimit të kësaj gjuhe.

Një fjalor që i mungonte gjuhësisë shqiptareNga: Dr. RAMIZ ZEKAJ*

Botimet paraqesin një nga format e rëndësishme të punës

14-vjeçare të Institutit Shqiptar tëMendimit dhe Qytetërimit Islami cili ka synuar që në këtë fushët’u përgjigjet nevojave dhe kërke-save të lexuesit shqiptar rrethçështjeve të besimit, kulturës,filozofisë, qytetërimit dhe sh-kencës islame. Me qëllim pajisjene besimtarëve muslimanë më lit-eraturën burimore. Ky institutrealizoi botimin e Kuranit në stan-dardet e gjuhës letrare shqipe, sidhe në disa variante e formatepraktike e bashkëkohorë, e njëko-hësisht libra të legjislacionit tëtraditës profetike, vepra të di-jetarëve islamë në shërbim tëthellimit të njohurive në sferën ebesimit dhe ideologjisë islame.

Vend të rëndësishëm në vep-rimtarinë botuese të Institutit (AI-ITC) zënë libra të shkruar ngaautorë prestigjiozë shqiptarë, kuhidhet dritë mbi historinë dhendikimet e besimit islam në tro-jet shqiptare si dhe monografipersonalitetesh të shquara islame,që shkëlqyen si teologë, dijetarë,mësues dhe atdhetarë.

Kultura islame në trojet sh-qiptare prezantohet si pasuri ko-mbëtare dhe që përbën një gur-rë të pashtershme për vepra edhemë të arrira në të ardhshmen. Mekënaqësi vërejmë së në Shqipërisot është krijuar një brez krijue-sish, shkrimtarë, poetë, historianëgjuhëtarë e publicistë të an-gazhuar në drejtim të islamistikësshqiptare. Instituti Shqiptar i Men-dimit dhe i Qytetërimit Islam këtëplejadë krijuesish e konsideronpremtim dhe shpresë për veprim-tari edhe më të frytshme në këtodrejtime dhe synon mbështetjendhe përkrahjen e tyre.

Njëherazi ky institut ka synu-ar të nxjerrë në tregun e botimeveedhe libra dhe revista të nivelevetë larta shkencore - akademike,të cilët janë mirëpritur nga elitat

intelektuale shqiptare dhe mëgjerë. Vlejnë të përmendim nëkëtë sferë “Fjalorin e orientaliz-mave” me rreth 45000 fjalë eshprehje orientale të autorit Ta-hir Dizdari, i cili vazhdon të ng-jallë interesimin e albanologëvenga e gjithë bota. Ndër botimettona që kanë ngjallur interesimine studiuesve dhe të elitave intele-ktuale renditen: “Historia e e Sh-tetit, Shoqërisë dhe QytetërimitOsman” në dy vëllime, vepër egrup autorësh turq, që ndriçonhistorinë e kësaj perandorie tëmadhe në përbërje të së cilës jetu-an edhe shqiptarët për disa shek-uj. Revista shkencore-kulturoreUnivers, në të cilën janë an-gazhuar penat më të spikatura tëpublicistikës shqiptare, buletininshkencor “Qytetërimi Islam” qëfurnizon sistematikisht opinion-in shqiptar me informacione sh-kencore mbi arritjet e qytetërim-it islam nëpër botë si dhe në Sh-qipëri.

Duhet theksuar se nën kujdes-in e veprimtarisë sonë botuesejanë përfshirë libra për moshat ereja si dhe letërsia artistike e ajopër fëmijë. Njëkohësisht kaardhur duke u zgjeruar edhe ve-primtaria botuese dokumentare.

Instituti është kujdesur që tëgjitha botimet të shkojnë sa mëshpejt në masën e gjerë të lex-uesve shqiptarë, për çka kandikuar edhe pjesëmarrja e tij nëpothuajse të gjitha panairet ko-mbëtare të organizuara si në Sh-qipëri, ashtu edhe në Kosovë,Maqedoni e Mal të zi.

Duke iu përgjigjur interesimittë qarqeve shkencore, por edhetë apasionuarve pas gjuheve tëhuaja e fjalorëve, ne sot jemimbledhur në sallën „Aleks Buda”për të paraqitur para jush njëkontribut të rëndësishëm dhe kre-jt të veçantë në fushën e le-ksikologjisë, që vjen si rezultat ipunës disavjeçare të diplomatittë karrierës, Z.Sulejman Tomçi-ni, pra për të promovuar fjalorin

dit tonë me botën arabofolëse.Tashmë ai është një pasuri gju-hesore e pazevendesueshme ko-mbetare që hyn në korpusin efjalorëve më modernë edhe mëdinjitoz në gjuhën shqipe dhe qëshënon një kapërcim cilësor nëpërvetësimin e gjuhës arabe ngashqiptarët.

Arabishtja është një gjuhëshumë e pasur dhe flitet nga mbi250 milion njerëz në botë. Nëkëtë gjuhë përveç origjinalit të lib-rit të shenjtë të muslimanëve Ku-ranit, ekzistojnë vepra me vlerëtë madhe poetike e letrare që ngakaside-t e Buhturiut, poezia mo-rale e didaktike e Mutenebbiutderi te poemat mistike të Ibn-l-Fâridit dhe Ibn ‘Arabiut; që ngaesetë e Ebu Hajjan et-Teuhidiutderi te veprat historike e filozo-fike me vlerë të madhe si Hajj ibnJakdhân (“Biri Gjallues i Vigjëlues-it”) i Ibn Tufejlit, dhe el-Burdeh(“Kënga e Mantelit”) e Busiriut.Tashmë duke pasur një fjalor tëkëtyre permasave në duart e përk-thyesve, ata do ta kenë më të le-htë për t’i sjellë ato në gjuhën sh-qipe. Në arabisht u shkruan edheshumë vepra letrare tonat në pe-riudhen e rilindjes dhe më herët.Prandaj promovimi i këti fjalorisot, mer përmasa dhe vlera shumëdimensionale e të mëdha shken-core e linguistike, kombëtare poredhe ndërkombëtare.

Z.Tomcini me punimin e këtijfjalori, dëshmoi seriozitetin dhepunën e tij të palodhshme nëfushën e punimeve shkencorekrahas asaj diplomatike.

Jemi optimist se Z.Tomçini dotë vazhdojë me punime shken-core të kësaj natyre, të cilat janëtë domosdoshme për të pasuru-ar arealin e gjuhëve orientale tene; e sigurisht, përveç punës qëai e bën me zell i nevojitet edhepërkrahje morale dhe materialee që AIITC nuk do kursehet përt’ia ofruar edhe në të ardhmen.

* Drejtor i AIITC

Arabishtja është njëgjuhë shumë e pasurdhe flitet nga mbi 250milion njerëz në botë.Në këtë gjuhë përveçorigjinalit të librit tëshenjtë të musli-manëve Kuranit, ekzis-tojnë vepra me vlerë tëmadhe poetike eletrare që nga kaside-te Buhturiut, poeziamorale e didaktike eMutenebbiut deri tepoemat mistike të Ibn-l-Fâridit dhe Ibn ‘Ara-biut; që nga esetë eEbu Hajjan et-Teuhidi-ut deri te veprat his-torike e filozofike mevlerë të madhe si Hajjibn Jakdhân (“BiriGjallues i Vigjëluesit”)i Ibn Tufejlit, dhe el-Burdeh (“Kënga eMantelit”) e Busiriut.

Arabisht – Shqip që realizohet nëbashkëpunim më Akademinë eShkencave të Shqipërisë dhe tëQendrës Studimore Alban-ologjike në Tiranë.

Ky fjalor me mbi 70.000 fjalëe shprehje në gjuhën arabe ësh-të i pari dhe më i ploti i botuarnë Shqipëri. Nevoja e botimit tënjë fjalori arabisht – shqip ështëndjerë prej kohësh në trojet sh-qiptare dhe do të jetë ndihmesëe konsiderueshme në vendosjene urave të bashkëpunimit të ven-

Maj 2010 - 949nr.

cyan magenta yellow black

vendlindjaa

NJË FSHAT ME TRADITASLLATINA

Është i pesti vit që në lokalin e bukur“ Pëllumbat e paqës” të kryeqytetit,komuniteti i fshatit Sllatinë të Di-brës feston 2 Majin si ditën e tyre tëpranverës, ndërsa më 30 Qershor,për dy ditë më rradhë, në bjeshkët ebukura të Gramës, në këmbë të malitmadhështor të Korabit, ky komu-nitet tashmë i mirorganizuar, festonDitët e Bjeshkës, ose Ditët e Sllat-inës, me një tubim masiv, të ardhurbrenda e jashtë vendit. Një grupnismëtar në emigracion dhe këtu siEsat Hysa, Azem Çima e Haki Çol-laku (SHBA), Dashamir e Fuat Beqi-ri, Skënder Çollaku, Safet Plaku, etj.së shpejti do të themelojnë shoqatën“Sllatina”. Tashmë ata kanë simbolete tyre: flamurin, emblemën, himnine tyre, këngën dhe hitin e tyre muz-ikor, një orkestër modeste dhe menjë varg veprimtarish dinjitoze sindërtimi i xhamisë së bukur të fs-hatit, hapja e rrugës për në Gramëme kontribut vullnetar dhe, së shpe-jti do të botojnë librin “Sllatina” tëautorit Naim Plaku. Një përbledhjetë shkurtër nga ky libwr po uaparaqesim sot lexuesve tanë për tanjohur sadopak këtë fshat të bukurme tradita të lavdishme.

Nga: NAIM PLAKU

Sllatina. Një fshat i burkur, njëperlë e natyrës sonë të mrekullueshme. Nga sipërfaqja është

fshati më i madh i Dibrës dhe ndosh-ta më i madhi i vendit. Ndodhet nëDibrën e Poshtme, rreth 10 km në tëdjathtë të Drinit te Zi. Bën pjesë nëzonën e Ujemujës. Në veri kufizo-het me Vleshën dhe ndahet prej sajposhtë Gurit të Zi me Përruan eKeq.Në Veriperendim ndahet meSllovën në fundin e Rrafshes sëSofimerit (Isuf Imerit) dhe Kaushine Elezit, ndërsa me Trojakun në Per-endim, kufiri shkon gjer në Pazharr,në fund të Lugut të Çimës e Rrilzittë Falisë. Në Jugperendim kufiri meShumbatin shkon gjer në mbarim tëMurrizës, duke përfshirë Zhuparratderi afër Lubërsit tek Guri i Nusesdhe në Jug kufiri me Venishtin sh-kon gjer te Guri i Kovacit. Kufirinmë të madh e ka në lindje, që për-cakton edhe kufirin shtetëror të ven-dosur që më 1913 me Republikën eMaqedonisë, afërsisht 15 km e pikër-isht në trekëndshin e pikëtakimit tësotëm të tre kufinjve, Shqipëri, Kos-ovë e Maqedoni, pra nga Dera eKorabit e gjer përtej Gurit të Kuq.Brenda këtyre kufinjve ndodhen pr-onat e sllatinasve, ara, kullota; pyjedushku, lisi, pishe, bredhi, arrnini;masive të tëra lajthije, frashëri, pyjemështekne, bjeshkë në lartësi mbi2000 m mbinivelin e detit, etj.(Sipasrregjistrit kadastral, 1929). Është njëkoincidencë apo synim i ligjshëm itë parëve tanë, që të kenë këtë kufikaq të gjërë e domethënës për të ven-dosur fshatin brenda një kuadratinatyral me kufizimeve të nguliturapërjetësisht: Guri i Kuq, Guri i Zi,Guri i Nuses dhe Guri i Kovaçit,brenda këtyre shtyllave vegjetojnëresurse të mrekullueshme për një jetëtë këndshme e normale.

Sllatina është vendosur në lëndi-nat e bukura bri malit të bardhë tëPilpenikut, në vargmalet eKorabit.Pyjet, bjeshkët, kullotat epasura, burimet, etj., janë një pasurie madhe e këtij fshati. Në Lindje janë

bjeshkët e bukura të Gramës e tëKumbullës dhe liqeni i vogël si pas-qyrë, aty mes luleve ku lahen nëagimet plot dritë zanat e malit eHanëza e Korabit. Ja, dhe pishatshekullore me krye në re të Hasar-icës, ahishtja e Hurdhës së Vidhit,të Livadhit të Gjatë, të Llofkave,mështeknat e Ahut të Kuq, lajthitë eArës së Lekës, e Gjeksinave, zabelete Murrizës. Fshati përshkohet ngaPërroi i Ogrades, i Gjurrave, Përroi iXhipit, Përroi i Rrilzit, i Shëngjonitdhe Përroi i Keq. Si Ë burime ujoreka atë të Gramës që përbën degënmë të rëndësishme të Veleshicës, trigurrat në luginën e Udhës së Kuqe,që deri vonë uji sillej në fshat melugje të drunjtë e grumbullohej nëHurdhën e Malit, një rezervuar ivogël në krye të fshatit. Deluzën, njëemërtim i kuptueshëm shqip (Del+ujë) rreth 200 m mbi fshat dhe njëposhtë në Zhuparra te livadhet eDemirit ka një burim për vaditje.Burime të tjera të rëndësishme mundtë përmendim Kroin e Madh, Kroine Dushke, Shtonën e Zallnecit, Kroine Çekiçe, etj.

Sllatina ka një horizont tepër tëgjërë. Po të hypësh në kodrën e Brix-hes, që është në mes të fshatit, tëshpaloset një pamje mahnitëse. Sinë pëllëmbë të dorës duket gjithëDibra e Poshtme, kendej e matanëDrinit, gjer te Lana e Lurës, Kalisi iLumës e Kalaja e Dodës. Si vleranatyrore, përveç atyre që përmendëmSllatina ka dy shpilat (lloj plepi) sh-kullorë në qendër të fshatit, monu-mente të gjalla të natyrës sonë, atynë anë të Varreve të Plake dhe Lisi iMetës (një lis dushku) në lagjenDushke. Deri vonë kanë qenë dheShpilat e Xhamisë, Shpili i Dafajes(i dadës Faje), Pisha e Brixhes, Lisi iMrate, të cilët sot janë të zhdukur.Ka patur dhe disa monumente tëtjerë natyrorë me rëndësi historike qësot kan mbetur vetëm si emra: Lisi iKalasë, Vidhat e Izetit në Gorubas,Lisi në Qafë, etj.

Sllatina është një vendbanimtepër i lashtë. Objektet prej guri qëjanë gjetur në afërsi të Kishave sidalta guri, latime të tjera guri përgërvishtjen e tokës e prerje drunjsh evërtetojnë këtë. Por dhe varret prejguri që i zbulon herë pas here Përroi

i Kishës, varre jo të zakonshëm, fla-sin për një vendbanim të lashtë dhenjë jetë shumë aktive. Rrënojat,varret, fragmente muresh e banesash,fragmente kalldrëmesh e rrugësh,skelete jo të zakonte e gjetjesh të tjeraarkeologjike si monedha, shtiza, etj.,dëshmojnë për një vazhdimësi tëjetës intensive.Varre që s’mbahenmend kemi dhe në Gramë, në Kum-bëll, që legjenda i lidh me një vend-banim shumë të populluar dikur, qëemigroi i tëri në rrethana misterioze.Varre shumë të vjetra ka në Britushe.Pastaj varret në qendër të fshatit, nëPlake, në Çekice, në Dushke, etj.

Rrënoja e varre të vjetra ka nëZhuparra, që të kujtojnë një vend-banim tjetër të lashtë, me banesa,ujëra, toka të punuara e pemë. Sëpaku, deri në vitin 1583 Zhuparratfigurojnë si fshat më vete (“Tyrckidokymenti”, vol. VIII, f. 572) dheka si ekonomi të tatuar familjet eNikollë Papës dhe Jovan Nikollës.

Në varret e vjetra të Plake ndod-hen disa pllaka guri të shkruara mealfabet arab që na flasin shumë mirëpër vjetërsinë e tyre, por mjerishtshumë nga këta janë zhdukur kohëte fundit dhe tani pothuajse nuk kamë. Këtu ndodhet dhe varri i BarKolës, që tregon vazhdimësinë e jetësnë këto troje, me banorë autoktonësë paku që në fillim të shek.XI nëPerandorinë Bizantine. Fshati i patindërtuar një varr madhështor këtijburri në nderim të përpjekjeve që bëri

në Stamboll për të fituar gjyqin ndajZemzades së Limnjanit ku fshati për-fitoi bjeshkët ë Gramës dhe Zhupar-rat që pretendonte se ishin të tijatgjer te Lisi i Kalasë. Sipasgojëdhënave dhe gjurmëve të de-rivonshme, dëshmohet për një kalatë madhe dhe shumë të fortifikuarilire që e komandondonte Zhupë Arradhe që ra me pushtimin romak. Sivarre të tjera me emër kemi Varrin eMirë tek varrezat e lagjes Mëhallasdhe Varrin e Sejmenit në Gramë.Fshati ka shumë toponime me inter-es historik e gjuhësor, që flasin përnjë qendër shumë të rëndësishme tëbanuar e të populluar. Më e rëndë-sishme është mikrotoponimia. Posjellim pak prej tyre si Kishat, Lisim-qafë, Zabeloçe, Kalivoçe, Mëlleza,Ara e Lekës, Livadhi i Dukes, Kal-lavoz, Gjeksina, Tërthores, Përroi iShëngjonit, Shtodri, Zallnec, Hur-dhas, Arët e Malit, Llofkat, Ku u vraSali Qaki, Ahu i Kuq, Hasarica, Gurii Poshterkës, Lugu i Çimës, Udha eKuqe, Guri i Shalës (ka qenë dikurnë Gorubas), Brixhes, Ara e Sak Qa-kit, Zabeli i Demirit, Murriza, Gro-bitë, Gropa e Sharrës, Gropa eHajdutëve, Gropa e Partizanëve, Iti-faku, Farkat, Shkrepi, Hurdha e Vi-dhit, Lisi i Mrate. Mrate apo Murateka qenë quajtur një mëhallë, që udogj e tëra nga sërbët dhe më vonë uvendosën përtej përroit.

Sllatina ndodhej në kryqëzimetmë të rëndësishme të rrugëve të

dikurshme duke u bërë kështu njënyje e rëndësishme komunikimi metrevat kufitare e më larg akoma meKosovëne e me Ballkanin në thellë-si. Rrugë të rëndësishme kalonin ngaSllatina siç ishte Udha e Pazarit qëvinte nga Sohodolli, Dipjakë e ka-lonte në Vleshë, Kala të Dodës,Lumë, Prizren...Një rrugë tjetër ish-te ajo Trojak – Gramë – Gostivar-Shkup - Selanik. Fragmente të këtyrerrugëve duken edhe sot, siç ështëkalldrami në rrugën për Vleshë kurvaresh poshtë Gurit të Zi ose frag-mente te tjera në Dipjakë, Udhë eKuqe, etj.

Në rregjistrimin turk “Defteriemror i vilajetit të Dibrës, Dulgobor-des...” në vitin 1467, pra para mëshumë se pesë shekujsh gjejmë këtotë dhëna për Sllatinën; “Fshati Sllat-inë, has i subashit, timar i AliJeniçerit, shtëpi 7, ispenxhi 175, tak-sa e Arusit 35, të ardhura 370 grosh,grurë 60 kile, elb 42, thekër 28, tër-shërë 30 kile. Kryefamiljarët e regjis-truar: Mekshe Prifti, Peter Prifti,Kolë Kullani, Dom Luzi, Lekë Luleshidhe Gjin Prifti” Prandaj duhet tëbindemi se dhe emrat e vendeve qëkemi sot si Ara e Lekës, Kodra e Prift-it, Kishat, Kolet ose Bar Kola lidhenme këta emra. Ndërsa në vitin 1583Sllatina, sipas rregjistrimit turk, ish-te shumë më e populluar. Paguante3514 akçe, kishte mbi 70 ekonomitë tatuara. Shumë nga banorët ishinislamizuar, ndaj gjejmë emra krye-familjarësh si Ibrahim Leka, DervishHyseni, Murat Gjoni, Bajram Gjini,Hasan Petri, Mustafë Koni, krahasdhe disa emrave si Keç Leka, KolëNini, Lekë Meçja, Dudë Nini, etj.

Sllatina ka pesë lagje osemëhallë: Kole ose Beqiri, me fisetMila, Rexha, Hysa, Beqiri. Deri vonëka qenë dhe fisi Kola. Një fis tjetërTusha duhet të ketë jetuar në Brit-ushe, se gjënden gjurmë rrënojash evarresh. Mëhalla Dushke ka dy fise:Dushku e Çollaku (kishte qenë thir-rë dikur dhe Çuni); Hyset janë degë-zim i Hyseve të mëhallës Kole, tëdalë më vonë sipër fshatit. Mëhallasose Çekiçe me fiset Berexha, Çima,Çekiçe, dhe Maha (ardhur vonë ngaLimnjani) dhe Terziu, një fis tashmëi shuar. Pinjollët e fundit të këtij fisiqenë Dervish Terziu dhe plaka Sul-bije (Durma), që pati deri vonë njëkasolle karakteristike të mbuluar mekulpëra, ndanë rrugës që të çon nëSllovë, aty ku është sot shtëpia eniperve të tij, Qemal e Baftjar Plaku.Mëhalla Plake ka vetëm një fis,Plake. Fiset më të vjetër, autoktonësipas të dhënave gojore, thuhet sejanë Berexha, Rexha e Mila.Thonëse krahas mbiemrit Mila është për-dorë dhe Kola (Bar Kola, Bar Mila).

Edhe për nga numri i banorëveSllatina ka qenë një fshat i madh, qëlëkundej mes 80 – 130 shtëpive merreth 800 – 1200 banorë. Sipas tëdhënave që kemi tkurrjet më tëmëdha të fshatit kanë ndodhurndërmjet viteve 1912 – 1924 dhetani së fundmi pas viteve ’90 që keminjë zhvendosje të madhe popullsiedrejt vendeve fushore të Shqipërisëdhe numri i shtëpive ka zbritur në40–50.Shpërnguljet e mëdha të pop-ullsisë ndodhën gjatë viteve të push-timit sërb, ku Sllatina është ndodhurmu në gojën e ujkut sllav, në vitet1913–1915 ku ndodhi Muhaxhirl-lëku i Parë dhe viteve 1918–1920 nëMuharxhillëkun e Dytë.

(Vijon në faqen 10)

10 - Maj 201049nr.

vendlindja

SLLATINA, NJËFSHAT ME TRADITA

(Vijon nga faqja 9)Por edhe më parë kemi patur

emigrime të pjesëshme e sezionale,sidomos drejt Turqisë, Selanikut, etj.,ku shumë sllatinas edhe mbetën e uasimiluan atje. Që atë kohë janëngulitur disa familje në Turqi nga fisiPlaku (Ramadan Plaku), Beqiri, (TafilBeqiri), Berexha, Çollaku, në SHBA,(Axhem Beqiri), e ndonjë tjetër qëka humbur lidhjet me të parët e vet.Emigrime të tilla të shkëputura kemiedhe të tjerë, siç është rasti i NazmiMilës, i vendosur në Sidnej të Aus-tralisë së largët, që pati bërë karrierënë muzikë e vdiq para disa vitesh,siç duket pa lënë trazhgimtarë. Ësh-të gjithashtu një vëlla i Hidir Plakut,që iu dëgjua zëri para shumë viteshnë Argjentinën e largët, apo djemtëe Sulë Rexhës që u arratisën në vitete para të pushtetit komunist e që, sëfundmi, u bënë të gjallë pasardhësite tyre në Gjermani, falë përpjekjevetë familjarëve të tyre.

Sllatinasit thonë se e “kanëngrënë përhërë kurbetin”, sepse kanëqenë njerëz të duruar e punëtorë dhenjëkohësisht familjarë të devotshëmpër të mbajtur në parametra normalëekonominë e familjes sipas kohësdhe kushteve, duke u munduar përnjë jetesë sa më të mirë e tëkulturuar.Atje ku kanë shkuar janëshquar për punë e ndershmëri, etjepër dije, mësim e kulturë, dëshirë tëmadhe për t’i kthyer vleratvendlindjes. Kështu mund të flasimpër dhjetëra e më shumë emigrantëtanë që punojnë sot në Greqi, Itali,Angli, Amerikë, etj, të dalluar e tërespektuar nga komunitetet.

Ne sot nuk duhet të harrojmë dynga emigrimet më të mëdha, atë mesviteve 1913 – 1921, kur Sllatina udogj e u shkretua gjatë luftrave 9-vjeçare kundër shovinistëve sërbë.Në këtë kohë shumë familje emigru-an në Tiranë e në vendet fushore. Tëkësaj kohe janë ngulimet e disafamiljeve në Tiranë si Çima, Plaku(Qaku), Çollaku, Çekiçi, etj. Krejtfshati u boshatis dhe u rrënua ngasërbët, të cilët terrorizuan egërsishtbanorët. Sllatina është e para në Dibërpër masakrat, dëmet, shkatërrimet,terrorin dhe gjenocidin sërb: 189burra pleq, gra e fëmijë të therur e tëpushkatuar ose të djegur për së gjal-li, mbi 91 shtëpi të djegura e të rrënu-ara plotësisht, 47 kuaj, 2700 dele edhi, 154 qe e lopë, 45.000 kg. be-reqet të grabitura e dhjetëra ha tokëtë rrënuar e të shkretuar, këto ishinpasojat që pati ky fshat për qëndresënqë tregoi ndaj këtij pushtuesi barbar.Shumë ngjarje tronditëse janë ruaj-tur në kujtesën e popullit për këtëpjesë të dhimbshme të historisë,ndoshta nga më të dhimbshmet nëEvropë. Më 1913 ushtria sërbe uhodh pa mëshirë mbi popullsinë epafajshme, grumbulloi tek sheshi ifshatit të gjithë banorët që nuk patënmundësi të largohen, pleq, gra e fëm-ijë dhe i kërcënoi e tentoi t’i shtyptesë gjalli me kuaj. Disa mundën tëikën, të tjerë u kapën e u therën sikafshë e u futën në një varr të për-bashkët në Kalivoçe, pak metër mbilagjen Hyse, aty ku zbret Deluza.Mos harroni, të dashur vëllezër, se,aty në atë lëndinë, që tashmë e kagërryer e po gërryen përroi, ndodhetnjë përmendore e lavdishme e his-torisë sonë që duhet kujtuar, duhetlartësuar deri në monument, se aty

është gjaku i një qëndrese të madheheroike, frymëzim për brezat qëvijnë, përmendore e një epopejemadhështore, gjaku i të parëve tanë!U therën e u vranë 32 burra, 17 fëm-ijë, e 17 gra, gjithësej 66 vetë, uzhdukën dy mullinj, (Mulliri i Aba-zit), u rrafshua xhamia e fshatit.Utherën e u masakruan Demir Çollaku,Feta Abazi, Lam Plaku e të tjerë, qëjanë harruar. Shumë sllatinas kanëmarrë pjesë aktive si luftëtarë përkrahElez Isufit në këtë epope madhësh-tore si Sufë Bajrami, Selim Beqiri,Shukri Beqiri, Abdulla Çima, Demire Kurtish Çollaku, Rrahim Dushku,Met Dushku, Arif e Ali Plaku, Bra-him Berexha, Sali Çekiçi, Rexh Rex-ha, Abaz e Fetah Hysa, e të tjerë.

Në Sllatinë ka patur edhe tëardhur në tokat e saj, siç janë Kot-aret e Kadet në Zhuparra të ardhurnga Kalisi e Shumbati. Në rregjistrine vitit 1929 figurojnë të rregjistruarnë Sllatinë edhe Imer e Binak Koso-va të ardhur këtu nga Gjakova dheTahir e Hasije Ymer Tërnica tëardhur nga Stronica e Jugosllavisë,sigurisht rezidentë të përkohshëm, sepas vitit 1935 nuk figurojnë banorëtë këtij fshati.

Një rol të rëndësishëm luajti kyfshat në periudhën e Zogut duke qenëpër disa kohë si qendër administra-tive e Ujemujës dhe kishte një postëxhandarmërie që ruante qetësinë nëkëtë zonë.

Në Luftën Antifashiste Sllatinaluajti një rol shumë të rëndësishëmsi një qendër strategjike e lëvizjespartizane në tërë Dibrën dhe si njëfshat me tradita në qëndresën për lirie dinjitet kombëtar.Në vitin 1942krijohet Çeta e Parë Partizane e Sll-ovës, e cila veprimtarinë e saj krye-sore e pati në Sllatinë, që do të shër-bente më vonë si qendra më e rëndë-sishme në tërë krahinën e Dibrës.Më18 gusht 1944 krijohet Brigada e 18S tek Livadhet e Hajdarit. Në Sllat-inë qëndroi për një kohë të gjatëkomanda e Divizionit të Parë Sul-mues, në shtëpinë e Shemsi Plakutdhe ajo e Brigadës 18 S në shtëpinëe Bezat Beqirit. Në shtëpinë e SelimBerexhës ishte vendosur spitali par-tizan, ku luajti një rol të rëndësishëmgruaja e përmendur Fidaije Berexhapër kujdesin dhe trajtimin e të pla-gosurve. Shumë figura të shquara tëkësaj lufte si Dali Ndreu, Esat Ndreu,Haxhi Lleshi, Tuk Jakova, MehmetShehu, Mustafa Gjinishi, Liri Gega,Liri Belishova, Fadil Hoxha (nga

Kosova)etj., janë të njohur për çdosllatinas. Këtu patën qëndruar edheshkrimtarë të njohur si Andrea Varfi,Miço Kallamata, Shefqet Musaraj etj.Reportazhin e njohur ‘Shteg më sh-teg me partizanët e Divizionit të ParëSulmues” Shefqet Musarai e shkroinë Sllatinë. Ndoshta pak kush e di,por Hymni i Ushtrisë me tekst tëFatmir Gjatës dhe muzikë të DhoraLekës është kompozuar e krijuar nëSllatinë. Të gjitha shtëpitë e fshatitishin kthyer në strehë për partizanëtdhe të gjithë, i madh e i vogël ishintë angazhuar në këtë luftë patriotike.

Sllatina nxorri partizanë të an-gazhuar në këtë luftë që në orët e sajtë para siç qenë ndër to Shatif Hysa,Xhetan Mila, Selim Berexha, Hajre-din Plaku, Hajrush Hysa, SherefedinBeqiri, Ali e Skënder Mila, Fari Hysa,Qazim Hysa, Maliq Dushku e të tjerë.Bazat më të rëndësishme të luftës ishinshtëpitë e Bezat Beqirit, ShemsiPlakut, Selim Berexhës, Rexhep Rex-hës, Mustafa Çollakut, Jashar Hysës,etj.Në vitin 1944 qëndroi në shtëpinëe Shemsi Plakut për disa kohë misio-ni anglez me kryetarin e misionit Sta-bles majorin Riçard Ridell dhe ma-jorin Viktor Smith, majorin PiterKemp, majorin Antoni Simkoks dheoficeri i shërbimit të fshehtë informa-tiv anglez Reginald Hibert, i cili dotë shkruajë më vonë në librin e tij“Fitorja e hidhur” kështu: “Më 7 gushte gjeta Viktor Smithin që ishte ven-dosur në Sllatinë, ku vetëm një muajmë parë Riçard Ridelli dhe unë ishimpërkujdesur për të plagosurit parti-zanë. Brigada e 18 S ishte formuar ere nga çeta e Esat Ndreut”...

Pas fitores, si në gjithë Sh-qipërinë, u ndërmorën reforma nëjetën shoqërore dhe ekonomike tëfshatit.Reforma agrare preku pronate Cen dhe Xhetan Elezit që i kishtenë Sllatinë si toka buke, bjeshkë epyje si dhe dy familje me shumëtokë, atë të Rrahim Dushkut dhe tëMet Dushkut.Fshatarët tjerë nëpërgjithësi nuk kishin prona të tilla.Undërmorën dhe një varg masashrepresive kundra elementëve të ash-tuquajtur “armiq”, diferencime nëbazë të parimeve të Luftës së Kla-save, diferencime familjesh dukegjykuar ngë rrethi fisnor e familjar,burgosje të elementëve të dyshimtë,siç ishte rasti i Jashar Bushit, se ikishte dhënë bukë Cen Elezit, kur aindodhej në mal e më vonë burgosjae Hasan Çekiçit.U shpall armike ePopullit familja e Sulë Rexhës se kish-

te djemtë e arratisur në Perendim,familja e Shemsi Plakut se nuk upërgjigjej thirrjes së Partisë për ak-sionet e rinisë, etj. U ndërmorën re-forma për zhdukjen e analfabetizmit,u hapën shkollave për arsimin edetyruar.Kështu në vitin 1946 u hapshkolla fillore. U ndërtua një shkollëe re në ish-pronën e Rexhep Rexhës.Mësuesi i parë i kësaj shkolle ishteHalim Shehu nga Vlesha.Të tjerë qëerdhën pas mund të përmendimRemzi Zajmin, Fehmi Xhepën, IsakMerhadin, Hajdar Beqirin, Gani,Sherefedin e Isuf Beqirin, Himqar,Bajram, e Malo Plakun, Sejdi Hys-ën, etj.U hapën kurset kundëranal-fabetizmit me drejtuese Lime Plakune Xhevahire Plakun, u tentua të hapejnjë vatër kulture deri sa u bë e mun-dur pas vitit 1967, kur u ndërmorënfushata për zhdukjen e kulteve tëfesë. Kështu u bë vatër kulturexhamia e fshatit, e cila ndryshoi disaherë objektin e saj, stallë qesh, muzefshati, zdrukthtari e vatër kulture. Kyrrebelim i shfrenuar në drejtim të fesëdhe të jetës shoqërore e përgjaku dhenxiu fytyrën e bukur të këtij fshati.U hap dhe një dyqan, një konsul-tore, ambulancë, si dhe objekte tëtjera social kulturore.Në qendër tëfshatit ishin zyrat e administratës, qëherë bëhej qendër e kooperativës sëbashkuar, herë sektor e, ku lëvizningjithfarë kuadrosh të ardhur nga tëkatër anët si specialistë e kuadrobujqësie. Në sheshin kryesor qe ven-dosur një sirenë që, në rast alarmi tëngriheshin në 7 e 70 për të mbrojturatdheun. Atëherë burrat do të vrapo-nin në Sllovë a në Venisht ku ndod-hej reparti ushtarak dhe gratë, pasitë armatoseshin në depon e arma-timit të fshatit, do të zinin pozicio-net e tyre luftarake. Në zyrën e gatish-mërisë qëndronte një telefon komu-nikimi. Rrotull fshatit ishin dhjetraqendra zjarri betonarmeje, bunkerëe llogore, që nga Pilpeniku, Murrizae Rrafshja e Sofimerit.

Sllatina u bë kooperativë bujqë-sore në vitin 1957 duke dhënë e parashembullin e kolektivizimit të zonavemalore. U krijua një administratë ere, u hapën zyra dhe tentohej për zh-villime të rëndësishme.Si shenjëqytetrimi erdhi një radio me vajguri.Ungritën disa magazina e stalla përbagëtinë.Më vonë u bë tufëzimi ibagëtive. Dasmat e bukura ku vlonteahengu, gëzimi e hareja uzverdhën.Për një dasëm jepej 20 kgmish se ishte shpallur nisma revolu-

cionare “dasëm e mort pa shpenzimetë mëdha”. Kështu u thyen edhe disazakone të çmuara që kishte fshati ndërshekuj duke u zëvendësuar me disanorma bajate me fytyrë varfërie. Mëvonë do të vinte shpërbërja e kësajpasurije kolektive. Do të vidheshinedhe tjegullat e ngrehinave sociale,bagëtia e pasuria e tërë kooperativës,dyert e dritaret e shkollës dhe të am-bulancës, gjithshka do të shkrihej etë kthehej brenda pak orëve në gër-madhë dhe banorët do të kerkoninrrugë të reja gjer sa erdhi braktisjatotale e fshatit. U shkatërrua brendapak ditëve gjithçka, u prenë pemë e ushembën ngrehina. U zhdukën edhedisa vlera që ishin krijuar me aq mun-dim nga banorët, siç ishte kanali ujitës17 km i gjatë që sillte ujët nga bjesh-kët në fshat, ujësjellësi u prish, pyjetu prenë krejt, pemëtoret u zhdukëndhe toka mori nje pamje shkretëtire.

Sllatinasit e kanë dashur gjith-monë të bukurën, artin dhe kulturën.Kemi një folklor të pasur në të gjithallojet e gjinitë e artit. Janë të për-mendura ritet tona, dasmat e bukuraplot këngë e valle, interpretues e kr-ijues të mrekullueshëm të këngës evalles popullore. Jo kot thoshin përto se ishin aq të përkushtuar pas cer-emonive festive e dasmave, se ishinaq qejflinj sa, kur bëhej dasmë nëKalis, ata ose kërcenin në Brixhes,ose u hipnin kuajve e për tërë natënshkonin të merrnin pjesë në gëzimine tyre, të këndonin e të kërcenin meta. Ka patur vërtet valltarë e instru-mentistë virtuozë si Izet Beqiri, Me-hmet Beqiri, Abaz Hysa, Isuf Çol-laku, e shumë e shumë të tjerë. Kanëqenë dikur të njohura Pesë Vallet eSllatinës, që mjerisht sot ose kanëhumbur, ose janë përzjerë e nuk dal-lohet identiteti i tyre. Nga Sllatinadolën shumë kudro të shkolluar qëkanë bërë emër në fushat e ndryshmetë dijes, ushtarakë, mjekë, inxhini-erë, mësues, agronomë, ekonomistë,specialistë të zotë, mjeshtër tëpunimit të drurit e gurit, bujqë eblegtorë, zanatçinj e mbi të gjitha,sllatinasit janë shquar si punëtorë tëpalodhur. E kanë dashur gjithmonëditurinë, artin e kulturën dhe kanëdhënë kontributin e tyre gjithandej.

Sot Sllatina është një fshat i vogël,me pak banorë, që mbijeton me atëblegtori e bujqësi të pakët, por krye-sisht nga kontributi i emigrantëve,të cilët nuk i kanë harruar traditatdhe familjet e tyre.Të vetmet gjëraqë kanë ndryshuar për mirët janëpyjet që po vegjetojnë falë mungesëssë rrugëve e mundësisë për t’i shpër-bërë dhe hapjen e dy rrugëve auto-mobilistike që lidhin fshatin me qen-drën e Komunës dhe nga Venishtipër në qytetin e Peshkopisë.

Megjithëse Sllatina është tkurrëshumë dhe ka mbetur me pak ban-orë, ka qenë, është dhe do të mbetetnjë fshat i bukur e i dashur për ne, seruan vlera natyrore e historike tëçmuara. Është bërë zakon që çdo 30qershor të festohet Dita e Bjeshkës.Në këtë ditë mblidhen sllatianasit ngatë katër anët e festojnë aty mes bjesh-këve të bukura, rrëzë Korabit, në brig-jet e liqenit të Gramës ku lahet hënae shkëlqen dielli deri sa perendontutje në malet e Lurës. Edhe kjo nismëpër t’u mbledhur e festuar bashkë sikomunitet, ndonëse larg vendlindjes,ka vlera se i shërben ruajtjes së tradi-tave tona.Prandaj duhet përshëndeture duhet bërë traditë.

Maj 2010 - 1149nr.

kulturë“Dasma me 3000 nuse” është një libër voluminoz, ku shkrimtari,

njëherazi studiuesi i kulturës popullore, e përqëndron vemendjen tekrijimtaria e popullit, duke e ngritur atë në art.

Nga: NIN RAJTA

Ka mbi gjysëm shekulli që ia kemidëgjuar “zërin e mirë”, Naim

Plakut. Jo pak njerëz janë rritur mepoezinë e tij në tekste këngësh brilan-te, të cilat kur i dëgjon të ndezin shpir-tin. Ato të përcjellin emocione tëfuqishme dhe të bëjnë të ndiheshmirë, i fortë për rrënjët e tua; për tëcilat kishim aq shumë nevojë. Ishinrrënjë të një populli të vogël, por mebëma të mëdha. Në poezinë e tij dotë shohësh tek lëviz “Drini i Zi melot turbulluem”, “me derte e halle”,do të dëgjosh “piskamën e kurbetit”me pyetjen që endet brenda njeriutshqiptar “Ku po shkoj?…” dhe pastajhistoria, shpesh herë tragjike që fletpër një vend e popull, i cili ecën drejtagut të kohëve më të mira, indërgjegjshëm se ka merituar mëshumë prej saj. Poeti “kuvendon” meKorabin, çka simbolizon qëndresëne një populli, aq të domosdoshmepër t’i bërë ballë rrebesheve të kohës.

Naim Plakun, prej kohësh e kemiuruar: “Të dëgjofsha zanin e mirë!”-Ky është gjithsesi një urim i bardhë, ibukur, që njerëzit e letrave i mobili-zon, u jep vullnet për të vazhduar mëtej punën e tyre. Urime të tilla poetii ka dëgjuar kumbueshëm, açik, meplot gojën, e ndonjëherë me zë të le-htë; një përshëndetje plot intimitet,të ngrohtë, njerëzore, me respekt tëndërsjelltë midis lexuesit të poezisëdhe poetit. Naimi ka patur një fat tëmadh: shquhet për cilësi dhe virtyte,poeti dhe njeriu janë një tek ai, qën-drojnë aq bukur. Ai “ia din shijenfjalës” që i buron prej thellësive tëtij. Ndaj raportet e tij me fjalën po-etike janë të lidhura aq ngushtë. Atoi mban fort njerëzorja.

Që në hyrje të librit “Fllad dheFrullizë”, poeti Naim Plaku na grishpër të udhëtuar pak kohë në këtë libërmodest. Libri është shkruajtur mengrohtësi. Në poezinë e tij spikatmendimi, i cili i bindet arsyes. Sadoqë në këto momente humbet emo-cioni, por përftohet diçka tjetër;mendimi filozofik, mbështetur nëjetën e zakonshme, ç’ka duhet për tëkontrolluar emocionin. Ai shpeshështë i trazuar, rrjedhojë e një anal-ize të hollësishme të rrethanave dhepërvojave tona, por mjaftohet sido-mos me tematikë të larmishme, sidikur, kur poeti nisi udhën e krijim-tarisë. Naim Plaku nuk pranon “tëngjeshë armë që nuk i shkojnë”. Aishkruan si dikur për figura të mëdhatë historisë që nga shekulli xv e derinë ditët e Luftës Nacional-Çlirimtare,apo “Heronjtë e Punës”, të cilët dhanëjo pak nga vetja e tyre për progresin eshoqërisë sonë. Tek poezia “O mirëse na erdhe!” poeti shkruan: “Ky libër,këto fletë, më ngjajnë mua me njëfletë të humbur a një qytet” duket sepoeti mediton për poezinë e tij nëvite, disi i distancuar nga produkti itij dhe rreket ta gjykojë bashkë melexuesin e tij, me paanësi “fshatin apoqytetin” “mëhallën me bëma ebubullima”. Por, kjo është një gjend-je të cilën e tejkalon shpejt. Mëdys-hjet flasin gjithmonë për sinqeritet-ka thënë dikush- vargjet që pasojnë

Këto ditë shkrimtari Xhafer Martini doli me një libër të ri para lexuesve: “Dasma me 3000 nuse”. Ky është një libër mjaft voluminoz,

me 660 faqe, ku shkrimtari, njëherazi studiuesi i kulturës popullore, epërqëndron vemendjen te krijimtaria e popullit, duke e ngritur atë në art.Në këtë libër, në të vërtetë janë përfshirë pesë libra, që edhe në vëllimparaqiten të ndarë, më vete.

Libri i parë është me Tregime të lashta popullore, ku janë materiali-zuar thënie dhe këndvështrime të filozofisë së popullit nëpërmjet sub-jekteve interesante dhe personazheve të gjalla e të larmishme, që ndry-shojnë nga njëri tregim në tjetrin. Xh. Martini ka aftësinë që, duke unisur nga një thënie e bukur e popullit, të krijojë një tregim, ku tërëpërbërësit e tij: subjekti, personazhet, dialogët, struktura e tregimit janënë funksion të asaj thënie që është edhe mesazhi i krijimit.

Libri i dytë përbëhet nga Legjenda. Njëra prej këtyre legjendave: “Das-ma me treqind nuse”, i jep titullin tërë përmbledhjes. Autori, duke qenënjë njohës i mirë i kulturës, krijimtarisë dhe filozofisë së popullit, mestilin e zhdërvjellët që e karakterizon, më aftësinë për të krijuar subjektedhe personazhe interesante, u drejtohet me besim dhe siguri të plotëdisa legjendave që kanë ekzistuar në formën më latente në poezi, siç kaedhe mjaft të tjera që nuk janë bërë të njohura me asnjë formë të krijim-tarisë popullore. Në prozën e Xhafer Martinit këto legjenda marrin njëfrymëmarrje të re, zgjërohen e thellohën, pasurohen me përsonazhe dheide. Prurjet legjendare kanë qenëvetëm pikënisje e autorit, porgjithçka flet për krijimtari artis-tike të mirëfilltë, ku legjendari-teti është si rrymë, si filozofi,kurse shtjellimi është artistik, si-pas ligjeve që kanë llojet narra-tive.

Libri i tretë titullohet Gojëdhë-na. Jën kryesisht gojëdhëna përSkënderbeun. Në këtë libër ështëkonkretizuar figura e Heroit tonëKombëtar, ashtu si e ka njohurdhe përfytyruar populli. Legjen-dat, gojëdhënat, mitet nëpërgjithësi pasurojnë në mënyradhe forma të ndryshme ngjarjetdhe figurat historike. Në këtogojëdhëna jepet bukur lidhja jetë-sore dhe shpirtërore e Skënder-beut me popullin e vendit të vet,veçanërisht me vendin e lindjes. Por Skënderbeun nuk na e bëjnë tëdashur, të afrueshëm dhe madhështor gojëdhënat si të tilla. Në çdo gjëtë popullit Xh. Martini fut frymën e vetë të dallueshme.

Libri i katërt mban titullin Përralla. Autori i shkruan përrallat memjeshtri, sepse di t`i qaset çdo lloji të krijimtarisë popullore. Për këtëmë mirë të japim në mënyrë integrale një pjesë të Hyrjes së shkurtër tëautorit që prin këtë libër: “ Shkrimtari që tregon përralla, krijon vlerabrenda vlerave:zhvillon, transformon, bën vlerësimin estetik të krijim-tarisë së popullit, duke mbetur origjinal brenda origjinalitetit; ai ështëzëri dhe qenia e stome, që shkrihet, harmonizohet dhe jep e merr mevlerat estetike të shumëhershme. Shkrimtari tregon përralla si shkrimtar.Ai është njëherësh edhe tregimtar popullor, por edhe shkrimtar me origji-nalitet të formuar, me bagazhin e vet kulturor dhe me formimin e vetestetik.”

Libri i pestë mban titullin “Margaritarë nga miniera e popullit. Nëkëtë pjesë të fundit autori ka radhitur, por jo në mënyrë kaotike, ngjarjetë vërteta nga jeta e popullit, rrëfime, praktika të zgjedhura kanunore,dialogë filozofikë, alegori etj. etj. Ai nuk i ka ndarë dhe klasifikuar sipaszhanreve dhe llojeve, por i ka paraqituar bashkë për të qenë më lirshëmdhe për të bërë një lexim sa më të natyrshëm të tyre. Çdo tekst në këtëlibër të fundit, ashtu si në tërë librin në përgjithësi, mund të lexohet paratekstit që i prin. Secili prej këtyre teksteve ka pavarësinë e vet, por, nëkuadrin e të përgjithshmes, ato harmonizohen dhe plotësojnë njëri-tjetrin,pasi autori e ruan koherencën dhe nuk i vë shkaqet para rrjedhojave, kurngjarjet dhe dukuritë e kanë këtë lidhje. Edhe pjesët e librit plotësojnënjera-tjetrën dhe krijojnë një të tërë.

Shumë prej ngjarjeve, praktikave kanunore, rrëfimeve etj., i gjejmëedhe në libra të tjerë studimorë të këtij autori, si: Kanuni iDibrës, Gjak-marrja, Perlat e Dibrës etj., ku kanë pasë karakater ilustrues.Në këtë libërato qëndrojnë më vete dhe fitojnë vlera si të reja.

Libri ka edhe një paraqitje të mirë estetike: kopertinë të bukur, lidhjespeciale. Këto, natyrisht, ia shtojnë vlerat, por vlera kryesore e tij qën-dron në përmbajtjen, në nivelin artistik, në angazhimin serioz të këtijautori që, edhe kur ngjarja ka karakter lokal, t`I japë asaj përmasa ko-mbëtare e më gjerë.

Naim Plaku, poeti dhenjeriu në një identitet

Naim Plaku

sjellin atmosferë tjetër. Poeti mevargje të kursyera hedh në telajon etij peizazhin e Dibrës. Kujtimet i vër-shojnë, e marrin në krah, dhe fjala irrjedh, ç’ka dëshmon mall, një mallpoetësh. Dhe më pas, ai shpalosepikën e tij, në poezitë tekste-këngësh,atë epiko-legjendare të Dibrës në vite1912-1914, e cila flet për luftënheroike në mbrojtje të vatanit ku sh-këlqeu heroizmi me tërë madhështinëe vet. Poeti thotë: \Dridhen mallet,jo nuk tunden kullat\ N’log t’burrnisëpo maten burrat.\ S’e lëshojnë pllam-bën pa i ndrrue ksulat\. Poeti dek-laron me solemnitet në vargun e fun-dit, duke dëshmuar njëkohësisht fi-toren, sepse Dibra, e në përgjithësipopulli ynë, kurrë nuk kanë qenëagresorë, por gjatë historisë së tij tëvjetër e të re, i është dashur të mbije-tojë. Naim Plaku e motivon fitorene popullit të tij me atë qëndresëheroike, që kur me vargje brilantendërtuar, kryesisht me metafora-folje(do me thënë veprim), jep mobiliz-imin e malësorëve në shtatë e në sh-tatëdhjetë, siç dinë ta bëjnë ata. Po-eti të zgjon emocione të rralla mevargjet: \Miku i shqipes e la konakun\dhandrri i ri kapi bajrakun\ nusja e rehoqi dullakun\-fjalët konakun, bajra-kun, dullakun kanë një korelacion tëjashtëzakonshëm me njëra tjetrën, dheqë në fund të fundit flasin për trium-fin e jetës. Miku, dhëndrri, nusja ngri-hen mbi të jashtëzakonshmen, sepsesituate është jo e zakontë, e megjith-atë ato janë fort të besueshme, bren-da kontekstit historik shqiptar, meshembuj të mëdhenj të heroikës nëshekuj. Naim Plaku, shkruajti dheshkruan poezi, mjaft prej të cilaveqenë tekste këngësh të mrekul-lueshme! Ka vite që i dëgjojmë dhepërsëri kemi dëshirë t’i dëgjojmë. Papërmendur profilin e tij si mësues,do të ndaleshim pak tek Naimi, nje-riu që thënë me dy fjalë: të impre-sionon kur bisedon, e nëse ke ndonjëcen në vetvete, tek ballafaqohesh metë, nuk ndihesh mirë. Ai është jovetëm me rrënjë të fisme, por edheme tipare të tilla, që me një vështrimtë kujdesshëm të poezisë së tij, do t’igjesh të shpalosura aty. Ai është ngaata burra të mençur që flet pak, dhendonëse poezia e tij së shumti ështëepike, shpalos atë heroikë, që ka njerë-zoren, urtësinë. Mu kujtua një detaji një bisede me poetin. E dija se eëma e tij kishte lidhje me heroin ElezIsufi. Kur ia thashë vetë Naimit ai

foli fare thjesht: “Nëna ime ka qenëe bija”. E pashë njëherë, si për tëvërtetuar këtë . Ai aq foli. Unëpërsërita pyetjen. Ai aprovoi: Po, po.–pastaj shtoi-Nëna më thoshte segjatë tre viteve, nuk e pashë tre herëbabanë. Ishte fjala për Elez Isufin,këtë figurë legjendare të qëndresës për12 vjet rradhazi. “Lum si ti Naim”-fola nën zë. Pastaj se si më erdhi ngaky konstatim i imi. Njerëz me për-masat e heroit legjendar Elez Isufi, itakojnë gjithë njerëzve, kombit tonë.

Profilin njerëzor të Naim Plakut etakon në shumë nga poezitë e tij. Teku njoha me komunikimin e tij tëdrejtpërdrejt me lexuesin, në hyrje tëlibrit “në qiellin e mjegulluem tëpoezisë” përftova një gjendje, pse tëmos e them, disi të ndryshme ngaherët e tjera, më bëri të mendoj pak itrishtuar aq sa pyeta veten: Mos ësh-të shenjë lodhjeje e poetit? Kujtovalëndën e tij poetike në dhjetra tekstekëngësh, e cila në harmoni me muz-ikën, kishte shërbyer si një ushqimshpirtëror për njerëzit, anekënd ven-dit. Dhe se ç’me vinte ta kundërsh-toja mendimin e tij “Ndoshta e kedëgjuar një zë që dridhet e këputetnë telat e çiftelisë,” si për të dalënga ai trishtim i lehtë, mendova përpoetin, ai është një lis i madh, qësado i rrahur prej stuhive të kohësqëlloi me rrënjë të forta. Duke paturparasysh dimensionet e poetit, si njeridhe krijues pyeta natyrshëm: Një poeta duhet të realizohet me mëdyshje?Cilës së vërtetë i duhet qëndruar?Përgjigja bëhet e rëndësishme, kur ketë bësh me poetin Naim Plaku, njënjeri me mendje të hollë, “me vull-net të hekurt”, “me shpirtin e pastër”e “jetën e shenjtë”. Kësisoj, të shk-ruash për poezitë e tij, është detyrim,por edhe përgjegjësi njëkohësisht,sepse do të duhet të meditosh gjatëpër rrethanat që kanë përcaktuar NaimPlakun si poet, dhe të impresiononsikur të flasësh për herë të parë përpoezinë e tij. E megjithë këto qëthamë, poezia e tij, tematika e saj,është e konturuar fuqishëm, ku spikatprej vitesh angazhimi i tij intelektualnë dobi të progresit të këtij vendi. Tëbëhet se deviza e krijimtarisë së tijështë një koncept filozofik i vërtetë, icili të udhëheq të dëgjosh zërin endergjegjes. Ai ka besuar dhe besontek e vërteta. Arsenali i dijeve të tijsi dhe mirësia, kanë qenë tek ai, vir-tyte në funksion të të tjerëve.

Poezia e Naim Plakut, ka aromëne Dibrës, është ushqyer me urtësinë esaj, e cila shpaloset me fjalë-sintezë,duke të kumtuar mendime me vlerë,për të sotmen dhe të ardhmen.

Poezia e tij, na sjell heronjtë, bë-mat e tyre, pa retorikë dhe efekte tëjashtme, por si një konceptim i jetëssonë. Me gjasë heroikja nuk u zvet-nuaka kurrë, këtë na dëshmon NaimPlaku. Jo, jo. Ajo do të vazhdojë tëjetë e pranishme gjatë. Ajo ngaheraka frymëzuar, e mbase do të gjener-ojë frymëzimin tek poetët, sepse ataorjentojnë shoqërinë drejt horizontevetë reja. Naim Plaku krijoi poezi nënjë kohë, kur poezia ishte një mënyrëpër të lëvizur jetën dhe për ta ruajturatë, të tjeshtë, të bukur.

“DASMA ME 300 NUSE”LIBRI MË I RI I SHKRIMTARITXHAFER MARTINI

12 - Maj 201049nr.

histori

Nga: Rexhep TORTE

Lajmi i këtyre ditëve se në Sheshin e Shkupit do të gjejë vend edhe busti i Dr. Nex-

hat Agollit, bëri jehonë të madhe te dibranëtdhe te të gjithë ata që e njohin aktivitetin e tijpër kauzën shqiptare për çka UDB-ja ser-bomaqedonase e masakroi dhe me breshëriplumbash qëlloi mbi trupin e tij të pajetë nëPlloshtadin e Shkupit. E përditshmja “Fakti”është i vetmi medium në Maqedoni, Shqipëridhe Kosovë që shumë herë ka shkruar për tësensibilizuar gjetjen e e eshtrave të Dr. Nex-hat Agolli, vendvarrimi i të cilit edhe sot ekësaj dite nuk dihet dhe ka mbetur enigmë.

Shembëlltyrat patriotike e nderojnë vetenme guximin dinjitoz ndaj të keqes kombëtare.Ne pasardhësve të tyre na takon obligimi përtë vënë dritë mbi padrejtësitë dhe krimet që ujanë bërë këtyre shembëlltyrave patriotike.Kryerja e këtij obligimi do të na nderojë nëemër të kombit, ndërsa keqbërësve do tu tre-gojë se krimeve u vjen koha të dalin në shesh.Në këtë rrugë të zbardhjes së të vërtetës ështëduke kaluar edhe figura e patriotit dibran embarëshqiptar, Dr.Nexhat Agolli, ish z/vkryeministër në Qeverinë e Maqedonisë sëpasluftës së Dytë Botërore. Krimet që mun-dohen t’i mbulojnë shovenët keqbërës mizorë,përpiqet t’i zbardh këmbngulësia dhe etikavëllazërore njerëzore. Kështu do ta fillonimkëtë tregim të dhembshëm për dibranin Dr.Nexhat Agolli, të cilin UDB-ja Jugosllave eburgosi, e torturoi, e masakroi deri në vdekjedhe e varrosi në fshehtësi.

Në Shoqatën e të burgosurve e të dëmtu-arve politikë shqiptarë në Maqedoni-Dega nëDibër të Madhe , në vitin 2005 arriti një sh-kresë e autorizuar dhe e vërtetuar në noteri nëTiranë. Nëpërmjet kësaj shkrese, MahmudAgolli, i lindur në Dibër të Madhe në vitin1920 dhe tani banues në Tiranë, e autorizonshoqatën e sipërpërmendur që të ndërhyjë teorganet përkatëse të Republikës së Maqedo-nisë, për të gjetur eshtrat e vëllaut të tijDr.Nexhat Agolli - ish z/v kryeministër e Min-istër për Çëshjeve Sociale i Maqedonisë, përtu rivarosur në Dibër të Madhe.

Në këtë letër shkruan se: “ Dr.Nexhat Ag-olli është lindur në Dibër të Madhe në vitin1914. Ka kryer studimet dhe është diplomuarpër drejtësi në Romë të Italisë. Gjatë okupa-cionit nazifashist ka qenë gjykatës në qytetine Gjakovës në Kosovë. Në vitin 1943 ka brak-

Të gjenden eshtrat e patriotit dibran Dr.Nexhat Agolli?!

Populli nuk i harron bijtë e vet

tisur detyrën e gjykatësit dhe është radhiturpërkrah forcave partizane. Me porosi të Sh-tabit partizan të Dibrës së Madhe sëbashkume shokët Demir Gashi, Ilmi Çausholli dheQemal Agollin, ka përhapur rezistencën anti-fashiste te populli shqiptar në Maqedoni dheka punuar e luftuar deri sa ishte gjallë. GjatëLANÇ Nexhati është plagosur dy herë në luftëkundër gjermanëve. Me rastin e vrasjes së ko-mandantit Tom Nikë Gjela me nofkën (Shum-ski), me disa shokë tjerë e kanë nxjerrë trupine të ndjerit nga sheshi i luftimeve dhe e kanëvarrosur në periferi të fshatit Zogaj në Kërçovë.Dr. Nexhat Agolli gjatë luftës partizane ka paturgrada të ndryshme, deri komandant brigade.Pas çlirimit ka qenë anëtar i Qeverisë së Maqe-donisë në detyrën e z/v. kryeministrit dheMinistrit për Çështje Sociale, derisa u arres-tua.

Nexhat Agolli në burgun e Shkupit ështëtorturuar vazhdimisht derisa në fund ështëmasakruar për vdekje, pa asnjënjë vedim gjyqë-sor”.

Bashkim Mashkulli-z/v kryetar i Shoqatëssë të burgosurve e të dëmtuarve politikë sh-qiptarë në Maqedoni, lidhur me shkresën edërguar nga Mahmud Agolli,shprehet se: “Nesi shoqatë e të burgosurve dhe të dëmtuarve

politikë shqiptarë në Maqedoni, iu drejtuamme shkresë Avokatit të popullit dhe partivepolitike shqiptare, për të gjetur vendin ku ekanë varrosur Nexhat Agollin dhe eshtrat e tijt’i rivarrosim në Dibër, vendlindjen e tij. Ape-luam gjithashtu te të gjithë qytetarët e Maqe-donisë që dijnë apo kanë dëgjuar për vendin evarrimit të Nexhat Agollit, t’i paraqiten sho-qatës sonë. Për fat të keq sot e kësaj dite nukkemi asnjë informatë. “

Në vitin 1999 u shënua 50-Vjetori i vrasjessë Nexhat Agollit, ku morrën pjesë historianëe veteranë të luftës nga dy Dibrat. Në këtëakademi përkujtimore, u fol se:”Nexhat ZijaAgolli u lind në Dibër të Madhe në vitin 1914në një familje me tradita atdhetare. Mësimete para i mer në Krumë të Kukësit në vitin 1928.Pastaj regjistrohet në Shkollën tregtare te Vlorësku tregon rezultate shumë të mira, sjelljeshembullore dhe vullnet të fortë për të më-suar. Mes 44 dëshmorëve ish nxënës të kësajshkolle vend nderi zen edhe Nexhat Agolli.Ai përshkruhet jo vetëem si nxënësshembullor,por edhe si i shquar në manifes-rimet kulturore,artistike dhe fiskulturore.

Pas shkollës tregtare të Vlorës vazhdon vitine fundit në Gjimnazin e Tiranës për tu regjis-truar pastaj në studimet e larta në Romë. Atjekryen studimet me notë të shkëlqyeshme dheemërohet asistent në fakultetin e drejtësisë nëRomë, por i shtyrë nga ndjenja e atdhedashu-risë këthehet në Shqipëri. Djaloshit dibran iqante zemra për shqiptarët e Kosovës dheMaqedonisë që kishin mbetur jashtë Sh-qipërisë.

Dr Nexhat Agolli me ardhjen në Dibër tëMadhe bëhet figurë e njohur në popull. Dësh-mohet si luftëtari i paepur, drejtues dhe orga-nizator i aftë, sa që edhe vetë udhëheqësitmaqedonas shpreheshin, “Në asnjë nga briga-dat tona nuk kemi parë intelektual dhe trim siDr.Nexhat Agolli”. Edhe pse ishte komisar ekomandant në fushën e betejës veten e konsi-deronte si partizan i thjeshtë. Dy herë u pla-gos por nuk u tërhoq asnjëherë nga lufta. Gjatëveprimtarisë së tij revolucionare Nexhatipunoi edhe si gjykatës në Gjakovë, ku u njohme anëtarët e LANÇ, Emin Duraku, XheladinHana etj. I ndjekur nga xhandarmeria, ai këthe-het sërish në Dibër të Madhe.Më vonë emëro-het edhe z/v komandant i bataljonit të zonëssë Kërçovës dhe merr pjesë edhe gjatë lufti-meve për çlirimin e zonave në kumanovë, Pre-shevë, Bujanovc, Gjilan e Shkup”.

Nexhat Agolli pas çlirimit të vendit përmerita ushtarake,politike dhe organizativeemërohet z/v kryeministër dhe Ministër i Asis-tencës sociale në Qeverinë e parë të Maqedo-nisë. Gjatë kryerjes së këtyre detyrave shqetësi-mi i tij kryesor ishte hapja e shkollave shqipenë mbarë Maqedoninë ku jetojnë shqiptarët.

Në këtë akademi përkujtimore duke uhedhur dritë për vrasjen e këtij martiri të ko-mbit, u tha se puna që bënte Dr.Nexhat Agol-li nuk i pëlqente UDB-së jugosllavo-maqedo-nase, e cila filloi ndjekjen dhe survejimin evazhdueshëm. Kështu që një mbrëmje në orëte vona të natës u bë rrethimi i shtëpisë së tijku banonte sëbashku me familjen. E kuptoimenjëherë se kishin ardhur për ta arrestuar.Rrëmbeu mitralozin dhe armët që kishte dhezuri pozicion në dritare. Në momentin që dotë hapte zjarr, bashkëshortja me lutje i thotëtë heqë dorë, pasi do tu vrisnin edhe fëmijën.Nexhat stepet për disa momente, në atë mo-ment futen brenda policët e UDB-së. Pasi eburgosin në qelitë e burgut, udbashët përdor-in metodat më barbare për ta gjunjëzuar emposhtur, por Nexhati u reziston torturavedhe shpifjeve. Në këtë skëterë titiste lidhet menjë student të dënuar 6 vjet burgim. Kjo lidhjemes tyre vendoset nëpërmjet një vrime të hapurnë murin e përbashkët. Studenti i dëgjonte tëgjitha torturat që barbarët ushtronin mbi trupine gjakatosur të Nexhatit, të cilat kulmin e ar-ritën në datat 20 deri 29 prill 1949 kur u shuajeta e këtij atdhetari shqiptar.

Gjatë vrasjes barbare të Dr. Nexhat Agol-lit, udbashët përdorën edhe thikat, pasi ngaqelia e tij doli shumë gjak, edhe dysheku i tijkullonte nga gjaku. Nexhat Agolli u masakruanë burgun “Shutka” të Shkupit. Pastaj trupi itij u nxorr në “Plloshtad-in” e Shkupit i bërëshoshë edhe nga plumbat,për të iskenuar segjoja Nexhati është vrarë gjatë tentimit për tuarratisur. Kështu e mbylli jetën e tij të shkurtërpatrioti dhe intelektuali Dr.Nexhat Agolli nëdobi të shqiptarizmës dhe atdhedashurisë.Populli i Dy dibrane derdhi lot pikëllues përbirin e tyre, bile i thuri edhe vargje. “Një natëprilli dyzet e nëntë,Mbas torturash që i banë,Pushk’e tradhtarit titovjan,Vret Nexhatin siasllan...”.

Ky tekst le të shërbejë edhe si një apel idytë për të sensibilizuar kërkesën për gjetjen evarrit dhe të eshtrave të këtij patrioti shqiptar,sepse ai u torturua dhe u pushkatua mizorishtnë sheshin qëndror të Shkupit.

Siç dukej shiu nuk kishte ndërmend të pushonte atë ditë marsi.Ditët më shizakonisht janë të mërzitshme.Pranvera sapo kishte dhënë shenjat e para.Nga

tavolina ku isha ulur për të pirë një kafe, ndjeja trokitjet e lehta të pikave të shiut.Në lokal mbizotëronte qetësia.ishte një qetësi gati e pakuptimtë. Kamarjerja, njëvajzë e re dhe mjaft e bukur kishte vendosur kokën mbi banak dhe shikonte si etromaksur.Qyteti kishte kaluar ca dit të vështira.Unë isha përhumbur në disakujtime të dhimbshme.Pas pak tek tavolina ime u shfaq kamarjerja e bukur. Ngritakokën dhe e pashë.Sytë e saj ishin mbushur me lot. Ato lot ia shtonin dhe mëshumë bukurinë.Sytë e saj seç deshën të thonë. I hodha një vështrim tinzar lokalitdhe vura re se aty nuk kishte mbetur asnjë njeri. Nga jashtë u dëgjuan të shtënaarmësh.Harrova t’ju them se qe kohë lufte, por asnjëherë se kuptova se ç’luftëqe.Turma të mëdha njerëzish qëllonin papushim.Vajza e tronditur nga këto rrëmujatë çuditshme u hodh në krahët e mi dhe më shtrëngoi me një lloj dhimbjeje tëadmirueshme.Ankthi kishte pushtuar qytetin.Ishin ca momente që nuk mund tëshpjegoheshin kurrsesi. Për ca çaste e kisha harruar vajzën që ishte strukur nëgjoksin tim. Plumbat e pa kontrolluar ishin një kërcënim i madh për këdo. Duhejtë dilnim nga lokali.Futa dorën në brez, nxorra pistoletën dhe i futa fishekun nëgojë. Zura vajzën për dore dhe dolëm në trotuar.Ajo dridhej e tëra nga frika. Nukishte në gjendje as të fliste.edhe unë e kisha humbur fare.Vura re se këmbët tona

Tregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataTregim nga Qazim HataPranverë e trembur

shkelnin mbi gëzhoja fishekësh.Pistoleta që mbaja në dorë ngjante me një lodërfëmijësh.Madje atë ditë fëmijët ishin burrëruar, sepse mbanin në duar jo lodrapor armë.Isha shokuar i tëri nga ato skema rrënqethëse. Gjatë rrugës nuk shkëm-byem asnjë fjalë.Kishim arritur në fund të bulevardit.U kujtova se po udhëtoja menjë vajzë të panjohur.Vendosa të ndahem prej saj. Ajo sikur e kuptoi qëllimin timdhe nuk më la të flisja.

-Si e ke emrin, më pyeti?. Vura re se u skuq e tëra.Kishte një zë tepër të ëmbël.-Më fal i thashë me zërin që më dridhej nga emocionet, por unë duhet të largo-

hem. Vajza për momentin nuk foli.U ndal dhe më vështroi drejt në sy. Ishte njëvështrim që më bëri të ul kokën.Diçka kishte lëvizur me shpejtësi marramendësebrenda meje.Kisha harruar absulatisht atë realitet të dhimbshëm që narrethonte.Ndoshta më kishte humbur dhe shikimi.Desha të flisja por pashë që mëishte marrë goja.Dhe vajza diç mërmëriti ndër dhëmbë. Nuk e di si ndodhi vetëmmbaj mend se jemi puthur! Kur ne po putheshim, një gëzhojë fisheku na hyri nëmes dhe mbeti në gjoksin e fryrë të vajzës. Atë ditë marsi njerëzit kishin rënë nëdashuri me çmendurinë e tyre. Një turmë e madhe njerëzish të çoroditur na kish-in ndarë pa pritur e pa kuptuar. Ah, thashë me vehte, lufta na bashkoi dhe po ajopo na ndan.Dhjetë vjet më vonë më vjen një zarf nga jashtë shtetit.Në zarfin eshënuar ishte shkruar adresa e një femre.U befasova! Nuk dija të kisha lidhje mendonjë femër që jetonte jashtë shtetit.Ishte një emër që nuk e mbaja mend, osemë saktë nuk e njihja.E hapa zarfin me një kureshtje prej fëmije.Nga zarfi nxorranjë letër të bardhë në të cilën ishin shkruar këto fjalë: ‘Ti je djali i vetëm i jetëstime. Në fund të letrës ishte shkruar një numër telefoni.Brenda zarfit gjeta dhe njëtrëndafil të vyshkur dhe një gëzhojë fisheku.Ishte ditë marsi dhe jashtë binte shi.

Maj 2010 - 1349nr.

studim

Jeta dhe vepra e Faik BallancësNga: BLETA QORMEMETI (BERISHA)

“Autori ishte mirë të vdiste pasi tëshkruante që të mos i pengonterrugën tekstit”

Umberto Eko

Ajo që e tërheq dhe e josh lexuesin pasi tëketë lexuar diçka të bukur, është jeta e

autorit. Jetëshkrimi i shkrimtarëve di të jetëpo aq interesant sa edhe vetë vepra. Kështushtrohen natyrshëm pyetje nga më të ndrysh-met, ku lindi e u rrit, si u rrit, ç’i pëlqente,ç’vese e virtyte kishte etj. Ndonjëherë edhedetajet më të vogla mund të jenë pjesë e kër-shërisë së lexuesit.

Kjo ndodh edhe për Faik Ballancën, sido-mos kur merr vesh se nuk ka jetuar gjatë dhese e ka mbyllur jetën me vetëvrasje.

Nga shënimet biografike që gjejmë nëpërdisa vëllime, marrim vetëm të dhëna telegrafikepër jetën e tij. Në një rreth letrar siç ështëTirana, një shkrimtar njihet shumë mirë ngapjesa më e madhe e lexuesve, por për ne tëtjerët ato shënime janë shumë të pakta.

Gjatë një takimi që pata në Tiranë me tëmotrën e Faikut, Fatmira Kokonën, mora këtoshënime për jetën e këtij prozatori.

Faik Ballanca lindi më 21 dhjetor 1945 nëTiranë në një familje dibrane. Babai i tij, pro-fesor i nderuar në Fakultetin Juridik të Univer-sitetit të Tiranës, Zejnulla Ballanca, ishte ngaDibra e Madhe. Ai ishte rritur jetim te gjyshii tij. Pasi mbaroi shkollën e mesme në Ohërdhe në Beograd, studioi në Universitetin Sie-na të Italisë për jurisprudencë dhe më 1942erdhi e u vendos në Tiranë. Edhe familja enënës, Shazies, ishin po ashtu nga Dibra eMadhe, por babai i saj Hafiz Ismet Dibra (She-hu) ishte shpërngulur në Turqi, ku studioi përteologji në Universitetin e Stambollit. Ai er-dhi në Tiranë dhe më 1925 themeloi Me-dresenë e Tiranës duke u bërë drejtor i parë isaj. Bashkëshortët Ballanca dhe Shehu u mar-tuan në dhjetor të vitit 1944 dhe pas një vitilindi Faiku. Në këtë familje lindën pastaj edhetri vajza Flutura, Ferihaja dhe Fatmira. Faikupra kishte privilegjin të ishte djalë i vetëm irrethuar me dashurinë e prindërve dhe trimotrave të tij.

“Ishte tip impulsiv, me zemër shumë tëbardhë dhe njeri shumë i drejtë. I vogël ishtei prapë dhe çapkën dhe ishte shumë i pasion-uar pas leximit. Që në gjimnaz e zotëronteshumë mirë gjermanishten, pastaj italishtendhe frengjishten. Disa vjet para vdekjes më-sonte edhe anglisht dhe rusisht. Kishte shumëdëshirë ta njihte vetë jetën. Ka vajtur dhe kajetuar te kushërinjtë e Pandeli Koçit në fsha-trat e Tepelenës, ku ndenji tre muaj në stanepara se ta shkruante novelën “Katër orë largshtëpisë” që më pas e zgjeroi në roman.”–kujton motra e tij e vogël, Fatmira Kokona.

Pasi kreu Fakultetin e Historisë dheFilologjisë (dega e gazetarisë) në Tiranë punoisi gazetar e redaktor në gazetën “Zëri iRinisë”dhe në revistën letrare “Nëntori”.

I pasionuar pas librave, mësoi gjuhë të huaja

dhe përktheu e botoi prozë nga këto gjuhë gjëqë sigurisht i mundësoi të shijojë në origjinalveprat e shkrimtarëve të tij të preferuar siç ish-in: Tomas Mani, Kafka, Kamyja, Dostojevskietj.

Filloi të botonte që në moshën 17 vjeçaredhe që në fillim u dallua prirja e tij për tëshkruar. I vetëdijshëm për punën e vështirë tëshkrimtarit, ai iu përkushtua me gjithë shpirte me seriozitetin më të madh punës së tij. Qënë fillim u dallua individualiteti i tij krijuesdhe zëri i tij i veçantë në letrat shqipe.

Entuziazmi, vrulli rinor, pasioni për librat,pasioni për gjuetinë, notin, boksin, alpin-izmin, shahun, zelli i madh për punën, bënëqë Faik Ballanca në çdo prozë të tij të lërëshpirtin e tij human, dashurinë dhe ëndrrën etij.

Puna e tij si gazetar i mundësoi që të udhë-tonte shumë dhe të njihte çdo cep të Sh-qipërisë. Mos harrojmë se ishte privilegj tëmund të udhëtoje nëpër Shqipëri në atë kohë,pakkush e kishte këtë rast dhe këtë mundësi.Kjo do të pasqyrohet edhe në prozën e tij kugjejmë tema dhe motive nga jugu dhe nga veriui vendit, nga qytete e fshatra të ndryshme tëShqipërisë në të cilat ai kishte shkuar ose sigazetar, ose me leje krijuese, ose si alpinistetj.

Faik Ballanca bëri vetëvrasje, mbase për tëmos e penguar rrugën e tekstit, siç do të thoshteEko, por edhe pas vdekjes vepra e tij nuk evazhdoi normalisht rrugën e vet, përkundrazi,pati edhe ajo peripecitë e saj dhe ende edhesot nuk mund të themi se ajo ka gjetur vendine saj të merituar.

Proza e Faik Ballancës është e veçantë nëshumë aspekte, ajo ka stilin, individualitetindhe frymën e saj, që e dallon nga prozatorët etjerë të asaj kohe dhe mbi të gjitha ajo ka vler-at artistike që i qëndruan kohës. Faik Ballancau imponua me talentin e tij, ndaj ishte aq ipranishëm në shtypin shqiptar të asaj kohe.

Ishte anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe

dukej se gjithçka po shkonte mirë. Ishte shumëproduktiv. Tregimet i botoheshin, mori çmimine tretë për vëllimin me tregime “Pritësit errufeve” dhe iu botua edhe një vëllim me tre-gime të zgjedhura në bibliotekën STZ (seria etregimit të zgjedhur) në të cilën u përfshinëshkrimtarët më prestigjiozë të kohës si: SotirAndoni, Dalan Shapllo, Dhimitër Shuteriqi,Naum Prifti, Nasho Jorgaqi etj. Veprat i boto-heshin në një kohë “kur ishte e vështirë t’ibotoje dhe çdo botim ishte një triumf” – thotëshkrimtari Ismail Kadare.1

Por, gjithmonë ka një “por”...Faik Ballanca u kandidua për t’u bërë anëtar

partie dhe për këtë do të duhej të bënte stazhin,pra të punonte diku. Ai u caktua në fonderinëe uzinës “Traktori” dhe këtu (sipas fjalëve tësë motrës Fatmirës) pësoi një thyerje (zhgën-jim), hetoi se diçka nuk ishte në rregull. Kërkoitë shkonte në Fierzë. Në të vërtetë prindërit etij ishin kundër këtij kandidimi, sepse gjyshi iFaikut, Hafiz Ismet Dibra ( Shehu), pas luftësu dënua me 7 vjet burg për agjitacion dhe pro-pagandë fetare. Të gjitha këto do të evidento-heshin në biografinë e Faik Ballancës pas kan-didimit të tij. Goditja më e rëndë i erdhi FaikBallancës kur ia internuan motrën e tij të mad-he për shkak të hallës së burrit të saj. Për këtërast Fatmira tregon: Po qaja për motrën, kurerdhi Faiku më tha: “Lupi, mos qaj. Më vjenkeq se nëse deri tash kemi pasur mundësi t’urrimë dinjitozë, tashi do të bëhemi si ai ariu icirkut që e tërheqin për hunde.”

Gjithmonë sipas fjalëve të motrës së tij,Faikut iu shkruan dy biografi të ndryshme ngaLidhja e Shkrimtarëve, njëra për të e një tjetërpër Komitetin. “Jam shumë kureshtare ta dise çfarë është shkruar në atë biografi. Kur tëhapen dosjet ndoshta do ta gjej” - thotë Fat-mira.

Në Shqipëri në atë kohë luhej një “teatër”absurd, që sot duket i pakuptueshëm dhe ipaimagjinueshëm për ata që nuk e kanë jetu-ar. Njeriu, sidomos shkrimtari, binte në pozi-ta paradoksale ku ishte e vështirë të ruaje din-jitetin dhe pastërtinë morale, të ruaje karak-terin dhe individualitetin tënd. Faik Ballancaarriti ta bënte këtë derisa ishte gjallë. Në ças-tin kur ai u ndie i rrezikuar nga humbja e këtijdinjiteti, u largua nga jeta.

“Por teksa shfletojmë letërsinë e lënë pasnga ai, nuk mund të mos kujtojmë shqetësim-et e lehta që shoqëronin vitet e fundit të jetëssë tij, politika komuniste nuk mund ta linte tëqetë shkrimtarin që nuk donte të fliste përideologjinë dhe madhështinë e socializmit,por për atë rrëkezën e vogël që rrjedh në shpir-tin e çdo njeriu”.2

Siç mësojmë nga miqtë e tij, Faik Ballancaishte njeri me sedër. Tek ai ishte e kultivuarshumë krenaria që ushqehej nga kjo sedër. Ish-te shumë i ndjeshëm dhe nuk mund ta imagji-nonte se mund të tradhtohej nga dikush.

“Në çdo shoqëri totalitare, shkrimtarit nuki falet fakti që të ketë talent. Talenti përbënnjë rrezik, dituria po ashtu. Kështusoj shkrim-tari çdo herë do të mbetet i dyshimtë”.3

Faik Ballanca kishte edhe talentin edhe

1 Nga një intervistë e shkrimtarit Ismail Kadare dhënëtelevizionit ALSAT

2 Alda Bardhyli, Faik Ballanca, një vetëvrasje e bukur,gazeta Shqip, 6 mars 2007.

3 Luan Topçiu, Përmasa moderne në letërsinë shqiptare,“Flaka”, Shkup 2001, f. 104

4 Ismail Kadare, Eskili ky humbës i madh, “Zëri i rinisë”,Prishtinë 1990, f. 41.

Faik Ballanca (1945-1977)kishte edhe talentin edhedijen, ndaj pas vetëvrasjespushteti zgjodhi heshtjen,harresën. Në ditën e varrimitshkrimtarët u ndaluan tëshkonin në varrim në emër tëLidhjes së Shkrimtarëve,ishte urdhër i prerë. FaikBallanca i kishte thyerrregullat e sistemit socialist,idealet e partisë, prandajnuk e “meritonte” respektin eLidhjes së Shkrimtarëve,anëtar i së cilës ishte.

dijen, ndaj pas vetëvrasjes pushteti zgjodhiheshtjen, harresën. Në ditën e varrimit sh-krimtarët u ndaluan të shkonin në varrim nëemër të Lidhjes së Shkrimtarëve, ishte urdhër iprerë. Faik Ballanca i kishte thyer rregullat esistemit socialist, idealet e partisë, prandaj nuke “meritonte” respektin e Lidhjes së Sh-krimtarëve, anëtar i së cilës ishte.

“Seria e pafundme e vetëvrasjeve të sh-krimtarëve është konsideruar gjithashtu shpeshsi pjesë e veprës së tyre, epilog, manifest,madje koment përfundimtar i saj”.4

Me aktin e vetëvrasjes, Faik Ballanca kishtethënë haptas atë që nuk kishte guxuar ta shk-ruante në veprën e tij. Vdekja e tij i tronditi tëgjithë, sidomos familjen dhe miqtë e tij. Tekpo rrëfente për çastin kur kishte marrë lajmintronditës, profesor Pandeliut iu skuqën sytënga lotët dhe u ngashërye sikur rasti të kishtendodhur dje. Ishin ata lotët e dhimbjes që nukkalon kurrë, për një shok e për një mik tëdashur që s’harrohet.

Sa ishte gjallë Faiku, iu botuan këto vepra:“Rrëmbimi” - 1970 ( përmbledhje me tre-

gime)“Mbasdite të lagura”- 1971 (përmbledhje

me tregime)“Katër orë larg shtëpisë”, “Shtigje me

helm”, “I fundit”- 1972 (novela)“Letra anonime” – 1973 ( përmbledhje me

tregime dhe një novelë)“Pritësit e rrufeve” – 1975 (përmbledhje me

tregime dhe novela “Kënga e fundit e MarkoBoçarit”

“Tregime të zgjedhura” – 1976Pas vdekjes pasoi një heshtje varri. Ai u la

në harresë, nuk u përmend më, thuajse nukkishte ekzistuar. Kjo ishte rruga që zgjodhipushteti si hakmarrje për aktin e tij, sepsevetëvrasja, në sistemet çfarë ishte ai i Sh-qipërisë, konsiderohej faj i pafalshëm.

Romani “Nomeja e largët”, i lënë në dorësh-krim, u botua më 1989, domethënë 12 vjetpas vdekjes së autorit.

Novela “Kënga e fundit e Marko Boçarit” uribotua më 2002, “Mbama pak pallton, çun!”,tregime të zgjedhura, u botua më 2003. Nëkëtë libër përfshihen edhe mendime dhevlerësime të shumta të miqve, kolegëve dhetë njohurve për personalitetin dhe veprën eFaik Ballancës.

“Perëndia e shtëpisë” është një përmbledhjeme tregime të zgjedhura, botuar në Prishtinëmë 1985.

Sigurisht që emri i tij nuk do të përfshihejnë librin “Historia e letërsisë shqiptare të re-alizmit socialist”, hartuar nga “të vlerësuarit”e pushtetit.

B Ë H U N I P J E S Ë E G A Z E T Ë S !E - m a i l : r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m .

T e l . 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3 / 0 6 8 3 1 1 9 2 3 2w w w . r r u g a e a r b e r i t . c o m

m e r r k o p j e n t ë n d e

14 - Maj 201049nr.

portretMë rastin e 85-vjetorit të lindjes!

Rexhep Doda, një jetëpërkushtuar AtdheutNga: SALI AJAZI

Shkrimtari Petro Marko, profesoriim i nderuar ka thënë “Qielli ka

shumë yje dhe ka vend për të gjithë,por shkëlqimi i tyre është i ndry-shëm!”. Ka prej tyre që kanë dritë tëfortë edhe prej atyre që ndriçojnë mëpak. Sqarimet i jep astronomia. Nepo trajtojmë në planin njerëzor. Per-soni për të cilin po paragjykojmë nëkëtë artikull, tërë jetën e tij që ngafëmijëria e deri sot në moshë të thy-er ka shkëlqyer në gjitha detyrat që ijanë caktuar. Është i mirënjohuriRexhep Doda. Ai vjen nga një fis ederë e njohur jo vetëm në Reç eDibër, por pothuajse në të gjithëShqipërinë.

Qysh i vogël dukej inteligjencadhe dëshira për punë, e veçanërishtpër shkollë. Me interesimin eprindërve dërgohet në Internatin eBurrelit. Kjo kategori shkollash ish-in të rralla, po çdo gjë e tillë ka vlera.Kërkesat në të ishin të larta, për tëngulitur njohuri të thella e të vlef-shme për jetën. Nxënësit merrnindije bashkëkohore dh sistematike. Tëgjithë mësuesit ishin normalistë.Njohuritë dhe edukata e tyre i bëntetë konsideroheshin të “shenjtë” ngaprindërit dhe nxënësit e tyre. Ishtevetë veprimtaria e tyre që ngjallterespekt. Rexhepi e mbaroi shkëlqye-shëm këtë shkollë dhe u hodh në atëtë Kavajës në shkollën amerikane.Me të njëjtat rezultate e kreu dhe atë.Kjo ishte profesionale dhe të special-izonte në një profil të caktuar dhedilje në jetë në punë. Po kjo peri-udhë përkoi me Luftën e DytëBotërore e cila një masë të madhe tëtyre u përfshinë në valën e saj të fu-qishme kundër fashizmit. Në këtëvorbull mori pjesë dhe Rexhep Dodapër t’i dalë për zot vatanit. Rasti esolli që të luftojë përkrah DaliNdreut. Ai e pagëzoi armën me suk-ses në aksionin e parë afër Dibrës sëMadhe kundër autokolonës italiane.Trofeja gjithashtu qe e bollshmeveçanërisht në armatime për të cilatnevoja ishte decizive. Ndarja u bënë fushë Studenti i parë që do tëpajisej me armë të reja ishte Rexhe-pi dhe shokët që s’kishin as pushkë.Kjo ishte arma që i duhej KomisaritRexhep Doda. Ai në shenjëkënaqësie e kishte valëvitur mbi kokëdhe pastaj e kishte vënë në krah metë cilën doli faqebardhë në të gjithabetejat.

Pas çlirimit u emërua prapë ko-misar në Regjimentin e Tankeve tëTiranës. Ky ishte i vetmi në të gjithëShqipërinë. Për rëndësinë dhe rolinqë kryente zgjidheshin kuadrot mëtë afta e që kishin me pasion detyrëne ushtarakut. Kuptohet edhe me për-gatitjen më të mirë teorike dhe prak-tike të kësaj arme speciale e të efekt-shme në luftë. Shpërthimi i provoka-cionit të 2 gushtit 1949 ishte njëprovë e madhe për këtë efektivpararoje. Këtu demonstrohej punadhe aftësia e përgatitjes që ishte bërë

për luftën ndër vite. Ishte një provëe gjallë në radhë të parë për Ko-mandën e Tankeve. Rexhepi ishte nëkrye të luftëtarëve për t’u nisur drejtzjarrit të ri të luftës. Kjo ishte njërrugë sa e vështirë aq edhe elavdishme. Armët e luftës që kishtepërfunduar në 1944 sapo ishin fto-hur.

Populli i Tiranës i përcolli me lote me duartrokitje bijtë e vendit. Enjëjta situata ishte edhe në Elbasan,ku Rexhepi kishte të fejuarën, Dia-mandën e tij të dashur e cila mezipriste ta shihte atë. Ajo dhe Rexhepiu panë dhe si sorkadhe dhe e bukuru shkëput nga turma dhe ashtu epërlotur i hidhet në qafë për ta për-shëndetur e për t’i dhënë zemrën dhekurajën e saj. Pas ndarjes, ajo bash-kë me turmën, me dhimbje ndiqninkolonën e çeliktë, në zemër të së cilësishin mbyllur me qindra djem të rinj.

Vargu i zhurmës së tankeve para-prihej nga makina e komandës e tëgjithë bashkë zjarrin e luftës e shua-jtën.

Puna dhe përgatitja në Regjimen-tin e Tankeve ishte shembullore.Rexhepi vazhdonte ngjitjen në karri-erën e oficerit të aftë e simpatik.Bashkë me gradat ia hijeshoningjoksin medaljet dhe urdhrat eshumtë që i shkëlqenin.

Vjen një kohë që Rexhepi do tëfillonte një jetë e karrierë të re dhedo të shkonte në Peshkopi. Detyraishte e preferuar Kryetar i KomitetitEkzekutiv të Rrethit. Por dëshira e tijishte karriera ushtarake, por ajo kishtenjë filtër të hollë që nuk e lejontethellimin e mëtejshëm të kualifiki-meve. Për këtë duhej përdorur Kre-vati i Prokrustit. Caktimi në këtëdetyrë që thamë ishte relativishtvlerësim, por ishte në të njëjtën kohëthikë me dy presa. Po pati rezultatenë pushtet siç pati, bravo i qoftë.

Po nuk pati. Krevati nuk i pristekëmbët por edhe kokën!

Për Rexhepin puna ishte kënaqë-si, populli i Dibrës ishte optimistsepse e njihte qoftë edhe në distancëse kush ishte, aftësinë që kishte etj.Ky opinion nuk doli i gabuar. Punëte pushtetit ishin sa të shumta aq edhetë vështira për realizim. Përballëvështirësive vuri programin e zhvil-limit me masat përkatëse e që do tërealizoheshin bazuar në vizionin dheaftësitë e tij drejtuese.

Detyrë prioritare vuri trans-formimin e qytetit duke pas në bazërregullimin e infrastrukturës, mbësh-tetur në aftësitë e specialistëve. Punapër rregullimin e tij ishte shumë-planëshe. Ajo nisi me parqe e lul-ishte, pastaj me bulevardin kryesore ato anësor që sot quhet bulevardi iBlinave. U pasua me ndërtimin eTurizmit i cili i qëndron kohës edhesot pas 50 vjetësh. Si dhe parkunkulturor pas hotel “Dibrës”, park qës’ishte parë në asnjë qytetet të Sh-qipërisë etj. Qyteti kishte nevojë përbuste, ndaj në mes të lulishtes krye-sore porositi dhe promovoi bustin e

Gjokë Doçit. Gjithçka që u bë ishtedora e kryetarit të komitetit ekzeku-tiv, z. Odhise Paskali kishte shprehhabinë dhe kënaqësinë kur Rexhepii kishte kërkuar ta bënte ai këtë ve-për. Është fjala se Rexhepi ishte igjithanshëm dhe frontal në ndjekjetë problemeve. Kjo vepër ishte sahumane aq edhe patriotike e his-torike. Prandaj themi se ndërtimi iPeshkopisë është vepër ekskluzive etij mbështetur tek specialistët. Jo mëkot dibranët e vlerësojnë dhe e po-hojnë me zë të lartë si arkitekt i Di-brës.

Fronti i dytë: Ishte nisja apo eks-perimentimi i ngritjes së plantacion-eve të pemëtorëve në Zdojan. Porduhej mendja e Rexhep Dodës dhedora e specialistit, e të ndjerit Xhav-it Hysa, për ta bërë realitet atëmrekulli që u realizua aty. blloku iparë është një kryevepër e bujqësisënë Dibër. Kjo eksperiencë u shtri qënga Maqellara e deri në Sllovë. Fru-tikultura krijoi mundësi e realitet tëri në punësim e zhvillimin e frutikul-turës. Për këtë e shumë arritje të tjera,dibranët kanë vlerësuar, e kanë dashtëe kanë dëgjuar dhe respektuar, poredhe admiruar birin e tyre largpam-ës e vizionar në drejtimin e rrethit.

Dibra edhe mbas largimit ngaPeshkopia gjithnjë e ka kujtuar meadmirim si kuadri që i dha rrethitfrymëmarrjen. Eksperienca e Rexhepitnë të gjitha frontet e punës mbetimodel për pasardhësit e tij më të rinj.

Punët e mira kalojnë jo si në vaj,por nëpërmjet vështirësive, de-bateteve e në fund mirëkuptimeve.Po jap dy raste tipik që u realizuanfalë vetos së Rexhepit. Është fjala përbulevardin që ndahet nga kryesoridrejt Shkollës Bujqësore. Partiakëtkëmbëngulnin se aty ku niste ndarjatë bëhej me shkallë. Rexhepi argu-mentonte se duhet të bëhet membushje, sepse po të bëhej me sh-kallë pengohej lëvizja e makinave.Kjo “veto” pa tërheqje dhe e arsyet-uar bëri atë që bulevardi për në sh-kollën bujqësore të mos ketë pengesëpër makinat (veturat etj. siç ështësot).

Rasti tjetër kur u vendos shkollabujqësore, ata me ironi i thanë: Psenuk e vendose në Dohoshisht. Sotkjo ndërtesë ka bllokuar zgjatimin emëtejshëm të këtij bulevardi. Këtundajnë mendimet e veprimet e njëvizionari me ato të mediokërve.

Raste të ngjashme ka pasur edhenë probleme më të vogla, por janëzgjidhur me zgjuarsi e bindje që i kabërë me largpamësinë dheelokuencën e admirueshme të tij.

Bazuar në këto arritje të suk-sesshme dibranët e brezit të sotëmashtu si të parët e tyre veç respektitverbal, vendosën të ligjërojnë, vep-rimtarinë e Rexhep Dodës. Nëkuadrin e 85-vjetorit të lindjes eshpallën qytetar nderi të qytetit tëPeshkopisë, me motivacionin: “Siarkitekt i ndërtimit të qytetit të Pesh-kopisë, për kontributin e pashem-

bullt në gjallërimin e jetës së këtijqyteti...”.

Ky vendim nderon edhe ata spe-cialistë të talentuar që nuk duhenharruar e që nën drejtimin e Kryetar-it të tyre ndërtuar me punën e tyreqytetin e tyre.

Kudo ku punoi Rexhepi, shpejtbëhej profesionist i detyrës së dhënë.Pas kthimit nga B. S. ku e operuanme sukses, vazhdoi provizorisht nëzyrën e Ankesave në Kryeministri.Pastaj e zgjodhën zv/President i Ko-operativave të Konsumit të Repub-likës. Edhe këtu për punë të dalluarPresidiumi i Kuvendit Popullor edekoroi. Lista e të cilëve, urdhra edekorata vazhdoi të zgjatet.

Pastaj e vendosin Kryetar të Kom.të Kulturës Fizike e Sporteve të Sh-qipërisë. Edhe këtu shkëlqen RexhepDoda dhe hapi horizont edhe në këtëfushë. E vërteta është se ishte apa-sionant pas këtij aktiviteti por edhedëshira për punë nuk i mungonte.Fakti që edhe këtu pati vlerësime tëshoqëruara me dekorime e falënder-ime flet vetë.

Në një aktivitet në Gjirokastër,pjesëmarrësit ishin befasuar nëmënyrën e harmonizimit të ligjërim-it elokuent dhe bukurisë burrërore tëtij. Bashkëbiseduesi Hasan Paga ngaReçi ishte pyetur prej tyre se “A kamë në fshatin tuaj të tillë?”. Ai ishtepërgjigjur se: “As në fshat, as në kra-hinë dhe më gjerë minerale të tillanuk ka. Floriri gjendet rrallë...”. Dhevazhdon: “Tek Rexhep Doda thellëflinin dhe pritnin shpërthim idetëjetëgjata dhe drithëruese të Perëndim-it. Dielli i vërtetë erdhi jo nga Lind-ja por nga Perëndimi. Lind nga per-andor”. Citimi flet e sqaron.

Foleja e fundit, Instituti, sot Uni-versiteti Bujqësor i Kamzës me detyrëzv. Rektor për anën ekonomike,detyrë të cilën e kishte brenda profe-sionit. Në këtë Institucion të Lartëka shpalosur të gjitha aftësitë dhecilësitë që kanë shoqëruar në çdodetyrë.

Ky universitet përgatiste kuadro tëtillë që Rexhepi e demonstroinëpërmjet objektivit që i kishte vënëvetes për të bërë atë lloj pune aty qëtë rrezatojë Kulturën Bujqësore qëata mësonin teorikisht. Ai e ktheuKamzën në një perlë të admirueshmeprej të gjithëve e për të gjithë.

Detyrën e filloi me ngritjen eambienteve të një pune të mirëfilltëshkencore, edukative dhe estetike. Umbollën bimë e pemë dekorative tërralla. Gjelbërim i bollshëm eçlodhës që ndikonte edhe për anënprofesionale. Bëri rinovimin e tëgjithë infrastrukturës së mëparshmederi në përmbysje. Ndërtoi parqe,lulishte ku gjarpërojnë mijëra metrarrugë, rrugë të asfaltuara, shoqëruarme stola për çlodhje të kulturuar.

Ambientet sportive janë një pa-suri në shërbim të mijëra studentëvee skuadrave të shumta. Ndriçimi mellamba që nuk mund të thyheshin,ishte një arritje ekonomike aq edheedukative. Detyrë ekskluzive e reali-zuar nga Rexhepi. Ishte një zgjidhjeqë e kishte preokupuar gjatë derisa erealizuar. Me këto suksese eshqetësime kaloi vite të tëra deri sanë fund u pajis me librezën e pen-sionit, faqebardhë e i nderuar.

Presidenti i Republikës me Dekre-tin nr. 5644 datë 28. 02. 2008 i jepz. Rexhep Dodës urdhrin “NaimFrashëri i Artë” me këtë motivacion“Për punën e talentuar në ndërtimine mjediseve të Universitetit Bujqë-sor të Kamzës”.

Presidenti i RepublikësBamir TopiDy fjalë për moshën e tretë të tij.

Puna dhe kënaqësia që i ka dhënëajo në jetë Rexhep Doda, siç duketdhe nga fotografia e ditës së 85-vje-torit tregon se mosha e bën punën esaj. Por tek ai ruhet inteligjenca eshoqëruar edhe nga pamja e tij fis-nike. Sikur të kishte pasur më shumëyje si Rexhep Doda, qielli shqiptardo të ishte më i ndritur.

Maj 2010 - 1549nr.

kulturë

Këto dit doli nga shtypi një libër i ri, një libërqë jo vetëm matjanët por ia vlen që ta lex-

ojnë të gjithë . Ramiz Fiçori na sjell në duarlibrin e tij më të ri “Mati dhe Matjanët në rrjedhate historisë”.Nuk është libri i tij i parë pasi si stu-diues i zellshëm prej këtij autori kemi lexuar dhelibra të tjerë por ky që kemi tashmë në duar ka tëveçantën e tij.Themi ka të veçantën e tij se tash-më e njohim Matin disi ndryshe, e njohim Matinnëpërmjet fakteve, studimeve të plota shkencoreqë nga lashtësia e deri në ditët tona.E njohimMatin nga Ramiz Fiçori nga gjeografia si relievi,malet, klima, liqenet, bimësia, bota shtazore.Enjohim Matin nga lashtësia.Autori na njeh mevendbanimet e lashta, tumat ilire, banorët e her-shëm të Matit(pirustët) ku deri më sot nuk na i katreguar kush.Me profesionalizëm prej studiuesitë zellshëm autori na jep një panoramë tëpërgjithshme të Matit në rrjedhat e kohëve.Autorina jep me detaje të gjitha ngjarjet dhe datat qëmatjanët kanë lënë gjurmë në çështjen kombëtareqë nga koha e ndritshme e heroit tonë kombëtarGjergj Kastrioti Skëndërbeu, me Kuvendet e Ma-tit, qëndresa kundër osmanëve, lëvizjet kryeng-ritëse të shekullit XIX, kontributi i matjanëve nëLidhjen Shqiptare të Prizërenit, në shpalljen e pa-varsisë, gjeanologjia e familjes së Zogut.Me hollë-si por dhe me talent autori shkruan edhe përnjësitë etnografike, organizimin administrativ,popullsinë e deri tek rrugët e vjetra dhe banesatkarakteristike të Matit. Ramiz Fiçori vjen nëpërm-jet këtij libri të veçantë si një studiues profe-sionist, si arkeolog, si gjeograf, gjuhëtar,etnograf.Të gjitha këto na i pasqyron bukur nëfaqet e këtij libri .Ndaj mund të themi me plotbindje kur të kemi mbaruar së lexuari librin “Mati

E kishte menduar krejt ndryshe30 vjetorin e martesës Fatbardha

Kukeli pasi dy djemtë e saj tashmëishin rritur, Albioni i martuar dheAndrini tashmë i rritur, por ja qëfati nuk paska qenë me këtë grua tëmirë. Sivjet në vend që të festonte30 vjetorin e martesës kujtoi mesnjerëzve më të shtrentë pesë vje-torin e ndarjes nga jeta të bash-këshortit të saj Agron Kukeli. Pesëvjet pa mikun, shokun, bashkëshor-tin, prindin dhe intelektualin e ko-mpletuar dibranë nuk i thonë pakpor ja që fatit duhet t’i bindeshkështu sikur të vijë. Agroni lindinë vitin 1954 në një familje patri-otike dhe mjaft arsimdashëse çidh-nake. Pasi mbaroi shkollën e mes-me ekonomike në qytetin e Lezhës,vazhdoi studimet e larta në Insti-tutin e lartë Bujqësor të Kamzës,Fakultetin Ekonomi-Biznes të ciline mbaroi shkëlqyeshëm në vitet1978-197. Jo pak por afro njëzetvjet Agroni punoi në vendlindje,në ish kooperativën bujqësore tëFushë-Çidhnës. Janë të shumta kuj-timet për të edhe gjatë kësaj peri-udhe nga mjaft miq, shokë dhekoleg, dhe Agroni ishte i vetmi qëbënte mjaft miq e kurrë nuk uakthente shpinën këtyre qoftë dhe nëmomente të vështira të kohës. Nëgusht të vitit 1980 martohet meFatbatdha Hasanin , një vajzë ngaReçi kjo por lindur dhe rritur nëzonën e Sllovës. Pas vitit 1991Agroni iu bashkua karvanit të madhtë banorëve të tjerë nga Dibra dhevise të tjera që vinin drejt Tiranëspër një jetesë ndryshe. Por Agronikrejt ndryshe nga të tjerët si një in-telektual vizionar kishte të tjeraambicie. Ai e njihte mirë ekonom-inë e tregut, dinte vështirësitë qëmund të haste por dhe pengesat sesi mund t’i kalonte ato. Ndaj sapofilloi punën e re vetë tek Drejtoriae tatim Taksave , fëmijët tashmë tërritur por dhe gruan i angazhoi mepunë (biznes privat) të cilin endesot vazhdojnë ta kenë. Agroni ish-te i komunikueshëm me të gjithëdhe të gjithëve ua impononte res-pektin me vyrtytet më të mira që ekarakterizonin. Ishte i gatshëm dhei papërtuar jo vetëm aty ku punon-te por dhe kur e kërkonin miq eshokë si ekspert kontabël siç ishte.I ndihmonte pa përtim të gjithë,ua bënte të qarta rregullat e lojësnë biznes, si mund ta ngrinin njëbiznes, si mund të merrnin liçencënetj. Dhe Agroni punoi shumë nëmetropol, krijoj një rreth miqësorme figura të njohura, me njerëz mevlera, me intelektual të fushave tëndryshme por dhe të biznesit. Porja, jashtë parashikimeve të tëgjithëve, në një moshë ku mund tëjepte më shumë vdekja erdhi krejtpapritur. Kanë kaluar pesë vjet ngaajo ditë e zezë që Agron Kukeli, aiburrë gjigand e me zemër të mad-he përcillet me lot në sy nga miq,shokë, vëllezer e motra, nga fëm-ijët dhe gruaja Fatbardha për në

Më datën 16 maj 2010, ora 11në një nga sallat e Muzeut His-

torik, Qendra Kombëtare e Veprim-tarive Folklorike,Shoqata BashkësiaDibrane ,Shoqata kulturore atdhetaremjedisore “Mati”organizuan një se-sion jubilar kushtuar 100 vjetorit tëlindjes të personalitetit të kulturëssonë kombëtare Munir Shehu.Ishintë pranishëm intelektual të Dibrësdhe Matit, personalitete të ndryshmesi deputet, shkrimtar, studiues e his-torianë. Fjalën e hapjes e mbajti zotiFejzulla Gjabri, përgjegjës i sektorittë letërsisë pranë Qendrës Kombëtaretë Veprimtarive Folklorike.ZenelSula ish drejtor i shkollës pedagogjikePeshkopi mbajti kumtesën me temë:”Munir Shehu dhe ndihmesa e tijpër zhvillimin e arsimit në rrethin eDibrës dhe Matit” –Jam takuar përherë të parë me Munirin në shkollëneZerqanit kur Muniri atëherë ishtemësues në këtë shkollë. Ndoqa njëorë mësimi prej tij dhe më pëlqeu.Ikqërkova të vinte në Peshkopi.Atëherë shkolla pedagogjike kishtenevojë për arsimtarë të tillë si Mu-nir Shehu. Dhe Muniri erdhi nëPeshkopi.Erdhi Muniri por mori njëvrull dhe lëvizja artistike në qytet.Nëfillim në shkollë e pastaj dhe nëqytet Pastaj grupi që pregadiste Mu-niri filloi të jap koncerte dhe në Bul-qizë e fshatra të ndryshëm të Dibrës.Me Munirin jam takuar dhe në Bur-rel kur e trasferuan në qytetin e

HOMAZH

Pesë vjet pa Agronin

banesën e fundit. Humbjen eAgronit e ndjenë të gjithë;vëllezërit Idrizi, Hani, Cani, Em-riu dhe Nazmiu, e ndjenë shumëmotrat Lavdija, Rruzhdija dhe Me-leqja. Shokët e tij të shtrenjtë qëende rrinë me sy tw përlotur sa herëkujtojnë Agronin, Rakipi, Qema-li, Esati Shefqeti, Shemsiu, Petriti,Tahiri. E kush e mendonte këtë fattë zi që do të pllakoste në këtëfamilje intelektuale çidhnake? Porja që fati qenka i egër, ai nuk iubindtka vullnetit të njerëzve, ai edetyroi edhe Fatbardha Kukelin tëvishte rrobat e zeza, ai i detyroi dhedjemtë e tij Albin dhe Andrinin tëjetojnë orë e çast me kujtimin ebabit të tyre të shtrenjtë, të rrinëme foton e tij në duar. Po mbesaAndora e ka të vështirë ta percep-tojë portretin e gjyshit. Ishte vetëmgjashtë muajshe atë ditë që gjyshii saj u përcoll me lot në sy. Sotshikon vetëm fotografinë dhe endederdh lot, lot mallëngjimi për këtëgjysh të mrekullueshëm që nuk epati fat ta njihte më shumë. Po nipiAmelios është ende i vogël, ai endenuk ka mbushur një vit. Ndoshtadhe vetë Agroni e ka ëndërruar takishte një nip por nuk iu realizuakjo dëshirë sa ishte gjallë. këtë fatpo, e pati Fatbardha që në këto kohëtë vështira të vetmisë së madhe qëndjen nga mungesa e Agronit si njëdhuratë nga zoti i erdhi nipi Ame-lios si një pëllumb i bardhë që ka-lon ditët dhe netët e gjata pranëkrevatit të vogëlushit. Dhe ndaj ësh-të tepër vështirë të fshihet ngakujtesa Agron Kukeli jo vetëm ngagruaja, fëmijët, vëllezërit por dhenga miq e shokë që i kishte tëshumtë. Sot kujtimi për Agroninështë kudo jo vetëm në shtëpi pordhe në mjediset e lokalit kupunojnë fëmijët e tij. Në hyrje lex-ohet me germa të mëdha:” Bar kafeAgron”. Brenda në lokal, në tavo-lina të posaçme , të bëra me poro-si poshtë xhamit ku janë mbushurme kafe të pjekur lexohet emri“Agron”. Kudo është Agron Kuke-li. Një emër që vërtet edhe sot ivdekur pesë vjet më parë të ngjallrespekt, se i tillë ishte, ua imponon-te respektin të gjithëve.

SHAQIR SKARRA

Munir Shehu, personaliteti kulturës tonë kombëtare

Burrilit.Sa herë që takoheshim bise-da ishte vetëm për artin, kulturën dhefolklorin. Esat Ruka drejtor i Qen-drës Kombëtare të Veprimtarive Folk-lorike mbajti kumtesën me temë:”Mbi veprimtarinë muzikore të kri-juesit Munir Shehu “ Një detyrim ivonuar për Munir Shehun e nisikumtesën e tij Esat Ruka. Tek unë kandikuar shumë profesor Munir She-hu, unë isha nxënës por nëqoftësesot kam çarë në rrugën e artit ia dedi-koi komplet Munir Shehut.Studiuesidhe kritiku Behar Gjoka foli mbivlerat e librit “Dibra në vitet 1840-

1860” me autor Munir Shehu vëlli-mi i.Behar Gjoka ndër të tjera tha”Munir Shehu është bir i madh i Di-brës, qytetar i parë i Matit.Pjesë efondit të kulturës Shqiptare. NaimPlaku mbajti kumtesën “Munir She-hu dhe veprimtaria e tij antifashistee antikomuniste. Në këtë takim udha dhe një fotomontazh dhe ilus-trime nga krijimtaria e tij muzikorenga grupi artistik i Burrelit. Përshën-detën dhe mjaft miq, bashkëkohës,ish nxënës dhe familjar të tij.

SH.SKARRA

Libri i Ri

Një libër me vlera për Matin

dhe Matjanët në rrjedhat e historisë” kemi lexuar encikloped-inë e kësaj zone mjaft të njohur por që deri tani nuk kemiditur shumë për të. /Sh.Skarra

16 - Maj 201049nr.

cyan magenta yellow black

Nga: DEFRIM METHASANI

Jemi në Strugë, në vendin ku derd-het liqeni i Ohrit. Aty merr jetë lumimë i gjatë në Shqipëri, Drini. Vend-burimi ka një pamje fantastike. Men-jëherë të bie në sy, gurgullima ebardhë dhe e vrullshme e tij, ndërsamë pas, formon shtratin, për të gjar-përuar me km të tëra drejt Dibrës sëMadhe e më tej në tokën e Repub-likës së Shqipërisë. Udhëtojmë bash-kë me të, përmes gjelbërimit tëpafund, që e bën këtë luginë nga mëtë veçantat në Gadishullin Ballkan-ik. Pasi kalojmë Modriçin dhe digëne një hidrocentrali të parë mbi këtëlum, një ishull i vogël bën përsh-typje në mbretërinë e ujit, që for-mon këtë liqen të gjatë, deri në qy-tetin e Dibrës së Madhe. Pamjet janëmahnitëse dhe në raste të tilla e ketë vështirë të zgjedhësh. Përmes këtijkalvari pamjesh gjelbëruese mbërr-ijmë në stacionin e fundit, adresënku ne jemi nisur nga Tirana.

Në pamjen e parë shfaqet liqeni iRadikës ose i Dibrës së Madhe. Nëfundin e liqenit, pranë digës së tij,është një oaz i rrethuar, brenda tëcilit fundoset uji i tepërt. Poshtë digësmerr rrugën lumi Drin, i cili vazh-don të gjarpërojë përmes fshatravetë Dibrës tjetër e më pas në Kukës,Tropojë, Pukë e Shkodër. Pas pakmbërrijmë në qytetin e Dibrës sëMadhe, që dallohet nga xhamitë eshumta dhe gjelbërimi. Bukuri të til-la mahnitëse marrin më shumë vlerënga një sport, që konsiderohet i rrallënë llojin e tij. Është fjala për kano-tazhin, që në Dibër ka marrë famëdhe tashmë skuadra e Radikës ështëe vetmja e shqiptarëve në botë qëushtrojnë kajakun dhe kanonë. Gru-pi ynë i xhirimit pritet në ambientete klubit “Radika”, me atë mikpritjentipike dibrane. Drejtues të qytetit,por edhe klubit, urojnë mirëseardhjentë parit ekip televiziv që shkon atjenga televizioni shqiptar, për të pro-movuar sportin. Një djalë pasionant,që quhet Urim Lleshi, vazhdon tëmbajë gjallë një ekip që tashmë nji-het në Ballkan, Europë dhe botë,madje kryetari i këtij klubi është

reportazhReportazh nga Dibra e Madhe, aty ku merr jetë sporti i kanotazhit, dukezbuluar të vetmit shqiptarë në botë që merren me këtë gjini sportive.

Foto: Gazmend Kërkuti

Kampionët e ujërave të qeta“Radika”, ekipi shqiptar që befason botën në kajak dhe kanoe me rezultatet e arritura

Vlora Cami është një nga vajzat eshumta që lundrojnë dhe stërvitennë liqenin e bukur dhe të qetë tëRadikës. Edhe pse vetëm 15 vjeç, ajoështë një kampione, e cila ka treguarvlerat e saj brenda dhe jashtë ven-dit. Ëndrra e saj për t’u bërë kampi-one bote jo vetëm na bëri optimistë,por na gëzoi fakti që ajo kërkon tëpërfaqësojë Shqipërinë dhe sh-qiptarët në këtë sport interesant dhejo vetëm Republikën e Maqedonisë.Vlora ka një pasion të jashtëzakon-shëm për kajakun dhe këtë e kashprehur edhe në disa gara ndërko-mbëtare, ku nuk i kanë munguarmedaljet, si në Strugë, Bullgari, etj.Ajo të flet me respekt për drejtuesinaktual Urim Lleshi, por edhe për pro-fesorin e Edukatës fizike, Uran Qor-rmehmeti, që, sipas saj, janë arkitek-tët e këtyre rezultateve për Vlorën.

zgjedhur si president i federatës sëkanotazhit për ujërat e qeta në Maqe-doni. Një numër i madh kupash tëfituara, diplomash e medaljesh, fletndoshta më shumë se ato çfarë nedo të themi në këtë telereportazh.Nga viti 2005 e në vazhdim, ky ekipështë bërë lider në Maqedoni dhe nëBallkan. Me sytë tonë ndjekim njëditë stërvitore që nuk është e lehtë.Çdo sportist duhet të mbajë në krahëvarkën e tij, e thënë ndryshe, kajakunapo kanonë. Më pas, tek vërshojnë47 sportistë, djem e vajza këtu nëliqen, pamjet marrin tjetër vlerë.Pasioni i këtij grupimi është për tupërmendur, pasi ata, tashmë, janëbërë të famshëm në gjithë kontinen-tin. Varkat e bukura, të holla dhe tëgjata, përdoren aq mirë nga këtamjeshtra të vozitjes, saqë të duketse je në një sfilatë të lojëraveolimpike. Vlora Cami, DoruntinaLleshi, Azemina Velica, Parajsa Lata,Ideal e Brilent Çutra, Zoga Uruçi,Genc Maqellara, Ideal Kerçishta,Drilon Lleshi, Arbenor Lleshi, Ar-ber Marku, Eglon Taravari, AtdheTaravari, Visar Iljazi, Habib Torte e

mjaft djem e vajza të tjerë i japinjetë liqenit të Dibrës. Drejtuesi i klu-bit, një ish sportist i suksesshëm,babai i dy talenteve kampione, Do-runtinës dhe Drilonit, Urim Lleshi,tregon si erdhën deri këtu dhe kupretendojnë të shkojnë me këtë sporttejet të veçantë. Ai pohon vësh-tirësitë dhe sakrificat që janë dashur,sidomos në këto vite që ai drejton

bashkë me një grup pasionantësh siAgroni, Zeneli, Adriatiku, Kreshni-ku, Argëtimi e mjaft të tjerë. Qëlli-mi i tij është që ky sport të mosmbetet vetëm në Dibër të Madhe,por të përhapet edhe në trojet e tjeratë shqiptarëve, mbi të gjitha të arri-het përfaqësimi në lojërat olimpike,sepse ky sport, është një sportolimpik.

Duke biseduar me anëtarët e krye-sisë, mjaft miq e dashamirës të këtijklubi, mëson diçka interesante. Ataduan që kjo përvojë të shtrihet në tëgjitha viset shqiptare, si në Shqipëri,Kosovë, Mal të Zi etj. Qëllimi i tyreështë që ky sport të marrë përmasakombëtare. Ish kryetari i këtij klubi,njëherësh anëtar i kryesisë së re,Agron Çutra, pohon këtë fakt dhendjehet mjaft krenar nëse një ditë dotë arrihet.

Numri i sportistëve cilësore këtuështë i shumtë. Mjafton të shohëshedhe një garë në orët stërvitore, përtë kuptuar aftësitë lëvizore dhe tak-tikën që përdorin mbi një mjetshumë të hollë dhe pa bazament.

Djemtë e vajzat janë të bukuredhe pa i parë në varka, por kur isheh që lundrojnë me aq finesë, tështohet vlerësimi për ta. Përgjithë-sisht anëtarët e kryesisë kanë ndjekurshembullin familjar, duke ftuar fëm-ijët e tyre dhe tashmë kjo ështëpërhapur tek të rinjtë dhe të rejat nëDibër të Madhe.

Në rolin e specialistit është edheAdriatiku, një djalë pasionant dhe isaktë në mendimet dhe veprimet etij. Ai ndjek nga afër ecurinë e gjithësportistëve dhe bën bilancin e punëssë tyre. Mbi të gjitha, ai është njëpasionant dhe fanatik i ekranit tëTVSH, të cilin e ka ndjekur prejvitesh.

Kryetari i bashkisë së qytetit qu-het Argëtim Fida. Ai na ka shoqëru-ar gjatë gjithë kësaj dite të xhirimevetona. Vetë ka qenë sportist, por ishekipi i tij nuk kishte të tilla kushtepër të arritur diçka asokohe. Sot gjëratkanë ndryshuar dhe tashmë Radika etij është kampione dhe fituese emedaljeve kombëtare e ndërko-mbëtare. Intervista e tij sjell një his-torik, por edhe një ide për të ardh-men. Ai tregon se ky sport tashmeështë bërë pronë e dibranëve. Vlerë-son angazhimin e drejtuesve dheanëtarëve të kryesisë, por edhe fak-tin shumë domethënës, që UrimLleshi, një djalë dibran, drejton edheFederatën e Maqedonisë për ujërat eqeta.

Kemi ardhur në mbyllje të këtijreportazhi sportiv, i pari nga Dibra eMadhe për një sport si kanotazhi, pordo të vazhdojmë edhe pak, të zbu-lojmë mrekulli të tjera të qytetit meshumë tradita të Dibrës së Madhe,mes të cilit ndodhet edhe busti iheroit tonë kombëtar Gjergj Kastri-oti Skënderbeu.

Më pas lëmë qytetin dhe udhë-tojmë drejt grykës së famshme his-torike të Radikës, aty ku bashkohetme Drinin plak. Kosovrasti është fs-hati i ulur këmbëkryq në grykë tëRadikës. Edhe pse një ditë me shi,bukuritë e atyre anëve zbulohen sinjë kartolinë që të fton të shkoshsërish. Vizita në një prej kishave mëtë vjetra në Ballkan, e ndërtuar në1020, shënon epilogun e një ditetejet të ngarkuar, që sfidoi shiun epranverës dhe nxori në pah jo vetëmvlerat e sportit të bukur të kanotazhitatje, por edhe kësaj natyre përralloredhe vlerave që i kemi fare pranë dhenuk i prekim e i shohim nga afër. Kamjaftuar ky reportazh për të parë seshqiptarët nuk njohin kufij mes tyre,pasi pasioni për sportin i bën ata tëfamshëm dhe i shkrin kufijtë jovetëm midis dy vendeve tona, Maqe-doni e Shqipëri, por në gjithë konti-nentin. Dhe kjo falë kampionëve tëujërave të qeta të Radikës.

Portreti i kampiones meemrin e bukur Vlora

Nga garat ajo veçon gjysmëfinalet nëBullgari, ku është renditur e treta. Nëmoshën 10 vjeçare ajo është marrë mekarate, por kajaku e tërhoqi më shumëdhe vazhdon tashmë ta ushtrojë memjaft profesionalizëm. Edhe pse ka 5vite që nuk i ndahet kajakut, të duketse sot e ka nisur këtë sport, duke parëpasionin e një vajze që ëndërron tëbëhet kampione, ashtu si shoqet e saj,Drilona Lleshi, Azemina Velica, Para-jsa Lata, Zoga Uruçi dhe mjaft të tjera,që tashmë janë në qendër të vë-mendjes në qytezën e bukur të Dibrëssë Madhe. Vlora, kjo vajzë me njëemër të bukur shqiptar, është vetëmnjë lule nga buqeta e freskët e ekipit tëRadikës, që tashmë kanë pushtuarbotën dhe pak ditë më parë, ishin miqspecialë në studion e TVSH-së. Ne dotë shkruajmë përsëri për Vlorën dhesportistet e tjerë, sepse jemi të bindur

që suksesi është bashkudhëtar nëkëtë rrugë të nisur drejt lojëraveolimpike dhe podeve të nderit tëBallkanit, Europës dhe botës…