NAFARROAKOHITZA

E. E

LIZ

ON

DO

-B

ER

RIA

-KO

DIS

EIN

U T

AL

DE

AK

MO

LD

AT

UA

Iruñean, 2003ko otsailaren 20ko goizeko 04:00etan hasi zen ‘Egunkaria’ ixteko operazioa b Jasotakobabesa nabarmendu dute Alberto Barandiaran, Irene Arrizurieta eta Asier Azpilikueta langile ohiek b 2-3

Itxia,bainaez utzia

Elkarlana Feminismoakeuskalgintzari egiten ahal dion

ekarpenaz aritu da Miren Aranguren

5Dolua Babes talde bat sortu dutehilik jaiotako umeen edo jaio

berritan zendutakoen gurasoentzat

4Ostirala

2018ko otsailaren 23aIX. urtea341. zenbakia

www.nafarroa.hitza.eusnafarroa@hitza.eus

NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2018ko otsailaren 23a2 b Astekoa

Edurne Elizondo Iruñea

Hiru ordu pasa-

tuta. 2003. ur-

teko otsailaren

20ko goizeko

ordu bata alde-

ra hasi zen Es-

painiako Auzitegi Nazionalak

Euskaldunon Egunkaria-ren

aurka agindutako operazioa, bai-

na guardia zibilek 04:00 aldera jo

zuten hedabide horrek Nafarroan

zuen egoitzako buru Alberto Ba-

randiaranen etxeko atea. Hiru

ordu pasatuta.

Kazetariak gogoan du orduko

egoerak eragindako «inpresioa»;

gogoan du guardia zibilen autoan

Iruñeko Alde Zaharretik Doniba-

ne auzoko Irrintzi dorreraino egin

behar izan zuen bidaia, bai eta bu-

legoan egindako miaketan ondo-

an izan zituen guardia zibilen

probokazioak ere. «Urduri ote

nengoen galdetzen zidaten, behin

eta berriz, begirada gainetik ken-

du gabe».

Goizean, 06:30 aldera, lagun

zuen baten aurpegia ikusi ahal

izan zuen Barandiaranek, azke-

nean: Euskalerria irratiko Mikel

Bujandarena. Irrintzi dorrean du

irratiak ere egoitza, eta eraikina

inguratzen duen terrazatik ager-

tu zen Bujanda, goiz hartan,

Egunkaria-ren egoitzaren pare-

ra. «Ez dakit nola jakin zuen;

guardia zibil bat terrazara atera

zen, eta ezin izan zen gehiago

hurbildu».

Egunkaria-ren Nafarroako

egoitzan lankide izandako Asier

Azpilikuetarekin eta Irene Arri-

zurietarekin gogoratu ditu Alber-

to Barandiaranek duela hama-

bost urteko guztiak. Hiruren arte-

an osatu dute egun luze hartan

jazo zenari buruzko kontakizuna,

beren oroitzapenekin eta beren

sentsazioekin.

Arrizurietak irratian entzun

zuen egunkariaren aurkako ope-

razioaren berri. «Bilbora joan be-

har nuelako esnatu nintzen goiz.

Busaren zain nintzela entzun

nuen Manu Etxezortu esaten Al-

berto bulegoan zutela guardia zi-

bilek. Shock egoeran nintzen»,

erran du.

Arrizurieta 07:30 aldera ailega-

tu zen Irrintzi dorrera. Egoitza zi-

gilatzeko lanak amaitzen ari zi-

ren. Guardia zibilek inguratuta

ikusi zuen Barandiaran, atearen

aurrean. Zurginak deitu zituzten

guardia zibilek atea hainbat egur

puskarekin ixteko. Guardia zibi-

lek alde egin zutenean, lankideek

bezala, Euskalerria irratikoen

egoitzan bilatu eta aurkitu zuen

aterpe Barandiaranek. Orduan

jakin zuten ez zegoela atxilotuta.

Bai, ordea, Egunkaria-ko zuzen-

dari Martxelo Otamendi eta ber-

tze bederatzi.

Azpilikuetari aitak eman zion

gertatu zenaren berri, ernatu ze-

nean. Kazetaria Nafarkaria-ko

arduraduna izan zen, baina UPN-

ren gobernuak gehigarria diru la-

guntzarik gabe utzi eta desagertu

eta gero, Andoaingo erredakzio

nagusira joan behar izan zuen la-

nera, Egunkaria-ren Iruñeko

egoitzatik. Nafarroan harrapatu

zuen itxierak, eta Iruñeko lanki-

deen ondoan egin zituen BERRIA

sortu arteko hurrengo urratsak.

Azpilikuetak ere Euskalerria

irratirako bidea egin zuen itxiera-

ren berri jaso bezain pronto. Han

egin zuten bat, eta han jaso zituz-

ten langileek elkartasuna ager-

tzeko lehendabiziko deiak. Irrati-

ko mikrofonoen bidez, zuzenean

kontatu zuten bat-batean aurre-

an topatu zuten egoerak eragin-

dakoa, eta herritarrak hasi ziren

deitzen ordenagailu bat edo be-

har zuten bertze edozer gauza es-

kaintzeko.

«Eguerdian, Irrintzi dorrearen

aurrean egin genuen itxiera sala-

tzeko lehendabiziko elkarretara-

tzea; ia deus esan gabe, eta, hale-

re, jende asko etorri zen. Gogoan

dut gizon bat laneko buzoarekin

etorri zela, ondoko tailer batetik.

Ordenagailu bat bazuela, eta gu-

retzat zela nahi izanez gero. Jen-

dearen babesa sekulakoa izan

zen», gogoratu du Barandiara-

nek.

Bide zaila kioskoetaraBabesa azaltzeko lehen eguneko

keinuak benetako elkartasun ola-

tu bilakatu ziren egunkaria itxi

eta handik bi egunera, euskalgin-

tzak deituta manifestazio handi

batek hartu zituenean Donostia-

ko karrikak. «Sekulakoa izan

zen», erran du Arrizurietak, eta

Azpilikuetak ere onartu du egun

hura izan zela «malko gehien»

eragin zuena. Aitortu du, halaber,

biharamunean Egunero-ren le-

hendabiziko zenbakia eskutan

hartu zuenean jabetu zela bene-

tan itxierak ekarritakoaz.

«Itxia, baina ez isildua». Lerro-

buru hori jaso zuten Egunkaria-

ko langileek lehendabiziko Egu-

neroharen azalean. Diario de No-

ticias egunkariko Uharteko

errotatibatik kioskoetara ailega-

tzeko bidea, halere, ez zen erraza

izan. «Diario de Noticiasegunka-

riaren egoitzara joateko eskatu zi-

daten. Guardia Zibila etorri zen

agindu judizial batekin, esanez

hor ezin zela Egunkaria-ren or-

dezkorik inprimatu. Gogoan dut

mahai baten azpian sartu nintze-

la, Egunkaria-rekin ez lotzeko.

Han ziren langileek bilera egin

zuten gero erredakzioan,

zer egin erabakitzeko.

Eta aurrera egin zuten.

Eskertzekoa da egindako

urratsa, arriskua bazela-

ko».

Bi furgoneta atera

ziren Uhartetik. Lehen-

dabizikoaren atzetik

joan ziren guardia zibi-

lak. Handik ordu erdira

atera zen bigarrena. «Ez dakit

zein, baina bat ailegatu zen kios-

koetara». Goizeko lauretan aile-

gatu zen Barandiaran etxera,

guardia zibilek handik atera eta

24 ordura.

Egunero kaleratzeko lana

egunkari berri bat sortzeko

proiektuarekin uztartu zuten

Egunkaria-ko langile ohiek, lau

‘Egunkaria’-ren itxieraren 15. urteurrena gogoratu dute asteon.Iruñean, 2003ko otsailaren 20kogoizaldeko lauretan hasi zenNafarroan zuen egoitza ixtekooperazioa, hiriko Irrintzi dorrean.

Dorreko

memoriak

2003ko martxoan ‘Egunkaria’-ren alde antolatutako protesta bat, Iruñeko Sarasate pasealekuan. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS

2003ko otsailaren 20anAlberto Barandiaran eramanzuen Guardia Zibilak‘Egunkaria’-ren miaketara

Irrintzi dorrearen aurrean egin zuten Iruñeko langileekhedabidea itxi izana salatzekolehendabiziko elkarretaratzea

hilabetez. Iruñekoek lortu zuten

haientzat hagitz garrantzitsua

zen zerbait: Irrintzi dorretik alde

egin behar ez izatea, alegia. Euge-

nio Arraizak utzitako bulegoa bi-

lakatu zen haien behin-behineko

egoitza.

Euskalgintzarekin lotura estua

du Iruñeko Irrintzi dorreak, erai-

kin horrek hartu baitzuen, den-

bora batez, hiriburuan sortutako

lehendabiziko ikastola. Egunka-

ria itxi zutenean, gainera, Euska-

lerria irratiak ez ezik, AEKren

Irrintzi euskaltegiak ere han zuen

egoitza. Irratiko lankideen babesa

nabarmendu dute, batez ere,

Egunkaria-ko kide ohiek, estua

izan baita beti haien arteko harre-

mana. BERRIAk ere Irrintzi dorre-

an du egoitza, oraindik ere, baina

Barandiaranek aitortu du «min

bat» baduela, langileek sortutako

proiektu berriak ez zuelako lortu

Egunkaria-ren egoitza zaharrera

itzultzea. «Ez omen zen komeni-

garria. Nik, halere, min hori dut,

oraindik ere», berretsi du, tristu-

raz, kazetariak.

Epaileek ezarritako zigilua

Egunkaria itxi eta handik urte eta

erdira gelditu zen bertan behera.

Hautsez beteta aurkitu zuten lan-

toki izandako bulegoa Iruñeko

langileek. Urte eta erdi horretan,

halere, hainbat aldiz sartu ziren

Iruñeko kazetariak epailearen

aginduz itxitako egoitzan. Ate na-

gusia bai, egur puskekin itxi zu-

ten guardia zibilek, baina terraza-

ko ateetako bat, ordea, erdi ireki-

ta utzi zuten.

Itxitako egoitzaren barruanBeldurrak hartzen zituen langile-

ak itxitako bulegora sartzen ziren

bakoitzean, orain, irribarrez, go-

goratu dutenez. «Ondoko etxetik

norbaitek ikustea eta filmatzea

zen gure kezka, eta erdi makurtu-

ta ibiltzen ginen terrazan. Ba-

rruan ahalik eta denbora gutxien

gelditzen saiatzen ginen», azaldu

du Barandiaranek. Egoitzan zi-

tuzten landareak ateratzera joan

ziren lehendabizikoz. Gero, adi-

bidez, Jorge Oteiza eskultore

oriotarra hil zenean, 2003ko api-

rilaren 9an, artistari buruz Egun-

karia-n gelditu zen materialaren

bila sartu ziren.

Beldurra aipatu du Ba-

randiaranek ordukoak

gogoratu dituenean. Eta

nabarmendu du kezka

edo ezinegona hainbat

unetan sentitu zuela,

Egunkaria ixteko opera-

zioa martxan jarri eta

gero. «Behin, kalean

ikusi nuen etxera etorri-

tako guardia zibiletako

bat; atzetik nuela pentsatzen

dut». Arrizurietak ere onartu du

beldurrak jo zuela hasieran. «Le-

hendabiziko gaua lagun baten

etxean pasatu nuen; ez nintzen

lasai sentitzen».

Epaileak urriko atxilotzeak

agindu zituenean, gora egin zuen

beldur horrek. «Imanol Murua

Uriak deitu zidan atxiloketen be-

rri emateko. Gau hartan etxetik

kanpo egin nuen lo. Argi nuen

etorri behar bazuten etorriko zi-

rela, baina ez nuen etxean egon

nahi», gogoratu du Barandiara-

nek.

Beldurren eta kezken gainetik,

aurrera egiteko borondateak

hartu zituen Egunkaria-ko langi-

le ohiak. Onartu duen arren Egu-

nero-ren lehen zenbakia ukitu

zuenean jabetu zela benetan ger-

tatu zenaz, Egunkaria-ren tokia

bete zuen hedabide horren mar-

txan murgiltzeak aurrera egiteko

indarra eman ziola ere nabar-

mendu du Azpilikuetak. «Egin

itxi zutenean, Iruñeko kazetariak

hartu genituen gure egoitzan.

Ikusi nuen Euskadi Información

atera eta gero Gara sortu zutela.

Argi nuen guk ere bide bera egi-

nen genuela», azaldu du.

Idatzi, hitzaldiak eman, akzio-

ak saldu... Hamaika lan egin be-

har izan zituzten kazetariek BE-

RRIA sortu arte. Egunkari berriak

izanen zuen izenari buruzkoak

gogoratu dituzte langileek. «Gu

izan ginen izen hori ezagutzen le-

henengoetarikoak, Euskalerria

irratikoen Larreko saria jaso ge-

nuenean BERRIAren elastikoak

janzten lehenak izan baikinen»,

gogoratu du Azpilikuetak.

Larreko saria egunkari berria-

ren lehendabiziko zenbakia kale-

ratu baino hainbat egun lehenago

jaso zuten Egunkaria-ko langile

ohiek. BERRIA lehendabizikoz in-

primatu zutenean, Diario de No-

ticias egunkariaren Uharteko

egoitzara itzuli zen Barandiaran.

Egun hartan ez zen bakarrik joan.

Iruñeko lankideak izan zituen

ondoan, eta haiek izan ziren

egunkari berria ukitzen eta ira-

kurtzen lehenak.

Egunkaria-ren lekukoa hartu

zuen proiektuak hamabost urte-

ko bidea egin eta gero, hasiera ar-

tako lana ekarri dute gogora Arri-

zurietak, Azpilikuetak eta Baran-

diaranek. Egunkaria-ko langile

ohiek egindakoa, bai eta bidean

lagun izandako guztiena ere.

«Nik uste dut nabarmentzekoa

dela euskalgintzak egindako

lana. Jende asko eta asko inplika-

tu zen gurekin», erran du Azpili-

kuetak. Epaile baten aginduz itxi

zuten Egunkaria, eta epaileek ab-

solbitu zituzten gero, auzipetuta-

ko guztiak. «Nola azalduko diet

semeei hori guztia?», galdetu du

kazetariak.

Barandiaranen semeek 7 urte

zituzten guardia zibilak aitaren

bila joan zirenean etxera. Egun-

karia-ren Nafarroako egoitzako

buru ohiak beti azaldu die jende

askoren artean sortutako proiek-

tu «polit, interesgarri eta inpor-

tantea» izan zela 2003an itxi zu-

tena. «Niretzat sekulako garran-

tzia izan du naizena izateko»,

nabarmendu du. «Gure espa-

rruan uste genuen baino gehiago

eragin zuela uste dut».

Bat egin du Arrizurietak, eta

agerian utzi nahi izan du Egunka-

ria-k utzitako arrastoa. «Kazeta-

ritzak eman dit asko». Egun ilu-

nak izan ziren harentzat eta gai-

nerako langileentzat itxierak eka-

rri zituenak. Hamabost urte joan

eta gero, elkartasunak emandako

argia du gogoan.

Langileak, parlamentuko orduko buru Jose Luis Castejonekin. J. MANTEROLA / ARP

Elkarretaratzea, Iruñean, itxieraren 5. urteurrenean. IÑIGO URIZ / ARP

Eugenio Arraizak utzitakobulego batean jarraitu zutenIruñeko kazetariek lanean,Irrintzi dorretik atera gabe

‘Berria’ egunkariarenlehendabiziko zenbakiainprimatzeko prozesuarenlekuko uzan ziren, Uharten

Astekoa b 3NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2018ko otsailaren 23a

Langileen protesta, itxieraren egunean, Foruen monumentuan. L. ARROIABE / ARP

Kattalin Barber Iruñea

Haurdunaldiaren

31. astean erditu

zen Raquel Besora.

Adrian hilda jaio

zen, eta Julen, be-

rriz, bizirik. «Pozik nintzen Julen

bizirik zegoelako, baina, era bere-

an, hautsita, Adrian hilik zegoela-

ko». 2011n galdu zuen Besorak

Adrian. Harentzat, urte gogorrak

izan dira azkenak. Duela hiru

urte, haurdun gelditu zen berriro.

Beldurrak hartu zuen, baina dena

ongi atera da.

Marta Martinezek irailean jakin

zuen ume bat galtzea zer den.

Haurrak taupadarik ez zuela esan

zioten 36. asteko ohiko ekografia

egin ziotenean. «Aurreko egune-

tan mugimendu handia sentitu

nuen sabelean. Diotenez, zilbor-

hestea hiru buelta emanda zuen

lepoan, eta ito egin zen».

Besoraren eta Martinezen

kasuak ez dira bakarrak. Nafa-

rroan, bizpahiru ume hiltzen dira

hilean, erditzean edo handik

egun gutxira. Beste hainbat ama-

rekin batera, Besorak eta Marti-

nezek babes talde bat sortu dute

orain, erditzerakoan edo jaio

ondoren umea galdu duten gura-

soei eta familiei laguntzeko.

«Antzeko egoerak bizi izan

dituzten familientzako espazioa

da gurea. Haurra galdu dute, eta

konfiantzazko toki bat eskaini

nahi diegu, sentitzen dutena esa-

teko, entzuteko, partekatze-

ko...», esan du Besorak. Dolua

egitea oso «mingarria» dela jaki-

narazi dute, baina dolu hori egin-

da bakarrik egin dezaketela

aurrera. El hueco de mi vientre

sarearen bidez jarri dute martxan

ekinaldia, Iruñean.

Joan den larunbatean egin

zuten aurkezpena, eta pozik

daude, guraso eta familia askok

interesa agertu zutelako. «Gehie-

nek esan digute beharrezkoa

zela, horrelako zerbaiten beharra

zutela», azaldu du Martinezek.

Orain arte Iruñean ez zegoen

horrelako laguntza eskaintzen

zuen talderik. Asmoa da bilerak

hilabetean behin egitea. Hurren-

goa, hain zuzen ere, martxoaren

13an izanen da, 19:00etan.

Iruñeko taldeko bultzatzaileek

esan dute dolu mota hori ez dago-

ela batere onartua gizartean.

«Askotan esan digute lasai egote-

ko, gazteak garela, edo beste

seme-alaba bat izanen dugula

aurrerago. Baina guk hil berri den

seme-alabaz hitz egin nahi dugu,

eta askotan ez dugu espazio hori

aurkitzen gizartean». Ez baka-

rrik gizartean. Haurra hilik jaio-

tzen baldin bada, ezin da familia

liburuan erregistratu. «Ez da

existitzen». Besorak eta Martine-

zek salatu dute gizartean eta era-

kundeetan, egoera hori arlo guz-

tietan ukatzen dela. «Galera

horrek ez du izenik. Nola esaten

zaio ume bat galtzeari?».

Emakumeek lagun eta ezagu-

nen bitartez egin dute bat.

Laguntza eske, babes eske.

Horrela osatu dute taldea, eta

erabaki dute laguntza zabaltzea

eta horrelako esperientziak izan

dituztenekin partekatzea, guz-

tien artean laguntza sare bat osa-

tzeko asmoz. «Sentitzen duzuna

esateko leku bat, bakarra ez zare-

la ikusteko leku bat, orainari

aurre egiteko leku bat, bizitzari

eusteko leku bat», esan du Marti-

nezek. Izan ere, haurdunaldian

hildako umeen gaia beti izan da

«tabu antzekoa» gizartean,

«isildu beharrekoa». Taldeek ez

dute sendatzen, baina lasaitu eta

mina arintzen laguntzen dute.

Horixe baita helburua.

Duela gutxi gertatu zitzaion

Martinezi. Erabaki asko hartu

behar izan zituen umea galdu

zuenean. Hilik jaiotako umearen

aurpegia ikusi nahi ote zuen,

besarkatu edota kulunkatuko ote

zuen, adibidez. Hasieran ez zuen

nahi. «Bakarrik gorrotoa nuen,

haserre nengoen». Iritzia aldatu

zuen, ordea, eta semea besotan

hartu zuen. Zinez eskertuta dago,

eta orain onartzen du esperien-

tzia baliagarria izan zitzaiola

dolua gaindituz joateko. «Nire

semeari agur esan diot».

Era berean, semea galdu zue-

nean ospitalean jaso zuen tratu

beroaren garrantzia nabarmendu

du Martinezek; Besorak, berriz,

«gaiaz lasaitasun osoz hitz egi-

tea» gomendatzen du, «psikolo-

gikoki mesede handia» egiten

duelakoan. Hala egiten dute etxe-

an, eta natural tratatzen dute he-

riotza. «Julenek badaki bikia

zela, eta noizbehinka erritual txi-

kiak egiten ditugu», esan du.

Oroitzapenez hitz egin du. Izan

ere, ez du hilik jaiotako umearen

oroigarririk, baina doluetan oroi-

tzapenak zeharo garrantzitsuak

dira. «Bizitza eman nahi duzu,

eta bat-batean, heriotza da zure-

gandik ateratzen dena. Inor ez

dago horretarako prestatuta,

inork ez luke egon behar».

Profesionalak trebatuHeriotza perinatal baten ondo-

ren, berebiziko garrantzia du osa-

sun langileek gurasoei ematen

dieten arretak. Horregatik, gerta-

tutakoa kontuan hartu behar

dute, eta leuntasunez tratatu, gu-

rasoen dolua ahalik eta osasun-

tsuena izan dadin, dolu konple-

xua garatu ez dadin eta arreta

ahalik eta zuzenena izan dadin.

Hori adierazi du Patricia Roncallo

psikologoak; babes taldean ego-

nen da laguntzen. «Amek senti-

mendu asko dituzte momentu

horretan, oso une gogorrak dira,

eta aukerak eskaini behar zaizkie,

bai eta denbora eman ere, zer egin

erabakitzeko, lasaitasunez».

Besorak, adibidez, ez zuen

semea agurtzeko denborarik

izan. «Azkar eraman zuten, eta

senarra eta biok ez genuen auke-

rarik izan besarkada bat emate-

ko». Oraindik ez du ulertzen zer-

gatik ez zioten harekin egoten

utzi, eta gogoan ditu ospitalean

saihets zitezkeen hainbat gauza.

Pozik da, halere, badakielako

gaur egun tratua asko aldatu

dela. Gainera, jakinarazi du Nafa-

rroako Ospitale Gunean protoko-

loa lantzen ari direla, jaioberria

galdu duten familiak hobeki arta-

tu ahal izateko.

Seme-alabak jaio aurretik, er-

ditzean edo epe laburrean galdu

dituzten familiei babesa ematen

ariko dira Besora eta Martinez;

babesa jasotzen ere bai. Harriga-

rria dirudien arren, momenturik

latzenetan ere ikasi egin du Marti-

nezek: argia dagoela bidearen

amaieran. «Prozesu bat da hau;

ekaitz baten erdian nago orain,

baina badakit hemendik aterako

naizela». Ez dagoelako bakarrik.

Ez duelako bidea bakarrik egin

behar izanen.

Babes talde bat sortu dute Iruñean hilik jaiotako edo denbora gutxira zendutakoumeen guraso eta gertukoentzat; halako bizpahiru kasu gertatzen dira hilean.

Jaiotzak dolua dakarrenean

Umea haurdunaldian edo jaio eta gutxira galdu duten gurasoentzat babes taldea osatu dute Iruñean; irudian, bultzatzaileak. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS

NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2018ko otsailaren 23a4 b Gaiak

Bizitza eman nahi duzu,eta, bat-batean, heriotzada zuregandik ateratzendena; inor ez dagohorretarako prestatuta»Raquel BesoraUmea erditzean galdu duen ama

«Prozesu bat da hau;ekaitz baten erdiannago orain, bainabadakit hemendikaterako naizela»Marta MartinezUmea jaio aurretik galdu duen ama

‘‘

Edurne Elizondo Iruñea

Egiturazko aldaketa

proposatzen du fe-

minismoak, eta eus-

kalgintzak ere horixe

behar du euskara-

rentzat». Euskal Herriko Bilgune

Feministako kide Miren Arangu-

ren Etxarterenak dira hitzak.

Gehiago erran zuen, duela aste-

bete, AEK-k antolatutako ekinal-

dian: «Feminismoak ematen

duen ikuspuntu kritikotik abia-

tuta, euskalgintza bidelagun inte-

resgarria izan daiteke; bi mugi-

menduok zalantzan jarri izan di-

tuztelako, eta, aldi berean, bi

mugimenduok jartzen dituztela-

ko zalantzan auzi asko».

Mezu hori nabarmendu nahi

izan zuen Aranguren Etxartek,

AEK-k Aitziber Sarasola Jacaren

omenez antolatutako jardunal-

diaren laugarren aldian. 2014. ur-

teko abenduaren 21ean zendu zen

Sarasola Jaca. Minbiziaren aurka-

ko bi urteko borroka galdu egin

zuen. AEK-ko irakasle eta ardu-

radun izan zen, denbora luzez;

gero, 2011. urtean, hauteskunde-

etara aurkeztu zen Bildurekin, eta

Nafarroako Parlamentuan eseri

zen. Han ere, beti euskaraz aritu

zen. Euskararen alde egin, edo

bertze hamaika gairi buruz ari-

tzeko hartu zuen hitza. Eta beti

euskaraz.

Joan den asteko ekinaldian,

euskalgintzako kideek egindako

galderari erantzuteko erronka

bere egin zuen Aranguren Etxar-

tek: euskalgintzak feminismotik

zer ikas dezakeen azaltzeko gal-

degin zioten, hain zuzen ere. Fe-

minismoak eta euskalgintzak el-

karri zer irakatsi badutela argi du

Bilgune Feministako kideak, eta

feminismoaren «arrakastak» ja-

rri zituen jardunaldian mahai gai-

nean, elkarri eragiteko eta bidean

bat egiteko aukeren adibide. Sa-

rasola Jacaren figura eta lana na-

barmendu zituen Bilgune Femi-

nistako kideak, euskalgintzaren

eta feminismoaren bat egite ho-

rren eredu.

Mugimendu feministak egin-

dako ekarpenen artean pertsona-

la politikoa dela erraten duen le-

loa nabarmendu zuen Aranguren

Etxartek. «Feminismo erradika-

lak zabaldutako mezua da hori,

eta Kate Millet jo izan da egile;

pertsonala politikoa dela esateak

ekarri zuen ordura arteko borro-

ka politikoa ulertzeko parame-

troak puskatzea». Finean, lelo

horrek erdigunean jartzen ditu

ustez pribatuak zirenak. «Politi-

kak dena bustitzen duelako, eta

politikak arautzen duelako gor-

putza, arautzen duelako desioa,

eta gure iruditeria antolatzen

duelako. Ulertu behar dugu gure

erraietako desioak ere ez direla

hain gure erraietako», erantsi

zuen Bilgune Feministako kide-

ak. Horrek hizkuntzaren espa-

rruan ere baduela isla gaineratu

zuen, eta badela garaia, hizkuntza

politiken arloan, publikoaren eta

pribatuaren arteko arrakalatik

ateratzeko, eta bizipen pertsona-

lei izaera kolektiboa emateko.

AniztasunaLotutako bertze hiru auzi jorratu

zituen Aranguren Etxartek: bate-

tik, zapalkuntzei buruz, batek

baino gehiagok bat egin dezake-

tela nabarmendu zuen, eta, hori

gertatzen denean, zapalkuntza

batek bertzeei eragiten diela argi

utzi zuen. Bertzetik, aniztasuna

jarri zuen mahai gainean, mugi-

menduaren ikur gisa, eta, hiruga-

rrenik, aniztasun hori kudeatze-

ko beharra.

Hiru elementu horiek ekarri

dute, bertzeak bertze, mugimen-

du feministaren subjektua zabal-

tzea. Azken urteotan, trans mugi-

menduak ekarri du hausnarketa-

rako beharra, batez ere. «Beha-

rrezkoa izan da subjektuari bu-

ruzko eztabaida hori, eta

galdetzea geure buruari norbait

kanpoan uzten ari ote ginen».

Ondorioa da, Araguren Etxarte-

ren hitzetan, mugimendu femi-

nistak erreparatu behar diela,

ezinbertzean, orain arte kanpo

gelditu diren elementu anitzi, ja-

torriari, ahalmenari, hizkuntzari,

klaseari eta abarri, bertzeak ber-

tze.

Feminismoaren subjektuare-

kin gertatzen denaren gisakoa

gertatzen da euskalgintzaren

mugimenduan, feministaren us-

tez: «Nor da euskaldun? Euska-

raz dakiena? Ikasten ari

dena? Zaletasuna due-

na? Euskal Herrikoa

dena? Kanpokoa?».

Aranguren Etxartek

erantsi zuen zapalduta-

ko subjektuek ezin dutela ahaztu

zapaltzaile ere izan daitezkeela.

«Ni neu ikasketak dituen pertso-

na zuria naiz, Euskal Herrian bizi

dena. Ditudan pribilegioez jabetu

behar dut».

Euskal Herriko Bilgune Femi-

nistak iaz Berriozarren egindako

topaketan gertatu zena aipatu

zuen Aranguren Etxartek pribile-

gio egoera horien adibide: «600

emakumek egin genuen bat.

Emakumeen Mundu Martxako

Mozambikeko ordezkari bat izan

zen gurekin Berriozarren. Beltza

zen, eta nabarmendu zuen ekital-

dian denak zuriak ginela, eta gu-

txi aritu ginela sistema inperialis-

taz eta haren ondorioez. Irentsi

behar izan genuen kritika». Kri-

tika horretatik autokritikarako

beharra ere nabarmendu zuen.

Feminismoaren ekarpenak jorratu etaeuskalgintzarekin partekatu dituBilgune Feministako Miren ArangurenEtxartek, Aitziber Sarasola Jaca zenarenomenez antolatutako ekinaldian.

Bidean bat egiteko

Miren Aranguren Etxarte, Iruñeko Kondestablearen jauregian; atzean, Aitziber Sarasolaren irudia. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS

Sarasola Jaca parlamentaria2014ko abenduan zendu zen;geroztik, urtero egin du AEK-kharen omenezko jardunaldia

Gaiak b 5NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2018ko otsailaren 23a

NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2018ko otsailaren 23a6 b Iritzia

RHURBILDU ETA LAULohizune Amatria

Tratu ankerrak

Ez dago torturaren ar-

gazkirik, ez dago tortu-

raren aktarik, tortura,

definizioz, denik eta

jarduerarik gordeena baita. Gi-

zarteak erabaki behar du tortura-

tuari edo torturatzaileari sinesten

ote dion». Era labur eta zuzenean

laburbildu du Giza Eskubideen

Aldeko Argentinako Ligako idaz-

kari nazional Jose Schulmanek

Euskal Herriko gizartean bizi du-

gun egoera. Ikusezina den errea-

litateari hitzak eta irudia jartzea

zaila bakarrik ez, askotan nekeza

ere egiten delako hainbeste sufri-

tu duenarentzat.

Berriz ere egunkarietako le-

hendabiziko lerroetaraino heldu

da torturaren gaia, azken eguno-

tan. Igor Portu eta Mattin Saraso-

laren auzian Estrasburgoko auzi-

tegiak ebatzitakoa albiste pozga-

rria izan da, inolako zalantzarik

gabe. Historikotzat jo dute eraba-

ki hori askok, eta justizia espero

dezakegula esaten dute. Hala

izango ote den ezjakina da, baina

indarrak oraindik horretan ditu-

gu tortura gertutik bizi izan du-

gunok.

Ukapena eta isiltasuna jaso

dugu gehienetan erakundeetatik,

eta azkenaldian ematen ari diren

aurrerapausoek esperantza ber-

piztu dute nire inguruan. EHU

Euskal Herriko Unibertsitateko

Kriminologia Institutuko kideak

Nafarroako tortura kasuak iker-

tzen hasi dira Nafarroan ere; eta

joan den astean, esaterako, Nafa-

rroako Parlamentuak egindako

Beste alde batetik, ordea, ter-

minologian oinarrituta, ezetzean

temati, tortura existitu ez dela

entzuten jarraitu behar dugu.

«Tratu ankerra» omen da Espai-

niako polizia indarrek egiten du-

tena, eta ez, ordea, tortura. Baina

benetan ote du garrantzirik esta-

tuaren indarkeria izendatzeko

erabiltzen duten kontzeptuak?

Aldatzen ote ditu horrek eman-

dako kolpeak, eta egindako me-

hatxuak, bortxaketak edo irai-

nak?

Egoera horren aurrean Espai-

niak beste behin erakutsi duen

jarrerak agerian utzi du estatua-

ren eta Euskal Herria zigortzeko

sortutako sistemaren zigorgabe-

tasuna, berriz ere. Egindako guz-

tia ongi gordetzea besterik ez

dute helburu; hori nahi dute,

beste edozein gauzaren gainetik.

Argazkirik ez dugu izango, baina

oroimendun herria gara gu; me-

moria badugu; eta horrek azale-

ratuko du, azkenean, gure histo-

riaren egia.

osoko bilkuran bozkatzeko mo-

zioa aurkeztu zuten Geroa Baik,

EH Bilduk, Ahal Dugu-k eta Ez-

kerrak. Alderdi horretatik,

behintzat, torturatuari entzuten

ari direla ematen du. Espainiak

sistematikoki torturatu duela

esaten dugunak gehiago gara

orain.

Espainiak egin duena, egiten

duena, aitor dezan, lehenik eta

behin gizarteak berak sinetsi be-

harko du ezkutuan sufritu behar

izan dutenen torturaren egia. Ez

dago guztien argazkirik, baina

ehunka pertsona torturatu dituz-

te Nafarroan.

Kolpatuak izan direnen eta

izan ez direnen mina ulertu be-

har du herriak; jarraitzen ziotela

sentitu duenaren beldurra bere

egin behar du; edo hitz egin due-

naren edota ahoa irekitzeko au-

kerarik izan ez duenaren mina

egiazkotzat hartu behar du he-

rriak. Torturatua herria bera izan

delako. Herria torturatu dutela-

ko.

Kolpatuak izandirenen eta izan ez

direnen mina ulertubehar du herriak;jarraitzen ziotelasentitu duenarenbeldurra bere egin

behar du

Irudiab Iruñea

Loreak, Ekai Lersundi agurtzekoEhunka herritarrek bat egin zuten Kattalingorriren deialdiarekin, igandean, eta bete egin zuten Iruñeko Udale-

txeko plaza, Ekai Lersundiri azken agurra emateko. 16 urteko nerabe transexual horrek bere buruaz bertze egin

zuen, hilaren 15ean, Ondarroan. Lore eskaintza jendetsua egin zioten herritarrek. Kattalingorri eta Transkolore

elkarteetako kideek hartu zuten hitza ekinaldiaren amaieran, eta argi erran zuten: «Hau ez da gertakari bakan

bat, izateko eredu zurrunak inposatzen dituen sistema zapaltzaile baten parte baizik». IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS

Maiatzera arte luzatu du parlamentuakPirinioei buruzko txostena lantzeko epea

IRUÑEA bNafarroako Parlamentuak maiatzera arte jarraituko du Piri-nioetako herrien egoera sozioekonomikoa lantzeko txostena presta-

tzen. Iazko maiatzean erabaki zuen parlamentuak Pirinioei buruzko

taldea osatzea, hango eragileekin beren egoera aztertzeko asmoz. Az-

ken urtean hamaika bilera egin dituzte, eta Pirinioetako herritarrek

eta eragileok izan dute aukera beren kezkak agertzeko. Orain, gober-

nuko ordezkariekin jorratuko dute auzia parlamentuko taldeek.

11.000LESAKAKO UDALAK LANDATUKO DUEN ZUHAITZ KOPURUA Lesakako Udala hasi da herriko Oinez basoa osatzeko zuhaitzak landa-

tzen. Asteburuan egin zuten aurrenekoak landatzeko ekinaldia, suak

hartutako Frain izeneko eremuan. Lesakako Udalak 11.000 zuhaitz lan-

datzeko akordioa sinatu du Nafarroako Ikastolen Elkartearekin.

Legionela bakterioa antzeman duteospitalean, gaixo bat hil eta gero

TUTERA bNafarroako Osasun Publikoaren Institutuak legionelarenbakterioa antzeman du Tuterako ospitaleko ur hornidurarako sarean,

zentroko 80 urteko gaixo bat hil eta gero. Legionelosiak jota zendu zen

gizona. Bakterioa aurkitu eta gero, ospitalea garbitzeko prozesua mar-

txan jarri du Nafarroako Gobernuak. Hamabost eguneko epean berriz

ere aztertu beharko dute Tuterako zentroa, tratamenduak funtziona-

tu duela eta bakterioa ez dela itzuli ziurtatu ahal izateko.

«Ez dut uste Iruñean egoera diglosikoa bukatzekoestrategiarik dagoenik; baina inoiz serio hartu beharkodugun erronka bat da hori»Joseba AsironIruñeko alkatea

Agenda b 7NAFARROAKO HITZAOstirala, 2018ko otsailaren 23a

IRUÑEA Ingrid Molnar (flauta)

eta Xabier Ibañez (klarinetea).

bAsteazkenean, 19:30ean,

Kondestablearen jauregian.

ANTZERKIA

ALTSASU Pulgas izenburupean,

Pez Limboren ¿Espinazo o

callos?, Mamá gallina etaBoxers.

bBihar, 19:30ean, kultur etxean.

ANTSOAIN Txalo konpainiaren

Conversaciones con mamá.

bBihar, 20:00etan, antzokian.

BERAMairu: Txoriak eta zauriak.

bBihar, 19:00etan, kultur etxean.

BERRIOBEITI Labu: Bianco.b Igandean, 18:00etan, kultur

etxean.

BURLATA Tocando el cielo.

b Igandean, 18:00etan, kultur

etxean.

IRUÑEABarry Manley (Barri

Barrez): From Cork to Kortezubi.

bGaur, 19:30ean,

Kondestablearen jauregian.

IRUÑEA Txalo: Ergela.

bBihar, 20:00etan, Sanduzelaiko

Civivox aretoan.

IRUÑEA Iluna Producciones:

Ana Montaña y el Reino Invisible.

bBihar eta etzi, 18:00etan,

Nafarroako Antzerki Eskolan.

IRUÑEA Misterio Bufo. Jose

Maria Asin aktorearekin.

b Igandean, 19:00etan, Gaiarre

antzokian.

IRUÑEA Tartean Teatroa: Biba

Voi! Dario Fo eta Franca Rame

akorduan.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Nafarroako Antzerki Eskolan.

IRUÑEAMutis por el Foro:

Enriqueta sí, Enriqueta no.

bOstegunean, 19:30ean,

Iturramako Civivox aretoan.

LIZARRAKilkarra: La ópera de

los suburbios.

bGaur, 20:30ean, Los Llanos

zinema aretoan.

TAFALLA Las Niñas de Cadiz:

Cabaré a la gaditana.

bGaur, 20:30ean, kulturgunean.

ZANGOZACuarta Pared: Nada

que perder.

bBihar, 20:00etan, Carmengo

auditoriumean.

ZIZUR NAGUSIACuarta Pared:

Nada que perder.

bGaur, 20:00etan, kultur etxean.

ZINEMA

IRUÑEA Matisse.

bAsteartean, 18:00etan eta

20:30ean, Golem Baiona aretoan.

IRUÑEA Viento en las velas.

bAsteartean, 20:00etan,

Nafarroako Filmotekan.

BERTZELAKOAK

IRUÑEACid Magoa: Esto es truco

o no.

bBihar, 18:00etan, Jus la Rochan.

Gure proposamena b Altzuza

Joxan Artzeren unibertsoa, Oteiza museoanJorge Oteiza Fundazio Museoak IKIMILIKILIKLIK. JA Artzeren unibertsoa izenburuko proiektua hartu du Altzuzako egoitzan, datorren martxoa-

ren 18ra bitarte. Euskarabidearekin elkarlanean antolatu du museoak erakusketa, hain zuzen ere. Ikimilikiliklik bidekidekaria ikuskizunetik hartu

du izena, hau da, Joxean Artzek, Mikel Laboak eta Jexux Artzek 1970eko hamarkadan garatutako esperientzia artistikotik. Joxan Artzeren poe-

sia lana ezagutzeko bidaia da proiektua, 1970eko hamarkadatik hasi eta gaur egunera arte. OTEIZA MUSEOA

MUSIKA

BAZTAN Joseba Tapia &

Besamotzak.

b Igandean, 19:00etan,

Elizondoko Arizkunenea

kultur etxean.

IRUÑEAPaula Belzunegi.

bGaur, 19:30ean, Civican aretoan.

IRUÑEA Queen Forever.bGaur, 20:00etan, Zentral

aretoan.

IRUÑEABandada.

bGaur, 20:00etan, Nafarroako

Antzerki Eskolan.

IRUÑEANafarroako Orkestra

Sinfonikoa, Isabel Villanueva

biola jotzailearekin, eta Jacek

Kaspszykek zuzenduta.

bGaur, 20:00etan, Baluarte

auditoriumean.

IRUÑEAEl Consorcio.

bGaur, 20:00etan, Gaiarre

antzokian.

IRUÑEAAtriliako Orkestra

Gaztea.

bBihar, 12:00etan,

Kondestablearen jauregian.

IRUÑEA Iruña Rock Biran: Tierra Santa eta Alhandal.

bBihar, 20:00etan, Zentral

aretoan.

IRUÑEASymphonic Rhapsody

of Queen.

bBihar, 20:00etan, Baluarte

auditoriumean.

IRUÑEA Jazzy Leap eta JL Band

taldeak.

bBihar, 20:00etan, Baluarte

auditoriumean.

IRUÑEARulo y la Contrabanda.

bBihar, 20:30ean, Gaiarre

antzokian.

IRUÑEAPamplonesa udal musika

banda.

bBihar, 12:00etan, Gaiarre

antzokian.

IRUÑEA Isabel Villanueva eta

François Dumont.

bAsteartean, 20:00etan, Baluarte

auditoriumean.

TUTERACon X The Banjo.

bGaur, 20:30ean, Gaztanbide

antzokian.

TUTERANafarroako Orkestra

Sinfonikoa, Isabel Villanueva

biola jotzailearekin.

bBihar, 20:30ean, Gaztanbide

antzokian.

Edurne Elizondo Iruñea

Jende gazte berriak eta aspaldikokideek egin dute bat Kattalingorrielkartearen batzorde berrian.LGTB kolektiboa artatzea dutehelburu: Iruñean, udalaren Ha-rrotu zerbitzua kudeatzen dute(San Gregorio, 28); Nafarroakogainerako herrietarako, berriz,Kattalingune dute martxan (Abe-jeras, 41), gobernuaren eskutik.Egungo prozesuaz eta gerora be-girako erronkez mintzatu diraKattalingorriko kide Erika Salva-tierra (Iruñea, 1989) eta Xabi San-chez (Iruñea, 1971).Ziklo berria hasi du Kattalingo-

rrik?

XABI SANCHEZ: 2015. urtetikegon gara prozesu batean murgil-duta. Urte hartan Aldapa karri-kan genuen egoitza itxi genuen.Erakundeetan aldaketa gertatueta gero, haiekin beste harremanbat garatzeko aukera izan ge-nuen, eta elkarlan horrek emanditu bere emaitzak. Batetik, Nafa-rroako Gobernuaren eskutik, Ka-ttalingune jarri dugu martxan,LGTB kolektiboa artatzeko; ber-tzetik, Iruñeko Udalaren eskutik,Harrotu bulegoa kudeatzendugu. Lan bera egiten dugu, bainahiriburuan. Kattalinguneren lanesparrua Nafarroako gainerakoherriak dira, eta Tuteran ere badubulegoa.Barrura begira ere, batzordea

berritu du Kattalingorrik.

X. S.: Hala da. Azken bi urteotanlan handia egin dugu, zama han-dia izan dugu gainean. Batzordeaberritu eta talde anizkunagoa osa-tu dugu, aurrera begira ditugunerronkei aurre egin ahal izateko.Erakundeen babesa izateak

nola eragin dio zuen lanari?

ERIKA SALVATIERRA: Lantaldeaprofesionalizatu egin da. Betikoaldarrikapenei eutsi diegu, bainabestelako esparru bat sortu da lanegin ahal izateko. Erakundeetanaldaketa gertatu eta gero, LGTBpolitikak bultzatu dituzte era-kunde horiek. Nafarroako Gober-nuak diru laguntza ematen dioKattalingorriri, kolektiboa arta-tzeko lan hori profesionalizatuduen bakarra delako. Sexologiaoinarri hartuta, erakutsi dugu ko-lektiboan dauden pertsonak pro-fesionaltasunez artatzen ahal di-tugula. Iruñeko Udalak bere zer-bitzuaren kudeaketarako pleguaplazaratu zuen, eta aukera ikusigenuen aurkezteko. Eta egokituzitzaigun. Lanean ari gara.Kattalingunek eta Horrotuk

nork bere egoitza du, ezta?

X.S.: Bai. Kattalingune sortu zene-an, Harrotu ez zen existitzen, etagure lan esparrua Nafarroa osoa

zen. Udalak erabaki zuen berezerbitzu propioa martxan jartzea,eta horrek ekarri du Harrotu bu-legoa zabaltzea. Ondorioz, Katta-lingune ariko da gehiago landaeremuan, eta Harrotuk Iruñeaneginen du lan.Kattalingorri, nolabait, zerbi-

tzuon eta erakundeen arteko

zubi bilakatu da?

E.S.: Bai, ezin dugulako ahaztuerakundeei eskatu egin beharzaiela. Legea iaz onartu zuten, etaongi dago, baina orain legea gara-tu behar dute. Beraz, erakundeeiberen lana egin behar dutela go-gorarazi behar diegu etengabe, le-geak garatu eta baliabidez horni-tu behar direlako. Legeak berma-tzen direla zaindu behar dugu, baiosasungintzan, bai eta hezkun-tzaren esparruan ere.X.S.: Oraindik ere beharrezkoa daaldarrikatzea eta borrokatzea, eta

lan hori egitea herri mugimen-duetatik. Kattalingorrik esparruhori betetzen du, eta, aldi berean,talde profesionala du. Formulaberezi hori sortu dugu. Denok el-karrekin ari gara zerbait sortzen.

Eta horri gehitu behar diogu orainKattalingorrin batzordea berritudugula, eta horrek biziberrituduela elkartea.E.S.: Batzorde anizkuna da, inoizbaino anizkunagoa, besteak bes-te, jende gazte berria sartu delakolantaldean.LGTBI legea onartu zuen iaz Na-

farroako Parlamentuak; orain,

Transbide izeneko zerbitzua ja-

rri du martxan gobernuak. Kon-

tent halako urratsek ekartzen

ahal dutenarekin?

E.S.: Oso positiboa da. Azken ur-tea oso intentsoa izan da, eta lanhandia egin dugu. Ez bakarrikKattalingorrik; Transkolore etaOrtzadar ere aritu dira. Bazter gi-nen lehen, eta, bat-batean, seku-lako bultzada jaso dugu. Suma-tzen dugu aldaketak ekarri duelaurratsak egiteko benetako nahibat. Transbide oso positiboa da,

batez ere, paradigma aldatzenduelako, eta pertsona jartzenduelako erdigunean. Pertsonahorrek, gainera, jada ez du diag-nostikorik behar. Kataluniakozerbitzua hartu du Nafarroak oi-narri berea garatzeko eta oso ongifuntzionatzen du. Hori da bidea,baina lanean jarraitu behar dugu.Zein esparrutan sakondu behar-

ko litzateke, zuen ustez?

E.S.: Hezkuntzaren esparruan,adibidez, behar dugu sexuen hez-kuntza bat, baina benetakoa, oi-narrizkoa, eta txikitatik, guztion-tzat. Sexu heziketaren auzia jaso-tzen duen dekretua onartu zuengobernuak, baina garatzeke dagooraindik.Hezkuntzaren arloan, jendau-

rrean salatu berri ditu Nafarroa-

ko Unibertsitateko ikasle talde

batek erakunde horrek azterke-

ta batean egindako galderak;

bertzeak bertze, homosexuali-

tatea zuzentzen ote den. Zer de-

ritzozue?

X.S.: Halako jarrerekin, aurreanizanen gaituzte beti. Administra-zioari eskatu behar diogu horre-lako jarrerak ez ditzala babestu,eta bultza eta babes dezala, berriz,halako gorroto dinamikei aurreegiten dien lana.Igandean Ekai Lersundiren

omenezko lore eskaintza anto-

latu zenuten. Bere buruaz bertze

egin zuen 16 urteko nerabe tran-

sexualak. Halakoen aurrean,

zer?

E.S.: Gogorra izan da. Honat etor-tzen den jendeak eskertzen duasko eskaintzen diogun arreta.Batez ere, trans egoeran direnek.Egunotan, pertsona bat etorri da,eta sentitzen duen sexuaren ara-bera hitz egin diot, eta oso pozikjoan da, itzuliko dela esanez. Horida kontua. Horregatik merezi dugure lanak.Nerabezaroa denentzat da zai-

la, baina are gehiago trans egoe-ran direnentzat. Gizarte binariobatean bizi gara, eta rolak oso ze-haztuak ditugu. Niri zalantza batsortzen zait: benetan hormonakhartu nahi badituzte, zergatik ezdiegu horretarako aukera ema-ten? Bakoitzak erabaki dezala. X.S.: Azken urteotan lortu datransexualitatea gero eta ikusga-rriago bilakatzea, eta horrek eka-rri du jende gehiago artatzeko be-harra. Chrysallis elkarteak egin-dako lanak ere ekarri du aukerakmahai gainean jartzea. Erakun-deek dauden beharrei erantzunbehar diete, eta berandu baino le-hen erantzun behar dute. Transkolektiboak esaten duenari eginbehar diogu so, eta esaten duenhori bideratzeko baliabideak jarribehar ditu administrazioak.

«Aldarrikapenei eutsi,eta profesionalizatudugu gure lantaldea»

Erika Salvatierra eta Xabi Sanchez b Kattalingorriko kideak

Ziklo berri batean murgilduta dago Kattalingorri. Batetik, batzordeaberritu du, eta, bertzetik, herri mugimenduan duen tokia galdu gabe,erakundeekin ari da lanean, Kattalingune eta Harrotu zerbitzuekin.

JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS

Bazter ginen, eta, bat-batean, sekulakobultzada jaso dugu;sumatzen da urratsakegiteko nahi bat »Erika SalvatierraKattalingorriko kidea

«Erakundeetan aldaketagertatu eta gero, aukeraizan genuen besteharreman bat garatzeko,eta emaitza ekarri du»Xabi SanchezKattalingorriko kidea

‘‘

NAFARROAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko otsailaren 23a

Zuzendaria: Edurne Elizondo. Argitaratzailea: Nafarroako Berriak elkartea.

Mundiñu 9, Arbizu 31839 Nafarroa. Lege gordailua: SS-1517-2010

www.nafarroa.hitza.eus bnafarroa@hitza.eus