T Ậ P CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC TÒNG H Ợ P HÀ NỘI Sỗ 1. 1987

M Á Y N H Ậ N X É T VÈTRUYỆN NGẲN V IỆT NAM SAU NĂM 1975

BÙI VIỆT THẲNG

T ru y ện ngấu m ư ờ i năm qua p h a triền rnạnli mẽ cả vè sổ iượng lún chát lượng T rư ớc hốt thành tựu cna truyện ngắn thè hiện rõ qua cảc cuộc thi do t u ĩ n báo Văn nghệ tồ chức 0 9 7 h - 1979 và 1 9 8 3 - 1 9 8 1 ) , do Tạp chi Văn nghệ Quan đội tồ chírc (1982 v à 1 9 8 3 - 19N-1) Chúng tòi xin nêu và i con s ổ đ ề t h ẵ y đ ư ợ c eư n ở rộ của thề t r u y ệ n n f ẳ n . Hai cuộc thi của hão Vãn nghệ, ban t h a m DÌàĩnhận đ ư ợ c y.SOl t ruyện , đã ỗầvị ị lên báo 203 truyện. Một loạt cây hút m a i xuSt hiện: N g u y ễ n Mạnh Tuãn, Nhật Tuán, Lè Minh Khuc, D ươ ng 'ỉ hu Hưong , Tran Vãn Tuấn, m Áiih Thái . PhÃm Thị Minh Thư, Trần Thùy Mai. Nguyễn Quang Lập, Dạ Ngân. . . Trong sú đố vó những người viết « có nghề > như Duơng Thu Hư ơng , Lê Minh Khuê, Nhặt Ti:.1n ; c ỏ nb ữn g rgưửi khác tuy bân l ĩnh ch u a t h í t đ ỉ v đẵn n h ưn g lóc lén n h ữ ng dấu hiệu lài hon n h ư Hồ Anh Thả', Nguyen Quang Lộp. I)ạ Ngân.. . T ru yện m a n ona họ tươi trẻ, đ ồ i dào chát sõng và cốnhiêu tim tòi V nghệ thuật.

Thế hê đ ư ợ c gọi là «ià như N'guy?n Kiên, N g u y ễ n Minh Châu, Ma Văn Khảng Xuân Tine lì.’.. có s;.r đồi m ờ i trong truyện n ự m . ngòi bút của ho vân l inh hoạt và cỏ phăn sinh sẳc han u ước.

Hièn t ượng truyện Uịị&n đáng cỉ ú y nliấl trong mườ i Dăm qua là Ngu^en Minh Chảu VỚI hãi tap Người l ỉàn bà l ù n chuyên tiiu tõc hành (1U83) Uĩn qui (1985). Báo Văn nghẹ ùã :ồ c hứ c m ộ t cuộc tí ảo 1 lộn vẽ truyện ngắn cùa anh, y kiến khen chẻ rát kbảc nhau nlnrr.ịỉ íhổỉi}, nhất ử cl o Ll.smji liịnlì vồ ghi nhận nh ũ n g l ì m tòi c ủa anh troi g tbc tf«i này.

Cò người chì với mộl t ruvện TU,’in ! mi xôn xno (lư luận —đỏ là trường họp Da NgAll vái Con chú vá vụ l ũ fin ( HKSr>.. í!Xì ró hài viếi trèi. b t 0 Vỉ lnnglnệ^òtruyện r.ay). (

V, • , , t. c g i n v i ế i U h ô e ỉ ả D. r r « T h u II ; -.Ig<:> l ộ p ) S ị ị u ị ề u M ạ p h r u i n

( 5 Ị,..ị, - ."Minh Khu' (5 lụp). AC r '-'•»*> ‘iUlU »bh0 i : u ộ la m ú c ,'ty !á c :t l ụ c ' à ' A n j ị b ’i 'U (Kr i r í .

Trỏ* l ê n . c h ủ n g tỏi p h á c v ẽ d ù i l ù i V l ) ứ j í ra: h í m j i ; n t ừ sau 1 0 / 5 .N l ì ừ n g c o n số . Sir kn \ i ón t u ồ i a y . - iuirig ỉ o r S n ^ U u 3 t.i1 l ì^ai i l a , n: ì eu t n e n

T ọ n g và c ó m ộ t e h à n t r ờ i r y i ig nì('J (*/•&

# 4k

Cột m ố c đàu i i ê .1 cùa t ruyện 1 u:i sa.i 1-.I7.V cỏ thò an, ỉu l ỉai nyu'fi i -ử lạit rung ' loàn (l'J7ò) ciìa T.iài Ba L / . ỉ'-.r bõ lói n h i '1 (ỉơn giản vồ C011 người tâc

( l a m ạ n b đ ạ n ỉ r i n h b à y t í n h c á c h p h ứ c l ạ p c ủ a C 0 Ĩ 1 Ì ì g i r ờ i t h r ơ i U ’ I h ò i ( l u r n

r ù ; : j c l ỉ q u a c h i è n t r a n h . G i ở 1 ỉ l ỉ ì : c o n t V Ị U Ở i d ư ợ c p l i á l h i ệ n . t h e ì ' . ị fo\ h è n binh ỉỉiị.n đạ o đức . đ u ợ i l i m hiciĩ ỈƯOÌHỊ t iền í rinh hình Ị hàn ỉ ỉ Iihàn cách x ã !.ỘI c h ủ i u j l i i a . 1)T n h i ê n (lo đ e í r i r ỉ i ị llii' l o ạ i , t n i v ( II <’H í ấ : l i l y (í r u ộ t k h \ f , wcủa d&i s ong ‘lo vay i;\c ịiìỉi Ci.ọn khí-HPÌi khắc cố V Ufcijii ’.ỉũ 'Ỉtỉồnlỉ bi ì:ì 1 n g ư ờ i h p u n l n u i ( d ù v ỏ t i n h 11 n \ h r . u Ỷ). N . ư i i ^ ! :o : ỉ ị ; . h k ’ii L. ÍI n ỉ * n Ọi. ']■'■:■ ]{*!! \ ĩ , c o n a g ir ữ i kii ng U í l iừ i đc b •: 1, h ụ c b . •«’.!.ỉ (*•’) >au c l n í n , cáci l i i , , ^ t á í r ị t ! : ; o đ ứ f n ú i đwí / < : h i l í !;, ,:! cái *! ; b i ?i c ! I ỉ o : * . ■; i . M ồ uJ I <4 i - V i L ^ i : i u q i ỉ . i ì i l ì i r u \ ệ p ỉ ì - u n £ I l ì ! ò v l . r i n í . l ĩ r ’ i h i ị ĩ . • ; \Ui í’ f fắ ã á ĩ i r . M n x a t r ỏ n ^ r ộ n g , \ i t h ế đ ì ' I ’ f i á ( O i l r ^ i r ờ i 1- i . ả i } 0 L -: C u C i í- . !

' h'u dài.

N f ụ ; \ ỗ n M ạ n h T u ấ n , ' b ậ t Tt i ĩ ío , Tỉ a n V à n i ' Lir.Tì... h ì i V ” I .I 'H'L c á c h , d ù ki íã ì ì . p b ; \ VC đ / p c u a COM n g ư ờ i q u á ?i i !í k i o 1? ;V: . á c i í IT*6 ' ị jL*aV v ó i

ỉ no c ả i ỉ ạ o lời són;>‘. Vì thế iHC íộ| ) t ruyỌn 7V)í re / / />? / ỉ / /à : ỉ; á y cu c ủ a N ^ . -V.jp Mụ* ĩi i í i a u (197?-) T r a n g l ĩ ( V J i l ) của N h ạ i I uan ỉa i K í á n g U p U ' i i \ ẹ n h a \ Vìeí vì- l ớ p t r ẻ I r o i ỉ g í ỏ ĩ ì g c u ộ c x à v d ụ n t í c h ủ I ; ^ l i ĩ a xà hộ i .

Dư c r ng r h u H i r o n Lí ' M i n h KLi :ỏ v i ế t v è n h u n g ní : ' iò' i CÙTÌ^ t h ỏ i t r ẵ i (jua Cl'ien tranh I av t r«v về vó i đ 0*1 M>; g hỏa !)U)h. * ì ÍT) :-! «V; n;‘ * U3 r i ' Ịi r o n í -; x i \ h ỏ i Đ o ù n k?l ( 1 9 X 3 ) } Ịộ ị c h i ề u X i i t h à n h /7/0 ( 1 9 ^ 0 ) ’ ỉ V I . è M i r . Ị : I V . i f

f l ì á n d u n g ỉ \ ' j ư ở ỉ h à u g x ú m ( 1 9 8 5 ) t iu* D i u r i ụ ĩ r i u ! H i r o n g ỵủ i ‘ n l : :ư: ! ĩircrc t i t ’]* c ủ a iiỉỉi c à v b ú t r . ữ t ron ị ? l à n g t r u y ệ n Tìnắn

K á ì n p h á , i k ề h ỉ ệ n s ự h i n h t l ì à n h n h ả n c á c h m ớ i , ( r u y ệ n H í - ắ n c ủ a r ^ u v ẻ n

r J i n l i C i ỉ à u UU cỏ u l i ữ n g ( l o n g ^ ỏ p xứi ig đáí ì g. A n h k h ỏ ; ; 0 ('Ư. ^:ãiì ca I i g ọ i í oni igi ìưi in / i ma ngỉ i ièn cửu S J (rưởag 1 h ì *11 cứa rỏ írong sự [) . 0 [ạj) i'l’a cốcl i i ảu í / : u ẫ n , c á c I ỉ i6i q u a n Lệ xã h ộ i . D ặ e đ i c m n o i bộ t c ủ a n i i ủ u c á c h x ẫ l ì ' i e h n nghla íã kha nang tụ lihậii thứv*, tự giáo (lục. Troiiịị V ỉ;0r ‘ỈÍL dó Bức t r a n h là rnộlthuiiỉ: công ĩ ỉ ^ i i ẻ ihuột của n h ả yao. N h à n vật n ị u ờ i h v i i s ĩ l ì ’o n f; í r u y ậ ỉ d ốiđ i ệ n v i n c a u i h n i ì i ỉ h , p h e J) i ả n m ì n i í , t ự n h ặ ĩ i t n ứ e m i h i i Iru' i ’y • k i j ; j ; ị n i i i ú c thế ^iới XU?̂ 1[ cjpanh. Tử hành dộng dùnịị cảm đổ iirtvng tri 1 ủa con n g a ò i uirọc íhử t ỉ h. Mặc í i h ã c k h i í ụ h i ỏ n c ứ u s t r i i i . ì í ì l ỉ iù ni ) V tl.ửv; xĩí Lôi c h i i n^ í i ỉa . lủìà

r ỉ \ u ; ' í q : i ; u i t à m đ í n 21161 l iẽ n l ỉộ ị ỉ i ừ a K)I Ì tạ i xà iỉi . i Vỉĩ y l h ứ c Xiì h ộ i Một íon

tại oo;t híio i i l ì iêư klì iốỉ) i k h u y ổ t ì k ĩ i ỉ sao cỏ í l iẽ thúc đ ấ y J)!u'! í r i r n V thú ;i(,;n

1) 0 tí t r ự c . V I t ' ì t r o n g n h ữ n g n S m q u ỉ c ỏ n / M i ò ’i c l ì O N g i i i i ỉ M i n h C ) : à u , M a

Vủ Kỉìống « sa # / à o truyện « đời tliUí' » mà (lánh nu';ỉ câm hứng iiii! !:ím<' k i sồ;*g tác. Ý kiổn này chưa thật thõa ( laIIị:, chúng ỉa se ! àn kỹ ừ 1; - ; ?)à» yiết khác.

i r u y ộ n n g ắ n &: u 1 9 7 5 v à đ ặ c b i ệ t n h T r n <4 l ì c i i n ị ỉ l l u đ à v í ậ ị ) t r u n g i ì ( Ị Ỉ : i ẻ n

c ửu hiện t r ạng t inh t hăn x ì hội sau rỉìi n t r a n h - đtí /ờ /7?ộ/ hiện t rụng ph ú c l ạ p , d a dạng, đ a n xen cúc mặl l ích cực vờ tiàu rực. Tinh phức lạp Iroĩỉg đo i nrtrìp tinh ỉ hă i x ỉ hộ i là k ế t q u ả tãt y ế u c ua hậu q u ả c h i ế n ỉi,<r.h, ci iu d ờ i s o n g k i nh t ế k h ỏ k h ố Lì c ủ a s ự x â m n h ậ p n i l e u I r ả o ỉ ư u t ư t ư ở n ^ t u a ^ n à i v à o V. V... C a r n h ủ

Tố 11 của c h u n g ta dă ( l ảm « rỉ lì ỉ n ỉhêi ì ị ị v è o thật » ẩ y .

No i cỏ (Jo n là m ộ t nét Ị r o n g d ờ i s 6 r g l ì n h c ả m Cha c o n n g u ò i t l uư i i g l ỉ ì ỏ i , TÌ ỉn d í ià n h à v ă n p h ả i t r u y t i m n g u y ê n n h â n , phí ỉ i ịý i j i i j và ỉ ini <á*‘!ỉ ^íf ì i q u \ e í ( d ò r :g t hờ i v ớ i s ự n ò l ự c c ủ a n ỉ i i t u n^ ì ỉ i ì h Jvhitc liiíir ị j ả c . d ụ c . d ụ o đ ứ c b ọ c , : .ă l i ộ i học , t à ill l ý h ọ c . . . ) Có t!ỉề c ỏ n g u ô i ĩ ỉ à o đ ó c ò (ĨƠI1. bô i r ố i n h ư n g nh i i v ă n

k h ô n g đ ư ợ c b<5i r ổ i . B â v c h í n h ỉà n g u y ê n l ắ c t i n h D à n y v à l í n h c h i ế n đ a u c f i a nhà v ả n c á c l i mạng. Quỳ ( Vgư&i d à n bà t rèn chuyên làu ỉ ( c In nh) !à một n g ư ờ i c ô đơn. SỖ phận chị như thè bị định đoạt ỏ vổ sổ thốt b»i trung tinh yêự, khảt v ọ n g của chị bị lựp đò. Chị rơi vào cõi cò (ĩơn m ê n h mồng. rác giả lỹ f^iii n ỗ i cô đơn ấy như s « u : Quỳ là con n g ư ờ i ÍIO tưởng. quá nừa cuộc đời đi tìm ng ư ờ i y ê u lỹ lường, chị quan n i ệ m con nị íười đẹp là một « s iêu nhàn » cố l inh cách thun thánh. Chị đã từ bỏ chồng vi anh la « bị bệnh ra mồ hỏi tay » ? ; C u ổ i cung chị lại có ý định láy bạu của c hòng —một kỹ sư có tài, làm ăn phi p h i p v à bị tù. Chị tưởng báng tình yẻu của minh có thề « cải hoa » con Bguời ãy N h ư n g rốt cục chị vẫn là ngươi cỏ đơn , tăt cả vì khung từ bỏ được càu bệnh « i o l ưừn g ».

Nhân vật trong truvện ngấn cùa D ươ ng Thu l íươn^, Lê Minh Khuê, Ma Văn Khống. . . cũiig thirang cô đan" N h ư n g rõ rung tốc giả đù có Ỷ ỉ h ứ c lý giải n^ọn n guồn nỗi cò đơn ẩy b ni iửng ng ườ i cụ thế. Dại tá Quang (Cảnh buồm lúc h o á n y hon cỏa Dirơnrt Thu Hươug) cô đưn ' ì mối l iên hệ g iữa ỏ i g với v ợ c on bị đứt đ o ạn nh ững người ruột thịt ẫy đã bỏ ỏng đè lao theo tiền bạc, d an h vọng. Nhân vật của Ng uy ễn Quang Lập cung ma ng n h ũ n g nét cô dơn nià nguyên n h ồn là d ỏ hậu quả khẳc nghiệt cua chiến tranh. M i ư n g v u ọ l IỎ11 nồi ( ô dưn, m ỏ i nbàn vật đều nuôi g i ữ cảm bứ ng TỄ l ư ơ u g lai (đại tá Quang năm liệt g i ư ờ n g l ẫ n t iến hành v i ế t l ịch sử quán doan đè cho tbè' hẹ mai sau hieu i õ quá khứ) .

Sau 197.', một bộ phận k l ò n g nhỏ trong xã hội lao theo iối sổng thực dụng, ho bi « sốc í vi hàng hóa. địa vị dani iTọng. S6 người ấy không ít, Ma Văn Kháng trong Ngày đẹp t rời (1986) Lê Minh Khưê Irong Một c h i ĩ u x a thànl i p h ỗ (1986) đa đưa ra nhieu t rường hợp điền bình của lỗi s ống g í p . cua s ự phản bội lại c hí nh mì n h và người khác. N hữ ng con người đáng phê phản n h ư các n h ồn t ậ t trong Qui nội, Đ ợ i chớ cùa Ma Van Kháng vi đòng . ièn có Ih ỉ đáuh mát m ì nh , dẫm đạp lên tình nghĩa cha COI1, vợ chòng. Những nhân vật nữ trong truyện ngắn cua Lè’ Minh Khuê mẻ mải c h ạ y duỗi theo < mốt », Iheo t iếng tăm, họ s ao nháng t r á c h n h i ệ m Tà b ố n phẠn c Ễ a n g ư ỏ i v ợ , D g ư ờ i m ẹ .

T r u j ệ n ngấn nh ữn g năm gân đáy c ò n nh i n sáu h o n vào nhữrig cảnh ngộ, lâm t rang p h ứ c lạp mà c ó kh i COI1 n g ườ i gân t ih i rbãt lực. Đó là cá i c h ế t của ỏ n g già Tay nguyên trong Nước mấl gỗ (198(5) của Khuất Quang Tl iụy, lá nồ i đau khò c ủ a người v ơ trong Con chó vh vụ ly hôn của Dạ Nịíốn (198t>), la s ự đô Tỡ m e m t in của trẻ thơ tron Hí Chuyện sót lại ờ thung lũng Chớp Ri (1986) của N g u y ễ n Quang Lập.. . Nẽu nói « vàìí học là nhan h ọ c » t h i t r u \ ệ n ngân h ò m n s y đ ã quan tâm hon đến c on người , cảm thòng và nâng niu c on nguời Irong mọi tháng (râm của đời sống.

Tính phức tạp của đời sống, những bí àn lảm hôn ừ mỗi con người cụ thề đ ư ợ c Nguyễn Kiên the hiện khá t inh vi trong nh ũ n g truyện Iigắn gan d â j của anh in Irong lặp D áy nước (1986).

Ng a y như Bùi Hiền, TÓI1 là ngirờỉ v i í t rát lạc quan, hòn n h i ê n , n h ư n g trong tập T à m t ư ở n g (1985) cũng đã áp sát hon đế n găn những sô phận cụ thề, c ảm t hông chia sẻ vời con n g u ờ i tẵt cả nỗi nl ọc n hằ n của c uộ c dờ i . 1 ruyện của nhả văn già này như một bàu tàm Bự cảa n g ư ờ i sống nhiều đang trở nén rộng l ư ợ ng h ơ n với xung quanlì.

Nối n h ư thế khftng phài đè (li lới một kết luận là vãn b ọ t của ta g ì n đà y không đưực tuưi sáng, hào hùng n b ư t r ư ứ e . riiật ra cách nhìn và cách Víế luày

thc' hiện bước c h u y r n của văn họí*—trong đó văn xuôi là chủ lực —npàv c àrg á p s á i c u ộ c s f n g h ư L i , r i i i ip ( ó n h i U %iả trị n h â n b ả n h ơ n . S ự ca n g ạ i (]ỏ d ã i v à Ỉ OI Ị K i ả n H i ì h m ộ t 1- h i í ‘ ii d ờ i s ồ n g i ó r a k h ô n g C Ò I ) s ứ c m ạ n h í í i ố o CÍI.U’ v ả n l ỉ ^ n

tiiứr một cách t ó hiệu qua —dó lủ (lieu vàn học tối kv.

## •

\ >i 1 (V i tru vện ngắn 14 nòi íới (‘cỉclì thừc l i ep cận, miêu tả đời sổiiị, và con nguừi . ( lách t h ứ c cua t ruyệnngãn, — khãc với lièu IhuỉỊĨl và ỉ h ơ —lả khái ouúỉ cuộc SỖỈIỊỊ (heo chiêu sáu, l ấ y đ i ề m nổi diện, láy cái « khoan h k l iâc» ă(ì nói cai <í oĩiitỉ cửu ữ ( 2 ). Nl ỉững npuời viết t ruyện n^ày nay rát có Ỷ thức khi tim cách \Wv h iện nhirng ((khoảnh khắc D có ý nghĩa đ 6 i với cuộc đời của mỗi con người . Búng là « có nh ững phùt iàin nên l ịch s ử cỏ ĩìhữiiíỊ birne rigoậí quyết định sổ phận của một đ ờ i n ^ ư ờ i . Tru yện ngắn hỏm nay íf có ki tu men theo một số phạn ( như SỖ p hậ n con người , A.Q chính Ịruyựn t íùi mắt . .) Truy( i i ngắn n h u n g năm gan đây th ườn g chớp lăv một khoảnh khắc có V nghĩa ãù thC hiện toàn bộ đ ờ i s ố n # nhàn vật. ì iức t r a nh của N g u y ễ n Minh Cháu, S ư ó c ìnắí gỗ c ủ a Khuẵt Quang Thụy Trái cam t rong lòng tay của N g u y e n Kiên, Quê nội của Ma Văn Kháng.. . là nbfrng truyện rat độc đ áo trong cách thức tạo cho lảc phầin như ĩỉiội (( nháteur rgỉinjj» dời .sống Trong Bứ c t ranh, khi ngưừi họa sỹ ngồi t n r ớ c tám ịịươv.iị của ngiròi thợ cắt tóc, anh ía như dối diện với chính mình, l àm một cuộc tự van I iroi ìgtàm sâu sắc. Toàn bộ di ẽn biến của truyện xoay quanh chi tiết nà\ và kỉioảnh khắc đỏ nhân vặí bộc lộ rõ tính cách bội bạc của minh. N gư ờ i chồng trong Quê nội sau hao năm trả về quê chỉ nhằm đòi lại chiếc nhẫn cirởi ở người v ợ Irirởc. Ồng già T à y Nguyên sau khi dự lễ làng ve thắy mình bị đối xử bát còng đã fự vẫn (Nước mát go). . .

Dĩ nhién còn rCii nhiều ngirời viết (nhất l àcác cây bút tre) chưa đủ tay n g h è đc5 l ì m ra n h ữ n g ( ( k h o ả n h k h S c D đ ó . H ọ k é o d à i t r u y ệ n n g ắ n c ĩ í p g TÌ p h a i đ i đ ư ờ n g vỏng, kè lè Iheo lối f bóc hành ga i» (hàng đ ố n g vỏ mới vào một tỷ ruột)*

Trong lit? loại t ruyện ngân lộ răt rũ sự (ỉa dạng của các bút pháp . Xguyỗn Minh ChAu. XịỊLyỗn Kiên, Ma Vàn Khản# In nhfrnfi nhà văn vièt flu*r> bili pháp tâiìì lý. Truyện của họ đi đ ư ợ c tới tận cung nbững phúc tạp trnng [Am IV của con người đ ư ơ n g thởi . Biit p h á p 11 ày oí ing lạo cho kết cẩu của truyện npôii một đặc sâc, một khít năng trinh bày đ ư ợ c l ính pliírc fạp của tâm lý con người thởi đ ạ i . Hút p b ấ p n à y t h u b ú i n g ư ờ i đ ọ c v i n h ữ n g p h á t h i ộ n l ý t h ú v ề đ ờ i SMIO b è n trong của con người .

Mộ t bút p h ố p d ù c ó s ứ c m ạ n h đ ế n m a y Cl i ng h ạ n c h ế S ự đ a i ì f 4 d ạ n g cíiít s á n g tác. Ngay Nguyễn Minh Châu gàn đây cũng có ịịắng thay dôi bút pháp làm c h o truyện ngằn của anli mang nh i ều sắc thái khác nhan. Mộl lun đ ố i chửiu/; SỖ11ỊỊ mãi vửi câụ x a n h đưọ-e viẽỉ theo húi pháp tirọng trưng. ước lệ. Khuất Qu'ino Tbi.lV tF©ng Nước mâl ()<) cùng vận dụng Ill'll pháp Iiàv.

Ngay cả « d ỏ n g ý t hức » c ũ n g đ ư ợ c van (lụng v ớ i l iều l ư ợ n g t!:í< h hợp ÍIC1IỊ4 các truyện ngắn của Đ ) Chu, Tbùy Linh, Lê Minh Khuê.

Bút pháp trữ (inb mộl thời cỏ ưu U i c d u ạ c Dỗ Chu, Lý Biên Cirơng Nguvên rbành Loog sử dụng thùnh công. Bút pháp Iiả\ pằn d âv d ư ờ n g ulnr í! đ ữ ợ c

ngtrời đ ọ c ư a t h í c h , c ỏ iẽ TÌ k h ù n g đ ả khả nỉíítịỊ thò h i ệ n c u ộ c s ổ n g bết s ú c ph ức tạp.

Bút pháp díln gí au ưià hiện đại thò h iện rốt rh trong những truyện n g ẳ n g ẳ n d à ) ’ của Vủ l'ừ N am (Sống vớ i t h ờ i gian hai chiều — 1983) và một số truyện ngân cùa N g u j e n Quang Lộp.

S ự nò' rộ cùa các bút pí iáplà diSuclãng m ừ n g trong sáng tốc văn học. Kh ô n gc ỏ gì ( láng buôn hưn là tát cả đều ti.M g i o n g nhau.

Vói đ è n Iruyện ngân là nổi đến iưjỏn ngữ. Dó lá t hử thách cực k ỳ khó k h â u và nhá van cũng lổ ro bản l ình và tài nang cùa lìì ình trẽn nhiệm vụ IU11J

N " ỏ n n g ử t r o n ị! t r u y ệ n n g ắ n ' m ứ c l('-t đ ò i h ô i p h ả i c ó m ộ t g i ọ n g d i ệ u k ề c h u y ệ n sán >7 tao- Trước, đ à y ngon ng ữ ke c huyện thưừng tỉ un đ iéu . — tinrờng là c ủ a t á c g i à h n y c ủ a n h à n vậ t c h i n h , B ú v g i ờ ỉ! o n g ì ĩ ì ộ t í r u y ộ n Ii ị ịốn c ỏ t h è c ố n h i ề u g i ọ n g k ề . N í Ị u y c í ! K i ê n t r o n g n h i ề u I r u v t Mt đ ã l ỉ ư n T à o đ ố n b 6 n g i ọ n g k ề . ( n h i r l r á i c a m I ruu i j l ò n g b a n t a y , S ụ c ư ờ i ( l ì l ạ i ) . . ( i i á c đ ộ c u a n j ỉ ư ư i k ề ẹ h u x ệ n l u o n ( l i r ợc í h a y đ ố i l à m c h o c â u c h u y ệ n đ i r ự c n.Qiròi d ọ c t i ế p n h ộ n t r ở n ê n h o ạ t v à n h i ề u n g b ĩ a . N g u } e n K h â i T ậ n d ạ n g l ố i ( l ố i t h o ạ i t i ụ c l i ế p g i ữ a n h u U n h â n v ạ t .

vì thế t r u y ộ n ngẲu của anh mang dáit" vẻ chính luận, !ự do và Ihoai mại.V ă n K h á n g s ử đ u n g n h i ề u đ ộ c t h o ạ i n ộ i t â m ( M ẹ v á c on , y (JÙỊJ d ẹ p t rờ i . . . ) . L è M ỉ n h K h u c v ậ n d ụ n g lối k> c h u y ệ n c ó v ẻ d ứ ì đ o ạ n , m ư h ò , n h i è u K h i n g i r ờ i d ọ c p h à i tư chắp nối mới hiếu hét ý l íghĩa. Giọng kè trong truYỘu của chị tram bồng d ự a vào n h ữ n g ấn tưựiiịỊ. câm giac nhieu khi trôi noi khò IIă111 ỉ) fit (Một Ciilcu xa i hàn h phố) Hò Anh Tcá i với lói kề chu y ện di dỏm thòng mi n h tạo cho truvện n h ư n g chỗ ngoặt bất ngớ, khơi gọi ỉ i èn t ưừng ờ n g ư ờ i đọc (Chàng t rai ừ bèn (lợi xe Gio giật t rên cánh cưa) Nguyen Quang Lập co lối kề dản giã « có đău đuòi » và g i ữa nh ững càu chữ tháp thoáng một nu cười dí d ỏm, yẻu đời . ( Chuyện sót lại ở t h u ng lũng Ch ớ p Ri. . . )

T u y n h i ê n t r o n g v i ệ c t í c h l ũ y và s ử d u n g D g ò n n g ữ , m ộ t s ổ c â y b ú l t r ê t ỏ r a chưa l a m chủ đ ư ợ c kho làng tiếng Việt. V ó n từ cùa họ chưa giàu, củeb đặt câu con vụng dại, lạ UI dụng tiếng địa phương, viết khoa trương.. . Dó là những trở l ự c l à m c h o t á c p h ằ m c ủ a b ọ VỄU h ẳ n v e v ă n p h o n g . NỄU b i ? u v ă n h ọ c l à K g h ệ thuật ng ô n lừ thi hiện n ay ngổn từ đang b. rẻ rúng, nó chỉ mới là phưưny tiện. Thực l ả đi sâu Tào nghề nghiệp ugỏn tư còn ià mục đíeh cùa sự miẻu tà (theo quan đ iềm cùa Bàc-tin mà chủng tôi cho la đúng)./.

CHÚ THÍCH

(1) Xin x em thêm : Bùi Việt Thắng —Chần Irờicủâ truyện ngáo Bào Văn nghẹ

* 6 2 0 - 5 - 1 9 8 9(2) Xin xem t h ê m : Bùi Việt Thắng — Khả năng l ớn cùa Ihè loại nhỏ. Bủo

Nh â n (làlì 6*12-1985.

Bui Viel Thang.

A F E W REMARKS ON VIETNAMESE SHORT NOVELS AFTER 1975

After l 9 7 5 ’s short n o v e l s concentrates itself on the study o f s oc i e ty spiri tual real i ty af ter w a r —it is a compl ex , var ied p h en o m e n o n with an intermingle o f pos i t ive and n e g a t i v e aspects .

(xem t ièp t rang 56)