Embed Size (px)
Citation preview
musikis maswavleblis wigni
VI klasi
marika CikvaiZe
gamomcemloba inteleqti
Tbilisi 2011
marika GikvaiZemusika VImaswavleblis wigni
Marika ChikvaidzeMUSIC VITeacher’s Book
INTELEKTI PUBLISHERSTbilisi 2011
ISBN 978-9941-430-34-3 © gamomcemloba `inteleqti~, 2011
redaqtori margo inasariZe
gamomcemloba inteleqtiTbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b
25-05-22, 8(99) 55-66-54faqsi: 25-05-22 elfosta: [email protected], [email protected] vebgverdi: www.intelekti.ge
3
Sinaarsi
1. saxelmZRvanelos aqtualoba ................................................................................... 5
2. VI klasis standarti musikaSi .................................................................................. 8
3. Sinaarsisa da miznebis ruka ....................................................................................14
4. saxelmZRvanelos struqturuli elementebi da misi Semadgeneli nawilebi ........................................................................................................................17
5. musika da specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi ...... 17
6. gakveTilis dagegmvis zogadi principebi ..........................................................19
7. sanimuSo sagakveTilo scenarebi, rekomendaciebi .........................................22
8. meToduri miTiTebebi da komentarebi warmodgenili videomasalis Sesaxeb ...........................................................................................................................33
9. damatebiTi informacia ...........................................................................................35
10. Sefasebis komponentebi ...........................................................................................38
5
saxelmZRvanelos aqtualoba
Cven mier SemoTavazebuli musikis saskolo saxelmZRvanelo gankuTvnilia VI klasel-TaTvis. im TaobisaTvis, romelmac dawyebiTi safexuris bolo etapze, ganaTlebis siste-maSi mimdinare reformis procesSi (xuTi saswavlo wlis ganmavlobaSi) garkveulwilad gamoimuSava sxvadasxva saWiro unar-Cveva – dialogis, msjelobis; musikis mosmenisa da gaanalizebis; simReris. asakobrivi saWiroebebisa da SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT SeiZina garkveuli codnac.
Tanamedrove musikis gakveTilebi bavSvebis, Cveni momavali Taobis, zneobrivi, in-teleqtualuri da kulturuli ganviTarebis efeqtur saSualebad iqca. gakveTilebze bavSvi miuaxlovda, SeeCvia musikas.
saxelmZRvanelos Sinaarsi emyareba• Tanamedrove koncefciebs;• moswavleTaTvis nacnob samyaros;• musikaluri xelovnebis momijnave dargebs Soris kavSiris damyarebas;• saganTaSoris kavSirebis damyarebas;• klasgareSe zegavlenebis (ojaxi, televizia, Teatri, koncerti da a.S.)
gaTvaliswinebas.
warmodgenil saxelmZRvaneloSi meeqvseklaselebs eqnebaT SesaZlebloba, gaecnon:musikaluri cxovrebis warsul da Tanamedrove movlenebs, TvalsaCino musikalur
moRvaweTa (kompozitorTa, SemsrulebelTa da sxvaTa) portretebs – saintereso epi-zodebs maTi cxovrebidan – xSir SemTxvevaSi, aseT epizodebSi bevri ram, albaT, sinamd-viles moklebulia, magram Tuki moswavleTaTvis SeTavazebuli Cveni informacia mota-nilia solidur avtorTa Sromebidan da aseTi saxis masalas moswavle interesiT gaecno-ba, maSin es informacia SemecnebiT funqciasac itvirTavs.
musika adamianisTvis udidesi esTetikuri siamovnebis wyaros warmoadgens, magram marto amiT rodi amoiwureba misi mniSvneloba. swored amitom ganvaTavseT Cven mier Sedgenil saskolo saxelmZRvaneloSi iseTi Temebi, rogoricaa: musika da samxedro saqme, musika da sporti, musika da sityva, musika da kinoxelovneba da a.S..
meTodika cxadia, nebismieri saxelmZRvanelos agebis safuZveli fsiqologiur-pedagogiur
kanonzomierebaTa CarCoebSia moqceuli. VI klasis moswavleTa asakobrivi Tavisebure-bebis gaTvaliswinebiT, masala aigo maTi azrovnebis, interesebis Sesabamisad da ̀ xvalin-del dReze orientirebiT~ (d. uznaZe).
Cven mier SemoTavazebul TemebSi vcdilobT, moswavlesTan gavmarToT dialogi. Aam mizniT, SedarebiT didi moculobis teqstebi danawevrebulia, dayofilia, CarTulia kiTxvebi da davalebebi, saazrovno sqemebi, krosvordebi, rac moswavleTa azrovnebis gaaqtiurebas Seuwyobs xels. amgvari midgoma codnis miRebisa da ganzogadebis efeq-tur saSualebad gvesaxeba. masalis aTvisebaSi ymawvilis aqtiuri, SemoqmedebiTi monaw-ileoba Segnebuli codnis SeZenis garantia.
6
moswavleebisaTvis masalis miwodebas kvlavindeburad integrirebulad vapirebT – CarTuli gveqneba motorika, saubari; zRaprebi, legendebi, ilustraciebi; informacia kompozitorebisa da maTi nawarmoebebis Sesaxeb – yovelive mowodebulia gakveTilze STabeWdilebebis gasaZliereblad, agreTve bavSvSi cocxali, gamomsaxveli metyvelebis unaris gansaviTareblad.
SekiTxvebisa da davalebebis sistema kvlavindeburad moswavleTa yuradRebas mia-pyrobs musikaluri analizisaken – Janris garkveva (umartivesi musikaluri Janrebi), musikaluri enis elementebi, musikis stiluri Taviseburebebi (xalxuri, profesiuli) da sxva.
Cven mier SemoTavazebuli iseTi aqtivobebi, rogoricaa simRera, musikaluri Tu Teatraluri improvizacia, emsaxureba mozardebSi praqtikuli Cvevebisa da Semoq-medebiTi unarebis gaxsna-amoqmedebas.
VI saswavlo welsac mniSvnelovani adgili davuTmeT musikaluri elementebis Seswav-las, notebis, ritmis Cawera-wakiTxvas;
ar viviwyebT imasac, rom mozardis aRqmiTi Taviseburebebi moiTxovs mosmenili musi-kaluri Txzulebis mudmivad Sexsenebas – axal etapze ukve nacnob musikasTan kvlav mi-bruneba kidev ufro CaaRrmavebs moswavles musikis intonaciur-saxeobriv SinaarsSi. amgvari meTodi, vfiqrobT, aaxloebs musikas bavSvebTan da bavSvebs musikasTan, amasTan, araerTgzis mosmenili nawarmoebi ufro sayvareli da axlobeli xdeba.
musikis saskolo saxelmZRvanelos maswavleblisTvis davurTeT videofirebi. Eamgvari saswavlo resursi gaaZlierebs moswavleTa STabeWdilebebs, aamaRlebs maT mo-tivacias. maswavlebels ki erTgvarad daexmareba gakveTilis kidev ufro efeqturad dagegmvasa da warmarTvaSi.
saxelmZRvanelo da samuSao rveuli
VI-klaselebis saxelmZRvanelos davurTeT samuSao rveuli. Cveni mizania, bavSvSi, misi aRqmiTi unarebis Sesabamisad, gavamyaroT interesi musiki-
sadmi, musikis gakveTilebisadmi; sistemaSi moviyvanoT misi SesaZleblobebi. samuSao rveulSi saxelmZRvanelos TiToeuli Temidan warmodgenilia davalebebi,
savarjiSoebi. moswavles eqneba SesaZlebloba, gaimyaros sanoto weris teqnika, Caweros an Caxatos musikis mosmeniT miRebuli STabeWdilebebi, ganazogados SeZenili codna – moaxdinos TviTSefaseba.
vfiqrobT, saxelmZRvanelo da samuSao rveuli erTad moswavles gamoumuSavebs sa-kuTari saswavlo saqmianobis organizebis unar-Cvevasac.
7
CD-Si Cawerili videofirebis CamonaTvali
01. v. azaraSvili – `noqtiurni~02. k. sen-sansi – `introduqcia da rondo kapriCiozo~03. v. a. mocarti – sonata #11, I nawili04. fragmenti k/filmidan `amadeusi~05. XXI saukunis `bavSvi-saocreba~ (5 wlis)06. ebrauli simRera – Hava Nagila07. m. Teodorakisi – koncertis Canaweri08. `guantanamera~ – kuburi simRera09. avstriuli simRera iodliT10. saSobao melodiebi11. `xasanbegura~ – xalxuri12. `raWuli alilo~ – xalxuri13. `raSovda~ – xalxuri14. `Sina vorgil~ – xalxuri15. `megruli alilo~ – xalxuri16. `sisa tura~ – xalxuri17. T. jorbenaZe – `saSobao~18. v. kaxiZe – `alilo~ k/filmidan `iavnanam ra hqmna?!~19. z. faliaSvili – eTeris aria operidan `abesalom da eTeri~20. z. faliaSvili – qorwilis scena operidan `abesalom da eTeri~21. fragmenti k/filmidan `qeTo da kote~22. v. doliZe – fragmenti operidan `qeTo da kote~23. tango24. f. Suberti – `ave maria~25. `bindisferia sofeli~ – kiTxulobs g. xarabaZe26. `Tu ase turfa iyavi~ – kiTxulobs g. xarabaZe27. mimi28. v. a. mocarti – Ramis dedoflis aria operidan `jadosnuri fleita~29. v. a. mocarti – papagenosa da papagenas dueti operidan `jadosnuri fleita~30. e. di kapua – O sole, mio31. p. Caikovski – pa-de-de baletidan `maknatuna~
8
I. VI klasis standarti musikaSi
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით
პრაქტიკული უნარ-ჩვევები
კომუნიკაცია, ინტერპრეტაცია
მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში
მუს.VI.1. მოსწავლეს შეუძლია იმპროვიზაციულ სავარჯიშოებში მონაწილეობა.
მუს.VI.7. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების განხილვა და შეფასება.
მუს.VI.10. მოსწავლე იცნობს ქართული დამსოფლიო მუსიკალურიხელოვნების ცნობილნიმუშებსა დაწარმომადგენლებს.
მუს.VI.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.
მუს.VI.8. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.
მუს.VI.11. მოსწავლეს შეუძლია შეადაროს ერთმანეთსმუსიკალური ნაწარმოებები.
მუს.VI.3. მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს და გადმოსცეს მისთვის საინტერესო განწყობილება, სიუჟეტი, თემა.
მუს.VI.9. მოსწავლეს ესმის და შეუძლია წარმოაჩინოს, რომ მუსიკა/ხელოვნება კომუნიკაციის საშუალებაა.
მუს.VI.12. მოსწავლეიცნობს სხვადახვა ტიპის ანსამბლისა და ორკესტრის შემადგენლობას.
მუს.VI.4. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური დამწერლობის გამოყენება.
მუს.VI.5. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი სასწავლო საქმიანობის წარმართვა.
მუს.VI.6. მოსწავლეს შეუძლია სხვებთან თანამშრომლობა.
9
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები
მიმართულება: პრაქტიკული უნარ-ჩვევები და იდეების გამოხატვა
მუს.VI.1. მოსწავლეს შეუძლია იმპროვიზაციულ სავარჯიშოებში მონაწილეობა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ერთსა და იმავე მელოდიურ საქცევს აჟღერებს მაჟორსა და მინორში;• მაჟორული და მინორული სამხმოვანების ბგერებზე თხზავს რიტმულ და
ინტონაციურ მოდელებს;• სიმღერით აბოლოებს მასწავლებლის ან თანაკლასელის მიერ დაწყებულ
მელოდიას, უპასუხებს მუსიკალურ ფრაზას;• მღერის ინტერვალებს ოქტავის ფარგლებში;• განსაზღვრავს მისთვის ნაცნობი სიმღერის საწყის ინტერვალს;• ნასწავლ ლექსს შეურჩევს/შეთხზავს მელოდიას; • მოცემულ მელოდიურ საქცევს მღერის სხვადასხვა საფეხურიდან (დიატონური
სეკვენცია);• ტაშით/კაკუნით და სიმღერით წარმოადგენს მისთვის ნაცნობ ორ- და სამწილადი
სტრუქტურის მელოდიებს;• თანაკლასელებთან მონაცვლეობით ტაშით ქმნის რიტმულ კომპოზიციებს;• გაბმულად შესრულებულ რიტმულ ფიგურას, ჰარმონიულ თანმიმდევრობას
სიმღერით უხამებს სხვადასხვა მელოდიურ ხმას, რიტმულ ფიგურას.
მუს.VI. 2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• თანაკლასელებთან ერთად მღერის აკორდებს; • მღერის მარტო, წყვილში, გუნდში ერთ- და ორხმიან სიმღერებს ხალხური და
კლასიკური რეპერტუარიდან;• მღერის კანონის ტიპის სავარჯიშოებს, სიმღერებს;• არჩევს და იყენებს სხვადასხვა გამომსახველობით ხერხს მუსიკალური ნაწარმოების
შესრულებისას.
მუს.VI. 3. მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს და გადმოსცეს მისთვის საინტერესო განწყობილება, სიუჟეტი, თემა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• სხვებთან ერთად გაითამაშებს მარტივ სცენებს კონკრეტული მუსიკალური
ნაწარმოების / ფრაგმენტის განწყობილების გამოხატვის მიზნით;• პანტომიმით გამოხატავს გარკვეულ განწყობილებას; • ისმენს თანაკლასელთა აზრს საკუთარ შესრულებაზე;• აფასებს თანაკლასელთა მიერ შესრულებულ თეატრალურ ეტიუდს;• პერსონაჟის ხასიათს უსადაგებს მუსიკალურ ფრაგმენტს;• კონკრეტულ ამბავს, სიუჟეტს უსადაგებს მისთვის ცნობილ მუსიკალურ ნაწარმოებს
და შეძლებისდაგვარად გაითამაშებს მას იმპროვიზებული ტექსტის გამოყენებით;• კონკრეტული მუსიკალური ფრაზების საკრავებს შორის გაჟღერებისას ქმნის
ტექსტურ დიალოგს.
10
მუს.VI.4. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური დამწერლობის გამოყენება.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• კითხულობს და წერს ნოტებს ვიოლინოს, ბანის გასაღებში;• ამოიცნობს და იყენებს ალტერაციის ნიშნებს; • ჩაწერს ტაშით ან კაკუნით გადმოცემულ რიტმულ ნახაზს;• ნაწარმოების, მისი ფრაგმენტის გადაწერის დროს არ უშვებს შეცდომებს;• მცირე ფორმის საფორტეპიანო ნაწარმოების/ფრაგმენტის მოსმენისას თვალს
ადევნებს სანოტო ჩანაწერს;• იყენებს სანოტო სისტემის ცოდნას ნაწარმოების დასწავლის, კომპიუტერულ
პროგრამებზე მუშაობისას.
მუს.VI.5. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი სასწავლო საქმიანობის წარმართვა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მოიძიებს გაკვეთილისათვის საჭირო მუსიკალურ, ლიტერატურულ და ვიზუალურ
მასალას;• ცალკეული ამოცანის გადასაჭრელად გეგმავს შესასრულებელი სამუშაოს
თანმიმდევრობას;• გაკვეთილის, რეპეტიციის შემდეგ უვლის მუსიკალურ ინსტრუმენტებს, აუდიო –
ვიდეო აპარატურას, ფირებს.
მუს.VI.6. მოსწავლეს შეუძლია სხვებთან თანამშრომლობა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ანაწილებს ჯგუფში სამუშაოს, ფუნქცია-მოვალეობებს;• ითვალისწინებს და იყენებს ჯგუფის წევრების შესაძლებლობებს;• ეხმარება სხვებს კონკრეტული ამოცანის შესრულებაში და საჭიროების შემთხვევაში
თავად ითხოვს დახმარებას;• კამათის დროს ისმენს და ითვალისწინებს ჯგუფის წევრის არგუმენტს;• აფასებს საკუთარ და სხვის მიერ გაწეულ სამუშაოს.
მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაციამუს.VI.7. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების განხილვა
და შეფასება.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ამოიცნობს ნაწარმოებს, მის ფრაგმენტს; • გადმოსცემს თავის შთაბეჭდილებას სიტყვიერად, ნახატით, ჩანაწერის სახით;• ახასიათებს შემსრულებელთა შემადგენლობას;• ამოიცნობს მოსმენისას ნაცნობ მუსიკალურ ფორმებს; • ახასიათებს კონკრეტულ მუსიკალურ ფრაგმენტს მეტრის, საკრავთა, ხმის
ტემბრების, კილოს მიხრილობის მიხედვით;• მსჯელობს მუსიკალური ნაწარმოების შესრულებაზე;• იყენებს ნაცნობ მუსიკალურ მასალას ღონისძიებების გაფორმებისას.
მუს.VI.8. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მონაწილეობს კლასის სპექტაკლში, კარნავალში, მეჯლისში;• მონაწილეობს და ესწრება სკოლის საანგარიშო კონცერტს;
11
• ესწრება შეხვედრა-საღამოებს: კომპოზიტორთან, შემსრულებელთან;• თანაკლასელებთან ერთად ესწრება საჯარო კონცერტს, სპექტაკლს;• დადის ექსკურსიებზე ხელოვანთა სახლ-მუზეუმში; • მონაწილეობს და ადგენს კითხვარს ვიქტორინისთვის;• წარდგება აუდიტორიის წინაშე შემსრულებლის, შემოქმედის ან კონფერანსიეს
როლში;• ეხმარება უმცროსკლასელებს ზეიმის მუსიკალურ გაფორმებაში.
მუს.VI.9. მოსწავლეს ესმის და შეუძლია წარმოაჩინოს, რომ მუსიკა/ხელოვნება კომუნიკაციის საშუალებაა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• აცნობიერებს, რომ მუსიკა მას ეხმარება ადამიანებთან ურთიერთობაში;• აცნობიერებს, რომ მუსიკის ერთობლივი მოსმენა ადამიანებში მსგავს განცდებს
ბადებს;• საუბრობს იმაზე, რომ წინა ეპოქაში შექმნილი მუსიკალური ნაწარმოები/
ხელოვნების ნიმუში მისთვის დღესაც გასაგებია;• იხსენებს მუსიკალურ და ხელოვნების სხვა დარგის ნაწარმოებებს, რომლებშიც
მსგავსი იდეებია გამოხატული;• საუბრობს იმაზე, რომ მუსიკა გამოიყენება კინოში, თეატრში, საინფორმაციო
საშუალებებში.
მიმართულება: მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში
მუს.VI.10. მოსწავლე იცნობს ქართული და მსოფლიო მუსიკალური ხელოვნების ცნობილ ნიმუშებსა და წარმომადგენლებს.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• სხვადასხვა ხერხით გადმოსცემს ცნობილი მუსიკალური ნაწარმოების თემას,
რიტმულ სურათს და ამოიცნობს მას მოსმენისას;• საუბრობს კომპოზიტორების შემოქმედების შესახებ;• უსმენს და ამოიცნობს ცნობილ მუსიკოს-შემსრულებელს სხვადასხვა
მახასიათებლის მიხედვით (ხმის ტემბრით, რეპერტუარის მიხედვით...);• მოიძიებს დამატებით ინფორმაციას მისთვის საინტერესო ნაწარმოების,
კომპოზიტორის, შემსრულებლის შესახებ.
მუს.VI.11. მოსწავლეს შეუძლია შეადაროს ერთმანეთს მუსიკალური ნაწარმოებები.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ნასწავლ ნაწარმოებებს ადარებს ერთმანეთს;• ადარებს ერთი და იმავე ჟანრის სხვადასხვა ნაწარმოებს და საუბრობს მათ
დამახასიათებელ ნიშნებზე (სავარაუდო შემადგენლობა, სოლო საკრავი); • ახასიათებს ნაცნობ მუსიკალურ ფორმებს;• განასხვავებს ხალხური მუსიკის პოპულარულ ნიმუშებს საქართველოს კუთხეების
მიხედვით;• საუბრობს იმის შესახებ, რატომ მოეწონა ესა თუ ის ნაწარმოები.
12
მუს.VI.12. მოსწავლე იცნობს სხვადახვა ტიპის ანსამბლისა და ორკესტრის შემადგენლობას.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ასხვავებს და აჯგუფებს საკრავებს ბგერის მიღების წესის, მასალის მიხედვით; • ხატავს ან ძერწავს საკრავებს, ორკესტრს, შემსრულებლებს; • განასხვავებს სიმფონიური, კამერული, სასულე, სიმებიანი ორკესტრის
შემადგენლობას;• განიხილავს ანსამბლის სხვადასხვა შემადგენლობას.
პროგრამის შინაარსიიმპროვიზაციული სავარჯიშოები:
• მუსიკალური ენის ელემენტების, საკრავების გამოყენებით; • ბგერა, ხმოვანების სიძლიერე, რიტმი (ოსტინატო, სინკოპა, პუნქტირული რიტმი),
ტემპი, მეტრი, რეგისტრი, ტემბრი, კილო (მაჟორი, მინორი), ტონალობა, ინტერვალები ოქტავის ფარგლებში, დიატონური სეკვენცია.
სიმღერა:
• თანხლებით და მის გარეშე;• ინდივიდუალურად, ანსამბლში და გუნდში; • ერთხმიანი, ორხმიანი და მარტივი სამხმიანი სიმღერები, მაგალითად, «შინა
ვორგილ», «ჩონგური», ”ქრისტე აღსდგა”, «მრავალჟამიერ» (საგალობელი), ”ციცინათელა”, ი. გურგულია - ”საქანელა”, ი. ბობოხიძე – «ფიფქები», ს. ცინცაძე - “ტოროლა”, რ. ლაღიძე - ”სიმღერა თბილისზე”, ვ. აზარაშვილი - “დინამო”, ჯ. ჰერმანი – «Hello, Dolly», ე. დი კაპუა - «O Sole mio», ლ. რიჩი -”Endless Love” და სხვ.
კომპოზიცია, სპექტაკლი:
• სცენების გათამაშება; • დასრულებული ფორმით წარდგენა.
მუსიკალური დამწერლობა:
• ალტერაციის ნიშნების ამოცნობა და გამოყენება;• მუსიკალური ფრაგმენტის გადაწერა; • მუსიკალური ჩანაწერის გამოყენება ნაწარმოების დასწავლის, კომპიუტერულ
პროგრამებზე მუშაობის, მუსიკალური ნაწარმოების მოსმენის დროს.
მუსიკალური ტერმინები:
• მელოდია, რიტმი, გრძლიობა, პაუზა, რიტმი, ტემპი, ტემბრი, კილო (მაჟორი, მინორი), ტონალობა, ტონიკა, მყარი, მერყევი საფეხურები, კვინტური წრე;
• დინამიური ნიუანსები: Mezzo Forte, Mezzo Piano;• შესრულების ხერხები: სტაკატო, ლეგატო;• კომპოზიტორი, ფოლკლორი, ფოლკლორისტი, მუსიკისმცოდნე, პიესა, კონცერტი,
რეპეტიცია, ორკესტრი, დირიჟორი, ლოტბარი, რეგენტი, მესა, სოლისტი, აკომპანემენტი, ბალეტი, კორდე-ბალეტი, ბალერინა, ბალეტის მოცეკვავე, ბალეტმაისტერი, ადაჯო, პა დე დე, თეატრალური/საოპერო/საბალეტო დასი, მოქმე დება/აქტი, ანტრაქტი, ოპერა, არია,
13
არიოზო, რეჩიტატივი, ანსამბლი, დუეტი, ტრიო, კვარტეტი, კვინტეტი, ჟანრი; • ორკესტრი (სიმფონიური, კამერული, სასულე, სიმებიანი), ჯგუფები.
მუსიკალური ფორმები:
• მარტივი სამნაწილიანი, კუპლეტური, რონდო, ვარიაციული.
მუსიკის მოსმენა:
• განსხვავებული ეპოქების ცნობილი ნაწარმოებების მოსმენა, ამოცნობა;• ქართული ხალხური მუსიკის მოსმენა, ამოცნობა.
ღონისძიებები:
• სკოლის კონცერტი; • კლასის სპექტაკლი, კარნავალი, მეჯლისი, შეხვედრა - საღამოები; • ვიქტორინა; • საჯარო კონცერტზე, სპექტაკლზე დასწრება; • ექსკურსია ხელოვანის სახლ-მუზეუმში.
მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში:
• განწყობილების ამოცნობა, შთაბეჭდილებების გაზიარება, საკუთარ შეხედულებებზე საუბარი;
• ინფორმაცია ნაწარმოების და ავტორის შესახებ – პროგრამა (სიუჟეტი, ლიბრეტო), ეპოქა, სტილი, ჟანრი, ბიოგრაფიული ცნობები;
• ინფორმაცია შემსრულებლების შესახებ.
სარეკომენდაციო მოსასმენი მასალა:
• ხალხური სიმღერები; ფრაგმენტები ბაროკოს, კლასიციზმის, რომანტიზმის ეპოქის მუსიკალური ხელოვნების ნიმუშებიდან, ქართველ კომპოზიტორთა პო პუ ლარული ნაწარმოებებიდან, მაგალითად, «წინწყარო», იმერული ”ნადური”, მეგრული «ოდოია», რაჭული ”ალილო”, სვანური «ლილე»; საგალობელი «ქრისტე აღსდგა», ბრაზილიური სიმღერა «გვანტანა მერა»; ვ. დოლიძე - ფრაგმენტები ოპერიდან «ქეთო და კოტე», ნ. გაბუნია - «იგავი» ინსტრუმენტული ანსამბლისა და სოლისტებისათვის (ფრაგმენტები); ი. კეჭაყმაძე - გუნდი «ლაშარის გზაზე» საგუნდო ციკლიდან «ფშაური ჩანახატები» ა. კალანდაძის ლექსებზე; ვ. აზარაშვილი - «ნოქტიურნი» კამერული ორკესტრისათვის; ი. ს. ბახი - სავიოლინო კონცერტი ლა მინორი; ლ. ბეთჰოვენი - სიმფონია #5, I ნაწილი; თემა და ექვსი ვარიაცია, ფა მაჟორი; ფ. შოპენი - მაზურეკი, თხზ. 33 #2, რე მაჟორი/ თხზ. 24 #2, დო მაჟორი, ვალსი #7 დო დიეზ მინორი; ჟ. ბიზე - უვერტიურა, ტორეადორის კუპლეტები, ბავშვთა გუნდი ოპერიდან «კარმენი»; ჰ. ბერლიოზი - ფრაგმენტები ”ფანტასტიკური სიმფონიიდან”; კ. სენ-სანსი - «ინტროდუქცია და რონდო კაპრიჩიოზო»; ჯ. ვერდი – კვარტეტი ოპერიდან «რიგოლეტო»; ვ. ა. მოცარტი – პაპაგენოს და პაპაგენას დუეტი, ღამის დედოფლის არია ოპერიდან «ჯადოსნური ფლეიტა», ა. ლერნერი, ფ. ლოუ - ფრაგმენტები მიუზიკლიდან «ჩემი მშვენიერი ლედი» და სხვ.
14
III. Sinaarsisa da miznebis ruka
G gakveTili #saTauri
praqtikuli unar-Cvevebis da ideebis
gamoxatva
komunikacia da interpretacia
musikaluri nawarmoebis
aRqma konteqstSi
Sefasebis forma
1-2gaarkvie: ra
gaxsovs, ra _ ara?
mizani: musikis sagnisadmi moswavleTa mzaobis gansazRvra; maTi daintereseba.
VI.1. VI.4. VI.7. VI.12. dakvirveba
3rogor
movisminoT musika
mizani: musikis mosmenis, sakuTari azris gadmocemis, dialogis, urTierTTanamSromlobis unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.7. VI.9. VI.11. dakvirveba
4modi, vnaxoT, venaxi, anu ra aris rondo?
mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmena-analizis, dakvirvebis, dialogis, vokaluri unar-Cvevebis unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.2. VI.4. VI.7.
5variacia
mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmena-analizis, dakvirvebis, dialogis, sanoto weris unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.4. VI.7.
6volfgang
amadeus mocarti
mizani: informaciis moZieba da damuSaveba kompozitorisa da misi nawarmoebis Sesaxeb; moxsenebis/statiis saxiT misi wardgena; dialogis, msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.5. VI.9. VI.10. VI.11. prezentacia
7-9iohan
sebastian baxi
mizani: informaciis moZieba da damuSaveba kompozitorisa da misi nawarmoebis Sesaxeb; moxsenebis/statiis saxiT misi wardgena; dialogis, msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba; sanoto damwerlobis codnis gamoyeneba konkretuli davalebis Sesasruleblad.
VI.4. VI.5. VI.9. VI.10. VI.11.VI.12.
prezentacia
10-12musikaluri anbani _ ra
aris akordi?
mizani: sanoto wera; intervalebis da akordebis Cawera, amocnoba, simRera; axali terminebi _akordi, tonika.
VI.1. VI.2. VI.4
13-14musikaluri
anbani – toni da naxevari
toni
mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba _ axali terminebis damuSaveba; konkretuli savarjiSoebis Sesruleba masalis ganmtkicebis mizniT.
VI. 1. VI.4. VI.5. dakvirveba
15
15saukunis simRera
mizani: vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba; sanoto wera; intervalebis ageba bgeridan, maTi simRera.
VI.1. VI.2.
16inola
gurgulia
mizani: vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.2.
17-21Mmsoflios
xalxTa simRerebi
mizani: cnobili Semsruleblis, kompozitoris an nawarmoebis Sesaxeb informaciis moZieba da wardgena statiis/Canaweris saxiT; urTierTSefaseba; simRerebis Seswavla; sanoto wera.
VI.2. VI.4. VI.6. VI.10. prezentacia
22saqarTvelos
bulbuli
mizani: informacia cnobili Semsruleblis SemoqmedebasTan dakavSirebiT; musikis mosmenis, analizis, msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.7. VI.10. prezentacia
23-24musikaluri
anbani – sanoto wera
mizani: sanoto werasTan dakavSirebiT SeZenili codnis ganzogadeba _ intervalebis, akordebis ageba bgeridan, notis grZlioba.
VI.4. VI.5. dakvirveba
25-26rogor xvdeba
axal wels msoflio
mizani: informaciis moZieba msoflios sxvadasxva qveynis tradiciebis Sesaxeb da misi wardgena; musikis mosmena da analizi; vokaluri savarjiSoebis Sesruleba (kanoni); simRerebis Seswavla.
VI. 1. VI.2. VI.5. VI.6. VI.7. VI.9. VI.10. VI.11. prezentacia
27-30tradiciebi
da axali weli saqarTveloSi
mizani: informaciis moZieba qarTuli, erovnuli tradiciebis, ritualebis Sesaxeb da misi wardgena nacnobi auditoriis winaSe; sxvadasxva kuTxis xalxuri simRerebis, saferxuloebis Seswavla; musikaluri damwerlobis codnis gamoyeneba konkretuli davalebis Sesasruleblad.
VI.2. VI.3. VI.4. VI.5. VI.7. VI.10. VI.11. prezentacia
31-32ra aris
pantomima?
mizani: informaciuli codnis gaRrmaveba; SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ konkretuli siuJetis gaTamaSeba mimikis, Jestis, moZraobis saSualebiT; scenis musikiT gaformeba; musikis rolis ganxilva xelovnebis sxva dargebSi.
VI.3. VI.7. VI.8. VI.9. VI.11. dakvirveba
33stumrad
musikalur TeatrSi -
baleti
mizani: musikis mosmena-analizis, dialogis, msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.3. VI.7. kiTxva-pasuxi
34-35gaviTamaSoT
baletis iubile
mizani: SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ scenaris mixedviT rolebis gadanawileba da `baletis iubiles~ gaTamaSeba; musikaluri masalis moZieba da scenaris musikiT gaformeba.
VI.3. VI.5. VI.6. VI.7. VI.8. VI.10. dakvirveba
16
36-37musika da
sporti
mizani: musikis mosmenis, analizis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba.
VI.2. VI.7. VI.9. kiTxva-pasuxi
38-39musikaluri
anbani _ diezi, bemoli,
bekari
mizani: sanoto anbanis codnis gamoyeneba saxlmZRvaneloSi miTiTebuli davalebebis, savarjiSoebis Sesasruleblad; ritmis grZnobis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba; axali terminebi: diezi, bemoli, bekari.
VI.1. VI.2. VI.4. VI.5. dakvirveba
40-41feradovani musika, anu fermusika
mizani: imis gacnobiereba, Tu rogor aris SesaZlebeli konkretuli musikaluri ganwyobilebis, kompozitoris Canafiqris gamoxatva sxvadasxva gamomsaxevlobiTi xerxebis saSualebiT; musikis mosmena-analizi; sanoto anbanis sakiTxebis gaxseneba da maTi Sesatyvisi davalebebis, savarjiSoebis Sesruleba.
VI.4. VI.5. VI.7. VI.9. dialogi; kiTxva-pasuxi
42-43Mmusika da
sityva
mizani: musikis gakveTilebisadmi moswavleTa damokidebulebis gansazRvra; sanoto anbanis sakiTxebi.
VI.1. VI.2. VI.4. VI.7. dakvirveba-CaniSvna
44-45tembri –
musikaluri saRebavi?!
mizani: musikis mosmena; informacia kompozitorebsa da maT mier Seqmnil nawarmoebebze; sakravebis amocnoba formis, JReradobis mixedviT.
VI.7. VI.12.
46ra aris opera?
mizani: winare codnis dadgena konkretuli Temis Sesaxeb.
VI.7. kiTxva-pasuxi
47-51stumrad
musikalur TeatrSi -
opera
mizani: damatebiTi informaciis miwodeba; musikis mosmena-analizi; sanoto damwerlobis codnis gamoyenebiT konkretuli davalebebis Sesruleba.
VI.2. VI.4. VI.5.VI.6. VI.7.
dakvirveba
52-54viqtor doliZe da misi opera `qeTo da kote~
mizani: SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ saxelmZRvaneloSi SemoTavazebuli Sinaarsis mixedviT scenaris Seqmna, Semdeg ki rolebis gadanawileba. aRniSnuli speqtaklis musikiT gaformeba.
VI.2. VI.3.VI.4. VI.6. VI.5. VI.7. dakvirveba-CaniSvna
55-60viqtorina
mizani: SeZenili codnis, unar-Cvevebis ganzogadeba-Sejameba.
VI.2. VI.6. VI.7. VI.8. VI.10. VI.12. viqtorina
17
IV. saxelmZRvanelos struqturuli elementebi da misi Semadgeneli nawilebi
saxelmZRvaneloSi Sesuli masala iTvaliswinebs VI-klaselTa momzadebis dones musikis dargSi, maT inteleqtualur potencials. misi struqtura naTelia da gamoy-enebadi. aq organuladaa Serwymuli Semecnebis Teoriuli da praqtikuli mxareebi. gaT-valiswinebulia interaqtiuri swavlebis meTodebi.
musikis saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad, Temebad:Tavi I – musika Sen irgvliv – 14 Tema da 26 gakveTili;Tavi II – mxare, sadac Sen cxovrob – 1 Tema da 4 gakveTili;Tavi III – Sen da musika – 11 Tema da 30 gakveTili.
saxelmZRvaneloSi Sesuli masala xSir SemTxvevaSi aris ara mza, aprobirebuli WeS-mariteba, aramed mocemulia dinamikaSi, codnis miRebis, analizis, Sefasebis, fiqris safexurebis saxiT. gakveTilebTan darTuli kiTxvebi da davalebebi, saazrovno sqemebi, moswavles fiqrisa da sakuTar SesaZleblobebSi wvdomis pirobas uqmnis.
saxelmZRvanelos yoveli axali Tavis dasawyiss uZRvis rubrika: `Sen am TavSi Seiswav-li~, sadac sagakveTilo saTaurebis daxmarebiTac vcdilobT moswavleeSi aRvZraT in-teresi Temebis mimarT.
vfiqrobT, moswavlis saxelmZRvanelos maswavlebelic kargad gamoiyenebs, vinaidan masSi naTladaa gamokveTili is miznebi, romlebsac konkretuli Tema emsaxureba. amas-Tan, migvaCnia, rom maswavlebelma mxolod sagakveTilo teqstidan gamomdinare ar unda dasvas kiTxvebi, vinaidan ymawvilebma saxelmZRvaneloSi mocemuli faqtebi da koncef-ciebi Tavad unda `aRmoaCinon~ miRebuli gamocdilebisa da codnis safuZvelze. garda amisa, wignSi ganTavsebuli davaleba-RonisZiebebi (moiZie, ganasxvave, gaixsene, Seavse cxrili, gamoZerwe/daamzade, Seasrule, gaiTamSe da a.S.) maswavlebels miscems stimuls maTi gamravalferovnebisaTvis – es ki swavlebisa da swavlis procesis mimarT Semoq-medebiTi midgomis efeqtur saSualebad gvesaxeba.
V. musika da specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi
qarTul saganmanaTleblo sivrceSi specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis (sssmm) CarTva saswavlo procesSi sadReisod prioritets warmoad-gens. sssm moswavleebi xasiaTdebian fizikuri da gonebrivi darRvevebiT – mxedvelo-bis, metyvelebis, qcevis, emociuri da sxva maxasiTeblebiT.
Cveulebriv, skola xelmZRvanelobs erovnuli saswavlo gegmiT, romelSic mocemu-lia moswavlis ganviTarebisa da ganaTlebis yvela mniSvnelovani aspeqti. Mmoswavlis saWiroebebze morgebuli saganmanaTleblo procesis dasagegmad skola iTvaliswinebs moswavlis interesebs da mis individualur SesaZleblobebs.
inkluziuri ganaTlebis programis gaTvaliswinebiT, yvela sagnis maswavlebeli erovnuli saswavlo gegmidan irCevs moswavlisTvis Sesaferis saSualebebs da gansaz-Rvravs saganmanaTleblo miznebis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis) gzebs. amgvari modificirebuli saswavlo gegmis farglebSi detalurad igegmeba swav-lebis strategiebi da saswavlo aqtivobebi.
sssm moswavleebis CarTva saganmanaTleblo procesSi arcTu ise advilia – xSir Sem-TxvevaSi, isini ufro nela swavloben, nela izrdebian da viTardebian; met yuradRe-
18
bas saWiroeben. maTi CarTva saswavlo procesSi pedagogisagan met Zalisxmevas da spe-cialur unar-Cvevebsac moiTovs.
winamdebare maswavleblis megzurSi gTavazobT mcire rekomendaciebs, rCevebs. SemoTavazebuli midgomebi Cven mier garkveulwilad aprobirebulia da sasurveli
Sedegic miviReT:
• winaswar dagegmeT yvela aqtivoba;• sssm moswavles SeurCieT Sesaswavlad iseTi simRerebi, romelTa mel-
odiebi advilad dasamaxsovrebelia, martivia Sesasruleblad; teqstebSi gadmocemuli Sinaarsic advilad warmosadgeni da gasaazrebeli unda iyos;
• sasurvelia, simRerebis teqstebma pozitiuri grZnobebi, emociebi aR-Zras bavSvSi;
• simReris Sesrulebis procesSi SeecadeT da aamoZraveT moswavle (Se-Zlebisdagvarad); misi qceviT, moZraobiT, mimikiT, saxeze aRbeWdili emo-ciiT advilad mixvdebiT, moswons, siamovnebs Tu ara;
• ar moeridoT sityvier ganmartebebs, direqtivebsac;• xSirad SeaqeT bavSvi konkretuli davalebis SesrulebisTvis; mimar-
TeT saxeliT;• zogjer maswavlebelma simReris teqstSi CarTos bavSvis saxeli da
gaamReros;• nu SeecdebiT im davalebis kidev ufro gamartivebas, romelic isedac
advilad Sesrulebadia; drodadro moswavlem unda igrZnos, rom damarcx-da.
bavSvebi, romelbic SezRudulni arian moZraobaSi, uWirT koordinacia
• fizikuri aqtivobebi (sacekvao moZraobebi), bunebrivia, SeizRudeba, Tumca mTlianad ar unda amoviRoT. bavSvs, romelic etlSi zis, SeuZlia monawileoba miiRos saerTo moZraobaSi – ahyves ritms taSiT, magidaze dartymiT; SegviZlia SevTavazoT musikaluri sakravi (salamuri, doli).
metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvebi
• aseTi bavSvisTvis damaxasiaTebelia artikulaciis moSliloba anu danaw-evrebuli gamoTqma, enis `dabma~, mouwesrigebeli saxmo aparati, sityvebis/fra-zebis gaumarTaoba. amgvari problemis gadaWraSi musika did rols asrulebs, ker-Zod, simReris procesi ufro metad awesrigebs metyvelebas, vidre Cveulebrivi saubari. es ki imiT aixsneba, rom rodesac vmReriT, xmovani bgerebi ufro mtkice, myari da uwyveti xdeba; ritmi ki, Tavis mxriv, gvexmareba bgerebis Seuferxeblad gamoTqmaSi.
metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvTan muSaobis erT-erTi efeqturi savarjiSoa e.w. `eqo~: bavSvma simReriTve unda gaimeoros maswavleblis mier namReri fraza/motivi.
19
individualuri gegmis nimuSi:
Mmoswavle levani – SezRudulia moZraobaSi (etliT mosargeble).
mSoblis prioriteti da interesi
bavSvis socialuri adaptireba klasSi; minimaluri codnis SeZena.
maswavleblis mizani(moswavlis
SesaZleblobebsa da saWiroebebzea
morgebuli)
bavSvis Cabma sagakveTilo procesSi; moswavlis ganwyoba-damokidebulebaze zrunva.
moklevadiani amocanebiSesabamisi
aqtivobebiT
1. simRera – musikaluri frazebis gameoreba; Tanakla-selebis/ maswavleblis simReraze xmis ayoleba;2. ganwyobilebis gadmosacemad gamoxatvis sxvadasxva formebi – naxatiT gadmosces musikaluri nawarmoebidan miRebuli ganwyobileba (naxatis srulfasovnebas gadam-wyveti mniSvneloba ar aqvs); 3. elementaruli musikaluri terminebi – kompozito-ri; koncerti; diriJori; musikaluri sakravebis saxelwo-debebi (pianino, salamuri, gitara, doli);4. musikaluri sakravebi – sakravebis amocnoba formis mixedviT; SeZlos maTze dakvris imitacia.
Sefaseba
sssm moswavlis akademiuri moswrebis Sefaseba xdeba im saerTo principiT, romelic gawerilia erovnul saswavlo gegmaSi.
im SemTxvevaSi, roca sssm moswavle ganaTlebas iRebs modificirebuli saswavlo gegmiT, fasdeba moswavlis mier am gegmiT gansazRvruli miznebis miRwevis done.
VI. gakveTilis dagegmvis zogadi principebi
gakveTilis dagegmvisas usaTuod gaTvaliswinebuli unda iqnas moswavleTa intere-sebi da saWiroebebi, agreTve maTi gamocdileba. amasTan, asakidan da SemecnebiTi Ta-viseburebebidan gamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi SesaZleblobebi, rac ufros asa-kobriv jgufebSi gulisxmobs iseTi sagakveTilo qmedebebis arsebobas, romlebic prob-lemis gadasaWrelad gonebriv koncentracias moiTxoven.
gakveTilis dagegmvis sqema:
saswavlo miznebi
(risTvis vaswavli amas? ra ecodinebaT da SeeZlebaT
moswavleebs?)
aqtivobebi
(rogor vaswavli?
ra meTodebs viyeneb? ra qmedebebs
axorcieleben moswavleebi?)
organizeba
(rogor movaxden
moswavleTa organizebas?)
drois ganawileba
(ra dro dasWirdeba
TiToeul aqtivobas?)
resursebi
(ra mesaWiroeba
iseTi, rac damexmareba
saswavlo miznis
misaRwevad?)
Semowmeba
(rogor Sevamowmo saswavlo Sedegi?)
20
1. miznis Camoyalibebisas gaiTvaliswineT:• naTlad aris Tu ara Camoyalibebuli mizani?• xom ar moicavs mizani moswavlisaTvis mxolod faqtobrivi masalis (informaciis)
damaxsovrebis moTxovnas?• aisaxeba Tu ara mizanSi is unar-Cvevebi, romelebic unda ganuviTardes moswavles
gakveTilis mimdinareobis dros?
ixelmZRvaneleT Semdegi formuliT:
`gakveTilis mimdinareobis procesSi/bolos moswavleebma unda SeZlon...~
2. aqtivobebirogor movaxdinoT moswavleTa motivacia? romeli aqtivobebi migviyvans konkretul
miznamde?moswavleTa motivaciaze fiqrs gakveTilis dagegmvis pirvelsave etapze viwyebT –
miznis gansazRvrisas (risTvis vakeTeb amas? rogor davaintereso moswavle? rogor, ra saSualebebiT, xerxebiT gavaaqtiuro/CavrTo sagakveTilo procesSi?). sakuTriv swav-lebis procesSic, usaTuod unda vakontroloT moswavleTa damokidebuleba, maTi reaq-cia Cven mier SeTavazebuli qmedebebis mimarT.
3. Ddagegmvis procesSi sasurvelia:
• aqtivobas mieniSnos savaraudo dro (ra dros davuTmob simReris Seswavlas/musikis mosmenas? saubars? TamaSs?);
• ganisazRvros swavlebis formebi: individualuri, wyvilSi, jgufSi.
4. resursebiimaze, Tu ra saxis saswavlo resurss gamoviyenebT, bevradaa damokidebuli moswav-
leTa dainteresebis, klasSi CarTulobis, maT mier masalis aRqmis xarisxi.
saswavlo masalis wardgenis fazebi
sagakveTilo procesi sam ZiriTad etaps moicavs:I. Sesavali (samotivacio) – es is etapia, rodesac unda moxdes moswavleTa azrovnebis
koncentracia, gavuRviZoT interesi, codnis Ziebis survili;II. ZiriTadi nawili, mTavari aqtivoba (siRrmiseuli wvdoma) – swavlebis is fazaa,
rodesac moswavleebi Rrmad unda Caswvdnen sakiTxs. gakveTilis es etapi SeiZleba sx-vadasxvagvarad warimarTos: musikis mosmena-analizi, dialogi/diskusia, simReris Ses-wavla, videofilmis naxva da a.S.
III. daskvniTi nawili (ganzogadeba, gaazreba) – gakveTilis am etapze moswavleebma unda SeZlon kiTxvebze pasuxis gacema, miRebuli informaciis dakavSireba SeZenil cod-nasTan; naswavlis gaanalizeba da daskvnebis gakeTeba.
21
ra saxis saswavlo aqtivobebs vaniWebT upiratesobas Cven mier warmodgenil mo-swavlis saxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi?
ragind misawvdomi da gasagebic unda iyos saxelmZRvanelos ena, masSi ganTavsebuli masalis ukeT aTvisebaSi, vfiqrobT, mowafeebs, daxmarebas gauwevs maswavlebeli – mis xelT arsebuli meTodebisa da strategiebis farTo repertuariT. saswavlo meTodTa mravalferovneba uzrunvelyofs gakveTilze moswavleTa aqtiur Cabmas saswavlo pro-cesSi da motivaciis gazrdas. sasurvelia, maswavlebelma gamoiyenos iseTi saswavlo meTodebi da strategiebi, rogoricaa: roluri TamaSebi, debatebi, gonebrivi ieri-Si, diskusia, TvalsaCinoeba, audio-, vizualuri prezentacia, jgufuri muSaoba da sxva.
verbaluri informacia
swavlebis vizualizacia
diskusia beWvdiTi RonisZiebebi
istoriebis SeTxzva-moyola;
rolebis mixedviT TamaSi;
savarjiSoebis dros leqsebis,
simRerebis gamoyeneba;interviu;
prezentacia...
suraTebi;TvalsaCino
masala;ilustrirebuli
prezentacia;videofirebi...
kiTxva-pasuxi;musikis mosmena-
analizi;msjeloba; kritikuli
analizi;sxvisi naazrevis
ganxilva-Sefaseba...
plakati;afiSa;
proeqti;recenzia;
esse...
22
VII. sanimuSo sagakveTilo scenarebi, komentarebi, rekomendaciebi
moswavlis saxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi SemoTavazebuli Temebi da maTTan dakavSirebuli kiTxvebi, davalebebi, savarjiSoebi, xSir SemTxvevaSi, maswavlebels mi-aniSnebs, Tu rogor dagegmos, Semdeg ki warmarTos gakveTili; ra saxis damatebiTi ma-sala moiZios Temis ufro warmatebulad da efeqturad damuSavebisaTvis.
am nawilSi viZleviT ZiriTad mimarTulebebs, Tu rogor daigegmos gakveTili, ra saxiT damuSavdes esa Tu is sakiTxi; rogor, ra xerxebiTa da saSualebebiT moxdes am sakiTxebiT meeqvseklaselTa daintereseba.
gakveTili 1-2Tema: gaarkvie, ra gaxsovs, ra – ara?mizani: musikis sagnisadmi moswavleTa mzaobis gansazRvra; maTi daintereseba.saswavlo resursi: saxelmZRvanelo; samuSao rveuli.
kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:
VI. 1. mReris intervalebs oqtavis farglebSi;
VI. 4. kiTxulobs da wers notebs violinos, banis gasaRebSi;
VI.6. iTvaliswinebs da iyenebs jgufis wevrebis SesaZleblobebs;
VI.7. amoicnobs nawarmoebs, mis fragments;
VI.12. ganasxvavebs simfoniuri, kameruli, sasule, simebiani orkestris Semadgenlobas.
msvleloba:
aqtivoba I (15 wT) – samotivaciaomaswavlebeli kedelze gamofens `molodinis xes~. moswavleebs urigdebaT webovani
baraTebi (`foTlebi~), sadac 2-3 winadadebiT TiToeulma unda daweros sakuTari molo-dinebi, survilebi: `ras veli musikis gakveTilebisagan?~ da Semdeg `SefoTlon~ xe (Canaweri anonimuri iqneba, es gulwrfelobis xarisxs aamaRlebs).
maswavlebeli 5 wuTis Semdeg akrefs baraTebs da waikiTxavs. Seecdeba mcire komen-tarebis gakeTebas, SesaZloa, dialogic gaimarTos. aq mTavaria erTi ram: yvela azri misaRebia.
aqtivoba II (25 wT)klasi iyofa jgufebad. TiToeuli jgufi unda Seecados, Seasrulos saxelmZR-
vanelosa da samuSao rveulSi ganTavsebuli davalebebi. muSaobis dawyebamde maswav-lebeli Seaxsenebs jgufebs, rom unda moxdes Sesrulebuli davalebebis wardgena da TiToeul jgufs amisTvis miecema 2-2 wuTi.
23
SeniSvna: moswavleebi samuSao rveulSi asruleben Semdeg davalebebs: #1, 2, 3 ,4, 7, 8.
komentari:vfiqrobT, Cven mier SeTavazebuli davalebebi rTuli ar iqneba. arc gvqonda Cafiqrebuli pirvelive gakveTilze moswavleTaTvis sirTuleebis Seqmna. es aris erTgvari gaxseneba im informaciis, codnis, rac gasul wlebSi miiRes moswavleebma.
gakveTili 3Tema: rogor movisminoT musikamizani: musikis mosmenis, sakuTari azris gadmocemis, dialogis, urTierTTanamS-
romlobis unar-Cvevebis ganviTareba.saswavlo resursi: saxelmZRvanelo; samuSao rveuli; mosasmeni masala: f. Subertis
`ave maria~.
kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:
VI.7. axasiaTebs konkretul musikalur fragments metris, sakravTa, xmis tembrebis, kilos mixrilobis mixedviT; gadmoscems Tavis STabeWdilebas sityvierad, naxatiT, Canaweris saxiT;
VI.9. acnobierebs, rom musikis erToblivi mosmena adamianebSi msgavs gancdebs badebs;
VI.11. saubrobs imis Sesaxeb, ratom moewona esa Tu is nawarmoebi.
aqtivoba I (3-5 wT)maswavlebeli asmeninebs f. Subertis `ave marias~. sTxovs moswavleebs, zepirad aRw-
eron sakuTari SegrZnebebi, STabeWdilebebi.
aqtivoba II (15-20 wT)saxelmZRvaneloSi (gv. 10-11) kiTxuloben rCevebs, Tu rogor unda iswavlon musikis
mosmena. klasi iyofa jgufebad da maswavlebeli xelmeored asmeninebs Subertis simReras,
amasTan, sTxovs, gaiTvaliswinon is rCevebi, romlebic saxelmZRvaneloSi amoikiTxes. davalebis Sesruleba rom ar gauZneldeT, upasuxeben kiTxvebze, romlebic saxelmZR-vaneloSia, gv. 10-ze.
TiToeul jgufs SeuZlia SeTxzas literaturuli Canaxati/naxatiT gadmosces musikis mosmeniT miRebuli STabeWdileba.
24
aqtivoba IIIprezentacia (TiToeul jgufs prezentaciisTvis eZleva 3-3 wuTi).
aqtivoba IVsamuSao rveulSi (davaleba 10) jgufebi avseben cxrils.maswavlebels winaswar aqvs gamzadebuli dafaze iseTive cxrili da jgufebis naaz-
revs prezentaciis procesSi Cawers Sesabamis svetSi. sainteresoa, Tu romeli sveti Seivseba yvelaze naklebad, savaraudod, III-Si naklebi pasuxi dafiqsirdeba, rac mas-wavlebels miscems saSualebas, urCios moswavleebs, xSirad daeswron koncertebs, speqtaklebs; SeiZleba koleqtiuri svlac dagegmon.
gakveTili 4Tema: modi, vnaxoT venaxi, anu ra aris rondo?mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmena-analizis, dak-
virvebis, dialogis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba..saswavlo resursi: saxelmZRvanelo; mosasmeni masala – v. a. mocarti, `Turquli
marSi~; k. sen-sansi, `introduqcia da rondo kapriCiozo~; qarTuli xalxuri leqsi – `modi, vnaxoT venaxi~; Sesaswavli simRera – `modi, vnaxoT venaxi~ (xalxuri).
kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:
VI.2. mReris gundSi erT- da orxmian simReras xalxuri repertuaridan;
VI.4. kiTxulobs da wers notebs;
VI.7. amoicnobs mosmenisas nacnob musikalur formebs; axasiaTebs konkretul musikalur fragments metris, sakravTa, xmis tembrebis, kilos mixrilobis mixedviT.
msvleloba:
aqtivoba I (7-8 wT) – samotivaciaomaswavlebels dafaze/didi formatis qaRaldze gamzadebuli aqvs sanoto sistema.
sTxovs moswavleebs, saTiTaod gamovidnen (survilisamebr) da sanoto xazebze daweron maswavleblis mier nakarnaxevi sanoto niSani – maswavlebeli karnaxobs notebs qarTu-li xalxuri simReridan `modi, vnaxoT venaxi~ (ix. sanoto danarTi). karnaxi warimarTeba amgvarad:
– giorgi, pirvel taqtSi Cawere I oqtavis, meoTxedi grZliobis noti `fa~, imave grZliobis noti ̀ sol~ da naxevari grZliobis noti ̀ la~... – meore taqtis sanoto niSnebs Caawerinebs sxva moswavles da a.S.
komentari:aRniSnuli aqtivoba garda imisa, rom moswavleebSi motivaciis amaRlebas emsaxureba
(saxalisoa, rTuli ar aris Sesasruleblad), meore mxriv, meeqvseklaselebi gaixseneben sanoto weras, notebis grZliobebs, oqtavebs da a.S.
aqtivoba II (10 wT)klasSi, survilisamebr, SeirCeva 8 moswavle. dgebian wreze, ise, rogorc es saxelmZ-
RvaneloSia Caxatuli: rvidan erT-erTi moswavle mudmivad imoZravebs wreze fraziT, `modi, vnaxoT..~ (Seasrulebs refrenis funqcias), xolo danarCenebi `epizodebi~ iqnebi-
25
an. vfiqrobT, amgvari TamaSi daexmareba moswavleebs rondos, rogorc musikaluri for-mis gaazrebaSi.
aqtivoba III (4 wT)saxelmZRvaneloSi (gv.12-13) kiTxuloben teqsts, cdiloben, erToblivad gaerkvnen
terminis arsSi.
aqtivoba IV (10 wT)ismenen v. a. mocartis `Turqul marSs~, SeZlebisdagvarad ahyvebian `la~ marcvalze;
gamoxataven damokidebulebas mosmenilis mimarT; arkveven, rogori xasiaTis musikaa, rogoria tempi; ra hqvia Cqar, Zalian Cqar tempebs; romeli motivi meordeba ufro xSir-ad da a.S.
aqtivoba V maswavlebeli aswavlis qarTul xalxur simReras `modi, vnaxoT venaxi~.
26
rekomendacia #6-9 gakveTilebisTvisvidre aRniSnul gakveTilebs Caatarebdes, maswavlebeli moswavleebs winaswar aZlevs davalebas: moiZion infomacia v.a. mocartis, i.s. baxis Sesaxeb da klasSi warudginon Tanaklaselebs. amasTan, miuTiTos, rom prezentacias usaTuod unda daurTon audioCanawerebi am kompozitorebis nawarmoebebiT.
