Mundësitë e Kosovës përMundësitë e Kosovës për eksporteksport përmes SPP-sëpërmes SPP-së

Marideth SandlerMarideth SandlerZyra e Përfaqësuesit të SHBA-së për TregtiZyra e Përfaqësuesit të SHBA-së për Tregti

Zyra Ekzekutive e PresidentitZyra Ekzekutive e PresidentitMarMarss 2009 2009

Përmbledhje e prezantimitPërmbledhje e prezantimit

Pasqyrë e programitPasqyrë e programit SP SPP të P të SHBA-sëSHBA-së

Si të shtohet shfrytëzimi nga Si të shtohet shfrytëzimi nga KosovaKosova i mundësive pa i mundësive pa doganë në dispozicion nëndoganë në dispozicion nën SPSPPP

3

SHBA-jaSHBA-ja dhe tregtia e Kosovësdhe tregtia e Kosovës KosovaKosova u bë përfituese e SPP-së së SHBA-së në u bë përfituese e SPP-së së SHBA-së në

dhjetordhjetor 2008. 2008.

SHBA-ja dëshiron të bëhet destinacion për më tepër SHBA-ja dëshiron të bëhet destinacion për më tepër eksporte nga Kosova përmes një tregtie më të fortë.eksporte nga Kosova përmes një tregtie më të fortë.

Si të eksportohet më tepër në SHBA nga KosovaSi të eksportohet më tepër në SHBA nga Kosova: : përmes shfrytëzimit, nga Kosova, të mundësive pa përmes shfrytëzimit, nga Kosova, të mundësive pa doganë të SPP-së.doganë të SPP-së.

Qëllimi ynë është t’u ndihmojmë eksportuesve nga Qëllimi ynë është t’u ndihmojmë eksportuesve nga Kosova që ta shfrytëzojnë SPP-në për ta shtuar Kosova që ta shfrytëzojnë SPP-në për ta shtuar tregtinë dhe për t’i zgjeruar eksportet e Kosovëstregtinë dhe për t’i zgjeruar eksportet e Kosovës..

4

ProgramProgramii SP SPPP U ofron qasje të shtuar në SHBA prodhimeve U ofron qasje të shtuar në SHBA prodhimeve

tëtë vendeve në zhvillim dhe zgjidhje të vendeve në zhvillim dhe zgjidhje të zgjeruara industrive dhe konsumatorëve të zgjeruara industrive dhe konsumatorëve të SHBA-së.SHBA-së.

Mundëson hyrjen pa doganë për mbi Mundëson hyrjen pa doganë për mbi 3,400 3,400 lloje të produkteve nga 131 vende.lloje të produkteve nga 131 vende.

Gjithsej Gjithsej $31.7 $31.7 miliardëmiliardë importe në SHBA nën importe në SHBA nën SPP SPP (2008)(2008)

ProgramProgrami SPP është vazhduar deri më 31 i SPP është vazhduar deri më 31 dhjetordhjetor 2009. 2009.

Eksportet e pranueshme sipas SPP-së

Të pranueshmeTë pranueshme: : artikujt e prodhuar artikujt e prodhuar dhe lëndët e para, stoli të çmuara, dhe lëndët e para, stoli të çmuara, elektronikë, prodhime bujqësore, elektronikë, prodhime bujqësore, qilima, disa tekstile dhe veshje, qilima, disa tekstile dhe veshje, kimikate, mermer, dhe mineralekimikate, mermer, dhe minerale

Të papranueshmeTë papranueshme: : shumica e shumica e tekstileve dhe veshjevetekstileve dhe veshjeve, , orëtorët, , mbathjetmbathjet, , çantat e dorësçantat e dorës, , valixhet, valixhet, dorëzat dhe artikujt e lëkurësdorëzat dhe artikujt e lëkurës

Kimikate, Plastikë, Letër,

16.0%

Bujqësi 6.3%

Metale bazë dhe Artikuj,

12.1% Derivate,

29.1% Stoli të çmuara dhe Artikuj

qelqi, 13.4% Tekstil dhe Veshje, 2.7%

Makineri, Elektronikë, Transportim,

20.4%

Eksportet që hyjnë në SHBA nën SPP

7

Si të kualifikohet për tretman Si të kualifikohet për tretman pa doganë nën SPPpa doganë nën SPP

1.1. Duhet të jetë produkt i pranueshëm sipas Duhet të jetë produkt i pranueshëm sipas SPP-sëSPP-së

2.2. Duhet të eksportohet drejtpërdrejt nga Duhet të eksportohet drejtpërdrejt nga Kosova për në SHBA apo të kalojë përmes Kosova për në SHBA apo të kalojë përmes një vendi tjetër përmes njënjë vendi tjetër përmes një faturë ngarkesefaturë ngarkese

3.3. Duhet të jetë produkt i KosovësDuhet të jetë produkt i Kosovës 4.4. Nëse produkti përfshinNëse produkti përfshin lëndë të parë të lëndë të parë të

importuarimportuar, , kostoja e përmbajtjes dhe kostoja e përmbajtjes dhe përpunimit duhet të barazohet me 35përpunimit duhet të barazohet me 35% % të të çmimit të produktitçmimit të produktit..

A është produkti im i pranueshëm A është produkti im i pranueshëm për tretman pa doganë nën SPPpër tretman pa doganë nën SPP??

Mënyra më e lehtë për ta kuptuar Mënyra më e lehtë për ta kuptuar këtë është ta vizitonikëtë është ta vizitoni::

http://dataweb.usitc.gov/scripts/tariff_current.asp

Plotëso vendin bosh mePlotëso vendin bosh me::• Cilëndo pjesë të përshkrimit të ndonjë Cilëndo pjesë të përshkrimit të ndonjë

produktiprodukti. . Për shembullPër shembull, “jam”, “jam” [reçel],[reçel], APOAPO• Numrin e tarifësNumrin e tarifës ( (katër, gjashtë, apo tetë katër, gjashtë, apo tetë

numranumra). ). Për shembullPër shembull, 2007, 200799, , 2007, 200799, apoapo 2007992520079925

Më pas kliko nëMë pas kliko në “List Items” “List Items”

9

Kërkimi i tretmanit pa doganë Kërkimi i tretmanit pa doganë nën nën SPSPPP

Importuesi i SHBA-së DUHET TË Importuesi i SHBA-së DUHET TË KËRKOJË tretman pa doganë për importKËRKOJË tretman pa doganë për import

SiSi? ? Importuesi shkruan një Importuesi shkruan një “A” “A” para para numrit të tarifës në formularin numrit të tarifës në formularin 75017501 të të deklaratës doganoredeklaratës doganore

Nëse importuesi harronNëse importuesi harron:: ai mund të ai mund të aplikojë në Doganat e SHBA-së për kthim aplikojë në Doganat e SHBA-së për kthim të paravetë parave

10

Sigurohu që importuesi shkruan një Sigurohu që importuesi shkruan një “A” para numrit të tarifës në formular!“A” para numrit të tarifës në formular!

11

Detyra e eksportuesitDetyra e eksportuesit?? Kujtoja importuesit të SHBA-së seKujtoja importuesit të SHBA-së se

produkti juaj është i pranueshëm për produkti juaj është i pranueshëm për tretman pa doganë nën SPP dhe të tretman pa doganë nën SPP dhe të shënojë “A” në formularin e deklaratës shënojë “A” në formularin e deklaratës doganore për në SHBAdoganore për në SHBA

Mbaj shënime të miraMbaj shënime të mira ( (kostoja e kostoja e prodhimitprodhimit; ; ku është prodhuarku është prodhuar; ; nëse nëse përdoren komponentët e importuarpërdoren komponentët e importuar – – prej prej nga janë dhe kostoja e tyrenga janë dhe kostoja e tyre))

Kërkesat fito-sanitare dhe Kërkesat fito-sanitare dhe sanitaresanitare

Zyra e SHBA-së për ushqime dhe barnaZyra e SHBA-së për ushqime dhe barna (FDA) (FDA) rregullon rregullon të gjithatë gjitha ushqimet (përveç pjesës më të madhe të ushqimet (përveç pjesës më të madhe të mishit të lopës dhe të shpezëve), artikujt kozmetikë, barnat mishit të lopës dhe të shpezëve), artikujt kozmetikë, barnat dhe disa pajisje elektronikedhe disa pajisje elektronike..

Kërkesat për produktKërkesat për produkt: : i pastëri pastër dhedhe i shëndetshëmi shëndetshëm; ; i i sigurt për ta ngrënësigurt për ta ngrënë; ; i prodhuar në kushte higjienike; i prodhuar në kushte higjienike; etiketa informative e të sinqerta në gjuhën anglezeetiketa informative e të sinqerta në gjuhën angleze

Importuesi ia paraqet njoftimin dhe obligacionin Importuesi ia paraqet njoftimin dhe obligacionin Doganës, e cila kontakton FDA-në:Doganës, e cila kontakton FDA-në: mund të nevojitet mund të nevojitet testitesti

Akti bioterrorizëmAkti bioterrorizëm: : regjistrimi i lehtësirave të jashtme me regjistrimi i lehtësirave të jashtme me FDA-në, përfshirë këtu prodhuesit që eksportojnë ushqimFDA-në, përfshirë këtu prodhuesit që eksportojnë ushqim

Mënyrat për shtimin e eksportit të Kosovës duke përdorur dobitë e SPP-së

1. Identifiko eksportet e mundshme duke shikuar produktet që janë të pranueshme për tretman pa doganë nën SPP.

2. Shiko çka eksporton Kosova jashtë vendit, që mund të jetë e pranueshme për tretman pa doganë nën SPP në SHBA.

3. Shiko çka eksportojnë fqinjët e Kosovës për në SHBA nën SPP.

14

Eksportet aktuale të KosovësEksportet aktuale të Kosovës

• Kosova tashmë eksporton disa Kosova tashmë eksporton disa produkte që mund të jenë të produkte që mund të jenë të pranueshme për tretman pa pranueshme për tretman pa doganë nën SPP.doganë nën SPP.

• Diapozitivi në vijim nxjerr në pah Diapozitivi në vijim nxjerr në pah disa kategori të eksporteve që disa kategori të eksporteve që përfshijnë produkte të pranueshme përfshijnë produkte të pranueshme nën SPP.nën SPP.

Eksportet aktuale për në BE që mund të jenë të pranueshme nën

SPP për në SHBA Pijet, si ujërat dhe lëngjet e

frutave Produktet minerale dhe kimike Makinat, aparatet dhe prodhimet

elektrike Metalet bazë dhe produktet e

metaleve bazë Pajisjet për transportim

16

Shfrytëzimi i SPP-së nga vendet Shfrytëzimi i SPP-së nga vendet fqinje fqinje (2008)(2008)

KroaciaKroacia (#23): (#23): $69.7 $69.7 milionë në eksporte që hynë në milionë në eksporte që hynë në

SHBA nën SPPSHBA nën SPP – 26% – 26% e të gjitha e të gjitha eksporteve për në SHBAeksporteve për në SHBA

MaqedoniaMaqedonia (#30) (#30): : $32 $32 milionë në eksporte që hynë në milionë në eksporte që hynë në

SHBA nën SPPSHBA nën SPP – 43% – 43% e të gjitha e të gjitha eksporteve të saj për në SHBAeksporteve të saj për në SHBA

17

Produktet e eksportuara nga Produktet e eksportuara nga fqinjët e Kosovës nën SPPfqinjët e Kosovës nën SPP

Kopër, borzilok dhe dragua të tharëKopër, borzilok dhe dragua të tharë ( (kursyerkursyer 1.9%) 1.9%) Erëza Erëza ((kursyerkursyer 1.9%) 1.9%) Yndyrë dhe vaj bimor Yndyrë dhe vaj bimor ((kursyerkursyer 3.2%) 3.2%) Ujë mineral dhe ujëra të tjeraUjë mineral dhe ujëra të tjera ( (kursyerkursyer 0.2 – 0.26 0.2 – 0.26 ctct/l)/l) Salca dhe preparateSalca dhe preparate ( (kursyerkursyer 6.4%) 6.4%) Çamçakëz Çamçakëz ((kursyerkursyer 4%) 4%) SupaSupa, , supa me lëng mishisupa me lëng mishi dhedhe preparatepreparate ( (kursyerkursyer 3.2%) 3.2%) Reçel Reçel ((kursyerkursyer 5.6%) 5.6%) Mjedra, manaferra, stafidhe të zeza dhe kulumbria të Mjedra, manaferra, stafidhe të zeza dhe kulumbria të

ngrira ngrira ((kursyerkursyer 4.5%) 4.5%) Maja aktive Maja aktive ((kursyerkursyer 6.4%) 6.4%)

18

Produktet e eksportuara nga Produktet e eksportuara nga fqinjët e Kosovës nën SPPfqinjët e Kosovës nën SPP

Veshje gëzofi dhe pajisje plotësuese Veshje gëzofi dhe pajisje plotësuese ((kursyerkursyer 4%) 4%) Mangan ferrosilic Mangan ferrosilic ((kursyerkursyer 3.9%) 3.9%) Tuba dhe gypa aliazhi me bazë bakri-zinku Tuba dhe gypa aliazhi me bazë bakri-zinku ((kursyerkursyer

1.4%)1.4%) Makina shpueseMakina shpuese ( (kursyerkursyer 4.2%) 4.2%) Pjesë për matjen dhe rregullimin e instrumentevePjesë për matjen dhe rregullimin e instrumenteve

((kursyerkursyer 1.7%) 1.7%) Kasaforta, dyer, dollapë të blinduar Kasaforta, dyer, dollapë të blinduar ((kursyerkursyer 3.8%) 3.8%) Artikuj të ndryshëm nga plumbiArtikuj të ndryshëm nga plumbi ( (kursyerkursyer 3%) 3%) Qafore ariQafore ari dhedhe stoli të tjera të çmuarastoli të tjera të çmuara ( (kursyerkursyer 5.5%) 5.5%)

Për më tepër informataPër më tepër informata Zyra e Përfaqësuesit të SHBA-së për Tregti Zyra e Përfaqësuesit të SHBA-së për Tregti

Ueb sajti për SPPUeb sajti për SPP:: http://www.ustr.gov/Trade_Development/Preference_Programs/GSP/Section_Index.html

Doganat dheDoganat dhe Mbrojtja KufitareMbrojtja Kufitare:: h http://www.customs.gov/xp/cgov/import/

FORMULARI DOGANOR FORMULARI DOGANOR 7501:7501: https://forms.customs.gov/customsrf/getformharness.asp?formName=cf-7501-form.xft

http://www.customs.treas.gov/xp/cgov/toolbox/ publicationspublications//

20

Për më tepër informataPër më tepër informata

Lista e tarifave të SHBA-sëLista e tarifave të SHBA-së::• http://www.usitc.gov/tata/hts

Departamenti i SHBA-së për Tregti Departamenti i SHBA-së për Tregti Qendra Informative për TregtiQendra Informative për Tregti::• http://www.trade.gov/td/tic/• EmailEmailii për këshillimpër këshillim: tic@ita.doc.gov: tic@ita.doc.gov

21

Programe të tjera të SPP-sëPrograme të tjera të SPP-sëhttp://www.unctad.org/Templates/Page.asp?intItemID=1418&lang=1OSEOSE vizitovizito http://www.unctad.org dhe dhe

shkruajshkruaj “GSP” “GSP” (SPP) (SPP) në dritaren në dritaren për kërkim në këndin e lartë për kërkim në këndin e lartë djathtë të faqes kryesoredjathtë të faqes kryesore

Faleminderit!Faleminderit!