Multi Systeem Behandeling voor

Kindermishandeling en

Verwaarlozing

Monique Slot

Utrecht, 7 november 2012

Opbouw presentatie

• Filmpje MST-CAN

• Uitleg over MST-CAN:

1.Werkwijze en achtergrond

2.In- en exclusiecriteria gezinnen

3.Specifieke behandelmodules

• Uitkomsten van eerste 10 gezinnen

• Casus 1

• Casus 2

• Conclusies: Werkt het? Wanneer wel en wanneer niet?

• Discussie en vragen

3

Filmpje over engagement bij MST-CAN

• Welk gevoel hebt u vooral bij het zien van dit filmpje?

• Hoe groot schat u het slagingspercentage in van de behandeling

na het zien van dit filmpje?

4

Wat is MST-CAN?

Multi System Therapy for Child Abuse and Neglect

-Een behandelmodel dat wordt toegepast bij gezinnen waar sprake

is van mishandeling of verwaarlozing

-Een behandeling voor ernstige problematiek in zeer complexe

gezinnen

-Een adaptatie van de reguliere MST

Swenson, C.C., Schaeffer, C.M., Henggeler, S.W., Faldowski, R., &

Mayhew, A.M. (2010). Multisystemic therapy for child abuse and

neglect: A randomized effectiveness trial. Journal of Family

Psychology, 24, 497-507.

Overzicht en achtergrond ontwikkeling van

MST-CAN

United States

• Start in 90-er jaren in Connecticut: (MST Building Stronger

Families) na 6 jaar wetenschappelijk onderzoek een evidenced-

based programma

• New York :voorjaar 2013, 8 nieuwe teams

Europa

• Engeland : Cambridgeshire (2009 en 2013)en Greenwich (2012)

• Zwitserland: Thurgau (2011)

• Nederland : Amsterdam (2011), nieuw team 2013?

• Zweden: voorjaar 2013, 2 nieuwe teams

Wat bieden wij?

• Intensieve gezinsbehandeling

• Caseload per therapeut: 3

• Alle gezinsleden worden mee behandeld (gemiddeld 5)

• Speciale nadruk op behandeling volwassenen

• Minimaal 3 behandelcontacten per week

• Bij het gezin thuis

• Gedurende 6 a 9 maanden

• Multisysteem: interventies op alle levensgebieden

Wie zijn het MST-CAN team?

• 3 fulltime gedragskundigen

• 1 fulltime maatschappelijk werker

• 1 parttime (20%) Kinder- & Jeugdpsychiater

• 1 fulltime supervisor

• Er is sprake van wekelijkse supervisie (1 ½ uur) en consultatie (1

½ uur) van het team ondersteund door de consultants vanuit

Amerika.

Foto’s MST-CAN team

Inclusie criteria:

Voor wie ?

• Gezinnen met kinderen tussen 6-17 jr.,waar sprake is van

kindermishandeling- of verwaarlozing

• Voorgaande hulpverlening heeft niet geholpen

• Melding < 180 dagen

• OTS

• Verwijzer: Bureau Jeugdzorg regio Amsterdam

• Behandeling richt zich primair op ouders/verzorgers

• Doel is voorkomen van uithuisplaatsing

Exclusiecriteria: voor wie niet?

• Niet voldoende Nederlands sprekend

• Geen eerdere hulpverlening geprobeerd

• Vrijwillig kader

• Aangemeld kind < 6 jr. of > 17jr

• Laatste melding is langer dan half jaar geleden

• Acute psychotische stoornis bij ouder

• Autisme bij ouders en/of kind

• IQ ouder < 75 mits…

Definitie Mishandeling

= Fysieke mishandeling is fysiek gedrag door een volwassene dat

leidt tot letsel aan het kind.

Signalen van mogelijk fysieke mishandeling zijn:

blauwe plekken, breuken, afdrukken van voorwerpen, vergiftiging,

bijten, doorelkaar schudden, aan het haar trekken, duwen, slaan,

gooien .

NB> Onderscheid tussen pedagogische tic en het veroorzaken van

letsel

= Het ontbreken van zorg voor het kind dat leidt tot schade of het

risico op schade.

Er is een gebrek aan het voldoen van basale zorg ; fysiek,

emotioneel, medisch, geestelijk en pedagogisch .

Signalen van mogelijke verwaarlozing zijn:

slechte persoonlijke hygiëne, vuile kleding, onvoldoende

eten/drinken, gebrek aan medische of geestelijke

gezondheidszorg, onvoldoende toezicht,verwaarlozing van de

fysieke omgeving, onvermogen om het kind naar school te laten

gaan; chronisch spijbelen, onvoldoende aandacht voor de

behoefte van het kind aan aandacht en affectie, partnergeweld in

aanwezigheid van het kind, toestemming aan het kind geven om

drugs of alcohol te gebruiken

Definitie Verwaarlozing

Doel van MST-CAN behandeling

• Een zo veilig mogelijke omgeving voor kinderen bewerkstelligen;

• Voorkomen van uithuisplaatsing kinderen

• In geval van uithuisplaatsing; terugkeer van het kind naar huis

mogelijk maken

• Ouders en netwerk in staat stellen zonder geweld/verwaarlozing

hun kinderen op te voeden

• Herstel van vertrouwen in hulpverlening

Behandelmodules MST-CAN:

• Veiligheidsplan gezin

• Functionele Analyse van het gebruik van geweld of fysieke

discipline

• Behandeling voor Agressiehantering

• Verslavingsbehandeling voor ouders-RBT

• Traumabehandeling voor ouders en kinderen

• Training in Communicatie- en Problem Solving binnen het gezin

• Clarificatie van het misbruik

en tevens:

• Medicamenteuze- en psychiatrische ondersteuning

• Schuldhulpverlening

De eerste 10 gezinnen

• Waar komen ze vandaan?

• Redenen verwijzing?

• Leeftijd en geslacht aangemeld kind?

• Kenmerken gezinnen?

Waar komen de verwijzingen vandaan?

Bureau Jeugdzorg Amsterdam

BJAA West

BJAA Zuid

BJAA Noord

4

3

1

BJAA Oost 1

Buiten Amsterdam 1

Reden Verwijzing

Verwijsgedrag Hoeveel gezinnen?

Mishandeling door broer

Mishandeling door moeder

Mishandeling door stiefvader

Mishandeling door beide ouders

Verwaarlozing door moeder

Verwaarlozing door beide ouders

2

1

1

2

5

1

Leeftijd en geslacht aangemeld kind

Kenmerken kind Aantal

Jongen 2

Meisje 8

8 jaar 1

9 jaar 1

14 jaar 5

15 jaar 3

Kenmerken gezinnen

• Uit alle lagen van de bevolking

• Verspreid over heel Amsterdam

• Gemiddelde leeftijd aangemeld kind: 13,2 jaar

• Nationaliteit: 5 x Nederland, 1 x Marokko,2 x Suriname,

1 x Molukken, 1 x Antillen

• Samenstelling gezinnen: 3 x alleenstaande moeders,4 x moeders met

stiefvaders,3 x gescheiden ouders

• Gemiddeld aantal kinderen per gezin: 2,9

• Middelenmisbruik door ouders: in 3 gezinnen

• Veel psychiatrie en psychopathologie

Diagnoses bij ouders en kinderen (in

totaal 40 DBC’s)

• Adhd 3

• Alcoholafhankelijkheid 4

• Cannabisafhankelijkheid 5

• Cocaineafhankelijkheid 1

• PTSS 10

• Stoornis in de impulsbeheersing 4

• Persoonlijkheidsstoornis (ouders) 7

• Hechtingsproblematiek 1

• Zwakbegaafdheid 2

• Dysthymie 1

• Oppositioneel opstandige gedragsstoornis 4

• Trichotillomanie 1

Huidige stand van zaken

• Aantal gezinnen in behandeling: 17, waarvan 10 afgesloten.

( Start in mei 2011;full caseload van 9 gezinnen per oktober 2011)

• Behandeling van alle gezinnen wordt gevolgd door middel van

wetenschappelijk onderzoek; van eerste 10 gezinnen zijn 4

complete begin- en eindmetingen

• Feedback van verwijzers tot nu toe positief

Resultaten MST-CAN behandeling

• Van 10 gezinnen hebben 7 gezinnen de behandeling volledig

afgemaakt.

• Redenen voortijdige beëindiging:

1. excessief marihuana gebruik door 14-jarige jongen bleef door het

gezin als individueel probleem gezien en benaderd

2.engagement met ouders mislukt vanwege ernstige vechtscheiding

(contact onderling bleef alleen mogelijk via rechtbank)

3.uitkomen van actief sexueel misbruik van 14 jarige dochter door

stiefvader; acute uithuisplaatsing kinderen

(4.opname meisje in gesloten instelling wegens voortdurend

weglopen )

Vervolg resultaten

• Resultaat van 7 complete behandelingen:

1.In 6 gezinnen is de mishandeling/verwaarlozing gestopt en is er

een plan voor sustainability

2.In 6 gezinnen is uithuisplaatsing voorkomen

3.In 6 gezinnen adviseert Bureau Jeugdzorg na de eindevaluatie

om de OTS op te heffen

4.2 verslavingsbehandelingen, waarvan 1 met detox

5.2 traumabehandelingen

6.2 complete Anger Management Trainingen

7.Aantal betrokken hulpverleners per gezin teruggebracht van

gemiddeld 15 naar 1 a 2

Casus 1

• Aangemeld meisje (8) met broertje (3)

• Wonen grotendeels bij moeder (28) en stiefvader (27) in

Amsterdam-Noord

• Weekendregeling met vader,stiefmoeder en oma (MM) ten zuiden

van Amstelveen

Verwijsredenen

• Verwaarlozing door ouders, wat blijkt uit slechte hygiëne in huis

(vies,plus 8 katten en 1 konijn)

• Het ontbreken van grenzen tav de kinderen,wat blijkt uit onveilige

situaties (laten slingeren van

schoonmaakmiddelen,pillen,pornobladen,softdrugs)

• Het ontbreken van leeftijdsadequate opvoeding, wat blijkt uit

meisje dat zelf haar ontbijt maakt, ontbreken van toilettraining bij

broertje (loopt rond in vieze luier)

• Ontbreken van adequaat toezicht door ouders, wat blijkt uit recent

incident waarbij meisje (vermoedelijk) in de bosjes is aangerand

door 15-jarige buurtgenoot; politieonderzoek is kortgeleden gestart

Start MST-CAN; samen doelen opstellen:

De Overarching Goals

• 1. er zijn geen nieuwe incidenten van sexueel misbruik door

andere mannen of jongens, wat blijkt uit verslagen van ouders,

stiefouders, school , politie en oma

• 2.moeder en stiefvader zijn in staat om de kinderen een veilige en

voorspelbare omgeving te bieden, wat blijkt uit het geven van

structuur, het stellen van duidelijke grenzen en adequaat toezicht

• 3.moeder en stiefvader weten wat er omgaat in het hoofd van hun

dochter en weten waarom zij soms slecht luistert naar stiefvader,

zodat zij haar beter kunnen helpen

• 4. moeder is in staat het huis schoon, opgeruimd en veilig te

houden, wat blijkt uit verslagen van ouders, stiefouders en oma

• 5.moeder leert omgaan met haar gevoelens van woede en

frustratie door het volgen van Anger Management Training.

Start MST-CAN : veiligheidsplan

Ouders:

• Altijd weten waar dochter is en met wie

• Dochter naar school halen en brengen

• Dochter nooit na het avondeten naar buiten laten gaan

• Dochter nooit alleen naar een winkel in het centrum laten gaan

voor een boodschap

• Dochter buiten laten spelen op het schoolplein ofwel op de

speelplaats aan het einde van de straat onder toezicht van een

volwassene

• Als ik dochter niet kan vinden, weet ik aan welke ouders ik kan

vragen waar ze is.

Dochter:

• Luisteren naar de regels van mama en stiefvader

Start MST-CAN: safety checklist

• Huis checken op aanwezigheid van drugs, wapens, medicijnen,

onveilige dingen in huis (loszittende stopcontacten etc.),

gevaarlijke huisdieren, inadequate videogames of Dvd's,gaten in

muren of deuren, vernielingen in huis na agressieve incidenten

• Uitkomst: softdrugs, pil, medicijnen, pornobladen in zicht van de

kinderen

• (Beperkt) alcohol was wel hoog op een kast weggezet

• Kinderkamers fantasierijk versierd en adequaat ingericht

• Voordeur en achterdeur te makkelijk toegankelijk (touwtje door de

brievenbus)

• Te groot aantal katten, gezien huidziekte van dochter (allergie)

Start MST-CAN: fitcircles maken over

verwijsgedrag

• Voor elke verwijsreden apart, wordt geanalyseerd samen met

ouders (en soms kinderen) wat de onderliggende “drivers” zijn, die

het probleemgedrag in stand houden.

Bv. Voor het probleem “ontbreken van toezicht” bleken o.a. de

volgende “drivers”:

• 1.vader veel afwezig door extra werk (inlossen schulden)

• 2. moeder ervaart weinig tijd voor zichzelf; geen zin in veel

bemoeienis met de kinderen

• 3.moeder is van mening dat kinderen zelf moeten ervaren waar

hun grenzen liggen

• 4.moeder gebruikt softdrugs;is niet alert

• 5. stiefvader vindt dat kinderen gewoon naar hem moeten

luisteren

Start MST CAN: problemen in kaart

brengen door therapeut

• Gesprekken met alle gezinsleden

• Gesprekken met school

• Fit circels

• Genogram: (familie)voorgeschiedenis

• Screening van alle gezinsleden door Kinder-&Jeugdpsychiater

• Vragenlijsten afnemen (CASE): traumasymptomen van de

kinderen

• NB: werken aan engagement!

MST-CAN: Intermediary Goals

• Iedere week evalueren van bereikte resultaat in supervisie

• Iedere week opstellen van nieuwe IG’s

• Evaluatie elke 3 maanden met gezin en gezinsmanager

• Bijstellen doelen, inschatten veiligheid

• Eindevaluatie

Beloop behandeling Casus 1

Gestart met:

• Opvoedondersteuning moeder en stiefvader

• Schuldhulpverlening stiefvader (crisiswerker)

• In kaart brengen druggebruik moeder en motiveren tot

behandeling (niet behaald)

Dan stagneert behandeling, doorbraak na evaluatie met

gezinsvoogd; UHP dreigt als ouders niet verder meewerken.

Vervolgens:

• Anger Management Training moeder en stiefvader

• Traumabehandeling dochter

Resultaten casus 1

Bij eindevaluatie:

• Alle doelen zijn behaald

• OTS wordt niet verlengd

• Ouders zijn zeer positief over Anger Management Training

• Traumabehandeling dochter met goed resultaat afgesloten

• Vader, stiefmoeder en oma rapporteren allen positieve

veranderingen

• Dochter is opener, ervaart meer gezinsleven en erbij te horen

• Bedankbrief moeder aan therapeut en consultants

Voor- en nameting BSI Mevr. V

Casus 2

• Surinaams gezin: meisje (14), broer (21), moeder (45), vader (47),

wonend in Amsterdam-West

• Op het moment van aanmelding wonen ouders nog bij elkaar;

gaan kort na aanvang behandeling definitief uit elkaar

Verwijsredenen

• Agressief gedrag (verbaal en fysiek) tussen alle gezinsleden

(moeder heeft vader aangevallen met een strijkijzer,ouders

bedreigen elkaar en zoon verbaal, zoon spuugt op dochter,

computer wordt stuk gemaakt)

• Gebrek aan controle en toezicht door ouders (kunnen geen

grenzen stellen, zoon neemt vaderrol op zich, ouders kunnen niet

ingrijpen bij ruzies)

• Relationele problemen tussen ouders (ouders communiceren

nauwelijks meer met elkaar, alleen nog schreeuwen en schelden)

• Financiële problemen (moeder heeft een schuld van 45.000 euro,

vader en zoon hebben ook financiële problemen).

Start MST-CAN: Overarching Goals

• Dochter wordt niet meer geconfronteerd met verbaal of fysiek

geweld in huis. Dit blijkt uit dat er niet meer met dingen gegooid

wordt of spullen kapot gemaakt worden. Gezinsleden zullen niet

slaan, bedreigen,uitschelden of bespugen.

• Gezinsleden vergroten hun communicatievaardigheden en

daardoor verdwijnen ruzies

• Ouders hebben de leiding in huis, nemen verantwoordelijkheid

voor de opvoeding van dochter,wat blijkt uit regels en structuur in

huis en toezicht op hun dochter

• Dochter behaalt succes op school, wat blijkt uit het uitblijven van

spijbelen, geen schorsing, en het overgaan naar de volgende klas.

Start MST-CAN

• Safetychecklist

• Veiligheidsplan

• Problemen in kaart brengen door fitcircles, gesprekken met

systeem, school, consulten psychiater etc. etc.

• Iedere week Intermediary goals, supervisie en consultatie

• En alsmaar werken aan Engagement

Beloop behandeling Casus 2

Gestart met:

• Opvoedondersteuning moeder

• Schuldhulpverlening moeder

• Echtscheiding ouders begeleiden, mn praktische ondersteuning

vader (huisvesting)

• Zoon betrekken bij behandeling (niet behaald)

Vervolgens:

• CASE dochter; geen indicatie traumabehandeling

• Anger Management Training moeder

• IQ meting vader: blijkt zwakbegaafd

• Excuus brief door beide ouders aan dochter

Resultaten behandeling Casus 2

• Allle doelen zijn behaald

• Ots wordt niet verlengd

• Moeder is zeer positief over Anger Management Training

• In huis duidelijke regels, er zijn geen ruzies meer

• Vader wordt doorverwezen voor vervolgbegeleiding op gebied van

huisvesting en praktische ondersteuning

• Dochter is overgegaan en behaalt goede resultaten op school

Voor- en nameting BSI Mevr R

Conclusies

• Wanneer werkt MST-CAN?

• Wanneer werkt MST-CAN niet?

• Waar zijn eventuele aanpassingen nodig?

Positieve werkzame factoren

• Duidelijk omschreven doelen,in concrete gedragstermen (niet

alles wordt opgelost)

• Vastgestelde eindtermijn (hogedrukpan, geen verlenging )

• Intensief, wordt ervaren als zeer betrokken

• 24-uurs bereikbaarheidsdienst

• Model is consistent en consequent (“streng”)

• Herstel van vertrouwen in eigen kunnen (succeservaringen)

• Leven zonder alcohol/drugs is ook leuk

• Bureau Jeugdzorg als “dwingend”kader ; helpt in het overwinnen

van moeilijke momenten

• De uiteindelijke “beloning”; opheffen OTS

Belemmerende factoren bij MST-CAN

behandeling

• Gezinsmanager onzichtbaar/onduidelijk/afwezig

• Wederzijdse verwachtingen verwijzer onrealistisch

• Drugs/alcohol worden gedoogd

• Taal

• Autisme ouder

• Gezin te beschadigd

• Vechtscheidingen

• Starten voordat OTS is uitgesproken

• Onervarenheid team

Tot Besluit

Vorige maand is het MST-CAN team genomineerd door MST-

Services voor de “Whatever It Takes “ Award.

Deze nominatie is voor teams/personen die zich aantoonbaar

buitengewoon verdienstelijk/ingezet hebben voor hun patiënten.

Wij zijn dan ook zeer trots op deze nominatie.

Voorjaar 2013 in Charleston wordt de uiteindelijke winnaar bekend

gemaakt.

Discussie en vragen

• Graag uw reacties op deze presentatie

• Zijn er aanleidingen voor aanpassingen, die kunnen leiden tot een

nog hoger succespercentage?

• MST-CAN vanuit een vrijwillig kader werkt niet, denken wij. Wat

vindt U?

• En alle andere zaken die er te binnen schieten

• Contact via monique.slot@deviersprong.nl

• Tel. 06-11602678