Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties

Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties Nathalie Schlattmann

Ramón Lindauer

Referaat DSM-5 17 november 2015

Inhoud •  prevalentie, gevolgen •  diagnostiek

ü  DSM-IV versus DSM-5 ü  instrumenten

•  behandeling ü  TF-CBT en EMDR: casuïstiek ü  evidentie




Prevalentie ingrijpende gebeurtenissen •  prevalentie ingrijpende gebeurtenissen voor

18de leeftijd: 14-67% •  aanmelding KJP-problematiek: 45% trauma •  Justitiële Jeugdinstellingen: 85 tot 90%

trauma •  prevalentie kindermishandeling (van IJzendoorn

e.a., 2007, Lamers-Winkelman e.a., 2007, Alink e.a., 2011): ü  circa 3% van de kinderen, één per klas ü met name verwaarlozing en geweld

Gevolgen jeugd - volwassenen •  niet ieder kind of volwassene ontwikkelt

traumaklachten - veerkracht •  prevalentie PTSS bij kinderen en jongeren

ongeveer 16-63% (Alisic e.a., 2014; Gabbay e.a., 2004)

Gevolgen jeugd - volwassenen •  afhankelijk van risico- en beschermende

factoren: ernst en type trauma, trauma voorgeschiedenis, geslacht, coping en gezinsfactoren

•  veerkracht

Gevolgen vroegkinderlijk trauma •  psychologische gevolgen •  sociaal-emotionele ontwikkeling •  cognitieve ontwikkeling •  fysieke gezondheid •  neurobiologische gevolgen

Gevolgen vroegkinderlijk trauma




DSM-IV en DSM-5 •  DSM-IV: PTSS in categorie

angststoornissen •  DSM-5: PTSS in categorie trauma- en

stressorgerelateerde stoornissen

DSM-IV en DSM-5 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen: •  reactieve hechtingsstoornis •  ontremd-sociaalcontactstoornis •  posttraumatische stressstoornis, ook ≤ 6 jaar •  acute stressstoornis •  aanpassingsstoornissen •  andere gespecifieerde trauma- of

stressorgerelateerde stoornis •  ongespecificeerde trauma- of stressorgerelateerde

stoornis



stoornis



stoornis

PTSS - DSM-IV •  A1(objectief): plotseling, feitelijke of dreiging

van dood of aantasting fysieke integriteit •  A2(subjectief): gevoel van hulpeloosheid,

angst, afschuw, machteloosheid

PTSS - DSM-5 •  A2 criterium verdwenen •  toevoeging bij aard van de blootstelling aan

de gebeurtenis: ü  indirect -‘van horen zeggen’: familie of goede

vriend, geweld of ongeval ü  herhaalde of extreme blootstelling aan aversieve

details van de gebeurtenis (meestal gebonden aan werk)

PTSS - DSM-5 PTSS DSM-‐5

B1. Recidiverende intrusieve pijnlijke herinneringen

B2. Recidiverende onaangename dromen

B3. Dissocia<eve reac<es: alsof gebeurtenis opnieuw plaatsvindt

B4. Intensieve lijdensdruk bij prikkels die lijken op gebeurtenis

B5. Duidelijke fysiologische reac<es op prikkels die lijken op gebeurtenis

C1. Vermijding pijnlijke herinneringen, gedachten of gevoelens

C2. Vermijding externe aspecten die aan gebeurtenis herinneren


D1. Onvermogen aspecten van gebeurtenis te herinneren

D2. Persisterende en overdreven nega<eve overtuigingen of verwach<ngen over zichzelf, anderen of de wereld

D3. Persisterende vertekende cogni<es over oorzaak of gevolg van de gebeurtenis

D4. Persisterende nega<eve gemoedstoestand

D5. Duidelijk verminderde belangstelling

D6. Gevoelens van onthech<ng of vervreemding van anderen

D7. Persisterend onvermogen posi<eve emo<es te ervaren


E1. Prikkelbaar gedrag en woede-‐uitbars<ngen

E2. Roekeloos of zelfdestruc<ef gedrag

E3. Hypervigilan<e

E4. Overdreven schrikreac<es

E5. Concentra<eproblemen

E6. Verstoring van slaap

PTSS - DSM-5 •  onderscheid tussen acute en chronische fase van

PTSS opgeheven •  toevoeging PTSS bij jonge kinderen •  duur stoornis langer dan één maand •  lijdensdruk of beperkingen •  specificeer:

ü  met dissociatieve symptomen (depersonalisatie en/of derealisatie)

ü  met uitgestelde expressie (minstens eerste zes maanden niet volledig voldaan aan criteria)

PTSS - DSM-IV en DSM-5 DSM-‐IV DSM-‐5

1 van 5 herbelevingssymptomen 1 van 5 herbelevingssymptomen

3 van 7 vermijdingssymptomen 1 van 2 vermijdingssymptomen

2 van 7 symptomen veranderingen in stemming en cogni<e

2 van 5 symptomen verhoogde prikkelbaarheid

2 van 6 symptomen verhoogde prikkelbaarheid

PTSS - DSM-IV en DSM-5 Hoeveel combinaties van PTSS-diagnose zijn er mogelijk in DSM-5? a: ruim 200 b: ruim 1000 c: ruim 3000 d: ruim 600.000

Galatzer-Levy & Bryant, 2013

PTSS - DSM-IV en DSM-5 Hoeveel combinaties van PTSS-diagnose zijn er mogelijk? DSM-IV: 79.794 combinaties DSM-5: 636.120 combinaties => heterogene diagnose versus co-morbiditeit!

Galatzer-Levy & Bryant, 2013

PTSS jonge kind DSM-5 •  A: gebeurtenis overkomt primaire verzorgers •  B: posttraumatische spel en dromen hoeven niet inhoudelijk

samen te hangen met traumatische gebeurtenis •  bij jonge kinderen alleen cluster C vermijden en negatieve

veranderingen in cognities (negatieve gemoedstoestand, verminderde belangstelling, teruggetrokken en afname positieve emoties), bij volwassenen cluster C en D

•  C: afname interesse spel •  cluster E = D: verhoogde prikkelbaarheid, hetzelfde behalve

roekeloos of zelfdestructief gedrag

Prevalentiecijfers PTSS-classificaties

Miller e.a., 2012; O’Donnell e.a., 2014

DSM-‐IV DSM-‐5

veteranen 30,3% 39,9%

burgers 5,4% 9,8%

ziekenhuis 5,9% 6,7%

Hechtingsstoornissen •  reactieve hechtingsstoornis, geremde type

DSM-IV => reactieve hechtingsstoornis DSM-5 •  reactieve hechtingsstoornis, ontremde type

DSM-IV => ontremd-sociaalcontactstoornis •  specifieer:

ü  persisterend (meer dan een jaar) ü  actuele ernst (alle symptomen, ernstig)

Nieuwe ontwikkeling Developmental Trauma Disorder Bedreigde ontwikkeling en disregulatie:

Ø  hechting Ø  (neuro)biologie Ø  emotieregulatie Ø  sociale relaties Ø  agressieregulatie/gedragscontrole Ø  zelfbeeld Ø  cognitieve schema’s

Trauma screeningslijst - kindversie

http://www.childrenandwar.org

Trauma screeningslijst - ouderversie

http://www.childrenandwar.org

Diagnostiek - kind Klinische interviews:

•  CAPS-CA: PTSS

•  DIPA: brede diagnostiek, jonge kind, afname ouders •  ADIS-C/P: angststoornissen •  K-SADS: angststoornissen

Diagnostiek - kind Klinische interviews:

•  CAPS-CA: PTSS •  ADIS-C/P: angststoornissen •  K-SADS: angststoornissen




Complex trauma Fasegerichte behandeling •  veiligheid (Signs of Safety) •  stabilisatie en motivatie •  verwerking van herinneringen •  herstel van verbondenheid

Stabiliseren of direct verwerken? •  stabilisatie is nodig omdat

kinderen die blootgesteld zijn aan langdurige stress cognitief nog niet in staat zijn om te profiteren van therapieën die een beroep doen op het herkennen en reguleren van emoties, cognitieve vaardigheden en taal

•  het verwerken van een nare gebeurtenis brengt rust in het stresssysteem en leert het kind emoties te reguleren, waardoor een kind in staat is zich verder te ontwikkelen

Stabiliseren

Affect management opvoeder

Afstemming Consistente respons

Rou<nes en rituelen

Affect iden<fica<e

Affect modula<e

Affect expressie

Execu<eve func<es

ZelZeeld iden<teit

Trauma verwerking en integra<e

Hechting

Zelfregulatie

Competentie

Blaustein en Kinniburgh, 2010

Verwerken EMDR Activering neurale netwerk

- vertellen verhaal - herinnering van naarste beeld - negatieve disfunctionele cognitie - emotie - SUD - fysieke sensatie

TF-CBT - Psychoeducatie - Relaxatie - Affectmodulatie - Cognities - Traumaverhaal - In vivo controle over reminders - Combinatiesessies - En nu naar de toekomst

Onderzoek - behandeleffecten

Julia Diehle, 2012

n=23 n=25

Effecten van verwerking Densensitisatie het verhaal wordt minder beladen voor kinderen,

de beelden worden minder naar Narratief

het geeft kinderen een narratief. Het verhaal heeft een kop en een staart gekregen

Blikverruimend het verruimt hun blik, maakt nieuwsgierig naar antwoorden, naar

andere visies Negatieve cognities maken plaats voor positieve cognities

het zorgt voor een cognitieve shift Groei

het opent de weg naar posttraumatische groei

TF-CBT •  Cohen, Mannarino & Deblinger •  meerdere gerandomiseerde trials

Centrum voor Trauma en Gezin

[email protected] [email protected]

Telefonisch spreekuur: •  maandag t./m. donderdag •  van 13.00 tot 14.00 uur •  telefoonnummer: 020-8901000,

Traumaspreekuur

Documents

Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties