- Muhasebe Analizleri - Finansman Faaliyetlerinin Analizi ... · Muhasebe farklılıklarının finansal tablolarda belirsizlikler yaratabilme ihtimali muhasebe riski denir. Örneğin,

Öğr. Gör. Murat KEÇECİOĞLU

Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2012 – 2013 Bahar Yarıyılı

- Muhasebe Analizleri - Finansman Faaliyetlerinin Analizi - Yatırım Faaliyetlerinin Analizi - İşletme Faaliyetlerinin Analizi

İşletmelerin yapmış oldukları faaliyetlerin işletmenin finansal durumuna ve faaliyet sonuçlarına olan etkisini muhasebe aracılığıyla ilgili taraflara yansıtmaktadır.

Muhasebe analizleri, işletmenin muhasebe sisteminin işletmede gerçekleşen faaliyetleri ne ölçüde yansıtabildiğinin değerlendirilmesidir.

2

İşletmenin Dili Muhasebe

Bu değerlendirme;

İşletmenin faaliyetlerinin incelenmesi,

Muhasebe politikalarının finansal tablolar üzerindeki etkisinin belirlenmesi

Finansal tabloların faaliyetleri hem daha doğru bir biçimde yansıtmasının sağlanması

Finansal tabloların analize hazır hale getirilmesi

için yapılmaktadır.

3

İşletmenin Dili

İşletmeyle ilgili karar verecek olan taraflar, işletmenin finansal durum ve faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgileri finansal tablolardan elde ederler.

Finansal analizin en temel kaynağını finansal tablolar oluşturur.

Sağlıklı bir finansal analiz, analiz edilen finansal tabloların güvenilirliğiyle ve muhasebe analizlerinin kalitesiyle doğrudan ilişkilidir.

4

İşletme Dilini İyi Konuşmak

Finansal nitelikli işlemlerin kaydedilmesinde nakit esası yerine tahakkuk esasının benimsenmiş olması ve finansal tabloların çok çeşitli bilgi kullanıcısı için hazırlanıyor olması muhasebe analizlerini ortaya çıkaran temel sebeplerdir.

Tahakkuk Esası: Finansal nitelikli olayların etkileri nakit hareketinin gerçekleştiği tarihte değil de işlemin gerçekleştiği tarihte kayda alınmasıdır. Hasılat, satış gerçekleştiğinde; gider ise oluştuğunda kayda alınır.

Nakit esası : Tahakkuk esasının karşıtıdır. işlemlerin gerçekleşmesi yerine nakit hareketlerinin gerçekleştiği tarihler esastır.

5

TAHAKKUK ESASI VE NAKİT ESASI

Hasılat ve giderin oluştukları dönemde kayıt altına alınması, muhasebenin temel kavramlarından birisi olan dönemsellik kavramının ruhuna uygun olarak, hasılat ve giderleri eşleştirebilme olanağı yaratmaktadır.

Dönemsellik kavramı, işletmenin sonsuz olarak kabul edilen yaşamının finansal raporlama amacıyla belirli zaman dilimlerine bölünmesidir.

6


2010 Bilançosu 2011 Bilançosu 2012 Bilançosu

Bağımsız faaliyet dönemleri

Nakit esasına göre muhasebeleştirmede ise mal ve hizmet satışlarından sağlanan hasılat, nakit tahsilatın yapıldığı dönemde; mal, sigorta, ücret, elektrik vb. unsurlar için yapılan giderler de nakit çıkışlarının gerçekleştiği dönemde muhasebeleştirilmektedir.

Bu şekilde yapılan muhasebe işlemleri sonucunda dönemin sonucunun (kâr veya zarar) doğru bir şekilde belirlenebilme olasılığı ortadan kalkabilir.

Nakit esasının bir diğer etkisi de hasılatın kayda alınacağı zamanı ertelemesiyle ilgilidir.

7


Tahakkuk esasında hasılatın elde edilmesi için malın satılması yeterli iken nakit esasında hasılatın elde edildiği dönem, tahsilatın yapıldığı dönemdir. Bu durumda hasılat ortaya çıktığı dönemden farklı bir dönemde raporlanabilir. Bir örnekle görelim.

A işletmesi 1 Haziran 2012 tarihinde inşaat faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulmuştur. Haziran ayı içinde gelen bir siparişi değerlendiren işletme, 750.000 liraya üç katlı prefabrik bir konut yapım işini almıştır.

Haziran ayında inşaata başlayan işletme, çeşitli giderleri için 400.000 lira borçlanmıştır.

Haziran ayı sonunda konut, müşteriye teslim edilmiştir.

Temmuz ayı içerisinde işletme, müşterisinden, sipariş bedeli olan 750.000 lirayı tahsil etmiş, 400.000 lira tutarındaki borcunu da Ağustos ayı içerisinde ödemiştir.

8


Örneğimizde yer alan veriler doğrultusunda A işletmesinin Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarına ilişkin gelir tablosu :

9


Ancak muhasebede sonuç kadar, sonucu oluşturan faaliyetlerin gerçekleştikleri dönemler itibarıyla finansal tablolara yansıtılmaları önemlidir.

üç aylık toplamlar nakit esası ve

tahakkuk esası aynı sonucu verir.

Örneğimizde yer alan veriler doğrultusunda A işletmesinin Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarına ilişkin gelir tablosu :

10


Muhasebe analizlerinin yapılmasının diğer bir sebebi de finansal tabloların farklı kullanıcılar için hazırlanmasıdır.

Farklı kullanıcılarının ve tarafların ihtiyaç duyduğu finansal bilginin üretilebilmesi için bazı düzenlemelerin yapılması gerekebilmektedir.

Bu düzenlemelerin yapılmasının nedeni de muhasebe farklılıklarının finansal tablolar üzerindeki etkileridir.

11

MUHASEBELEŞTİRMEDEKİ FARKLILIKLAR

Muhasebe farklılıklarının finansal tablolarda belirsizlikler yaratabilme ihtimali muhasebe riski denir.

Örneğin, amortisman hesaplanmasında farklı yöntemler kullanılması sonucunda amortisman gideri büyüklüğü farklılık gösterecektir. Birikmiş amortisman büyüklüğü de farklı olacağından bilançonun aktif

(varlık) toplamına yansıması farklı büyüklüklerde olacaktır. Bu durum gelir tablosunu da etkileyecektir.

Amortisman hesaplama yönteminde yapılacak olan bir değişiklik yıllık amortisman gideri büyüklüğünde değişme yaratacağından gelirin büyüklüğünün beklenenden farklı çıkmasına yol açacaktır.

Tahminde yapılacak hatalar da bilançolarda farklılıklar yaratabilecektir. 12

MUHASEBE RİSKİ

işletmeler, amaçlarına ulaşabilmek için çeşitli faaliyetlerde bulunurlar. Bu faaliyetlerin özetleri, finansal tablolar aracılığıyla ilgili kullanıcılarına iletilir.

Muhasebe analizleri kapsamında finansal tablolarda yer alan faaliyetler temel olarak üç faaliyet grubunda özetlenmiştir.

Finansman Faaliyetleri

Yatırım Faaliyetleri

İşletme (Üretim-Satış) Faaliyetleridir.

13

FAALİYET TÜRLERİ

İşletmeler, faaliyetlerini yerine getirmek amacıyla bir takım varlıklara sahip olmak zorundadır.

işletmenin sahip olduğu bu varlıklar temel olarak iki kaynaktan finanse edilir. Kaynaklar, varlıkların ne şekilde finanse edildiğini göstermektedir.

Yabancı kaynaklar

Özkaynaklar

- Öz kaynak ağırlıklı çalışma politikası

- Yabancı kaynak ağırlıklı çalışma politikası

Hangisi alacaklılar açısından güvenli ?

14

Finansman Faaliyetlerinin Analizi

İşletmeler, faaliyetlerini yerine getirmek amacıyla bir takım varlıklara sahip olmak zorundadır.

işletmenin sahip olduğu bu varlıklar temel olarak iki kaynaktan finanse edilir. Kaynaklar, varlıkların ne şekilde finanse edildiğini göstermektedir.

Yabancı kaynaklar

Özkaynaklar

- Öz kaynak ağırlıklı çalışma politikası (ortakların varlığının ağırlığı)

- Yabancı kaynak ağırlıklı çalışma politikası (hissedarların ağırlığı)

Hangisi alacaklılar açısından güvenli ?

15


Borçlanarak finansman politikasının tercih edilmesinin altında yatan etken, daha az özkaynak sağlanarak yüksek kârlılık elde edilmesi, böylelikle hisse başına kârın yüksek olmasının sağlanmasıdır.

Borçlanarak finansman; faaliyetlerin aksaması, yabancı kaynakların payının yüksek olmasından dolayı yeni kaynak bulunamaması, faiz giderlerinin özkaynak ağırlıklı çalışan işletmelere göre daha yüksek olması gibi olumsuzlukları ve riskleri taşımaktadır.

Kısaca yabancı kaynak ağırlıklı çalışan işletmelerin riski yüksektir.

16


Yabancı kaynaklar vadelerine göre kısa vadeli yabancı kaynaklar ve uzun vadeli yabancı kaynaklar olarak iki grubu ayrılır.

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: Bir yıl içinde ödenecek borçlardan oluşur. Bu kapsamda hem borcun doğduğu tarihten itibaren en fazla bir yıl vadeli olan borçlar hem de borcun doğduğu an itibarıyla vadeleri bir yılın üzerinde olan ancak bilanço tarihinde vadeleri bir yılın altına inmiş olan uzun vadeli borçlar yer alır.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar: Vadeleri bir yılın üzerinde olan veya bir faaliyet döneminden (hangisi uzunsa) sonraki dönemlerde ödenecek olan borçlardır. Uzun vadeli yabancı kaynaklar temel olarak finansal borçlar, ticari borçlar ile borç ve gider karşılıkları gibi bir defada değil de vadeye yayılan ödeme unsurlarından oluşur.

17

YABANCI KAYNAKLAR

Yabancı kaynaklar işletmenin varlıklarını finanse etmek için kullanılmaktadır. Dolayısıyla yabancı kaynak kullanımı işletmenin varlıklarında değişim yaratmaktadır.

1- Kullanılan kısa vadeli borçlardan bazıları aktife hem nakit girişi sağlar hem de aktiften nakit çıkışına sebep olur.

Örn: Nakit çıkışları, kullanılan borcun faizini de içerdiğinden nakit girişlerinden daha fazla olmaktadır.

2- Kimi kısa vadeli borçlar aktife stok girişi sağlarken vadeleri geldiğinde aktiften nakit çıkışına sebep olmaktadır.

Örn: Kredili olarak ticari mal alan bir işletmenin aktifinde stok artışı (ticari borç doğar şeklinde) gerçekleşmektedir.

18

Yabancı kaynakların analiz açısından önemi

3- Bazı kısa vadeli borçlar aktife nakit girişi sağlarken vadeleri geldiğinde aktiften stok çıkışına sebep olurlar.

Örn: Bir ürünün üretilmesi için alınan avans nakit girişi yaratırken borcun ödenmesi ürün teslimi şeklinde olacağından, aktiften nakit değil stok çıkışına sebep olacaktır.

4- Kısa vadeli borçlardan bazıları aktife nakit girişi sağlamakta ama buna karşılık aktiften doğrudan bir çıkışa sebep olmamaktadır.

Örn: Gelecek aylara ait gelirler, aktife nakit girişi sağlamakta, karşılığı gelir tablosundaki bir hasılata (örneğin satışlar, kira gelirleri...) dönüşmektedir.

19


5- Aktife doğrudan bir giriş yaratmadığı hâlde aktiften nakit çıkışına yol açan borç türleri de vardır.

Örn: İşletmenin devlete olan vergi borçlar›, sosyal güvenlik kurumuna olan prim borçları buna örnek olarak verilebilir.

6- Aktife nakit girişi yaratmayan ve aynı zamanda da aktiften nakit çıkışına yol açmayan borç unsurları da bulunmaktadır.

Örn: Vergi karşılıkları, mali kâr üzerinden hesaplanmakta ve sonrasında bir başka borç unsuru olan Ödenecek Vergi ve Fonlara dönüşmektedir. Borç grubu kendi içinde dönüşüm gösterdiğinden aktifi etkilememektedir.

20


Kısa vadeli yabancı kaynakların hangi borç türlerinden oluştuğunun bilinmesi dönen varlıkların yapılanması (kompozisyonu) açısından da önemlidir.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar dönen varlıklarla ödeneceği için dönen varlıklar kapsamında yer alan varlıkların hem tür hem de tutar olarak kısa vadeli borçlarla uyumlu olması gerekmektedir.

21


Amiyene tabirle alacağınız borcunuzu karşılamalıdır.

Uzun vadeli borçlar da işletmenin aktifini finanse etmektedir. Ödemeler işletmenin yatırım gücü ve kârlılığıyla ilgilidir.

Maddi duran varlıkların duran varlıklar içindeki payının duran varlıkların diğer unsurlarına göre çok daha yüksek olmasından dolayı yatırım gücü, maddi duran varlıkların amortisman giderlerinin işletmenin elde ettiği kârla karşılanmasıyla ilgilidir.

Diğer bir ifadeyle işletme en azından amortisman giderleri kadar kâr elde etmelidir.

22


İşletmelerin sıklıkla kullandığı finansman tekniklerinden birisidir. Finansal kiralama işlemi, kiralayan ve kiracı (kullanıcı) arasındaki finansal kiralama sözleşmesiyle hayata geçmektedir.

Bu sözleşmede yer alan koşullara göre kiracı, kiralayanın sahip olduğu bir maddi duran varlığı kullanma hakkına sahip olmakta, bu kullanım hakkı karşılığında da kiracı, kiralayana kira ödemesi yapmaktadır.

Finansal kiralama işlemleri ülkemizde 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu ile yasal bir zemine kavuşmuştur.

4842 Nolu “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ilişkin Kanun’la Vergi Usul Kanunu’na eklenen mükerrer 290. madde ile finansal kiralama işlemine ilişkin değerleme hükümleri düzenlenmiştir.

23

Finansal Kiralama (Leasing)

Finansal kiralama işleminde kiracı, gelir tablosunda kiraların faize ilişkin kısmını ve amortisman giderlerini gösterecektir.

Bilançoda ise kullanım hakkını gösteren kalemi maddi olmayan duran varlıklarda, kiralama sözleşmesinden doğan yükümlülüğünü ise yabancı kaynaklarda gösterecektir.

Tek düzen hesap planında kiracı açısından finansal kiralama işleminde;

301 – 401 Finansal Kiralama işleminden Borçlar Hesabı

302 – 402 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borç Maliyetleri(-) Hesabı

260 – Haklar Hesabı

268 – Birikmiş Amortismanlar Hesabı kullanılır.

24


A işletmesi 1.000.000 lira tutarındaki bir duran varlık için finansal kira sözleşmesi yapmıştır. Yapılan kira sözleşmesinden (TMS 17) ve ödeme planından elde edilen bilgiler şu şekildedir;

Varlık Cinsi : Makina

Varlık Tutarı : 1.000.000 lira

Ödeme Süresi : 24 ay

Faydalı Ömür : 10 yıl

25


Kiracı A işletmesinin muhasebe kayıtları ise şu şekilde oluşacaktır.

26


27

28

TMS 17 Kiralama işlemleri Standardına göre finansal kiralama, bir varlığın mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan her türlü risk ve yararların kiracıya devredildiği bir sözleşmedir.

29

Haftaya …

Documents

- Muhasebe Analizleri - Finansman Faaliyetlerinin Analizi ... · Muhasebe farklılıklarının finansal tablolarda belirsizlikler yaratabilme ihtimali muhasebe riski denir. Örneğin,