Phí Thị Hiếu và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 21 - 25

21

MỨC ĐỘ STRESS TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

CỦA SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM – ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

Phí Thị Hiếu*, Phạm Thị Quý

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT Trong bài báo, các tác giả đề cập đến sự cần thiết của việc nghiên cứu stress trong hoạt động học

tập của sinh viên. Kết quả nghiên cứu cho thấy sinh viên trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái

Nguyên có stress ở các mức độ khác nhau. Những biểu hiện stress ở những sinh viên này rất đa

dạng, bao gồm cả biểu hiện về mặt sinh lý và tâm lý. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến stress trong

học tập của sinh viên. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, các tác giả đã đề xuất một số biện pháp

nhằm giúp sinh viên giảm thiểu và giải toả sự căng thẳng để nâng cao sức khoẻ thể chất, tinh thần

cũng nhƣ kết quả học tập, rèn luyện của họ.

Từ khoá: Stress, hoạt động học tập, sinh viên, mức độ stress, biểu hiện stress

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Xã hội loài ngƣời ngày càng phát triển cùng

với sự phát triển của khoa học kỹ thuật trên

nhiều lĩnh vực. Đời sống tâm lý của con

ngƣời cũng ngày càng phong phú và đa dạng

để thích nghi với môi trƣờng sống luôn thay

đổi. Hàng ngày, con ngƣời phải đối mặt với

nhiều sự kiện, nhiều biến cố xảy ra xung

quanh họ, phải đƣơng đầu với nhiều tình

huống khó khăn phức tạp khác nhau. Do đó,

bất cứ ai cũng có thể bị stress - trạng thái

căng thẳng về tâm lý với các mức độ khác

nhau. Vì thế, việc hiểu biết về stress và ảnh

hƣởng của nó đối với cuộc sống của con

ngƣời là vô cùng cần thiết. Hoạt động học tập

của sinh viên ở trƣờng đại học là hoạt động

mang tính chất nghiên cứu. Hơn nữa, ngày

nay, các trƣờng đại học đã chuyển từ phƣơng

thức đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo

học chế tín chỉ. Những thay đổi trong hoạt

động học tập ở bậc đại học so với bậc phổ

thông và môi trƣờng sống khiến cho sinh viên

gặp phải nhiều khó khăn. Điều đó có thể dẫn

tới căng thẳng về tâm lý, ảnh hƣởng tới hiệu

quả hoạt động học tập và rèn luyện của sinh

viên. Vì vậy, nghiên cứu mức độ, nguyên

nhân dẫn đến stress ở sinh viên trong hoạt

động học tập, giúp họ có nhận thức đúng đắn

về stress, có cách ứng phó phù hợp với tác

* Tel: 0165 6634388, Email: hieusptn@gmail.com

nhân gây ra stress và biết giải tỏa stress để

nâng cao hiệu quả học tập là việc làm cấp

thiết. Trong bài báo này, chúng tôi xin trình

bày một số kết quả nghiên cứu về mức độ

stress trong hoạt động học tập của sinh viên

trƣờng Đại học sƣ phạm – Đại học Thái

Nguyên (ĐHSP – ĐHTN) và những nguyên

nhân gây ra nó.

Phƣơng pháp nghiên cứu: Chúng tôi sử dụng

phối hợp các phƣơng pháp nghiên cứu: điều

tra bằng anket, đàm thoại, phỏng vấn sâu,

toán thống kê… để xử lý kết quả nghiên cứu.

Khách thể khảo sát: 207 sinh viên năm thứ

nhất và năm thứ ba các khoa tự nhiên (Toán,

Lý, Hoá, Sinh) và xã hội (Văn, Sử, Địa, Tâm

lý – Giáo dục, Giáo dục chính trị) của trƣờng

ĐHSP – ĐHTN.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Thực trạng mức độ stress trong hoạt động

học tập của sinh viên trƣờng Đại học Sƣ

phạm - ĐHTN

Để tìm hiểu mức độ stress trong hoạt động

học tập của sinh viên, chúng tôi đặt câu hỏi:

“Trong quá trình học tập, bạn có cảm thấy

căng thẳng tâm lý không?” và đề nghị họ

đánh dấu vào một trong số 4 mức độ mà

chúng tôi đƣa ra: rất căng thẳng (RCT), căng

thẳng (CT), ít căng thẳng (ICT), không căng

thẳng (KCT). Kết quả khảo sát đƣợc thể hiện

ở bảng 1.

Phí Thị Hiếu và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 21 - 25

22

Bảng 1. Mức độ stress trong hoạt động học tập của sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN

Khoa Giới tính

Mức độ stress

RCT CT

ICT

KCT

SL % SL % SL % SL %

Khoa Tự

nhiên

Nam (N=42) 4 9.5 26 61.9 12 28.6 0 0

Nữ (N=69) 11 15.9 37 53.6 21 30.4 0 0

Chung (N=111) 15 13.5 63 56.8 33 29.7 0 0

Khoa Xã

hội

Nam (N=17) 0 0 8 47.1 8 47.1 1 5.9

Nữ (N=79) 13 16.5 46 58.2 19 24.1 1 1.3

Chung (N=96) 13 13.5 54 56.2 27 28.1 2 2.1

Chung

Nam (N=59) 4 6.8 34 57.6 20 33.9 1 1.7

Nữ (N=148) 24 16.2 83 56.1 40 27.0 1 0.7

N=207 28 13.5 117 56.5 60 29.0 2 1.0

Bảng 2: Các biểu hiện về stress trong hoạt động học tập của sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN

Biểu

hiện

Khoa tự nhiên

(N=111)

Khoa xã hội

(N=96)

Tổng

điểm

Điểm

trung

bình

Thứ

bậc

RTX

(%)

TX

(%)

TT

(%)

KBG RTX

(%)

TX

(%)

TT

(%)

KBG

(%)

1 8.1 32.4 59.5 0 11.5 28.1 59.4 1.0 516 2.49 1

2 4.5 18.9 66.7 9.9 10.4 51.5 34.4 4.2 447 2.15 8

3 2.7 28.8 55.0 13.5 15.1 21.9 51.0 15.6 465 2.24 7

4 2.7 13.5 75.7 8.1 3.1 16.7 69.8 4.8 438 2.11 9

5 6.3 28.8 56.8 8.1 11.5 24.0 53.1 11.5 479 2.31 5

6 2.9 6.3 22.2 41.4 6.2 6.2 49.0 38.5 485 2.34 3

7 1.8 9.9 53.2 35.1 6.2 8.3 51.0 34.4 485 2.34 3

8 9.0 27.9 57.7 5.4 9.0 27.9 57.7 11.5 472 2.28 6

9 5.4 27.0 67.6 6.3 9.0 27.9 57.7 12.5 514 2.48 2

10 12.6 36.0 36.9 14.4 18.8 27.1 39.6 14.6 436 2.09 10

Ghi chú: 1.Tôi lo lắng, bối rối vì một điều gì đó xảy ra không theo mong đợi 2.Nhìn thấy sách vở là tôi đau

đầu 3.Tôi run và toát mồ hôi khi phải trình bày một điều gì đó 4.Tinh thần không thoải mái 5.Trí nhớ của

tôi giảm sút, thường xuyên bị quên 6. Tôi cảm thấy tâm trạng trống rỗng, cuộc sống không còn ý nghĩa và

giá trị 7. Tôi suy nghĩ mọi việc theo hướng tiêu cực 8. Khó tập trung chú ý trong học tập 9. Hay cáu giận,

khó chịu với sự ồn ào 10. Ban đêm thường mất ngủ và buổi sáng thường khó thức dậy.

Kết quả bảng 1 cho thấy: Có tới 2/3 sinh viên

trƣờng ĐHSP - ĐHTN có mức độ stress cao

(RCT – 13.5%, CT- 56.5%). Đây là thực tế

đáng lo ngại bởi lẽ nó ảnh hƣởng đến cả sức

khỏe thể chất và tinh thần của sinh viên, đòi

hỏi sinh viên phải biết cách giải toả sự căng

thẳng, tạo ra sự cân bằng tâm lý.

So sánh mức độ stress giữa sinh viên các khoa

tự nhiên và xã hội chúng tôi thấy tỷ lệ phần

trăm các mức độ là tƣơng đƣơng nhau.

Kết quả khảo sát cho thấy, mức độ stress ở

sinh viên nam so với sinh viên nữ có sự khác

biệt nhất định, đặc biệt là ở mức độ RCT (tỷ

lệ tƣơng ứng là 6.8% và 16.2%). Có thể nói

tính chất giới tính thể hiện rất rõ trong sự

khác biệt này. Sinh viên nữ thƣờng hay lo

lắng, suy nghĩ sâu sắc về các vấn đề trong

cuộc sống, đặc biệt trong học tập, họ thƣờng

lo lắng đến kết quả học tập nhiều hơn sinh

viên nam.

Thực trạng các biểu hiện về stress trong

hoạt động học tập của sinh viên trƣờng

ĐHSP – ĐHTN

Chúng tôi tiếp tục sử dụng hệ thống các câu

hỏi đóng để tìm hiểu các biểu hiện stress

trong hoạt động học tập của sinh viên. Các

biểu hiện về stress đƣợc đánh giá qua 4 mức

độ với số điểm tƣơng ứng là: Rất thƣờng

xuyên (RTX) – 4 điểm, thƣờng xuyên (TX) –

3 điểm, thỉnh thoảng (TT) – 2 điểm, không

Phí Thị Hiếu và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 21 - 25

23

bao giờ (KBG) – 1 điểm. Những biểu hiện

tiêu biểu nhất đƣợc thể hiện ở bảng 2.

Kết quả bảng 2 cho thấy: Stress ở sinh viên

trƣờng ĐHSP – ĐHTN đƣợc biểu hiện ở cả

mặt sinh lý và tâm lý. Về mặt sinh lý, stress

đƣợc biểu hiện ở tình trạng sinh viên thƣờng

bị mất ngủ, đau đầu, mệt mỏi. Về mặt tâm lý,

sinh viên thƣờng cảm thấy lo lắng, bất an, trí

nhớ giảm sút, khả năng tập trung chú ý kém,

đặc biệt là ở họ nảy sinh ý nghĩ và cảm xúc

tiêu cực về thế giới. Biểu hiện thƣờng xuyên

hơn cả là sinh viên lo lắng, bối rối vì một điều

gì đó xảy ra không theo mong đợi

(ĐTB:2.49); hay cáu giận, khó chịu với sự ồn

ào (ĐTB:2.48); cảm thấy tâm trạng trống

rỗng, cuộc sống không còn ý nghĩa và giá trị

(ĐTB:2.34); nghĩ mọi việc theo hướng tiêu

cực (ĐTB:2.34). Những biểu hiện tiêu cực

này đồng thời cho thấy tác hại của stress đối

với sức khoẻ thể chất và tinh thần của sinh

viên, ảnh hƣởng tới đời sống thƣờng ngày, tới

mối quan hệ của sinh viên với ngƣời khác, tới

hoạt động học tập và rèn luyện của họ. Vì

vậy, cần phải phát hiện nguyên nhân dẫn đến

tình trạng này để có cơ sở cho việc đề xuất

các biện pháp giúp sinh viên ứng phó có hiệu

quả với stress.

Nguyên nhân gây ra stress trong hoạt động

học tập của sinh viên trƣờng ĐHSP -

ĐHTN

Theo nghiên cứu của chúng tôi, có nhiều

nguyên nhân gây ra stress trong học tập của

sinh viên trƣờng ĐHSP – ĐH Thái Nguyên.

Những nguyên nhân này thuộc cả hai nhóm:

chủ quan và khách quan. Các nguyên nhân

tiêu biểu nhất đƣợc thống kê và thể hiện ở

bảng 3.

Nhóm nguyên nhân chủ quan:

Các nguyên nhân chủ quan gây ra stress trong

học tập của sinh viên đƣợc đánh giá với

những mức độ khác nhau (mức độ thƣờng

xuyên của các nguyên nhân là không đồng

đều: điểm trung bình phân bố từ 2.16 đến

2.76). Cụ thể: chưa có phương pháp học tập

phù hợp (ĐTB:2.76) là nguyên nhân cơ bản

nhất khiến cho sinh viên căng thẳng, khó

khăn trong việc lĩnh hội, ghi nhớ nội dung tri

thức và thực hiện các yêu cầu của giảng viên.

Hiện nay, phƣơng thức đào tạo theo học chế

tín chỉ đòi hỏi sinh viên phải tự học, tự nghiên

cứu là chủ yếu. Đây là những yêu cầu mới mẻ

đối với các em so với thời kỳ học ở trƣờng

phổ thông. Kỹ năng lựa chọn và đăng ký môn

học theo hệ thống tín chỉ chưa tốt (ĐTB:

2.16) và học chậm tiến độ do không đăng ký

học phần đúng thời hạn (ĐTB: 2.21) cũng là

những tác nhân gây stress ở sinh viên.

Nhóm nguyên nhân khách quan:

Kết quả điều tra cho thấy số các nguyên nhân

khách quan gây nên stress trong học tập của

sinh viên nhiều hơn các nguyên nhân chủ

quan. Nguyên nhân cơ bản nhất là do sinh

viên lo lắng về điểm số học tập (ĐTB:3.1) và

lo lắng về việc thi, kiểm tra (ĐTB: 3.07).

Thực trạng này cho thấy sinh viên còn chƣa

xác định đúng mục đích học tập – học để lấy

kiến thức phục vụ cho công tác giảng dạy sau

này. Nhiều sinh viên còn có tƣ tƣởng học vì

điểm số. Điều đó không chỉ gây căng thẳng

cho sinh viên trong quá trình học tập mà còn

có thể dẫn các em tới hành vi vi phạm quy

chế thi, kiểm tra… Vấn đề việc làm sau khi ra

trường (ĐTB: 2.89 điểm) xếp thứ 3 số các tác

nhân gây stress ở sinh viên. Hiện nay, sinh

viên tốt nghiệp ngành sƣ phạm rất khó xin

việc làm. Thực tế đó gây hoang mang, lo lắng

cho sinh viên về tƣơng lai nghề nghiệp của

mình. Sự kỳ vọng của gia đình vào kết quả

học tập của sinh viên (điểm trung bình: 2.63

điểm) cũng tạo nên những áp lực tâm lý, gây

căng thẳng cho các em. Ngoài ra, theo những

ngƣời đƣợc hỏi, nội dung tri thức quá dài

(ĐTB: 2.77), việc giảm giờ giảng trên lớp

nhưng khối lượng kiến thức tích lũy của

người học không giảm (ĐTB: 2.56 điểm),

những yêu cầu quá cao của giảng viên (ĐTB:

2.38 điểm), vấn đề kinh tế, sự chu cấp của gia

đình (điểm trung bình: 2.33 điểm) cùng các

nguyên nhân khác nhƣ quan hệ và thái độ của

các bạn trong lớp, áp lực vì không có bạn

thân để chia sẻ cũng là những nguyên nhân

gây nên trạng thái stress cho sinh viên. Trao

đổi và phỏng vấn sâu một số sinh viên cũng

cho chúng tôi những thông tin và kết quả

tƣơng tự.

Phí Thị Hiếu và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 21 - 25

24

Bảng 3: Nguyên nhân gây ra stress trong hoạt động học tập của sinh viên trường ĐHSP-ĐHTN

NHÓM

NGUYÊN NHÂN CÁC NGUYÊN NHÂN TỔNG

ĐIỂM

ĐIỂM

TRUNG

BÌNH

THỨ

BẬC

CHỦ

QUAN

1 Chƣa có phƣơng pháp học tập phù hợp 572 2.76 5

2 Kỹ năng lựa chọn và đăng ký môn học

theo hệ thống tín chỉ chƣa tốt

448 2.16 11

3 Học chậm tiến độ do không đăng ký

đúng thời hạn

459 2.21 10

KHÁCH

QUAN

1 Lo lắng về điểm số học tập 643 3.10 1

2 Lo lắng về việc thi, kiểm tra 637 3.07 2

3 Vấn đề việc làm sau khi ra trƣờng 600 2.89 3

4 Nội dung tri thức quá dài 576 2.77 4

5 Áp lực từ sự kỳ vọng của gia đình 532 2.63 6

6 Giảm thời gian học tập trên lớp nhƣng

khối lƣợng kiến thức tích lũy của

ngƣời học không giảm

530 2.56 7

7 Những yêu cầu quá cao của giảng viên 494 2.38 8

8 Khó khăn về vấn đề kinh tế, sự chu

cấp hàng tháng từ gia đình

409 2.33 9

KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT

Kết luận: Trong quá trình học tập, sinh viên

trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái

Nguyên luôn có trạng thái căng thẳng tâm lý

với những mức độ khác nhau. Có sự khác biệt

giữa sinh viên nam và nữ về mức độ của các

biểu hiện stress trong hoạt động học tập.

Nguyên nhân gây nên stress trong học tập của

sinh viên bao gồm cả những nguyên nhân chủ

quan và khách quan, trong đó những nguyên

nhân khách quan đƣợc sinh viên đánh giá là

những nguyên nhân chính.

Một số ý kiến đề xuất:

- Nhà trƣờng hình thành cho sinh viên động

cơ và mục đích học tập đúng đắn, hƣớng dẫn

các em những phƣơng pháp học tập có hiệu

quả; cố vấn học tập cần tận tuỵ trong công

việc, nhiệt tình hƣớng dẫn và hỗ trợ sinh viên

trong việc lựa chọn học phần, đăng ký khối

lƣợng học tập phù hợp

- Đoàn thanh niên và Hội sinh viên trong nhà

trƣờng cần tổ chức các câu lạc bộ, các lớp học

rèn luyện các kỹ năng sống, trong đó có các

kỹ năng quản lý cảm xúc, ứng phó với stress,

đồng thời tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa

phù hợp cho sinh viên tham gia

- Các thầy cô giáo cần gần gũi, quan tâm hơn

nữa đến đời sống tinh thần của sinh viên; lắng

nghe và chia sẻ tâm tƣ, nguyện vọng chính

đáng của các em; giúp các em giải tỏa những

vƣớng mắc, những khó khăn trong học tập và

đời sống

- Các bậc cha mẹ phải động viên khích lệ con

cái, không nên gây áp lực căng thẳng cho các

em trong quá trình học tập

- Bản thân sinh viên cần tích cực, chủ động

hơn trong quá trình học tập, xác định đúng

mục đích học tập, lập kế hoạch và tổ chức

việc học tập, sinh hoạt cá nhân, các hoạt động

thể thao, giải trí… một cách khoa học và lành

mạnh. Tất cả những điều đó giúp sinh viên có

thể ngăn ngừa, giải tỏa và làm giảm stress có

hại trong học tập của các em.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Phí Thị Hiếu (2006). Stress ở thiếu niên trong

quan hệ với cha mẹ. Luận văn thạc sĩ Tâm lý học,

ĐHSPHN.

2. Nguyễn Thị Hồng Khanh (2005). Căng thẳng

tâm lý và cách điều tiết. Nxb Y học, Hà Nội.

3. Đặng Phƣơng Kiệt (2004). Stress và sức khỏe.

Nxb Thanh niên, Hà Nội.

Phí Thị Hiếu và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 21 - 25

25

SUMMARY

STRESS LEVELS IN THE STUDY OF STUDENTS

OF THAI NGUYEN UNIVERSITY OF EDUCATION

Phi Thi Hieu

*, Pham Thi Quy

College of Education – TNU

In the article, the authors mention the necessity of stress study in students‟ learning. The study

results showed that students of Thai Nguyen University of Education have different levels of

stress. The manifestations of stress in these students are very multiform. There are many causes of

stress in student learning. Based on the results of study, the authors have proposed measures to

help students reduce stress and relieve to improve physical health, mental as well as learning

outcomes, training of them.

Keywords: Stress, learning, student, stress levels, stress expression

Ngày nhận bài:13/3/2014; Ngày phản biện:15/3/2014; Ngày duyệt đăng: 26/3/2014

Phản biện khoa học: TS. Phùng Thị Hằng – Trường Đại học Sư phạm - ĐHTN

* Tel: 0165 6634388, Email: hieusptn@gmail.com