Monitori i Zvucnici - Nikola Pokrajac

8/17/2019 Monitori i Zvucnici - Nikola Pokrajac

http://slidepdf.com/reader/full/monitori-i-zvucnici-nikola-pokrajac 1/17

JU SREDNJA ELEKTROTEHNIČKA ŠKOLA„VASO ALIGRUDIĆ“ – PODGORICA

STRUČNI RAD

MONITORI I ZVUČNICI

Mentor: Kandidat:

Prof.Violeta Rašković Nikola Pokrajac S4C

S A D R Ž A JStrana

Podgorica, Maj 2016.



Uvod ......................................................................................................................................................31. Monitor...............................................................................................................................................42. Podjela monitora................................................................................................................................5

2.1. Podjela monitora prema boji koju prikazuju................................................................................62.2. Podjela monitora prema veličini..................................................................................................6

3. Osnovne karakteristike monitora........................................................................................................4. !vučnik.............................................................................................................................................1"

4.1. #arakteristike zvučnika.............................................................................................................1"

5. $rste zvučnika .................................................................................................................................116. !vučni%i na računarima....................................................................................................................15

&iteratura..............................................................................................................................................1

UVOD



Monitori su neizostavni dio svako' kompjutersko' sistema. Predstavljajuvizuelnu vezu sa aplika%ijama i vitalna su komponenta u o%jenjivanju

kompletno' kvaliteta i kom(ora %ijelo' kompjutersko' sistema. #valitet slike seiz 'enera%ije u 'enera%iju pobolj)ava me*utim čovjek te+i da sliku dovede do

per(ek%ije.

Mo+da zato sto smo postavili nedosti+ne ideale. Mozda ,emo biti zadovoljni tek kada ekran zaista bude prozor u svijet- kada se slika koju 'ledamo zaista ne,erazlikovati od realnosti.

U ovome radu ,u objasniti sam pojam zvučnika- neke nje'ove osnovne

karakteristike- te ,u nabrojiti osnovne vrste zvučnika.Prema osnovnoj de(ini%iji zvučnik je elektromeanički pretvarač koji električnuener'iju pomo,u neko'- najče),e meaničko'- sistema /npr. membranom0

pretvara u akustičnu ener'iju- odnosno zvuk. !animljivo je istaknuti kako je prvi zvučnik bio napravljen za potrebe tele(onske slu)ali%e koju je patentirao Alexander Graham Bell davne 16. 'odine. Me*utim zvučnike slične onedana)njim sa pomičnom zavojni%om patentirali su 124. 'odine dvamerikan%a- Chester W. Rice i Edward W. Kellog .

1. MONITOSR

M



onitor je osnovni izlazni ure*aj računara- tako da ima primarnu ulo'u uinterak%iji sa korisnikom. Ubrzanim razvojem P računara- tekstualni mod

komunika%ije je zamijenjen multimedijalnim sadr+ajima i 'ra(ičkim radnimokru+enjem. azvoj so(tvera je pra,en razvojem 'ra(ičko' ardvera- tako da susada ku,ne P kon(i'ura%ije sposobne za prikaz slike u visokoj rezolu%iji i samilionima boja.

Monitor se sastoji iz ekrana /s%reen0 koji slu+i za prikazivanje slike- prate,eelektronike i ku,i)ta. Povezan je s računarm preko video adaptera- posebno'ardvera- koji se nalazi u ku,i)tu računara. Prije prikazivanja na ekranu-

elementi slike se prvo (ormiraju u video memoriji ili $Mu- posebnom dijeluMa za rad s monitorom. $ideo adapter je često zasebna %jelina i tada senaziva video ili 'ra(ička karti%a /video %ard0.

Monitor omo'u,ava da se na ekranu učine vidljivim poda%i koji se u računarunalaze u binarizovanom obliku. 7i poda%i mo'u biti tekst-%rte+ ili (oto'ra(ija.

!bo' značaja monitora za osi'uranje dobri radni uvjeta posve,ena mu jemalo ve,a pa+nja.

Monitor je sastavni dio svako' računara i neizbje+an je pri komunika%ijikorisnika sa računarm. Monitori mo'u biti monoromatski koji prikazuju jednu boju na tamnoj ili svetloj pozadini- %rnobeli koji prikazuju različite nijansesive- i u boji. Prve dvije vrste su ve% izasle iz upotrebe i sada se koristeu'lavnom monitori u boji.

2. PODJELA MONITORA



8mamo nekoliko podjela monitora ali najva+nija je podjela na osnovutenolo'ije koja sa koristi u njiovoj izradi9

1. Monitor sa katodnom %ijevi /7 monitor- atode a: 7ubemonitor0 /sl.10-

2. Monitor sa teku,im kristalima /&; monitor- &i'uid r:stal ;ispla:0/sl.2.0-

3. Monitor sa plazma ekranom /jonizovani plin0 /sl.30-

<l.1. CRT Monitor <l.2. LCD Monitor <l.3. Plama Monitor

4. <ur(a%e%ondu%tion ele%tronemitter prikaz /<=;0 /sl.40- 5. Or'anska svjetlosna dioda /O&=;0 prikaz /sl.50.

<l.4. !"r#ace$cond"ction electron$emitter Monitor <l.5. %lexi&le 'LED$Dis(la)

Prve tri vrste su najzastupljenije- ali 7 ve% izlaze iz upotrebe. ;etaljnije ovrstama monitora- njiovoj spe%i(ičnosti i načinu (unk%ionisanja vidjet ,emodalje u tekstu.



2.1. PODJELA MONITORA PREMA BOJI KOJU

PRIKAUJU Prema boji koju prikazuju monitori mo'u bitimonoromatski i monitori u boji. Monoromatski monitori

prikazuju jednu boju na tamnoj ili svijetloj pozadini /najče),e %rna- +uta- zelenaili bijela0- a slova- %rte+i i slike su različitim intezitetima dru'e boje- koja sedobro ističe na podlozi . #ako su %ijene monitora u boji sve ni+e-monoromatski monitori se sve vi)e izba%uju iz upotrebe- ali se zbo' manje%enei njiovo' zatjeva za jednostavnijim /tj. je(tinijim0 'ra(ičkim karti%ama jos

uvek koriste u poslovnim primjenama. #od monitora u boji povr)ina ekrana/prednji dio katodne %ijevi0 je prekrivena osnovnim elementima- tj. (os(ornimtačkama ili trakama. >a zadnjem kraju katodne %ijevi se nalazi elektronski top/tačnije tri topa %rvene- plave ili zelene boje0 koji )alje snop elektrona u smjeru

pojedini tačaka i ovisno od intenziteta zraka- dobiva se svjetlija ili tamnijatačka date boje na ekranu. #ombinovanjem intenziteta %rvene- plave i zelene

boje dobiva se bilo koja +eljena boja.

2.2. PODJELA MONITORA PREMA VELIČINI

< obzirom na vrijeme- a ono je prilično du'ačko- koje korisni%i P računara provode pred ekranom- potrebno je da ekran bude kvalitetan. 7o podrazumijevada treba da bude od'ovaraju,e veličine i da ima dobru rezolu%iju. $eličinaekrana mjeri se po dija'onali Montia i izra+ava u inčima /1 inč ? 2-56 %m0. Uračunarnoj industriji- ekrani se izra*uju u veličinama od 14-15- 1 ili 21 inča.=krani od 14 inča neopodni su za du'otrajan rad i sto'a se koriste samo naonim mjestima koja ne zatijevaju du'otrajno sjedenje za računarm. ;anas senajče),e koriste monitori sa ekranom od 1 inča.



<l.6. Monitor od *+,, inča

Ovdje je potrebno napomenuti da je vidljiva dija'onala kod 7 monitorauvijek manja od deklarirane. #od monitora od 1 inča stvarna vidljivadija'onala bi,e oko 1 inča itd. Ovo pravilo ne vrijedi za &; monitore- jernjiova vidljiva dija'onala je uvijek jednaka deklarinasoj.ezolu%ija monitorase navodi kao ukupan broj piksela po )irini i visini ekrana i ne bi smjela bitimanja od "" @ 6"" piksela. Uobičajene bolje rezolu%ije koje se danas koriste su1"24 @ 6 piksela /kod monitora od 14 inča0- a kod ve,iekrana ne bi smjelo

biti manje od 12" @ 1"24 piksela. $eličina monitora zapro(esionalne uporabe je najmanje 21 inč- a rezolu%ija je 4"6 @ 4"6.

<l.. *-,, Monitor

!. OSNOVNE KARAKTERISTIKE MONITORA

=kran monitora je podijeljen na odre*eni broj tačaka /piksela0. Ukoliko je brojtačaka ve,i to je i ardverska rezolu%ija monitora ve,a- a to znači da se mo+edoboti kvalitetnija slika na ekranu. $eličina tačke kod monitora se stalnosmanjuje /manja ne'o kod 7$ prijemnika- iznosi oko "-25 mm0. U slučajuekrana u boji svaka tačka predstavlja trijadu tj. sastavljena je od tri podtačke odkoji svaka od'ovara jednoj od tri osnovne boje %rvenoj- zelenoj i plavoj/AB0. <vaka boja je predstavljena konačnim brojem nivoa intenziteta.



#valitet slike na monitoru zavisi od vi)e (aktora od koji neki potječu izardversko'- a neki iz so(tversko' dijela sistema. Uti%aj so(tvera sistema na

kvalitet slike mani(estira se preko pro'rama koji uskla*uje djelovanje 'ra(ičkekarti%e i monitora.=lementi ardvera koji utječu na kvalitet slike su9

C monitor- C 'ra(ička karti%a- C izvori napajanja za monitor i 'ra(ičku karti%u.

<l.. / &it 0tr"e color0 dis(la)

<lika na ekranu je bolja ukoliko je rezolu%ija ekrana ve,a tj. ukoliko se ekransastoji iz ve,e' broja piksela. !bo' di'italne prirode monitora električni si'nalslike- koji se na ekranu pretvara u sliku tako )to pobu*uje do odre*eno'intenziteta svjetline piksele na ekranu- ima oblik niza pravou'li impulsa.Poznato je da )to je pravou'aoni impuls u+i- to je za nje'ov prijenos kroz nekielektrični sistem potreban )iri (rekventni raspon. U protivnom ,e do,i do

preklapanja impulsa )to ,e onemo'u,iti razlikovanje dva susjedna piksela- pa ,ezbo' to'a kvaliteta slike na ekranu biti lo)iji. ko je rezolu%ija ekrana ve,a to

sistem mora imati )iri propusni opse'. Ara(ička karti%a u velikoj mjeri utječe nakvalitetu slike na monitoru.ezolu%ija slike koja se dobija na ekranu ovisi odrezolu%ije 'ra(ičke karti%e /koje tačke i koliko tačaka ,e biti aktivirano pri(ormiranju slike na ekranu0. Ona mo+e da radi u dva re+ima9 tekstualnomre+imu i 'ra(ičkom re+imu. ad u 'ra(ičkom re+imu omo'u,ava da svaka tačkana ekranu mo+e biti pobu*ena. ad u tekstualnom re+imu omo'u,uje dobijanjena ekranu unaprijed odre*eno' broja slovni znakova. 7ekstualni re+im rada jeznatno br+i.Uti%aj napona napajanja na kvalitetu slike mani(estira se izborom

izvora napajanja koji treba osi'urati konstantan istosmjerni napon. Promjenanapona prouzrokuje pojavu smetnji u električnom si'nalu slike. <metnje su ve,e



ukoliko je variranje napona ve,e. ;a bi slika na ekranu bila )to stabilnija- tj. da bi se treperenje slike- koje je posledi%a konačno' trajanja perzisten%ije- učinilo

)to manjim- vr)i se tzv.

osvje+avanje ekrana. Dto je perzisten%ija kra,a to učestalost osvje+avanja ekranamora da bude ve,a. #od dana)nji monitora osvje+avanje ekrana se obično vr)i" do 5 puta u sekundi /učestalost osvje+avanja od " do 5 Ez0. ko jeučestalost osve+avanja dovoljno velika- čovjekovo oko ne primje,uje treperenjeslike iako ono- u stvari- uvijek postoji. ;a bi se mo'la pove,ati učestalostosvje+avanja mora biti dovoljno velika učestalost 'eneratora takta i kapa%itet

memorije 'ra(ičke karti%e. Pored dobro' kvaliteta monitora i veličina ekrana jeveoma značajna- monitor je u'odniji za rad ukoliko je ekran ve,i. $eličinaekrana iskazuje se veličinom dija'onale ekrana i daje se u inčima. ;anasstandardni monitori imaju ekran čija je dija'onala 14-15-1-1 i 21 inča. !a

pro(esionalne potrebe su trenutno u komer%ijalnom kori)tenju najve,i monitorod 21 inča i sa rezolu%ijom 4"6F4"6. Uop)te- monitori mo'u biti %rnobijeli/monoromatski monitori0 i u boji /kolor monotori0. Monoromatski monitorise dijele na %rnobijele i monitore sive skale . rnobijeli monitori /B G H0 su

je(tiniji od monitora sive skale /256 nijansi sive0. ;aju o)triju i jasnijusliku.#ada su u pitanju kolorni monitori ovisno od broja boja koje mo'u da se prika+u na ekranu danas se koristi tri osnovna nivoa kvaliteta boja9 osmibitni/2560- )esnaestobitni /32.60 i dvadesetčetvorobitni razinu /16.2.2160. ;anasse 'otovo isključivo koriste monitori u boji i u zavisnosti od to'a kako(ormiraju sliku na ekranu monitori se dijele na rasterske i vektorske. #odrasterski monitora slika se (ormira tako )to mlaz elektrona prelazi sve tačke naekranu po uvijek istom redoslijedu /s lijeva u desno- odoz'ona dolje0 i svakutačku pobu*uje onoliko koliko je to in(orma%ijom o toj sli%i de(inisano. #odvektorski monitora mlaz elektrona prelazi samo preko oni tačaka koje

pripadaju nekoj liniji. Oni se koriste samo za neke pro(esionalne potrebe. Poslevi)esatno' rada na računaru- )to obično podrazumijeva i stalno napre'nuto'ledanje slike na ekranu- mo'u pojaviti manje ili ve,e zdravstvenes metnje- jermonitor zrači. >ajče),e dolazi do su+enja- pe%kanja pa i bolova u očima i do

pojave 'lavobolje. Poslije odmora simptomi nestaju. Proizvi*ači se trude da )to je mo'u,e vi)e smanje zračenja. 7o se posti+e primenom različiti teničkirje)enja- od za)titni (iltera do stvarno' smanjenja količine zračenja monitora/loI radiation0.



". VUČNIK

".1. K ARAKTERISTIKE VUČNIKA <vako ko kupuje zvučnike prije sve'a mora dobro proučiti osnovnekarakteristike zvučnika kako bi te zvučnike kasnije mo'ao upotrijebiti za

predodre*enu namjenu. >ajva+nije karakteristike su9

Nazivna snaga

>azivna sna'a je karakteristika zvučnika koju ,e 'otovo svatko prvo po'ledatikod izbora zvučnika. 7o je ona električna sna'a kojom mo+emo trajno opteretitizvučnik- a da ne do*e do nje'ova o)te,enja ili uni)tavanja. #ako bi izbje'liuni)tenje zvučnika zbo' to'a trebamo koristiti pojačalo za zvučnike koje imamanju nazivnu sna'u od zvučnika.

Impedansa

8mpedansa je promjenjivi otpor zvučnika ovisan o (rekven%iji. U pravilu suzvučni%i niskoomski sa uobičajenim vrijednostima impedan%ije 2-4-6- ili 16oma. Ona je va+na zbo' prila'o*enja zvučnika na pojačalo- čime se dobijaoptimalno iskori)tenje sna'e pojačala.

Rezonantna frekvencija

ezonantna (rekven%ija nam 'ovori na kojim (rekven%ijama dolazi do

meaničke rezonan%ije zvučnika- pri čemu su pokretni dijelovi zvučnika najvi)emeanički optere,eni. Prema rezonantnoj (rekven%iji zvučni%i su podijeljeni na9duboko tonske zvučnike /(rekven%ije su od 3" do 6" Ez0srednje tonske zvučnike /(rekven%ije su od 6" do " Ez0visoko tonske zvučnike /(rekven%ije su od 1"" Ez i vi)e0

#. VRSTE VUČNIKA



!vučnike mo+emo podijeliti na mno'o načina. Jedna od dosta česti podjela jeona prema načinu pretvorbe ener'ije. >aime postoje zvučni%i s membranom

kod koji se do'a*a elektromeaničkoakustička pretvorba- te oni bezmembrane kod koji se do'a*a samo elektroakustička pretvorba. ;ru'a podjela

je ona koju smo ve, spomenuli- a odnosi se na (rekven%ijski pojas u kojemzvučnik daje najbolji zvuk /duboko tonski- srednje tonski- visoko tonski0.Me*utim postoji jo) jedna KelementarnijaL podjela zvučnika koja zvučnikedijeli prema po'onskom elementu.

Pa tako prema po'onskom elementu postoje9

Dinamički zvučnici

;inamički zvučni%i su danas najra)ireniji tip zvučnika- zbo' to'a jer surelativno je(tini- mo'u se izraditi u različitim veličinama te se prema izvedbimo'u koristiti i za reproduk%iju niski (rekven%ija- a i oni visoki. Me*utimnajva+nija stvar je da je kvaliteta zvuka vrlo visoka- danas čak i ako se radi oonim zvučni%ima koji su jako je(tini.

Ovi zvučni%i rade na prin%ipu promjene jakosti ma'netsko' polja. U njima senalazi permanentni ma'net u čijem se ma'netskom polju nalazi zavojni%a kojatitra u ritmu audio />0 si'nala koji se na nju dovodi. 7a zavojni%a je povezanasa membranom koja svojim titranjem proizvodi zvuk.

>a sli%i ispod prikazan je )ematski prikaz permanentno' ma'neta sa pomičnomzavojni%om9

>a sli%i ispod su prikazani primjeri dinamički zvučnika u stvarnoj izvedbi9



Elektromagnetski zvučnici

=lektroma'netski zvučni%i rade isto kao i dinamički zvučni%i na prin%ipu promjene ma'netsko' polja. U njima se tako*er nalazi zavojni%a te jez'ra odmeko' +eljeza koja je povezana sa zvučničkom membranom. Me*utim tu

promjenjivo ma'netsko polje uzrokuje kretanje jez'ra od meko' +eljeza dok jezavojni%a (iksna. Po)to je jez'ra meko' +eljeza spojena sa membranom- titranje

jez're uzrokovati ,e titranje membrane koja ,e tako proizvesti zvuk.

>a sli%i ispod nalazi se )ematski prikaz pomično' jez'ra od meko' +eljeza tezavojni%e na koju dolazi audio si'nal u elektroma'netskom zvučniku.

Elektrostatički zvučnici



=lektrostatički zvučnik radi na prin%ipu privlačenja naboja u jakom električnom polju. 8zvodi se od dvije čvrste elektrode /statori0 izme*u koji se nalazi

pomična električki vodljiva membrana. >a te čvrste elektrode- odnosno pločedovodi se vrlo visoki istosmjerni napon pa se na ulazu mora koristititrans(ormator spojen na obje elektrode- dok se membrana spaja na izvor

polariza%ijsko' napona /zvučni si'nal0. !bo' visoko' napona elektrostatske silesu promjenjive te uzrokuju 'ibanje membrane koja svojim titranjem proizvodizvuk.

8ako je napon kojim su nabijeni statori jako visok /nekoliko tisu,a volti0 on je

potpuno bezopasan. rekven%ijski opse' reproduk%ije elektrostatičko' zvučnikaovisan je o povr)ini membrane. >a tr+i)tu postoje elektrostatski zvučni%i koji susposobni reprodu%irati puni (rekven%ijski opse' koji mo+e re'istrirati ljudskouo- me*utim membrane ti zvučnika imaju izuzetno veliko povr)inu /vi)e od 2mN20. <to'a se elektrostatski zvučni%i najče),e izra*uju za vi)i (rekven%ijskiopse'- a za pokrivanje ni+i (rekven%ija koristi se dinamički zvučnik. >ajve,i

problem kod ovi zvučnika je dosta visoka %ijena.

>a sli%i ispod prikazan je )ematski iz'led elektrostatsko' zvučnika te stvarniiz'led u kombina%iji sa dinamičkim zvučnikom9

Piezoelektrični zvučnici



Piezoelektrični zvučni%i rade na prin%ipu titranja piezoelektrično' kristala kadase taj kristal pobudi električnim si'nalom. !bo' svoje izrazito jednostavne

konstruk%ije te načina rada- )iru primjenu na)li su u je(tinim sistemima-slu)ali%ama... #ako se radi o kapa%itivnom

otporu- ovi zvučni%i ne zatijevaju posebne skretni%e- te se kao takvi mo'udirektno priključiti na izlazno pojačalo. !bo' svoje' izrazito nelinearno'(rekven%ijsko' odziva- te relativno male osjetljivosti- nisu na)li )iru primjenu ukvalitetnijim zvučnim sistemima- odnosno upotrebljavaju se za reproduk%iju-uobičajeno- samo jedne (rekven%ije.

>a sli%i ispod mo+emo vidjeti jednu od izvedbi piezoelektrično' zvučnika9

$. VUČNICI NA RAČUNARIMA



Prije su se kvalitetni zvučni%i nalazili samo u pro(esionalnim audio sistemima-skupim linijama itd. Me*utim danas su zvučni%i postali dovoljno je(tini ikvalitetni da se mo'u prona,i u svakom doma,instvu. 8 dok su jo) prijedvadeset 'odina zvučni%i na ku,nim računarima bili samo znanstvena (antastikadanas su oni uobičajena pojava u na)im doma,instvima. ;anas je nezamislivoimati računar- a da na nje'a nemamo spojene zvučnike.

$e,ina ljudi ,e se zadovoljiti kupnjom najpopularniji i najje(tiniji dvakanalni zvučnika čija nazivna sna'a iznosi od nekakvi 5H pa do 3"H- dok im

se %ijena kre,e od 5" do 2"" kuna ovisno o kvaliteti i marki koju kupujete.7akvi zvučni%i su izvedeni na način da se sastoje od dva ku,i)ta koja sume*usobno spojena te se u jednom od nji nalazi pojačalo. !bo' to'a mo+emo

primijetiti kako je jedno ku,i)te te+e od dru'o'a. >a ku,i)tu u kojem se nalazi pojačalo mo+emo primijetiti i jedan poten%iometar za re'ula%iju jačine zvuka tetipku za uključivanje i isključivanje- kao i dva izlazna kabla- jedan koji se spajau električnu utični%u te slu+i za dovo*enje električne ener'ije pojačalu- a dru'ikabl spajamo na računar obično na 3-5 mm minija%k. Ovakvi zvučni%i

najče),e mo'u kvalitetno pokrivati samo srednji (rekven%ijski pojas dok su imvrlo niske (rekven%ije i vrlo visoke (rekven%ije problematične.

>a sli%i je prikazan primjer jedno' dvokanalno' zvučno' sistema koji senajče),e koristi za računare.



Me*utim kako danas računara na svojim izlazima raspola+u sa velikim brojemstra+nji audio konektora- od oni di'italni kao )to su <GP;8 i optički

konektori do najkori)teniji 3-5 mm minija%k konektora koje smo detaljnoopisali jo) u prvom seminarskom radu- mno'i na svoja računara spajaju mno'ove,e zvučne sustave- odnosno čak i ku,na kina. ;anas čak i one najje(tinijematične ploče imaju podr)ku za or'aniziranje 5.1 zvučno' sustava.

>a sli%i ispod mo+emo vidjeti jedan ealtekov alat koji nam na jednostavannačin omo'u,uje da napravimo svoj zvučni sustav. <ve )to trebamo je spojiti

računar sa zvučni%ima /odnosno njiovim pojačalima0- te ,e se nakon to'a oniautomatski /Plu' and Pla:0 spojiti i početi raditi na način koji mi odredimo.



LITERATURA

• ttp9GGr.Iikipedia.or'GIikiG!vu4;nik • ttp9GGIII.s%ribd.%omGdo%G1"64344G32G8onskizvu4;ni%i• izika 3 ud+benik za srednje strukovne )kole• ttps9GGsites.'oo'le.%omGsiteGelektroobrazovanjeGmaturalniradovi2Gkonstruk%ijai

radzvu%nika

http://hr.wikipedia.org/wiki/Zvu%C4%8Dnik

http://www.scribd.com/doc/108643944/32/Ionski-zvu%C4%8Dnici

http://hr.wikipedia.org/wiki/Zvu%C4%8Dnik

http://www.scribd.com/doc/108643944/32/Ionski-zvu%C4%8Dnici

Documents

Monitori i Zvucnici - Nikola Pokrajac