„MÓJ REGION, MOJA OJCZYZNA”

PROGRAM KOŁA REGIONALNEGO

Autorki programu:

mgr JOANNA JADOWSKA

mgr AGNIESZKA SOBOTA

PROGRAM KOŁA REGIONALNEGO „MÓJ REGION, MOJA OJCZYZNA”

„Lecz aby drogę mierzyć przyszłą Trzeba nam pomnieć, skąd się wyszło”. ( C. K. Norwid )

WSTĘP

Współczesny świat w bardzo szybkim tempie prze naprzód, a warunki społeczno - ekonomiczne , rozwój cywilizacji i myśli technicznej powodują szybkie przeobrażenia w naszym życiu, zapominając o przeszłości, tradycji, kulturze ludowej.Szkoła obok środowiska rodzinnego, jest placówką, która równolegle z nauczaniem wychowuje. Jej zadaniem jest ukształtować młodego człowieka, aby był świadomy dorobku przeszłych pokoleń, odpowiedzialny za teraźniejszość i przyszłość własnej szkoły, gminy, regionu, kraju.

Celem edukacji regionalnej jest ukierunkowanie procesu edukacyjnego na poznanie przez uczniów otaczającej ich rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, zrozumienia jej, akceptowania, opisywania. To również przygotowywanie do uczestniczenia w życiu lokalnego społeczeństwa i społeczności najbliższych obszarów, które wiąże wspólna tradycja, wspólna pamięć przeszłości. Również kształtowanie poczucia własnej tożsamości ucznia jako podstawy zaangażowania się w funkcjonowanie we własnym środowisku, a także autentycznego otwarcia się na inne społeczności i kultury.

Edukacja regionalna, której celem jest uświadomienie uczniom wartości własnego dziedzictwa regionalnego, ma też swój narodowy wymiar. Kultura narodowa nie istnieje ani „poza” kulturą regionalną, ani „obok” tej kultury, ale obie współegzystują ze sobą. Kultura narodowa wyrosła na podłożu kultur regionalnych, natomiast kultura regionalna jest naturalną „częścią składową” kultury narodowej.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE

Przedstawiona przez zespół autorów propozycja programu Koła Regionalnego przeznaczona jest do realizacji na III etapie edukacyjnym w klasach I – III gimnazjum w wymiarze 2 godzin miesięcznie.

Program ten łączy treści dotyczące dziedzictwa kulturowego pojawiające się na różnych przedmiotach – języku polskim, historii, geografii, wiedzy o społeczeństwie, sztuce. Pozwala poszerzyć te wiadomości i lepiej je utrwalić.

Zajęcia prowadzone są społecznie. Odbywają się one z reguły w klasopracowni polonistycznej, gdzie utworzono kącik regionalny. Zgromadzone w pracowni eksponaty i pomoce dydaktyczne wykorzystywane są w czasie spotkań.

W programie edukacji regionalnej zawarte są szczegółowe zagadnienia, metody i formy pracy, środki i przewidywane osiągnięcia uczniów. Program sugeruje także jaką wiedzę o gminie i regionie można wykorzystać. Zamieszczone zostały także propozycje wycieczek po regionie,

Program został opracowany dla uczniów uczęszczających na zajęcia pozalekcyjne koła w Gimnazjum im. K. K. Baczyńskiego w Poczesnej.

CELE OGÓLNE

1. Zapoznanie uczniów z historią, położeniem geograficznym, walorami krajoznawczymi oraz kulturą ludową regionu.2. Pogłębianie wiedzy o własnej szkole, rodzinnej miejscowości, gminie, województwie.3. Rozwijanie wartości rodzinnych, postaw patriotycznych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej.4. Zapoznanie uczniów ze specyfiką gminy na tle regionu, a regionu na tle kraju.5. Budzenie u uczniów zainteresowań przeszłością, dniem dzisiejszym oraz przyszłością własnej szkoły, gminy, regionu, województwa.6. Kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń i potrzeby pielęgnowania tradycji i zwyczajów rodzinnych.7. Rozwijanie aktywnego i świadomego udziału uczniów w życiu wspólnoty lokalnej.8. Kształtowanie u uczniów potrzeby ochrony zabytków, pomników i pamiątek.9. Wyrabianie umiejętności poszukiwania wiadomości o własnym regionie z różnych źródeł informacji.

10. Uświadomienie uczniom poczucia odpowiedzialności za powierzone zadania.PLAN PRACY KOŁA REGIONALNEGO

W GIMNAZJUM IM.K.K.BACZYŃSKIEGO W POCZESNEJ

W LATACH 2004 – 2007

ROK SZKOLNY 2004/ 2005

L.P

TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN

FORMY I METODY UMIEJĘTNOŚCI

Uczeń potrafi:UWAGI

1. Organizacja pracy. Wybór LOGO i tworzenie regulaminu

2 godz.wrzesień

Giełda pomysłów, praca indywidualna

Zaprojektować logo, które będzie odzwierciedlało zadania i cele koła, pracować w grupie, wzbogaca wyobraźnię.

2. Z wizytą w bibliotece szkolnej. Tworzymy bibliografię

2 godz.październik

Wycieczka do biblioteki szkolnej, zapoznanie z katalogami, z pozycjami tematycznie związanymi z regionem

posługiwać się katalogami , tworzyć bibliografię

3. Moja rodzina – mój dom 2 godz.listopad

wywiady z członkami rodzinygromadzenie rodzinnych pamiątek;planowanie czynnego wypoczynku z całą rodziną na każdą porę roku;pogadanka na temat więzi rodzinnych panujących w domach.

wie, że istotą relacji rodzinnych jest miłość, przyjaźń, wzajemna pomoc i troskapotrafi okazywać miłość członkom rodzinydarzy szacunkiem rodziców, dziadków, rodzeństworozumie konieczność opieki

nad młodszymi, starszymi, słabszymi, chorymi członkami rodzinypamięta ważne daty związane z członkami rodziny; pamięta o urodzinach i imieninach swoich najbliższych krewnychrespektuje zasady, normy, umowy, zwyczaje ustalone w rodziniepotrafi rozmawiać o swoich problemach z domownikami;rozumie potrzebę czynnego uczestnictwa w zajęciach domowych, dbania o dom, jego wygląd i estetykę;potrafi zaplanować wspólne spędzanie czasu z rodziną w wolne popołudnie.

4. Tradycje rodzinne i świąteczne w mojej rodzinie

2 godz.grudzień

zbieranie i gromadzenie rodzinnych pamiątek;przeprowadzenie wywiadów z seniorami rodu i z innymi członkami rodziny na temat tradycji i zwyczajów;prezentacja w ciekawej formie przebiegu rodzinnych obrzędów, zwyczajów, tradycji;wymiana informacji: szukanie podobieństw i różnic w kultywowaniu tradycji i obyczajów w naszych domach;wypowiedzi uczniów: Co nowego wniosę, a co zabiorę z domu swoich rodziców;

podać przykłady zwyczajów i obrzędów zachowanych w domu rodzinnym;opisać przebieg wybranych obrzędów w rodzinie;wykazać różnicę pomiędzy tradycjami domów rodzinnych swoich rodziców;wymienić nazwy kilku obrzędów i zwyczajów kultywowanych w Poczesnej i okolicach;wykazać potrzebę podtrzymywania rodzinnych tradycji i zwyczajów;docenić rolę tradycji we wzmacnianiu więzi rodzinnych

5. Szkoła drugi dom. Tworzymy tradycje naszej szkoły.

2 godz.styczeń

giełda pomysłów nowych zwyczajów;ranking popularności imprez szkolnych;zgłaszanie wpisów ważnych wydarzeń do kroniki szkolnej lub klasowej

podać najważniejsze fakty z historii powstania szkoły;podać fakty z życia i działalności patrona szkoły;zna symbolikę sztandaru szkoły;wymienić imprezy i uroczystości, które są tradycją;nowe obyczaje; określić zasady funkcjonowania szkoły;ocenić czy szkoła może pełnić rolę drugiego domu;odnaleźć swoje miejsce w społeczności szkolnej;

6. Funkcjonowanie szkoły – ludzie, którzy tworzą klimat szkoły

2 godz.luty

wywiad z dyrektorem szkoły, pedagogiem, wychowawcą, woźną;analiza statutu szkoły;ankieta ze znajomości regulaminu szkoły;prezentacja wyników i publikacja w szkolnej gazetcewykonanie plakatu pt. „Rodzinna fotografia mojej klasy”;wywiady z mieszkańcami;spotkania z byłymi pracownikami szkoły;

określić zasady funkcjonowania szkoły;zrozumieć konieczność budowania regulaminu szkoły;ocenić czy szkoła może pełnić rolę drugiego domu;odnaleźć swoje miejsce w społeczności szkolnej;docenić wkład pracy wielu pokoleń w obecny obraz szkoły;

7. Czy polska rodzina jest nadal wielopokoleniowa? Żyjemy razem czy obok siebie ?

2 godz.marzec

zbieranie i gromadzenie pamiątek rodzinnych informujących o historii rodziny,

opisać tradycje i obyczaje w rodziniewskazać tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie;

przeprowadzenie wywiadów z przedstawicielami rodu, graficzne przedstawienie swojego rodowodu np. w postaci albumu, drzewa genealogicznego,zbieranie informacji na temat zwyczajów, obyczajów, które przetrwały w rodzinie,przedstawienie ciekawych tradycji,próba wykonania folderu o własnej sadze rodzinnej z uwzględnieniem tradycji i obyczajów

omówić tradycje i obyczaje nowe wniesione przez rodziców i współczesne pokolenia;zaprezentować najciekawsze obyczaje;opisać zmiany zachodzące w rodzinie.

8. Czy zawód w mojej rodzinie jest dziedziczony?

2 godz.kwiecień

wycieczka do zakładu rzemieślniczego prowadzonego przez kilka pokoleń sporządzenie listy rankingowej najpopularniejszego zawodu w rodzinie

wymienić zawody wykonywane w rodzinie;opisać ciekawe zawody ginące i pojawiające się nowe;zaprezentować ciekawe zawody tradycyjnie w rodzinie i przekazywane z pokolenia na pokolenie.

9 Zapoznajemy się ze zbiorami Muzeum Regionalnego Częstochowie. Wycieczka.

2 godz.maj

Wycieczka do Muzeum Regionalnego, sprawozdanie z wycieczki

Zna treść i tematykę wystawy,; Umie opowiadać na jej temat;

10. Podsumowanie pracy koła w roku szkolnym 2004/2005. Wystawa.

2 godz.czerwiec

Ankieta podsumowująca pracę koła, test sprawdzający wiadomości z zakresu programu koła;

Zna i opowiada o tradycjach swojej rodziny, zna jej dzieje, swoje miejsce w rodzinie, korzenie, genealogię.

ROK SZKOLNY 2005/ 2006

L.P TEMATY ZAJĘĆ LICZBA GODZIN

FORMY I METODY UMIEJĘTNOŚCIUczeń potrafi:

UWAGI

1. Plan pracy koła na rok szkolny 2005/2006.

1 godz.wrzesień

Burza mózgów, praca w grupie, tworzenie harmonogramu prac koła.

Współpracuje z innymi członkami grupy, określa swoje potrzeby, uświadamia sobie swoje zainteresowania.

2. Wizyta w bibliotece gminnej. Uzupełniamy naszą bibliografię.

2 godz.październik

Wycieczka do biblioteki gminnej, poznanie zawartości zbiorów, wyszukiwanie pozycji na temat gminy.

Wyszukuje w katalogach pozycji na temat gminy Poczesna, etymologii nazwy, tradycji, legend, położenia geograficznego.

3. Miejscowość, w której mieszkam. Czy jest to moje miejsce z którym się identyfikuję?

2 godz.listopad

praca z mapą fizyczną i topograficznawykonanie szkicu mapy położenie mojego domu w miejscowościwywiad z najstarszymi osobami w rodzinieprzedstawienie domu rodzinnego na podstawie fotografii – w ciągu pokoleńopis wydarzeń historycznych których świadkiem był mój dom

określić i wskazać na mapie położenie swojej miejscowości w:gminie, powiecie, województwie, kraju;określić najbliższe otoczenie domu rodzinnego(lasy, rzeka, szlaki komunikacyjne);przedstawić krajobraz naturalny i antropogeniczny otaczający dom rodzinny zmieniający się w ciągu pokoleń

4. Historia, podania, legendy mojej miejscowości.

2 godz.grudzień

gromadzenie legend, baśni, podań ludowych o miejscowości;zbieranie dokumentacji

wyjaśnić etymologię nazw Poczesna;wyszukiwać informacji dotyczących historii własnej miejscowości;

fotograficznej, plastycznej z dziejów miejscowości;zbieranie opisów zwyczajów, obyczajów, przekazów ludowych funkcjonujących dawniej i obecnie;wykonanie linii czasu – historia mojej miejscowości;konkurs literacki na najlepszą legendę i publikacja w gazetce szkolnej

wyodrębnić elementy historii lokalnej i dostrzega jej związek z historią Polski;opowiedzieć najciekawsze legendy z terenu gminy;

5. Ludzie mojej miejscowości. Co warto zobaczyć –czym chciałbym się pochwalić?

2 godz.styczeń

Wycieczka do Biblioteki Gminnej, spotkania z ludźmi zasłużonymi dla rozwoju gminy, wywiady z kombatantami, wycieczka do redakcji miesięcznika SPOIWO

Wymienia ludzi zasłużonych dla rozwoju gminy, tworzy trasę wycieczki po miejscowości „śladami walk w czasie II wojny światowej”; tworzy folder „ Zabytki w mojej gminie”.

6. Organizujemy konkurs- „Moja mała ojczyzna”

2 godzluty

Giełda pomysłów pytań do konkursu szkolnego WIEM WSZYSTKO O MOJEJ GMINIE. Konkurs dla gimnazjalistów na temat gminy Poczesna

Budować pytania na konkurs i szukać odpowiedzi na nie, organizować konkurs i prowadzić go.

7. Położenie geograficzne, flora i fauna gminy Poczesna.

2 godz.marzec

Praca z mapą turystyczną;wywiad z leśniczym;napisanie scenariusza 1-dniowej wycieczki pieszej po swojej miejscowości;próba wspólnego opracowania przewodnika po swojej miejscowości oraz szkicu – planu trasy wycieczki

przedstawić topografię swojej miejscowości;opisać herb i wyjaśnić jego symbolikę;omówić ważniejsze instytucje i obiekty turystyczne na terenie swojej miejscowości i okolic;zna przykłady fauny i flory występujące w okolicy;

8. Historia- fakty i legendy o gminie Poczesna.

2 godz.kwiecień

Wywiady z przedstawicielami starszego pokolenia, gromadzenie pozycji książkowych na temat legend regionu;

Opowiadać legendy i podania regionalne, odróżnia fakty od legend, odnajduje miejsca historyczne, opowiada o dziejach regionu, wyjaśnia etymologię nazwy Poczesna

9. Poznajemy urzędy funkcjonujące w gminie Poczesna.

2 godz.maj

wywiad z pracownikami Urzędu Gminy, Wójtem;zbieranie informacji dotyczących funkcjonowania urzędów i instytucji w mojej miejscowości;

wymienić instytucje na terenie gminy;określić funkcje Urzędu Gminy, Banku, przychodni lekarskiej; określić zakres władzy poszczególnych organów w Urzędzie Gminy;odnaleźć odpowiedni dział na podstawie schematu organizacyjnego urzędu;omówić strukturę władzy administracyjnej kraju

10. Promujemy naszą gminę – młodzież przewodnikiem po gminie.

2 godz.czerwiec

konkurs na hasło, wiersz, rymowankę zachęcającą do odwiedzenia swojego regionuwykonanie spisu bazy noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjnej na terenie gminyzałożenie strony internetowej „Moja miejscowość”konkurs na plakat zapraszający do odwiedzenia swojej miejscowości

omówić walory turystyczno – wypoczynkowe z uwzględnieniem położenia gminy;zaplanować działania promujące czynny wypoczynek na terenie gminy;zaprojektować stronę internetową reklamującą gminę Poczesna;

ROK SZKOLNY 2006/2007

L.P TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN

FORMY I METODY UMIEJĘTNOŚCIUczeń potrafi:

UWAGI

1. Plan zajęć na rok szkolny 2006/2007

1 godz.wrzesień

Burza mózgów, praca w grupie, tworzenie harmonogramu prac koła.

Współpracuje z innymi członkami grupy, określa swoje potrzeby, uświadamia sobie swoje zainteresowania.

2. Poznajemy zbiory Miejskiej Biblioteki w Częstochowie. Poszerzamy naszą bibliografię

2 godz.wrzesień

Wycieczka do Miejskiej Biblioteki w Częstochowie, do Biblioteki Pedagogicznej, zapoznanie z katalogami tych bibliotek, wyszukiwanie pozycji na temat miasta.

Sprawnie posługuje się katalogami, wyszukuje pozycje na temat Częstochowy.

3. Region częstochowski – położenie i historia

2 godz.październik

wycieczka do rezerwatu archeologicznegowycieczka do Częstochowy – wzdłuż głównej linii komunikacyjnej (Aleje NMP)praca z planem miastakorzystanie z monografii o mieście

opowiedzieć o początkach osadnictwa w Częstochowie i okolicachopisać wygląd i historię miasta w średniowieczu, za czasów Jana Kazimierza, podczas rozbiorów, powstań, I i II wojny światowejopowiedzieć fakty z najnowszej historii miastawymienić główne zabytki miasta i wskazać na planie

4. Kultura ludowa i folklor naszego regionu

2 godz.listopad

wycieczka do Pałacu Raczyńskich w Złotym Potoku

wskazać charakterystyczne cechy stroju ludowego ziemi

lekcja w muzeum – izba regionalna w Złotym Potokuspotkania przy ognisku – czyli przepis na pieczonkisporządzenie słownika tradycji naszego regionuwyszukiwanie słów i zwrotów gwarowych charakterystycznych dla naszego regionu

częstochowskiejwymienić potrawy regionalnepodać przykłady gwary i zwrotów gwarowychwskazać tradycje naszego regionu pielęgnowane do dziśwyjaśnia potrzebę zachowania regionalnych propagowania tradycji regionalnych

5. Znani i lubiani Częstochowianie na przestrzeni dziejów oraz dziś.

2 godz.grudzień

wycieczka do Muzeum Regionalnego w Częstochowieprezentacja fragmentów poezji Haliny Poświatowskiejspotkanie z ciekawymi ludźmi w regionie

wymienić dziedziny twórczości na terenie miasta Częstochowy i okolic oraz ich przedstawicielirozpoznać twórczość regionalną na tle innych regionówzaprezentować wybrane dziedziny twórczości

6. Przemysł w Częstochowie. 2 godz.styczeń

korzystanie z map gospodarczych, geologicznych, hydrologicznychwycieczka do Muzeum Górnej Warty i Historii Hutnictwapoznawanie historii wybudowania linii kolejowej Warszawsko-Wiedeńskiej przez zbieranie materiałów, wywiady ze starszymi pracownikami kolei, zbieranie fotografii

wskazać na mapie Częstochowski Okręg Przemysłowy i odczytać z mapy gospodarczej główne działy gospodarki w naszym regionieanalizować mapy:bogactwa mineralneszlaki komunikacyjne

gleby uprawy hodowla

wyjaśnić znaczenie wybudowania linii kolejowej Warszawsko – Wiedeńskiej w XIX wieku dla miasta i regionu

wskazać na mapie najważniejsze miasta i wyjaśnić etymologię niektórych z nich np. Blachownia, Huta Starawymienić kierunki zmian zachodzących w gospodarce regionu np. wzrost, znaczenie usług

7. Szlakiem orlich gniazd. 2 godz. luty obserwacja bezpośrednia;wycieczka do Choronia; lekcja w Muzeum Regionalnym w Złotym Potoku;oznaczanie roślin za pomocą klucza wybranych gatunków roślin

uzasadnić dlaczego Kazimierz Wielki nakazał wybudowanie w tym rejonie strażnic i zamków obronnychwyjaśnić przyczynę upadku warowniwskazać na mapie „orle gniazda”opowiedzieć baśnie i legendy związane z tymi miejscami

8. Częstochowa w województwie śląskim – pozytywne i negatywne strony.

2 godz.marzec

Dyskusja na temat pozytywów i negatywów wypływających z faktu podporządkowania Częstochowy województwu śląskiemu.

Wskazuje pozytywne i negatywne aspekty miejsca Częstochowy w województwie, wskazuje sposoby poprawy sytuacji, odnajduje korzyści wynikające z obecności miasta w województwie śląskim.

9. Władze województwa- funkcja i rola.

2 godz.kwiecień

Wycieczka do Starostwa, do Urzędu Miejskiego w Częstochowie, poznanie wydziałów funkcjonujących w urzędach

Hierarchizuje władze w województwie, rysuje schemat władzy, określa zakres władzy poszczególnych organów.

10. Twórcy ludowi i mieszkańcy województwa śląskiego.

2 godz.maj

analiza danych demograficznych,praca z mapą,wykonanie portretu przeciętnego mieszkańca naszego województwa –

wymienić regionalne grupy ludnościowe w województwie śląskimpodać różnice w kulturze ludowej

forma plastyczna lub literacka, oglądanie filmu z występów zespołu regionalnego Śląsk

wymienionych grupwskazać na mapie największe miasta województwawyjaśnić przyczyny dużej gęstości zaludnienia

11. Minęły trzy lata – koło regionalne i jego działalność w szkole i poza nią - podsumowanie

2 godz.czerwiec

Ankieta ewaluacyjna, gry i zabawy dydaktyczne uświadamiające zakres wiedzy i umiejętności uczestników koła.

Potrafi opowiadać o swojej rodzinie, szkole, miejscowości, województwie, wymienia zabytki, rozpoznaje przemysł, orientuje się w organach samorządowych i zna zakres ich kompetencji, jest świadomym mieszkańcem swojej miejscowości i województwa.

PROCEDURY OSIĄGANIA ZAŁOŻONYCH CELÓW Zajęcia prowadzone będą metodami aktywizującymi ucznia, np.: burza mózgów, dyskusja, metoda projektów, wywiady, wycieczki , kula

śniegowa, grupy eksperckie i inne

Należy motywować ucznia, aby samodzielnie, jak i grupowo umiał wyszukiwać i docierać do różnych źródeł informacji, a następnie

prezentować wyniki swoich badań.

Zajęcia koła będą organizowane na terenie szkoły i poza nią. Wycieczki i inne działania będą zaplanowane i skonsultowane oraz wcześniej

przygotowane z uczniami

Nauczyciele – opiekunowie koła będą jedynie koordynować działania , pomagać uczniom a jednocześnie razem z nimi będą poszerzać

wiedzę.

Motywowanie uczniów do bezinteresownego i pozytywnego działania na rzecz własnego środowiska i regionu.

Motywowanie uczniów do większego zainteresowania się ludźmi i najbliższym otoczeniem.

Program opracował zespół autorów:

mgr Joanna Jadowska

mgr Agnieszka Sobota

REGULAMIN KOŁA REGIONALNEGO

1. Koło Regionalne rozpoczyna swą działalność we wrześniu 2004 roku;

2. Opiekunami koła i autorami programu są: mgr Agnieszka Sobota ( nauczyciel języka polskiego)

mgr Joanna Jadowska ( nauczyciel języka polskiego);

3. Koło Regionalne będzie pracować według programu – założenia na 3 lata;

4. Spotkania odbywać się będą raz w miesiącu;

5. Przynależność do Koła Regionalnego jest dobrowolna;

6. Praca koła odbywać się będzie w szkole i poza nią;

7. Umowna jest godzina trwania zajęć (przewidziane 2 godziny lekcyjne mogą się zwiększyć np. w czasie

wycieczki, przygotowywania wystaw i konkursów).