modul3 sem2222222

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    1/50

    Laporan Praktikum

    Desain Eksperimen

    Modul 3

    Penerapan Rancangan Bujur Sangkar Latin Terhadap

    Pertumbuhan Tanaman Biji Kacang ijau! Kacang Tanah! dan

    "agung pada Media Tanam Tanah Biasa! Tanah umus! dan

    Kapas pada #ntensitas $aha%a &elap! Terang! dan Lembab

    'leh (

    Ilma Tamarina Arba 1314 030 094

    Mokh. Khanif F 1314 030 110

    )sisten Dosen(

    Dimas Ewin Ashari 1313 030 087

    PR'&R)M ST*D# D#PL'M)

    "*R*S)+ ST)T#ST#K)

    ,)K*LT)S M)TEM)T#K) D)+ #LM* PE+&ET)*)+ )L)M

    #+ST#T*T TEK+'L' SEP*L* +'PEMBER 

    S*R)B)-)

    ./01

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    2/50

    )BSTR)K 

    Ranan!an b"#"rsan!kar la$in %R&'() a*alah m+n,"s"n -+rlak"an-+rlak"an *i *alam

    k+lom-ok *+n!an *"a ara/ ,an! biasan,a *is+b"$ m+lal"i baris *an kolom. '+$ia- -+rlak"an

    han,a *ib+rikan s+kali "n$"k s+$ia- baris *an kolom. a*a -rak$ik"m ini *ilak"kan analisis

    $+rha*a- +r$"mb"han Tanaman &i#i Kaan! i#a"/ Kaan! Tanah/ *an 2a!"n! -a*a M+*ia Tanam

    Tanah &iasa/ Tanah "m"s/ *an Ka-as -a*a In$+nsi$as aha,a +la-/ T+ran!/ *an (+mbab.

    +robaan ,an! *ilak"kan *alam -rak$ik"m ini m+n!!"nakan m+$o*+ s$a$is$ika *+skri-$if/ "#i

    A56A/ "#i +rban*in!an &+r!an*a%"#i Tukey)/ *an -+m+riksaan as"msi r+si*"al IID5.

    rak$ik"m ini b+r$"#"an m+n!+$ah"i karak$+ris$ik *a$a -+r$"mb"han $anaman -a*a bi#i kaan!

    hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as -a*a

    in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la-. +n+ra-an ranan!an b"#"rsan!kar la$in *ilak"kan

    *+n!an m+nanam bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! -a*a 3 m+*ia $anam ,an! b+rb+*a

    ,ai$" $anah/ h"m"s/ *an ka-as *+n!an in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab #"mlah masin!

    masin! -a*a $ia- m+*ia s+ban,ak 3 bi#i *an bahwa -a*a "#i A56A a*a -+n!ar"h *ari #+nis bi#i

    kaan!/ m+*ia $anam/ *an in$+nsi$as aha,a -a*a -+r$"mb"han $anaman. a*a "#i Tukey -+rlak"an

    in$+nsi$as aha,a !+la- *+n!an $+ran! m+miliki -+rb+*aan ,an! n,a$a. '+*an!kan -a*a

     -+rban*in!an b+r!an*a m+*ia $anam ,an! m+miliki -+rlak"an ,an! b+rb+*a n,a$a a*alah -a*a

    m+*ia $anam $anah biasa *+n!an $anah h"m"s. Dan -a*a -+rban*in!an b+r!an*a #+nis bi#i kaan!

    ,an! m+miliki -+rb+*aan n,a$a a*alah bi#i kaan! hi#a" *+n!an kaan! $anah *an bi#i kaan! hi#a"

    *+n!an #a!"n!. r+si*"al $+rs+b"$ m+m+n"hi as"msi normal/ b+rsifa$ $i*ak i*+n$ik *an $i*ak

    in*+-+n*+n/ s+r$a $i*ak b+r*is$rib"si normal.Kata Kunci( ANOVA, Distribusi Normal, Tidak Identik, Tidak Independen, Rancangan

     Bujursangkar Latin, tatistika Deskripti!, "ji perbandingan Berganda #uji Tukey $

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    3/50

    D),T)R #S#

    alaman

    )BSTR)K  ........................................................................................................ ii

    D),T)R #S# ..................................................................................................... iii

    D),T)R T)BEL .............................................................................................

    D),T)R &)MB)R ........................................................................................ i

    B)B # PE+D)*L*)+ ................................................................................. 1

    1.1 (a$ar &+lakan! ............................................................................................ 1

    1. R"m"san Masalah .......................................................................................

    1.3 T"#"an rak$ik"m ........................................................................................ 1.4 Manfaa$ rak$ik"m ...................................................................................... 3

    1.: &a$asan Masalah........................................................................................... 3

    B)B ## T#+")*)+ P*ST)K) ...................................................................... 4

    .1 '$a$is$ika D+skri-$if ...................................................................................... 4

    .1.1 Ra$aRa$a ......................................................................................... 4

    .1. M+*ian ............................................................................................. 4

    .1.3 arians ............................................................................................. :

    .1.4 5ilai Maksim"m .............................................................................. :

    .1.: 5ilai Minim"m ................................................................................ :

    . Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in .................................................................. :

    ..1 '$r"k$"r Da$a Ranan!an Aak K+lom-ok ...................................... ;

    .. '$r"k$"r Da$a Ranan!an Aak K+lom-ok....................................... 8

    .3

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    4/50

    .13 In$+nsi$as aha,a (+mbab......................................................................... 13

    B)B ### MET'DE PE+EL#T#)+ ................................................................. 14

    3.1 '"mb+r Da$a ................................................................................................. 14

    3. ariab+l +n+li$ian ....................................................................................... 14

    3.3 Ala$ *an &ahan ............................................................................................. 14

    3.4 (an!kah K+r#a .............................................................................................. 1:

    3.: (an!kah Analisis .......................................................................................... 1:

    3.; Dia!ram Alir ................................................................................................. 1;

    B)B #2 )+)L#S#S D)+ PEMB))S)+.................................................... 18

    4.1 Karak$+ris$ik Da$a ........................................................................................ 18

    4.1.1 Karak$+ris$ik Da$a 2+nis M+*ia Tanam............................................18

    4.1. Karak$+ris$ik Da$a 2+nis &i#i Kaan!..............................................19

    4.1.3 Karak$+ris$ik Da$a In$+nsi$as aha,a..............................................19

    4.

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    5/50

    D),T)R T)BEL

    alaman

    Tabel .0 '$r"k$"r Da$a R&'( .............................................................................. ;

    Tabel .. R"m"s +rhi$"n!an R&'( Mo*+l T+$a- ................................................ 7

    Tabel .3 Tab+l A56A Mo*+l Aak.................................................................... 8

    Tabel .4 R"m"s +rhi$"n!an R&'( Mo*+l Aak................................................. 9

    Tabel .4 Tab+l A56A Mo*+l Aak.................................................................. 10

    Tabel 30 ariab+l +n+li$ian ............................................................................... 14

    Tabel 3. Ala$ *an &ahan ..................................................................................... 1:

    Tabel 40 Karak$+ris$ik Da$a a*a 2+nis M+*ia Tanam........................................ 18Tabel 4. Karak$+ris$ik Da$a a*a 2+nis &i#i Kaan!........................................... 19

    Tabel 43 Karak$+ris$ik Da$a a*a In$+nsi$as aha,a........................................... 19

    Tabel 44 +rhi$"n!an A56A M+n!!"nakan o!t%are...................................... 1

    Tabel 41 asil +rhi$"n!an Man"al Anoa ........................................................ 4

    Tabel 45 +rhi$"n!an '+lisih Ra$aRa$a +rlak"an ............................................ 7

    Tabel 46 +rhi$"n!an '+lisih Ra$aRa$a &aris .................................................... 9

    Tabel 47 +rhi$"n!an '+lisih Ra$aRa$a Kolom ................................................. 3

    :

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    6/50

    D),T)R &)MB)R 

    alaman

    &ambar 34 Dia!ram Alir Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in %R&'()................. 17

    &ambar 40 hasil -+rban*in!an b+r!an*a in$+nsi$as aha,a m+n!!"nakan

     so!t%are============================.

    :

    &ambar 4. hasil -+rban*in!an b+r!an*a M+*ia Tanam m+n!!"nakan

     so!t%are============================. 8

    &ambar 43 hasil -+rban*in!an b+r!an*a #+nis bi#i kaan! m+n!!"nakan

     so!t%are&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&''' 30

    ;

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    7/50

    ;

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    8/50

    &ambar 44  Residual (lots ................................................................................. 3

    ;

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    9/50

    B)B #

    PE+D)*L*)+

    00 Latar Belakang

    Eks-+rim+n a*alah s"a$" -ros+s -+n,+li*ikan s+ara sis$+ma$is ,an!

    *i$"#"kan -a*a -+n,+*iaan informasi "n$"k m+n,+l+saikan s"a$" masalah. Dalam

    s"a$" +ks-+rim+n -+mani-"lasian $+rha*a- ariab+l b+bas san!a$ b+r-+n!ar"h

    *alam m+n+n$"kan h"b"n!an s+bab *an akiba$n,a. '+lain i$"/ -+n!"#ian hi-o$+sis

    *+n!an +rma$ *an $+r$a$a #"!a *i-+rl"kan "n$"k m+n+n$"kan k+m"n!kinan ,an!

    akan $+r#a*i *alam +ks-+rim+n. 5am"n s+b+l"m m+lak"kan +ks-+rim+n/ -+n+li$i

     -+rl" m+ranan! s"a$" +ks-+rim+n ,an! *ik+nal *+n!an *+sain +ks-+rim+n.'alah

    sa$" -+n+ra-an *+sain +ks-+rim+n ,ai$" *+n!an m+lak"kan -+robaan Ranan!an

    &"#"r 'an!akar (a$in.

    rak$ik"m kali ini m+mbahas m+n!+nai a*a a$a" $i*ak a*an,a -+rb+*aan

     -+r$"mb"han $anaman kaan! hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! *+n!an m+*ia

    $anam $anah biasa/ $anah h"m"s *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a l+mbab/ !+la-/

    *an $+ran!. Dikar+nakan -a*a -+robaan kali ini m+miliki #"mlah kolom/ baris/

    *an -+rlak"an ,an! sama *an -a*a sa$" baris a$a" kolom $i*ak a*a "lan!an

     b+rlak"an ,an! sama s+hin!!a -rak$ik"m kali ini m+n!!"nakan Ranan!an &"#"r 

    'an!kar (a$in %R&'().

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    10/50

    mahasiswi *a-a$ m+mahami s+r$a m+n!a-likasikan m+$o*+ Ranan!an &"#"r 

    'an!kar (a$in %R&'() *alam k+hi*"-an s+harihari.

    0. Rumusan Masalah

    Dalam -rak$ik"m ini/ -+rmasalahan ,an! m"n"l s+ba!ai a"an "n$"k 

    analisis a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    1 &a!aimana karak$+ris$ik *a$a -+r$"mb"han $anaman -a*a bi#i kaan!

    hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/

    *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la->

    &a!aimana hasil A56A -a*a -+r$"mb"han $anaman -a*a bi#i kaan!

    hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/

    *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la->

    3 &a!aimana hasil "#i -+rban*in!an b+r!an*a -a*a -+r$"mb"han $anaman

     -a*a bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah

     biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an

    !+la->

    4 &a!aimana hasil -+m+riksaan as"msi IID5 %I*+n$ik/ In*+-+n*+n/ *an

    &+r*is$rib"si 5ormal) -a*a -+r$"mb"han $anaman bi#i kaan! hi#a"/

    kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an

    ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la->

    03 Tujuan Praktikum

    T"#"an *alam -rak$ik"m ini a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    1 M+n!+$ah"i karak$+ris$ik *a$a -+r$"mb"han $anaman -a*a bi#i kaan!

    hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/

    *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la-.

    M+n!+$ah"i hasil A56A -a*a -+r$"mb"han $anaman -a*a bi#i kaan!

    hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/

    *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la-.3 M+n!+$ah"i hasil "#i -+rban*in!an b+r!an*a -a*a -+r$"mb"han $anaman

     -a*a bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah

     biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an

    !+la-.

    4 M+n!+$ah"i hasil -+m+riksaan as"msi IID5 %I*+n$ik/ In*+-+n*+n/ *an

    &+r*is$rib"si 5ormal) -a*a -+r$"mb"han $anaman -a*a bi#i kaan! hi#a"/

    kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an

    ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la-.

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    11/50

    04 Man8aat Praktikum

    Manfaa$ *ari -rak$ik"m ini ,ai$" mam-" m+mahami kons+- *asar m+$o*+

    Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in/ mam-" m+n!analisis s+r$a m+mb+rikan

    k+sim-"lan *ari analisis *a$a *+n!an m+n!!"nakan m+$o*+ Ranan!an &"#"r 

    'an!kar (a$in/ m+mb+rikan informasi $+n$an! -+r$"mb"han $anaman -a*a #+nis

     bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah *an #a!"n! $+rha*a- m+*ia $anah biasa/ $anah

    h"m"s/ *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran!/ l+mbab/ *an !+la-.

    01 Batasan Masalah

    a*a -rak$ik"m ini *ilak"kan a*alah 9 bi#i kaan! hi#a" ,an! *i $+m-a$kan

     -a*a 3 m+*ia $anam ,an! masin!masin! *ib+ri 3 bi#i kaan! m+*ian,a ,ai$"$anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as *+n!an in$+nsi$as aha,a l+mbab/ $+ran!/ *an

    !+la-. 9 bi#i kaan! $anah ,an! *i $+m-a$kan -a*a 3 m+*ia $anam ,an! masin!

    masin! *ib+ri 3 bi#i kaan! m+*ian,a ,ai$" $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as

    *+n!an in$+nsi$as aha,a l+mbab/ $+ran!/ *an !+la-. 9 bi#i #a!"n! ,an! *i

    $+m-a$kan -a*a 3 m+*ia $anam ,an! masin!masin! *ib+ri 3 bi#i kaan!

    m+*ian,a ,ai$" $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as *+n!an in$+nsi$as aha,a

    l+mbab/ $+ran!/ *an !+la-.

    B)B ##

    T#+")*)+ P*ST)K)

    .0 Statistika Deskripti8 

    3

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    12/50

    '$a$is$ika *+skri-$if a*alah m+$o*+m+$o*+ ,an! b+rkai$an *+n!an

     -+n!"m-"lan *an -+n,a#ian s"a$" !"!"s *a$a s+hin!!a m+mb+rikan informasi

    ,an! b+r!"na $an-a m+narik inf+r+nsia a$a" k+sim-"lan %?al-ol+/ 1993).

    .00 Rata9rata

      Ra$ara$a a*alah #"mlah k+s+l"r"han -a*a *a$a ,an! *i-+rol+h k+m"*ian

    *iba!i *+n!an ban,akn,a *a$a. R"m"s ,an! *i!"nakan a*alah s+ba!ai b+rik"$

    %?al-ol+/ 1993).

     n

     ) 

    n

    i

    i∑==   1 χ 

      %.1)

    K+$+ran!an@

    = * Ra$ara$a hi$"n!

    ∑=

    =n

    i

     *i1

    2"mlah *a$a k+i sam-ai k+ n

    n &an,akn,a *a$a

     !i  Fr+k"+nsi

    %?al-ol+/ 1993)

    .0. Median

      M+*ian a*alah s+k+lom-ok *a$a ,an! $+lah *i"r"$kan $+rl+bih *ah"l" *ari

    *a$a ,an! $+rk+il hin!!a ,an! $+rb+sar k+m"*ian *iari nilai $+n!ahn,a.

    +n!ama$an ,an! $+-a$ *i$+n!ah$+n!ah bila ban,akn,a -+n!ama$an i$" !an#il/

    a$a" ra$ara$a k+*"a -+n!ama$an ,an! *i$+n!ah bila ban,akn,a -+n!ama$an i$"

    !+na-. R"m"s ,an! *i!"nakan "n$"k m+n!hi$"n! m+*ian a*alah %?al-ol+/ 1993).

    1+=   n )  +e

      %.)

    K+$+ran!an @

     +e  M+*ian a$a" nilai $+n!ah

    n ban,akn,a *a$a

    )1

    %   +n ) 

    Da$a s"k" *ari $+n!ah #"mlah k+m"*ian *i$ambah 1

    %?al-ol+/ 1993)

    4

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    13/50

    .03 2arians

    arians *i!"nakan "n$"k m+n+n$"kan s+b+ra-a b+sar k+ra!aman *ari s"a$"

    *a$a. R"m"s ,an! *i!"nakan a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    ( )1

    −=

    ∑n

     * * s

      i

      %.3)

    K+$+ran!an @

    ' arians

    Bi  5ilai In*ii*"

     *  5ilai T+n!ah a$a" Ra$ara$a

    n 2"mlah Da$a

    f   Fr+k"+nsi

    %?al-ol+/ 1993)

    .04 +ilai Maksimum

       5ilai maksim"m a*alah nilai ,an! m+miliki $in!ka$an -alin! $in!!i a$a"

     -alin! b+sar *ari nilai lainn,a

    %?al-ol+/ 1993).

    .01 +ilai Minimum

       5ilai minim"m a*alah nilai ,an! m+miliki $in!ka$an -alin! k+il a$a"

     -alin! r+n*ah *ari nilai lainn,a

    %?al-ol+/ 1993).

    .. Rancangan Bujur Sangkar Latin

    a*a Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in m+n,"s"n -+rlak"an-+rlak"an *i

    *alam k+lom-ok *+n!an *"a ara/ ,an! biasan,a *is+b"$ m+lal"i baris *an kolom.

    '+$ia- -+rlak"an han,a *ib+rikan s+kali "n$"k s+$ia- baris *an kolom. Ranan!an

    ini *ik+nal s+ba!ai s"a$" ranan!an ,an! mam-" m+n!+lom-okkan baris *an

    kolom. +rs,ara$an R&'( ,an! ka*an! *ian!!a- s+ba!ai s"a$" k+$+rba$asan *ari

    ranan!an ini a*alah bahwa #"mlah "lan!an har"s sama *+n!an #"mlah -+rlak"an.

    &+rik"$ a*alah k+"n$"n!an *ari Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in@

    1 Analisis r+la$if m"*ah.

    +n!ar"h -+rlak"an *a-a$ *i lak"kan "n$"k -+robaan b+rskala k+il.

    3 M+n!"ran!i k+ra!aman !ala$.

    :

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    14/50

    4 &aris a$a" kolom bisa *i!"nakan "n$"k -+n!ambilan k+-"$"san.

    %as-+rsC/ 1991)

    '$r"k$"r *a$a -+n!ama$an "n$"k RAK ,an! $+r*iri $ -+rlak"an *an r

    k+lom-ok %"lan!an) a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    Tabel .0 '$r"k$"r Da$a R&'(

    &aris Kolom To$al &aris

    M 51 A & $1 & A $3 A & $1

    To$al

    Kolom

    1# # 3# ..

    %as-+rCs/1993).

    Dalam Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in/ *a$a -+robaan *iabs$raksikan

    m+lal"i mo*+l *ibawah ini "n$"k mo*+l $+$a- *an mo*+l aak a*alah s+ba!ai

     b+rik"$@

    i#  αi  G # Hk ϵi#

    K+$+ran!an @

    i# asil -+n!ama$an -a*a -+rlak"a k+i / *an "lan!an k+#

    Ra$a kain o-"lasi

    αI +n!ar"h a*i$if *ari baris k+i 

    G #  +n!ar"h a*i$if *ari kolom k+#

    Hk +n!ar"h a*i$if *ari -+rlak"an k+k 

    ϵi# +n!ar"h !ala$ -+robaan *ari baris k+i kolom k+# *an -+rlak"an k+k 

    %as-+rCs/1993).

    ..0 Model Tetap

    1. As"msi

    As"msi ,an! *i!"nakan "n$"k analisis ranan!an aak k+lom-ok mo*+l

    $+$a- a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    ( )   ,  ,  j jii   -  -  -    τ τ β β α α    ===   )%II

    ( ) ( )   )%II  ,  ,  j jii   -  -  -    τ τ β β α α    ===

    ∑ ∑ ∑= = =

    ===r 

    i

     j

    k  ji

    1 1 1

    0τ β α 

    ;

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    15/50

    ( )/0J   σ ε    NI ijk 

    . i-o$+sis

    i-o$+sis ,an! akan *i"#i *+n!an mo*+l $+$a- ini/ a*alah s+ba!ai b+rik"$@

    0 @ H1  H  .... Hk   0 % $i*ak a*a -+n!ar"h -+rlak"an $+rha*a- r+s-ons

    ,an! *iama$i)

    1 @ Minimal a*a sa$" Hi 0 % i 1//../$) % minimal a*a sa$" -+n!ar"h

    k+lom-ok ,an! m+m-+n!ar"hi)

    3. +rhi$"n!an Analisis Ra!am

    +rhi$"n!an ranan!an aak l+n!ka- *+n!an mo*+l $+$a- *a-a$ *iliha$

     -a*a $ab+l s+ba!ai b+rik"$.Tabel .. R"m"s +rhi$"n!an R&'( Mo*+l T+$a-

    Mo*+l

    T+$a-+rhi$"n!an

    D+ra#a$

    &+bas %*b)

    *b $o$al r 1

    *b -+rlak"an r L 1

    *b !ala$ %r1)%r)

    *b baris r1

    *b kolom r1

    2"mlah

    K"a*ra$ %2K)

    Fak$or Kor+ksi %FK)

    (∑i , j

    Y ij)2

    rt 

    2K To$al %2KT) ∑i , j

    Y ij2− FK 

    2K +rlak"an %2K)

    ∑ (totalperlakuan)2

    r  − FK 

    2K &aris %2K&)

    ∑ (totalbaris)2

    r  − FK 

    2K Kolom %2KK)

    ∑ (totalkolom)2

    r  − FK 

    2K ala$ %2K) 2KT L 2K2KK

    2K&

    7

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    16/50

    K"a*ra$ T+n!ah %KT)

    KT +rlak"an %KT)JKP

    dbp

    KT ala$ %KT) JKG

    dbg

    KT &aris %KT&)JKB

    dbb

    KT Kolom %KTK)JKK 

    dbk 

    F

    i$"n!

     Fhit = KTP

     KTG

    4. M+n+n$"kan 5ilai F Tab+l 5ilai F$ab+l *a-a$ *iliha$ -a*a $ab+l *is$rib"si f *+n!an *b1 -+rlak"an s+ba!ai

    1 *an *b !ala$ s+ba!ai  -a*a $araf 0/0:.

    :. Tab+l A56A

    Tabel .3Tab+l A56A Mo*+l Aak 

    '"mb+r 

    ariasi

    D+ra#a$

    &+bas

    %D&)

    2"mlah

    K"a*ra$

    %2K)

    K"a*ra$

    T+n!ah

    %TK)

    F hi$"n! F $ab+l

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    17/50

    ... Model )cak 

    1. As"msi

    As"msi ,an! *i!"nakan "n$"k analisis ranan!an aak k+lom-ok mo*+l

    aak a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    ( (   )%II τ β α    σ τ σ β σ α    ===   ,  ji   -  -  - 

    )%I0)%   σ ε ε    ==   ij k ijk    -  - 

    . i-o$+sis

    i-o$+sis ,an! akan *i"#i m+lal"i mo*+l analisis ranan!an aak l+n!ka-

    *+n!an mo*+l aak a*alah s+ba!ai b+rik"$@

    0 @0 =τ σ 

    %,an! b+rar$i $i*ak a*a k+ra!aman *alam -o-"lasi -+rlak"an)

    1 @0 >τ σ 

     % ,an! b+rar$i a*a k+ra!aman *alam -o-"lasi -+rlak"an)

    3. +rhi$"n!an Analisis Ra!am

    +rhi$"n!an ranan!an aak l+n!ka- *+n!an mo*+l $+$a- *a-a$ *iliha$

     -a*a $ab+l s+ba!ai b+rik"$.

    Tabel .4 R"m"s +rhi$"n!an R&'( Mo*+l Aak 

    Mo*+l

    T+$a-+rhi$"n!an

    D+ra#a$

    &+bas %*b)

    *b $o$al r 1

    *b -+rlak"an r L 1

    *b !ala$ %r1)%r)

    *b baris r1

    *b kolom r1

    2"mlah

    K"a*ra$ %2K) Fak$or Kor+ksi %FK)

    (∑i , j

    Y ij)2

    rt 

    2K To$al %2KT) ∑i , j

    Y ij2− FK 

    2K +rlak"an %2K)

    ∑ (totalperlakuan)2

    r  − FK 

    2K &aris %2K&)

    9

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    18/50

    ∑ (totalbaris)2

    r  − FK 

    2K Kolom %2KK)

    ∑ (totalkolom)2

    r  − FK 

    2K ala$ %2K) 2KT L 2K2KK

    2K&

    K"a*ra

    $ T+n!ah %KT)

    KT +rlak"an %KT)JKP

    dbp

    KT ala$ %KT) JKG

    dbg

    KT &aris %KT&)JKB

    dbb

    KT Kolom %KTK)JKK 

    dbk 

    F

    i$"n!

     Fhit = KTP

     KTG

    4. M+n+n$"kan 5ilai F Tab+l

     5ilai F$ab+l *a-a$ *iliha$ -a*a $ab+l *is$rib"si f *+n!an *b1 -+rlak"an s+ba!ai

    1 *an *b !ala$ s+ba!ai  -a*a $araf 0/0:.

    : Tab+l A56A

    Tabel .1 Tab+l A56A Mo*+l Aak 

    '"mb+r 

    ariasi

    D+ra#a$

    &+bas

    %D&)

    2"mlah

    K"a*ra$

    %2K)

    K"a*ra$

    T+n!ah

    %TK)

    F hi$"n! F $ab+l

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    19/50

    a 2ika Fhi$"n! l+bih b+sar *ari-a*a F$ab+l -a*a $araf 0/0: -+rb+*aan *i an$ara

    nilai $+n!ah -+rlak"an %a$a" -+n!ar"h -+rlak"an) *ika$akan n,a$a

    %Tolak)

    0

     0 

     b 2ika Fhi$"n! l+bih k+il *ari-a*a F$ab+l -a*a $araf 0/0: -+rb+*aan *i an$ara

     -+rlak"an *ika$akan $i*ak n,a$a. %a!al Tolak)0 0 

    7 M+narik K+sim-"lan

    %as-+rsC/199:).

    .3 Perbandingan Berganda

    2ika *alam -+n!"#ian k+samaan ra$ara$a b+b+ra-a -+rlak"an m+n"n#"kkan

    hasil -+rb+*aan hi-o$+sis $olak 0/ maka -+n!"#ian *ilan#"$kan k+ lan!kah

    s+lan#"$n,a ,ai$" -+n!"#ian -+rban*in!an b+r!an*a. a*a -rak$ik"m ini "#i

     -+rban*in!an b+r!an*a m+n!!"nakan "#i Tukey'

    1. i-o$+sis

    0 @ i   # %-+rlak"an k+i b+rb+*a *+n!an k+#)

    1 @ i   # i1//..n #1//3/../k 

    . Taraf 'i!nifikan @ 0/0:

    3. '$a$is$ik

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    20/50

    .4 Pemeriksaan )sumsi ##D+ :#dentik! #ndependen! Distribusi +ormal;

    a*a as"msi s+$ia- mo*+l baik aak ma"-"n $+$a- m+miliki nilai)% ij -   ε 

     

    ,an! *ias"msikan IID5 s+hin!!a -a*a analisis ini *ib"$"hkan "#i as"msi IID5.

    2ika -a*a hasil output so!t%are 2ersus !it  m+mb+n$"k s"a$" -ola s+-+r$i oron!

    a$a" -olar maka m+n"n#"kkan bahwa *a$a $+rs+b"$ $i*ak i*+n$ik. a*a hasil output 

     so!t%are 2ersus order  a-abila $i$ik$i$ik m+n,+bar *an $i*ak b+r-"sa$ -a*a *a+rah

     bawah a$a" a$as !aris maka *a$a $+rs+b"$ in*+-+n*+n. a*a normal probability

     plot  #ika $i$ik$i$ik b+ra*a *is+ki$ar a$a" -a*a !aris normal maka *a$a $+rs+b"$

     b+r*is$rib"si normal. Dan -a*a his$o!ram -"n #ika hasil output so!t%are

    m+mb+n$"k lon+n! a$a" oron! maka m+n"n#"kkan #ika *a$a $+rs+b$ b+r*is$rib"sinormal %?al-ol+/ 199:).

    .1 Kacang ijau

    Kaan! hi#a" %i!na ra*ia$a) a*alah s+#+nis -alawi#a ,an! *ik+nal l"as *i

    *a+rah $ro-ika.T"mb"han ,an! $+rmas"k s"k" -olon!-olon!an %Faba+a+) ini

    m+miliki ban,ak manfaa$ *alam k+hi*"-an s+harihari s+ba!ai s"mb+r bahan

     -an!an b+r-ro$+in naba$i $in!!i %AnonimP1/ 01:).

    .5 Kacang Tanah

    A*alah $anaman -olon!-olon!an a$a" l+!"m an!!o$a s"k" Faba+a+ ,an!

    *ib"*i*a,akan/ s+r$a m+n#a*i kaan!kaan!an k+*"a $+r-+n$in! s+$+lah k+*+lai *i

    In*on+sia. Tanaman ,an! b+rasal *ari b+n"a Am+rika ini $"mb"h s+ara -+r*"

    s+$in!!i 30 hin!!a :0 m %1 hin!!a 1Q kaki) *+n!an *a"n*a"n k+il $+rs"s"n

    ma#+m"k.Tanaman ini a*alah sa$" *i an$ara *"a #+nis $anaman b"*i*a,a

    s+lain kaan! bo!or / Voand4iea subterranea ,an! b"ahn,a m+n!alami -+masakan

    *i bawah -+rm"kaan $anah. 2ika b"ah ,an! masih m"*a $+rk+na aha,a/ -ros+s

     -+ma$an!an  bi#i $+r!an!!".

    .6 "agung

    2a!"n! a*alah $anaman s+m"sim *an $+rmas"k #+nis r"m-"$an!ramina+ ,an!

    m+m-"n,ai ba$an! $"n!!al/ m+ski $+r*a-a$ k+m"n!kinan m"n"ln,a aban!

    1

    http://id.wikipedia.org/wiki/Polong-polonganhttp://id.wikipedia.org/wiki/Legumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Fabaceaehttp://id.wikipedia.org/wiki/Fabaceaehttp://id.wikipedia.org/wiki/Kacang_bogorhttp://id.wikipedia.org/wiki/Kacang_bogorhttp://id.wikipedia.org/wiki/Cahayahttp://id.wikipedia.org/wiki/Cahayahttp://id.wikipedia.org/wiki/Bijihttp://id.wikipedia.org/wiki/Bijihttp://id.wikipedia.org/wiki/Legumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Fabaceaehttp://id.wikipedia.org/wiki/Kacang_bogorhttp://id.wikipedia.org/wiki/Cahayahttp://id.wikipedia.org/wiki/Bijihttp://id.wikipedia.org/wiki/Polong-polongan

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    21/50

    anakan -a*a b+b+ra-a !+no$i-+ *an lin!k"n!an $+r$+n$". &a$an! #a!"n! $+r*iri a$as

     b"k" *an r"as. Da"n #a!"n! $"mb"h -a*a s+$ia- b"k"/ b+rha*a-an sa$" sama lain.

    &"n!a #an$an $+rl+$ak -a*a ba!ian $+r-isah -a*a sa$" $anaman s+hin!!a laCim

    $+r#a*i -+n,+rb"kan silan!. 2a!"n! m+r"-akan $anaman hari -+n*+k/ #"mlah

    *a"nn,a *i$+n$"kan -a*a saa$ inisiasi b"n!a #an$an/ *an *ik+n*alikan ol+h

    !+no$i-+/ lama -+n,inaran/ *an s"h". %AnonimP4. 01:)

    .7 Tanah

    Tanah san!a$ i$al -+ranann,a ba!i s+m"a k+hi*"-an *i b"mi kar+na $anah

    m+n*"k"n! k+hi*"-an $"mb"han *+n!an m+n,+*iakan hara*an air  s+kali!"s

    s+ba!ai -+no-an! akar . '$r"k$"r $anah ,an! b+ron!!aron!!a #"!a m+n#a*i $+m-a$

    ,an! baik ba!i akar "n$"k b+rna-as *an $"mb"h. Tanah #"!a m+n#a*i habi$a$ hi*"-

     b+rba!ai mikroor!anism+. &a!i s+ba!ian b+sar h+wan *ara$/ $anah m+n#a*i lahan

    "n$"k hi*"- *an b+r!+rak %AnonimP3/ 01:).

    .< umus

    "m"s a*alah $anah ,an! san!a$ s"b"r $+rb+n$"k *ari

    la-"kan *a"n *an ba$an!  -ohon *i h"$an h"#an $ro-is ,an! l+ba$. "m"s *ik+nal

    s+ba!ai sisasisa $"mb"han *an h+wan ,an! m+n!alami -+rombakan ol+h

    or!anism+ *alam $anah/ b+ra*a *alam k+a*aan s$abil/ b+rwarna okla$

    k+hi$aman."m"s m+miliki kon$rib"si $+rb+sar $+rha*a- k+b+r$ahanan *an

    k+s"b"ran $anah %AnonimP4/ 01:).

    .0/ Kapas

    Ka-as a*alah s+ra$ hal"s ,an! m+n,+l"b"n!i bi#i b+b+ra-a #+nisoss,-i"m %biasa *is+b"$ S-ohonS$anaman ka-as)/ $"mb"han s+mak  ,an!

     b+rasal *ari *a+rah $ro-ika *an s"b$ro-ika. '+ra$ ka-as m+n#a*i bahan -+n$in!

    *alam in*"s$ri $+ks$il. '+ra$ i$" *a-a$ *i -in$al m+n#a*i b+nan! *an *i$+n"n m+n#a*i

    kain. ro*"k $+ks$il *ari s+ra$ ka-as biasa *is+b"$ s+ba!ai ka$"n %b+nan! ma"-"n

    kainn,a) %AnonimP/ 01:).

    .00 #ntensitas $aha%a &elap

    13

    http://id.wikipedia.org/wiki/Tumbuhanhttp://id.wikipedia.org/wiki/Harahttp://id.wikipedia.org/wiki/Airhttp://id.wikipedia.org/wiki/Airhttp://id.wikipedia.org/wiki/Akarhttp://id.wikipedia.org/wiki/Habitathttp://id.wikipedia.org/wiki/Mikroorganismehttp://id.wikipedia.org/wiki/Tanahhttp://id.wikipedia.org/wiki/Tanahhttp://id.wikipedia.org/wiki/Daunhttp://id.wikipedia.org/wiki/Daunhttp://id.wikipedia.org/wiki/Batanghttp://id.wikipedia.org/wiki/Pohonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Hutan_hujan_tropishttp://id.wikipedia.org/wiki/Hutan_hujan_tropishttp://id.wikipedia.org/wiki/Serathttp://id.wikipedia.org/wiki/Bijihttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Gossypium&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Semakhttp://id.wikipedia.org/wiki/Semakhttp://id.wikipedia.org/wiki/Semakhttp://id.wikipedia.org/wiki/Tropikahttp://id.wikipedia.org/wiki/Subtropikahttp://id.wikipedia.org/wiki/Tekstilhttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Pemintalan&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Benanghttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Penenunan&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Kainhttp://id.wikipedia.org/wiki/Tumbuhanhttp://id.wikipedia.org/wiki/Harahttp://id.wikipedia.org/wiki/Airhttp://id.wikipedia.org/wiki/Akarhttp://id.wikipedia.org/wiki/Habitathttp://id.wikipedia.org/wiki/Mikroorganismehttp://id.wikipedia.org/wiki/Tanahhttp://id.wikipedia.org/wiki/Daunhttp://id.wikipedia.org/wiki/Batanghttp://id.wikipedia.org/wiki/Pohonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Hutan_hujan_tropishttp://id.wikipedia.org/wiki/Serathttp://id.wikipedia.org/wiki/Bijihttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Gossypium&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Semakhttp://id.wikipedia.org/wiki/Tropikahttp://id.wikipedia.org/wiki/Subtropikahttp://id.wikipedia.org/wiki/Tekstilhttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Pemintalan&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Benanghttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Penenunan&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Kain

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    22/50

    .0. #ntensitas $aha%a Terang

    .03 #ntensitas $aha%a Lembab

    14

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    23/50

    B)B ###

    MET'D'L' PE+EL#T#)+

    30 Sumber Data

    Dalam -+n+li$ian ini *a$a ,an! *i!"nakan a*alah *a$a ,an! b+rasal *ari

    *a$a -rim+r. Da$a -rim+r $+rs+b"$ *i*a-a$kan m+lal"i -+n!ama$an s+ara lan!s"n!

    ,an! *ilak"kan -a*a@

    hari *an $an!!al @ 'ab$"/ 18 A-ril 01: L Rab"/ A-ril 01:

     -"k"l @ 18.00 ?I&

    $+m-a$ @ +r"m*os IT' '"raba,a.

    3. 2ariabel Penelitian

    ariab+l ,an! *i!"nakan *alam -+n+li$ian kali ini a*alah@

    Tabel 30 ariab+l +n+li$ian

    ariab+l K+$+ran!an

    B1#k  M+*ia Tanam Tanah &iasa

    B#k  M+*ia Tanam Tanah "m"s

    B3#k  M+*ia Tanam Ka-as

    Bi1k  2+nis &i#i Kaan! i#a"

    Bik  2+nis &i#i 2a!"n!

    Bi3k  2+nis &i#i Kaan! Tanah

    Bi#1 In$+nsi$as aha,a T+ran!

    Bi# In$+nsi$as aha,a +la-

    Bi#3 In$+nsi$as aha,a (+mbab

    33 )lat dan Bahan

    Ala$ *an bahan ,an! *i-+rsia-kan s+b+l"m m+lak"kan -+robaan

    Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in "n$"k m+n!+$ah"i -+r$"mb"han kaan! hi#a"/

    kaan! $anah/ *an #a!"n! -a*a m+*ia $anam $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as

     -a*a in$+nsi$as aha, $+ran!/ l+mbab *an !+la- a*alah@Tabel 3. Ala$ *an &ahan

     5o &ahan Ala$

    1 Tanah "m"s &o$ol min+ral :0 ml 9 bo$ol

    Tanah &iasa '+n*ok  

    3 Ka-as Ala$ $"lis

    4 Kaan! i#a" +n!!aris

    1:

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    24/50

    : Kaan! Tanah

    ; 2a!"n!

    7 Air  

    34 Langkah Kerja

    '+b+l"m m+n*a-a$kan *a$a hasil *ari -+n!ama$an/ -+rl" *ilak"kan

     -+robaan $+rl+bih *ah"l" *an lan!kah k+r#a -a*a -+robaan ini a*alah s+ba!ai

     b+rik"$.

    1. M+r+n*am bi#i kaan! hi#a" s+lama 4 #am *an m+milih bi#i kaan! hi#a"/

    kaan! $anah/ *an #a!"n! ,an! $+n!!+lam *i air s+ara aak.

    . M+lak"kan -+robaan ranan!an b"#"r san!kar la$in -+nanaman bi#i

    kaan! hi#a"/ kaan! $ana! *an #a!"n! -a*a 3 m+*ia $anam ,an! b+rb+*a

    ,ai$" $anah/ h"m"s/ *an ka-as *+n!an in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an

    l+mbab #"mlah masin!masin! -a*a $ia- m+*ia s+ban,ak 3 bi#i.3. M+lak"kan -+n,iraman $"mb"han kaan! hi#a" *i s+m"a m+*ia s+$ia- hari

     -a*a -"k"l 0.00 ?I& s+lama : hari *+n!an in$+nsi$as -+n,iraman 3

    s+n*ok makan $ia- m+*ia $anam.

    4. M+n!"k"r -+r$"mb"han $in!!i $"mb"han *i s+m"a m+*ia $anam s+$ia-

    hari -a*a -"k"l 0.00 ?I& s+lama : hari *+n!an mis$ar/ k+m"*ian

    m+na$a$ -+r$"mb"han $in!!i $"mb"han -a*a l+mbar -+n!ama$an.

    :. M+n!hi$"n! ra$ara$a -+r$"mb"han 3 "ni$ $"mb"han.

    ;. M+n+ra-kan kons+- ranan!an b"#"r san!kar la$in *+n!an m+lak"kan -+n!"#ian hi-o$+sis "n$"k m+n!+$ah"i -+n!ar"h in$+nsi$as aha,a $+rha*a-

     -+r$"mb"han $in!!i $"mb"han.

    7. M+n,im-"lkan hasil -+n!"#ian hi-o$+sis ,an! $+lah *ilak"kan.

    8. M+mb"a$ la-oran -rak$ik"m *alam b+n$"k mo*"l.

    31 Langkah )nalisis

    a*a -+mb"a$an mo*"l ini/ lan!kahlan!kah ,an! *i!"nakan *alam

    m+n!analisis *a$a a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    1 M+nanam bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an #a!"n! -a*a $i!a m+*ia $anam/,ai$" $anah/ h"m"s/ *an ka-as *+n!an in$+nsi$as aha,a $+ran!/ !+la-/ *an l+mbab.

    M+n!analisis karak$+ris$ik *a$a -+r$"mb"han $anaman ,an! *i$anam -a*a

    in$+nsi$as aha,a $+ran!/ !+la-/ *an l+mbab.

    3 M+lak"kan "#i homo!+ni$as arians $+rha*a- *a$a -+r$"mb"han $anaman ,an!

    *i$anam -a*a in$+nsi$as aha,a ,an! b+rb+*a ,ai$" !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab.

    4 M+lak"kan "#i Anoa "n$"k m+n!"#i a*a a$a" $i*ak a*an,a -+n!ar"h -+rlak"an

    ,an! b+rb+*a -a*a -+robaan -+r$"mb"han $anaman.

    : M+lak"kan "#i as"msi r+si*"al "n$"k m+n!+$ah"i -+robaan -a*a -+r$"mb"han

    $anaman $+rs+b"$ m+m+n"hi as"msi IID5 a$a" $i*ak.

    1;

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    25/50

    Selesai

    Melakukan Pengamatan

    Memasukkan Data

    Statistika Deskriptif 

    Uji ANOVA

    Menarik

    Kesimpulan

    Mulai

    Perbandingan Berganda

    Asumsi IIDN

    ; M+mb"a$ la-oran "n$"k -+robaan -+r$"mb"han $anaman kaan! hi#a"/ kaan!

    $anah/ *an #a!"n! -a*a m+*ia $anam $anah biasa/ $anah h"m"s/*a ka-as -a*a

    in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab.

    7 M+n!ambil k+sim-"lan *an saran.

    35 Diagram )lir

    &+n$"k *ia!ram alir *ari lan!kah analisis *a$a hasil -rak$ik"m a*alah

    s+ba!ai b+rik"$.

    17

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    26/50

    a!al $olak 0

    &ambar 30 Dia!ram Alir Ranan!an &"#"r 'an!kar (a$in %R&'()

    B)B #2

    )+)L#S#S D)+ PEMB))S)+

    40 Karakteristik Dataa*a analisis kali ini m+n!!"nakan $i!a karak$+ris$ik *a$a ,ai$"

    karak$+ris$ik *a$a b+r*asarkan -+rlak"an/ karak$+ris$ik b+r*asarkan baris/ *an

    karak$+ris$ik b+r*asarkan kolom. asil *ari analisis *a$a a*alah s+ba!ai b+rik"$.

    400 Karakteristik Data "enis Media Tanam Terhadap Pertumbuhan

    Tanaman

    &+rik"$ ini a*alah hasil -+n!ama$an ra$ara$a wak$" -+r$"mb"han $anaman

    $+rha*a- $i!a #+nis m+*ia $anam.

    Tabel 40 Karak$+ris$ik Da$a a*a 2+nis M+*ia Tanam

    M+*ia Tanam Ra$ara$a arian Minim"m M+*ian Maksim"m

    Ka-as 1.497 0.711 0.730 1.3;0 .400

    Tanah &iasa 0.8;0 0.:0 0.3;0 0.8;0 1.3;0

    Tanah "m"s 1.1 0.:39 0.;00 0.800 1.9;0

    18

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    27/50

    a*a Tab+l 4.1 *i-+rol+h bahwa ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman -a*a

    m+*ia $anam ka-as a*alah 1.497 m *an *a-a$ *ika$akan bahwa :0U *a$a $+rs+b"$

    *ia$as 1.3; m *+n!an in$+ral m"lai *ari 0.73 m sam-ai *+n!an .4 m *an

    k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.711. '+r$a -a*a m+*ia $anam $anah biasa *i-+rol+h *a$a

     bahwa ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman a*alah 0.8; m *an *a-a$ *ika$akan bahwa

    :0U *a$a $+rs+b"$ *ia$as 0.8; m *+n!an in$+ral m"lai *ari 0.3; m sam-ai

    *+n!an 1.3; m *+n!an k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.:. Dan -a*a m+*ia $anam $ana

    h"m"s *i-+rol+h informasi bahwa ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman a*alah 1.1 m

    *an *a-a$ *ika$akan :0U *a$a $+rs+b"$ *ia$as 0.8 m *+n!an in$+ral m"lai *ari

    0.; m sam-ai *+n!an 1.9; m.

    40. Karakteristik Data "enis Biji Kacang Terhadap Pertumbuhan

    tanaman

    &+rik"$ ini a*alah hasil -+n!ama$an ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman -a*a

     #+nis bi#i kaan! ,an! b+rb+*ab+*a ,ai$" kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an

     #a!"n!@

    Tabel 4. Karak$+ris$ik Da$a a*a 2+nis &i#i Kaan!

    2+nis &i#iRa$a

    ra$aarian Minim"m M+*ian Maksim"m

    2a!"n! 0.940 0.149 0.;00 0.8;0 1.3;0

    Kaan! i#a" 1.907 0.73 1.3;0 1.9;0 .400

    Kaan! Tanah 0.;30 0.0:; 0.3;0 0.730 0.800

    &+r*asarkan Tab+l 4. *a-a$ *i-+rol+h bahwa ra$ara$a -+r$"mb"han

    $anaman bi#i #a!"n! a*alah 0.94 m *an *a-a$ *ika$akan bahwa :0U *a$a $+rs+b"$

    *ia$as 0.8; m *+n!an in$+ral m"lai *ari 0.; m sam-ai *+n!an 1.3; m *an

    k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.149. '+lain i$" ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman bi#i

    kaan! hi#a" a*alah s+b+sar 1.907 m *an *a-a$ *ika$akan bahwa :0U *a$a

    $+rs+b"$ *ia$as 1.9; m *+n!an in$+ral m"lai *ari 1.3; m sam-ai *+n!an .4 m

    *an k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.73. '+*an!kan ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman bi#i

    19

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    28/50

    kaan! $anah a*alah s+b+sar 0.;3 m *an *a-a$ *ika$akan bahwa :0U *a$a

    $+rs+b"$ *ia$as 0.73 m *+n!an in$+ral m"lai *ari 0.3; m sam-ai *+n!an 0.8 m

    *an k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.0:;.

    403 Karakteristik Data #ntensitas $aha%a Terhadap Pertumbuhan

    Tanaman

    &+rik"$ ini a*alah hasil -+n!ama$an ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman -a*a

    in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab.

    Tabel 43 Karak$+ris$ik Da$a a*a In$+nsi$as aha,a

    In$+nsi$as

    aha,aRa$ara$a arian Minim"m M+*ian Maksim"m

    +la- 0.897 0.1;: 0.;00 0.730 1.3;0

    (+mbab 1.7 0.;:3 0.3;0 1.3;0 1.9;0T+ran! 1.3:3 1.3:3 0.800 0.8;0 .400

    &+r*asarkan Tab+l 4.3 *a-a$ *i-+rol+h bahwa ra$ara$a -+r$"mb"han

    $anaman -a*a in$+nsi$as aha,a !+la- a*alah 0.897 m *an *a-a$ *ika$akan bahwa

    :0U *a$a $+rs+b"$ *ia$as 0.73 m *+n!an in$+ral m"lai *ari 0.; m sam-ai

    *+n!an 1.3; m *an k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.1;:. '+lain i$" ra$ara$a

     -+r$"mb"han $anaman -a*a in$+nsi$as aha,a l+mbab a*alah s+b+sar 1.7 m *an

    *a-a$ *ika$akan bahwa :0U *a$a $+rs+b"$ *ia$as 1.3; m *+n!an in$+ral m"lai

    *ari 0.3; m sam-ai *+n!an 1.9; m *an k+ra!aman *a$a s+b+sar 0.;:3.

    '+*an!kan ra$ara$a -+r$"mb"han $anaman -a*a in$+nsi$as aha,a $+raan! a*alah

    s+b+sar 1.3:3 m *an *a-a$ *ika$akan bahwa :0U *a$a $+rs+b"$ *ia$as 0.8; m

    *+n!an in$+ral m"lai *ari 0.8 m sam-ai *+n!an .4 m *an k+ra!aman *a$a

    1.3:3.

    4. *ji )+'2)

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    29/50

    i#k   αi  G # Hk ϵi#

    K+$+ran!an @

    i 1//3 # 1//3 k 1//3

    i# asil -+n!ama$an -+r$"mb"han $anaman -a*a m+*ia $anam k+ L i/ #+nis

    kaan! k+ L #/ *an in$+nsi$as aha,a k+ L k.

    Ra$a o-"lasi

    αI +n!ar"h a*i$if *ari m+*ia $anam k+i  

    G #  +n!ar"h a*i$if *ari #+nis bi#i k+#

    Hk +n!ar"h a*i$if *ari in$+nsi$as aha,a k+k 

    ϵi# +n!ar"h !ala$ -+robaan *ari m+*ia $anam k+I/ #+nis kaan! k+#/ *an

    in$+nsi$as aha,a k+k 

    As"msi @( )   (   ,  ,  j jii   -  -  -    τ τ β β α α    ===   )%II

    ( (   )%II  ,  ,  j jii   -  -  -    τ τ β β α α    ===

    ∑ ∑ ∑= = =

    ===r 

    i

     j

    k  ji

    1 1 1

    0τ β α 

    ( )

    /0J   σ ε    NI ijk 

    i-o$+sis +rlak"an @

    0 @ H1  H  .... Hk   0 % in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab $i*ak

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman )

    1 @ Minimal a*a sa$" Hi 0 % i 1//../$) % minimal a*a sa$" in$+nsi$as aha,a ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman)

    i-o$+sis &aris @

    0 @0...1   ==== iα α α 

    %m+*ia $anam $i*ak m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han

    $anaman).

    1 @ minimal a*a sa$"1α  0 %minimal a*a sa$" m+*ia $anam ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman)

    i-o$+sis Kolom @

    1

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    30/50

    0 @031   ===   β β β 

     %-+rb+*aan #+nis bi#i kaan! $i*ak m+m-+n!ar"hi

     -+r$"mb"han $anaman)

    1 @ minimal a*a sa$"0≠ jβ 

    %minimal a*a sa$" #+nis bi#i kaan! ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman)

    $araf si!nifikan @ 0/0:

    *a+rah kri$is @

    Tolak 0/ #ika Fhi$"n!%-+rlak"an) N F$ab+l %19) a$a" 2alueO

    Tolak 0/ #ika Fhi$"n!%baris) N F$ab+l %19) a$a" 2alueO

    Tolak 0/ #ika Fhi$"n!%kolom) N F$ab+l %19) a$a" 2alueO

    s$a$is$ik"#i @ / hi$"n!

    Tabel 44 +rhi$"n!an A56A M+n!!"nakan o!t%are

    '"mb+r

    ariasi

    D+ra#a$

    &+bas

    2"mlah

    K"a*ra$

    Ra$a L Ra$a

    2"mlah

    K"a*ra$

    Fhi$"n! 2alue

    &aris 0.;148 0.30741 88.39 0.011

     Kolom .;;04 1.3301 38.49 0.003

    +rlak"a

    n 0.33349 0.1;;74

    47.9: 0.00

    ala$ 0.00;9; 0.00348

    To$al 8 3.;1:;9

    &+r*asarkan Tab+l 4.4 m+n"n#"kan bahwa nilai Fhi$"n! baris s+b+sar 88.39

    l+bih b+sar *ari F$ab+l s+b+sar 19 s+r$a nila 2alue s+b+sar 0.011 l+bih k+il *ari

    $araf n,a$a s+b+sar 0.0: s+hin!!a m+n!hasilkan k+-"$"san $olak 0 0 "n$"k baris.

    Maka/ *a-a$ *ika$akan bahwa minimal a*a sa$" m+*ia $anam ,an! m+m-+n!ar"hi

     -+r$"mb"han $anaman bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an #a!"n! -a*a in$+nsi$as

    aha,a l+mbab/ !+la-/ *an $+ran!. Dan -a*a analisis kolom *a-a$ *ik+$ah"i bahwa

    Fhi$"n! kolom s+b+sar 38.49 l+bih b+sar *ari F$ab+l s+b+sar 19 s+r$a nila 2alue 

    s+b+sar 0.003 l+bih k+il *ari $araf n,a$a s+b+sar 0.0: s+hin!!a m+n!hasilkan

    k+-"$"san $olak o/ maka *a-a$ *ika$akan bahwa minimal a*a sa$" #+nis bi#i

    kaan! ,an! b+r-+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman -a*a m+*ia $anam $anah

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    31/50

     biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a l+mbab/ $+ran!/ *an !+la-.

    '+*an!kan -a*a -+rlak"an *a-a$ *ik+$ah"i bahwa nilai Fhi$"n! -+rlak"an s+b+sar

    47.9: l+bih b+sar *ari F$ab+l s+b+sar 19 s+r$a nila 2alue s+b+sar 0.0 l+bih k+il

    *ari $araf n,a$a s+b+sar 0.0: s+hin!!a m+n!hasilkan k+-"$"san $olak 0 0 "n$"k

     -+rlak"an. Maka/ *a-a$ *ika$akan bahwa minimal a*a sa$" in$+nsi$as aha,a ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an #a!"n!

     -a*a m+*ia $anam $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as.

    4.. Perhitungan )+'2) Secara Manual

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    32/50

    0 @ H1  H  .... Hk   0 % in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab $i*ak

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman )

    1 @ Minimal a*a sa$" Hi 0 % i 1//../$) % minimal a*a sa$" in$+nsi$as aha,a ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman)

    i-o$+sis &aris @

    0 @0...1   ==== iα α α 

    %m+*ia $anam $i*ak m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han

    $anaman).

    1 @ minimal a*a sa$"1α  0 %minimal a*a sa$" m+*ia $anam ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman)

    i-o$+sis Kolom @

    0 @031   ===   β β β 

     %-+rb+*aan #+nis bi#i kaan! $i*ak m+m-+n!ar"hi

     -+r$"mb"han $anaman)

    1 @ minimal a*a sa$"0≠ jβ 

    %minimal a*a sa$" #+nis bi#i kaan! ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman)

    $araf si!nifikan @ 0/0:

    *a+rah kri$is @

    Tolak 0/ #ika Fhi$"n!%-+rlak"an) N F$ab+l %19) a$a" 2alueO

    Tolak 0/ #ika Fhi$"n!%baris) N F$ab+l %19) a$a" 2alueO

    Tolak 0/ #ika Fhi$"n!%kolom) N F$ab+l %19) a$a" 2alueO

    s$a$is$ik "#i @ / hi$"n!

    +rhi$"n!an @

    087/19

    43/10...)%   ===

     N 

    1  /, 

    ( )   ( ) ( )   ;1:/3087/1)73.0...3;.1%   =−++=−=   /, 1  5,T  ijk 

    ( ) ( )( );1:/0087/1

    3

    49/4..:8/)% 

    .. =−++

    =−=   /, 

    1  5,B   i

    4

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    33/50

    ( );;0/087/1

    3

    89/1...7/:)% 

    ..=−

    ++=−=   /, 

    1  5,, 

      j

    ( ) 333/0087/13 0;/4..;9/)% 

    ... =−++

    =−=   /, r 

    1  5,(    k 

    007/0333/0;;/;1:/0;1:/3   =−−−=−−−=   5,,  5,B 5,(  5,T  5,.

    Tabel 41 asil +rhi$"n!an Man"al A56A

    '"mb+r D+ra#a$

    &+bas

    2"mlah

    K"a*ra$

    Ra$ara$a

    2"mlah

    K"a*ra$

    Fhi$"n!

     &aris 0/;1: 0/307: 87/8:Kolom /;;0 1/3333 380

    +rlak"an 0/333 0/1;;: 47/:7

    ala$ 0/007 0/003:

    To$al 8 3/;1:

    &+r*asarkan Tab+l 4.: m+n"n#"kan bahwa nilai Fhi$"n! baris s+b+sar 87/8:

    l+bih b+sar *ari F$ab+l s+b+sar 19 s+hin!!a m+n!hasilkan k+-"$"san $olak 0 0 "n$"k

     baris. Maka/ *a-a$ *ika$akan bahwa minimal a*a sa$" m+*ia $anam ,an!

    m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an #a!"n!

     -a*a in$+nsi$as aha,a l+mbab/ !+la-/ *an $+ran!. Dan -a*a analisis kolom *a-a$

    *ik+$ah"i bahwa Fhi$"n! kolom s+b+sar 380 l+bih b+sar *ari F$ab+l s+b+sar 19

    s+hin!!a m+n!hasilkan k+-"$"san $olak o/ maka *a-a$ *ika$akan bahwa minimal

    a*a sa$" #+nis bi#i kaan! ,an! b+r-+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman -a*a

    m+*ia $anam $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as -a*a in$+nsi$as aha,a l+mbab/

    $+ran!/ *an !+la-. '+*an!kan -a*a -+rlak"an *a-a$ *ik+$ah"i bahwa nilai Fhi$"n!

     -+rlak"an s+b+sar 47.:7 l+bih b+sar *ari F$ab+l s+b+sar 19 s+r$a nila s+hin!!a

    m+n!hasilkan k+-"$"san $olak 0 0 "n$"k -+rlak"an. Maka/ *a-a$ *ika$akan bahwa

    minimal a*a sa$" in$+nsi$as aha,a ,an! m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman bi#i

    kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an #a!"n! -a*a m+*ia $anam $anah biasa/ $anah

    h"m"s/ *an ka-as.

    43 Perbandingan Berganda

    +rban*in!an &+r!an*a *ilak"kan "n$"k m+mban*in!kan an$ara

     -+rlak"an *ari in$+nsi$as aha,a !+la-/ $+ran!/ *an l+mbab $+rha*a- -+r$"mb"han

    $anaman. M+mban*in!kan kolom ,ai$" bi#i kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ #a!"n!

    :

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    34/50

    $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman. M+mban*in!kan baris ,ai$" m+*ia $anam $anah

     biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman. &+rik"$ a*alah "#i

     -+rban*in!an b+r!an*a m+n!!"nakan "#i Tukey.

    430 *ji Tukey Perlakuan

    a. +rhi$"n!an -+ban*in!an b+r!an*a m+n!!"nakan so!t%are'

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    35/50

    &+rik"$ ini a*alah -+rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a in$+nsi$as aha,a

    !+la-/ $+ran! *an l+mbab s+ara man"al.

    i-o$+sis I @

    0 @ V1 

    l+mbabW1 

    $+ran!V 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

    in$+nsi$as aha,a l+mbab *an in$+nsi$as aha,a $+ran!)

    1 @ V1 

    l+mbabW1 

    $+ran!V 0 %a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a in$+nsi$as

    aha,a l+mbab *an in$+nsi$as aha,a $+ran!)

    i-o$+sis II @

    0 @ V1 

    l+mbabW1 

    !+la-V 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

    in$+nsi$as aha,a l+mbab *an in$+nsi$as aha,a !+la-)

    1 @ V1 

    l+mbabW1 

    !+la-V 0 %a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a in$+nsi$as

    aha,a l+mbab *an in$+nsi$as aha,a !+la-)

    i-o$+sis III @

    0 @ V1  !+la-W 1  $+ran!V 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a in$+nsi$as

    aha,a !+la- *an in$+nsi$as aha,a $+ran!)

    1 @ V1 

    !+la-W1 

    $+ran!V 0 %a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a in$+nsi$as

    aha,a !+la- *an in$+nsi$as aha,a $+ran!)

    Taraf si!nifikan @ 0/0:

    Da+rah kri$is @

    Tolak 0 #ika V1 

    aW1 

     bV N 'D

    '$a$is$ik "#i @ V1 

    aW1 

     bV

    +rhi$"n!an @

    'D r 

     ,T.3 2 p   )/%α 

    3

    0/00;9)/3%0:.0%3

    7

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    36/50

    8/33 %0/047)

    0/39

    Tabel 45 +rhi$"n!an '+lisih Ra$aRa$a +rlak"an

    Ra$ara$a In$+nsi$as aha,a1 

    !+la-

    %0/89;7)

    1 l+mbab

    %1/;7)

    1 $+ran!

    %1/3:33)

    1 !+la-

    %0/89;7)0

    1 l+mbab

    %1/;7)0/33 0

    1 $+ran!

    %1/3:33)

    0/4; 0/13 0

    K+-"$"san @

    1. a*a -+rban*in!an l+mbab *+n!an $+ran! m+n!hasilkan k+-"$"san !a!al

    $olak o/ kar+na V1 

    l+mbab W1 

    $+ran!V %0/13) O 'D %0/39)

    . a*a -+rban*in!an !+la- *+n!an l+mbab m+n!hasilkan k+-"$"san !a!al

    $olak o/ kar+na V1 

    l+mbab W1 

    !+la-V %0/33) O 'D %0/39).

    3. a*a -+rban*in!a !+la- *an $+ran! m+n!hasilkan k+-"$"san $olak o/

    kar+na V1 

    !+la- W1 

    $+ran!V %0/4;) N 'D %0/39)

    K+sim-"lan @

    1. +rlak"an -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran! *an in$+nsi$as aha,a $+ran! $i*ak

     b+rb+*a n,a$a.

    . +rlak"an -a*a in$+nsi$as aha,a l+mbab *+n!an in$+nsi$as aha,a !+la-

    $i*ak b+rb+*a n,a$a.

    3. +rlak"an -a*a in$+nsi$as aha,a !+la- *+n!an in$+nsi$as aha,a $+ran!

     b+rb+*a n,a$a a$a" a*a -+rb+*aan -+rlak"an an$ara in$+nsi$as aha,a !+la-

    *an $+ran!.

    8

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    37/50

    43. *ji Tukey Baris

    a. +rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a m+n!!"nakan so!t%are.

    &+rik"$ ini a*alah -+rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a $+rha*a- -+rb+*aan

    m+*ia $anam an$ara $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as.

    &ambar 4. hasil -+rban*in!an b+r!an*a m+*ia $anam m+n!!"nakan so!t%are

    &+r*asarkan !ambar 4. *a-a$ *i-+rol+h bahwa -a*a baris m+*ia $anam

    ka-as *+n!an m+*ia $anam $anah biasa *imana an!ka 0 $+r*a-a$ *alam s+lan!. al

    ini m+n"n#"kkan bahwa -+rlak"an m+*ia $anam ka-as *+n!an m+*ia $anam $anah

     biasa $i*ak b+rb+**a n,a$a -+rlak"ann,a s+hin!!a $i*ak m+m-+n!ar"hi

     -+r$"mb"han $anaman. '+*an!kan -a*a s+lan! baris m+*ia $anam ka-as *+n!an

    m+*ia $anam $anah h"m"s $+r*a-a$ an!ka 0 *alam s+lan! $+rs+b"$ s+hin!!a *a-a$

    *ika$akan bahwa m+*ia $anam ka-as *+n!an m+*ia $anam $anah h"m"s $i*ak 

    m+mb+rikan -+n!ar"h ,an! b+rb+*a -a*a -+r$"mb"han $anaman. Dan -a*a s+lan!

     baris m+*ia $anam $anh biasa *+n!an $anah h"m"s $+r*a-a$ an!ka 0 *alam s+lan!

    s+hin!!a *a-a$ *ika$akan bahwa -+rlak"an m+*ia $anam $anah h"m"s *+n!an

    $anah biasa $i*ak m+mb+ri -+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman.

     b. +rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a s+ara man"al&+rik"$ ini a*alah -+rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a *ari m+*ia $anam

    ,an! b+rb+*a ,ai$" $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as s+ara man"al.

    i-o$+sis I @

    0 @ V1 

    $anahW1 

    h"m"sV 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a m+*ia

    $anah biasa *+n!an m+*ia $anah h"m"s)

    9

    ar,s = kapas

    bar,s +---------+---------+---------+---------

    %ana ,asa "--------------#-------------$

    %ana umus "--------------#--------------$

      +---------+---------+---------+---------

      -2.) -1.2 . 1.2

    bar,s = %ana ,asa subtracted from:

    bar,s +---------+---------+---------+---------

    %ana umus "--------------#--------------$

      +---------+---------+---------+---------

      -2.) -1.2 . 1.2

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    38/50

    1 @ V1 

    $anahW1 

    h"m"sV 0 % a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a m+*ia $anah

     biasa *+n!an m+*ia $anah h"m"s)

    i-o$+sis II @

    0 @ V1 

    $anahW1 

    ka-asV 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a m+*ia

    $anam $anah biasa *+n!an ka-as)

    1 @ V1 

    $anahW1 

    ka-asV 0 % a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a m+*ia $anam

    $anah biasa *+n!an ka-as)

    i-o$+sis III @

    0 @ V1 

    ka-asW1 

    h"m"sV 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a m+*ia

    $anam $anah h"m"s *+n!an ka-as)

    1 @ V1 

    ka-asW1 

    h"m"sV 0 %a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a m+*ia $anam

    $anah h"m"s *+n!an ka-as)

    Taraf si!nifikan @ 0/0:

    Da+rah kri$is @

    Tolak 0 #ika V1 

    aW1 

     bV N 'D

    '$a$is$ik "#i @ V1 

    aW1 

     bV

    +rhi$"n!an @

    Tabel 46 +rhi$"n!an '+lisih Ra$aRa$a &aris

    Ra$ara$a M+*ia Tanam1 

    $anah

    %0/8;)

    1 ka-as

    %1/1)

    1 h"m"s

    %1/49)1 

    $anah

    %0/8;)0

    1 ka-as

    %1/1)0/; 0

    1 h"m"s

    %1/49)0/;3 0/37 0

    30

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    39/50

    'D r 

     ,T.3 2 p   )/%α 

    3

    0/00;9)/3%0:.0%3

    8/33 %0/047)

    0/39

    K+-"$"san @

    1. a*a -+rban*in!an $anah biasa *+n!an $anah h"m"s m+n!hasilkan

    k+-"$"san $olak o/ kar+na V1 

     biasa W1 

    h"m"sV %0/;3) N 'D %0/39)

    . a*a -+rban*in!an $anah biasa *+n!an ka-as m+n!hasilkan k+-"$"san

    !a!al $olak o/ kar+na V1 

     biasa W1 

    ka-asV %0/;) O 'D %0/39).

    3. a*a -+rban*in!a $anah h"m"s *+n!an m+n!hasilkan k+-"$"san !a!al

    $olak o/ kar+na V1 

    ka-as W1 

    h"m"sV %0/37) O 'D %0/39)

    K+sim-"lan @

    1. +rlak"an m+*ia $anam $anah biasa *+n!an $anah h"m"s b+rb+*a n,a$a

    a$a" b+r-+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman.

    . +rlak"an m+*ia $anam $anah biasa *+n!an ka-as $i*ak b+rb+*a n,a$a a$a"

    $i*ak b+r-+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman.

    3. +rlak"an m+*ia $anam ka-as *+n!an $anah h"m"s $i*ak b+rb+*a n,a$a

    a$a" $i*ak b+r-+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman.

    433 *ji Tukey Kolom

    a. +rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a m+n!!"nakan so!t%are.

    &+rik"$ ini a*alah -+rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a $+rha*a- -+rb+*aan

     #+nis bi#i kaan! an$ara kaan! hi#a"/ kaan! $anah/ *an #a!"n!.

    31

    kolom = /a&un& subtracted from:

    kolom ---------+---------+---------+---------+

    0acan& ,au "-------#-------$

    0acan& %ana "-------#--------$  ---------+---------+---------+---------+

      -1.2 . 1.2 2.)

    kolom = 0acan& ,au subtracted from:

    kolom ---------+---------+---------+---------+

    0acan& %ana "-------#--------$

      ---------+---------+---------+---------+

      -1.2 . 1.2 2.)

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    40/50

    &ambar 43 hasil -+rban*in!an b+r!an*a #+nis bi#i kaan! m+n!!"nakan so!t%are

    &+r*asarkan !ambar 4.3 *a-a$ *i-+rol+h bahwa -a*a #+nis bi#i #a!"n!

    *+n!an kaan! hi#a" m+miliki an!ka 0 *alam s+lan! s+hin!!a *a-a$ *ika$akan

     bahwa -+rlak"an -a*a #a!"n! *+n!an kaan! hi#a" $i*ak b+rb+*a n,a$a s+hin!!a

    $i*ak m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman. '+*an!kan -a*a -+rban*in!an

     #a!"n! *+n!an bi#i kaan! $anah -a*a s+lan! $+r*a-a$ an!ka 0 s+hin!!a *a-a$

    *ika$akan bahwa -+rlak"an -a*a -+rb+*aan #+nis bi#i #a!"n! *an kaan! $anah

    $i*ak b+rb+*a n,a$a s+hin!!a $i*ak m+m-+n!ar"hi -+r$"mb"han $anaman. Dan -a*a -+rban*in!an bi#i kaan! $anah *+n!an kaan! hi#a" -a*a s+lan! $i*ak

    m+l+wa$i an!ka 0 maka *a-a$ *ika$akan bahwa -+rb+*aan -+rlak"an -a*a bi#i

    kaan! hi#a" *an kaan! $anah b+rb+*a n,a$a s+hin!!a m+m-+n!ar"hi

     -+r$"mb"han $anaman.

     b. +rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a s+ara man"al

    &+rik"$ ini a*alah -+rhi$"n!an -+rban*in!an b+r!an*a *ari m+*ia $anam

    ,an! b+rb+*a ,ai$" $anah biasa/ $anah h"m"s/ *an ka-as s+ara man"al.

    i-o$+sis I @

    0 @ V1 

    kaan! hi#a" W1 

    kaan! $anah V 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

     bi#i kaan! hi#a" *+n!an kaan! $anah)

    1 @ V1 

    kaan! hi#a"W1 

    kaan! $anahV 0 %a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

     bi#i kaan! hi#a" *+n!an kaan! $anah)

    i-o$+sis II @

    0 @ V1 

    kaan! hi#a" W1 

     #a!"n!V 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

     bi#i kaan! hi#a" *+n!an #a!"n!)

    3

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    41/50

    1 @ V1 

    kaan! hi#a"W1 

     #a!"n!V 0 % a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

     #+nis bi#i kaan! hi#a" *+n!an #a!"n!)

    i-o$+sis III @

    0 @ V1 

    kaan! $anahW1 

     #a!"n!V 0 %$i*ak a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a

     #+nis bi#i kaan! $anah *+n!an #a!"n!)

    1 @ V1 

    kaan! $anahW1 

     #a!"n!V 0 %a*a -+rb+*aan an$ara -+rlak"an -a*a #+nis

     bi#i kaan! $anah *+n!an #a!"n!)

    Taraf si!nifikan @ 0/0:

    Da+rah kri$is @

    Tolak 0 #ika V1 

    aW1 

     bV N 'D

    '$a$is$ik "#i @ V1 

    aW1 

     bV

    +rhi$"n!an @

    'D r 

     ,T.3 2 p   )/%α 

    3

    0/00;9)/3%0:.0%3

    8/33 %0/047)

    0/39

    Tabel 47 +rhi$"n!an '+lisih Ra$aRa$a Kolom

    Ra$ara$a -+r$"mb"han

    kaan!

    1 kaan!

    $anah

    %0/;3)

     #a!"n!%0/94)

    1 kaan!

    hi#a"%1/9)

    1 kaan! $anah

    %0/;3)0

    1  #a!"n!

    %0/94)0/31 0

    1 kaan! hi#a"

    %1/9)

    1/7 0/9; 0

    K+-"$"san @

    33

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    42/50

    1. a*a -+rban*in!an $anah biasa *+n!an $anah h"m"s m+n!hasilkan

    k+-"$"san $olak o/ kar+na V1 

    kaan! hi#a" W1 

    kaan! $anahV %1/7) N 'D %0/39)

    . a*a -+rban*in!an $anah biasa *+n!an ka-as m+n!hasilkan k+-"$"san

    $olak o/ kar+na V1 

    kaan! hi#a" W1 

     #a!"n!V %0/9;) N 'D %0/39).

    3. a*a -+rban*in!a $anah h"m"s *+n!an m+n!hasilkan k+-"$"san !a!al

    $olak o/ kar+na V1 

     #a!"n! W1 

    kaan! $anahV %0/31) O 'D %0/39)

    K+sim-"lan @

    1. +rlak"an #+nis bi#i kaan! hi#a" *+n!an kaan! $anah b+rb+*a n,a$a a$a"

    a*a -+rb+*aan s+hin!!a b+r-+rn!ar"h k+-a*a -+r$"mb"han $anaman.

    . +rlak"an #+nis bi#i kaan! hi#a" *+n!an #a!"n! b+rb+*a n,a$a a$a" a*a

     -+rb+*aan s+hin!!a b+r-+n!ar"h k+-a*a -+r$"mb"han $anaman.

    3. +rlak"an m+*ia $anam ka-as *+n!an $anah h"m"s $i*ak b+rb+*a n,a$a

    a$a" $i*ak b+r-+n!ar"h $+rha*a- -+r$"mb"han $anaman.

    44 Pemeriksaan )sumsi ##D+

    +m+riksaan as"msi IID5 %I*+n$ik/ In*+-+n*+n/ Dis$rib"si 5ormal) ini

    *ilak"kan "n$"k m+n!+$ah"i a-akah -+robaan ini m+mb+rikan hasil ,an! i*+n$ik/

    in*+-+n*+n *an &+r*is$rib"si 5ormal

    34

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    43/50

    00!00"000#00"#00!

    $$

    $0

    %0

    &0

    &

    Residual

         P    e    r    c    e    n     t

    '%'0&%&00%

    00'

    000

    #00'

    #00"

    Fitted Value

         R    e    s      i      d    u    a      l

    00'00&000#000'#00(#00"

    (

    '

    &

    0

    Residual

         F    r    e    q    u    e    n    c    y

    $!)*%"('&

    00'

    000

    #00'

    #00"

    Observation Order

         R    e    s      i      d    u    a      l

    Normal Probability Plot Versus Fits

    Histogram Versus Order

    Residual Plots for data

    &ambar 44 Residual (lots

    &+r*asarkan !ambar 4.4 *a-a$ *i-+rol+h bahwa r+si*"al *a$a -+r$"mb"han

    $anaman *a-a$ *ika$akan $i*ak i*+n$ik/ hal ini *i$"n#"kkan -a*a !rafik residual 2s

     !its m+miliki -lo$ ,an! m+mb+n$"k -ola $+r$+n$" a$a" $i$ik m+rah $i*ak m+n,+bar

    s+ara aak. 5am"n *a-a$ *ika$akan r+si*"al *a$a $+rs+b"$ in*+-+n*+n *+n!an

    *ib"k$ikan -a*a !rafik residual 2s order m+miliki -lo$ ,an! aak a$a" $i*ak

     b+r-ola. '+lain i$" *a-a$ *ika$akan r+si*"al *a$a #"!a $i*ak b+r*is$rib"si normal

    kar+na $i$ik m+rah $i*ak m+n*+ka$i !aris bir" a$a" !aris normal. '+*an!kan #ika

    m+liha$ -a*a 6istogram/ b+n$"k !rafik $i*ak b+rb+n$"k lon+n! maka *a-a$

    *ika$akan bahwa r+si*"al *a$a $i*ak m+n,+bar normal. 5am"n r+si*"al *a$a

    *ias"msikan b+r*is$rib"si normal *+n!an m+liha$ probability plot  r+si*"li$asn,a.

    B)B 2

    KES#MP*L)+ D)+ S)R)+

    3:

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    44/50

    10 Kesimpulan

    &+r*asarkan analisis ,an! $+lah *ilak"kan/ *a-a$ *i$arik b+b+ra-a

    k+sim-"lan s+ba!ai b+rik"$.

    1. asil *ari -+n!ama$an karak$+ris$ik *a$a -+r$"mb"han $anaman ,an! *iama$i

    *alam m+*ia $anam ,an! $"mb"h -alin! +-a$ a*alan -a*a m+*ia $anam

    ka-as *an ,an! -alin! lamba$ a*alah -a*a m+*ia $anahm $anah biasa.

    Karak$+ris$ik *a$a -+r$"mb"han $anaman $+rha*a- #+nis bi#i ,an! m+m-"n,ai

     -+r$"mb"han $anaman -alin! +-a$ a*alah bi#i kaan! hi#a" *an ,an! -alin!

    lamba$ a*alah bi#i kaan! $anah. Dan -a*a karak$+ris$ik *a$a in$+nsi$as aha,a

     -+r$"mb"han $anaman -alin! +-a$ $"mb"h -a*a in$+nsi$as aha,a $+ran! *an

     -alin! lamba$ -a*a in$+nsi$as aha,a !+la-.

    . asil *ari -+n!"#ian *+n!an A56A m+n!!"nakan so!t%are *a-a$ *ik+$ah"i

     bahwa a*a -+n!ar"h *ari #+nis bi#i kaan!/ m+*ia $anam/ *an in$+nsi$as

    aha,a -a*a -+r$"mb"han $anaman. asil *ari -+n!"#ian *+n!an A56A

    s+ara man"al a*alah m+n!hasilkan k+sim-"lan ,an! sama s+-+r$i -+n!"#ian

    A56A m+n!!"nakan so!t%are'

    3. a*a "#i -+rban*in!an b+r!an*a -+rlak"an -a*a hasil output so!t%are

    m+n!hasilkan k+-"$"san !a!al $olak o kar+na -+rb+*aan $i*ak b+!i$"

    si!nifikan/ akan $+$a-i -a*a -+rhi$"n!an man"al -+rlak"an in$+nsi$as aha,a

    !+la- *+n!an $+ran! m+miliki -+rb+*aan ,an! n,a$a. '+*an!kan -a*a

     -+rban*in!an b+r!an*a m+*ia $anam ,an! m+miliki -+rlak"an ,an! b+rb+*a

    n,a$a a*alah -a*a m+*ia $anam $anah biasa *+n!an $anah h"m"s. Dan -a*a

     -+rban*in!an b+r!an*a #+nis bi#i kaan! ,an! m+miliki -+rb+*aan n,a$a

    a*alah bi#i kaan! hi#a" *+n!an kaan! $anah *an bi#i kaan! hi#a" *+n!an

     #a!"n!.

    4. asil *ari -+m+riksaan as"msi r+si*"al IID5 m+n!hasilkan k+sim-"lan

     bahwa r+si*"al $+rs+b"$ m+m+n"hi as"msi normal/ b+rsifa$ $i*ak i*+n$ik *an

    $i*ak in*+-+n*+n/ s+r$a $i*ak b+r*is$rib"si normal.

    1. Saran

    'aran ,an! *a-a$ *ib+rikan "n$"k -rak$ik"m kali ini a*alah *ihara-kan

    k+$+li$ian *an k++rma$an -a*a saa$ -+n!ama$an/ -+n!+n$rian *a$a/ *an -+n!"#ian.

    '+r$a -as$ikan m+n!!"nakan ara *an r"m"s ,an! $+-a$ a!ar m+n!hasilkan

     -+rhi$"n!an ,an! ak"ra$ *an in$+r-r+$asi ,an! b+nar.

    3;

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    45/50

    37

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    46/50

    D),T)R P*ST)K)

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    47/50

    L)MP#R)+

    Lampiran 0 Da$a asil +robaan RAK Kaan! i#a" 2a!"n! Kaan! Tanah

    Tanah &iasa 1/3; %!+la-) 0/3; %l+mbab) 0/8; %$+ran!)

    Tanah "m"s 1/9; %l+mbab) 0/8 %$+ran!) 0/; %!+la-)

    Ka-as /4 %$+ran!) 0/73 %!+la-) 1/3; %l+mbab)

    Lampiran . +rhi$"n!an man"al A56A

    Kaan!

    i#a"

    2a!"n! Kaan!

    Tanah

    i..

    Tanah

     biasa

    1/3; 0/3; 0/8; /:8

    Tanah

    "m"s

    1/9; 0/8 0/; 3/3;

    Ka-as /4 0/73 1/3; 4/49

    .#. :/7 1/89 /8 10/43

    087/19

    43/10...)%  

    ===  N 

     /, 

    ( )   ( ) ( )   ;1:/3087/1)73.0...3;.1%   =−++=−=   /, 1  5,T  ijk 

    ( ) ( )( );1:/0087/1

    3

    49/4..:8/)% 

    .. =−++

    =−=   /, r 

    1  5,B   i

    ( );;0/087/1

    3

    89/1...7/:)% 

    ..=−

    ++=−=   /, 

    1  5,, 

      j

    ( )333/0087/1

    3

    0;/4..;9/)%  

    ... =−++

    =−=   /, r 

    1  5,(    k 

    007/0333/0;;/;1:/0;1:/3   =−−−=−−−=   5,,  5,B 5,(  5,T  5,.

    1;;:/0

    3333/0===

     DB( 

     5,(  R5,( 

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    48/50

    33/1

    ;;/===

     DB, 

     5,,  R5,, 

    003:/0

    007/0

    ===  DB.

     5,. R5,.

    Lampiran 3 6"$-"$ o!t%are

    Karak$+ris$$ik Da$a &aris

    Karak$+ris$$ik Da$a Kolom

    Karak$+ris$ik Dara +rlak"an

    Lampiran 4 Output o!t%are

    A56A hasil so!t%are

    ar,able bar,s ean ar,ance ,n,mum ed,an a4,mum

    data 0apas 1.)'* .*11 .*3 1.3( 2.)

      %ana ,asa .!( .25 .3( .!( 1.3(

      %ana umus 1.12 .53' .( .! 1.'(

    ar,able kolom ean ar,ance ,n,mum ed,an a4,mum

    data /a&un& .') .1)' .( .!( 1.3(

      0acan& ,au 1.'* .2*3 1.3( 1.'( 2.)

      0acan& %ana .(3 .5( .3( .*3 .!

    ar,able perlakuan ean ar,ance ,n,mum ed,an a4,mum

    data Gelap .!'* .1(5 .( .*3 1.3(

      Lembab 1.22* .(53 .3( 1.3( 1.'(

      %eran& 1.353 .!23 .! .!( 2.)

    ource 67 e8 9d 9d 7

    bar,s 2 .(1)!2 .(1)!2 .3*)1 !!.3' .11kolom 2 2.(()2 2.(()2 1.3321 3!2.)' .3

    perlakuan 2 .333)' .333)' .1((*) )*.'5 .2

    ;rror 2 .('( .('( .3)!

    %otal ! 3.(15('

    = .5!'*2*

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    49/50

    Lampiran 1 Output o!t%are

  • 8/17/2019 modul3 sem2222222

    50/50

    Lampiran 5 Dok"m+n$asi +n+li$ian