Moderator: prof. Juliusz Engelhardt Uniwersytet Szczeciński

1

Moderator: prof. Juliusz EngelhardtUniwersytet Szczeciński

Cargo. Strategia ekspansji przewoźników kolejowych na rynkach międzynarodowych

EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011

2

Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu kolejowego

Rynek formalnie otwarty

Od 1 stycznia 2007 pełne otwarcie rynku w przewozach towarowych, również dla przewozów kabotażowych

Od 1 stycznia 2010 pełne otwarcie rynku w międzynarodowych przewozach pasażerskich, w tym również dla przewozów kabotażowych


3


Znaczny wzrost liczby wydanych licencji przewozowych

kraje z największą liczbą licencji – Niemcy ,Polska, Wielka Brytania, Włochy, Estonia, Dania

kraje z umiarkowaną liczbą licencji – Czechy, Holandia, Austria, Szwecja

kraje, które zapoczątkowały licencjonowanie – Łotwa, Francja, Węgry, Belgia, Hiszpania, Finlandia, Litwa, Słowenia


4


Podział „starych” przedsiębiorstw kolejowychna „infrastrukturę” i „eksploatację”

Można wyróżnić 4 modele tego podziału: szwedzki, francuski, brytyjski, holdingowy

Który jest właściwy lub pożądany z punktu widzenia polityki liberalizacji transportu kolejowego ?

Który jest właściwy lub pożądany z punktu widzenia efektywnego rozwoju kolejowego ?


5


Rozwój instytucji regulacyjnych transportu kolejowegow krajach Unii Europejskiej

Art. 30 dyrektywy 2001/14 daje swobodę wyboru formy organizacyjno – prawnej takiej instytucji.

W unii Europejskiej istnieją aktualnie trzy modele wykonywania funkcji regulacyjnych w transporcie kolejowym:

- poprzez ministerstwo właściwe do spraw transportu

- poprzez urzędy, łączące nadzór nad zagadnieniami technicznymi z nadzorem nad rynkiem

- poprzez specjalny urząd regulacyjny nadzorujący tylko udostępnianie infrastruktury kolejowej a także udostępnianie innych sieci infrastrukturalnych

Który model jest właściwy ?


6


Liberalizacja a deregulacja

Liberalizacja rynku jest na ogół łączona z jego demonopolizacją oraz deregulacją, rozumianą jako odejście od nadmiaru sztywnych regulacji i ścisłego, szczegółowego oraz permanentnego nadzoru nad rynkiem.

W europejskim transporcie kolejowym, wraz z jego liberalizacją rośnie zakres dość szczegółowych regulacji w postaci rozbudowanych dyrektyw, ustaw krajowych oraz rozporządzeń wykonawczych.

Wobec tego można postawić pytania:

Czy liberalizacja transportu kolejowego musi prowadzić do wzrostu regulacji ?

Czy, uwzględniając również tzw. trzeci pakiet kolejowy, nie mamy już do czynienia z „przeregulowaniem” branży kolejowej w Unii Europejskiej ?


7


Problem stawek dostępu do infrastruktury kolejowejw krajach Unii Europejskiej

Europa Zachodnia Europa WschodniaParadoks ekonomiczny, prawidłowość czy brak regulacji ?

Stawkidostępu

Liberalizacja a regulacja


8


Problem stawek dostępu do infrastruktury kolejowejw krajach Unii Europejskiej

Europa Zachodnia Europa WschodniaPrawidłowość, całkowita swoboda czy brak regulacji ?

Dotacje dokosztów utrzymaniainfrastruktury

Liberalizacja a regulacja


9


Konkurencja kolei z pozostałymi gałęziami transportu

W poprzednich latach w większości krajów Unii Europejskiej miał miejscespadek względnego udziału transportu kolejowego w rynku przewozowym,zarówno pasażerskim jak i towarowym.

Pytania:

Czy jest to rezultat polityki liberalizacji transportu kolejowego ?

Czy istnieją szanse na wzrost udziału kolei w rynkuw dalszych latach ?


10

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

w %

UE-25 UE-15 UE-10

Udział kolei w rynku lądowych przewozów towarowychw UE-25, UE-15 i UE-10 1995–2005) Źródło: KOM(2007)609.

11

0

100

200

300

400

500

600

1970 1980 1990 2000 2003 2004 2005

UE25 UE15 UE10

Tendencje w zakresie wielkości pracy przewozowej kolejowego transportutowarowego w UE-25, UE-15 i UE-10 (1970–2005)Źródło: KOM(2007)609.

12

-8%

-26%-33%

-40%

49%50%

40%

31%23%

15%14%11% 11%10% 9%5% 3% 1% 0% 0% 0%

-4% -5%-15%-15%

-50%

-40%

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

EL LV LT EE UK DE AT SE NL SI PT BE HU RO DK ES IT FI BG PL CZ SK FR LU IE

Zmiana wielkości pracy przewozowej kolejowego transportu towarowegow latach 2000–2005Źródło: KOM(2007)609.

13

32,5

30,6

26,7

1816,9 16,4

11,510,6

109

4,9

3,18 3 2,9

0 0 0 0 0 00

5

10

15

20

25

30

35

w %

SE EE RO NL PL DE IT LV AT HU ES BG BE SK EL FI IE LT LU PT

Łączny udział rynkowy nowych przedsiębiorstw kolejowych świadczących usługi przewozów towarowych w 2006 r.Źródło: KOM(2007)609.

14

0,53 0,55

0,70

0,81 0,82 0,830,91 0,94 0,94 0,94 1 1 1 1 1 1 1

0,000,100,200,300,400,500,600,700,800,901,00

EE RO PL LV AT HU ES BG SK BE EL FI IE LT LU PT SI

Wskaźnik Herfindahla - Hirschmana dla krajowych rynków kolejowych Źródło: KOM(2007)609.* Brak danych dotyczących CZ, DE, DK, FR, IT, NL, SE i UK.

15

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

IE LU FR SK DK CZ BG ES RO PL FI EE BE IT HU PT SE SI AT LV DE UK NL LT EL

Rozwój kolejowych przewozów towarowych w latach 2000 - 2007.Źródło: KOM(2009)676.

16

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

EE IE EL PL CZ BE FR NL ES SK HU SI LU UK PT AT RO SE DE LT FI LV DK

Rozwój kolejowych przewozów towarowych w latach 2007 - 2008.Źródło: KOM(2009)676.

17

0

10

20

30

40

50

60

FI EL IE LT PT SI SK ES BE LV FR AT BG HU NO DE PL NL RO UK EE

Łączny udział w rynku nowych przedsiębiorstw kolejowych świadczących usługi przewozów towarowych do końca 2008 r.Źródło: KOM(2009)676.

18

Rok Przedsiębiorstwo Przejmuje Przedsiębiorstwo

2005 DB Schenker (DE) 98 % RBH (DE)

2005 Trenitalia (IT) 51 % TX Logistik (DE)

2006 Babcock & Brown (AU) 100 % Crossrail (CH)

2007 DB Schenker (DE) 100 % WS (UK)

2007 DB Schenker (DE) 55,1 % Tansfesa (ES)

2008 DB Schenker (DE) 49 % Nord Cargo (FR)

2008 SNCF (FR) 75 % ITL (DE)

2008 OKD Doprava (CZ) 100 % Viamont Cargo (CZ)

2008 Rail Cargo Austria (AT) 55 % Linea (FR)

2008 Veolia (IT) 100 % Rail4Chem (DE)

2009 DB Schenker (DE) 100 % PCC (PL)

2009 Europorte 2 (FR) 100 % Veolia Cargo (FR)

2009 SNCF (FR) 100 % Veolia Cargo (DE)

2009 Veolia Transport (IT) 50 % Transdev (FR)

2009 DB Schenker (DE) 95 % PTK Holding (PL)

Najważniejsze połączenia i przejęcia w sektorze kolejowym od 2005 r.Źródło: Źródło: KOM(2009)676.

19

Drogi Kolej Żegluga śródlądowa

Rurociąg Ogółem

1995 1 289 386 122 115 1 912 1996 1 303 392 120 119 1 934 1997 1 352 410 128 118 2 007 1998 1 414 393 131 125 2 063 1999 1 470 384 129 124 2 107 2000 1 519 404 134 127 2 183 2001 1 556 386 133 133 2 208 2002 1 606 384 133 128 2 251 2003 1 625 392 124 130 2 271 2004 1 747 416 137 132 2 432 2005 1 800 414 139 136 2 489 2006 1 854 440 138 135 2 568 2007 1 915 453 147 127 2 642 2008 1 878 443 145 124 2 590

Przewozy ładunków w krajach EU – 27 w latach 1995 – 2008według gałęzi transportu, w mld tkm.Źródło: Eurostat.

20

Drogi Kolej Żegl. Śródl. Rurociąg1995 67,4 20,2 6,4 6,0 1996 67,4 20,3 6,2 6,2 1997 67,3 20,4 6,4 5,9 1998 68,5 19,0 6,4 6,1 1999 69,8 18,2 6,1 5,9 2000 69,6 18,5 6,1 5,8 2001 70,5 17,5 6,0 6,0 2002 71,4 17,1 5,9 5,7 2003 71,6 17,3 5,4 5,7 2004 71,8 17,1 5,6 5,4 2005 72,3 16,6 5,6 5,5 2006 72,2 17,1 5,4 5,3 2007 72,5 17,1 5,6 4,8 2008 72,5 17,1 5,6 4,8

Struktura przewozów ładunków w krajach EU – 27 w latach 1995 – 2008według gałęzi transportu, w %.Źródło: Eurostat.

21

Przewozy ładunków w 2008 r. według największych europejskich przewoźnikówkolejowych - w mln ton. Źródło: CER Annual Report 2008.

22

Przewozy ładunków w 2008 r. według największych europejskich przewoźnikówkolejowych - w mld tonokilometrów.Źródło: CER Annual Report 2008.

23

Udziały największych europejskich przewoźników kolejowych w 2008 r. w rynkach krajowych.

24

Udział DB Schenker Rail w rynku kolejowych przewozów ładunkóww 2008 r. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Holandii i Danii (mld tkm).

25

Podział rynku kolejowych przewozów ładunków w 2008 r.EU 27 + Szwajcaria (na bazie pracy przewozowej w mld tkm).

Documents

Moderator: prof. Juliusz Engelhardt Uniwersytet Szczeciński