dr Agnieszka Samochowiec MSKP Uniwersytet Szczeciński

dr Agnieszka Samochowiecdr Agnieszka SamochowiecMSKP Uniwersytet SzczecińskiMSKP Uniwersytet SzczecińskiKatedra i Klinika Psychiatrii PKatedra i Klinika Psychiatrii PUUM M w Szczeciniew Szczecinie

Emocjonalność Emocjonalność kobietkobiet

Czym jest emocjonalność Czym jest emocjonalność kobietykobiety

NastrójNastrój

Wrażliwość i uczuciaWrażliwość i uczuciaIntuicja i uogólnianieIntuicja i uogólnianieUległość i miękkośćUległość i miękkośćPasywność i kooperacja Pasywność i kooperacja Chęć bycia poznaną Chęć bycia poznaną Partnerstwo i jednośćPartnerstwo i jednośćIntymność i akceptacja Intymność i akceptacja

Stereotyp Stereotyp kobiecości:kobiecości:

Aktywność i rywalizacjaOdporność i rozumowanie

Wola i stanowczośćAnaliza i sztywność

Umiejętność poznaniaDystans i samokontrola emocji

Realne wymagania Realne wymagania w życiowych rolach:w życiowych rolach:

Kobiety widzą, słyszą i Kobiety widzą, słyszą i odczuwają więcejodczuwają więcejZnaczy to dla nich coś innego Znaczy to dla nich coś innego niż dla mężczyznniż dla mężczyzn

John Gray – „Kobiety są z Wenus, mężczyźni są John Gray – „Kobiety są z Wenus, mężczyźni są z Marsa”z Marsa”

Kobiety i mężczyźni nie Kobiety i mężczyźni nie śmieją się z tych samych śmieją się z tych samych rzeczy i inne rzeczy ich rzeczy i inne rzeczy ich denerwujądenerwują

A. Moir, D. Jessel „Płeć mózgu”A. Moir, D. Jessel „Płeć mózgu”

Znany psychoterapeuta pewnej

pary małżeńskiej w sytuacji

kryzysowej zalecił, by mąż okazał

więcej czułości i uczucia

partnerce…

Ten zastosowawszy się do sugestii,

umył żonie samochód…

Zeitung.mpg

mózg kobiety, jej umysł nie jest skonstruowany w taki sposób, by trzymać seks i inne emocje w odrębnej „przegródce mentalnej”

model męskiego mózgu wygląda tak, jak gdyby

zawierał specjalną szafkę katalogową na np. seks, całkowicie oddzieloną od

emocji

Zaburzenia nastroju typowe dla Zaburzenia nastroju typowe dla kobietkobiet

• Zaburzenia przedmiesiączkowe

• Depresje okresu ciąży i poporodowe

• Zaburzenia nastroju związane z menopauzą

Przedmiesiączkowe zaburzenia Przedmiesiączkowe zaburzenia nastrojunastroju

Zespół przedmiesiączkowy (PMS) >75%

Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne 3-8%

Zaburzenia psychiczne nasilające się w tym okresie (depresja, zaburzenia lękowe, bulimia i inne)

Zespół przedmiesiączkowy Zespół przedmiesiączkowy (PMS)(PMS)

• Ponad 100 objawów: somatycznych i psychicznych

• Do rozpoznania wystarczy jeden uciążliwy objaw

• Pojawienie się w tygodniu przed menstruacją

• Ustąpienie zaraz po menstruacji

Przedmiesiączkowe zaburzenie Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD)dysforyczne (PMDD)Przedmiesiączkowe zaburzenie Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD)dysforyczne (PMDD)

• Rozdrażnienie, napięcie, dysforia, chwiejność emocji, obniżeniem nastroju

• Zakłócenie codziennego funkcjonowania

i relacji z ludźmi

• 2/3 przypadków nie reaguje na tradycyjne leczenie

Przedmiesiączkowe zaburzenia Przedmiesiączkowe zaburzenia nastrojunastrojuPrzedmiesiączkowe zaburzenia Przedmiesiączkowe zaburzenia nastrojunastroju

• Specyficzność objawów dla fazy lutealnej

• Ustępowanie objawów w fazie folikularnej

• Konieczność codziennej rejestracji objawów w ciągu co najmniej 2 cykli miesiączkowych

• Rejestry i kalendarze: COPE

• Nasilenie objawów w fazie lutealnej przewyższa o ponad 30% fazę folikularną (wg skali punktowej)

• Dokładny wywiad, ocena morfologii krwi i funkcji tarczycy

• Wyraźne upośledzenie funkcjonowania

RozpoznanieRozpoznanie

Zespół przedmiesiączkowy Zespół przedmiesiączkowy (PMS)(PMS)

• Zmiana diety, regularne ćwiczenia fizyczne, nauka właściwej reakcji na stres, edukacja

• Farmakoterapia: wit. B6, wit.E wapń, magnez

LeczenieLeczenie

Przedmiesiączkowe zaburzenie Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD)dysforyczne (PMDD)Przedmiesiączkowe zaburzenie Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD)dysforyczne (PMDD)

• Leczenie zachowawcze - jak w PMS

• Leki przeciwdepresyjne - serotoninergiczne (SSRI)

• Możliwość przerywanego podawania leku: tylko w fazie lutealnej każdego cyklu

• Terapie hormonalne - agoniści GnRH, danazol, estradiol (+ progesteron)

LeczenieLeczenie

Depresje w ciąży i Depresje w ciąży i poporodowepoporodowe

Objawy depresji w czasie ciąży 25 - 35%

Przygnębienie poporodowe 50 - 85%

Depresja poporodowa 10 - 20%

Psychozy poporodowe 0,1 - 0,2%

Depresje w ciąży i Depresje w ciąży i poporodowepoporodoweDepresje w ciąży i Depresje w ciąży i poporodowepoporodowe

• Reakcja psychologiczna

• Nadczynność osi PPN

• Wahania stężenia hormonów płciowych

• Oś HPG a układ serotoninergiczny

• Zaburzenia funkcji tarczycy

• Genetyczne lub rodzinne uwarunkowania

EtiopatogenezaEtiopatogeneza


• Społeczno-ekonomiczne

• Zaburzenia psychiczne w przeszłości, w rodzinie

• Cechy osobowości

Czynniki ryzykaCzynniki ryzyka

Depresja w czasie ciążyDepresja w czasie ciąży

Objawy depresyjne u 30% kobiet w ciąży

Szczyt objawów w 1 i 3 trymestrze

Zapowiedź depresji poporodowej

Przygnębienie poporodowe Przygnębienie poporodowe - postpartum ”blues”- postpartum ”blues”Przygnębienie poporodowe Przygnębienie poporodowe - postpartum ”blues”- postpartum ”blues”

• Najłagodniejsza postać zaburzeń nastroju po porodzie

• Objawy w kilka dni po porodzie, szczyt - 5 dnia, trwa do 14 dni

• Nie zaburza istotnie funkcjonowania kobiet

Depresja poporodowaDepresja poporodowa

• Ważne wczesne rozpoznanie (często w formie utajonej)

• Edynburska skala depresji poporodowej• Objawy już w pierwszym tygodniu po

porodzie• Większość depresji mija po 3-6

miesiącach• Depresja po poronieniu i aborcji -

podobny przebieg kliniczny

Psychozy poporodowePsychozy poporodoweWystępują: 1 na 1000 kobietGwałtowne objawy w kilka dni po

porodziePierwiastki, choroba psychiczna w

przeszłości i w rodzinieObraz kliniczny: maniakalno-

depresyjny lub zaburzenia świadomości

Samobójstwa i dzieciobójstwaKonieczność hospitalizacji

psychiatrycznej


• Identyfikacja kobiet narażonych na ryzyko

• Edukacja matek i psychoterapia wspierająca

• Farmakoterapia

• Elektrowstrząsy

• Benzodiazepiny - niebezpieczne!

PostępowaniePostępowanie

„„Przekwitam, mam prawo źle się czuć” Przekwitam, mam prawo źle się czuć” (PACJENTKA)(PACJENTKA)

„ „Przekwita, ma prawo źle się czuć”Przekwita, ma prawo źle się czuć” (LEKARZ)(LEKARZ)

„„Klimakteryczna maska Klimakteryczna maska depresji”depresji”

•Kraepelin – „melancholia inwolucyjna”

•Dreyfus (1907) – kwestionowana odrębność

•Stenstedt (1959) – nie jest zjawiskiem jednorodnym

•Angst, Perris (1966) – związki genetyczne między choróbami afektywnymi

•Dąbrowski – warto utrzymać termin „depresja klimakteryczna” ze względów praktycznych

Depresja w klimakterium – rys historyczny

Zaburzenia nastroju związaneZaburzenia nastroju związanez menopauząz menopauzą

• 85% kobiet odczuwa objawy związane z menopauzą

• 40% kobiet uznaje menopauzę za problem

• 20 do 30% kobiet odczuwa przykre objawy emocjonalne

• 30% kobiet w okresie okołomenopauzalnym choruje na depresję

Ryzyko wystąpienia depresji w Ryzyko wystąpienia depresji w okresie okołomenopauzalnymokresie okołomenopauzalnymRyzyko wystąpienia depresji w Ryzyko wystąpienia depresji w okresie okołomenopauzalnymokresie okołomenopauzalnym

• Większe u kobiet w okresie okołomenopauzalnym niż w populacji ogólnej

• Większe po „sztucznej” menopauzie niż naturalnej

• Największe u kobiet, które jeszcze miesiączkują (perimenopauza) w porównaniu z okresem postmenopauzy

EtiologiaEtiologia

Zaburzenia nastroju związaneZaburzenia nastroju związanez menopauząz menopauząZaburzenia nastroju związaneZaburzenia nastroju związanez menopauząz menopauzą

• Hipotetyczny wpływ obniżenia poziomu estrogenów

• Przestrojenie neuroprzekaźników monoaminowych, zmiany transmisji serotoninergicznej

• czynniki egzystencjalne

• czynniki psychospołeczne

Czynniki ryzykaCzynniki ryzyka


• Występowanie depresji w przeszłości, w rodzinie

• Obciążenia somatyczne

• Menopauza pooperacyjna

• Terapie hormonalne - gestageny

• Czynniki psychospołeczne (stres)

RozpoznanieRozpoznanie


• Codzienna obserwacja objawów przez okres co najmniej 1 miesiąca

• Dokładny wywiad

• Morfologia krwi, funkcja tarczycy

LeczenieLeczenie


• Objawy łagodne - leczenie zachowawcze - jak w terapii PMS lub Hormonalna Terapia Zastępcza

- nieznaczna poprawa nastroju, funkcji poznawczych

- gestageny - depresja jatrogenna!

• Depresja - leki przeciwdepresyjne serotoninergiczne

• Terapia łączona: HTZ + LPD

• Edukacja, psychoterapia i socjoterapia

• U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60 rokiem życia. W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się (Pużyński S, 1988, 1999)

• Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw dokonanych

SamobójstwoSamobójstwo

U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60 rokiem życia W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się

(Pużyński S, 1988, 1999)

Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw

dokonanych

SamobójstwoSamobójstwo

Większość pacjentów w gabinetach

psychiatrycznych i psychoterapeutycznych to

kobiety

Kobieta i mężczyzna poszukują się w Kobieta i mężczyzna poszukują się w życiu życiu i spotykają po to, aby się od siebie i spotykają po to, aby się od siebie wzajemnie uczyćwzajemnie uczyć

Rozwój kobiety w jej dojrzałym życiu polega na Rozwój kobiety w jej dojrzałym życiu polega na poszukiwaniu poszukiwaniu w sobie aspektu męskiego, natomiast „dojrzałość” w sobie aspektu męskiego, natomiast „dojrzałość” mężczyzny jest m.in.mężczyzny jest m.in. zrozumieniem, doświadczeniem kobiecej zrozumieniem, doświadczeniem kobiecej emocjonalności emocjonalności

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

Documents

dr Agnieszka Samochowiec MSKP Uniwersytet Szczeciński