MIỀNLƯUDẤUVĂNNHÂN

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

TableofContentsLờitựa

BúttreĐặngVănĐăng-Mộtcôngdânđặcsắc...

CầmGiangvớimốitìnhẩnkhuấtvàmiềnthơTâyBắc

ĐỗNgọcThốngvànhữngđồngcảm

ĐỗPhấn-Kẻhạnhphúcvìsựthấtvọng

HàPhạmPhú-Hàohoamàkhônglãngtử

HồAnhThái-Ngườiđứngsaucánhgàmanghoađàotrênphố

HoàngHữu-"Tráitimđậpgiữaphậpphồnglaucỏ...”

HồngThanhQuang-Kẻthànhthậttrongmỗigươngmặt

LâmQuý-Consơncahótcanơiphốthị

LãngThanh-Vệtsaobăngtrướcrạngngày

LêAnhHoài-Mỗibànchântrênhaiconđường

LưuCôngNhân-Ngườitrồngcộtcâysốcuộcđờimình

MaiVănPhấn-Chàngthisĩđibênbờsóng

NgôNgọcBội-Áocũmặcgiữalàng-áosangmặcgiữanước

NguyễnKhắcXương-NgườiđượcthừakếsựnổitiếngcủaTảnĐà

NguyễnQuangThiều-ChiếcbìnhrượucủaNguyễnQuangThiều

NguyễnLươngNgọc-Ngườikýtênmìnhbằnghìnhhoasen

NguyễnTuân-GópmặthầurượuNguyễnTuân

NguyễnViệtChiến-"Tahọcmùaxuâncáchtặnghoa”

PhạmXuânNguyên-Nguyên-đầu-bạc-kẻănkhôngđúngbữa

QuangDũng-Bàithơ"ĐêmBạchHạc"và"Thiếuphụáoxanh"

SaoMai-Sốngvàviếtnhưngàymaikhôngthể...

TạDuyAnh-Kẻbướcchưaqualờinguyền

TrầnHòaBình-CánhdiềuxanhcủaxứĐoàimâytrắng…

TrầnHoàiDương-Bônghoanởgiữamiềnxanhthẳm[1]

TrầnNhương-ẨmchậpICtàihoađahệ

TrầnQuangQuý-Gãtraitrungdunửadạinửakhờ

VănChinhvàđốicực

VănCôngHùng-Thisĩcókhuônmặtdoanhnhân

NhàthơVânLong-Chứngnhâncủamộtthờivănnghệ

Lờitựa•Nico

Loạihìnhchândungđangbùngnổ.Khôngcógìlạkhinóđápứngtừhaiphía:nhucầuchínhđángđượcnângniutêntuổi,nhucầukhámphámộtthếgiớikhácvớinhữnggìbộclộtrongsángtạocủavănnghệsĩnhằmnghiêncứumốiliênquangiữatácgiảvàtácphẩm.Cũngphảikểthêmnhucầubảnnăngcủasốđônglàthỏamãntrítòmòtrướcđờitưhấpdẫncủanhữngnhânvậtdanhtiếng.Riêngnhàvăn,khibắttayvàoviết,trướchếtlàcuộccamkếtvềtráchnhiệmcủahọvớitừngnhânvậtcóthậtngoàiđờivàvớivănchương.Sauđólàcáchthứcnhìnnhậnkhianhtatrìnhdiễntrướccôngchúngnhữngngườiđãhoặcchưanổitiếng,nhữngđammêvàkhátvọng,thànhcôngvàthấtbạicủamỗicánhânđểtừđódựngnênkhungcảnhvănchươngcủamộtthờiđại.

Vìthếđểcómộtchândungđíchthựctheođúngnghĩakhôngđơngiản.Ngườitadùngchìthanxổvàinétmộtgươngmặt,thuyếtphụcđólàchândungtôi,phácthêmbônghoa,gậtgù:cáinàygọilàchândungnghệthuật.Kểhaytảvềmộtngườiđượcgọilàchândung,lăng-xêbằngvàitínhtừcóthểgắnchovănsĩcũngđúnghaythượngnghịsĩcũngchẳngsai,dùngợicahoặcbàikhíchtrênsáchbáo,đượctómđồnglàchândungvănhọc.

Nơitôisống,xứsởmàchândungđượccoilàmộtthểloạivănhọctừnhữngnăm1650,đượcbànsâuvàcụthểtrêngiảngđườngcáctrườngđạihọc,thìchândungnghệthuậtnóphứctạphơnbônghoamộtchútvàchândungvănhọccũngphongphúhơnphươngdiệntínhtừmộtchút.

Chândung,đơnthuầnlàsaochụp,khắchọaconngườitrongmộtkhoảnhkhắccủacuộcsống,thiếtlậpnótrongbộnhớ,chốnglạisựhaomòncủathờigian,giốngnhưnhữngchấmphácủaánhsáng,củamàusắc.Chândungnghệthuậtlàtinhhoacủanhiềukhoảnhkhắctạonênthầntháimộtgươngmặt,bậtthứcdấuấnthànhcôngvàthấtbại,niềmvuivàđaukhổmànhânvậtđãthấmtrải.Chândungvănhọc,ngoàiviệcphảilàmđượchaicôngviệctrên,cònphảicókhảnăngkíchhoạtđượcsựquantâmvàcảmxúccủangườiđọc,phảnánhđượchìnhảnhcủamộtthờiđại,củamộtnềnvănhóamàtácgiảvànhânvậtlàmnhânchứng.Chândungđơnthuầnlàsảnphẩmtựnhiênvàchânthựccủatìnhcảmyêumến.Khôngmấyaithựchiệnchândungngườimìnhcămghétđểtreotrongnhà.Chândungnghệthuậtvàchândungvănhọcbộclộchitiếtvềhìnhthứcvàtâmlýkhôngnhữngbằngtìnhyêumàcókhicònbịsựthùghétphốidẫn

ngòibúttácgiả.Nhânvậtbịđẽogọttheotâmtrạngvàcảmxúccủangườiviết,đượctraophóchotàinăng,nhâncáchvàuytíncủatácgiảđểgâysứcảnhhưởngtớisựtôntrọnghaykhinhghétcủangườiđời.

Tôinhớ,mộtgiáosưPháptừngkểtrênbụcgiảngvềtậptruyệnngắntrongđócó“Viênmỡbò[1]”củaMaupassant.Flaubert[2]-lúcđóđãnổitiếng,nhậnđượccuốnsáchcủatácgiảgửi,nồngnhiệtthốtlên:“Tôicoi“Viênmỡbò”làmộtkiệttác.Đúngvậyanhbạntrẻạ.Khônghơn,khôngkém,mộtkiệttáccủabậcthầy…Côgáicủaanhduyêndángđấy,nhưng,giáanhcóthểlàmchonàngmảnhmaihơnmộtchútthìtôimớithậtsựvừalòng”!Saunày,cácnhànghiêncứuphêbình,khisosánhnhânvật“Viênmỡbò”trongcuốnsáchđượcxuấtbảnvớibảnthảogốc,nhậnthấynhânvậtđãbịnhàonặnlại,giảmmỡởbộphậnnày,khéoléochegiấucơquankhácdùhìnhảnhnàngđượclấytừmộtnguyênmẫucóthậtlàcôAdrienneLegayhếtsứctròntrịangoàiđời.Chonên,tuythànhcông,nhưng“Viênmỡbò”làmộtnhânvậtcủatruyệnchứkhôngthểlàmộtchândung.

Vậythìmốiquantâmtrongmộttậpsáchchândung,chínhlàsựthật.Sựthậtlàmnênsựthànhcôngcủamộttậpchândung.Cóbaonhiêuphầntrămsựthậttrongtậpsáchnày?Bởingaychínhsaymêyêudấuchỉcầnquáliềulượngkhiphóngbútcókhảnăngvôtìnhbiếnđổichândungthànhmộthìnhtượnghaymộtđiểnhìnhvănhọc.Điềunàylàmmấtnguyêntắcthốngsoáicủathểloạichândung:đólàsựphatrộncủachủnghĩahiệnthựcvàchủnghĩatựnhiên.Khôngcóchúng,chândungcủaanhbỗngtrởthànhmộtnhânvậtđượcsángtạocủatruyệnngắnhaymộttiểuthuyếtngoàiýmuốn.

“Miềnlưudấuvănnhân”-Bamươinhânvật,bamươisốphậncôngdânvớicátínhtrội.Ngườitócbạclẫylừng,kẻtuổixanhchậpchững.Người,sách,tranh,tiềnbạcngangđầu,kẻkhórớt.Ngườingựaxeđónđưamỗibước,kẻhoangkhuấtmiềnquê.Tấtcảbìnhđẳngngồichungchiếuthờicuộcvìcùngmangthiênchứcsángtạonghệthuậttrongmình.

Aiđãthưởngthứctậpsáchdadiết“DặmngànhươngcốmMẹ”,lấplánhtàihoatùybútcủanhàvănNguyễnThamThiệnKế,từngngỡngàngvớikhảnăngphùphépchữvàhìnhảnhcùngnhữngliêntưởngkhônggiớihạn,thìtrong“Miềnlưudấuvănnhân”sẽlạicódịpđượcchiêmngưỡngnhàảothuậtchơicùngbànphím,biếnảonhuầnnhuyễngiữatruyệnkývàtùybút.Huyđộngnhữngkỷniệmtìnhcờ,cáctiệcrượuhaynhữngcuộctiếpxúcvớicácvănnhân-nhữngngườivừalàbạnchơi,vừalàđồngnghiệp,sắpđặtdữliệukiểungẫuhứng,chọnlựachitiếtngoạihình,quakỹnăngvívonvàẩndụ,tácgiảthắpsángcơchếsuynghĩvàmôhìnhthếgiớinộitâmcủanhânvật.Chândungdầnlunglinhthứánhsángriêng.Mỗichândungbiệtlập

mộthiệnthựcsốnggiữađờithườngvàtácphẩm.MỗisốphậnnhânvậtphảnánhlịchsửđờisốngtinhthầngiàucóvàphongphútheocáchriêngphổvàodànhợpxướngđươngđạicủavănchươngViệt.

CácvănnghệsĩkhiđọcnhàvănNguyễnThamThiệnKếtảvềmình,chắcđềuphảitủmtỉmgiấunụcười.Hơingượngmàvui.Đằmthắmánhnhìngiễucợtthântìnhgiữahaikẻtâmgiao,rồilạidèdặttáchlớpvỏngoàihélộtâmtưhaymộtthoángmongmanhmàvănnhânthườngxuyênphảiđốidiện.Quantrọnglàtácgiảkhôngcốtìnhtôsonđiểmphấn,khôngphóngđạimìnhlên.Tảthực,chínhxácmàkhôngthô,khôngtrầntrụi.Đâulàđònbẩyđểđưanhânvậtthoátrakhỏivỏhìnhthứcvềmặtthịgiácđểđượcngườiđọctiếpcậnbằnglinhgiác?Đólànghệthuậtgạnlọcgiữanhữngđiểmnhấnsắcnétvềhìnhthứctượngtrưngchotínhcách,hàihòatrongsựthốngnhấthoàncảnhvàtâmlý,cùngkỹnănghoándụvàcácmệnhđề,dùnghìnhảnh,sắctháivàgiọngđiệunốinhânvậtvớithếgiớibênngoài;ýthứcvềthờigianđồngthờiphủnhậnsựthốngtrịcủathờigian.Nhưkhiviếtvềhọasĩ–nhàvănĐỗPhấn:“cặpmôihamhố,đammêđỏsonkhôngbìnhthườngnhưkẻmớibiếtkhuinútchai.Ánhmắtquacặpkínhmắttrònmuônthuởsángtrầm:mơ,quái,phiềnbuồn,biểucảmtrạngtháithấuthịhìnhảnhphíasau,phíatrướcvàchẳngmuốnnhìnthấygì,nhớgì.Gươngmặtimim,phẳnglặngtrĩukýứcthờigiancộnghưởng.”(ĐỗPhấn-Kẻhạnhphúcvìsựthấtvọng);“Quầnáobòcảcâybạcphếch.Giàychiếnsự.Tầmthước,quánhđặc,nâumịn,đườngnétsắcđậm.Tócsuôngbóng,rẽngôigiữa.Màyrậm.Mũigồ.Râubànchải.Cằmmạnhmẽ.Mắtto,ẩnchứacảthôngtuệlẫnmơmộng,tựtinlẫnrụtrè.Phóngkhoángmàgìngiữ.Lịchsựnhưngkhôngcáchxa.ThứvănhóagiaothoagiữaĐôngvàTây…”(ChiếcbìnhrượucủaNguyễnQuangThiều);“nụcườisángduyênchữvàcảduyêntìnhtrongngữđiệu”,“Âmlượngnhỏ,nhưngdàivàvang,từngâmtiết,từngchữ,từngcâuđượcphốiâmrõràng,khôngnhanhcũngchẳngchậmcósứcmạnhbíẩnbuộclòngngườitaphảilắngnghe,phảichúý.Mộtgiọngnóichiếmưuthếđểđứngtrênbụclàmthầythiênhạ…”(ĐỗNgọcThốngvànhữngđồngcảm);“Ngườiđànôngcaolớn,nhưđượcvạcđẽotừnhữngvếtrìuquyếtliệtbướcra.Ngămđen,riamépdàicợp,gòmácao,mắtrực,áovestedạđen,khănlenhuyếtdụ,quầnbộđộighixámcấptá,nhưngđôigiàydalínhLiên-Xôsầnsùibênbuộcdâybênkhông.Tựtingiữalồnglộngphôngmànsânkhấuđỏ,xanh,nõnchuốibayphầnphật,anhtacúichào,quáưduyêndáng,quáưmềmmại…”(VănChinhvàđốicực).

LàôngchủxahoacủakhotiếngViệtphongphú,luônýthứclàmmớivàtạonghĩachochữ,NguyễnThamThiệnKếkhôngdừnglạiởviệctạcngoạihìnhhaytínhcáchmàtìmcáchtônvinhnhữnggiátrịtinhthần.SinhtrưởngởmiềnvănhóagốcHùngVươngđấtTổ,quêhươngquytụnhiềuvăntài,tácgiảcóđiềukiệnsống,giaotiếpcùngnhữngconngườiđặcbiệtlànhân

chứngcủanửathếkỷtrầmluân.Nhữnghìnhảnhdaydứt:“TuổithơTrầnQuangQuýđẫmphùsasôngĐà”,chiếcxeđạpcủaBútTre:“vỏyênnhựađứtngậm,vếchlênnhưmõmchó,khôngchắnbùn,chắnxích,lốpbuộckhúclồikhúclõmnhưrắncạpnong,poóc-ba-gachằngmộtbósắntươibọclácọ…”;hayNgôNgọcBội“Đọcvănôngnhưthấyôngđangtrèocọhomtàn,đangcuốcnươngđồisỏi…”,làbứctranhđaulòngvàsinhđộngvềhiệnthựcđóinghèocủadântộcmộtthuở.Vănnhânnuôisốngmìnhbằngnỗiđammêbằngảotưởngvàcảsựsuysụptinhthầntớitậncùngđểlàmvănnghệ.Tuymangsốphậnvànhãnquancủathờiđạimìnhsống,nhưnglàthứsốphậnvànhãnquanđãđượcthẩmlọc,nângcaođẩylênmộtchiềukíchđủlớnbảođảmchotínhsángtạohộiđủnănglượngbùngnổsảnsinhnêntácphẩmđếnvớingườiđời.

Nếunhưcôngtrìnhnghiêncứucôngphu“Nhàvănhiệnđại”củaVũNgọcPhanlàmviệctrênnhữngmôhìnhvàvănbản,“nóiđếnthânthếcủanhàvănđểđặthọvàonhữngtácphẩm,đemcuộcđờicủahọmàđọvớinhữngýnghĩcủahọ”,“CácnhàthơcổđiểnViệtNam[3]”củaXuânDiệu,hay“Hồnthơthếkỷ[4]”củaAnhNgọclànhữngtrangphêbìnhvănchươngtràodângcảmxúcvớithơ,hay“Chândungvàđốithoại[5]”củaTrầnĐăngKhoacốgắngdựngchândungcácnhàvăntrongvàinétchấmpháthì“Miềnlưudấuvănnhân”củaNguyễnThamThiệnKếlàsựtạcchândungtrongýnghĩ,trongthịtdacuộcsốngbêncạnhnhữngsẻchiacảmđộngđẫmântình,vớicảnhữnghiệndiệnâmthầmnhưcáibóng,giảimãhọtrongsựgiằngxégiữanhữngquanniệmvềnhântính,vềvănhóatruyềnthốngđểgắnliềnlaođộngkhổnhọccủanhàvăndướicáinhãnmácnhàvăn.MộtTrầnHoàiDươngtấttảđóntácgiảnhưđónngườiemtraitừHàNộilolắngvàchechở;mộtĐỗNgọcThống,vịgiáosưtóchoarâmhấptấptậntụycầmdùchechothầy,mộtVănCôngHùngvớiđámtrẻbánhươngvàdịchvụtrướccửaĐềnHùng,lànhữngcảnhphimquaychậmmớithươnglàmsaovàlãngmạnlàmsao!Cuốicùngthì“Vănchương,cơncớmuônthuởđểngườiđếnvớingười,ngườinhớngườivàngườixangười.Nókhônglàđích,cũngchẳngphảiphươngtiệnmàlàánhxạlòngtrắcẩnbuồnvuimỗithânphận...”(ĐỗNgọcThốngvànhữngđồngcảm).

Thànhcôngtrongviệckhắc,khảmchândungcủaNguyễnThamThiệnKế,bêncạnhnhữngtênđặtấntượngchotừngbàiviếtphảikểđếnphongcáchkháiquáthóatrênmỗicâukếttrongbàilàmnênthầncủamộtbứctranh3D.Thựcvàhư,nhữnghìnhảnhcôđọng,trừutượngmangtínhtượngtrưngkhiếnchochândungvănhọclưudấuvớithờigian.ĐócũnglàbíquyếttrongxâydựngvănhọcchândungcủacácnhàvăncổđiểnPháp:Chateaubriand,Proust.

“Yngồibấtđộngtrênchiếcghếnhựagiacôngsứtsẹo.Ẩmướtmộtbìnhminhtrungdu.Vàtrướcngãbađường…”(PhạmXuânNguyên-đầubạckhôngănđúngbữa)

“ÁnhnhìnthisĩloangsắctrăngrừngcóhợplưusóngnướcsôngLôsôngĐáyvàcảngọnlửamấtngủtừngôinhàtuổimườibảycháyrực.”(ChiếcbìnhrượucủaNguyễnQuangThiều)

“CànhhoađàonúirựclênvẻriêngkhácthườngkhôngthểlẫnvớibaonhiêusắcđàotrênđườngHàNội.Phongtrầntronglịchlãm.Trênvaibạntôiđãcódămcánhđàovừarụng…”(HồAnhThái-Ngườiđứngsaucánhgàmanghoađàotrênphố)

“Dấuchântiếpdấuchâncôđộctrêncát,phútchốcsóngbiểnđãxóanhòa,phẳngmịn.Nhữngdấuchâncòn“vongthân”huốnghồsựđổimới,cáchtânthơcủathiênniênkỷmới,chàngMaiVănPhấnkhôngvongthân,thìlàmsaocómộtMaiVănPhấnđangđibênlệchcảmiềnsóng?”(Chàngthisĩđibênbờsóng)

“Gươngmặtphongtrầnrạngngờilênnhữnghạnhphúc.ThứhạnhphúccủangườitựnguyệnvàsẽmãilàngườihữuíchchođếnkhinàocóthểđanggiúpđượcnhữngngườiViệt,dùxalạhaythânquenởmọingõngáchtrêntráiđấtcùngcườicùngvuicùngđaukhổvàgánhvácsẻchianhữngthăngtrầmcủađấtnướctrênmộtdiễnđànbénhỏmàôngđãlaotâmtạodựngvớitấtcảnhiệthuyếtvàtìnhyêucủamộtcondânyêunước”.(TrầnNhương-ẨmchậpICtàihoađahệ)

Tácgiảxửlýlogicvănchươngbằngmộtcuộctìmkiếmbảnsắcriêngvàphongphú.Điềugìxảyrakhi“vănnhân”,nhữngtêntuổinguyênmẫungoàiđờitrởthànhnhânvậtcủavănchương?Họkhẳngđịnh“sựđộcđáo”củatínhcáchcóthểlàmnêngiátrịđểtồntạiđộclập.Họphảnảnhmộtcáthểtinhthầnđượctạonênbởithườngnhậtcuộcsốngvàsứcmạnhcủađammê.NhữngchândungchânthựccủanhàvănNguyễnThamThiệnKếdựngnênmộtgóckhônggianxãhộivàvănhọcViệtNamthếkỷXX.

Cuốnsáchđáplạiđòihỏicủasựthốngnhất,mộtđườngthẳnggiớihạn,mộttráchnhiệmvớithựctế.Bảnthânnhàvăntựnguyệnđảmtráchlàmhànthửbiểuchoxãhội,đóchínhlàgiátrịtoàncầucủatinhthần.Mongmỏichotácphẩmvàtêntuổiđượcbiếtđến,khôngcònmangnghĩa“háodanh”thôngthườngmàlànguồnđộnglựckhôngnhỏđểhọsángtáctrongchiếcáokhoácsốphậngọilàthiênchức.Nỗihạnhphúcphủđầykiêuhãnh,đôikhitiêukiệtsinhlựccủangườinghệsĩ.Giữađờithườngbonchenvàđốkỵ,hơnbaogiờhết,vănnhân-nhữngtráitimmongmanh,dễthươngtổncầntiếngnóitựthứccủasựthấuhiểuvàtấmlòng.Nếugiữanhữngbạnvăncònthiếuchiasẻthìlàmsaovănnghệsĩcóthểlàmtrọnchứcphậncanhđêmđợisángchođồngloại.

Vàcuốicùng,trongkhinỗlựcgiảimãbíẩnbảnsắcphongnhiêucủamỗivănnhân,tácgiảđã

hémởnhữngbímậtvềthếgiớinộitâmcủachínhmình:Mộttấmlòngngậmnhiềumưanắng,chẳngnguôisonghànhnhịpđậpbêncácnhânvật.Cuốnsáchkhơingọnlửatừchântrờitrungdugọitavềbuổinhữngconngườiđãtậnhiếnchođammêvàcảkhổđaucủaxứsở.Tacóthêmmộtnhânvậtnữa-chândungthứbamươimốt.Tôimuốnđặttên:NguyễnThamThiệnKế-tàihoabêncácvănnhân.

N.C–Paris,ngày07tháng10năm2013

[1]“Viênmỡbò”dịchtừ“BouledeSuif”-TruyệnngắncủaGuydeMaupassant,nhàvănPháp(1850-1893).

[2]GuistaveFlaubert-NhàvănPháp(1821-1880).

[3]CácnhàthơcổđiểnViệtNam-XuânDiệu-NXBVănhọc.

[4]Hồnthơthếkỷ-AnhNgọc-NXBThanhNiên.

[5]Chândungvàđốithoại-TrầnĐăngKhoa-NXBThanhNiên.

BúttreĐặngVănĐăng-Mộtcôngdânđặcsắc...1

NhữngnămcuốicấpIII,khitôitậptọelàmthơviếtvănthìmộtngườitronghọlàmgiáoviêncấpIđãchòemôibảo:KhôngkhéolạithànhthơphúBútTremấtthôi!Ngàyấy,tôikhônghiểuthơBútTrelàthơgì,gặnghỏithìngườihọhàngấycaođạophẩytaybỏđi.

Ấmức,nhưngtôibiếthỏiainơinúirừngvâyquanhmiềnkhẩnhoang,cáchhuyệnlỵcảbuổicuốcbộ.Rồitôiđilính.Tronggiờnghỉgiảilaotậpxạkích,viênthượngúyvốntổngđộngviêntừtrườngĐạihọcTổnghợpVănvừavềquêcướivợ,nằmđètrênđámcỏtếngửamặtlêntrờidướitáncọchẹpmiệngêa:AnhđichiếnđấuPờlây/Cudàidằngdặcbiếtngàynàora...HoanhôanhTạĐìnhĐề/Trướcđitheogiặcsauvềvớita...HoanhôbàNguyễnThịBình/ĐànbàngồivớiôngChinhôngĐồng...

Tứcthìcảđámlínhmớioạcmiệngcườisặcsụatớiđaucơbụng.Nghexongmộtlúclâu,khoáitrálẩmnhẩmđọcthầmlạicâuthơvừalỏmđượcấytựnhiêntôinấclêntrậncườinữa.Viênthượngúytưngtửngvỗbụngđọctiếp:Chịemdukíchtàithay/BắnmáybayMỹrơingaycửamình.Hỡianhđangtậpbắnbia/Saoanhcứngắmvềphìachúngem...

Nhữngnămcuốithậpkỷbảymươicủathếkỷhaimươicảnướcrùngmìnhxanhxaothiếuđóivàthấpthỏmtrậnmạcbiêngiới,thìcảmkhoáitừtrậncườikhinghenhữngcâuthơngộnghĩnh,đốivớiđámlínhtòtechúngtôinhưmộtliềuthuốcbổchosứckhỏe.Nókhơinguồnlạcquanchốclátchonhữngcăngthẳngmỏimệtdẫukiếmtìmcũngkhôngcóđược.

Huyđộnghếtcanđảm,(đúnglàvậy,bởibinhnhìtrongđơnvịhuấnluyệnsovớiviênthượngúythìcũngnhưthượngúysovớiđạitướngTổngtưlệnh),tôimớidámhỏiviênsĩquanrằngaiđãsángtácnhữngcâuthơđặcbiệtấy.

Viênsĩquannhỏmdậy,nhìntôixalạrồihấthàm:

-Cậuquêđâu?

-DạPhúThọ.

-PhúThọmàkhôngbiếtBútTrenghĩalàsao?Lạchậuchậmtiếnbộlàphải...

Trongtôivụtsángtiakýức:SựcảnhbáocủangườihọhàngnămxưavềthứthơBútTre...

-Thưathủtrưởng,BútTrelàaiạ?

Ngầnngừchaumàyhồilâu,thủtrưởngđáp:

-Tấtnhiênlànhàthơ...là...là...là...rấtkhôngbìnhthường.Ôngtacólẽlàthiêntàimàcũngcóthểlàmộtthứvớvẩnnàođó.Không,BútTrelàthiêntàithậtđấy,hiếmcóailạibiếnmọinghiêmtúcđạomạothànhhàihướcvuivẻyêuđờiđếnthếmàvẫnkhônglàmgiảmýnghĩatuyêntruyềngiáodụchiệnthựccủavấnđề...Cậucòntrẻ,lạicùngquêvớiBútTre.ĐánhđấmxongmàcònsốngtrởvềthìchắcsuấtgặpBútTređấy...Trongkhíacạnhnàođấy,BútTrelàmộtcôngdânđặcsắckhôngnhữngcủaĐấtTổmàcủacảnước...

Viênsĩquanmócbaothuốclẹpxẹpnémchotôimộtđiếu,cườihinhhíchrồithởdàinốibản:AnhđicôngtácBanMê/Thuộtxongmộtcáilạivềvớiem...

Vớitôi,mấynămquânngũliền,mỗidịpđọcthơBútTrelàmộtdịpđượcgiảithoát,anủichomìnhvàđồngđội.HơnmộtlầntôiđãthầmcảmơnBútTre,nếukhôngcókiểuthơngộnghĩnh,kỳlạấy,thìchắchẳnchúngtôiđãphảichịuđựngkhôngbiếtbaonhiêubuổichiềunhạttẻtáitê.

2

Năm1980,tìnhcờ,tôiđượcgặpnhàthơdângianBútTretronghộinghịcủaHộiVHNTVĩnhPhú.Ngồicuốihộitrường,bỗngbêntaitôicótiếngxìxào:ÔngBútTre,nhàthơBútTreĐặngVănĐănghômnaycũngđếnkiakìa…

Nhưbịđiệngiật,tôingớnngácnhìnquanhthìthấyônggiàvàngủngtầmthước,tinhanh,áođạicánmàuphùsanhạtcổsờnlốmđốmvếtnhựacây,nướcchècặn,quầnka-kimàuđấtsétxámphẳngphiusạchtinhgấulơ-vê,déprọnâu,mũcọ,bênhônglắclẻochiếcxà-cộtcủaquânđội,thứchuyênđựngtàiliệuvàbảnđồ.ÔngđangđượcnhạcsĩCaoKhắcThùy,nhàvănVănChinhmỗingườikẹpgiữmộtcánhtay,đingoàisângạch.

HaingườicốépBútTrengồilênphíahàngghếđầucủahộitrường,nhưngôngthìlạicốtrằnra,đứngkhựngbênngoàicửasổ.BútTremấpmáyđôimôi,nóimộtcâutiếngPháprồitựdịch,đượmhàihước:

-Đúnglàtacóthờilàképchính,nhưngképchínhmãicũngthànhképphụ,huốnghồtabâygiờdẫucómonglàmképphụcũngkhôngxongthìépnhaulêntrướcphôngnềnsânkhấulàmgì

chotanhdơdanhphận.

TứcthìCaoKhắcThùyvàVănChinhbuôngBútTre.Nhàthơnhanhnhẹnđếnbêncửasổngóvàohộitrườnghồilâu,vẫyvẫyhainghệsĩnọlạigần,vểnhchiếccằmlơthơrâubạcngắndàinóibôbô:

-Hư...cáccậukiểmngườichưa?Đấytrôngxem...phemiềnTâychúngtavẫnchiếmđasốhộitrường...

Hainghệsĩcườibốirối,nhìntrướcnhìnsauvẻngạingầnnhưsợcóainghethấy.Mãisaunàytôimớihiểutháiđộcủahaiđànanhlúcđókhóxửthếnào.BởitỉnhVĩnhPhúhìnhthànhdohợpnhấttỉnhVĩnhPhúcởphíaĐôngvàtỉnhPhúThọởphíaTâynênđãnảysinhbèpháitrongđộingũlãnhđạotỉnh,hệquảtấtyếudochínhsáchcánbộduyýchí.

TôikhôngrõBútTrecốtìnhlàmlọttaimộtsốngườiđiềuđóvìmụcđíchgì?Bảnvịđịaphương,haygiễucợtcáisựchiabèkéopháigâyhọachodânchonước?

Ôngngoắtngườiquaygót.GiờthìlạilàônggiàBútTrehaitaylôihaichàngnghệsĩxềnhxệchracổnghộitrườngtỉnhVĩnhPhú.Tôitòmòthủngthẳngđitheobangười.Chiếcxeđạpdựngbênhàngràogạch,vỏyênnhựađứtngậm,vếchlênnhưmõmchó,khôngchắnbùn,chắnxích,lốpbuộckhúclồikhúclõmnhưrắncạpnong,poóc-ba-gachằngmộtbósắntươibọclácọ.

BútTrehàohứngchỉvàobósắncủ:

-NàyđâysắncaosảnmớiđượccácanhởsởNôngnghiệpchotrồngthửởquê.Cáccậucóthèmkhông,tớchotấtluộctấtmàăn.Bởtắccổhọng...

NhạcsĩThùyxuatay:

-Thôiạ,sắnnàychắcbácmanglênbáocáotỉnhchứgì?Đểhômkhácạ…

VănChinhliềntayđặtlênbósắn:

-SắnnhàthơBútTretrồngcókhác,củnàocủnấymúpmípnhưlợncon.Thôithìchúngconchỉdámxinbốhaicủgọilànếmthử.Đểbốcònmangđicungtiếnchứ...Concamđoanvớibố,ôngtỉnhnàohômnaynhậnbósắnnàycủabốthếnàocũngphảikýnhoằnggiaânchoxãĐồngLươngmộtmónhớ...

NhàthơBútTrecườikhơkhơ:

-Chịucácthầy,chảlàcáitrạmxáxãmớibịtốcmái...cáclãobiếtvậythìtớkhôngchocáclãonữa.Hômnaycáclãocóhộinghị,đượcănno,ăntươirồi...

BútTrebỗngngẩnglên,chợtthấytôiđangbịthuhútbởichínhông.Ônglạigầntôi,chìabàntaynhănkhônhưngmềmvàấm,lemnhemmực,loạimựctímgiacôngtừthuốcnhuộmthờiđó:

-Đồngchíbộđộitrẻquánhỉ...cậulính...cậucóănsắnthìtôicho?Tôichỉchocậuthôi.

CaoKhắcThùyphấnkhởikhoevớiBútTre,theogiọngđiệuBútTre:

-Báocáobác,cậulínhđâylàmầmmăngnonvănhọccủatỉnhnhà,chúngemmớisưutầmđượcđểbồidưỡngtrongtrạiviếtđợtnàyđấyạ.

BútTrenheonheomắtnhìntôithânthiết.Sựhómhỉnhbỗngrựclêntrongmắttinhanhcủaông:

-Làmầmmăng,nhưngthếhệcáccậukhôngthểlàtrenứabươngdiễnđược.Phảilàđinhlimsếntáulàsắtlàganglàđồngmớiổn.

Tôikhôngnhớmìnhđãthưathốtvớiôngnhữnggì.Lúcnhìnlênthìthấyôngđanggiậmnhảylấyđàđểngồilênchiếcyênxenhựarách.Xàcột,xevàhìnhnhưcảnhữngkhớpxươngcủaôngcùngmộtlúcrunglênlọccọc.

3

Bẵnghơnnăm,họasĩNguyễnĐàiđượcmộtchuyênsanởSàiGònđiệnrađặtkýhọachobổnbáochândungBútTreĐặngVănĐăng.BáophíaNamcókhác,họgửikèmtheoluôncảtiềncọc.Tôikhôngnhớchínhxáclàbaonhiêunhưngcỡtiềntriệubâygiờ.NguyễnĐàixôngxênhlạihamvuiliềnmòđếntrạiviếtvăncủaquânkhuIIrủtôiđitheolàmthằnghỉđồngdắtxeđạp,ômcặpvẽ,đeomáyảnh(tấtnhiênlàmáyảnhđimượn).

TừViệtTrìbăngquaphủLâm,vượtphàsôngThao,haichúngtôiđếntrướchàngràodâmbụtvàcâycúctầnluồnvàonhữngđoạntregailàmbờràonơicổngnhàthơBútTrethìnắngcũngsắpđứngbóng.LàngĐồngLươngtrưahèxaoxáctiếnggàlẻ.Khómchuối,hàngtre,lácọỉuxìu.

Cănnhàngóinămgiankhépcửahờhaigianbên,bagiangiữacửađểthônglông.Conchómựcnằmúpduỗibốnchânnơigóchè,thấyđộnghémắtnhìnchúngtôigiâylátrồibuôngmikhépmắt.Trêntấmphảngianbên,BútTretrongbộpi-gia-makẻtrướckiacólẽsángmàulắm,chân

vắtcaolêngờcửasổ,lộhaiốngchânnhưhaiốngtrekhôlóplép,chiếcquạtlácọểoảilạchxạch...đầukêlênchiếcgốigỗnâubóng.

NguyễnĐàihắnggiọng,-BútTrelậtngườingồiphắtdậy,liachiếcquạtlácọvàogócnhà,dườngnhưôngđãnằmđóchỉđểmàchờđợiaiđóđếnthămmình.

-Ô,cáclãođấyà?-BútTreômchầmNguyễnĐài-ÔiônghọasĩNguyễnRa-đi-o,lạicảôngbộđộinữakiaà?Cậulínhnàytôinhìnquenquen...Nắngchólelưỡimàcáclãocũnglặnlộigiỏinhỉ?Cơmnướcgìchưa?Cáclãomòlêntậnđâyhẳnphảicóviệccần.Hômnaycómỗitớởnhàthôi,cứởyênđâynhé...

Nhộnnhạolẹpxẹpđôidépnhựagiacôngnâusầntrongnhàmấylượt,mộtgiâytrầmlắng,BútTrecaohứnggiơhaitaylênhỉhả:

-Hoanhôvănnghệchúngmình/Sướnglênlàbấtthìnhlìnhviệccông...

Haichúngtôingồigiữanhàkéovạtáolaumồhôi.Thấytôingónghiênghồilâucănnhà,BútTređirangoàisâncònngoáilại:

-NhờcóôngnhàvănNguyễnHữuNhànviếtmộtbàibútkýtừnhữngnămbảybảyônnghèokểkhổhộtớ,nàolàgiađìnhliệtsĩ,cánbộlãothànhnêntớmớiđượccácôngtỉnhcấpvậtliệuchoxâycáinhànàyđấy.

Nămgiannhàtềnhtoàng,tườngxâyvênhváo,máingóilượnsónglọtcảkhetrời,cửaxậpxệ,mạngnhệnchăngnhưtrậnđồbátquái,tựamấygiankhođểphânđạmhaythuốctrừsâucủaHTXNôngnghiệpbấtkỳ.Nếukhôngcócănbếpnốiliềnbêngianbuồng,thìkhôngthểnghĩđâylànhàtư.

Ghếmộccậpkiễng.Bànviếtchấtcaolộnxộnbảnthảo,sách,báo,tạpchítiếngPháp,đóngdấuBộNgoạigiao.Chiếcđèndầuthôngphongámmuộikhóima-rút.KínhlãodàycộpgọngnhựaĐứcnhờnnhờncặngỉđen,buộcdâyđồngmộtbênkhớpgập.Lọmựcnútláchuối,bútngòichấm,quảntre.Thứchữtrênbảnthảo,mớinhìntưởngdễđọc,nhưngnhìnkỹthìchỉcóthểđọcđượckýtựđầutiên,cònlạicứnhưlàmớraumuốngkhôđónghộpnơitrạilínhmàBútTrevừatẩmmựctãiratrêngiấy.Ngườitanói,nhiềuvănbảnviếttronglúccaohứng,BútTrecònkhôngđọcnổimìnhviếtnhữnggì.KhôngítlầnôngđãphảichogọicôvănthưcủaTydịchlạichữcủachínhmình.

Tôicốđọcbảndanhsáchnhữngtácphẩmôngsángtáckhivềhưumàôngđãlênkếhoạch:“ĐịachíxãĐồngLương”,“NguyễnTrãi-ngườianhhùngdântộc”,“NguyễnQuangBích”,“Nhật

kýthơ”(Đườngluật).

Lẫntrongmớbảnthảolàthưtừcủabạnđọcvàcủanhiềuvănnghệsĩnổitiếngtrongcảnướctâmgiaovớiông.Và,trênbànlàmviệc,ghilạicâunóicủaBácHồkhivềthămĐềnHùngmàchínhBútTrelàngườichấpbút:“CácVuaHùngcócôngdựngnước,Báccháutaphảicùngnhaugiữlấynước.”

Tôixoayngườinhìngiásách.Nhữngtừđiểnbọcdagáychữmạvàng,nhữngtuyểntậpquantrọngvềchủnghĩaxãhộivàvôsốsáchvănhọc,lịchsử,hồiký,địalý,kinhtế…dễđếncảngàncuốnsắpxếpkhôngtheotrìnhtự.Chứngtỏchúngluônđượcchủnhânsửdụng.Khosáchquígiánày,nhữngnămcuốiđờikhimắtkémkhôngthểđọcnổinữa,concháukhôngainốinghiệp,BútTređãthuêhaichuyếnxebòvượtsôngThaotặnghếtchothưviệnthịxãPhúThọ.

LátsauônglãoBútTrecầmđâuvềbaquảtrứngvịt.

Bữatrưacủachúngtôilàcảmộtnồixúpthậpcẩm:hạtbobo,củtừ,loángthoánghạtgạo,khuỷuxươnglợnnguyêncảmónggiòvàxươngống,raumồngtơi,raungót,rauđay.Đậpthêmcảbaquảtrứngvịt,BútTreluôntayquấyđềuđũacảnồixúpnóngbốchơingùnngụt,lămrămvángmỡ.Tôinhìnđôiđũacảtrecậtgiàámảnh.Chẳngbiếtnóđãđượcdùngbaonhiêunăm,phíađầughếcơmđãmònthắtcổchày.ĐồngLươngđâucóthiếutre,kểcảtređểlàmcủilàmbờràomàônglạikhôngchịuvótđôiđũamới?

Múcxúprabacáibáthoa,cáinàocũngmẻsứtđặtsẵnbathìanhômmònvẹt,haibátđầy,mộtbátvơi,BútTrekéolạilòngmìnhbátvơi,dùnglưỡiđẩytớiđẩyluihàmrănggiảhỉhả:

-Cáclãoănthậtlòngđinhé!Cóvậythôi,tớănnhẩnnhatừsángtớigiờ.

Ônglãolạilăngxăngchạyvàobêrađĩamuốinướngvàmấyquảớtchỉthiênvànghunghung.

-Lãonàochưađủđậmđàthìchothêmvào.Nếumàmặnquárồithìđổthêmnướcphíchnhé.Khẩntrươngrồinghỉngơichuđáotamớilàmviệc.

Ônglãomútmúttừngthìaxúpkhónhọc.

Tựdưngtôithấybuồn.Bữaăndiễnratrongsựắnglặng.Tôigợilạinhữnggìtôiđượcbiếtvềôngvớimộtsựthậntrọngnhưđitrênmảnhthủytinhvụn,chọnlựatừngtừđểkhỏilàmôngmếchlòng.

-Hồimớimườilămtuổicháuđãđượcnghengườitanóinhiềuđếnbác...

BútTremắtsángngờiliềnvungtaychémchém:

-ThiênhạsẽcònphảinóilâunóinhiềunhiềuđếnBútTre...Thìsaoaicũngthíchnghe/CứnghemàbiếtBútTrelàcười/Baonhiêubútsắtmònrồi/BútTrevẫnđểchođờinguồnvui...

NguyễnĐàivốncũngcũnghaythơphúliềntủmtỉmthêmvào:“Cuộcđờidùcótốithui/Đuốctrethắpsángrútluikẻthù...”

BútTrebuôngphịchbátxúpvỗbàncườihaha:

-Cáclãothấychưa.GiátrịthơBútTrelàởchỗ,khiđãnắmrõcungcáchthìaicũngcóthểtậpđượcnhưtậpKiều.

Bátđũadọnđi,ônglãocầmcanướcchètươirađầuhèýtứrửahàmrănggiả,mộtlátsautrởvàouốngnướcbỗngtrầmngâm:

-ThờiđiểmtớlàmTrưởngtyVănhóaThôngtinthìvừamớitrảiquavụNhânVăngiaiphẩmkhônglâu.Nhiệmvụcủangànhlúcđómụcđíchsốmộtlàphảituyêntruyềnnhanh,kịpthời,sâusắcđườnglốichínhsáchcủaĐảng:xâydựngCNXHởmiềnBắc,cổvũchođồngbàomiềnNamđấutranhgiànhđộclậpthốngnhấtđấtnước.Tớchẳngcóthờigiantuyêntruyềnkiểuhànlâm.Cứphảigâysốcthìdânchúngmớinhớcho.Bởichínhsáchcủatanhiềucáithứnanánhau,chồngchéorấtkhổchoviệcphổbiến...Chúngtachútrọngđếnmọiphongtràotrongcùngmộtthờiđiểm...

NguyễnĐàichỉvàogiásách:

-CụđọcĐôngTâyKimCổchẳngthiếusáchnào.Nhưngcácsángtáccụlạiviếtmangnặngtínhphongtrào...Hẳnlàcóchủkiếnkhôngbìnhthườngphảikhôngạ?

BútTređưabàntaysầnsùibấucáicằmnhẵnnhụi,gườmhứmộtcái:

-Nướcmìnhnóvậy.Chếtmộtđốngcònhơnsốngmộtngười.Danhdựmộtngườikhôngquantrọngbằngdanhdựcủanhiềungười.VănchươngbáchọcthìhẳnnhưcụNguyễnDu,NguyễnTuân...bằngkhôngthìbúttrehoặcbútnứacòncóíchhơn.Nửanạcnửamỡkhólắmthay...Mìnhthếchấpdanhdựđểthểnghiệmlốithơphụcvụchínhtrịthìphảichấpnhậnhệlụy.Ýtưởnglàmthơépvần,épđiệuhìnhthànhtrongtiếngloađài,tiếngháttiếnquânvàotrận,tiếnquânlênđồi,tiếnquânrađồng...nênnócầnnômna...cầnchongườitanhớmộtđặctínhkỹthuậtđượclặplạinhưmộtđịnhtínhbấtdibấtdịchcủacôngthứcnàođấythìmớiổn...

4

Ngàyđó,tôingờBútTrenêuluậnđiểmấylàđểthanhminhchonhữngtácphẩmkhônggiốngaikia.Vàmaymắn,khônglâusautôichuyểnngànhvềTyVănhóa-ThôngtinmàBútTretừnglàmgiámđốc.NhậnviệcởphòngXuấtbảnchưađầybathángthìnhàxuấtbảnThanhNiênđặtnhàvănNguyễnHữuNhànvàtôibiêntậpcuốn“GiaithoạiBútTre”.ĐểcótậpsáchgầntrămtrangingiấyLửaViệtấy,chúngtôiphảinhướngmắtlênnhữngconchữviếttháuquềnhquàngtrênnhữngkhổgiấytonhỏ,mỏngdàylỗchỗmọtđụcvàloangốhơinước,mỗitrangchừngmấychụcchữhơnbathángtrời.

Chồngbảnthảonặnghơnnămki-lô-gamđóngtậplộnxộn,khâutaychỉđen,gim,kẹpsắthangỉbọctrongmảnhni-lôngmàuôliuđượcđíchthâncontraitrưởngBútTretraogửi.

Mộttậphợpnhữngghichép,nhữngtácphẩmđangphôithai,đangtrongquátrìnhsửachữavàđãhoànthành.Cóthểgọiđólàthơ,làvè,làdiễnca,thơvănxuôicũngổn.Mộthỗngiaocácthểloại.Hìnhthứclúcthìlụcbát,đườngluật,thấtngôn,tựdochencàilẫnlộn,khôngcầncấutứ,bốcục.Thithoảnglạichenvàidòngchúthích,chúýbằngtiếngPhápđặttrongngoặc.Mỗicâuchữđềutoátlênnănglượngtrầmtíchtựthâncủabảnnăngứngbiếncủangườiviết.

Cảmgiácsâusắcmộtđiều,dườngnhưtrướcmộtchủtrươngcầnđượctruyêntruyềnnàođó,thìconngườicông-dân-chính-trịvàbảnnăngnghệsĩđãđượcBútTređồngnhấttứcthời.NghĩalàdùnộidunghayhìnhthứcđềuphụthuộcvàotâmtrạngBútTrethănghoatùytheobiênđộnàođó.Ngườiđọcvừabựcvừabuồncười.Mệtnhưngthích.Tòmò.Đãcầmđọcthìphảicốmàđọchết.Nhữngchỗtứccười,ngangnganglạilànhữngchỗnộidungcựckỳquantrọngcủavấnđềmàBútTremuốnhướngngườiđọctớiđích.

LàngĐồngLươnghầunhưaicũngthuộcvè,biếtđặtvè.NơiBútTresinhrathuộcvùngvănhóacổPhúThọ.ĐồngLươngkềvớilàngVănLang,mộtGrobvocủaĐấtTổvàliềnbênlàngThanhUyên,cáinôicủahátGhẹocótừthờiHùngVươngdựngmộttamgiácđịavănhóađặcsắc.

CólẽBútTrelàhiệntượngvănnghệquầnchúngtuyêntruyềntrựctiếpphụcvụchínhtrịduynhất,độtbiếnthànhtràolưuvănnghệdângianngaykhitácgiảđangcònsống.Sựhồnnhiêntưởnglàngâyngôgâynênhiệuứngcảmxúcđặcsắc,bởitínhbấtngờ,gấpngoặttrongngônngữlàbảnthểchínhyếucủathơBútTre.

Thựcvậy,đãlàngườiViệtNam,dùởbấtcứnơinàotrênthếgiớiđềuthuộcdămbacâuthơBútTre.Thuộcmàkhôngbiếtvìsaomìnhthuộc.

ThơBútTređượcngườitatấulênmỗikhirơivàotìnhthếkhôngbìnhthường,vuiquáhoặcbuồnquá.Nónhưmộtliềuthuốcgiảmstress.Bấtcứaiđãmộtlầnđượcnghe,đượcđọc,tinhýmộtchútnắmđượcquiluậtngắtcâuxuốngdònggiữachừng,épvầnépchữlàtựmìnhcóthểlàmđượcdămbacâuthơkiểuBútTre.

5

TrởlạitrưahèĐồngLươngtháng4năm1982.

HọasĩNguyễnĐàimướttránbốcụccáctưthếđểBútTrengồimẫu.Nhưngônglãongồichưađượcnửaphútđãnhấpnhổmkhôngyên,nàoho,nàochẹpmiệng,nàogãicổgãiđầu.NguyễnĐàitoátmồhôibặmmôiđưabút.BútTrecàocàomáitócdựngngược:

-Cậunênvẽchotớcáiportraitnhưcảmộtkhốicủtretuatuarễthìmớiracátínhcủatớđược.

ChẳnghiểucóphảidoônglãomáchnướchaykhôngmàhọasĩNguyễnĐàiđãdùngbútsắtkýhọarấtnhanhbứcchândungBútTretócdựngngượcnhưrễtrevànétmặtvừakhắckhổgiễucợtvớichútlelóilạcquantrongánhmắt.NhìnbứcchândungmìnhcòntươinétmựcBútTremómmémcáicườigậtgật.TronglúclàmmẫuNguyễnĐàivẽtiếp,ôngbảotôi:

-Cậulínhvàotronggianbuồngsátcửabếpcóđặtthùnglươngkhôđựngmìsợivụn,manghộcáinắpđậyrađâyhộmình.

Nóilàgianbuồngnhưngchốngchếnh,chỉcóchiếcgiườnggỗxoanvênhvao,rúmródướilámànámkhóinâuxỉnbuôngrủ.Liamắt,tôithấyngaycáithùngsắttâyvuôngvuôngcóchữTrungQuốc.MộtkhungvảiúpngượctohơncuốnsổcáichấmcôngđiểmcủaHTX,chènnửahòngạchthaychocáinắpsắtđãkhôngcòn.Tôithậntrọngnhấcnửaviêngạchlên,tứcthìmùimìmốchăngsực,mộtvàicongiánbayvụtrangangmặt...Thìrađâylàkhungtoan.Bụiđóngbámkhôngcònnhìnrõmàusắchìnhhàitrênđó.

NgồitrênghếBútTrenhoàiđỡtấmtoan,thổibụiphùphù,kéovạtáopi-gia-malaulauxoaxoa.Cảmthấychưaổn,ôngvớichiếckhănrửamặtcònẩmphơitrêndâymâycăngtrướcthềmmiếtchođếnkhilộhẳnhìnhhàitrêntoan.

-ĐâylàbứcportraitcủahọasĩTrầnVănCẩnvẽchotớtừnăm1962khivềthămlạikhu10,thủđôVănnghệkhángchiến.

TôivàNguyễnĐàingẩnngơnhìnngườiđànôngtrongtranh.Lịchlãm,đônhậu,vẻtựtinphảngphấtnỗiuuẩn,giốngnhưmộtgiáosưđạihọcbấtchí.NguyễnĐàibuộtmiệng:

-Hồixưabácđẹptraithếnày,đikhángchiếncólàmkhổemnàokhông?

BútTrebùingùithởdài.

-Tớtheokhángchiếnthìđãlấyvợrồi.Đâudámtýmáytýmẻgìnữa.Màcũngcómộtđámhươngsắclắm...TônNữM.N...nữsinhĐồngKhánh.Haibênmếncảmnhau...nhưngchỉtròchuyệnquathưtừmươinămrồingườitađilấychồng.

NguyễnĐàichẹpmiệngtiếcrẻ:

-Saobáckhônglàmquáchluônhaibà.Hồiđóđãgắtgaokiểmsoátnhưbâygiờđâu,khốiôngkhángchiếnlấybàhaibàbađấythôi...

-Ngườitakhác,mìnhthấpcổbéhọng.Bìphấnvớivôi.Vảlạihaivợthìtránhsaobênnặngbênnhẹ...

NguyễnĐàithọcmạchhỏitiếp:

-Nghenói,hồibáclàmthưkýchoôngUngVănKhiêm,ngoàilầntheothứtrưởngtháptùngBácHồsangẤnĐộ,phụtráchđiệnđàibácđãdịchsaimậtmã;và…cònxôngvàocuộchọpcủaBộChínhtrịdướigầmnhàsàncủaBácHồ?

-Cậunghehơinồichõởđâuvậy?

NguyễnĐàilelưỡinínthít.

-Thựcrachuyệnlàthếnày.TớchỉđịnhcầmvănbảntrìnhthủtrưởngUngVănKhiêmđanghọptrongphủchủtịchxinchữkýđiệnvănkhẩn,đithẳngvàokhuvựccấmmàcảnhvệkhôngngănlại.Khinhậnraquáđàthìquaylạikhôngkịp,sợquátớđànhgiảvờtrượtngã.ChínhBácHồđãbỏhọpchạyrahiênđỡtớđứngdậyvàhỏi“cháucóđaulắmkhông?”.Ôngcụcòncholuônmộthộpdầubôi.

Ônglãoậmừquấyquá.

-Đạikháinhưvậy,lầnđósuýtnữatớchếtvìkiểmđiểmđấy...

-ThếcòncáivụđànPianochoĐạitướngVõNguyênGiápthìsaoạ?

BútTrechẹpmiệng:

-Thìcógìđángnóiđâu,chẳnglàhồimớivềlàmtrưởngTytớđãđềnghịtỉnhduyệtmuađàn

PianochođoànVăncông,nhưngtỉnhlạibảocầnsắnkhôchứkhôngcầnPiano.CuốinămđóĐạitướngvềPhúThọcôngtác,yêucầuchomangđànPianođếnđểĐạitướngthưgiãn,thìchínhôngquantỉnhtừchốikhôngchomuađànPianolạichothưkýsangbảotớmangđànPianođếnnhàkháchchoĐạitướng.Tớđốpthẳngthừng:Vănhóachỉcósắnthôi.LấyđâuđànPiano...

Nóixongôngbỗngbấtđộngnhưmộtmômi.TạisaoBútTrelạibỗngbuồnđếnthế?Mộtngườitrảinghiệmnhiềulẽtrongđời,hiểulắmngócngáchtrêndướiđãdámmangthânphậntạomộtcuộcchơichữnghĩađộngtrờibấtchấpkhenchêmàcũngphảibuồnư?

Đếnbâygiờthìtôilờmờphỏngđịnh:đêmhộiđãtàn,khángiảđãvề,phôngmànđãgấp,ánhsángmàuđãtắt,vởdiễncóthànhcôngđếnđâu,ngườinghệsĩlúctẩytrangcởibócrâutócgiảlàmsaomàtránhkhỏilạnhlòngkhinhìnlêntrờichỉcótrăngsaosuôngsuông...

NguyễnĐàichụpBútTrehếtcuốnphimđentrắngnữathìngảchiều.MặcdùBútTrethathiếtníugiữ,hãyngủlạivớiôngmộtđêmchoôngđỡ“khátthèm”khôngkhívănnghệ,nhưngchànghọasĩđàohoaNguyễnĐài,đãtróthẹnmộthẹnvớingườiđẹpViệtTrì.ÔnglãoBútTrelóngngóngbuộcvàoghi-đôngxeđạpcủachúngtôimộtnảichuốiláchínươngbắtmangvềlàmquà.Nhữngngóntaylấmmực,nhănnheođiểmchấmdamồicứrunrẩylênmộtcáchbấtthường.Chỉxuốngcuốivườnchè,dướilũytrengàônglãoBútTrevỗvỗngựcbảo:

-Chỗấylànơichôncáixácphàmnày...

CũngvìthươngnảichuốiươngcủaBútTre,khigặpcơnmưachiềucógiônggiómạnh,tôibịcướplái,nêncảhaianhemlaoxuốngmộtcáiaosâulútcổlốirẽvàođầulàngThụyVân.Mấybứckýhọa,cuốnphimchụpBútTrechưakịptráng,ngâmtrongnướcaotù.Hômsautôiphảivềđơnvị,chẳngbiếtrồiNguyễnĐàisẽănnóivớibổnbáotrongNamkiarasao,khitiềnđãtiêumàtranhlẫnảnhđềukhông...

ChođếnbâygiờhìnhảnhônglãoBútTrenhỏgầyđứngnơiđầungõvắngcủamiềnthượngduheohútcóbaonhiêulàlátrelácọlậtngượclêntrờichiềuấyvẫnkhiếntôinaolòng.Ôngđãmanglạibaonhiêutiếngcườichobaonhiêulượtconngười,nhưngcáibuổichiềuấythìmộtmìnhôngđãkhôngtìmnổimộtcáicườichomình.

Tháng5năm2007

CầmGiangvớimốitìnhẩnkhuấtvàmiềnthơTâyBắcNhắcđếnCầmGiangngườitanhớngaynhữngbảndịchthơtiếngTháinổitiếngthuởnào.NhiềuđộcgiảvàkhôngítnhàvănnhàthơmặctưởngCầmGiangsinhvàlớnlênởTâyBắc.PhảilàconđẻcủaTâyBắcmớilàmthơvàdịchthơvềTâyBắcámảnhđếnthế.

Vàtôi,nếukhôngcócuộcgặpngẫunhiênvớingườiquencũcủanhàthơbuổichiềucuốithuSàiGònthìtrongkýứcgiáokhoathưcũngđãyênbụiphaimờvềông.

Cụbàcánbộngânhànghồihưu,ngoạibảymươi,quávãngxuânsắcvẫnnguyênnétsựsangtrọng,kiêuhãnhởnụcườighìmgiữ,ởmáitócbạcsuôngmềm,ánhnhìnlắngtrầmvàcửchỉkhoanthaisắpcóvẻchậm.CănphòngtrêntầngmườimộtcửamởhướngTây-Bắc,giólaydãychậucảnh,tunglárèmláchcáchkhuanhữngvòngtreo.

BiếttôilànhàvănởBắc,saunửalyvanglạnh,hồiứcnhữngcâuchuyệnxưacủangườiđànbàđađoanbỗngnhắcđịadanhTháiNguyênđặcsảntràTânCương...giaiđiệudâncabảnđịasli,lượnvànhàmáythépvớiâmsắcbỗngdịudàng.Nụcườiphiêudu,bàntayxếpchéonhautrênbàn,bànhìnvàomàurượutím,haylàánhxạcủaphalê.Mộtcâuhỏithẳng,nhưlàlờitựsự:

-NgoàiBắc,cháunghemấyaicònnhắcđếnCầmGiangnữakhông?

Ngỡngàng,tôikhôngchuẩnbịđểnghemộtcụbàđàicáctừnglàcánbộquảnlýtiềnvàngnhắcvềCầmGiang.Chưakịpgiaolễthìbàđãnốitiếpquanụcườirưngrưng:

-Mấymươinămtrước,tôilàtrạiviêntrạisángtácvănhọcnghệthuậtquânkhuViệtBắcmàCầmGianglàmtrạitrưởng.Ngườithơđãtặngtôimộtquyểnsổbìagiảdamàunâuvàchiếcbútmáykimtinh...Anhấylàmytácủanhàmáythép,đôilầntôicảmcúmđềulenlénđưathuốcchữabảotôiuống...Mấybàithơtôilàm,tựanhấychéplạingayngắn,chânphương...

Thìralàmnhàthơ,đôikhiđượcngườiđờinhớđếnvìtấmlòngnhânhậuchứkhôngphảinhữngvầnthơđãviết.Vàvớicâuchuyệncủabàcụ,tôicũngnhớmộtCầmGiangđãgặpvàonhữngnăm80...

TưgianhàthơBùiĐăngSinh,lúcđóngụởlàngThổTang,VĩnhTường,mộtlàngcổnơiđỉnhtamgiácđồngbằngBắcbộđãsinhraNguyễnTháiHọc,lànơighidấucuộcgặpcủatôivới

CầmGiang.Trướcđó,tiềmthứctôivẫnxácquyếtCầmGianglàngườigốcTâyBắc.ÔngđangởlàngbảnnàoTâyBắc,ngẩnngơngắmtrinhnữTháitắmnơisuốivắngrừnghoangmàlàmthơ.

HễhìnhdungmiềnthơTâyBắcthìlạithấymiềnhoabantrắnghoabanhồngvànhớngaymộtgiọngthơCầmGiangtrongtrẻo,hồnnhiênchânthậtđếnnaolòng:Tôinhớvợtôilắm,xinanhvềhaingày.TôicàngbắntrúngTây,vìtaycóhơivợ…

CầmGiangtàihoa,đônhậubaonhiêuthìcũnglậnđậnbấynhiêu.Dườngnhưđểbùlạinhữnglaolực,trầmthăng,cuộcđờidànhchonhàthơnhiềuhơnngườikhácmộtchút,đólàtìnhyêu.VớitìnhyêuCầmGiangcóđượchươngvịngọtđằmnhấtcủanóvàcũngkhôngkémđắngcay.

DuyênphậnbốnngườiđànbàđađoanvớinhàthơđãtừngđượcnhàvănHoàngQuảngUyênnóikỹtrongcuốnsách“ẨnsốCầmGiang”nêntôikhôngtiếplạmbàn.

Ngườiđànbàthứnăm,bêncạnhbàNguyễnThịKiên,ngườivợthứhaiởthônKháchNhixãVĩnhThịnh,YênLạc,VĩnhPhúc,luônlàhaihìnhảnhsongtrùng,mờchồng,đanxentrongmiềnthơTâyBắccủaCầmGiang.MộtthiếunữngườiThái,đãtừngđượcgiớichứcPhìa,TạotuyểnchọntừbéđàotạobàibảnmúaxòebảnphụcvụchúngvàquanthầythựcdânPháp.

LươngCầmGiangnhậpngũtừHoằngHóa,ThanhHóanăm1948,trongđoànbinhTâyTiếnvượtbiêngiớisangLàorồivòngvềgiảiphóngTâyBắc.VàngườiđẹpCầmBạchThiêmxuấthiệntrướcmắtôngnhưbônghoarừngđẹpquýpháinhưnglạiởtrongvòngcươngtỏacủabaonhiêunghikỵ…

NhàthơBùiĐăngSinhlúcấylàgiáoviêngiỏidạyVăncấpIII.Cácnhàthơkiêmthầyđồngàyđókhôngdạythêmdạykèmnhưbâygiờ.Cácthầylàmthêmnghềlộncổáosơmihaybánnướcchènướcvốiđầuđườnggócphố,nuôilợntrênbancông,nuôigàđẻtrongbuồng.

Nhàthơkiêmthầygiáocòncónghềcuốnthuốclácối,giaobuôn.Mộtcôngviệccóvẻmangtínhchấtsảnxuấthànghóa.TôikhônghútthuốclánhưngmỗilầnqualạiThổTangthườngghéBùiĐăngSinh.Hoặcngheôngđọcthơhoặcuốngnướcchètươiănngôluộchoặcnữalàsẽcómộtbịchthuốclácuốn.BùiĐăngSinhlấmlétnhìnquanhkhôngthấybóngvợmớinhétvộithuốcvàochiếctúivảibạttôiđeobênsườngửimấyngườibạnthơtrênViệtTrì.

Mộtlần,tronglúcBùiĐăngSinhđangvờxếpnhữngbịchthuốccuốnmộttrămđiếuvàothùnggiấy,nhờtôicanhchừngbàvợđểtìmcáchbớtxénsảnphẩmthìcóngườiđộngcửa.Tôigiậtmình.BùiĐăngSinhthìkhông,thậmchícònthởphào,nóinhỏ:“Quântacảđấymà.”

Ngườiđànôngchừngngoạinămmươi,ngămđen,caolớn,néttròntrònhiềnhậunhưngtinh

anh.Quầnáoka-kivàngđất.Bênvaiáo,mộtmiếngvátráimàu.Mũlácũđượcgiacôngkhâulạichắcchắnnhưmộtmáilágồicóthểchịuđựngmọicơnmưanắng.Đôidéprọmàunâunhiềuánhtím,kiểusĩquanquânđội,hànvábằngđủthứnhựakhắcmàu.Chiếcxeđạptồngtộc,nơighi-đôngngoắclồngchiếctúivảibạtvàngvàohaiquaibọcvảigiảda,gócđáytúiloangmộtquầngmựcthấmnhưthứnấmđen,thòlênmấyxấptàiliệubọcbìaxanhloănquănméprách.Haingóntaykẹpđiếuthuốccuốnámkhóinhưmónggiòthui.Thầnkhíngườiđótoátlênmộtsắcvàngnghệnon.

NhàBùiĐăngSinhngaymặtphố.Ngườiđànôngdựngxetỳtườngnhà,dướibệcửasổlớnbàytủkínhbánhàng.Mộtnửabánhxethậpthòvàogiữacửachínhđểtiệntrôngchừng.

-ChàoĐăngSinh,chàocậunữanhé!

Giọngnóiấm,buồn,tựtinnhưngkínđáovẻnghingại.Ngườiđànôngxáchtúitiếnlạibộtrườngkỷkêgiữanhàngồirítnốtmấyhơithuốclácháychỉcònnhưnửachiếctổsâukèntrướckhitiếcrẻthảvàogạttàn.

BùiĐăngSinhhồhởigiớithiệutôilàchúemvừađếnchơi,nhưngmảiviệckhônggiớithiệungườiđànôngđólàai.Thuốccuốnmộtbịchtrămđiếu.Nướcvốimộtấmgiỏ.Ngôlailuộcmộtrá.Tráinàocũngcỡbắptay,hạtbóngcứngnhưsỏicuộitrángdầu.Quacâuchuyệnrờivụngiữahaingười,chenđệmnhữngnhịpthởdàivàchẹpmiệngngánngẩm,tôibiếtôngcũnglàgiáoviênVănnhưBùiĐăngSinh.

Ônghútthuốcđiếunọnốiđiếukia.Cảtầngnhàmờmờkhóithuốcnhưđanghunsấythứgìđó.Nhẩnnhagặm,nhữngngóntaythôcùnglúckhéoléolạkỳchỉnháymắtđãtáchđượclưnglòngtayngôhạtkhỏicùi.Khôngvộivàng,ônghámiệnghấtvốcngôhạtgọnlỏnvàobêntrong.Nhainghiềnngẫmnhưđangchiêmnghiệmmộttriếtlývềngôlai.Rángôluộcmìnhônggặmđến99,9%.Còntôidùđangsức,cốlắmcũngchỉđượcnửabắp.BùiĐăngSinhngóchiếcrátrốngkhông,vuivẻhỏikhách:

-Nữakhông?

Ôngkháchgậtgật:

-Tấtnhiên,nếuthinhâncóthểxoaythêm.

PhốlàngThổTangthờiđóđãlàmộtthịtrườngdịchvụnênmuamộtrángôluộclúcđangmùakhôngcógìlàkhó.BùiĐăngSinhchéochân,tựacửanhìnmặtđườnglụccụcchấmđenphânngựavàruồibay,ớimộttiếngđãhaibađámmangngôluộctậncửa.Nóngkhói.

Rángôthứhaiđangvơidầnvàibaphútmộtnhịp.Chỉcònbiếtmắtchữomồmchữy,tôichiêmngưỡngtàiăncủangườiđànôngcũcũhiềnhiềnmàsaunàytôimớihaylànhàthơCầmGiang.Mộtbạnthơbạnnghề-nhàthơKimDũngchohaythêm:TrongmộttrạiviếtvềGiáodụctổchứcởTamĐảo,CầmGiangđãđạpxegửidướichânnúi,rồicuốcbộlên.Ôngđếnmuộn,KimDũngđicùngbạnxuốngnhàbếpđãchứngkiếnCầmGiangănhếtveobamâmcơmdôidư,màcònkèmtheonửanảichuối.Hằngbữasau,biếtsứcăncủaCầmGiang,aicũngýtứdồnnhữngcơmcanhkhôngđụngđũatớidànhchobạn.VàCầmGiangcũngchẳngnềhàgiơcaođôiđũachọcchọcvàokhoảngkhôngtiếpnhậnsựđồngcảmbạnbèmộtcáchtựnhiên:

-Tôikhôngcóquyềnđượcốm.Cơthểtôilàmộtcỗmáykhôngđồngbộ,nêntốnkémquánhiềunănglượng…

KhôngrõtôihayBùiĐăngSinhmàcũngcóthểlàôngtronglúcqualạiđãlàmrơichiếctúivảibạtxuốngnềnnhà.Cótiếngkimloạivađậpxônhau.Ôngkháchgiậtnảy,suýtmắcnghẹn.Kẹpvộibắpngôvàokheđùiônghấptấpnhặtvộichiếctúivảilên,mởbanhnhìnvàotrongtrướckhiđưataylầntìm.

Thìratiếngkêukimloạilàtừhộpnhômđựngbộbơmvàkimtiêm.Runrẩyhồilâuôngmớimởđượcnắphộpkimloại.Gươngmặtôngbỗngngờisángnhưvừabắtđượcvàng:

-Mayquákhônghềsuychuyển.Nómàcóvấnđề,thìdẫucónhờmuachuiđượccũngphảimấtnửanăm.Khôngcócầncâunàythìcáccontôithànhmèohoanghết.Hơnnữanhiềubàconhàngxómcũngbịvạlây,đauốmđêmhômvờiđượcysĩởtrạmxávàothìcũngsángbạch.

BùiĐăngSinhlạigầnngónghiêngnhẹnhõmthốtlên:

-Đâythuộcloạivậttưytếchiếnlược,quảnlýrấtngặtmàlại.Thôiănmừngđượcrồi.

KhônglâusaukhicùngvớiTấtỨng,mộthộiviênHộiVănnghệTâyBắcđượcCầmGianggiớithiệuvàkếtnạpvềthămôngởKháchNhi,tôimớibiếtthêmnhiềuđiều.CầmGiangtừnglàytásơcấpquânythờikỳởTâyBắc.CáinghềđưaôngđếnmốitìnhngangtráivớingườivũnữTháiCầmBạchThiêm,giúpôngnuôisáuđứaconnênngười,giúpôngcóthêmanhemngườithâncònhơnruộtthịtnơiđấtKháchNhi.

Ôngthầygiáonhàthơkiênquyếtmởcánhtủbuýt-phêtrịnhtrọngbêrahũrượurắnhổmangbạnhngâmlẫnthuốcbắc,mậtong.Bachiếclyphalêbụibámlưucữuđượcôngthaurửanướcsôimấylần,cuốicùngmớivơivơithứrượuquý.Ôngđưađẩy:

-Hômnayđạimay.Khôngcólýgìônglạitừchốichénmừng.

Nângly,tôiđợiôngkháchquýkiauốngthìmớitheo.Ôngkháchxoayxoayhồilâulyrượurắn,nhưhồinhớ:

-Gantôibịtrệ,hậuquảnhữngcơnsốtrétTâyBắcvàdothiếuăn.Màcũngcólẽdoănquánhiềuchâuchấuvớimăngrừng.Tôibiếtmìnhsứcvóctongốp,nếumànghiệnthứgìthìsẽnghiệnrấtnặng.Tôiđãnghiệnthuốclá,naymànghiệnthêmcảrượuthìchỉcòncáchxẻothịtmìnhbándầnmayra…

Ôngkháchchỉnhấpướtmôirồidằnchénđứngdậycáotừ.Khổchủliềnnhanhnhẩubiếtýbỏcảbịchthuốcđanghúttrênbànvàotúivảibạt.Kháchđẩyvộira.Khổchủkiênquyếtấnvào.Nhưngsaumỗilầnkháchđẩybịchthuốc,thìđộngtáctừchốicứyếuđuốidần.Rồiôngkháchbuôngxuôi…

-Nểanhquá,lầnnàocũngănnocăng,lầnnàocũngnhậnthuốclá…

Lầnđâuđótrongngười,ôngkháchlôiraxấptiềngấpphẳngphiu,đếmnhanh,nhétvộimấytờvàotúikhổchủ.

-Ôngcầmmộtítgọilà…Ôngtuylàmăngiỏinhưngđâuđãgiàucógì.Cầmlấychotôithanhthảntíti.

-CầmGiangkháchsáotừkhinàonhỉ?Cáinàyđâucóđánggì.TôicũngvừagửicảtrămđiếuchoTấtỨngquachúemđâynày…KhôngtinCầmGianghỏingayxem…

Gầnnhưgiậtrakhỏisựníugiữcủabạn,ôngkháchvớxeđạpbỏđinhanh.CáitênCầmGiangvừavanglênnhưtínhiệuđãmãhóatrongtiềmthứctôicựaquậy.TôicậtvấnBùiĐăngSinhvềcáitên.CóphảiCầmGiangđãcóbảybàithơtrongTuyểnthơcaKhángchiến?

-Ô,thếmàtôicứngỡcậubiếtCầmGiangrồi!ĐíchthịCầmGiang“Emtắm”,“Nhớvợ”đấymà…

TôivọtrađườngquayxuôinhìnngượckhôngthấyCầmGiangmàchỉthấynhữngxethồxengựavàquangsọtgánhgồngtấttảphốlàngThổTang.Tôidámchắcđến95%,nhữngngườihamhốsángtạongôntừhyvọngghitênmìnhvàochuyếntàubấttửthìaicũngbắtđầubằngdămbàithơtìnhnơingựcáo.Tôicũnglàkẻnhưvậy.Rồdạimêthơ.Làmthơđểđượcnhiềucôgáixinhđẹpđemlòngyêu.MàđọcthơCầmGiangthìlạithấydathịtđànbàlồlộ.Tháchthứcvớituổihọctròquáthể.Mộtthứdathịtvừađủđộchânthậtsaumànsươngmờtrítưởng

tượng.HơnmộtlầntôingỡmìnhlàCầmGiangđangnhìntrộmngườiđẹpTâyBắctắmtiên.Vàtôicảmgiác,hẳnCầmGiangcómốiẩnứcvớinhansắcTâyBắc.Đọcthơônggiữachừngtôiphảibuôngmàđặtcâunghivấn.Chắcchắnnhưvậykhôngà?ThưathinhânCầmGiang.VàchínhCầmGiangđây,ngườitôivừathấymặt.

LầnthứhaitôidiệnkiếnCầmGiangnămđógiữalúcthuđươngmùa.PhốThổTangthêmngườiđộinónmêbêngangsườnrổhoasen,gươngsenbándạo.LạiBùiĐăngSinhvàCầmGiangđốithựcmộtrálạcluộclùmngọn.CầmGiangvừanhảkhóithuốcvừanhằnvỏlạcnonpầngpậc.Lầnnày,tôiquansátCầmGiangkỹcàng.Nhữngchấmnốtruồiquanhcổ,sautai,vạtdamánám.Mắtlonglanh,saovẫnâmu.Sơ-minhờnhờtrắng,lấmtấmtrứngrậndàitay,vénquákhuỷu,lộncổ.Quầnka-kibích-kêhaiđầugốithìhẳnsẽbích-kêsaumông(tôikhẳngđịnhvậy).Dépcaosuđúc.Móngchâncắtsát,nhưngvángphènđỏnhưmaicuaphơi.Túithuốccólogoquâny.

KhổchủBùiĐăngSinh,vợconđivắng,cólýdomạnhdạnmờicơm.Ônggiáochắckhôngmấykhivàobếpnênlàmbữamàcứnhưđánhtrậncôngđồn.Hànhmỡxèoxèo.Khóituônngùnngụt.Bátđũadaothớtvanhaunhưdànnhạcđạibộgõ.TôivàCầmGiangbóctỏi,nhặtraumuốngngaytrườngkỷ.

GiữakhoảnhkhắcôngđồSinhnhonhãchânthấpchâncaohếtlướtvàogianbếplạilượnrangoàiphố,tôirónrénthưachuyện.Nghetôikínhcẩngọibác,CầmGiangnémtoạchnắmgốcraumuốngvàoxôrác.Giọngnhỏnhẹ,hơicóvẻtủithân:

-CậugọiĐăngSinhthếnàothìgọimìnhnhưthếchotiện.Ngườithìanhngườithìbác,nghebấtcôngquá.Mìnhđâuđãgiàlắm…

Đọcđượcsựtựtintrêngươngmặttôi,CầmGiangbậpbậphơithuốc:

-CólẽbấtcứviệcgìcủangườiđànôngViệttừlàmruộng,đánhdậm,đánhgiặc,đàothan,đónggạch,xâynhà,mótsỏi,mótcát,tôivôilẫntiêmchọcconngườitanhìnhằng,mìnhđềulàmtốt.Hơnnữatạinướcdahơingămđen…

-Thưa,anh…anhCầm…GiangđãmấydịpvềthămngườiđẹpnơiTâyBắcnămxưa?

TôihỏicâuhỏiấychỉvìsựámảnhtừnhữngbàithơCầmGiang.Bỗngnhàthơlặngđirunrẩykhiếnnhữngngọnraumuốnghéorờitay.Hơithởnấclên,ôngnhìntheoconngựagiàgòlưngkéoxequacửa:

-Chuyện…đó…đó...kínthế…lâuthế…màcậucũngbiếthaysao?

VôtìnhtôisắpbiếtmộtbímậtthuộcvềCầmGiangmàcóthểchưaaihay.Khoankhoáivàđắcthắngcáchtrẻcon,tôinhếchcười.Quảlàbấtnhã,nhưngthưabạn,nếunhưlàbạnthìcóhãmcháyphanhđứngkhựnggiữađườngtronglúccâuchuyệnvừachớmphagaycấn?Tinhquái,tôidấntiếp:

-NàngCầm…Cầm…gìấy…AnhCầmGiangnhỉ…?

-ThìlàCầmBạchThiêmchứcòngìnữamàcậucòngiảvờ…

Tôiđãlinhcảmkhônglầm.Mộtcáitên!Mộtcáitênđãđượcnhàthơthốtrađauđớnlẫnyêuthương.LúcnàythìtôikhôngcònchọnlựanàokháclàthúnhậnvớiCầmGiang.Tôiđãbắtbàiôngbằnglinhcảmvàquacáibútdanhôngmang.TôithèmđượcnghetoànbộsựthậtvềngườiđẹpCầmBạchThiêm…

CầmGiangthởdài.

-Sựthậtngườitakhôngtìm,thìmìnhsẽphảitựthúlàlẽthường.Nhưngmongcậuýtứ,vìmìnhđãcóquánhiềurắcrốivớiđànbàvàvớicuộcsốngtộinợ.Mìnhđượcđànbàhọyêuchỉvìcáitínhănkhỏevàthậtthàthôi.CầmBạchThiêmthìkhác…

NhữngnămnămmươikhiđơnvịtừSầmNưatrởvềTâyBắc,chànglínhtrẻvừahọcxonglớpytásơcấpđượcphâncôngđivậnđộngquầnchúngởbảnTháimươinócnhà.Cáchnơiđóngquânhơnchụccâysốrừng.Vậnđộngquầnchúnglàphảibacùng:Cùngăn,cùngở,cùnglàm.Lốivàobảnấyphảivượtquadòngsuốisâungangngực.Nướcxiết,xanhbiếcrêu,cásỉnh,mộtloàicáđặcsảnởsôngsuốiTâyBắc,nhiềuvôkể.

NgayhômđầunhìnthấybảnTháiđóchàngđãlâmcảnhhuốngcườidởkhócdở.ĐangtrầntruồngđộibalôsúngđạnlênđầulomkhombăngquasuốisâutrướcbảnthìNàngxuấthiệnnơibờbên.Chậmrãi,đầutiênNàngđưachânxuốngnước.Bướcmột,Nàngtiếnraxaxabờlau,bớicaomáitóclênđỉnhđầu.ChẳngbiếtchiếcáobóđãtuộtxuốngthắtlưngNàngtừlúcnào.Saoanhlạirình/Trộmxememtắm/Dacủaemngầntrắng/Dacủaáicủaêm/Dacủaemtrắngngần/Làcủaanhtấtcả/...EmtắmgiữasuốiMường/Tắmtrongmốiyêuthương…Chànglínhtrẻhổnhểncháykhát,phảinuốtvộingụmnướcsuốiđầy.

Nàngtungnướclênđôinhũhoahồnghồngnụ.Dathịtvànướcmátlónglánhdướiánhmặttrờihắtrarựcrỡcủapha-lê.Nàngkhekhẽhátkhúccatìnháinàođó.Rậprờncánhbướmvàsắchoaban.Chínhlúcđóánhmắthaingườichạmnhau.

Tốiđóloanhquanhmộthồi,ChàngkhoácbalôdừngtrướclốilênnhàNàng.Ngôinhàsànbềthếnhấtbản.Đólàlốiduynhấttrongbảnkhôngcắmcànhlácấmngườilạvàonhà.NhàNàngcóngườilàmruộngchăntrâu,cóanhchịđãdựngvợgảchồng,cóôngbốgiànghiệnthuốcphiện,ômbếplửakhưkhư.TrongkhungảnhgỗgụtrênváchnhàsànlànhữngbứcảnhNàngchụpvớiđộixòecùngmấyvũcôngngườiPháp.Bữatốicóhũrượucần.Cásỉnhướpmuốinướng.CơmnếpTúLệ.Chănbôngmới,đệmlaumới.Vàcóánhmắttrinhnữelệlẫnbuồnrầu.

Đánglẽsaumộttuầnbacùngthìphảivềđơnvịbáocáomộtlần.Nhưngchàngytálạinằmlìcảthángtrời.Chànghọcchơiđàntínhtẩu.HọctiếngTháiđểhátdânca.Đêmtrăngsáng,dướinhữngbóngcâybantưngbừnghoadạomùaxuânnơiđầusàn,ChàngngắmNàngxòechaytrongtiếngđậpcánhcôntrùng.Tưởngmấtngười,đơnvịđãtìmđến.BảnTháiđượcphátthuốcsốtrét,đãnhốttrâubòraxanhàở.Cỏvườnđượcphátquang.Nhưngngườichiếnsĩđượcpháiđibacùngđãbắtrễnhầmđịachỉ.GiađìnhcôgáicógốcgácPhìa,Tạo.BảnthâncôtađãđihọcxòephụcvụTâytừbé…

KểđếnđâyCầmGiangrũxuốngnhưtàuláhéo.Ôngnhìnquanhtìmcáigìđó.Tôibiếtýđưaôngcốcnướcvốiđặc.Điếuthuốccuốnlỏngtay,vụnsợitheocảkhóivàotrongmiệng,ôngkhôngnhằnramànghiếnrăngnhainuốt.

-Tệthếđấy,tôiđãtừnglàmộtchiếnsĩcóvẻmấtlậptrường.Hơnnữalúcđóbốmẹởquêcũngbịquylênthànhphần,nêntôicũngtỏrahốihận.Tôilàmkiểmđiểm,nhưngsaolạichỉthấyhìnhảnhCầmBạchThiêmhiệnlênrựcrỡmộtgiấcmơhồng…TôiđãkhôngdámchàoNàng,khôngdámchàogiađìnhđôngđúccủaNàng,đangđêmômbalôlộiquasôngbỏvề.Tôiđãthậtkhôngphải…Nhưngsangđếnbờbênkia,tôithấytrongbalôđãcósẵnnắmcơmnếpTúLệ,đãcóbaconcásỉnhướpmuốiớtnướng.VàchiếckhănPiêu!

RồiPhápnhảydùxuốngĐiệnBiênPhủ.Đơnvịcơđộngthườngxuyên.CầmBạchThiêmngheđâuxungphongđidâncônghỏatuyếnlạiđượctuyểnvàođộimúa…

VừalúcBùiĐăngSinhlễmễbêmâmcơmlêngiụcgiã:

-Nàocácvị,taxoachânngồithôi.NgheCầmGiangnóichuyệnthìđếnsangnăm…

TrongbữaBùiĐăngSinhđọcthơ.CầmGiangbình.Ngỡtưởngôngchỉhùihụiăn,nhưngkhingheôngnhậnxétthìtôibỗnggiậtmìnhvìsựtinhtế,nhạycảmvớichữcủaông.ThếlàôithôibỏlửngcâuchuyệnvềCầmBạchThiêm.Ngỡduyêntôivớiôngchừngvậy,nhưngmay,mộthômôngbiêntậpviêngiàTấtỨng,ngườivẫnhayđượcBùiĐăngSinhdấmdúithuốcláchorủtôivềthămCầmGiangởthônKháchNhi.

TấtỨngvềchơiKháchNhiđểnhờCầmGiangmuahộlợnconvàgàgiốngvềbánkiếmlời.CầmGiangđangđứngtrênghếđẩuquétmạngnhệnhiêntrầnnhà.Gặplạitôi,CầmGiangthânmậtgậtđầuchào:

-Lạilàcậuđấyà?Dạonàyđượcăntốthaysaomàcóvẻlêncân?

Khôngngờcơngơiôngnhàthơmàlạicódángvẻcủamộtphúông.Gầnbốnsàođất.Bacáinhàxâykhangtrang,xếphàngnhìnrasôngHồng.Câycốiănquả,trebaoquanhbờràoumtùm.Lợngàrủmrỉm.Cuốcthuổng,xẻngcào,cày,bừa,dậmtéplủnglẳngtreongangmócdọctườngbếp,hiênsau.

CầmGianghôngườinhàranglạc,đíchthânxáchchairượuđặtcộplênbàn.MắtTấtỨngrựclênkhithấytămrượunếplănphăntrườnngược.

-Ngườitacòngọianhlênhuyệnlàmkhódễnữakhông?

CầmGiangkhoankhoáitrườnngườimởcánhtủchìaracảmấyganghóađơn,giấybáolĩnhnhuậnbútmấychụcnămtrờirồisổghichépbángàbánlợnbàytrênbàn.Nhữnghóađơnchỉcóđồngrưỡihaiđồng.Caonhấtlàmấytrăm…

-Nếutôichảgiữđượcnhữngthứnàythìchắckhónói.Nhàthơtừtrướctớinayđãaitựxâyđượcnhà.Hơnnữalạilànhàthơgõđầutrẻ.Tôikhôngngờchỉbằngsựtíchcópmàlạixâyđượcnhà.Cólẽtạiáplựctôisợcácconmìnhsaunàyhèn,khôngchịuhọcthìkhôngcóchỗchuirarúcvào,đỡchườngcáimặtranắngmưa.Vănchươnglàkhôngítlýdođểconngườihànhhạconngười,nhưngmụcđíchtồntạicủavănchươnglàđểcứuconngườikhỏituyệtvọng.Vínhưlàtôiđây…

TôicóýchờCầmGiangnóitiếp,nhưngTấtỨngđãđỡlời,vẻthôngthạohơnngười,bỗbãchỉvàochủnhà:

-ÔngnàynếukhôngcógiấychứngnhậndựlớpbồiviếtvăndoHộiNhàvănViệtNamtổchứcvàchữkýcủaNguyễnĐìnhThiởmảnhgiấyđó,thìchắcchắnkhôngthểchuyểnngànhvềlàmgiáoviênVănởTyGiáodụcVĩnhPhúnổi.

NhờsựthuyếtphụccủanhữngbàithơvềTâyBắc,cánbộtổchứcngànhGiáodụcVĩnhPhúđãnhậnôngvàodạyVăncấpII,dạyđộituyểnhọcsinhgiỏicấphuyện.Nhiềungườitheonghềthầy.Tronghọbâygiờvẫncònámảnhhìnhảnhngườithầythănghoatruyềnthụ,tâmtìnhtrongkhônggianchậthẹpcủalớphọc,ngườithầyđãhéchohọthấythếgiớisiêuvihồnngườiquavănchương…

GiótừsôngHồngthổilộng.SangnganglàSơnTây.ChếchngượcdònglàHòaBình,mộttronglốingõvàoTâyBắc.Cótiếngđàncòrỉalôngtrênngọnbờtrequắcquặc,CầmGiangtựhàokhoe:

-Chỉnhờlũytreấymàtuầnnàocáccontôicũngcóthịtăn.Chặtbánmộtcâytrelàđượcmộtcânthịtmôngsấn.

TôibănkhoănkhôngbiếtgiữanôngdâncăncơbòntrođãisạnCầmGiangvớinhàthơCầmGiangthìcómốiliênhệvớinhaunhưthếnào.Khómàtưởngtượnghaiconngườitráingượclạihòahợptrongmột.Nhácthấyngoàisàotreluồnnơihiênnhàlủnglẳnghaibachiếcđènbão,tôiđoánchắclàCầmGiangthithoảngsoiếch.

-Anhsoiếchchắccũngmáttayhaysaomàlắmđènthếạ?

Cườimỉm,CầmGianglắcđầu:

-Tôisoiếchcũngtạmđược.Nhưngđènấylàđểdùngvàoviệcđọcsách.Soiếchthìngườitadùngđènbấmkia.Chẳnglàtôitốtgiọng,sáchlạisẵn,bàconxómquanhthìđàiđiệnkhôngcó.Đêmnàokhôngvướngviệc,tôiđọcsáchchomọingườitậptrungkíntrongnhàngoàisânnghecùng…

Nhữngbộ“ThủyHử”,“Tamquốcchí”,“Liêutrai”sờnráchsémmồhôitayvàmuộithuốclátrêngiásách.

ChứađựngmộthồnthơtựnhiênvàphóngkhoángmàsốngtrongkhônggiankhépkínlàngquêBắcbộ,CầmGiangcòncáchgìhơnlàdồnyêuthươngvàongườithân,vàohọctròvàobàconlốixóm,vàothuốclávànhữngváncờtướngthâuđêm.Họctrògiỏithìthầybỏtiềnriêngmuagiấybútthưởng.Chữabệnhthìchỉlấycôngkhôngtínhlãithuốc.

ÔngbạngiàTấtỨngliếcnhanhsangtôinhưkhoemẽ,trướckhihỏiCầmGiang:

-NàycuốntiểuthuyếttôinhờôngđưachoNguyễnĐìnhThiđọcgiùmđãcóphảnhồigìchưa?

CầmGiangimlặnghồilâu:

-Bathángtrước,ôngThivàôngDiệucóghéquađây.Nhưngthúthực,tiểuthuyếtcủacậuchưaổn,tôikhôngdámđưasợmấtthìgiờngườita…

ĐậnđótôihyvọngCầmGiangtiếpđoạnkếtvềvũnữxòeCầmBạchThiêm,ngườiđẹpkhởi

nguồncảmhứngmiềnthơTâyBắc.Nhưngphầnvìtôingấtngưsay,phầnvìCầmGiangkhônghàohứnghồicốchuyệncũ.Vâng,cuộcđờilàmthinhânđãlànỗiđaubấttận,vậynhớlạivếtthươnglòngsâuxathìmấyaicógan.CầmGiangcũngkhônglàngoạilệchăng?

Rồi,nhờmộtngườibạnởSơnLa,tôicóthểthêmvàomộtvĩthanh.VũnữxòeCầmBạchThiêmtrongchiếndịchĐiệnBiênPhủđãkếthônvớimộtsĩquanthammưucấptrungđoàn.NhưngviênsĩquanhàohoangườiHàNộiđãsớmhysinh.MiềnBắcgiảiphóng,CầmBạchThiêmtheohọhàngdicưvàoNam.Mãiđếnkhiđấtnướcthốngnhất,ngheđâubàđơnlẻtrởvềTâyBắcởvớingườicháuhọ...

Vâng,trênlànhữnggìtôibiếtvềCầmGiangvàđãthưalạivớicụbàmộtnhansắcxưađãtừngthuhútnhàthơlưutâmsănsócvàhyvọngvàokhảnăngsángtácvănhọc.

NắngchiềuthuphươngNamhắtngấnsángchanchứacănphòng.Ngườiđànbàvớivộicặpkínhmàu,mộtcửchỉduyêndángthờithiếunữcònhắtbóng,đểnhìnngượcsángkhỏichóimắt.TôikhôngdámtầmhiểutiếpmộtcâuchuyệnmớicủamộtnhansắcvớiCầmGiang.Chắcchắngiữabàvớinhàthơcókhoảnhkhắcsâusắcmàbấtkỳmộttuổitrẻvàmộttuổitrẻbiếtgìngiữvàtôntrọngcáiđẹpthựcthểvàvẻđẹptrítuệcảmphụcnhau.

Rótthêmchotôi,bàtưlự.

-Đangởtrạisángtácthìtôinhậnlệnhchuyểncôngtácvề.Ngườiyêutôi-mộtthủythủđangchờđợimộtđámcưới.CầmGiangđẩyxeđạpthồhànhlýgiúp,tiễntôihơnbảycâysốđườngrừngragaxelửa.Anhấybảo,nếukhôngcóđiềukiệnsángtác,thìhãyđọc,hãyyêuvănhọcnhưđãtừngyêucũnglàmộtđiềuhạnhphúckhôngphảiaicũngcóđược...

Tựthânvănchươngđãắpbấtngờvàlykỳ.Sốphậnnhữngconngườitạotácnênnhữngángthơvănđểđờinhiềukhicònvượtlêntấtcảnhữnggìhọcóthểtưởngtượng.VàCầmGiangngaycảkhikhuấtđirồi,vẫncònđểlạibaonhiêubănkhoăn,vướngbậnchongườiđờitruytìmcănnguyêncủanhữnghuyềnhoặc…

Tháng8/2007-tháng2/2012

ĐỗNgọcThốngvànhữngđồngcảmNhắcđếnĐỗNgọcThống,ngườitahìnhdungmáitócbồngbềnhnhưchứaxoáygiótrênđầu,nụcườisángduyênchữvàcảduyêntìnhtrongngữđiệu.

ẤylàcảmnhậncủatôikhigặpĐỗNgọcThốnghơnhaimươinămtrướcởhộinghịnhữngngườiviếtvăntrẻ.ÁocộctaykẻTiệpsángmàu,quầnghixám,giàythểthao,chàngthưsinhấyvớimóngtayđểdàigiốnggãkỹsưmớiởĐôngÂuvềhơnlàthầyđồdạyVăntrườngtrunghọcLamSơn-ThanhHóavừalaikinhlàmhọctròNguyễnĐăngMạnh.

BuổitốibáoNhânDânchiêuđãicáccâybúttrẻtrêncăng-tinsânthượngtòasoạn,tôiđangbịépuống,bỗngVănGiákéoĐỗNgọcThốngngangquatiếnđếnmấynhansắcvănchương.Ánhmắtchùngxuống,Thốngkhựnglại,rẽngangchìataychotôi.Hơibấtngờ,tôichỉkịpmỉmcườigiaođãi.Mộtcáibắttaykhôngchặtvàcũngkhôngquálỏngđểngườiđốithoạibănkhoăn,nhưngcũngđủtintưởngvàấmlòng.Bàntayđầyvàấmmềm.

-Chàoông,tôilàThống-ĐỗNgọcThống,tôiđangđọctiểuthuyếtđầutaycủaông.Vàđanglàmviệcvớinó...

Cáinghiêngđầuđủđiệuchomáitócbồnghơnlênđểthêmrạngnéthàohoacủagươngmặttựtin.Âmlượngnhỏ,nhưngdàivàvang,từngâmtiết,từngchữ,từngcâuđượcphốiâmrõràng,khôngnhanhcũngchẳngchậmcósứcmạnhbíẩnbuộclòngngườitaphảilắngnghe,phảichúý.Mộtgiọngnóichiếmưuthếđểđứngtrênbụclàmthầythiênhạ.

Thậtmay,MohametđangtìmđếnvớinúithìnúilạiđếnvớiMohamet...

Trướcđó,VănChinhđangthựctậpbiêntậpởbáoVănNghệ,giớithiệuĐỗNgọcThống,rằnglàmộtngườixứThanhphácách,nghĩalàhộiđủcảcátínhkẻsĩhaimiềnNamBắc,kiếnvănphongphú,tàihoa,ngangtàng,nhưngcũngkiênnhẫnítaibằng,chịukhóhọchỏivàtinhthầnganhđuamạnhmẽ.KhichơithìxảlánghếtmìnhnhưcácanhhaiNambộ.KhigìngiữthìlặnglẽthâmtrầmhơncảcácđồnhoxứĐoài.

-Cảmơnôngđãđọctôi...Liệutôicóthểgiúpgìnhỉ...Mongôngcứlàmviệcđộclậpvớivănbản…

Thốngnhúnvai:

-Cólẽvậy,đócũnglàquanniệmcủatôi.

-Nhưng...ôngkiếmcuốnsáchcủatôi...?

-Tôikhôngkiếm,tôiđượcchịThiếuMai,ngườiphụtráchtrangphêbìnhbáoVănNghệcủaôngNguyênNgọcchuyểnchocảmộtlôsáchcủaNhàxuấtbảnLaoĐộngtrongđócócuốncủaông...

Nhữngnămtámchín,khiMaVănKhánglàmTổngbiêntậpNhàxuấtbảnLaoĐộng,aicósáchđượcindướinhãnmácđócoinhưvượtquađượcmộtcửaảikhắtkhecủavănchương.Chắchẳntôigặpmay...

-Ôngđọcxongrồichứ?Làmsaomàôngphảiđọc?

Cười.Mộtcáinghiêngđầubíhiểm.

-Thìđọcchứlàmsaonữa?Đọclànghềcủatôi...Tôibâygiờđangmớibắtđầuhọcđọcmộtcáchnghiêmtúc...

Nghiêncứusinhvănchươngmàlạinóiđanghọcđọc!Tôithấylạ,nhưngsắcdiệnanhtathìnghiêmlạnhnhưôngthầyvừađọcđềthicuốicấp.Khôngngờ,Thốnglạidẫntôisangmộtvấnđềkhác,tưởngkhôngliênquangì,nhưnghóaracũngchỉlàmặtkiacủađồngxu:

-Họcsinhcủachúngtatrướcnayhầunhưđượccácthầycôđọchộ,nghĩhộ,cảmhộvàtôicũngítnhiềulàsảnphẩmcủahệthốnggiáodụccổđiểnxãhộichủnghĩađó.Đọcphảitựmìnhtiếpxúcvớivănbản,hiểuthấuđáothìmớicóthểcảmnhậnvàđánhgiáchínhxác.Biếtvậy,nênbâygiờcódịpđihọclại,thìhọcđọccósao...

Ngớramộtlúc,tôimớihiểuthựctrạngcủavấnđề.TrangsửvănhọcViệtkhôngthiếubikịchhàihướcchỉvìngườiđọckhônghiểuvàcảmhếtvănbảncủamộttácphẩm.Nhiềunhàvănđãphảitrảgiásinhmệnhchínhtrịvàcảcơmáochỉvìtácphẩmbịhiểusailệchnhãnquansángtác.Tôiđưaranhậnxétđóvớingườibạnmớibiếtmặtchưađầymườiphúttỏngưỡngmộmộtpháthiệnsắcsảohơnlàsựchiasẻ.QuênbẵngVănGiáđangníutaylôiđi,Thốnghàohứngnhưđangđứnglớpvàomộtngàyđẹptrời:

-Vớicáctácphẩmcủanhàvăn,việckhôngđượccảmthụđầyđủýnghĩatựthâncóthểchâmchướcphầnnàodonhiềuyếutốtừphíabạnđọc.Nhưngvớicáctácphẩmđượctuyểnvàosáchgiáokhoamàcũngbịcảmthụsailệchthìlàvấnnạncủaquốcgia...Nhưngsẽchẳngbaogiờcómộtcáchcuốicùng,duynhấtchoviệchiểuvàcảmthụ,hayphântíchmộttácphẩm...

QuanđiểmnàycủaĐỗNgọcThốngchínhxáckhôngchỉvớivănhọcnóichungvàcảviệcgiảng

dạyvănhọctronghệthốnggiáodụchiệnhành.Từđónhìnsanglĩnhvựckhác,thấychúngtamắcmộtcáilỗichítửngaytừgốccủahệthống.TổngkếtchiếnlượcnàycủaĐỗNgọcThốngkhôngchỉđơnthuầnlàsựmẫncảmmàlàtổngthànhtừlòngtrắcẩnsưphạmvớithếhệtươnglai,tíchlũyquanhữngthángngàycầmphấn,bìnhgiảngtừngcâu,từngýtronggiáokhoathưtừmộtngôitrườngtỉnh.

Mấythángsau,báoVănNghệđăngbài“ĐọcMiềnđờiquênlãng”củaĐỗNgọcThốngintrànnửatrang,gầnmộtnghìnbảytrămtừ,tôiđãngồithầnraníulấytrangbáosaukhiđọc.Tôicảmđộngkhôngphảivìnhữnglờikhentácphẩmcủamình,màlàsựđồngcảm,chiasẻvàcáchthứctiếpcậntácphẩmdânchủ.ĐỗNgọcThốngtrướctiênkhôngđặtmìnhởđịavịnhàphêbìnhmàlàmộtbạnđọcbìnhthườngáiốnộhỉvớitácphẩmyênbềrồimớiđểchứcphậncủangườilàmkhoahọclêntiếng.Sựđiềmtĩnh,tinhtếvàthậntrọngnhânvăntừnglàkimchỉnamchokhôngítnhữngphêbìnhgiaĐôngTâytừcổchíkim.

ĐỗNgọcThốngviết:

“Chẳngphảicómộtthời,miềnđờiriêngtưởmỗingườibịbỏquên,bịkhuấtlấphoàntoànsaumộtmiềnđờichungrộnglớn,nơiconngườitagặpgỡvàhộitụvàocáctổchứcđoànthể,cùngphấnđấuchosựnghiệpchungvàđólàtoànbộgiátrịcánhâncủahọ?Cáchnhìnnhậnvàđịnhgiácánhânthôngqualăngkínhcácchuẩnmựcquyphạmcủacộngđồngdẫnconngườitớitìnhtrạngtrởnêngiốngnhaumộtcáchhìnhthức,hệtnhưnhữngđơnvịvôhồntrongcáitổngsốlớnlao,đồngthờicũnglàmtăngsựgiáncáchgiữahọ”.

Chiasẻvềhiệntượngcáitôibịquênlãng,bịdànmỏng,đánhđồngtrong“Miềnđờiquênlãng”củatôithìchínhbảnthânĐỗNgọcThốngđãphảithấmtrải,nghiệmsinhđiềuđótrongđờisốngmộtcáchsâusắc.CáisựhọcđọccủaĐỗNgọcThốngcũngxuấtpháttừđấyđểchuẩnbịchoviệclàmkhoahọcvănchươnglâudàichăng?

Thườngcácnhàvănđượccácnhàphêbìnhđọcsách,cóbàiviếtngợikhenđứacontinhthầncủamìnhthìmặcnhiên,cáchnàycáchkhácnhàvănđómắcnợnhàphêbìnhtìnhcảm.Âucũnglẽthường,nhấtlàthờibuổisốđầusáchvănhọcratrongmộtthángđãgấpđôisốnhàphêbình.Đọcvăntronglúcchợđờiìxèobaochuyện,quảlàsựhànhxáccủacácnhàkhoahọcnghiêncứuvănchương.Nhưngkhônghiểusao,vớiĐỗNgọcThống,tôikhôngcócảmgiácnợnầnhayhàmơnthôngtụcấy.Mỗikhinhớnghĩtớithìmộtcảmgiácấmáp,antinvềngườivănấylạichiếmgiữtâmtrạngtôilâulắmmớilắngyên.

Sựthùtạc,giaođãitrongvănchươnggiữacáigọilànhàphêbìnhvànhàvăndiễnrarầmrộ,

thoảimáibắtđầutừthờikỳđổimớichođếnnaychưacódấuhiệutrầmlắng.Nhàphêbìnhnghiêmtúccũngkhôngthểtránhkhỏivấnnạnphảiviếtlờigiớithiệuchodămbacuốnsáchtẻnhạt.Khenmộttí,chêmộttẹo,đủvịnhưmộtlẩuthậpcẩmcủathứngônngữtrảnợmiệng.Vàthựctếđãsảnsinhranhiềunhàphêbìnhtayngangchuyênđigiớithiệusáchvàtậnhưởngưuthếấyvớicácnhàvănthiếutựtin.

VớiĐỗNgọcThống,chẳngbiếtvìmảilàmkhoahọcgiáodụcvănchươnghaylànhờsựkhắtkhetrongquanniệmđọc,hiểunênđãkhônkhéođứngngoàisựphiềnnhiễuấy.

Trongcáccuộcgặpbạnbè,xoaychuyệnvănchưaxongchéntràThốngđãnhắcđếncụMạnh(NguyễnĐăngMạnh)vớisắctháivừakínhtrọngvừathoảimáicủakẻgầnchùanhưngchưabaogiờgọiBụtbằngcáitênkhác.Niềmmếncảmvănchươngvớingườitàivaitrênthuầnkhiếtđếnlạlùng.Nhữngmẩurờivụnvềvịgiáosưgià,đứngđầugiớisởhọcthuộcpháisưphạmđươngđại,màtừlâuThốngcũnglàmộtgươngmặtsánggiácùngnhữngngườihọctròkháccủaôngkếtnêndanhtiếng:

“Thờiđihọc,tôikhôngđượchọcgiáosưNguyễnĐăngMạnh.Tôibiếttêntuổiôngquanhữngtrangphêbình,nghiêncứuvănhọc.Saunàyquenông,đượctraođổivàtròchuyệncùngông...tôimớithấymìnhmaymắn.Cứnghĩ,làmhọctròNguyễnĐăngMạnhcũnglàđượcnhiềurồi.Ấythếmàlắmkhiôngcòncoikẻhậusinhnhưtôilàbạnvongniên.Nhiềulầncùngôngđếnchỗkhác,gặpngườinày,ngườinọ,ôngchỉvàotôi“giớithiệu”:Đâylàôngbạntôi...đếngượng.Ngaysauđótôilạihoàntoànbịcuốnhútbởitínhtựnhiênchânthựcvàtươitrẻtrongcáchứngxửcủaông...”

Nụcườirủmrỉm,hấtlêncaomáitócvốnđãhấpdụbaonhiêuthanhnữsinhviên,xòebàntaysạchtinhtrướcmắtngắmquachoyêntâmhơn,ThốngnhắclạicâunóicủacụMạnhmàtôitừngnghecảVănGiálẫnChuVănSơntruyềntụngnhưmộtbửubốiđểphânđịnhthứhạngngườilàmnghiêncứu:

“CụMạnhthườnghaynhắclạiHoàngNgọcHiếnrằngtrờiđịnhtínhcóhailoạingười:Loạithứnhất:thựcvật.Loạithứhai:độngvật”.

Rồisaysưagiảnggiải,thếnàolàthựcvật,thếnàolàđộngvật,ánhmắtThốngcứngờingợiniềmthiênchânbồngbộtnhưcontrẻ.Cảmthấyrằngchưađủ,Thốnglạithaothiếtthêmcôngquảmàvịgiáosưgiàđãđịnhtínhphongcáchchocácnhàvăntêntuổi,vànhấnnhánhữngkỉniệmđiđóđiđâycùngcụMạnh.Tôimonghơnmộtlần,giánhưcụMạnhđượctậnchứngngườihọctròtựthụgiáonóivềmìnhlúcnàynhỉ?

Chưaxa,mươinămtrước,mỗilầnThốnglênViệtTrìthỉnhgiảngnângcaochocácthầycôdạygiỏiVăncủatỉnhhoặcdạycáccháuđộituyểnVăntrườngchuyênHùngVươngthìcụMạnhđượcvờiđicùngđóngvailongtrọng.LầnđótôicùngbangiámhiệutrườngHùngVươngnghênhđóncácthầytrườngĐạihọcSưphạm...

PhòngkháchnhàHiệubộbảygiờtối,đènsángchoang,máylạnhrìrì,cỗbàychờ,rượucaotrángnồicủathầyLêVănViếtđãkịpsansangchaitrắngsữavâyquanhnhữngcálăngnướng,cáchiênhấpmàvẫnchưathấybóngkhách.ThầyViếtnhòmđồnghồ,hỏithầyLập:

-CóchắclàthầyThốnghẹnkhông?

-Vâng,ĐỗNgọcThốnglênlịch...

-Thếthìtôiyêntâm,Thốngchưabaogiờsaihẹn...

Hơntámgiờ,độngcơôtôxìnhxịchtới.Cánhcửaphụbậtmở,mộtngườitầmthước,chớmbệvệ,tócbồng.Ngườiđóquànhlạimởcánhcửasau,giữim.Ánhnéonsángxanhlóaxuốngmáitócmuốitiêuxùmxòacủangườiđànôngthanhmảnhtừtừnhôra.Ngườigiữcánhcửa,vộiđặtbàntaylêngờcửatrên,tránhchomộtsựvachạmtưởngtượng.

NgườitócmuốitiêubướcxuốngchẳngaikhácchínhlàNguyễnĐăngMạnh,ngườimởcửalàĐỗNgọcThống.CụMạnhkéotayThống:

-Nàotanhanhnhanhôngạ,đểmọingườichờlâuquá...

GiữcánhcửaxeThốngvẫnkhiêmcung,ghìmtaylại,cườilóa:

-Dạ!Kínhcụ...

Cửaxeđóngphập,Thốngkhoácbalô,cầmôđiluisaubabước.Dườngnhưcảmthấytrốngtrải,khôngbiếtbấuvíuvàođâu,cụMạnhquaylạikhềuvaihọctrò:

-Ơ,saoôngđểtôiđộchànhthếnày...

-Dạ,độchànhvốnlàconđườngcủacácbậcthầy...mongchóngtớingàyđộchành...thưathầy!

ChủnhàxếpchỗthầytròĐỗNgọcThốngvịtrítrangtrọngnhấtbànđểhiệutrưởnghiệuphókẹpcứnghaibên.MấycôgiáomặthoadaphấnđangtheohọcthầyThốngthìngồinépmộtgócvớinhau,cườirúcrích.CụMạnhnắmtaychemiệngkhụtkhịtnhưđangcóchuyệnnghiêmtrọngsắpxảyra.

TròThốngliềnđứngdậyxuatay.

-Ôi,cácthầyơi,uốngrượunóichuyệnvănchươngmàbàycơmrangcạnhcơmnguội,đểsắnvớikhoaicònhơn...Thôichophéptôilàmtrưởngbantổchức...

HiệutrưởngViếtđắnđo:

-Tôisợkhôngtiệnchogiáosư...

-AnhViếtơi,thầyemTếtchỉmêmỗihoađào.Quất,bưởi,camkhôngdámmuavềbàyvìsợthấymìnhgià...

TứcthìThốngkhoáttaynhắcnhởnhânviênnhàhàngchuyểnvịtrímấybìnhhoatươivàotrungtâmbàntiệc,rồimớiquayravớicáccôgiáonhưngvẫnđanglàmhọctrò:

-Thôinàocáctròngồilạiđộihìnhnhé...cáiđẹptựnhiêncủaconngườicũngchínhlàcáiđẹpcủatạohóabằngngônngữhìnhthể,cũngvĩđạikhôngkémgìngônngữvănchươngbáchọcmanglạicảmthụmỹhọc...

Mọingườiyênvị,aicũngcóvẻtrútđượcsựcăngthẳngkháchkhí.Tôibỗngcảmđượckhôngkhíđặcbiệtcủacácgiáochức,giữahọvừalàcấptrên,cấpdưới,làđồngnghiệpvàtrênhếtlàtìnhthầytrò.Ngườitrêncóthểgọingườidướilàanh,làchị,nhưngngườidướidứtkhoátkhôngdámsuồngsãgọingườitrênbằngsếp,bằngbácbằngchú,màchỉmộtđiềuthầyhaiđiềucô.Ngaycảđồngtuế,đồngniênhọcũngtrịnhtrọngthưagửithầythầycôcô.Mộtkhuvựcđờisốngcôngchứchiệnđạivẫnlưugiữđượcphongđạocủachaông-chắcduynhấtchỉcónghềgiáo.

Nânglyrượu,Thốngđứngdậy,taychốngbàn,taybiểuđạtphụhọacảmxúcmàtathườngbắtgặpởnhữngngườiđatrí,hoạtngôn,dễthănghoakhicảnhhuốngđẩytớingưỡng.

-Chúngtanghiêmtúc,nhưngkhôngcónghĩalàchúngtakhôngbiếttrânquýcáisắcmàtựcổchíkimcácvănnhânkỳtàitrongthiênhạbắncảmáutimnãorađểngợica,nhữnggiâyphútthitứtửusắcgiaothoabừngsáng...Vănhaychẳnglọbútcùn,nhưngthựcsựkhimàkhơiđượcmạchvănhaythìchắcchắnbútcùnsẽbấtlựckhôngthểtheokịp.Thếnênvănhay,chắcchắnbútphảitrơnbén...Mộttâmhồnđẹpcũngthườngngụtrongmộtthựcthểđẹp...

Thốngmêsựhàihòatrongđờisốngvàvănchương.Mọiliênquanđếnvănchương,đếnnghềlàmthầythìđềuphảichuẩnđẹp.Nhớlầnấy,quanđốchọctuầndumộtvòngTâyBắc,dừnglạiởViệtTrìsayuốngvớinhau,Thốngnhắcchuyệnônghiệutrưởngnàođónguyênlàgiáoviên

dạyToánmờicơmthânmậtđãđắnđokhôngbiếtmờicôgiáonàođitiếprượucùngchophảilẽ:

-Trờiạ,cảcáitrườnghọcdanhtiếngcủavùngđấtcũngdanhtiếngmàcôgiáodạyVănnàocũngkhôngtươinhuận.ĐãlàcôgiáodạyVănthìtiêuchuẩnnhansắccũngphảilàmộtđiềukiệntiênquyếtchứ.Nhấtthanhnhìsắc,giáoviênthìhẳnphảitốtthanh,nhưngmàđượcsắcnữathìhọctrònàocũngngồiyênlắngnghethầycôgiảngcảngày.CôgiáodạyVănmàkhôngcósắcthìkhácnàothứvănviếtchỉnhămnhămđúngngữphápvớimớngôntừcũmốc...

TôirótthêmchoThống.

-Hẳnthầylàngườiyêuhọctròlắmlắm...

-Ô,khôngyêu,khôngtrọnghọctròthìlàmsaotôicóthểthănghoakhimangtinhlựckiếnthứctuluyệnbaonhiêunămgiảngdạy...

TôicócơhộiđếnnhiềutỉnhthànhcủanướcViệt,ngồivớidânvănnghệởquáncaféhayquánnhậu,baogiờcũngcómộtvàinhânmạngnghệsĩxuấtxứgiáochức,nhưmộtminhchứngchomộtnhậnđịnh:NềnvănchươngvàchínhtrịViệtchínhlànềnvănchương,chínhtrịthầyđồ.NướcViệtcủathểchếphongkiếnphátcanhthutô,thìchỉcóthầyđồmớiđủsứcđọcđờisốngxãhộivàđịnhhướngxãhộicũngnhưkhenngợihoặcbêuriếunó.

Lầnấyxongdămđiềugiaođãivàbalầncụngly,loanhquanhđãcókẻnhắcđếnPhógiáosưtiếnsĩĐỗNgọcThống.Nhansắcmặnmàđóhỏitôi:

-AnhbiếtthầyĐỗNgọcThốngchứạ...?

Chẳngbiếtlàdorượuhaylàdonóngmắtbịngườiđẹpcoithường,tôigiơngóntrỏ:

-Dạ,tôibiếtĐỗNgọcThốngđãhơnhaimươinăm...

Nhưngnhansắcấyvẫnhồnnhiênlàmnhưkhôngbiếtđếntháiđộtrịchthượngấycủakẻđangbịrượuchiphốilàtôi.

-Thầy…lạlắmcơ,mộtkhiđãuốngrượuthìdứtkhoátphảicóngườiđẹpngồirótrượu...Dùuốngmộtvàilyđãđỏmặtnhưhoamẫuđơn...ChẳngkhácLýBạchkhisayhỏihoamẫuđơn,mặtmìnhđỏhayhoamẫuđơnđỏhơn...

-Thầyemthếmàphonglưunhỉ...

-Anhhiểuphonglưutheonghĩanàoạ?Thầyphonglưutheokiểusáchvở...trongnhưgiếngNgọcĐềnHùngquêanhvàsángnhưtrăngmườibốnnhé.Rótrượunhưngphảingồicáchxathầymộttầmvới...Vàkhiuốngthìnângniutừnggiọt...Emcũngđượcmộtlầnrótrượumờithầy.Cóchútmen,thầynóithậthơnvềnhữngẩnứccủangườilàmkhoahọcxãhộiphảidunghòavớicơchế.Ởvịtrícủathầythậtkhôngdễchútnào...

-Dàoôi,côgiáoơi,ôngbạntôivivukhiNamkhiBắclúcÁlúcÂu,baonhiêulàdựánnghìntỷ...làmsaomàphảibuồncơchứ...

-Anhbiếtmộtthôi...thầyThốngchịunhiềuáplựclắm...

XemratôibiếtThốnghaimươinăm,chưachắcđãbằnghọctròhọcThốngmộthainăm.Nhấtlàhọctròđãlàmthầylạitáitụclàmhọctrò,thìhẳnhọhiểungườithầymìnhhơncả.

HơnhaimươinămcungđườngViệtTrì-HàNộitừbagiờxeđòcònmộtgiờxekháchtốchànhchấtlượngcao,cơhộingồivớinhaugiữachúngtôimớiđếmtrênđầungóntay.MàlạkhicôngviệctôiởHàNộicảtuầnthìThốnglạithỉnhgiảngmộttuầnởđâuđó,khithìViệtTrì,lúctậnCầnThơhoặcĐiênBiênPhủ.HoặclàtấttảvânduchâuÂuMỹkhảosátkinhnghiệmgiáodục.VậymàkhôngcóbàiviếtnàocủatôimàThốngkhôngđọc...Chỉriêngtừngấythôi,làngườisángtác,tôiphảimangơnThốngvìsựsẻchiachẳngdễgì.

Mỗilầnvàomùathihoặcrụcrịchgiảmtải,hoặccảitiếncảibiênsáchgiáokhoa,thìynhưrằngtrêntivihoặcmấytờbáodanhgiálạicóbàiphỏngvấnĐỗNgọcThống.NhìnThốngmỗinămtránmỗicaothêmmàutócmỗinămthìmỗibạc,gươngmặtthìcộngthêmnỗiưutư...

Riêngchuyệnbiênsoạnsáchgiáokhoađãtốnkhôngbiếtbaonhiêugiấymựcbáoin,vàthờilượngphátsóngtruyềnhình,sóngphátthanh.NhàbáonàocũnggiắtdămcâulắtléoquanhviệcsửađoạnkếtcâuchuyệncổtíchTấmCámnhằmôngTiếnsĩPhóchủtịchhộiđồngkhoahọcViệnKhoahọcGiáodụcmànã...

Rồiđếnlượttôicũngphảiquayôngbạnchủbiênchươngtrìnhvàsáchgiáokhoangữvănphổthôngkhibịcongáithắcmắcvề“dịbản”vàkhôngdịbảncâuchuyệnkia.

PhảinămlầnbấmmáymớibắtđượcsóngtừViệnKhoahọcGiáodụcViệtNam,ôngbạnthởdàithượt,âmthanhlàoxào.

-VụTấmCámlàthếnàoôngnhỉ?NóđãnằmlòngngườiViệtbỗngdưngbịthayđổitrongsáchgiáokhoa?Tôiviếtvănkhônglàmkhoahọcvănchươngnhưông,nênchẳngbiếttrảlờicongáithếnào?

Đầudâylặngđimộtlát,ôngbạncấtgiọngkhànkhàn:

-Uihơntuầnnay,ngàynàotôicũngphảinhậumónTấmCámđây.Sángnaycũngvừatrảlờiphỏngvấnhếtcảhơi...-Khúcchiếtvàchuđáo,Thốnggiảithích:Từnhữngnăm1980,mộtsốnhànghiêncứuđãđặtvấnđềcáchhànhxửcủaTấmhơidịbiệtvớitruyềnthốngnhânbảncủangườiViệt,nênloạiTấmCámkhôngđưavàochươngtrìnhphổthông.Vàbâygiờ,saukhisuyxétchúngtalạiđưacâuchuyệncổtíchđótrởlạichươngtrình,nhưngnắnphầnkếtchonhẹbớtvìlongạisẽcósựliêntưởngnàođấyvớiđờisốnghiệntạinhiềubạolực...

-TừbécảôngvàtôiđềuhọcTấmCámnguyênbản...

-Thìvưỡn,áplựccủaxãhộikhiếnnhữngngườilàmsáchgiáokhoalolắng...Nhưnghaicáikếtcủacâuchuyệntrướcvàsauhiệuchỉnhchẳngxanhaubaolăm...vẫnkếtthúctrongướcvọng,vẫnthiệnthắngác...ngườiViệtvốnđãngheôngbàchamẹkểTấmCámtừbaođời;vàchođếnnaychưacónghiêncứunàokhẳngđịnhyếutốáctrongcâuchuyệnđãảnhhưởngđếncáchhànhxửcủahọcsinh...

-VậynếuởđịavịôngbốcóconhọcVănthìôngkhuyêntôithếnàođây?

-TôntrọngvănbảnnguyênthủycủaTấmCám...Đấycũnglàtinhthầncủanềntảngcảicáchgiáodụcnăm2000.Thầycôgiáokhôngcảmthụhộ,khôngápđặtnữa...màlàngườiđồnghành,hướngdẫncánhânhọcsinhtựpháthuynănglực,tựcảmnhận,giảimãtácphẩm...Tạotươngtácdânchủ...

Lanman,chuyệnlạinốisangcảitiếncảilùigiáodục.Nàogiảmtải,nàothayđổitưduy,nàothicửlụyphiền.LàmộttrongnhữngtácgiảbiênsoạnsáchgiáokhoatácnghiệpởViệnKHGDViệtNam,chưabaogiờThốngnguôivơinhiệthuyếtvớinghề.Hễđượchỏiđếnlàcảmấychụcphútgiãibày.Hàngtálýdođượcnhắcđến,tựutrungvẫnlàdoconngười,dosailỗihệthống...

VớiĐỗNgọcThốngnghềvànghiệpđanxen,bệnthắmvàonhauthốngnhấttrongmỗicâuchữvàvọngngônbổsungchonhaulàmnênmộtphongcáchvănchươngmạchlạc,trongsáng,khoahọcnhưngkhôngthiếuvắngdưba,phiêulãngvượtngưỡng.Thănghoamàvẫnchừngmựctiếnđếnsựgiảndịchomọiđốitượngđộcgiả.HiếmaitrongcùngthếhệcóđượcsựthăngbằngnhưĐỗNgọcThống.Đâylànhữngdòngviếtvềmộtnhânvậtkhảkính:“Tôicóthóiquenhaynhắmmắtlại,rồihìnhdungvềmộtngườimàmìnhquenbiếtvàliêntưởnghọvớimộthìnhảnhhaybiểutượngnàođó.VớigiáosưTrầnĐìnhSử,khônghiểusaotrongtôicứhiệnlênhìnhảnhngọnnúilửa.Ngọnnúiấylúcnàocũngmuốnphuntràocácýtưởng,ngaycảlúcyên

bìnhvẫnnghingútcácýtưởng”.

Vànữamộtnhậnxéttinhtếvềhệthốngngôntừcủanhàvăn:“TạDuyAnhđãthểhiệnvàpháchọachândungnhữngconngườivàsựviệcnàybằngmộtvốnngônngữphongphú,hiệnđại-ngônngữtươirói,róngrẫycủađờisốnghiệnthực-cátbụilấmlem.NgônngữấydườngnhưtôithấychỉcóởtácphẩmcủaNguyễnHuyThiệp.Rấtnhiềucáchvívonđầymàusắcdândãvàvôsốcácbiệtngũ,tiếnglóngđượcvậndụngđúnglúc,đúngchỗđểlàmnổibậtchândungcủamộtthếgiớinhânvậtđầybấthảo;mộthiệnthựcdữdằnvàngangtrái...”

“Tôivẫnthườngnghĩ,mộttrongcáctiêuchíquantrọngđểđánhgiámộtnhàvănlớnhaynhỏlàxemvốnchữcủangườiấy.Hiệnthựccuộcsốnglàmuônmàuvàhếtsứctinhtế,tinhvị,bấttận.Trongkhingônngữcủaconngườithìrấtcóhạn.Theocáctàiliệutâmlýhọc,ngườithợnhuộmcóthểphânbiệtđược60màuđenkhácnhau,nhưngthửhỏitrongkhotàngngônngữViệtcóbaonhiêutừngữchỉcácgammàunày?Đólàchưanóithếgiớitìnhcảmcủaconngườilàhếtsứcphứctạp,ngườiviếtxúcđộng,runrẩy,đồngcảm,xônxao...nhưngliệucóđủchữđểthểhiệnđúngvàtrúngnhữngtrạngtháiđókhông?”

Mộtkháiquátvănchươngrànhmạchđầytrântrọngkhôngmấyaicóđược.ViếtvềnhữnggiátrịNguyễnTuân,NamCaosợrằngsẽchỉlàsựnhắclạinhữnggìthiênhạđãkhẳngđịnhthìThốngvẫntìmrađượcýtưởngmớivàhệthốnghóacủariêngmìnhkhôngnhữngkhôngmâuthuẫnvớinhữnggiátrịmặcđịnhmàchỉlàmsángtỏhơnnhữnggìngườitabiếtcònmùmờ.

Buổichiềumùađôngchưalâu,hẹnchunggặpngườibạnphươngxa,tôiđếnđiểmchờbênbờsôngHồng,giápchâncầuLongBiênthìThốngvẫncònloayhoayhộithảoởtrườngđạihọcTổnghợp.Lyđãbày,rượuđãkhui.TưởngrằngcầmláichiếcCivicgiữathờiđiểmmọingảđườngHàNộikẹtcứng,Thốngkhôngthểnàođúnggiờ.

Sốtruột,tôinhấpmôimiệnglythìchiếcCiviccũngxịchđến.Bóhoalyrạorựcbênmáitócbồngđiểmsươngkhói.Bóhoachongườibạnbỗngngờilênmàusángbângkhuâng.Tôibỗngnaolên.Chàngsinhđồngàyxưađâunhỉ?Mấymươinămbiếtnhau,mấymươinămsonghành,bỗngnhậnracảbạncảtađềukhôngcònnhưngàycũ.Đượcmấthằninnơiánhmắtnụcười.

-Theotôihạnhphúcnhấtlàkhiđượctraotặngaiđónhữngbônghoavànhữngcuốnsáchmới...

HìnhnhưThốngđãnhắncâuấykhinhậnđượccuốnsáchmớicủatôigửitặng.GiờnhìnThốngtặnghoatôibỗngnhớ...Buổitốihànhuyênngắngấpấygiữanhữngngườiyêuquínhautừmỗiconchữmànêntrikỷ.Vănchương,cơncớmuônthuởđểngườiđếnvớingười,ngườinhớ

ngườivàngườixangười.Nókhônglàđích,cũngchẳngphảiphươngtiệnmàlàánhxạlòngtrắcẩnbuồnvuimỗithânphận...

LầnThốngtháptùngcụMạnhlênViệtTrì,vănnhântỉnhlẻđuanhaukhệnệômsáchtặngvịgiáosư,ngõhầumongconmắtxanhôngliếcđến.Tôicũngcósáchmới,nhưngchỉmangmộthaicuốnnhằmtặngThốngvàVănGiá...Saukhiđềtặngthìkhôngthểdấmdúitraosáchtrongbóngtối,tôiđànhcólờivớivịgiáosư:

-Xinđượcthấtlễ,vìtôikhôngmuốnlàmphiềngiáosưbằngviệctặngsách...

MộtlúcsauThốngkhẽkhẽnóichoriêngtôi:

-Ừ,khôngphảiaicũngnêntặngsách...cụMạnhnếucóđượctặngthìcũngchẳngcóthờigianđâumàđọc...ôngđãđúng.Ngườitặngvàngườiđượctặngchỉvuithựcsựkhibiếtcuốnsáchđósẽđượcđọc...

Riêngvớinhữngcuốnsáchcủamình,khitôichưakịptặngthìThốngđãđọcxong;vớimộtngườiviếtthìcósựchiasẻnàolớnhơnnữachăng?BiếtThống,vàcóThốngtrikỷcùngsinhmệnhchữtôiđãđượcnốithêmnhữngphútgiâyhạnhphúcnồngnànsángtạo.TôiphảimangơnvănchươnghaymangơnThốngđây?

Tản-Mạn-Về-Dặm-Ngàn-Hương-Cốm-Mẹ-của-Nguyễn-Tham-Thiện-Kếsẽmãilàthiên-tùy-bút-phê-bình,mộtnỗiđaucủariêngThốnghòacảmthânphậncùngtôilặngnhìnmộtthờinướcViệtphôiphai,thayđổi.Sựhòacảmnày,dườngnhưđãlâulắmtôimớiđượcthấmngấm,kểtừHoàiThanh,HoàiChân...

Nhiềulúc,tôidimmắthìnhdung,nếunhữngcuốnsáchcủatôikhôngđượcThốngđọc...Vàbuổihànhuyênngườiviễnxứkia...nếukhôngcónhữngbônghoalytrongbóhoatrangtrọngcủaThốngthìbóngđêmsôngHồngđâucóđượcnéthàohoalưunhớđếnthế...

Tháng3năm2012

ĐỗPhấn-Kẻhạnhphúcvìsựthấtvọng“Cónhiềuconđườngđểxuyênquamộtrừngcây.Cónhiềurừngcâychưaindấuconđường.Nhưngkhôngcóconđườngnàođủdàiđểđixuyênquarừngngười.Rừngcây,rừngngười.Chặtcâyphálốiđiquamộtrừngcây.Phíabênkialạibắtgặprừngngười.Chennhaumàđi.Vòngquanh...vòngquanh.Rừngngườibấttận...[1]”

Rừngngườicàngbấttận,nhânvậtcủaYcànghẫnghụtcôđơn.Khépsách,tôinhữngmuốntìmgiúpanhtagiảiphápthoátkhỏiRừngngườinhưngngoảnhlại,giậtmìnhnhậnrachínhmìnhcũngđangtõmrơibơvơgiữaRừngngười.

VănYtrầntrụicuộcsống.Tỉnhtáo,khôngphánxét,thảnnhiêntớimứclạnhlùng.Cuồncuộnngấmngầmcơnkhátvượtquacánhrừngthànhphốtìmlạinhữngbóngcâyanhòahiềnlươngtừnghiệnhữuvàluôntiềmẩngiữamỗiconngười.Đólàlốivăngầnvới“Kẻxalạ”củaAlbertCamus[2],…“Hoatừngmùa”củaAndréMaurois[3].

1

Y-áopullquầnbò,trongánhsángdịu,mơhồnghiêmcẩnlẫnsuồngsã,khoanhchântrênsàn,ômcâyghitagỗ,nhữngngónđẹpnhưtayvũnữbúngnhữnghợpâmrờivụngiữađámbạn:BảoNinh,NguyễnViệtHà,PhạmXuânNguyên,ChuHồngSơn,VănSáng…liềnbênmộtthiếuphụmặnmà...

ChivasRegal18năm.Vàimónnhắmđasắcngảsangxuhướngẩmthựcchay.Bữanhậucóvẻvừanhưbắtđầu,nhưngcũngcóvẻđãdiễnratừtuầnnào,nămnào,thángnàocủanhữngngàycũ.Nóilàsangtrọngcũngphảimàhoangđàng,bừabộncũngcólý...

Gươngmặtbiểucảmcủanhữngxungđột:máitóccắtngắnlượntròn,màuxanhđenvẫnchủđạotoátlêntrẻtrai,ngangtàng,tựtintươimới.Vầngtráncaovừađộẩnchứanhữngbấtthườngvàthôngminhchìmlặn.Chòmrâuphơphấtkíncằmngảmàuhoalauxám,buôngtrướcngựcnhưkhẳngđịnhvịthếcủabậctrưởnglãonếmđủmùivịthếcuộc.

Đêmtrắng.Vẽ.Viết.Thayđổitọađộ.Say.

Daquámịnsovớituổingoạingũtuần,xanhtái,ửngmen,cặpmôihamhố,đammêđỏsonkhôngbìnhthườngnhưkẻmớibiếtkhuinútchai.Ánhmắtquacặpkínhmắttrònmuônthuởsángtrầm:mơ,quái,phiềnbuồn,biểucảmtrạngtháithấuthịhìnhảnhphíasau,phíatrướcvà

chẳngmuốnnhìnthấygì,nhớgì.Gươngmặtimim,phẳnglặngtrĩukýứcthờigiancộnghưởng.

YdửngdưnghayYđangchịuđựngsựdiễnxungquanh.

Phải,cólẽYlàgươngmặtduynhấttôiđãgặpcósựkếthợptréongoegiữahiệnđạivàcổxưa,giữatrẻvàgià,giữalịchlãmvàhầmhốmàvẫncómộtthốngnhấtthuầnkhiếtnàođấymàngườitagọilàsựtrongsángcủatâmhồn.

Sựkếthợpmộtphầndotạohóa,mộtphầndonỗlựcchínhnhânvậttựtạorachomìnhvớiniềmxáctínvàogiátrịcủasựkhácbiệthoặckhôngthểchịuđựngnổisựđồngdạng,trùngkhíttheotrìnhtựsốđôngphépđếmcủachứngminhthưnhândân...

GiọngYđộtngộtnấclêncaochuagắtrồiđổàothổnthức,lịmchìm,vang,ấm.Âmgiaiưưaatãirakéodài.Hẫnghụt.HẫngbởibỗngYkhôngthiếttròháthòchứkhôngphảithiếuchưởnglực.ThậtkhóbiếtYđangvuihayđangbuồn.Lungbungmấykhúcứngtấu,Ybuôngđàn,nângrượubănkhoănngắmmãilygiữanhữngngóntrắngbệchtìmkiếmthôngtinnàođódướiđáy.

ChẳngcóthôngtinnàongoàithôngtinthânxácYđãlưutrữmãgenditruyềncủachínhY.Cóchănglàchúmrâutetua,kiêuhãnhnhúngvàolyChivasướtsũng...Vàkhisay,Yyênvị,tựgụcxuốngvòngtaymìnhthiếpnhẹ...

2

DọcngangphốHàNộingẫunhiêncóthểgặpYbấtkỳtrướctínhiệuđèngiaothông,xemáynhạtmàu,đủchắckhỏeluồnlách,bậtvọtkhicần.Mũbảohiểmcũcũ.KínhJohn.Nghiêmnghịnhìnthẳng.Khépgối.Khôngmuốnchạmvàoai.Vàchắcchắnkhôngmuốnaichạmvàomình.

Sauyênxe,mộtchiếcmũbuộchờphòngkhicókháchrượuquágiang.Chòmrâulơphơđưađẩysauluồngkhíépcủanhữngđộngcơchuyểnđộngphíatrước.Ybỗngbíẩn,kínbưngnhưđượcchụplênmặtlớpsilicon.Chiếcmặtcôđơn,bơvơgiữađồngloại,trôitrênđườngsauđêmtrungthu.

Khómàđoánđịnhđượcngườiđànôngsongsongcạnhmìnhthuộcthànhphầnnàogiaitầngxãhộihiệnhành.Quánhiềuđápánchomộtnghivấn.Ngườiôngngoạiláchđườnghấptấpđiđóncháu.Mộtviênchứchồihưutrướctuổivộiđếnbãibia.Gãnghệsĩchưakịpthànhdanh.Vịgiáosưkhótínhhayvặnvẹo.Màcũngcóthểlàtayđềđóm,tranhthủkiếmthêmcuốcxeôm,giảiđen...

Bốcđiệnthoại,tôichờ.Saumươiphútônganhngậtngưỡngtới.Trạngtháigiữaểoảivàbìnhthản,khôngthểnóilànguộilạnhdànhchotôimàcũngcóthểdànhchoaiđó.Vínhưlàmộttinhthầndânchủtươngtáctronggiaotiếpvậy...

TôinghĩmìnhsẽphảitháochiếcmũbảohiểmtreosauxemáycủaYsaochonhanh.Chiếcquaimũthấmmồhôi,khóabấmkhimởkhikhông.BàlãoxáchbugàđứngdựagốcsấubỗngxôngtớibámlấyĐỗPhấn,lườmbậttôira:

-Ờcáibácnày,saođitranhxeômcủatôi?Tôigọitrước,tôigọikiamà...

Hìnhnhưcónụcườigiữaphờphạcrâu.Ytưngtửnglạnh,ngảxelàmnhưsẵnsàngchởbàlãoômgà.

-Nàocụvềđâu?BếnxeMỹĐìnhhaygaTrầnQuýCáp?Cơhộiđểchotôikiếmthêmmấyđồngriệudồi.

Bàlãoômgàbỗngcảmthấykhôngổn,hấpháynhìnnhìnYhồilâu.Nhãngraliền.

-Không,không,tôiváicảnón.Ônggiàrâutrắngtớingựcthếnàythìsứcmấylaithồbàlãonàybảođảm.Khôngkhéolạivạlâyvớiông...Chẳngdại.

-Tôilấyrẻnửatiềnthôi.Chỉlấycôngkhôngtínhtiềnxăng.

Ynìnèo,gạthêm.

-Ônglãonàyhaynhỉ,đãbẩukhônglàkhôngmàlại.Cũngườinhưthếmàcứámngườita...

Nétcườihưvôẩntrongrâu.Đãkịpchụpchiếcmũlênđầuthằngemdại.

-Điđâubâygiờnhỉ?-GiọngYnhẹhều.Anhvàemngẩnngơmộtlúc.Chiếcxevẫncứnổmáytiếnlên.

-Chặc,ngườinàylàmxeômchongườikia.Cùngmộtvòngtròn.Nghệsĩ,đôikhilàmxeômchomìnhkhôngxong...

Cólẽthế,thưaônganhphậnnghệsĩkhôngphảilúcnàocũngđượcnhìnnhậnkháchquanngaycảtrongnhữngđiềusơđẳng.Họđã,đangvàmãimãiphảichịuđựng“bấtcônghồnnhiên”nhữnggìthuộcvềthếgiớihiệnthực,ngoàinghệthuậtcủahọ.

Mùicognac,mùisơndầuquyệnvàonhau,phụhọavớigiọngbỗngxuốngtrầm,hìnhnhưĐỗPhấnđangbuồn.Không,cólẽchẳngcứ,bấtcứlúcnàothìĐỗPhấncũngcókhoảnhkhắcbuồn

vuiđanxen.

Bàlãoômgà,đâubiết“ônglãocũngười”làmộttrongnhữngnghệsĩđatàiđặcsắcnhấtnhìthếhệsinhnhữngnăm50,ngườiHàNộigốc.Mộtgươngmặtvănnghệđươngđạimàaikhôngcơhộitiếpcận,coinhưđãthiệtthòimộtcảmgiácđặcsắcvềnghệsĩHàNội.ĐólàcảmgiácdunglượngvănhóađủnhâmnhimấychụcnămnữatrongbộnhớkíứccủaYvềHàNộiđượcnénchặtgiaothoa,ánhxạquatrựccảmvănhóađươngđại,phảngphấtnỗibuồncổxưavàtoátrabaodungcủanhữngchiêmnghiệm...

CaohứnghỏirằngYcóphảilàngườitài.SuýtnữaYnấclêncườikhànhkhạch.Bảnmặthàihước,nghiêmtrọngsángbừng,oặtẹonhữngsợirâunhưrốithêm...

-Ngườitài?Ưhư...hưlàngườingunhấtthếgianthìcólẽhợpcáchhơncả...

A,nhữngbậckiêuhãnhnàođủngạonghễtựnhậnlàmìnhngunhỉ?

TrongYsẵnnhữngconđườngkíứcHàNộidẫnđếnmấyđịachỉẩmthực,vănhóa,lịchsửđãđượcthẩmđịnhbằngthóiquenlặnlộihoặccóthểlàsựtrảinghiệm.CũngtươngtựnhưchàngtraiDaođỏtrongcánhrừngnguyênsinhquenthuộc.

NgangquangôibiệtthựcổphốQuangTrung,Ythủthỉ:

-Kia,bênphảilàngôinhàcũcủanhàmình.Mìnhsinhravàlớnlênởđó.Ôngbàcụmìnhđãbánnóvớigiá400câyvàngđểdưỡnggiàvàchiachocáccon.Vậymàkhilấyvợraởriêng,rờibốmẹ,taytrắngtựlập...longđongbabốnlầnchuyểnđổi...

TrầmtrầmdọcconđườngNambộcũ,Ylắngtai:

-Hìnhnhưđâuđâycótiếngtàuđiệnlengkeng.Trònghịchdạibámđuôixeđiệncònchưahếtsợmỗilầnbámhụt.

Tôibỗngnhớbàitùybút“Lengkengtàuđiện”-củaYvềnỗiámảnhhẫnghụtcủamộtHàNộimấtđimộtkhônggianvănhóakháiquátcảmộtthời.

Buổisángmùađôngsươngmù,cùngYxìxụptrongquánphởgàrộngchưađầy20métvuông,đầudốcxuốnglàngNgũXã,giờđãlàphốNgũXã,Ybỗngđẩycaocặpkínhmắttròngọngđồimồi.

-Đốôngbiếttạisaophởđâyngon,đôngkhách,giáhợplý?

Dĩnhiênlàmsaotôibiết.Ychămchúhướngcáinhìnvềngườiđànôngcaolớn,khănmặtchoàngquavai,tấttả.

-NhàvănVũBằnglàcậuruộtchủquánnày...

Tựdưngvịphởtôiđanglắngđắngbỗngdậylênhươngvịcổxưakhácthường.Nóđặcbiệtđếnnỗi,tôinổihứnggọiluônmộtcúđiệnthoạiviễnliênkhoevớibạnmìnhđangdùngmónphởđặcbiệt,dùbiếtnửatrêntráiđấtngườitađangyêngiấcmiêndu.Hẹnvớingườixarằng,mộtngàygầncùngĐỗPhấn,đếnlạinơinày.

BêngócphốquenvenhồTây...Ydừngxenhìnmặtsóng.

-Tôiđãhôncáihônđầuđờiởgốccâykia.Câychưagiàmàngườiđãgià.

LangthangcaféphốcổY“tưvấn”:

-Khôngthíchởnhàtôithìkiếmkháchsạnminiởkhuvựcnày.Rẻ.Sạch.Tiệnchomọicuộcgặp,ănnhậu,giaothông...

DọcphốNguyễnHữuHuân,mộtcáiliếcmắtngang.

-Kiaghếgỗchânbệt,gầncửasổ,quáncaféLâmnơiNguyễnSángthườngngồi.Mìnhhaybámtheoôngcụđếnđóhóngchuyệnngườilớn.TìnhcờlọttaicâuchuyệnNguyễnSángthanvớihọctrò:Emơi,anhbịnhântìnhhờnquá,hômquaanhđibênnàyđường,nhântìnhanhđibênkiađường,mắtanhkémquênkhôngđeokính,nhìnkhôngranhântình.Thếlàhaibêncãinhautưngbừng.Khổthânanhchưa...?ĐấycũnglànơiLưuCôngNhânhẹntôiđếncafé,xemlạinhữngbứctranhyêuthíchmàôngLâmsởhữu...

VớiLưuCôngNhân,YvàngườibạnChuHồngSơndànhchomộtgócriêngkínhtrọngvàmếnyêukhóbì.SinhthờiLưuCôngNhânvềquêLâuThượngdămngàyđãnhấpnhổmnóngxuôiHàNộitụbạvớiĐỗPhấn,ChuHồngSơnở19HàngBài.TaychơiLưuCôngNhân,títđuôimắtđatìnhnhìnxuôiconnước.

-ỞHàNộimàkhônguốngvớihaicongiờiấymộtvàilycognacthìcoinhưchưaxongvớiHàNội.

VớiĐỗPhấn,LưuCôngNhânngoàisựtrọngtàiliêntàingườitrẻ,ôngcònsởhữumốithâmgiaođặcbiệtkéodàihaithếhệ.Trongkhángchiến,cụMộThanh-mộthọasĩvànghệsĩnặnvàchơigốmlàngườichakhảkínhcủaĐỗPhấnđãtácthànhmốilươngduyênchồngvợchoLưu

CôngNhân.Chiếccặpvẽbuộcsauxemáy,LưuCôngNhânthithoảngmởrakhoekýhọanóngcòncónhữngbàiviếtcủamìnhtrênbáo.TrongxấpbáocắtcócảnhữngbàikýtênĐỗPhấn.

-Nhàvăncácôngviếtthìđãđành,nhảysangvẽamateurkhôngnhiềulắmvàcũngkhôngmấythuyếtphục.Họasĩchúngtôithìlạicànghiếmkẻviếtvăn,viếtbáo.Nhưngtôixinthưavớiônglàtôitựhàomìnhlàmộttrongnhữnghọasĩcókhảnăngdiễnđạtđượctưduycủamình.VànổitrộitronglớphọasĩsinhsauchiếnthắngĐiệnBiên,thìĐỗPhấnvẽlàmộthọasĩtàinăng,viếtnhưmộtnhàvănchânchínhtựhànhxácvớingôntừ...

BệnhparkinsonkhiếnnhữngngàycuốiđờiLưuCôngNhânnặngnề.ÔngthanvớiĐỗPhấnthèmlãngduđâyđóvẽ,thèmkhôngkhícóngườimẫutrongcănphòngcólòsưởivớigiávẽcăngtoansựcmùisơndầu.Khôngđầy24giờsau,ĐỗPhấnvàChuHồngSơnbaytừHàNộivàoSàiGòn.HọchởLưuCôngNhântrênxecứuthươngđếnmộtresortngoạithành...VàLưuCôngNhânhớnhởgọiđiệnrakhoevớitôirằngđangngồivớiquíôngĐỗPhấnvàtônôngChuHồngSơn...

MộttuầnsauLưuCôngNhânmất...

3

Hơnmộtlần,phòngvănĐỗPhấn,khoảngnửađêmvềsángtôibỗngthứcgiấcvìtiếngrítthuốclào.ĐỗPhấnđờđẫndựalưngvàokệsách.Chiếckệbàysách,khôngđồsộ,bừabộnnhưngnhiềusáchquí.Mấymónđồsứcổ.Bộsưutậpkínhcổ.Sưutậpđồnghồcổ.Sưutậptẩuthuốc.Kínhlãotụtvướngcánhmũi.Khóithuốclàonồngcayluấnquấnchòmrâu.Laptopsáng.Tậpbảnthảo.Từđiển.Bộtrà.Lyrượucao.Xemrachữđangngắcngứ.

-Tàiphẩybútvẽvàinétcũngcótiền.Anhdâydưavớivănchươnglàmgìchobạcnốtmáiđầubaphân...

-Mìnhkhôngdâynóthìnódâymình.Muốnyênmàxongđâu.Tôitrótđamangtìnhđầutayba.Vănchươngvàhộihọa.Nhưnghộihọachọntôitrước.Đãyênlòngvớihộihọa.Bâygiờđếnlượtvănchươngchọnhànhtôi.Tìnhcũkhôngrủcũngđi...Đólàthếgiớitrongtôi,tôitìmlại...

-Nghĩalàvănchươngđãmặcđịnhsốphận?

-Cólẽvậy.

Yquaylưngvươnngườimởtủ.Chiếckhaydathuộccótrụquay,rãnhlõmxếpnhữngchiếctẩuthuốc.Cặmcụinhồithuốclávớivẻmêsaylạkỳ.Tẩunghingúttỏakhói.Ybậpbậplấyhơi,hít

lépphổinhưsợrằngnaymaisẽkhôngcócơhộihútthuốc.

-Cáigìcũngtớihạncủanó.Vínhưđámtẩuthuốctôitrưngkia.Mỗitẩuthuốcchỉhútđượcbaolầnmồithuốc.Húthếtsốchấtliệugỗhayđánàođósẽchailìkhôngcộnghưởngvớikhóithuốcđểmanglạikhoáicảmchongườidùngnữa.Vềhìnhdáng,chiếctẩuvẫnnguyênvẻ,nhưngthựcchấtđãkếtthúcphậnsự.Sốphậngõvàokhúcquanhnàocủamìnhthìmìnhlêntiếng...

-Vănchươngmanglạichoanhhyvọng?

-Không,chẳnghyvọnggì.Sốngđãlàhyvọngrồi,tôikhônghyvọngnhiềulắm...

Cólẽvậy.NgônngữvănĐỗPhấngiaothoagiữatruyềnthốngvàhiệnđại,tạosựcânbằnggiữathủpháptượngtrưng,ẩndụ.Nhưngcảmgiácthờiđạiởgiọngtựgiễu,tựsự,thờơ,cốtìnhđẩytớicáisựnhạt,sựmònnhàm,ểoảinhằmhướngngườiđọctựthứctỉnhthựctạivâyquanh.Tiểuthuyết“Vắngmặt”[4]vàochungkhảoBáchViệtlàmộtminhchứngsinhđộngnỗibikịchthânphậnconngườitrongxãhộimànghệsĩđươngđạichỉlàmộtbiểuhiệnvídụ.Mi(tácgiả-nhânvật)loayhoay,dằnvặtgiữanhữngthứtưởnglàtìnhyêu,tìnhbạn,ngườiquen,đanchenvàođó,sexnhưmộtgiảithoát,nhưmộtphươngphápantrấntinhthầnhoangmangđitìmýnghĩacuộcsốnghữuhạn,đangbịgiằngxébởiđadụcvọng.Rằngcuộcsốngtùđọngvônghĩanhưvậy,hàcớgìconngườicòncốtìnhlàmchođờisốngcủamìnhthêmbikịchvìnhữngthứcònvônghĩahơn.

NhữngnếukhôngcónhữnggiâyphútngộnhậnnhấtthờithànhthậtđóthìcólẽbikịchcủaMicònlớnhơnnhữnggìtathấy.Ngộnhậnnàydẫnđếnngộnhậnkia.Ngộnhậnđếnmứchoànhảocủangộnhận.Lạcquan,niềmyêusốngkhônglấplóxuấthiệnởtácphẩmnày.Nóvắngmặttrênbìnhdiệnthịgiác.Nhưnglại“cómặt”khichúngtagấpsáchlại.Cuộcsốngkhônghoànhảonênkhaokhátmộtcuộcsốnghoànhảo.Sựvắngmặtnhântính.Nêncàngkhaokhátnhântính.

-VớinghệsĩĐỗPhấnđiềugìlàquantrọngnhất?

-Chơi.Đichơi...

-..................

-Khôngdễgìbiếtchơivàđichơi.Đólàthướcđosựthấuthịđờisốngxãhộicủangườinghệsĩ.Vàcảđẳngcấpcủanghệsĩnữa...

-Anhởđẳngcấpnào?

-Đẳngcấpcủatôi-tiêuchícủatôi...Bệnhhamchơilàbệnhnghềnghiệp.

-Saolạiphảisưutậptẩuthuốcnhỉ?

-Cónhữngđiềukhôngbiếtđểlàmgì.Nhưngcónócònhơnkhôngcógì.Vínhưnúmvúcủangườiđànôngchẳnghạn,nóvônghĩavềsinhhọc,nhưngthửtưởngtượngxem,nếumộtsángmaitatỉnhdậykhôngthấynúmvúđâu...

-ĐãcóbaogiờĐỗPhấnngộnhận...

Ycườibuồn,nhấplyrượucao.

-Ngậpchìmtrongmộtthếgiớingộnhận.Chúngtacóthoátkhỏinókhôngnhỉ...Sựngộnhậnchừngmựcnàođókhiếnchúngtalàmviệchiệuquảhơn.Nếukhôngcóngộnhận,chắccũngkhôngcóthếgiớinày.

Ngồibógốinhưmộtnôngdângiữanhữngbứctranhvàgiásách.ÁnhmắtYvừahânhoanvừabuồnnản.

-Ngộnhậnlớnnhấtlàngộnhậnvềbảnthân,vềcáitôi.Nóbiểudiễnbằngđồthịhìnhsin.Mê.Tỉnh.

Yluônlàthứgìđódễhiểu,dễnắmbắt.Nhưngvừahiểuxong,vừanắmbắtxonglạithấymìnhchẳnghiểugìYcả.Yvừahútvừađẩy.TrongYdễcóđếnbốnnămphiênbảnchứcphận.MộtgianghồhammêcáchànhtrìnhdọcngangnướcViệt,thithoảnghứnglạinháylênTâyTạng,tạtngangParislangthangthămcácbảotàng,lănlócởquận13nhâmnhicognac.ChưakịpgặpđểuốngvớinhauchéntẩytrầnthìđãnghebaysangBăng-cốcrồivọtsangÚc-đại-lợixemphầndướiTráiđấtthiênhạvẽvờithếnào.

MộtthầygiáođạomạoniêmnótđứngtrênbụcgiảngĐạihọc.Mộtbinhnhấtômsúngnơitiềnđồnvẫnmảimêghichép.Mộthọasĩbàibản,bướcđigiữađường,tìmthànhcôngtrongkhókhănchứnhấtquyếtkhôngchịuđitắt,đónđầu.Mộtnhàvănểoảigiễunhạimộtcáchđủthâmtrầm.Mộtnhàbáocátính,trườnglựcgiữchuyênmục:TảnmạnhàngngàycủabáoLaoĐộng,bảytámnămliềnvớinhữngpháthiệnvấnđềkháiquátcáchiệntượngxãhội.Tấtnhiên,đôikhiýtưởngcólặplại,nhưngcâuchuyệnkểcủaĐỗPhấnthìbaogiờcũngnóng,mới...

4

ĐỗPhấn-contraimộtngườichiếnsĩcộngsảnbịthựcdânPhápbắtnăm1939vàkếtánkhổsaichungthântạiSơnLatừnăm1940.BútdanhMộThanhđượcsửdụngkhiCụlàmtờbáoSuốiReocùngvớiTổngbiêntậpXuânThủy.Bàithơ“Nóivớingục”củaCụnhiềunăminsáchgiáokhoacủahệthốnggiáodụcViệtNamDânchủCộnghòa,sauhòabình...

CôngtáctạibáoTiềnPhong,CụdịchsáchtiếngTrungvàtiếngPháp.SauchuyểnsanglàmTổngbiêntậpNhàxuấtbảnThanhNiênvàchuyểncơquanlầncuốisangBanliênlạcđốingoạiTrungương.

Cụvềhưusớm.Mêcổvật.SaygốmViệt.CụtựmàymònghiêncứuvàtáitạolạinhữngmàumengốmcổthờikỳLý,Trần,bằngphươngphápnungđốtcổxưa.GiớisưutậpcổvậtHàthànhngàynaynhắcđếnCụvẫnmộtlòngngưỡngmộ.

CóngườichavàcácôngchúBộtrưởng,tướnglĩnhlàmbệđỡhoànhảo,ĐỗPhấndễdàngcóthểtìmkiếmchứcVụtrưởng,Cụctrưởngnàođókhôngmấykhó.NhưngYđãsốngthật,dừnglạitìmlốiriêng,làmmộtnghệsĩtựdo,sốngbằngnghềvẽ.Sốngđànghoàngrồimới“bốcbànphím”viếtvănđểthỏacơnnghiềnchữ,vàlàmbáovớiýthứcchứcphậncôngdânthuầntúy.

Hìnhnhưđãmộtlầntôitiếchộ.

-Saoanhkhôngtậndụngchuỗihồsơcáchmạngđỏtậnmóngchânnhỉ?

-Cáccụlàmcuộccáchmạngcủacáccụthìmìnhcũngphảilàmcuộccáchmạngcủamình.Nếukhôngngắtđoạnhẳnvớiưuviệtthừakếchínhtrị,thìsẽkhôngcómộtconngườiĐỗPhấnhômnay.Tôiđiracuộcđờibằngchínhkhảnăngtrítuệ,vàsứclaođộngcủabảnthân...Ngộvềmìnhcũnglàcáchmạng...Mỗithếhệchỉcókhảnănglàmmộtcuộccáchmạngcủamình.

NhongnhongsauxeY,tôihỏivuvơmộtphépthử.

-Nếubàcụômgàvừarồinhấtquyếtđòilênxethìanhsẽứngxửthếnào?

-Thìchởbàcụđivàlấytiền.Nếulúcđótôicónhãhứng.Đằngnàobàcụchẳngđixecủamộtaiđó.

-Anhcũngdồidàođạođứcnhỉ...?

-Đúngquá,laođộngthìphảiđượcnhậncông,đạođứcthứnhất.Tôigiúpbàcụdichuyểnđúnglúctheoyêucầuđãlàđạođứcthứhai.Đạođứcthứba,làtôikhôngkhiếnbàcụphảibănkhoănvìmangơn,nếunhưtôikhônglấytiềnxeôm.Tôisẽmấtcônggiảithích,mấtthêmthờigian.

Trongkhimấyđồngbạcvụnthựcsựkhônggiúpđượcaibấtcứvấnđềgìngoàichiếcbánhmìvụn.Đạođứcthứtưdànhchotôi:đósựrạchròi,màngườitagọilàvănminh...Hehe.

5

TầngIV.Phòngvẽliềnkềphòngviết.Sáchvàtranhchenchúc.Mộtkhônggianyêntĩnhnghethấycảnhịpthởcủachínhmình.

ThậtkhódiễntảcảmgiáctrướcbứctranhNhứcnhốidacam.BứctranhmanglạichoYhuychươngvàngtriểnlãmnghệthuậttoànquốc.MộttácphẩmđậmcátínhĐỗPhấnnhất,nhưngvượtlênnhữnggammàuxámsẫmvốnchiphốihộihọacủaYlàthứánhsángtrongngầnsángsoinhữngbóngtốicủađờingười.

Màuđỏmáucủachạngvạnghoànghônphớtbóngđêmđentrànsuốtbứctranh,làmnềnchobốnnhânvật.Bốnbốcon.Bốnngườithìbangườibịhaokhuyếthìnhthể.Ôngbốthươngbinhkhănmặtvắtvai,ngồitrênghếbệt,bênchângiảkhuấttrongnềntối,đangméomồmdỗdànhbónthìathứcănchođứaconúttongteohaicánhtay,cứngkhoèo,đầutotrớ.Đôidépnhựalệchmàu,lệchsizeđểtrướcmặt.Đểchỉmàđểchocódép.Vìnókhôngcókhảnăngtựdichuyển.Đằngsaunó,thằnganhtắmtrongmàuđỏ,hốcmắtđenthui,cúcáocáicòncáimất,hởngực,phơibụnghaitaychốnghainạngtậptễnhđangtiếnlạichờđếnlượtđượcbốchoăn.

Hìnhthể,sắcmàudườngnhưđangvangđộngtiếngnạnggỗlộccộc.

Bêntrái,đứachịlànhlặntấttả,bóngđổdàiđenthẫm,nhưvừađichăntrâucắtcỏvề,nónmêcònngửasauvai,bướclêntừcửabếp,tayrunrunnângbátcháo?Nhưrướcmộtvưuvậtmangvàochođứaemtraichốngnạngchờ.Cơmnguội?Côđangbướcquabứctườnggạchxâydở,longlở,khôngkịptrát,vừangănđôigiannhà.Câycộttređãsẵnlỗđụcchờmóccàimộttấmliếpchetạm...

Nửalànhlặnhàihòanhẹbỗng,nửatậtnguyềntrĩuxuống.BatrênMộthaylàMộttrênBa?Cáigiáhòabìnhtrảchocuộcchiếnkhôngphảichỉtànmộtđờingườimàlàkéolêdihọavàibathếhệ.Nhưngsốngsauchiếnthắnglàvậy,phảichấpnhậnsốngcuộcsốngtậtnguyềncònhơnkhôngcócuộcsống.

MộttrongnhữngbứctranhViệtđángxemnhấtvềchiếntranhĐôngDươngsuốtmấychụcnămtrởlại.

TranhcủaĐỗPhấncónhiềuthứđểxem.Vàkhôngdễxem.Ngoàinhữngyếutốthẩmmỹcủamộttácphẩmhộihọađòihỏivềmàusắc,bốcục,hìnhhọathìýtưởngchủđạocủamỗibức

tranhluônđượcđẩytớihạnkhiếntranhĐỗPhấncandựđếnđờisốngxãhộinhiềuhơnmứccầnvàđủcủamộttácphẩmhộihọathôngthường...

KhôngngẫunhiênĐỗPhấnthíchSalvadorDali.Trongkhônggiantốithiểuchứalượngthôngtintốiđa.Dạngconchíp.SựvậndụngnàyĐỗPhấnưuáidànhchocáctiểuphẩmbáochínhuốmmàusắcvănchương.Vớidunglượngvàitrămchữvượtlênhơnngànchữ,ĐỗPhấnluônnêuđượcmộtvấnđềxãhộiđãđượckháiquát,truyền“quảbóngtưduy”sangchobạnđọc.

ĐỗPhấntừngtrảlờiphỏngvấn:Làmhộihọaphảiquansátnhiều,phảicónhiềukiếnthứcvềhìnhảnh,tôiluônthèmkhátđượcnhìnthấynhữnghìnhảnhmớilạ,thếlàváctiềnđichơi.Làýthứcđầyđauđớnvềbảnsắcriêngtrongsángtạo.Lànỗithèmkhátđếntuyệtvọngbảnsắccánhân,bảnsắcdântộctrongmình.Saunhiềuchuyếnđinhưthế,tôinhớtớinhữnghọasĩnhưDươngBíchLiên,NguyễnSáng...NhữngngườiđãcóýthứcrấtmạnhmẽvềviệchìnhthànhmộtnềnmỹthuậtnóiđượccâuchuyệncủangườiViệtvớithếgiới.ÔngNguyễnSángđãsuốtđờigắnbóvớiđềtàikhángchiến,cònôngDươngBíchLiênthìmộtđờichỉvẽChủtịchHồChíMinh...TôingẫmnghĩvềmộtthếhệtàinăngcủahộihọaViệtNamđãkhôngđượcđirathếgiớimộtlầnnàotrongsuốtcuộcđời,phảivẽtranhchợđểkiếmsống,tàinăngkhôngđượcdùngvàoviệcgì...Hộihọathếgiớinửathếkỷquakhôngcópháthiệnnàođángkể,Installation,Performance,LandArt,BodyArt...lànhữngpháthiệnvớithamvọngphổcập,đưahộihọatớigầncôngchúnghơn,nhưngthựctếnóchỉtớiđượcvớilượngngườixemkhôngđángkể,vàitrămngườilàcùng.CònhộihọaViệtNamthì...cólẽrấtlâunữamớihòanhậpđượcvàomặtbằngcủahộihọathếgiới.GiácácbứctranhcủacáchọasĩViệtNamởcácgalleryngoạiquốclàgiácủahàngsouvenir,củaquàtặng,chưaphảigiácủatácphẩm.Chúngtachỉmớicósảnphẩmcủahộihọachứchưacótácphẩmhộihọa.

Nếunhưkhôngcócâyđàntrêntay,thìdườngnhưtôichưabaogiờthấyĐỗPhấncườihảhê,hayvoicenhữngâmthanhkhôngbìnhthường,dùgiữabạnbècậtruộtlạmphátchuyệnhàihướctrongcănphònglàmviệccủahọasĩChuHồngSơnở19HàngBàihoặcởquánrượu,quáncaféquen.

Hoặcởchínhcănnhàmình,Ycũngchỉrủmrỉmchuyểnđộngbờmôi,gọilàcười.Yphânthânnửaởtrênlơlửngtrờinhìnxuốngbảnthânvàquansátmọingười,nửanhậpthếthamdựcuộcvui.Hânhoanđấymàcũngngánngẩmđấy.Bàntaynuộtđếnkhótinlàcủađànông,kiêukỳnhấclyrượukhẽchạmvàomôi,nhónhạtlạc,vêvêvỏlụa,táchhaimảnhlámầm,gảykhẽvàomiệng,dùngrănghàmnghiềnchứkhôngnhai.

TrườnghợpbấtkhảkhángcảmxúcthìYchêmvàođôitừđắcđịavớingữcảnhkhiếnbạnbèồlêntánthưởngrồilạiluivềtronggócriêngyênlặng.Cáigóclặngtỉnhqueobaoquátkhônggianbàntiệc,rượutrongchaichưakịpcạn,màxemracácbạnchưabễmôithìYđãkịpngoắctaygọihầubàn.

-GọihộđếnđịachỉnàyyêucầuchủcửahàngmangloạirượunàyđếnđâychohọasĩĐỗPhấn...

Ngườitakhôngmangđếnthìsaoạ?-Chúnhỏcựcãi.

MườilămphútsaubácxeômtóamồhôihấptấpômhộpgiấyrượuChivasvàoquán,tiềnthẳngđếnchỗĐỗPhấn.

6

Xíchsắtdộilêntiếngvangnhưtronghangđộng.Láchxemáyquahailầncửasắt,rồiYcũngkhóahailầncửa,khônghềlẫnchìakhóa.Dựngxeđúngdấubánhxecũhồisáng.Treomũxemáyđúngkhóamócdướicổxe.Tôinheomắtchoquenánhsángyếu.Tầngtrệtrộngthênh.ChiếcPianophủkhăntrắngimlìm.Tụtgiày.Bậtnhạc...

TôitheoYhànhđộng.Làngườiuốngrượu,mêrượuvàchơirượu.Ybiếtchiềuchuộngmìnhvànhữngngườikháchcóthểmờiđếnnhà.Nămtầngnhàngựtrêndiệntích150métvuôngphốĐộiCấnhầunhưgócphòngnàođócũngcócácloạilycốcứngchotừngchủngrượuvànhữngchairượumạnhdòngwhiskyScotch,cognacPhápnútbấc,nútthủytinh,nắpnhôm,chainguyêndấuxichaiuốngdởhoặcvangkẹpđôitronghộpgỗthôngthươnghiệumấyquốcgiaquentên.

Córượu,cólythìđươngnhiêncónhạcvàvịtríngồikháchcóthểchọnchomìnhbấtcứgócnàocảmthấythoảimáinơibậcgỗcầuthang,sàngỗ,sophathảlỏngthưởngthứcmácrượumìnhthíchvớichútphô-mai,hạtđiềucảvỏbàyđĩasứcảnhvẻ.

-Bốnnămcuốnsáchvàhaingànbứctranhhiệncòntạigia,khônghiểuđượcônganhsángtácvàolúcnàogiữangùnngụthơimen?

Trongcơnsay“nghiêngngảbónggiainhân”từngoàiphốvềnhà,Ykhoáttaydừngbướcởmỗichiếunghỉxuaxuatrướcmặtnhưđuổiruồi,taykiavớirasaugãigãilưngmộtlúcngẩnranghĩlaolung.

-Chẹc.Thìcứlàmthôi.Chẳngnhớlúcnàonữa.Cácônglaođộnglúcnàotôicũngđâucóbiết.

-Anhlàngườixấuhayngườitốtnhỉ...

-Rượutốthayxấunhỉ...

Giơcaochairượutưởngtượng.Loạngchoạngbước,Ynhaovàogócmởcánhcửatủ.Rượuchaisóngsánh,tủkínhloángđèn.Tôilongạimộtvachạm,đổvỡ.VậymàYvẫnrótrượuđủhaily.Đưalymờikhách.Ực,mutayquyệtmép.Ưmàrâumép,râucằmdàilêthênhưngchưamộtlầntôiđượcthấyYvuốt.Ngườiđểrâudàithườnghayvuốtrâu.CólẽYchưahộiđủnămthángđểtạomộtthóiquenvuốtrâu.

Năm2009

[1]Tríchdẫntrong“Rừngngười”-TiểuthuyếtcủaĐỗPhấn-09/2011-NXBPhụNữ.

[2]AlbertCamus(1913-1960)-Nhàvăn-nhàtriếthọcPháp.

[3]AndréMaurois(1885-1967)-NhàvănPháp.

[4]“Vắngmặt”-TiểuthuyếtcủaĐỗPhấn-2010-NXBHộiNhàvăn.

HàPhạmPhú-HàohoamàkhônglãngtửNhữngnămtámmươicủathếkỷtrước,cáitênHàPhạmPhúđãcótiếngvangkhitôicònlàbinhbét,lănlêngắmbắn,némlựuđạn.

BáoQuânđộiNhândânhầunhưtuầnnàocũngđăngbàiviếtdàikỳtranghaikéotrànnửatrangbakýtênHàPhạmPhú.

Saubữatốiboboraumuốngchúngtôingồibóchântrênsỏiongsinhhoạtchínhtrịvàđọcbáo.Cứđếnkýsựdàikỳlàchínhtrịviênđạiđộilạichỉđíchdanhtôiđọc.NhữngcáitênquenthuộcvớithểloạikýsựhồiđótrênbáoQuânđộiNhândâncủaNguyễnPhúcẤm,HàĐìnhCẩn,TrầnHữuTòng…vàHàPhạmPhúchắcítaiquên.

HàPhạmPhúhayviếtvềcôngtáchuấnluyện.ĐơnvịtôilạiđanghuấnluyệnchiếnsĩmớinênchínhtrịviênngườiCaoĐại–VĩnhTườngrấtmêông,hômnàocũngbènbẹtgiọng:HàPhạmPhúđâumàkhôngđọc,tìmHàPhạmPhúmàđọccácđồngchíạ!

Mấyhômđầuđượctínnhiệmvìgiọngtốtcũngthấyoaioai,nhưngsauoảidầnvìtôikhôngđủsứctrònvànhrõtiếng,truyềncảmlênbổngxuốngtrầmtheosắctháibàiviếtsuốtliềnmộtgiờ.

Ănđói,lạikhôngcódưỡngchất,phảicănghọngdướingọnđènbãovàngkhèđốtdầuhôikhóiphừngphừngnhưđầutàuhỏanhậpnhằngcánhthiêuthân,saumỗitốiđọcbáotôiphảichốnggốihogằnrabaonhiêulàmuộikhóiđènbãobámnhầyphếquản.

VìthếcáitênHàPhạmPhúngàyđóđãámảnhtôinhữngcảmgiáctráichiều:Nểphụctàivănsứcviết,nhưngcũngthầmoán,losợđọckýcủaônghếttốinàylạisangtốisauđếnkhangiọnglạctiếngtrướcbãiquânđạiđội.

Thờigianđắpbồithêmnhữngsựkiệnchotôibiếtvềôngmộtcáchbìnhthườngcủalẽđời.

TôicóthêmmộtônganhthơvănngườiPhúThọnổidanhlàHàPhạmPhú.LàngĐanHàquêôngdựalưngvàođồichèđồicọ,hướngmặtrasôngThaohuyềnhoặcvàliềnbênconđườngsắtchạyqua.Mộtlàngtrungducổđiểncóđồngbãichodâutơmíangọt,cóđồibátúpchohoatráingọtlành.Cónhữngôngđồgiànềnếpgiaphong…

CảmgiácvềHàPhạmPhútrongtôilàhìnhảnhngườiđànônglúcnàocũnglịchlãm,cáinhìnthẳngchậmrãihơinhuốmmàutrịnhtrọng.Trênngườiôngdứtkhoát,dùáopull,áokhoác,áo

túiđeo,giày,dépdaphảicómộtthứđanglàđỉnhcủamốt,khithiênhạxônxaotìmkiếmthìHàPhạmPhúđãsởhữuđếnnhàunhò.Tấtnhiênlàthứmốtthờitrangkiểucôngchứcnghệsĩ…

Dùmớigặphaychiataylâu,khiđốimặtHàPhạmPhúlàthấyngayđộngtácchàogiơtayhấtngượcphíasaukèmtheotiếngreo:“A,đồngchí”quenthuộcđủvangngântronglúcôngvẫnlúihúibênbànlàmviệcxếpxếp,lậtlậttàiliệutiếpđiệnthoại,đămchiêu,rạngrỡvàvẫncónụcườiimimđủtươiđểchotacảmnhậnrằngôngđangrấtbậnviệcnhưngvẫnquantâmvàchútrọngđếnta.

Lạlùnglàngaycảlúcấyhoặcởnhữnghoàncảnhngặtnghèohơnmàtôiđãchứngthìôngvẫntạochotacảmgiácyêntâmgầngũi;rằngôngsắpcóđộngtáchaycâunóinàođóthoátkhỏihoàncảnhkhiếncảhailúngtúng,thoátkhỏisựlẻloinàođóởbêntrongông.

Caféđenkhôngđường,mộtchaibiaHàNộinhỏnơigócquánbấtkỳ,nhữngđốithoạirờivụn,lửnglơnhưngnhiềuýtứsẽkếtthúccuộcgặpgỡvớiôngtrongdưvịấmáp.Nhưngcuộcgặpsẽngoặtngaysanghướngkhác,khiôngbấtchợtnhậnđượcđiệnthoạicủaai,hoặcaiđóquenthâncũngvừabướcchânvàoquán.

Mộtcáilệnhtậphợpbanratứcthì.

Gọiđồuống,vẫyđồnhắm,bàyđặtvàsắpxếp,ôngtrởthànhthủlĩnhđiềuhànhcuộcchơingẫunhiênnhưlàđangởtrongcơquanvớitấtcảnhữngnghiêmtúcvàhàihước,bừngnáovừađủkiểmsoát.

Ngẫunhiêncó“giainhân”thìHàPhạmPhúsẽlàngườisaucùngquantâm,nhưnglạibiếtchămsócngườiđẹpmộtcáchcổđiểnchếtngười.Tháiđộdửngdưng,mộtchútcậprậpcốtình,nhưngmỗihànhvikéoghế,lựachọnlycốcbátđĩa,đưachiếckhănlauchongườiđẹp,thìchaoôiduyêndángchânthànhnhưtrongmộtlễnghicướihỏi,quảkhônghổmộtthờiôngsuýtđượclàmVụphóđốingoạiBộVănhóa(dùđãcóthôngbáomiệnghômsaucóquyếtđịnhbổnhiệm!).

NếutôiởđịavịngườiđẹptrongtìnhthếđượcHàPhạmPhúđốixửnhưthếthìchắccũngkhôngthểnghĩkhác,rằngmìnhcónhansắcminhtinh…

Nhưngthựcravớitìnhái,chắchẳnHàPhạmPhúlàconngườicổđiển.Ôngluônmuốnđóngmộthìnhảnhduynhất:Anhmãimãilàhoàngtửcủalòngem.Ôngtưtìnhtrongthơ,trongtrítưởngthườngxuyên,nhưngkhicóngườiyêuôngthậtsựthìônglạiloayhoaycảthángtrời

dậmchântạichỗ.Cóthểdạosáng,dạotốicùngnhaunhưngđếnbàntayngườiđẹpcũngkhôngdámnắm.

Vàtốivề…lạiloayhoaylàmthơ…Thởdài.Hồitưởngvớinhữnggiảđịnhnếunhư…

Ngaycảtronglúccườinóirổnrảng,ôngvẫncókhoảnglặngtrầmtưđểnghĩtớicôngviệccòndangdở.Ấylàlúcnângcốcbiangậpngừnghoặclánhragóckhuấtngheđiệnthoại.Cuộcvuichớmsựtàngkiệtthìôngđãđưataykéokhóachiếctúiđeobụng“roạt”mộtcáidứtkhoát.Thanhtoán.Vímởsẵn,nhưnghóađơnđượcsoitừtrênxuốngvàtừdướilên.

Bạnbètảnhết,ôngngồinánlạitầnngầnlócxócvàiviênthuốctâytrắngđỏtronglòngtay,chiêungụmnướclọcđểhóagiảinhữngcốcbiamàtrướcđóđãcạnhếtmình.

CảmgiáclầnđầugặpHàPhạmPhúthậtlạ.SaubaonhiêunămđọcvànghengườitanhắcvềmộtHàPhạmPhútôingỡrằngchínhmìnhđãthânthiếtvớiôngtừlúcnào.Mộtảogiácchỉởphíatôi.

Khibiếtngườiđànôngtrắngtrẻo,hàohoa,nghiêmnghiêmngồitrênchiếcxemáyDreambóngnhứctừngchânnanhoa,trướcsố9NguyễnĐìnhChiểuchuẩnbịđiđâuđó,tôitiếnlạivàchàoôngvớitấtcảtìnhcảmthậtthà.

Sau,gầnôngtôibỗngnhậnra,cónhữngngườikhichảichuốtgợilênsựbónglộnkhóchịu,cònởHàPhạmPhú,sựchămsócbảnthânhayđồvật,đếnkịchtrầnthìcũngvừađủlịchlãm.

Vâng,đólàđậntôivànhàthơNguyễnHưngHảilớxớdắtnhauxuốngdựHộinghịnhữngngườiviếtvăntrẻ.Bụibặm,nhếchnhácloanhquanhmấyđịachỉtronggiấymờixuôingược,gầnhếtmộtphầnbasốtiềncòmxíchlômàchưabiếtsẽănnghỉởđâu.

VừalúcchúngtôiđụngHàPhạmPhú,chánhVănphòngHộiNhàvăn,thànhviênBantổchức.Thấyđànemmặtdàinhưbơmhỏngôngliềnlôihaichúngtôingồisauxevọtđếnsố10ChuVănAn.NhậnphòngxongthìNguyễnHưngHảikêutoánglàbỏquênhànhlýởNguyễnĐìnhChiểu.

Thoángmộtchaumày,HàPhạmPhútươicườingoắctay.Bangườingấtngưởngmộtxemáy.TrênđườngvềlạiChuVănAnlòngvòngquamấyphốbuôn,ôngdừnglạimờiđànemcốcnướcmía,bánhsữaMộcChâu.NguyễnHưngHảinghiệnthuốcđượcmiễnphíthêmbaoDuLịchbaobạc.

Đẩycaocặpkínhmàugọngvàng,khoanhtaytrướcbụngôngđặtánhmắtvàochiếcáopull

vàngngànhàunhĩcủaNguyễnHưngHảirồirơibănkhoănvàochiếcáosơmichimcòsặcsỡ,chiếckínhrâmđensìcủatôihồilâuchẹpmiệng:

-Thếcácvịđãcóbànchải,kemđánhrăng,khănmặtchotửtếchưa?Chưacóthìmualuônởđây.Và…nếucòntiềnthìtôisẽdẫnđitậuthêmchiếcsơmicộctaynữa.ÁoxuấtkhẩuMay10.Đẹpbuốtmắt.Tôiquencửa,giáhời…

Shock!Cómấytiềncòicònnợbạnxabạngầnmộthẹnbiabọthànhuyên,nhưngchúngtôikhôngthểkhôngmuaáo,khôngthểtừchốinghĩavụnghelời.Ônganhmuốnhìnhảnhquêhươngđèmđẹpmộtchút,cũngđểgópphầnvàomộthộinghịnhữngngườiviếttrẻ,phảilàhìnhảnhtrẻđẹp.

HồibộphimÔngcốvấnđangpháthoànhtránglênsóngĐàiTruyềnhìnhViệtNam,mộtbuổigầntrưatôiđangluicuiloviệcnhàthìthằngconchơiởcổngcuốngquýtthấtthanh:

-Bốơi,cứucon,cứuconcóôngnàođịnhbắtcon…Ôngkínhđen…

Nghĩthằngconmêđọctruyệntranhcóthểđôikhicũnghoangtưởngnhưbốcũngnên,tôivẫncốlàmsạchmớraumuốngvànhòmquacửasổxemthựchư.

Luốngcuốngthằngconkhôngđẩynổicánhcổngsắtđểthoátvàonhà.Tiếngđộngcơôtôbỗngdộilênrìnrỉn,tôibỗnghoảngthựcsự.Shock!Nhaora…

HàPhạmPhúkínhđen,vestexám,sơminuộtnàtrắngkhôngcà-vạt,giàyđenbóngruồibaylóamắt,đangtươicườivẫyvẫythânthiệnvớicontraitôi.

ThìramấyhômtrướccontraitôixemphimthấyHàPhạmPhútrongvaiGiámđốctrạigiamcháuNgôĐìnhCẩnngồitrongxeđenđibắtngười.Cucậukhôngphânbiệtđượcchângiảđãbịmộtphenướtđẫmquần…

Vịthếgóchẹp,tôikhôngdámđịnhluậnvềtàinăngcủabậcđànanh,nhưngchắcchắnHàPhạmPhúlàngườiđượctạohóaquátaybanchonhiềutài,nhưđaphầnnhữngngườithuộcthếhệôngđượcchọnlựađàotạonhằmphụcvụcáchmạnglâudài.

Ôngtrảinghiệmnhiềulĩnhvực.Dàydặnvốnvănhóađểtiêuxàivớiđời.MườinămđứngtrênbụcgiảngtrườngĐạihọcKỹthuậtQuânsự,chuyênngànhpháobinh.VụĐốingoạiBộVănhóa.ChánhVănphòngHộiNhàvăn.

ThờikỳkhẳngđịnhtàinăngHàPhạmPhúbắtđầukhilàmphóngviênvớinhữngbàiviếtxuất

sắcđăngdàikỳtrênbáoQuânđội.TrongnghềbáoôngluôntựhàorằngmìnhvàđồngnghiệpHàĐìnhCẩnlànhữngngườinổidanhnghềchữ,đãđượcchínhbáoQuânđộiđàotạotrưởngthành.Theoông,bấtkỳtờbáonàomuốncóbàiviếthay,thìphảiđàotạođượcnhữngnhàbáogiỏicủariêngmình,điềucốttửnàyhìnhnhưcáctờbáohiệnnaybỏngỏ…

ĐặcbiệtkhiđảmtráchHãngphimHộiNhàvăn,chỉbằngchấtxámvàsựliêntàiôngđãkhẳngđịnhvịthếcủaHãngPhimquanhữnggiảithưởngvàdấuấnđặcsắccủatừngthướcphimtronglòngkhángiả.

Kếthợpnhữngcánhânđậmcáitôicátínhlàcácnghệsĩ,cácnhânviênkỹthuật,cácnhàcungcấptàichính,cácđốitácnướcngoài,ràocảnhànhchínhtrongkhônggianrộnglớnViệtNam–TrungHoavớihàngchụcconngườicònkhókhăn,HàPhạmPhúgầnnhưmộtmìnhxoayxỏa…

GiatàitinhthầncủaHàPhạmPhúlàhàngnghìnbàibáo,mườisáutậpthơvăn,bốntácphẩmdịchtừVănhọcTrungQuốcvàmộtloạtgiảithưởng,tặngthưởngVănhọc,BáochívàĐiệnảnhvớinhữngbộphimấntượng…

Hầunhưnhàbáo,vănnghệsĩkhiláixecólỡviphạmluậtgiaothôngtítẹothìliềncườixòavincớ:Mảisuynghĩcấutrúctácphẩm,xinđồngchícônganbỏqua…

RiêngHàPhạmPhúkhôngchìathẻNhàbáo,thẻHộiviênNhàvăn,màxuấttrìnhgiấytờ,ngắngọn:Vângtôisai,nếucóthểbỏquađượcthìđồngchíchoýkiếnngay,cònkhôngtôisẽchấphànhnộpphạttheođúngluật.Vàchínhcáilầnnộp1.500.000đồngtheođúngluậtvìquátốcđộấy,khibiênbảnviphạmvừakýxong,chiếnsĩcôngangiaothôngbỗngnhớrađiềugì:

-Thưabác,báccóphảilànhàbáo,nhàvăn,nhàsảnxuấtphimHàPhạmPhúkhôngạ?

-Vâng,tôiđây.Vấnđềgìđồngchí?

-Chếtcháurồi,bannãycháuđãngờngợ…bốcháuvớibáclàbạnhọcphổthôngngàyxưa.Nhàcháucóbaonhiêusáchcủabác,xemphimdobáclàmlầnnàobốcháucũngđikhoecảkhuphố…Cháu…cháuxinlỗi…xinlỗi…

Yênvịngồiởnhàtôi,tưngtửngôngkểlạichuyệnđónhưchẳngcóliênquangìđếnmình.

-Lạ,cháubiếtbácmàbáclạikhôngbiếtcháu,làsao?

-Tôiđãtừngẵmnóngàychimbằnghạtđỗ...Nhớthừaấychứ.Nhưngmìnhlàbậctrênthìlúcnàocũngphảigìngiữđểconcháunhìnvàomànoigương.Chứdạydỗlắmlờinhiềulúccũnglà

nướcđổđầuvịt...

Chưamấyxa,tôicódịpcùngôngvàngườibạntâmgiaocủaông:HàĐìnhCẩnvềlạimiềnsơnnguyênbiênviễnmàcảbachúngtôiđềulàlínhmộtthờimáulửa.Tôilàmlínhviếtvănphongtrào,cònhaiônglàphóngviênxịncủabáoQuânđội…

Mườingàyrongruổidọcbiêngiới,đếnmỗiđịadanhchiếnsựcũhaiôngbồihồinhắclạinhữngkỷniệmbịpháokích,bịthámbáomậtphục,khoảngcáchsốngchếtđobằngsợitóc.

TrướckhirờiMèoVạc,HàPhạmPhúquyếtđịnhcảđoànsẽđiXínCái.NghenóichúngtôiđiXínCái,cánbộhuyệnMèoVạckhuyênngănkhôngnênmạohiểm.Cóthểvàođếnnơi,nhưngquayrathìkhôngđơngiản.

XínCáilàđồnbiênphòngxakhuấtvàgiankhónhấtcủaHàGiangcáchhuyệnlỵchừngnămmươiki-lô-mét.Đườngngựathồ,đáhộc,đátảngngổnngangnhưvừaquatrậnlũquétxoắnvặngiốnglòxovượtnúiđáxếpnếptrùngđiệp.Đứngdướichânđèongửamặtlênthấyngựathồhànggõmóngngaytrênđầumình.Thithoảnglạiầmầmđáđấtlở,bụibaycuồng.

VậymàchúngtôichỉcóchiếcMPVJolie2.0bòvớitốcđộ2km/h.Mặtđườngvừalọttrụcbánhxe,qualớpmâymùngangtầmtayvớisôngNhoQuếnhưsợichỉrối.Chúngtôithaynhauxuốngvầnđálở,mởlối.Tôinhắmmắthìnhdung,nếunhưlỡraxelậtthìcókhitinđiệnthoạidiđộngvềđếnnhàtrướckhichúngtôichạmđáyvực.

NhiềukhúccuakhiếntôivàHàĐìnhCẩnbủnrủntoátmồhôi,khôngdámngồitrênxe,giảvờxuốngvầnđámởđường.Bánhxebêntráisátmépvựcvừađốtngóntay,HàPhạmPhúvẫnkhoanhtaynhìnthẳng,sắcmặtnhưsắptửvìđạo.

Láixevàtôinảnchíbànlùi.HàĐìnhCẩnimlặng.HàPhạmPhúgạtđi:

-Nếucácôngkhôngđithìngồiđâychờ,mìnhtôisẽláixevàotậnXínCái.Bamươinămrồitôimớicódịptrởlại.Chưabiếtkhinàocódịpnữamàđịnhtrước.

Nămtiếngsauchúngtôimớivượtđượcnửaconđèo.Trờivừađứngbóng.Saukhúccualõmvàokhenúi,máilềutranhphaibạc,chíncôvàmộtthầygiáocắmbảnbỗngùaravâylấychúngtôi.Nhữnggiọtnướcmắtmừngtủi.Mấynămmớicóôtôdânsựvàovùngbiên.

Họmờichúngtôibữacơmtrưatrongngậmngùi.Theoquiđịnhvànhđaibiêngiới,họyêucầuxuấttrìnhgiấytờ.ĐọcđếntênHàPhạmPhú,họbỗngreolên:

-VừathángtrướcbọnemvềhuyệnđượcxemphimNguyễnÁiQuốcởHồngKông,khôngngờlạiđượcgặpnhàsảnxuấtởđây!

Lúctrảtiềnăn,cáccôgiáodứtkhoátchốitừ:

-LầnnàybọnemchoanhHàPhạmPhúkýnợ,lầnsauquađâysẽthanhtoáncảthể.

HơnbatiếngsauchúngtôimớichạmcửakhẩuXínCái.Lạigặprắcrối.Khôngđượcphépquacửakhẩu!Chỉhuyđồnbiênphòngchưavề.Viênđạiúychuyênnghiệpratiếp.Đọcgiấygiớithiệu,anhtủmtỉmcười:

-MạnphépbácnàolàHàPhạmPhú?BácnàolàHàĐìnhCẩn?

-HaichúngtôiaicũnglàCẩn,aicũnglàPhú...

Trêncâyđàotrướccửa,hơnchụcchiếcđiệnthoạidiđộngtreomóckhắpcànhnhánhnhưđanghongphơi.Hỏithìmớibiếtchỉởtọađộcâyđàothìđiệnthoạimớicósóng.Điệnthoạikhôngmấykhigọiđược.Chủyếuđểnhắntin.

Viênđạiúymờinướcrồiđinhắntin.

LầnnàylạinhờcảhaitêntuổiHàPhạmPhúvàHàĐìnhCẩnnênchúngtôiđượcviênđạiúytrựctiếpdẫnracộtmốc,vàthậmchícòntiếnquacộtmốctớivùngđệmmấytrămmétnữa.Saukhichụpảnhlưuniệm,đạiúynói:

-NếukhôngphảilàHàPhạmPhúvàHàĐìnhCẩncựuphóngviênbáoQuânđộithìhômnaycácbácchỉcòncáchquayvềkhông.Empháquyđịnhđấy…Maymàngàyxưaemđọchaibáchàngngày…

LúcnàyHàPhạmPhúmớichỉravạtrừnglúpxúpsimmuatrướcmặt,bậtmí:Bamươinămtrướcôngbịlạcvàotọađộpháo,bị12lybắnthẳngmaymàkhôngtrúng…Trongtìnhthếngặtnghèoôngđãđượcmộtcôtựvệgiúpdẫnvềhầmchốt.Suốtđêm,côcầmnếnđứngbênsoiđểôngviếtxongthiênphóngsựmườingànchữkịpgửivềtòasoạn.

Suốtchuyếnđihễcódịplàônghỏithămvềcôdânquân,nhưngnàoaibiếtdấutíchcủangườixưa.

Nhìnnúiđáxếpnếprăngcưa,ánhmắtôngmờnhòa.

Bâygiờrờichứcvụhànhchínhnhưngcólẽvănchươngvàđiệnảnhvẫncònámảnhníukéo

ôngvớiduyênnợtrảvay,hứahẹnôngsẽbùngnổtrởlại.ThơtìnhthổnthứccủaôngcóthểlêntrangbáoTiềnPhonghàngtháng.Nhữngtruyệnngắnthâmtrầmvềthânphậnconngườiluônchuẩnbịinđâuđó.Niềmvuithườngtrựchiệntạicủaônglàđammêdịchchuyểnbằngcáchtựláixeriêng.

HàNội–ĐanHàgầnhaitrămcâysố,giỗkỵ,ngàyrằmmộtmìnhtayláivềthămquêthựcthibổnphậncontrưởngvàđểnạpthêmnănglượngquêhươngchođờisốngthịthành.Xâydựngtủsáchchotrườngtiểuhọc,tặngquàcáccụcaotuổihayđónggóplàmđường,tusửanghĩatrang,dựngchùaôngnhấtnhấttiênphongtâmnguyện.

-Mìnhchoquêhươngmộtgiọtnướcthìmìnhnhậnlạiđượccảmộtdòngsuốitronglành.

Ôngmởrộngvòngtaythúnhận.Vângtôibiết,chấtliệuđờisốnglàngĐanHàđãlàmmóngnềnchobaothiêntruyệncủaông!

Chiếcxeviệtdãhaicầumàurêuđávừađủhầmhố,trangthiếtbịđộthêmnhữngtiệnnghixẻngcôngbinh,bìnhlọcnước,tăngvõng,bánhquy,sữatươinhưlàđểhồicốnhữngthángngàylàmphóngviênchiếntranh.

Hécửaxelàngâyngấtthoangthoảngmùinướchoa,chẳngrõnướchoađànônghayđànbà.Kiếmmộtcănphòngyêntĩnhvenbiểnhaytrênnúingồiviếthùihụinhưlênđồngmươingàyrồilạirờiđinơikhác.

Cótiếngcòixepípomtrướccổngnhàtôi.

TiếngcòixeSUVhùngdũng.Tôingỡngàngnhìnra,thìralàđạicaHàPhạmPhúvừabướcxuống,vẫnhàohoachừngmựckhichạmtớisựlãngtửvớichiếcáocộctaycổngắnbuôngkhuy,kínhtrắng,cười.

-BiaHàNộichứ?

-Dạ.Cóemnàokhôngạ?

-Nếucóemnàothì…thì…

Ngônngữcủangóncáihấtquavaiông.

Đangphântâmthìtôiđãthấycuốntiểuthuyếtlịchsửdàycộm,nặngtrịch:HaiBàTrưngcònthơmmựcinchìatrướcmặt.

-Tặngchú...

Lạ!SuốtngàythấyHàPhạmPhúrongchơi,vậythìviếtvàolúcnàonhỉ?Vàtôibỗngngộramộtđiềuởông:Ngườinghệsĩkhôngthểkhônghàohoa.Nhưnghàohoachừngmựcđếnđộđủgiàucóchocuộcsống,đểcốnghiếnhếtbổnphậnđạtnhữngthànhtựumàbấtkỳvănnghệsĩchânchínhnàocũngphảiaoướcthìkhôngphảiaicũnghànhxửđượcnhưHàPhạmPhú.

Tháng8năm2008

HồAnhThái-NgườiđứngsaucánhgàmanghoađàotrênphốHồAnhTháiđãxuấtbảnhơnbamươitậptiểuthuyếtvàtruyệnngắn.Tácphẩmđãdịchrahơnmườithứtiếng.TiếnsĩvănhóaphươngĐôngHồAnhTháihiệnlànhàngoạigiaoViệtNamởnướcngoài.

ChiềuBamươiTết.HàNộisắcmàuchenđuatrongmưabụi.

Hoađàonổinênhtrêndòngngườixuôingược.Khônghiểusao,mỗikhinhìnhoađàotôithườngchạnhnỗibuồnlenlên.Hoađàogiăngtrêncánhđồng.HoađàođợichờchủnhânnơichợphiêntừbuổiTáoQuânlênTrờitâuchuyệnhạgiới.Hoađàomuộn,anủingườinghèo.

ĐènđỏkhiếntôidừnglạisauvôsốtấmlưngởngãtưđườnggầnkháchsạnDaewoo.TôichẳngnhiềutâmtríngắmHàNộitrongthờikhắcnồngnànHàNội.Dẫumộtchútchờđợilúcnămcùngthángtận,cũngđãlàthửthách.Vănchươngkhéptrang,bạnbèchiatay,họhàngcũngtừbiệt.

Thoángmộtbóngquenvẻphongtrần,côđộctrongdòngngườichenchúclấnlêncảvỉahètrướcmặtbêntráiđường.Đimàkhôngđi.Vộimàkhôngvội.Chánnảnmàhânhoantrongmỗibướcđặtchân.Ngườiđànôngđingượcchiềutôiđi.Chínhvìvẻbơvơnhưngtựtinấykhiếntôichămchúnhiềuhơn.

Khôngnhiềuquansáttôiđãnhậnrangườiđànôngkhoácbalôthểthao,lòexòemăng-tô,khănlenkẻsẫmmàubuôngtrướcngựcsauvai,đầutrần,vừagiơlạivừanânglênquáđầucànhhoađàonúirêumốc,thứhoađàođỏtịm,cánhtròndày,nụchắcnịchnhưtráisimcònxanh,sinhtrưởngtrênđỉnhdãyHoàngLiên,chínhlàHồAnhThái.

CólẽHồAnhTháilàngườicóhìnhthứcphụctrangđadạngvàthíchhợpvàđủlịchlãmvàđẹptrongmọihoàncảnh.Nếuđichơibụithìcũngtrẻtrungquầnsoóchộp,áopull,balô,kínhđen.Khigiaolưuvớisinhviênthìquầnthô,áocộctaykẻhaymộtchúthoavănvừađủđiệu.Cònlúcngồitrênbànhộinghịthìbộđồlớnphẳngphiu,sơ-mi,càvạt,ghimcàicửatayáo,giàytấthợplý.Phongtháicủamộtnhàngoạigiaosànhsỏibớtmộtchútthìlạnh,thêmmộtchútthìnồng.

Nhàorakhỏichiếctaxicàtàng,tôixuốngđứngchắnngaytrướcmặtHồAnhThái.TôimuốnchoTháimộtsựgiậtmình.NhưngHồAnhThái,mắtmởlớnlạichẳngvẻgìlànhậnraquen

biết,nghiêngngườinétôibướctiếp.Cànhhoađàogiơcaochạmvàocànhbàngkhẳngkhiuđâuđótrênđầu.

Tiệntaytôitúmluônđầuthừaquaiđeobalôlắclẻovụtlướtquagiữlại.Chainướclọcởđâuđórơixuốnglôôngcôông.Chờmộttiếngquátnhặng.Tôichựcsẵnmộtnụcười.HồAnhTháinhưsựctỉnh,sựcđứnglạigiữasựchảytrôi.Hạcànhđàochốngxuốngđất,bênđôigiàydabámbụi,ngắncổ,đếmềm,khôngtất:

-Lãođấyà?Saogiờnàycònlangthangnơiđây?A,chắclãođiTếthọhàngnộingoại…

Đủnghe.ĐiềutôiđịnhtrảlờithìTháiđãtrảlờihộ.TôicũngđịnhđặtcâutheothóiquenhỏiThái,Tếtnhấtthếnàotokhông.

Mộtnétcườinhẹ,Tháiđãcảmngayđượccáiđiềudấmdứttrongtôi.

-Thôilãovềđi,raGiêngngàydàithángdài,gặpnhé.

Haibênđềuđãxoayngười,toanbước.

-Đàođẹpđấy-Tôithêm…

-ỪmangtậnSaPavề…Lãothíchkhông?Cầmvềmàchơi.

-Đàothìnhàtôibàxãmuatừhômhămba...

TôithắcmắcgồnggíuvấtvảmấytrămcâysốmớicóđượccànhđàođẹpthếnàyvềHàNộisaoTháikhôngmangvềnhà.

-Tiếcđàonúinêncốthalôi.Nhưnglãobảohômnaythìailàngườicầnđàonữa.Ngườitađãmuađàocúngtừtuầntrướcrồi…ChịKhuê(LêMinhKhuê)cũngđãcóđào.MụThư(NguyễnThịAnhThư)vàmụHuệ(NguyễnThịThuHuệ)vừamớiđiệnthoạimờimangđàođếnchocũnglắcquầyquậy.

YênlặngHồAnhTháinhìndòngngườitrượttrôixuôingược.

Tôikhôngngạcnhiên.DùhômnaylàchiềuBamươiTết.TôiluôngặpngườiHồAnhTháiluônởkhoảnggiữacủahaichuyếnđi.Đilàđểtìmmình,đốichiếumìnhvớinhữngthânphậnkhácnhau,trênmỗitọađộđịavănhóakhácnhau.KhôngrõmộtnămHồAnhTháingồimáybaybaonhiêuthờigian,ngồiôtô,tàuhỏabaonhiêuki-lô-mét?NhưngnếuHồAnhTháinóirằnghiệnnayởnhà,thìcónghĩalàHồAnhTháiđangngồiviếtlạinhữngkhoảnhkhắccôđơnngẫm

nghĩ,suytưtrênmỗicungđường.

Nhưngbiếtđâu,đólàvõđoán.Ngườitađôikhidichuyểncũngchỉlàlấylạisựyêntĩnh,lấylạisựbìnhổnkhólòngtìmthấytrongmôitrườngquenthuộc,chánnhàm.

-Thếsaoôngkhôngchoaingayđichođỡvướng.Tộigìthalôichonhọcxác…

BỗngTháiđanhgiọng.

-Thếlãotưởngcóhoađẹpthếnàychongườitamàdễà?Khôngkhéolạibịdínhchửiấychứ.Cứhượmđã.Từtừđã.Tacứlượnmộtvòngquanhđâyxemcóaiquen.Đằngnàomàchẳngchokhông.NhưngcầmmộtcànhđàothếnàymàđigiữaHàNộilúcnàynóđặcbiệtlắm.Dễbịnhìnlắm…

Tôingỡngàngnhậnramộtnétlạbêntronganh.Chẳngbùtrongvănchương,HồAnhTháihầunhưkhôngtảcảnh,tảvậttỉmẩn.TấtcảhoaláthiênnhiêncỏcâytrongtácphẩmcủaHồAnhTháiđềulànhữngđườngnéttrựccảm,kháiquátđếntốigiảncủahộihọahiệnđại.Tốigiảnmàngườiđọcvẫncảmnhậnđượckhônggianthiênnhiênmộtcáchcụthể...

TôibiếtHồAnhTháitrênbáoVănNghệsốTếtÂmlịch1985.“Chàngtraiởbếnđợixe”củaTháivà“Nơicontàukhôngtrởlại”củatôicùnginmộtkỳ.Chính“Chàngtraiởbếnđợixe”củaHồAnhTháiđãđoạtgiảiVănchươngvềtruyệnngắnnămấy.Nhưngtôiđãđọctiểuthuyết“Phíasaulàvòmtrời”củaHồAnhTháixuấtbảnmộtnămtrướcđó.Vàtừbấy,nămnàobạnđọc,trongđócótôicũngđợinhữngtácphẩmmớicủaHồAnhThái.

Nếunhưthốngkênhữngtácphẩmđãđượcxuấtbản,từnăm1982thìbìnhquân300ngàyHồAnhTháicóđượchơnmộtcuốnsách,khoảngbốn-nămtrămtrang.NghĩalàmỗingàylàmviệcHồAnhTháicóđượchaitrangin.SựlaođộnghiệuquảcủaHồAnhTháicóthểxứngchonhiềunhàvăncũngphảingảmũ.

ChưacầnbànđếnchấtlượngthươnghiệuvănchươngHOANHTHAIhiểnnhiênđượckhẳngđịnhngaytừnhữngngàyđầuxuấthiện,màchỉnóiđếnsựlaođộngđểviếttừngấychữmỗingàythìtađãhìnhdungđượcsựcựccủalaođộngthuầntúychứchưacầnnóiđếnsựsángtạocaocả,nhọcnhằnnghềvăn.

TôigặpHồAnhTháilầnđầutrongcănphònglàmviệcvungmạnhtaylàchạmtườngcủanhàvănNgôNgọcBộitại17TrầnQuốcToản.NgôNgọcBộingồibênchiếcbànnhỏ,vặnngườibênnàyxoayngườibênkiađểthaotáccáccôngđoạnphachèvàhútthuốclào.Ôngnhàvănmộcmạcdẩumôiphìkhóilêncao,vẩyvẩythanhđómgỗbồđềlạngmỏngvềhaiphíamàrằng.

-ĐâylàHồAnhTháinày.ĐâylàThiệnKếnày…

Trắngtrẻo,thưsinh,áocộctaykẻ,quầnxám,dépda,HồAnhTháiđiềmtĩnhvàtựtinhơnbaogiờ,nhưnglạicóvẻusầuvớihaibàntayđanngón,tạohìnhvòngcungtrướcngựcnhưtựxáclậpmộtkhônggianriêngtưtốithiểu,dùchoởhoàncảnhkhôngmấythuậnlợi.

Tôithìvừamớixuấtngũxanhtáitrongbộquânphụccònchưakịpphaimàu.

Tháichủđộngchìataychotôi.Tôigiậtmình.Bàntaythợbạctrongcánhtaythưsinh.Màbàntaythợbạcthìhiểnnhiêncònphảiđủsứcquaibúa,phảicósựtinhtếkhiluyệncáncácloạikimloạiquýkhichếtác,hoànthiệntừcáilưtrầmđếncáimóccàitohơnsợitócchậptưtrênsợidâychuyền.

Đôimắtnâu,thôngminhnhìnthẳng,mộtcáigìđónhưvừahútlạivừađẩynhưngchắckhôngbỏsótbấtkỳđộngtháidùnhỏnhấttừnơitôi.

Cótiếnggọiơiớitrêngác,nhòmracửaNgôNgọcBộibuôngphịchchiếcđiếucàyvàochiếcbồtre.

-Cáctướngngồiđâymàngẫuchuyệnnhé,tớlêngácôngTổnggọihọpBiênỦy…

SauchénvạinướcchèđỏnhưtiếtđỉahôimùimốctôimớibiếtHồAnhTháitòngsựởVụLễtânBộNgoạigiaovừahoànthànhnghĩavụquânsựvàsắpsửađiduhọcẤnĐộ.Mớingoàihaimươituổiđãsẵnmộttiểuthuyết,mộtgiảivănchươngdanhgiá.Mộtconđườngbấtcứaichodùởthờiđiểmấyvẫnphảithầmaoước.

Saudămđưađẩychúngtôiđãcómóngnềnđủtincậyđểtraođổivớinhauvấnđềmìnhquantâmlúcđóvàđếnbâygiờvẫnquantâm,đólàvănchươngvànhữngthôngtincótínhthờisựxungquanhnó.

Tácphẩm“Ba-ri-e”củaViếc-gi-nốp,nhàvănBungaringẫunhiênđượcnhắcđến.Tôisaysưavớisựdịthườngcủanhânvậtchínhmộngdubay.Chờtôixảhết,Tháimớimởthẳngbàntaychémkhẽxuống,ngắnnhưngdứtkhoát,nhưnggiọngnóinhẹ.

-Yếutốhuyềnảođóthìtacũngcótừxửaxưaởcổtích,ở“Truyềnkỳmạnlục”củaNguyễnDữ.Nhưngđiềuđángnóiởđâylàởcâuchuyệnkhôngdài,nhưngtácgiảđặtramộtvấnđềmuônthuởcủaconngười.Lòngtincủaconngườivớiconngười.Lòngtinvàobảnthân.Khátvọngdámbay,dámvươnlênkhỏicáitầmthườngcủabảnthânvàthóitụcxungquanhanhta…

Cáiđángnóilàởcáchchuyểntảinhữngkiếnvănđókhiếntôicảmthấytựtinhơn,thoảimáihơntrongcâuchuyện…

ĐangvuichuyệnthìHồAnhTháisựcnhớrađiềugìnóikhẽmộtcâu,giơtaykhẽmộtcáirồiđira.TôingồichờTháiquaylạiđểtiếptụccâuchuyện,hơnnữatôicũngkhôngthểvềnếunhưNgôNgọcBộichưahọpxong.KhiNgôNgọcBộihọpxongthìcũngchẳngthấyHồAnhTháiđâu.TôithắcmắcsựbiếnmấtcủaHồAnhThái,ôngnhàvăncùngquêPhúThọấycườinhưđịachủthấtthutô:

-Tínhkhíôngtrẻnàythếđấy,khiđãthấyổn,đãthấyđủ,đanglúcvuinhấtthìlàcucậuchuồnmấttăm,lặnglẽ,khôngbaogiờnóirõlýdocả.Và,mộtngàynàođó,cucậulạiđộtngộtxuấthiệnvớibộdạngmớivàbảnthảomới.

Bẵngđimườilămnăm.Năm2000vìbảnthảocuốnsáchmới,tôiđãđếnNhàxuấtbảnHộiNhàvăn.Trongcănphòngchưahơnmườimétvuôngđãlốnhốnămsáungườiđứngngồi.TôigặplạiHồAnhThái.

Tháigậtđầuchàotôi,nhưlàmớichiatayhômqua.CòntôithìvẫncònnguyêncáicảmgiácchờđợiTháiquaytrởlạicănphònglàmviệccủaNgôNgọcBộiđểtiếptụccâuchuyện.Nhữngcâuđốithoạingắnvềmộtcâuchuyệndài.Vẫncáibắttayquenthuộc.Vẫnsựlànhlạnhtinhquáinhưngnínthít.

NhưngHồAnhTháibâygiờđãlàngườiđànônglịchlãm,đuôimắtlăntăndấuchânchim,tócventháidương,quanhtránđãthưathưa.Dườngnhưnhữngbiếncốtrongđờisốngtinhthầncủanhàvănđãindấutrongmỗinétcườithoạtnhìntưởngđượmnhữngvuivẻ,nhưngnétnhếchmôidẫucókiêubạcthìvẫnlộnhữngchuachát.Mộttrạngtháiđànhồi,phatrộntốchấtvănhóađươngđạiphươngTâyvàcáimặcnhiênbàngbạchồncốtViệtcứtrởquatrởlạitrongánhnhìnđôichútbuồnnảncủanhàvăn.

TrongmườilămnămtôiloanhquanhnhìnhằngnơitỉnhlỵthìHồAnhTháiđãkịplàmxongchomìnhnhiềuthứ.NgoàihoànthiệnhọcvấnlàcáibằngTiếnsĩVănhóaphươngĐông,đãcóthêmmộtloạttácphẩm“Vẫnchưatớimùađông”(tiểuthuyết)“Ngườivàxechạydướiánhtrăng”(tiểuthuyết)“Nhữngcuộckiếmtìm”(tậptruyệnngắn)“Trongsươnghồnghiệnra”(tiểuthuyết)“Maiphụctrongđêmhè”(truyệndài)“Mảnhvõcủađànông”(tậptruyệnngắn)“Ngườiđứngmộtchân”(tậptruyệnngắn)“Lũconhoang”(tậptruyệnngắn)“Họtrởthànhnhânvậtcủatôi”(chândungvănhọc,duký).

Vàđặcbiệt“Tiếngthởdàiquarừngkimtước”đãkhiếnchokhôngítbạnđọc,dĩnhiêncótôi,

cảmgiácdaydứt,bànghoàngámảnhmãivềthânphậnngườiđànbàẤnĐộ.Đấtnướcchiagiátrịconngườitheothangbậc.TôicũngtựchorằngtấtcảnhữnggìtôiđãđọcvềvănhọcẤncũngkhôngcóđượccáicảmgiácđầyđủnhưsaukhiđọc“Tiếngthởdàiquarừngkimtước”.Mộtgiọngkểđềuđều,nhưnghấpdẫnbởikìmnén,tinhtếnhưlàphầntiềmthứcẩnứcsâukínnhấttrongtâmhồnHồAnhTháibỗngrựcsánglàmphátlộmộtphầnđấtnướccủaYogavàđạoPhật.Nhưnglàthứánhsánglạnhvàtrầmnhưlàtiếngthởdàibấtlựckiavậy.

NhữngcuốnsáchkháccủaHồAnhTháikhiếnchongườitaphụcvềtàicâuchữ,vềýtưởng,vềbốcục.Nhưngvới“Tiếngthởdàiquarừngkimtước”,ngoàitấtcảnhữngýnghĩanộitạiđó,nócònhướngngườitamộtcáchtựnhiênđếnsựthôngcảm,sựsẻchiacủamộtconngườivớimộtconngười.Đếntìnhyêuđồngloại.

VớiẤnĐộmộtlầnnữaHồAnhTháilạikhiếndưluậncộngđồngđọcsáchxônxaobằngtiểuthuyếtvừamớirờinhàintháng5năm2007:“ĐứcPhậtnàngSavitrivàtôi”.Đãcóhàngchụcbàitronglàngbáobìnhphẩmvềtiểuthuyếtnày.MộttiểuthuyếtđanghotvàlàmộttrongnhữngcuốncầnphảiđọcnhấtcủaHồAnhThái.MộtkiếngiảitinhthầnViệttrongtoànbộvĩtuyếnđịavănhóaẤnĐộ.

Xinđượctrởlạivớicuốnsáchcủatôibảynămtrước.BiếtHồAnhTháiquantâm,vàthúđammêkhácthườngvớinhữngbảnthảomớicủabạnbè,lầnấy,nhàvănNguyễnThịAnhThưliềnđềnghịTháiđọcvàbiêntậpcuốnsáchcủatôicònđangnằmtrongngănkéo.Saumộttuần,từtậpbảnthảolemnhemtrongđĩamềm,HồAnhTháiđãcụthểratrêngiấyhìnhhàitậpsáchđẹpđẽchỉcòncôngđoạnchếbảnvàinlàxong.

Nhưngtiếcthay,docósựsơsuấttrongviệcsửachữa,thêmbớtđôibadòng,gửibảnthảoqualạiInternet,tôivàNguyễnThịAnhThưđãnhầmvănbảnmàHồAnhTháiđãdụngcôngbiêntập.Nhàinđãchếbảntheofilecònnhiềusơsót.

Khisáchra,HồAnhTháigặptôimặtứgiận.

-Takhôngthểtưởngtượngđượcchosựnghiệpdưcủalão.Thậtkhôngthểhiểunổisaonólạinhiềusơsuấtđếnvậy.Coinhưlànướclãrasông.Taxấuhổtớimứckhôngdámgiớithiệunóvớiđồngnghiệpthân.Vìnócònvướngcảnhữnglỗichínhtảthôngthường…

NgồiimsauchiếcbànbêncạnhnhàvănLêMinhKhuê,mồhôitóađẫmtrêngươngmặtHồAnhThái.

TôicứngỡrằngcuốnsáchcủamìnhcólẽhấpdẫnvớiHồAnhTháilắmlắm.Bởihômđầutiên

saubảynămgặplại,cầmtậpbảnthảođọclướt,HồAnhTháiđãbuôngtuộtmộtcâu.

-Đượcđấy,sautừngấynămởđómàvẫncònlàmđượcnhưthếnày…

Màbâygiờsáchraxong,chỉvìmấylỗibiêntập(đấylàlúcđótôinghĩvậy)hắnliềncoimìnhviếttầmtầmnhưmấymụđànbàtầmtầm,thửhỏicóthằngđànôngviếtvănnàomàkhônglộnruột.Thìramộtphầncáitàichếgiễu,caychuatrongvănHồAnhTháiđãkịpchạmcáinọcđộcvàodathịtvốnđầytựáicủatôi.Màvềtínhchâmbiếm,đôikhihàihướcnày,khôngmấyaithâmtrầm,phachútnanhnọchơnHồAnhTháitrongvănhọcViệtđươngđại.

Nhưngcũngmay,trongvănHồAnhTháihaytrongứngxử,thìHồAnhTháicũngthừanhânhậuđểkhôngđẩynhânvậtđếnchỗquáưbikịch,quáưêchề.Nóthôngminh,kịpdừnglạiởmứcthứctỉnh,cảnhbáo.

Nhưng,lạiphảinhưngnữavềHồAnhThái.

DườngnhưHồAnhTháiluônthèmkhátđượcchiasẻ,luônlàsợidâyliêntàixâuchuỗimọingườicầmbútviếtvănlạivớinhau.VàaiđómộtkhiđượcHồAnhTháinhậnđọcgiúptácphẩmthìnhưlàđãgiaođượcbảnthảochomộtcơquanbảohiểmvănchương.Dùngườiấygiàhơndùngườiấytrẻhơn,dùngườiấycótịhiềmthìHồAnhTháivẫnsẵnsàngđọc.Mớiđầunhàvăncũngngạingần,nhưnghễnhậpquađôibatrang,thìtácphẩmấycóởtìnhtrạngnào,HồAnhTháiđãlêncơnvănchươngthìlănxảvàođọc,sửa,khen,chênhữngtrangviếtxalạsaysưanhưbịbệnhtrờihành.

Đúnglàtrờiđãhànhnhàvănnàybằngthóiquantâmđếntấtcảnhữnggìthuộcvềvănchương.Tôikhôngdámchắc,nếukhôngtrởthànhnhàvănnhưhiệnnaythìHồAnhTháicũngchẳngbiếtlàmnghềgìđểcóđượcsựđammêhiệnhữu.SựđammêcùngvớitàinăngtrờichoHồAnhThái.Màkhốnnạnthaycácnhàvănnhàthơchúngtahiệnnay,cómấyaiđọcaiđếntrangđầutớitrangcuối.Họchỉcóganđọcmấybàibáo,dămcáitruyệnngắndàimấynghìnchữrồiậmừnhậnxétnàynọvềnhau.Coinhưđãlàsâusắc.

AiđódẫucóđượcHồAnhTháikhenthìcũngcóchớlàmmừng.BịHồAnhTháichêthìcũngđừngquábuồnphiền.Trongbảnmệnhcủanhàvănnàycómộtôngquantòacôngminhchừngmực.SựkhenchêcủaHồAnhTháiluôncăncứtrênvănbảnthựctế,chứkhôngdựavàotemnhãn.Khôngcầnlấylòngaivàcũngkhôngcầnailấylòngmìnhvìnhữngchuyệnvănchương.

ChínhHồAnhTháiđãkhởinguồnchomộttiềnlệđẹp.TiềnlệhiếmcóởvănchươngViệt.Đólàsựtừchối.Quyềnđượctừchốigiảithưởng.Quyềncủangườisángtácđượcphátbiểuchủkiến.

Bởingườinhàvănquathờiđiểmsángtác,đứngsautrangviếtcủamìnhthìcũnglàmộtđộcgiảnhưbaođộcgiảbìnhthườngkhác.Cònvănchương,tácphẩmcủanhàvănlúcđótựnóđãlàmộtgiátrịđộclập.Nhàvăn(độcgiả)đóhoàntoàncóquyềnphánxétvềchínhtácphẩmcủamìnhvớinhữngtrạngtháichiềukíchkhácnhauthìcũngthậtbìnhthường.

“Ngườitacóquyềntraohoặckhôngtraogiảithưởngchomìnhthìmìnhcũngcóquyềnnhậnhoặctừchốigiảithưởng.Đócũnglàmộtviệcbìnhthườngvàdânchủ”.

ĐólàcâutrảlờicủaHồAnhTháivớibáogiới,vớibạnbè.XétraởnềnVănhọcđươngthờiđãcóaiđủtựtinnhưHồAnhTháiđànghoàngnóithẳngsuynghĩmìnhtrướcnhữngcấncásắpđặtvẩnvơ,trướcnhữnghiệntượngphivănhọc.

HơnmộtlầntôithấyHồAnhThái,chainước,bánhmìtrongbalôngơngáctrênhèHàNội,đimànhưkhôngđi.TôichặnđườnghỏithìHồAnhTháimớigiậtmìnhdụimắtnhìnrõlâu.

-Tạihômquatamảiđọcmấycáitruyệnngắnmớicủabạnbèvừamailtrongtuần.

MàvớiHồAnhThái,đọcđâuđãxong.Đọcxongcủangườitathấythíchlàliềnsănsóctừngcâutừngchữtừngdấuchấmdấuphẩy,đổilạicáitítđểnhấnmạnhcáichủđề.Sauđólạihìhụigửichongườinàyđọcngườikiađọc.

DườngnhưcáisựhaycáisựthíchtrongvănchươngmàphảithưởngthứcmộtmìnhthìHồAnhTháikhôngchịuđựngđược,màphảikêutolênchomọingườicùngnghecùngthấynhưlàmìnhđangbịđau,đangbịthích.Chưahết,côngđoạntiếpnữaHồAnhTháigiớithiệutácphẩmmớiđóchomộttờbáothíchhợp.

Báođăngtácphẩmđó,nếubạnởxathìđíchthânHồAnhTháilonxonđếnlấybáo,kýcốpnhậnnhuậnbútthay,gửitấttậtquabưuđiện.Vàkhoảntiềncướcphíthìbaogiờcũnglàtừhầubaocủanhàvăn.

TôicũngđãtừnglạlùngvềđiềunàyởHồAnhThái.NhưngHồAnhTháilàthế.VănchươnglàĐềnThiêng.NênmộtkhiHồAnhTháiđãđọcthẩmđịnh,haytuyểnchọngiớithiệutácphẩmnào,thìnhàxuấtbảnđềucóthểyêntâmvềtácphẩmđó.HồAnhTháilàmtấtcảnhữngchuyệnđóvìHồAnhTháilàHồAnhThái,chứkhôngphảivìnhữngchứctướcỦyviênBCHHộiNhàvănViệtNamhayChủtịchHộiNhàvănHàNội.BởitrướcđónhàvăncógiữchứcnàychứcnọđâumàvẫnlàmnhữngcôngviệckhôngngoàimụcđíchthắpsánghơnlênngọnđuốcVănchương.

XinđơncửtrườnghợpbộVănMớigồm:“TuyểntậpVănMới5nămđầuthếkỷ”,tuyểntruyện

ngắnVănMớihàngnăm.Ngoàihìnhthứcthayđổiđặcsắcvànộidungđượcsànglọckỹcàng,ngaytừnhữngngàyđầuramắtđãtạođượcthươnghiệuVănMớisừngsữnggiữangổnngangthếgiớisáchnhànnhạt.Mộtcúhuýchcủađờisốngvănhọctrongnướcmấynămtrởlại.NgoàinhữngcônglaocủanhiềungườiởNhàxuấtbảnHộiNhàvănvàCôngtyĐôngA,trướchếtlinhhồncủatròchơivănchươngkỳcôngvàtốnkémnàychínhlàHồAnhThái.

BấtcứaikhicầmtrêntaycuốnVănMớikhôngthểkhôngxoayngangxoaydọcnhìnngắmmãikhôngthôi.Tronghiệusáchtựchọn,mộtđộcgiảđãthốtlên:“MuốntônvinhvănhọcViệtthìtrướchếtcảngườiđọclẫnnhàvăncũngphảiđượctônvinhbằngsựđẹpđẽđặcsắcnhưthếnàychứ.Nhìncuốnsáchnhưthếnàykhôngmuốnđọccũngphảiđọc”.

Trướcđóvàinăm,HồAnhTháiđãcùngnhàvănMỹWayneKarlincặmcụituyểndịchsangtiếngAnhgầnnghìntrang,tuyểntậptruyệnngắnViệtNamđươngđại“LoveAfterWar”(Tìnhyêusauchiếntranh)xuấtbảnởHoaKỳ.

HồAnhTháilàmđiềunàynhưlàmộtnghĩacửxâymộtcâycầumongmanhvớicảhainềnvănhọcViệt-Mỹcònquáthiếuthôngtinvềnhausaucuộcchiến.

Dườngnhưsớmtựlập,trảiquaquânngũ,duhọclâuởnướcngoàiđãtạochoHồAnhTháithóiquensốngđộclập,tựchủ,tránhlàmphiềnbạnbècơquanđếntốiđa.NgaycảnhữngviệchệtrọngtrongđờisốngViệtnhưchagiàmẹhéo,HồAnhTháicũngmộtmìnhchịuđựngkhôngmuốnthôngbáochoai.CănvặnthìHồAnhTháicườibuồn:

-Đờisốngbâygiờđãquánhiềuphiềnnhiễumệtmỏi.Tránhchonhauđượcnỗinàothìhaynỗiấy.Nhữngcáiđãthuộcvềquiluậttạohóathìtránhsaođược.Thôngbáonộivụchobạnbèmàgiảithoátđượcquiluậtthìtasẽlàngườithôngbáoliêntục…

VàhầunhưtấtcảnhữngngườithâmgiaovớiHồAnhTháinhấtcũngchưabaogiờnhậnđượclờimờicủanhàvănđếnnhàriêngvìbấtcứlýdohệtrọngchứchưanóiđếnchuyệnphiếmhayrượuchè.

Ngườitachỉđoángiàđoánnonrằngcănphònglàmviệccủanhàvănbốnbềquâycaonhữnggiásách.Máytínhnốimạng.Balôvànhữngbộquầnáotiệndụngchonhữngchuyếnđiliêntục.Chỉcónhữngconchữlàấmnồng.

Trongbấtcứhộinghịnàohaycuộcvuinào,nếuHồAnhTháithamgiatổchứcđiềuhành,thìhiếmthấynhàvănxuấthiệnđiđilạilạiđâyđóchỉtrỏhayhôhào,nhưcốtìnhnhắcnhởmọingườivềsựcómặtđầyquantrọngcủamình.HồAnhTháihợpthờitrang,lịchlãmlặnglẽnép

mìnhởbêncánhgàquansátnhữngcáibấthợplýnàođórồilặnglẽbỏđiđâuđó.Mộtlúcsautìnhhìnhsẽđượcbiếnđổihaycảithiệntứcthì.HồAnhTháitòngsựcũngynhưcáchngườitathựctếđểviếtvănvậy.

Hơnmộtlầntôithắcmắc:

-Hômnọ,hộinghịquantrọngthếôngđiđứngởchỗnàoấynhỉ?Loángmộtcáilúcngồibànnhậulàônglặnmấttăm…

HồAnhTháikínbưng,phẩytay:

-Hễmuốnlàmđượcviệccứphảiôngổnglênhoặcphấtphơnhưcongàtrốngmớilàmđượcviệchaysao?

QuảthậtchơivớiHồAnhTháinhiềulúccũngmỏi.HồAnhTháiluônkhắtkhetrongmọisángtác,luônđòihỏithayđổi,đổimớitrongtừngcâutừngchữ.Tốtthôi.Nhưngmệt.NếutôihoặcbạnìrathìlậptứcHồAnhTháisẽcónhữngchâmchọckhiếnbạnphảinhảynhỡnlênvìtứcvìcáumàvẫnkhôngthểgiậnđược.Bởiởđâuđóbêntrongtacómộttiếngnóirằng,HồAnhTháichâmchọcđiềuấycũngchínhlàvìbạn.

ĐượcgầnnhữngngườibạnnhưHồAnhThái,tựnhiênngườitasẽbịcuốntheoluồngxoáyvôhìnhmàanhtạorabằngnhữngngồnngộnthànhquảlaođộngvănchương.Tasẽbịkíchthíchđểlàmviệc…

NhiềulúctôicứtựmìnhchủquansắpđặtthứbậctrongvănhọcViệtđươngđại.Tấtnhiêntôichỉdámsắpđặtnhữngngườithuộcvềthếhệtôi,thếhệtrưởngthànhsau1975.VàvịtrícủaHồAnhTháixétđixemlạibaogiờcũngởnhữngvịtríquantrọngnhất,bởisựảnhhưởngcủabềdàyvănchương,sựảnhhưởngcộnghưởngtronggiớisángtácvănhọc.HồAnhTháinổitiếngtronggiớiởtrongnướcvànướcngoàinhiềuhơnlàtrongcôngchúng.

TácphẩmcủaHồAnhTháikénbạnđọc,chúngđòihỏibạnđọcphảicậpnhậtđếnmứcđộnàođó.ThươnghiệuHOANHTHAIđãtạorathứvănphongthiênvềchiềudương,hơicăng,đẹp,hiệnđại,chuẩnxác,giữamỗicâubaogiờcũngcònmộtkhoảngtrốngdànhchobạnđọc.Vànhấtlàtínhhấpdẫnthìkhôngbaogiờthiếu.Đãđọcthìphảiđọckỳhết.Mệtthìlêngânmàđọc.KỹthuậtdụngtiếngViệthoànhảođếnnghệthuật.NhiềucâybúttrẻđangbịlốiviếtHồAnhTháichiphối.Đâykhôngbiếtcóphảiđiềuhayhaykhônghaycủavănchương?

TôibỗngnhớlạichiềubamươiTếtởngãtưkháchsạnDaewooấy.Cótiếngngườiláitaxiơiớiđâuđó.Tôinhìnsangbênkiađườngrahiệubáctàihãycứchờthêm.HồAnhTháicũnggiục.

Lụcđâuđótrongbalô:

-Đầnthốirađấylàmgì.Vềđi.AVănMớivừara,cầmlấymộtcuốnđi.Nhântiệntaxi.RaGiêngđixeđòthìlôithôilắm.Nhấtchìnhìsáchđấy.

NgoảnhđingoảnhlạithìHồAnhTháiđãlặngbước.CànhhoađàonúirựclênvẻriêngkhácthườngkhôngthểlẫnvớibaonhiêusắcđàotrênđườngHàNội.Phongtrầntronglịchlãm.Trênvaibạntôiđãcódămcánhđàovừarụng.ChođếnbâygiờtôivẫnkhôngbiếtthânphậncànhđàonúikiaHồAnhTháiđãtặngchoaitrongchiềucuốinăm?LiệuHồAnhTháicógặpmộtngườiquen?Lúcấy,cuốnsáchtrêntaytôibỗngtrĩunặng.CâuvívoncủaHồAnhTháikhiếntôibậnlòng.Ngườiđượccầmsáchđọcđãthấysáchnặngnhưchì.Nhưngcònnhữngngườiviếtnênnhữngcuốnsáchthìsao?NhấtlànhữngngườinhưHồAnhTháitrongchiềuBamươiTết,lạisắpsửakhởichomộtchuyếnđixa…

Tháng7năm2007

HoàngHữu-"Tráitimđậpgiữaphậpphồnglaucỏ...”Mùathunăm1980.BệnhviệnViệtTrì.Chiều.Nhữngtàngdãhương,bạchđànchanhtrầmtrầmtỏahươngvàxạcxàorunggiữagió.Khoácbalô,tôibănkhoănđứngtrướccánhcửasắtsơnxanhtrócgỉkhépchặtcủaTrungtâmcấpcứu,tựvấn:LẽnàongườihọasĩcótênlàHoàngHữu,lạilàmviệcởđây?TúiáongựctôicộmláthưtaycủavịchủnhiệmchínhtrịsưđoàntrungtáPhạmQuếDương.Bìthưchỉdẫnđúngđịachỉnày.

Cóhơithởvàbướcchânsẽsàngphíasaulưng.Tôiquaylại.Mộtngườiđànôngmảnhmaikhiếntôiliêntưởngđếnthứthủytinhtrongsuốt,tangiòn,đangcầmtrêntayhaibìađậugóiláchuốibuộcrơmvàbóraumuốngúacằn.Ngóntaynhưbúphuệ,đẹpkiểuphụnữ.Mũicao,mắtngờingợi,tócxòađenmướtcảvầngtránhàohoa.Chấmnốtruồiduyênngaybêndướicằm.Quầntuýt-xixámkẻômờ,áocộctaymàumơchínđậm.DépcaosudocácxưởngcủangườiHoaChợLớnsảnxuất,đếbằngvàcao,màthờiđóngườitagọinômlàxì-bô...

-Emtìmgặpai?Nếungườitaởđâythìanhcóthểgiúpđược.

Nhỏnhẹ,nhưngâmsắcđầykhíchấtlịchlãmđànông.Cảmgiácnồngấmvàdịudàngkhiếntôichỉmuốngiãibàymộtđiềugìđómàkhôngthểrànhrẽ.Vâng,cảmgiácđóthậtđặcbiệt.

VàkhônglâusautôihiểucáicảmgiácđókhởipháttừHoàngHữu.Kếtthúcsốphậnkhi37tuổi,lúctàinăngthậtsựphátlộ,tỏasáng.Anhđốixửvớicuộcđờithậtđặcbiệt.Ngườiđờiđốixửvớianhcũngvậy.

BởiHoàngHữudườngnhưsuốtđờikhôngdámnghĩxấuchoai.Và,ngườiđờicũngkhôngaicómộtýnghĩxấuvềanh.Lạthường,nhưngđólạimộtsựthật.Mộtthờikhốnkhómiếngăn,manháonhưngtrongtrẻo,aicũngchỉmuốnlàmđẹp,muốnnóitốtvềnhau,sựhysinhcáitôiđượcđềcao.

Vầngngựcmàumơphậpphồng,phậpphồngrungđộng.Phậpphồngmàkhôngthấygió.Ngoàikialádãhương,lábạchđànchanhxạcxào.Khônghiểusaotôilạilấnbấn,haitayhếtmóctúiáongựclạilôigiậtchiếcbalôlộnrakhỏivai.

Thìchínhlúcấynhưcóphépmàu,tôiđịnhlấybứcthưtrongtúiáongựcđểtrìnhanhmộtcáchtrịnhtrọng,nhưngnólạikẹpgiữahaingóndùngdằng.Rồichẳnghiểusaotôibỗngthấyláthư

tayliệngnghiêngnằmngaytrướcmũibànchânHoàngHữu.Ánhmắtrựclên,anhđịnhcúixuống,nhưngkhôngthể,mộtcáinhănmặt,khísắcxanhxám.Anhtựavaivàocánhcửasắt.Haimiếngđậuvàbóraumuốngtrongtayanhcùngrơibịchxuống.Tronglúctôibốirốianhnhắmmắt.Cáinhắmmắtchỉmộtphầnmườigiây.

-MìnhchínhlàHoàngHữuđây...

Chắcanhđãnhìnthấychữghitrênphongbì.HoàngHữunắmtúiquầntìmchìakhóa.BệnhviệnđãtrangbịhẳnchoanhcảchìakhóaravàoTrungtâmcấpcứu.Quảlàbệnhnhânđặcbiệt...

Phòngbệnhnặngcóbốngiường,nhưngchỉcómộtbệnhnhânlàHoàngHữu.Haicửasổlớnmởthônghaimặtđườngdạonhiềubóngcây.GiườngHoàngHữuliềncửaravào,kêsáttườngphíatrong.Mặcdùgianphòngrộngnhưnghìnhnhưchủnhâncũngkhôngdámchiếmdụngquáphạmvitựnhiêncủachiếcgiường.Chănsợibôngcào,màn,bảnthảo,giấy,giávẽ,sách,tạpchí,bộtmàu,bútlông,bếpđiệndâynhiệttrần,phíchnước,mộtbát,mộtđôiđũa,mộtthìa,giày,dép...tấtcảnhữngthứcầnthiếtchonhucầutốithiếucủacuộcsốngvàlàmviệclâudàiởbệnhviệnđượcsắpđặtgọn,đẹp.Sựnềnếpấyđãgiúpanhcốgắngthunhỏkhônggiansốngđếnmựckhôngthểthunhỏhơntựanhưlờilỗivìsựđauốmlâudàicủamìnhđãgâyphiềnnàođóchomọingười.

Tôingồinơigócgiườngđơntrảitấmchăndạmàucỏúamòntrơcốtsợitrắng,sựcmùitândược.Tạisaohọasĩkhôngxemthưngaymàlạibỏđiđâuđóđểngườilạtrongphòngmộtmình?ChồngbảnthảocủacácNhàxuấtbảnđợivẽbìaxếpcao.Nhữngphácthảobìa.Bảnthảomấytruyệnngắnvàbảnthảotậpthơ“Khóiấmsaucây”đangquátrìnhtậphợp.Mộttậpthơdưvịxaxót,cónhiềubàiđềtặngngườithânvàbạnbènhưlàlờixinlỗihaychiataysớm.Tôichúýđếnchiếcbìaanhvừavẽ.Tậpkịch“NguyễnTrãiởĐôngQuan”củaNguyễnĐìnhThi.Toànbộnềnđenkịtvàbảnglảngvânkhóixámmờchìmtrongnềnđêmquánhấylàngọnhuyếtlạpđỏchóicháygầncạnmình,ròngròngnướcmắtđỏ...NghenóiNguyễnĐìnhThiđãrấtmêchiếcbìaHoàngHữuvẽ,nhưngrồikhôngthấynhàxuấtbảnđódùng.

Tôikhôngdámxácquyết,sauHoàngHữunhữngnămtámmươicủathếkỷtrướchìnhnhưtậnbâygiờnhữngngườivẽbìavàtrìnhbàysáchcủanướcnhàtạođượcdấuấnđậmcátínhchỉcóthểkểđếnVănSángvàTrầnĐạiThắng.Cáidấuấncủacảbađặctrưngchỉcầnđặtbaquyểnsáchcạnhnhau,ngườitacóthểnhậnrangayailàai...

Trởlạivớichiếcbìa“NguyễnTrãiởĐôngQuan”củaHoàngHữu,ngoàiýtưởngmộttiếngnói

độclậpnhưngsongtrùngvớichủđềvởkịch,điềuđángnóithêmlàởvấnđềkỹthuật.Làmđồhọabâygiờthìchỉsợthiếuýtưởngchứkhôngsợkỹthuậtthểhiện.Nhưngvàothờiđiểmđóngườihọasĩchỉcómỗicáchtrầnmìnhramàthửsắcđộmàu,thửkiểuchữ,thửbốcụctrêncácphiênbảnkhácnhau...

VớingườisứckhỏebìnhthườngcònoảihuốnghồvớimộtngườiđãmổtimhơnmườimộtnămnhưHoàngHữuthìkhôngthểhìnhdungtráitimọpẹpnơianhlaolựcđếnthếnào.

Quakhungcửasổ,anhbỗngvẫytaythântình:

-Emrađâymộtlátđi...

Chậumenlưngnướcmáy.Khănmặttrắng.XàphòngNgọcLanđãđượcbàylênbệcửasổ.Sứcvócbệnhnhưanhmàchuđáođượcvớitôinhưthế!Trướckhitôirửamặt,HoàngHữusannướcbớtrachiếcbiđôngnhỏ.Tronglúctôichỉnhtranghìnhảnh,thìanhrótnướctừbiđôngrachiếccốcnhựadùngđểđánhrăng.Anhnghiêngcốcnướcquanhữngngóntaymangmướttrắngxanhcủamìnhxuốngkhómhoahồngtrồngtrongchiếcxônhựađangvươnlêncaosắptớigờbệcủasổ,đãđôinụ.Khómhoahẳnđãđượcanhgiâmcành.Tôiđãngắmcácthầytumỗibuổisáng,buổichiềucũngtướihoabằngthứnướcmàhọsẽdùngrửamặt.Và,gươngmặthọcũngthanhthản,tựtinnhưgươngmặtHoàngHữulúcnày...

TrởvàophòngloayhoaymộtlúcchẳnghiểuHoàngHữuđãlôiđượcởđâuramấychuốitiêutrứngcuốc,nhúmlạcrangvẫnđủđộgiònbàylênkhaysơnmàihìnhtrứngsậmmàurượuvang.Giờanhmớimởláthưtayrađọc.Đọcxonganhbặmmôihỏi,nhưđểcủngcốthêmmộtquyếttâmnàođó:

-Emcómangtheobảnthảoởđâykhông?

TôidạvộigậtvộirồigầnnhưlàdânglênchoHoàngHữutậpbảnthảonặngtrĩuđánhmáytrêngiấymặtnhámmặtnhẵn.Anhnắmhaicánhtaytôilắclắcmàrưngrưng.Nhưnghaicánhtaytôikhôngnhúcnhíchmàchỉcótayanhchuyểnđộng:

-Emtrẻthậtđấy.Trẻthậtlàtrẻ...thíchthật...

Chợtnhớnămấy,nhàvănNguyễnTuânlênthămPhúThọ,trongbữatiệcUBNDtỉnhtiếpdanhsĩ,tôivànhàvănVănChinhlúcbấygiờcũnglàtrẻnênđượcôngchongồicạnh.NguyễnTuâncũngđãcầmcáiba-tonghèonổitiếngmàgõâuyếmvàođầuhaichúngtôimàrằng:

-Ôilàlàcái...bọntrẻnày.Tathấyghéttuổitrẻlàmsao...Taghétthậtđấy!

GiờkhôngcòntrẻnêntôimớithấmcáicáchthèmtrởlạivàchiêmngưỡngtuổitrẻcủamộtngườiốmnhưHoàngHữuvàmộtngườigiànhưNguyễnTuân.

Ngườihọasĩnắmtaychemiệngghìmcơnhohúnghắng.

-Đểkịpcóbìasáchemmangvềđơnvịsángmaithìanhphảivẽđêmnaymớikịpđược.Đúngralàanhphảiđọcxongbảnthảomớivẽhayđược.Thôiđểvềnhàanhvậy.Đãlâuanhkhôngcólýdođểvềnhà...Embiếtnấucơmchứ,vềnhà...vềnhàđi...-HoàngHữungậpngừng-Anhemmìnhcùngnấucơm...

Anhbuôngthõngvai,mắtướt.Tôibỗnglolắngchoanhmàkhôngdámhỏi.Nhưngsauthìbiết,chịMinh,vợanhlàgiáoviênTrungvănkhiđókhôngcóviệcphảichuyểnđổihọctiếngNgaởtậnTrâuQuỳ.Chịđihọcvớimộtsuấtlươnggiáoviênmàcònphảimangtheohaiconnhỏ.HoàngHữubệnhtimởnhà,tấtcảtrôngcậyvàovòngtaybèbạntừngđận,từngkhúc.LúcthìvợchồngbácsĩThắngPhượng,bácsĩHuyMai,lúcnhạcsĩCaoKhắcThùy,nhàvănNguyễnHữuNhàn,đặcbiệtlàhọasĩNguyễnĐài,ngườingàyngàythángthángcùngmâm,cùnggiườngvớiHoàngHữu.

Tôingoắclạichiếcbalôlộnđựngbảnthảolênvai,cầmhaimiếngđậuphụvàbóraumuốngcằnnơingoàibuồngbệnh.HoàngHữulạchxạchkhóacửa.Bỗngcótiếngđànôngchìchiết,giọngđầythươngyêuchứkhôngcaynghiệt:

-Giỏinhỉ,lạitrốnvềnhà...Lạibỏcơm...

Tôinhìnranơichâncầuthanglêngáchaithấyônggiànhỏthó,kínhthẫmtrễsốngmũi,đanggằmmặtnhìn.HoàngHữumặtđỏbừngbừng,liềnthìthàonhưtrẻconbịbắtquảtangăntrộmhoatrái:

-BácsĩHuyMai,việntrưởngkiêmthisĩđấy.Emlễphépvàonhá,ôngnàyhợmtài,màtàithậtchứkhôngtàigiả,quantohayquanbéngườinhàhayngườidưngtấtcảđềulàconbệnhtrướcmắtHuyMai,đểanhlựakhéomayramớithoát.

HoàngHữuliềnlấyláthưcủatrungtáPhạmQuếDươngratrình.Đọcchưaxong,ôngbácsĩđãchémvèotayvàokhoảngkhôngtrướcmặt:

-Được.Chiếucốbộđội.Chiếucốchiếntranh.Nhớuốngthuốcvàphảicóngườingủcùng.NhớxinphépbácsĩPhượngtrưởngkhoa...

Tôigiơhaimiếngđậuthắcmắc:

-Hômnaykhôngcóemthìanhvẫnbỏcơmviện?...Anhđịnhvềnhànấuạ?

Anhcườikhẽ,nhìnxa:

-Anhracổngviệnhóngmát,thấyngườitatíutítmuathứcăntốivềnhànênbịcuốnmuatheo.Muaxongmớibiếtchẳngthểlàmgì...Cũngmaynónhưđiềmbáolàsẽcókháchlàemđấythôi...

TừbệnhviệnvềkhutậpthểtrườngcấpIIIViệtTrìvòngvocũngchưahơnnghìnmétđườngchimbay.ViệtTrìnhữngnămthángấycâydạiumtùm.Sắn,khoai,củtừcủkiệutrồnglentrêntừngmétvuôngđấtmàudọcđườngsắtvenlốimòn,nhưngvẫncóruộngbỏhoangcỏđểsimmualấnmọc.Đitrênmặtđấttrungdubướctrướccao,bướcsauthấpbởilúcruộnglúcđồi.Quamộtxómđồi.Quakheruộngcạn.Ngangvạtrừngsóttrámđen,lưathưalauxám,lốisỏitímchìmgiữahoacỏmaykhíasâuvàosườnđồihoatrinhnữ.

Khôngnhớlàanhđãphảingồinghỉbaonhiêulần.Bênkhómsimcằn,hoabừngtímcảmộtkhoảngtrống,ngườihọasĩđịnhđưatayháimộtbông,khônghiểusaolạingừngtay.Anhngắmkhómsim,nhưlầnđầuthấynó:

-Emthấylạkhông?Khómhoanàynếukhôngbịaiđócắtlàmcủi,thìtựnócóthểsốngtớicảtrămnăm.Nócũnglàsựsống,tacũngsựsốngsaokhácxanhauthế.Sựsốngcủaconngười,cótìnhyêu,cóýthứcvậymàngắnngủivôcùngsovớichỉmộtloàicâydại.Conngườituyệtdiệuthế,chếtđivậyđằngsauthânxáchẳnlàcònnănglượngtinhthầnphảichuyểnđổivềtrạngtháikhônggiannàođóchứnhỉ.-Anhnóitiếp,khôngnhìntôi-Thờigiancủaanhtồntạiởdạngconngườiýthứcđãsắpkếtthúcrồi.Timanhđãmổđượchơnmườinăm...Bâygiờmớinhậnralàcònbaonhiêuviệcphảilàmvàcònbaonhiêungườimìnhcònnợ.Anhđangđếmtừnggiâytừngphútsốngcủamìnhbuộtquaquachínhnhịpđậptráitimmình...

Tòmòtôihỏianhcóvẽđượcnhiềutranh,làmđượcnhiềuthơkhông.Thơvàtranhanh,tôiđãbiếtđếntrêntạpchíSángTácMới.HoàngHữulắcđầukhẽ:

-Anhlấyđâusứcmàvẽtranhlớn.Nếucósứcthìcũngkhôngcótiền.Làmmỹthuậttrướctiênlàphảicótiềnthìmớihayngayđược.Tuynhiênởnhữnghoàncảnhkhác,ngườihọasĩcótàinếuchứngminhđượctàinăngchocôngchúngthìcơhộicủaanhtasẽđến.Tạnganhchỉhợpvớiđồhọavàtranhthuốcnước,sơndầukhổnhỏ,làmthơnhìnhằng.Tranh,tượng,vănxuôithìcóthểnóiđếnsốlượng.Thơthìkhông.Thơchưngcấttừnỗiđaumàra.Ngườitavẫncóthểlàmthơkhôngphảitừnỗiđau.Nhưngđóchỉlàsựphôdiễnkỹthuậtngôntừvàquảngcáotìnhcảmnhưbánthuốcdạo...Nhữngbàithơhaycóthểnênđặtbàivịmàthờ.

Tôithậntrọngkhomlưng,đặtHoàngHữuxuốngtrướccánhcửacănphòngquấnxíchxeđạpkhóaViro.Phải,tôivừacõnganhlộiquamươngnướctướilúavàvượtlêncondốcđấtlênkhutậpthểgiáoviêndựngngược45độdư.Tôiđãcảmthấycáirùngmìnhbấtgiácbấtlựccủaanhtrướccondốc,nhưngcũngphảikhókhănlắmtôimớithuyếtphụcđượcanh.Cảmgiácvềtrọnglượngcơthểanhtrênlưngtôichỉnhưbórạhongnắnglâu,nhưngnhịpđậptráitimanhthìquằnquạinhưconchimbịnhốttronghộpgiấy.Mà,bấtcứlúcnàoconchimcũngcóthểngừngđậpcánhhoặchộpgiấysẽbịvỡoạcđểconchimthoátrabayđi...

Haianhemđangthởdốcthìaiđóđãkêuvángnhưloaphóngthanhphường:

-ÔimọingườiơichúHoàngHữulạibịđicấpcứurồi.Aiởgầnlạiđâymaucứungườimauđi...

Tứcthìngườiởđâuđótáotácdồnđếnvâylấyhaianhem.Nhưngkhihiểurathìaicũngxuýtxoa:

-Mayđấy,vìthấycóngườicõngcứngỡchúlạibịngất.TuầntrướcmàkhôngcóchúNguyễnĐàingủcùngcõngchạycấpcứuthìcũngnguyto...

HoàngHữucảmơnmọingườirồitầnngần:

-Khổthế,sốngbêncạnhnhữngngườitốtquácũngbịcáikhổlàluônluônphảimangơnmàkhôngthểtrả.Nhưngphảisốngcạnhngườixấuthìmìnhcũngdầndầntrởnênhằnhọc,cáugiậnvìbực.Thếlàmìnhcũngxấuđimộtphần...

Cănphòngđầuhồi,cánhgỗsơnlácâygiàphainắng,ládâysắndâykhôbạcphủkínngói.DãythứhailiềncondốclànơiởcủagiađìnhHoàngHữu.Mảnhvườntănggiatrướccửa,ràonantre,chằngbuộclốpxeđạphỏng.Raumuống,rauđay,raungót,ớt,mùngtơi.Và,haicâyđuđủ,mộtcaovóng,mộtthấptè,quảlúclỉu,láxơxác.HaicâyđuđủcứnhưthếđãđivàothơHoàngHữuvớivịngọtmátlànhdànhtặnghaicongáianh.

Khoảng20métvuông,kểcảphầnlấnratheomáitrướcmáisau,lànơiởvàmưucầuhạnhphúccủabốnconngười.Bếpthanquảbàng.Bếpđundầu.Chuồnggà.Bachiếcgiườngmột.Haigiườngkêliềnphíatrongsautấmvảisợihóahọc.Mộtgiườngkêngoàisátcửa.Mộtbàn,mộtghế.Bốnbóngđèntrònámkhói.ẢnhcháuTrang,cháuChitrongvòngtaybốmẹ.Bứctranh“Trăng”treoduynhấttrêntường.Toànthểlàgammàuxámthămthẳmtrắng,vầngtrăngmờmâyche,nhưngngườixemvẫncảmgiácđượcánhtrăngtrongsuốtubuồnchảytrànmặtđườngcáttrắnghunhútvềchânnúixa.

TrêngiásáchtậndụnggỗthôngbaobìhầunhưlànhữngtậpsáchđượcHoàngHữuvẽbìa.Bộ

NhàthờĐứcBàPa-ri.BộNhữngngườikhốnkhổ.RừngNga.Muốicủađất.Bônghồngvàng.VàbộtựtruyệncủaMaximeGorki...

Chẳngrõbằngcáchnàođótôicũnggiúpanhnấuxongbữacơmtối.Mọithứsựcmùidầu.Đậuránsơ.Raumuốngchợluộclẫnraungótvườn.Thêmmóncáchuồnkhônướngbọcláchuốinướngchay.Trênchiếcgiườngmột,chiếcchiếuquăngập,thủnggiữa,tôivàanhngồiđốinhauquamâmcơm.HoàngHữunhaitrệutrạonhưtheomộtmệnhlệnhnàođó.Từngcọngrau.Từnghạtcơmgạohẩmcõngbobo.Từngvụnđậurán,cákhôđượcanhnângniugắpcẩnthậnnhưđangdùngbúttỉađưalênmiệngvừanhaivừangẫmnghĩ.

Chốngđũalênthànhchiếcmâmnhômlâungàykhôngdùnglấmtấmchấmvếtsùi,HoàngHữungậmngùi:

-Tấtcảnhữnggìmìnhcóhômnay,từcáimâmnàyđếnviệclấyvợsinhconhếtthảyđềunhờvàobạnbè...

HồiđóđểlàmđámcướichoHoàngHữutạinhàvợởVĩnhYên,họasĩNguyễnĐài,nhàvănNguyễnHữuNhànđãđạpxexuốngcáchuyệnxinmuađượchơnchụcbaothuốcNhịThanh,haicânkẹo.MộtngườibạntênlàĐồnglàmbảovệởVănphòngChínhphủnhờngườiquenkiếmđượcchiếcthủlợntemphiếu,lễmễđạpxetừHàNộilên.BốđẻNguyễnĐài,làcụQuỳnhlúcđóđươngchứcPhóbíthưthịỦyVĩnhYênvềnhàriêngởlàngĐồiTamDươngbắtthêmhaicongà.TrungúynhàthơHữuThỉnhđạpxetừnúiĐanhragópmấycânbíđaotănggia,mộtcongàvàmấycângạonếpcáihoavàng.Tuyđãcólúcanhxótbạnkêutoáng“ChúngmàyhùnHoàngHữulấyvợđểchonóchếtsớmà!”thìNguyễnHữuNhànvặclại:“Thếôngkhôngđịnhchonóbiếtmùiđời,chếtmàvẫntraitânà?”Mộtđámcướimàphíanhàtraikhôngaidámởlạinhàgáiăncơmvìlothiếu.

HoàngHữuvàchịMinhđếnvớinhauquamaimốicủanhàthơNguyễnCảnhTuấn.AicũngphấpphỏnglochịMinhsẽkhôngchấpnhậnchànghọasĩốmyếu,đãmổtimxanhnhưtàuchuốidựng.Xemrachàngyêuđãnhiều,nhưngchỉmộtphíachàngthôi.ChịMinhvừagặpanhđãcảmmến.Bạnbèmừngvui,giụcphảilàmđámcướingay,đềphònggièmpha.Sauhơnnửathángchàngnànggặpnhautâmsự,khibịNguyễnHữuNhàncậtvấntìnhcảmđãpháttriểnđếnđâurồi,HoàngHữuđáp:

-ThìtôivẫnngồigầnMinhmộtkhoảngcáchrấtlịchsựmấygangtay.

CaoKhắcThùyngánngẩm:

-Mạgiàruộngngấucònphảicàybừagìnữamàkhôngánbinhbấtđộng.Phảihànhđộng,hànhđộngchođốiphươngkhôngkịptrởtaythìmớiđược.Khôngkhéohỏng...

NguyễnĐàisợbạncuốngliềnanủi:

-Thìcũngphảicóthờigian,choHữunótừtừnhậpcuộc...cácắncâurồi...

ThếrồihàngngàytrướckhiHoàngHữuđigặpngườiyêulạiđượcbanhânvậtkhảkínhnóitrênmởkhóatưvấn“chiếmlĩnhtìnhyêu”.NhàvănNguyễnHữuNhàntuykhônglănlộntìnhtrườngbaolăm,nhưnglạimáchnướcrấtcụthể:

-Đểtiếpcậnthìbướcđầutiênlàgiảvờphủibụitrênáo,trêntócnóđã.Sauthấynóimthìmớidấntiếpnhưnắmtay,ômvainóhiểukhông...nóimnữathìmớiđượcsờti...

ThếrồimộthômHoàngHữutrởvềnhảycẫnggiữasânHộihoanhỉthôngbáo:

-Thànhcôngrồi.Thànhcôngrựcrỡrồi...

Mọingườiđổdồnhỏithànhcôngđếnđộnào,HoàngHữuthìthầm:

-Tôiđãnắmđượctaynórồi...

Cườikhôngđặng,mắngkhôngxong.ÔngchủtịchHộiCaoKhắcThùylạichẹpmiệng:

-KiểunàythìphảivàinămHữumớichiếmlĩnhđượcBộtưlệnhtiềnphương,chưanóiđếnTổnghànhdinhtốicao...

Đêmđó,trênchiếcgiườngmộtHoàngHữunửabònửaquỳvẽxongchiếcbìasáchcóintruyệnngắnđầutiêncủatôi.Tập“Phấnthôngbay”.Màubìachínhlàmàuláthôngnon,vànhữngchấmnâu,tựacánhchimtựaphấnhoa,chữngayngắn.Nửathángsau,bảnthảotậpthơ“Ngưỡngcửamàuxanh”,donhàthơHữuThỉnhnhuậnsắc,biêntậpkỳcông,đặttêncũngđượcHoàngHữuvẽbìatrênchiếcgiườngmột.HọasĩđãlấytứtừcâuthơcủaHữuThỉnhgàivàochomộtbàithơcủamộttácgiảchiếnsĩ:Tráitimhátkhitôithànhchiếnsĩđểvẽchiếckhóanhạcchỉvớihaimàuxanhsángvàtímhoamuatrênnềntrắngtrongtrẻo.

MỗibìavẽxongHoàngHữulạichépthêmmộtbảncấttrongcáihòmtôn.Mộtchiếchòmchậtcứngnhữngphiênbảnbìasách.

GubìacủaHoàngHữu,đơngiảnđượmsangtrọnglịchlãmcổđiển,nhưngbaogiờcũngtoátracáiutrầmnhiềudaydứtbănkhoăn.Đêmđó,tôinằmngủcạnhanhởhaichiếcgiườngmột

ghépđôi.Mườilăm,haimươiphútlàanhlạimêmụuúgọitênmộtngườinàođó.Lúcthìtênvợ,têncon,tênbạnvàmộtcáitênvầnDlạhoặctôichưangheanhnhắcđếnbaogiờ.Sauthìtôibiếtđólàmộtngườithiếuphụvôcùngquantrọngtrongsángtáccủaanh.

RạngngàythìhọasĩNguyễnĐàivànhàthơHoàngQuýgõcửamangtheocảhơirừnggiàThànhSơn.Haingườimangghitavàmộtquảtimlợntươiròngbọcgiấybáo.NguyễnĐàivơcủivụngiấybáonấucháotimlợn.HoàngQuýngồibúng,gõghitahátngaybênđầugiườngHoàngHữu.Chưarõmặtngườimàcănphòngđãbaonhiêukhóicay.

Khisáchratôiđượclệnhmangnhuậnbútđếntrảchoanh.Sốtiềnkhôngnhớrõlàbaonhiêu,nhưngtrungtáPhạmQuếDươngđãlệnhchotàivụđơnvịphảitrảvượtkhung.LạlùngHoàngHữudứtkhoátquayđikhôngđụngđếnchiếcphongbìnhuậnbútvànóirằng:

-Anhđauyếukhôngđónggópđượcgìnhiều.Bộđộimìnhcũngđangkhổanhkhôngnhậnđâu.

Cũngchẳngainhưtôi,khôngnàiépanhmàthinthítmangvềtrảlạitàivụ.

Đãkhôngnhậntiềnanhlạibìnhthêm:

-Cáitên“Phấnthôngbay”và“Ngưỡngcửamàuxanh”ngheđượcđấy.Bộđộimáulửathìcàngcầnsựbaybổngmơmàng.Cáimềmnângchocáicứngđượccứnghơn.

ThờigiandựtrạiviếtcủaHộiVHNTVĩnhPhúởViệtTrì,cứnhưcósứchútnàođókéotôiđếnvớianhởTrungtâmcấpcứuhàngngày.Hômđóchủnhật,anhngồitrêngiường,trongtaynângniuláthưgấpsáunhỏnhưbàntaycontrẻ.Láthưkhôngcótênngườigửiđềngày20-6-73,nghĩalàđếnthờiđiểmđóHoàngHữuđãnhậnđượcbảynăm.

BàithơdothiếuphụtênDtặngHoàngHữu,làcúhíchtạonênmạchcảmtrongtuyệtphẩmvĩnhcửu“Hainửavầngtrăng”:Chữdêhoa(D)nhưvầngtrăngsẻnửa/Tênanhnhưnửatrăngmờtỏ/Aibỏquênlặnglẽsángbêntrời...

VềcôngtácởVĩnhPhú,anhemtrêulàhữudũngvômưunênanhlấybútdanhlàHoàngHữu.TênbốmẹđặtanhlàNguyễnHữuDũng.Tênngườithiếuphụtrongthơcũngbắtđầubằngchữdêhoa(D).Hainửachữdêhoa(D)ghéplạithìthànhvầngtrăngtròn.Vậymàhainửavầngtrăngmãimãivẫnlàhainửaxacách.

Saukhianhmất,nhâncócuộcthithơởbáoVănNghệ,CaoKhắcThùy,NguyễnHữuNhàn,NguyễnĐàiliềngửiĐăngBảyvàPhạmTiếnDuậtmộtsốdicảothơcủaanhtrongđócó“Hainửavầngtrăng”thamdự.Kếtquảrasaothìmọingườiyêuthơđềubiết.Hàngngànngười

thuộcvàchépbàithơđóvàosổtay.Vàbâygiờthìbàithơđóvẫnchẳnghềphainhạtsựlàmngườitađauvềhạnhphúcvàtìnhyêuđôilứa...

ĐếntậnlúcsắpkếtthúcsốphậnHoàngHữuvẫnthổnthứcsống.VàcũngnămấyHoàngHữubỗngmêvậtvãmộtthiếunữhọcTrunghọcNghệthuật,chịM.H.Chịcógiọngnữtrungmượtấmsangtrọng,mặthiền,ngườiđẹpmặnmà.

Suốtcảthángròng,hômnàocũngvậykhôngNguyễnĐài,thìtôihoặcNguyễnHữuNhànđèoxeđạpđưaHoàngHữulầntìmvàochỗtrườngnghệthuậtsơtánấyngắmngườiđẹpmươiphút.Trongđờikhôngítlầnanhđãyêumộtđầuđòngánh.NhưngchịM.Hđãcóngườiyêu.Cảbaliênlạcviênđềubiếtđiềuấy,chỉcóHoàngHữulàkhông.BởichúngtôikhôngainỡnóiravàcảchịM.Hcũngkhôngdámtừchốiquyếtliệttìnhcảmcủaanhdànhchochị.Chịquádịudàng.CònHoàngHữuthìquáchânthànhsimênhưcậuhọctròmườilăm.Haingườigiữmộtkhoảngcáchnhấtđịnhmàngắmnhausuông.

Đểlàmlevớingườiđẹp,HoàngHữuđãđềnghịtôiđổichoanhchiếcáosơmivảiBaLanmàuhạtdẻmặcchokhungdángvữngchắc,đầyđặnhơn.VàkhôngngờtấmảnhcuốicùngdoVânTrangchụpchoanh,lạilàchiếcáobộđộiấy,trênvecóđínhbốnmócchỉđểcàiquânhàm,khônglâusauđólạingayngắnđiđầuxetanganh!

Thờigiannàyanhviếttruyệnngắn“Dướichânnúicũ”vàbàithơ“Khóiấm”.HaitácphẩmnàyHoàngHữuđềuđềtặngM.H.Trongbài“Khóiấm”cónhữngcâunhưlàđiềmbáo:TráitimđậpgiữaphậpphồnglaucỏhoặcAnhtrởlạitìmvềnơigiôngdàingọngió/Đểsắcmàuđiềmtĩnhtrướcnhàem.

Cũnglạ,bấtcứaidùcómáuvănnghệhaykhônghễgặpHoàngHữuđềutựnhiênquýmếnanhvàcũngđượcanhyêuquýnhưmộtlẽtựnhiên.HoàngHữulàngườikhôngcókẻthùghéttrongthếgiớiconngười.Và,anhcũngkhôngcókhảnăngthùghétbấtcứmộtai,theobiênđộngữnghĩarộngnhất.ThùghétHoàngHữucólẽlànghiệtbệnh-làsốphận.Không,tôinghĩlàsốphậncaynghiệtvớianh.Anhđãđihết,vắtkiệthếtcáimàsốphậnđãưuáidànhchonhiềuhơnngườikhác,đólàtàinăng.Hơnaikhácanhbiếttrướccáikếtcụcsẽđếnvớimìnhbấtngờvềkhoảnhkhắc,trongquỹthờigianđãđượcgiáosưTônThấtTùng,ngườitrựctiếpmổtimchoanhthôngbáo.Vàanhđãcóđủngộthấuđáolẽđờitiếtkiệmtừnggiâyphútđượcsốngcủamìnhtrêntráiđấtbằngcáchlàmsaochonóđượcdùngcóhiệuquảnhất.

Tronglầntôidìuanhđidạotrênconđườngcỏlauvàsimmuadọcđườngtàuhỏa,nhìnlauxámlayđộngbênnhữngnấmmộnépdướirừngtrámđen,HoàngHữuthởdốchướngvàotôi

mỉmcười:

-Chỉkhinàoconngườiđượcấnđịnhtrướcthờigiancụthểvềcáichết,thìmớitựthứctỉnhđượcgiátrịthựcsựcủasựsống.Ngườitasẽdốcsứclàmviệcvàsốngchocóýnghĩađếngiâyphútcuốicùng...Chỉtiếcrằngnhữngngườikhỏemạnhđôikhicónghĩđếnđiềuấy,nhưngđóchỉlànhữnghạtmưarơitrênlásen...

Tạisaolạilàmưarơitrênlásen,thưaanh?

Tháng5năm2007

HồngThanhQuang-KẻthànhthậttrongmỗigươngmặtKiarồi,chiếcFord-EscapeviệtdãđennhóiômcuabaybướmrồiđứngkhựngdướitàngcâylộcvừngnhàhàngquáncábờsôngThao.

NhàthơHồngThanhQuangbướcxuốngnhưmộtsựkhácthườngnàođấytrướcconmắtđôngđảokháchthậpphươngqualạimiềnĐấtTổđãchọnđịachỉẩmthực.Mộtngườicủacôngchúngquenthân,thườngthấytrênmànhìnhnhưngcáchbiệtởtiềmthứcmỗicánhân,bỗngdưngthấyhiệndiệnbằngxươngthịtgiữađámđôngnêncũnggâykhôngítngỡngàngnơithựckhách.

Vầngtránxòalọntócxoăn.Điềmtĩnh,nhưngẩnchứakhoảngphấpphỏng.Cặpkínhcậngócmắtvuông,quenthuộc.Cáinhìnchậm,hơilơngơtrướcvùngnhòasáng.Sảibướcdài,dứtkhoát.Quânphụcinnếpnhàuđườngxa.Quânhàmđạitácônganchóilói.ĐâuđócònmộtHồngThanhQuangtrongbộđồsẫmmàu,lángmượtdướiánhđènsânkhấu,khôngkémphầntrangnghiêm.

Bạnđọcyêuquýcótinkhông,chínhgãHồngThanhQuangđạomạoấy,đãtỏbày:“Quảthậttôihaykhóc,rấtdễmủilòngvàkhôngxấuhổvềđiềuđó,tuyrằngđấylàđiểmyếucủatôi…Thựcsựtôilàngườihaytủithânvàhaykhóc…Nhưngđừngnghĩnhưthếlàtôimềmyếu.Tôirấtmuốngiúpngườikhác,tôicóthểbịảotưởngvềmìnhnhưngtôicónhữngmaymắnthiênphúvàvìthếtôimuốnsửdụngưuthếcủamình,khôngmuốn“ăngian”cáigìcả,khôngmuốnlấykhôngcủaaicáigìcả.”

TừgãcôngtửbộtHàNộitrởthànhsinhviênquânsựmêthơ,làmthơ,rồidịchthơ.Vàyêu.Hàohoavàlãngtử.HaitốchấtấygiằngcotrongHồngThanhQuang,tùylúcmàphátlộ.

Mộthìnhảnhhoànhảochotuổitrẻmớiyêutìmkiếmthầntượng.Mộtngườiđànôngthànhđạtđángtinchonhữngthiếuphụđatìnhtrongnhữnggiấcmơnửađêmvềsángmùathu.

KhihẹnbốnmươiphútthìcólẽlàcuộchẹncủanhàthơchứkhôngphảicủanhàbáoHồngThanhQuang.Bởibốnmươiphútđãđànhồithànhtámmươiphút.Nhansắctrungdunàođóníuáonhàthơ?Haycậusinhviênbáochíthựctậpcầnxinmộtvàilờikhuyênvềnghềđãchiếmmấtcủatôibốnmươiphútdôidư?Cũngthuộctínhtrongmộtconngười,thuộctínhnày

thìđượcngườiđờidễdàngchấpnhận,thuộctínhkiathìkhông.

TrườnghợpHồngThanhQuangthìkhónhậnrathuộctínhnàonổitrộiđặctrưngnhấtcủamộtnghệsĩtàihoa,hàohoavàquảnggiao.Kỹsưđiệntử,dịchgiả,nhàthơ,nhàbáo(QuânđộivàCôngan)nhà…MC…Nhắmmắtlại,tôihìnhdungkhiđãngồixuốngvớinhauthì,HồngThanhQuang,dùcómanggươngmặtnàocũngvẫnlàngườibạnnhậuthậtthàsẵnsàngcụnglytớilíuríu...

RượuvodkaDenmarkngâmlạnh.Cáchiênnướng.Cálănghấp.Rautươinhiềubiếcmắt.VàbuồntênhmùathubênsôngThao.Chọnchiếcbànkínđáotrongngôilầunổibiệtlậpgiữahồ,tôinghĩsẽcóbuổitốiđốiẩmriêngtưvớiHồngThanhQuang.

Vănnhân,báogiớitrongthiênhạbiếtnhaucả,nhưngđểngồiđượcvớinhauthìcũngkhôngbaonhiêuchomỗicáitôi.Dùsao,cảtôivàgãcũngđãởcáituổinóichuyệngìcũngđược,khôngnóichuyệngìcũngđược.Cáigìcũngcóthểtrởthànhcơncớhoặckhông.

Khôngđơngiảnđếnsơsài,nhưngcũngkhôngnhiềuthờigianđểbàyvẽkệchcỡm.GãkhôngnóilàđiđâuquaViệtTrì.Vàtôicũngchẳngquantâmđếncáiviệcđiđâuhaykhôngđiđâucủagã.Thờibuổinày,ngangcửagọinhaumộttiếngđãlàcốnhân.

Huốnghồ,gãlàmộtkẻuốngthăngđếnghếngồicũngsaygẫychân.Caohứnggãđọcthơngườikháclàulàu,cònthơmìnhthìchỉbiếtgãiđầuxòetay...quên.Và...yêu.Aitrongthếhệchúngtôiđãcónhữnggiaithoạisắpthànhhuyềnthoạinhưgãchưa?

Ngảngườitrongánhchiềutrungduloangmặtnước,gươngmặtbấtđộng,HồngThanhQuangbấtchợtthiếpđi,vaitrĩu,đầungoẹoxuống.Nhữngnếpnhănđuôimắt,quanhcổđãkẻchỉtànnhẫn.Cómộtáplựcnàođóthườngtrực,nóngnảy,hốithúcgã.Nhưngtôicảmnhậnđókhôngphảilàcôngviệcbáochí,haynàngthơnhõngnhẽo.Màđơngiảnlàgã,làchínhHồngThanhQuang.Gãphảiluôntựcânbằngvớichínhgã.

Thìrathếhệchúngtôiđãbắtđầugià.Tựtôithấymìnhgià,thấygãtócbạccònđếmđượcsợi,đãtừngđượcmộtthếhệcoilàbiểutượnghysinhvìtìnhyêumộtthuởcũngđangmỏirờisaungàyđườngxacôngvụ.Vậymàaiđóvẫnbảochúngtôitrẻlàsao?Không,tôisẽgiàtheođúngcách,nhưngHồngThanhQuang,trongconmắtngườiđờithìmãimãilàgãbamươiphongtrầnlínhtrángmàvẫntrailơ.Chẳngcóngườihâmmộnàolạimuốnthầntượngtronghìnhảnhmộtngườilọmkhọm.

Tiếpviênbướcvào,ngườibạnđồnghànhcủagãliềngiơtayngănlại.

Nhưnggãđãkịpnhỏmdậynhưchưahềthiếpđi.Xốccổáo,khoáttayphóngkhoáng,gãlêntiếng.Kỳ,gãsởhữuchấtgiọngbènbẹtnhưđộngcơmáybaytrựcthăngkhibayquacáctòanhàcaotầng,thoạtnghethìcứnhưbịchọcvàotai,vậymàhấpdẫn.Tôichưakhinàocócảmtìnhvớigiọngnóicủagãnhưnghễgãnóilàphảingheđếnhết.Màđâuphảiriêngtôinghe,vôvànkhángiảcảnướcđãtừngchămchúnghegã.

Tạisaonhỉ?Khônglầnnàonghegãmàtôikhôngtìmcáchgiảithíchchomình.Phải,sựchânthànhđếnbộctrựctrongmỗiâmtiếtcộnghưởngquagiọngnóivớiâmcữâmlượngđặctrưngHồngThanhQuangkhiếntôiquênđicáivỏbọcâmthanhđểcảmnhậncáitìnhtừmỗicâuchữđượcvốnvănhóadàydặnlàmchủtrongmọichươngtrìnhtruyềnhìnhtrựctiếphoặcgiántiếp.

ChínhvẻtựtinvàlịchlãmấytạonênmộtnétduyênkhócưỡngcủaMCđậmcátính:Sựtựnhiênvàvănhóahòanhuyễn.Gãđãápđặtđược“luậtchơi”củariêngmìnhđểchiphốicảmxúckhángiả.

Hìnhnhưtrướcgãbaogiờtôicũnglàkhángiảlặnglẽsuyxét.Trongcuộcrượunày,chắccũngkhôngthểkhác.Ngồiliềnbêngã,dùđốithoạivớitôi,nhưnggãvẫnđưatayvềphíatrướcnhưđangchoànglấyngườingồitrướcmặtthântình.Ánhmắtđiềmtĩnhtrôngchờmộtsựđốithoạicởimởđangnhìnthẳng,nhưnhìnvàoốngkínhcamera.

Mỗilầngãchạyrangoàingheđiệnthoại,khôngkhíbàntiệcliềnxẹpnhưchiếcbánhmìgiacôngbịbópchặt.Thếđấy,ngoàicátínhmạnh,gãcòncócáiduyênsânkhấutrờicho.

Bỗngtiếpviênlạilễphép:

-Thưa…thưanhàMCHồngThanhQuang,cóngườinhàmuốngặpạ.

Độngtháichợtngừng.Mọingườingơngơ.Riênggãbìnhthảnrótrượu.Cóvẻnhưgãđãquenvớinhữngcảnhhuốngtươngtự.Khônghiểusaotôibỗnglinhcảm,sắpbướcvàosẽlàmộtnhansắc:

-Anh…Quang…HồngThanhQuang…anhcònnhớemkhông?

Tầnngầnlàmộtthiếunữtócánhnâu,môiđỏgiọnghoenướt,nửamuốntiếnlạigầnnửađịnhquaylui.Thoángnétcười,gãtrịnhtrọngđứngdậy,kéoghếmờilịchlãm:

-Hiệnthìanhkhôngnhớ.Nhưng…mờiemngồivànóichuyệnthìchắcanhsẽnhớra…

Mộtcửchỉvàmộtcâunóikèmcốcnướclạnh,tíchtắcgãđãgiànhchủđộng.Mọingườithởphào.MộtcôgiáodạyVăn,dẫnhọctròđithămĐềnHùngvàAntoànkhuTuyênQuang.

-BốemlàsĩquancùngđơnvịanhvàchúĐắcSinh.Emvẫngiữđĩanhạc“TiếnghátLêDung”cócảchữkýcủaanhvàchịấy.Ngaylúcanhbướcxuốngxe,emđãnhậnngayra...

…Càngxuốngđèoanhcàngnhớemhơn

Nhớthịxãôinhiềuvôchừngdốc

Quãngđờivangtiếngcười,quãngđờiđầynướcmắt

Anhlàmsaosốngđượcđếnhailần

Rátmặtđườnggiórítbướclongđong

Tiếnggìthếtheoanhdadiếtđuổi

Thờitraitrẻhaylờiemkhảngọi

Màcàngxuốngđèoanhcàngnhớemhơn

Látcắthồicố.Gãngẩnngơ.Tôicũngbùingùi.Chữtìnhgãgieotrongthiênhạ,chínhgãcũngchẳngđoánđượccóbaonhiêuphiênbản.

Giọngđọcthơcủacôgiáotrẻẩnức,thổnthức.Cơncớnàođó,côđãhóathânthànhngườithiếunữPleikunơiđỉnhđèoAnKhêmãidõitheochàngthơtrẻxanháolínhrờicaonguyênTrungphầnmộtngàytànhoadãquỳ.

LâunaytôivẫntưởngthơHồngThanhQuangphảiquagiọngđọccủaHồngThanhQuangthìngườinghemớicảmnhậnđủsắcthái,cungbậccủathơ.Bởi:“Tôilàmthơkhôngbaogiờlàvìphụnữđẹpcả.Cũngkhôngbaogiờvìaiđónổitiếng...Tôilàmthơvìtìnhyêuxuấthiệnởtrongtôi...”

Nhưngnghecôgiáođọc,tôinghĩkháchơn.

ThơHồngThanhQuangluôncótrựccảmđươngđại.Dùnhữngbàithơxuấthiệnmườimấynămtrướctabịthuyếtphụcbởitìnhcảmthănghoacủagã,haynhữngbàithơvừamớibuôngtaythìlạicócảmgiácnhưlàđãnămmươinămtuổi.Nóithơgãcáchtâncũngđược,màquykếtthơtruyềnthốngcũngcóvẻxuôixuôi.

Dùthơtruyềnthốnghaythơtựdo,chấtthơtrữtìnhâmvangnhờâmtiếtgấpgápvàhìnhảnhbiểucảm,giàunhạctính,kháiquátkèmtheochitiếtđốichiếu,cótácdụngbổsungnhau,nhưngvẫnrunthầmdaydứtcảmxúccủachủthểtrữtìnhtrongmỗicảnhhuống.CáitàidịbiệtcủathơHồngThanhQuangởnghệthuật:Sửdụngnhững“câuchữtolớnvàthôngthường”,vớingườikhácnontayhoặcthiếunhiệthuyếtthìchúngtrởnênsáorỗng,trơlì.NhưngquaHồngThanhQuangthìchúngtrởnênsangtrọng,tinhtế,vàcháybỏngsựchânthành.Phảichăngchínhsựhẫnghụtcủatráitimgãđãlàmnênbíquyếtấy?Xinđượcdẫnnhữngcâuthơbấtkỳtrongnhữngbàithơbấtkỳ:

...Ngủ,anhkhôngdámvìlo

Lỡemởgiữagiấcmơkhôngvề…

---

...Muốnmấtgìthìmất

Chỉcầngặpngườithương…

---

...Nhữnglờithềthốtnhưsông

Tanvàobiểncảmênhmôngvôchừng…

---

...Giờikhôngchomộtđờichung,

Mộtđêmsốngđếntậncùng,đủchăng...

---

...Giờthìchẳngthểaingănnổi

Ngọnlửakiathiêuđốtcảthiênđàng…

---

...Nếuhạnhphúcchonhau

Luậttrờitacũngsửa.

---

...Nơingửamặtnhìngiờinhưchósói

Anhtrulênmãimộttênngười…

...Bấtngờtoánhọctròtrunghọcphổthôngnhaođếnnhămnhămmáyảnh,thậpthòsặcsỡnhữngcuốnvởmởsẵnxinchữký,xinchụpảnhcùngHồngThanhQuang.

Gãnhìntôinhưcóýnóirằngsựchenngangsẽquanhanh.

Khôngcòncáchnàokhác,gãphảitươicườihếtcỡmàký,mànghiêngngườingảđầutạodángchụpảnh.

CaohứngcôgiáocònđịnhhátmộtbàimàLêDungthườnghát.Cũngmayvừalúctrưởngđoàncủacôchongườivàogọiraxe.Gãnhìntheocôgiáo,xaxôi…

-ỞĐấtTổ-tôimangơnmộtngười-nhàbáoĐắcSinh,TổngbiêntậpbáoPhúThọmớinhậnsổhưu.Nhữngnămtámmươi,anhpháthiệnratôiởTâyNguyênvàkéotôikhỏibộphậnkỹthuậtlêntờbáocủaQuânđoàn.Tôiđãthậthạnhphúc.Kểtừđóđếnnay,tôiluônđượclàmcôngviệcmàtôiyêuthích.Vàrồi…congáiĐắcSinhlạitrởthànhlứahọctròbáochícủatôi…

Tôibiết,vớiôngĐắcSinh-ngườithầybáochíđầutiênấythìlúcnàogãcũngtrântrọngnhưlàviênđálátmóngcủangôinhàgãđangsốngvàtiếptụcxâydựng,tôđiểmnhiềumàusắc.

Ngỡđãđượcyênchuyện,aingờvừaxongnạnchữkýchụpảnhthìlữnglững,đỏgaymộtôngđạitábộđộixáchcổchaiChivaskhàkhàxôngtới:

-NàoHồngThanhQuang!Hômnaytôiphảiuốngvớingườinổitiếng…

LíulômộttràngtiếngNgavàmộtđộngtácchàoduyêndángtrênsânkhấu,kiểucáchHồngThanhQuang.Vỗtay.VịđạitáhàohứngưỡnngựclấyhơitrìnhdiễnluônmộttríchđoạnnhạckịchquenthuộccủaNSNDLêDung.Chóivàphô,nhưnggiọnganhtakhỏenhưđộngcơxetăng.Khôngđểchochúngtôikịptánthưởnghaythơờ,vịđạitáđãòngọcdốcchaiChivasracáicốcuốngnướclọc.Khậtkhưỡnganhtagiơcaocốcrượu:

-HồngThanhQuangởtrongquânđộinổitiếngcònhơncảanhhùng.Thơtìnhvềnỗilònglínhcựchay.Lạichinhphụcđược“cứđiểmkiêncốnhất”:CâysolonữcaosốmộtthếkỷXXcủaâmnhạcthínhphòngViệt.Lúcsangcônganlàmbáothìkhiếntôituầnnào,thángnàocũngphảibỏtiềnmua.VậyhômnaymàkhônguốngcạnvớitôichainàythìkhôngnhữngHồngThanh

Quangphụmộttấmlòngmàcònmuôntấmlòngởphíasautôinữa…

Ngồichếtgí,tôilosợnhìncốcrượu.Thoángnhưcónụcười,trêngươngmặtvốnnhiềucảmxúc,gã“bật”nhẹnhàng:

-Rấtcảmơnanhđãchiếucốvìtấtcả.Trướckhiuốngvớianhthìphảinóirõ:AnhnóibỏtiềnramuabáoCônganNhândânvàAnninhThếgiớilàvìtôithìtôikhôngdámnhận.Mộttờbáobấtkỳ“đứngđược”tronglòngbạnđọc,trướchếtphụthuộcvàotàithaolượccủaTổngBiêntập,saumớiđếnchuỗiphụtágiúpviệcgiỏinghề,biếtsángtạoýtưởngcủacấptrên…

Tôithầmnghĩ,gã“đá”thật,ngaycảlúcuốngrượuvẫnkhôngbịcáitôichelấpmàquênbảovệmàucờsắcáochocảtờbáo.Nếuởđịavịgã,chắctôiđãchặclưỡichoqua.

Ngườitanhậnxétgãlàmộttrongnhữngnhàbáoxuấtsắccủathếhệcũnglàđươngnhiên.

TrongvaiMChayngườiđiphỏngvấn,gãluônxuấtpháttừvịtrí“đồngminh”.Cái“đồngminh”ấyvàvịtrínàyluônbiếnhóa.Gãđưaranhữnglờibànlêthê.Nêunhữngcâutánthưởng,đưađàngắnngủn.Nhưngtấtcảchỉlàthủthuậtcủathểloạibáochítươngtáchướngtớivấnđềcầnphảigiảiquyết.

Tàibáochícủagãthểhiệnrõdấuấncátínhlàbiếtgợimởvấnđềbáochímộtcáchdânchủ,hiệnđạivànhânvănthôngqualuậnbànchứkhôngxoayxỏabắtbẻ,dồn“đốitác”vàothếbítheocáchthôngthường.

-Ôngcónghĩmìnhlàmộtnhàbáogiỏi?

-Cónhữnglúctôilànhàbáonhưvậyvàngượclại…

-Baonhiêuphầntrăm“nhưvậy”vàbaonhiêuphầntrăm“ngượclại”?

-Ôngơi,chắcchắnphầntrăm“nhưvậy”phảichiếmlượngápđảo.NếukhôngTổngBiêntậpvàbạnđọcđãchẳngđểchotôiyên.Nghềbáolànghềnghiệtngã,nóvắtkiệtsứclực,trítuệmỗilầntácnghiệp.Chẳnglầnnàogiốnglầnnào.Nólàmmớiđiềucũ.Việcmàcũthìphảiđượcnhìnmới.Cònsựkiệnmới100%thìcũngđồngnghĩathửthách100%sựnhạycảm,100%kinhnghiệm,100%bảnlĩnh…

Hừ,riêngcáibảnlĩnhngồinhưbịxíchtrongphòngtìmýtưởnghoặcđọcbàivởcủamấytờbáongàynốingàycũngđángđểtôisởngai.Gọiđiệnbấtkỳlúcnàocũngthấygãxưngđangởcơquan.Lìnhưchiếcđelòrèn.

Khôngítlầntrongcáccuộctaongộbạnvănchương,aiđóvôtìnhnhắcđếnvấnđềnhạycảmnàođóchothêmđậmvịrượu,gãphẩytayđànghoàngvàhơiquárànhmạch:

-Xinlỗicácông,chuyểnđềtàiđượckhông?Bổnphậnvàcôngviệccủatôikhôngchophéptôibànluậnnhữngvấnđềnày.Nếutôithamgiabànluậnthìquábấtnhẫnvớinhữnggìtôiđangcóhiệntại.Bànhaykhôngbànnhữngchuyệntrênthìcũngkhôngảnhhưởnggìđếnsựchúngtatrọngquýnhau…

Aiđókhóchịuthìgãlặnglẽcầmlyrượu,đứngdậy.Điềuđơngiảnnàykhôngphảiaiởvịthếtươngtựnhưgãcũngcóthếhànhxử.Họsẽdấpdínhchịutrận,rồisautancuộcnhậumớinhắnnhetráchkhéo.Đơngiảnvàdứtkhoátkiểuđànôngvớinhau.Đócũnglàđiềuđángnểtrọngởgã.

Mộtlầncùnggãđánhxelòngvòngtoátmồhôisuốtmấyconphốtìmquáncafécóchỗđỗôtô.BỗnggãnghiêmtúctrongsựbồngbềnhgiảmchấncủachiếcEscape:

-Tôichỉđượcmongđitùmấynămôngạ.Tôithèmcáicảmgiácởtùđểlàmthơ.Nhưngkhổnỗikhôngaichotôiđitùcả.Ôngcótinlàtôithèmcáicảmgiácấykhôngnhỉ?

Hơichoángvìsựdởhơi,ngâyngôthậtlòngđếnbuồncườicủagã,nhưngtôitin.Tinvàolẽtựnhiênbảnnăngnghệsĩcủagãvàcủachínhtôi.Khôngtinmộtngườiđànôngđãhysinhcảmộttuổitrẻvìtìnhyêuvớingườinghệsĩtàisắcthìcòntinaiđây.Sựcảmthôngvàchiasẻcótínhthuầntúyđồngloại.Chínhtôicũngcólúctưởngvậy,chỉcóđiềukhôngdámmạnhmiệngthừanhậnnhưgã.

Nhưlàtôiđãtừngtingã,kẻđặtcảtươnglaitraitrẻdướichânngườithiếuphụđađoanvàtàinăng,chỉvìtráitimgãđãyêu…

Yêunhưlaoxuốngdòngnướcxoáy,

Giữatrờirơikhôngchịumởdù…

NgườitacònnhắcchuyệnmộtlưuhọcsinhquânsựgiữamùađôngNgaômhoahồngđứngsuốtđêmsuýthóabăngtrướccửaphòngnữdanhcađó,khichịtừViệtNamsangbiểudiễn:

…Tôiđãyêunhưchếtlàhạnhphúc

Tôiđãquênmìnhchỉđểnghĩvềem…

Vôtìnhgãvàthơtìnhcủagãđãtrởthànhmộttínđiềubiểutượnghysinhtoàntriệtchotình

yêucủacácsinhviên,họcsinhtruyềntụngđếntậnbâygiờ.

Tôitinlịchsửvănhọc,âmnhạc,báochíViệtsaunày,nếunhưnhắcđếncácnhânvậtcủamìnhthìkhôngthểkhôngdànhchoHồngThanhQuang-LêDungítdòngvềtìnhyêucủahọ.

Bâygiờchuyệntìnhcũđãphai,nửathuộcvềngườithiêncổ,nhưngnhữngđồnđoánxungquanhcặptraitàigáisắcchắcchẳngbiếtkhinàodừnglắng.HồngThanhQuangđãphảiđánhđổiđaukhổcủacảngườiruộtthịtvàsựgiàyvòtấtyếutựthânđểcótìnhyêuấy.Vàtươngđồng,NSNDLêDungđểthuậnnhịptráitimcũngkhôngtránhkhỏinhữngchịuđựng.Cảhaicùnghysinhchonhauvàcùngđượcnhậntừnhau.

Đây,lờiHồngThanhQuang,khinhìnngườixưa:

“LêDunghátrấthay.Vàhơnthế,đólàmộtnghệsĩđúngnghĩanhất...Sốngtheokiểutựđốtmìnhvàđốtđờimìnhđểlàmấmxungquanh.Làmnhữngđiềuthiệtthòichomìnhđểchoxungquanhthêmmộtphút,thêmmộtgiâytinhạnhphúclàcóthậtvàsựtửtếcủangườinghệsĩlàcóthật”.

Sốphậnđãmỉmcườivớingườicótấmlòng.Bướctiếpnhịptìnhyêu,giờHồngThanhQuangcómộtgiađìnhtheođúngnghĩahoànhảo:Vợtàisắc,cócongáivàcontraichohaibênôngbànộingoạibếẵm.

…Viênđạitáquânđộiấncốcrượuvàotaytôithúcđếnlượt.Tôinhưtỉnhcơnmơ.Lạixoayvòngcốcrượu.Tôibịvạlâycáisựnổitiếngcủagã.KhôngkhéocảnhàhàngồnĩnàysẽđổxôđếnchuốcrượuHồngThanhQuang.Trongkhônggiantỉnhlẻ,ngườitadễhòađồng.Vẫnnhữngconngườikia,nếugặpgãởHàNộichưachắcđãsấnđếngặpgỡchúctụng.Âutỉnhlẻcũnglàmộtcáicớ,mộtgócnhìnkhácvềbèbạn…

Vớitôi,gãđãthànhthật.Sựthànhthậttrongbốirối,vìgãnhưluôntựhỏi:Mìnhthànhthậtnhưthếđãđủchưanhỉ?Gãthànhthậttrongmọimặtcủađờisốngmàgãgópmặt.Dùđôilúctôingỡgãmâuthuẫnvớichínhgã.Nhưngkhông,gãmâuthuẫn,làđểgãđitìmgã.Mộtđiểmchuẩn.

Thànhthậttrongmâuthuẫncủachínhgãtừngtrạngtháitìnhcảm,từngkhoảnhkhắccũngluônđượcđiềuchỉnh.Cuộcsốngchẳngbaorànhrẽ.Đờingườicũngvậy,luôncókhúcquanhđâuđótrướcmặt.NhưngchínhvìthếmàHồngThanhQuang,luônphảitựphânđịnhchứcphậntrongvâytỏacủanhịpđậptráitim.Trongcácđốithoại,ngaycảnhữngchuyệnriêngtư,nhiềungườisẽngạingầnhoặcgiấunhẹm,thìgãtựtinthúnhận.Chínhvìsựthúnhậnmàgãcó

sứcmạnh.

Viênđạitáquânđộiquaylưng,chúngtôivừanângđũathìthậpthòbácbảovệcủanhàhàng,trongbộđồngphụcnhuômnhuômmàutrứngsáo,taycầmcuốnsáchvềPutincậprập:

-Lỗiphépcácanhcácbác,tôichỉphiềnanhHồngThanhQuangmộtchữkývàocuốnsáchnày.ĐâylàcuốnsáchcủaHộicựuchiếnbinhphường,tôilàChiHộitrưởng…

Đangchiêunướclọcchữalửa,gãtươicườiđónđỡfancủamình.May,tôikhônglàHồngThanhQuangvàcũngthậtkhôngmaytôikhôngphảilàHồngThanhQuang.Hóaralàmngườinổitiếngthờihiệnđạilàluônphảiđitrênsợidâycănggiữahaibờvựccủatrạngtháiriêngtưvàcôngcộng.Tôiđãtừngthèmsựnổitiếng.Vàbâygiờ,trongchừngmựcnàođóvẫngiậtnảymìnhsaumộtđêmtôibỗngnổitiếngthật.Làmngườinổitiếngsungsướngnhưthếnàonhỉ?

Haytôiđãgiốnggãtrongsựtựmâuthuẫn.Gãmâuthuẫnnhưngđểtìmrađiểmthốngnhấttrongsứcmạnhbảnthể.Cứylàgãcónhữngngănkéoriêngbiệt,cấtgiữtừngkhuônmặtriêng,khuônmặtnàocũnglàgã,vàtấtcảcáckhuônmặttrongngănkéocũnglàgã.

Điệuđàng,giơcaongóntrỏtrướcmặt,nânglyvodkagãnhưđangcườivớitôi.Nhưngtrongtôibỗngvẳnglêncâunóicủagãchưalâu:

“…Tôinghĩ,mộtkhiđãlàsốgiờithìhayhaydởtacũngcứmỉmcườimàchấpnhận.Dẫulắmlúc,cườirơinướcmắt!”

Cặpmắtgã,đôimôigã,vàtoànbộcơthểvẫnđangcười,màtôikhôngthấygiọtnướcmắtnàocả.Lạ,tôinhìnraphíacửa,thìralạimộtcôgáidắtdíumộttoánfancủaHồngThanhQuangđangtiếntới.

Tháng8năm2008

LâmQuý-ConsơncahótcanơiphốthịThânphậnnhàthơthờinàocũngvậy,khôngthănggiángcáchnàythìcũnglậnđậncáchkia.Vàhìnhnhưônggiờicũngtịhiềmvớitâmhồnlãngmạncủangườithơnênluônhànhhọphảimấtthăngbằng...

LâmQuýcũngkhôngngoạilệ.ÔnglànhàthơcủahơnmườisáungànngườidântộcCaoLan,hậuduệcủamộttộctrưởng350nămtrướcđãdẫnbộtộcchạytrốnđànápcủanhàThanh,từQuảngĐôngvượtbiểnvàoViệtNam.VùnghoangnguyênTamĐảo,từngnổitiếngvớiloàichimsơncabáchthanhlàđiểmdừngchâncủahọ.XãQuangYên,huyệnLậpThạch,tỉnhVĩnhPhúc,nôisinhthànhcủanhàthơLâmQuýmặcđịnhtrướcmấymươiđời...

TôibiếtLâmQuýhơnbamươinămlẻ.KhitôikhoácbalôrờiquânngũvềnhậnviệcởphòngXuấtbảnsởVănhóaThôngtinVĩnhPhúthìLâmQuýlàmộttrongnhữngvănnghệsĩđầutiêntôigặp.

Cănphòngtậpthểmườilămmétvuônglemnhemmạngnhệnkhóidầu.Sách,báo,giấytập,vỏchai,quầnáonhàuhiệndiệnmọigóc.Nềngạchchỉđenbầmcặnchè,bãthuốclàothuốclá.Bếpdầugỉ.Bếpđiệndâynhiệtđểtrầnrãnhgốm.Xoong,nồicáicóvungcáiméomiệngvìđúcbằngnhômtáisinhôxyhóađùnmủmtrắngnhưrắcmuối.Giườnggỗmọtlỗchỗ,chiếuthâmnướcdưa,thủnggiữa,trảitờnhậtbáo.Lámànvàngkhèvámụnvảixanhthõngthượtvắtlênhaichiếcđinhtrêntường.

LâmQuýuốngrượuvớiNguyễnHưngHải.CútrượutrắngđựngvỏchaibiaTrúcBạch.Lạcrangcảvỏquálửa.Đậuphụluộc.HưngHảicởitrần,quầndàixắnngangống.Haingườithinhaulậpbậpthuốclácuốn,khóituônnhưnhómthantổong.Nghetiếnggõcửa,LâmQuýnhưngườimộngduđẩycánhcửasơnxanhthêmrộngmở.

Cótiếnggõcửanghĩalàcókhách.Cókháchthìmờikháchvào.LâmQuýkhôngđểýkháchlàai,nhưngrốirít:“Vàođivàođi,làmmộtchén,làmmộtchén”.

Taychénrượu,taykẹptờgiấy,điếuthuốcđínhmiệngngấtngâyđâuđóchíntầngtrời,LâmQuýlượtthượtbộpijamakẻnhờmàunướchến,cổáotrễrộng,khuycàilệch,mỏngnhưcờphướnmayxômàn,chiếcquầnđùisẫmmàu,vảicứngkiểumonanglồngphồngnhưcáikhungnơmphíatrong,đôidépnhựatáisinhvásầnsùimụncóctỳlưngvàochiếcxeđạpcởitruồngdựatườnggạchbongvữa,bànđạpnhọnhoắtlõithép,lốpmònhởlớpvảibố.Chiếccặpgiảda,

bungkhóaphồnglênnhưbụngbàchửa,ngựsaupooc-ba-gabuộcdâychuncắttừsămxeôtô...

Thấytôi,HưngHảivớichiếcghếgỗvắtbộquầnáocònlấmbụiđườngcủaLâmQuýmờingồi.LâmQuýđangnângchénrượungangmày,mặtsườngsượngđỏ,mũigồ,vầngtráncaosángđẫmmồhôi,cặpmôitrềutrềusinhđộng...Mộtcáiliếcmắtnhanhchéoquatôi,hìnhnhưbâygiờnhàthơmớinhậnrakháchđếnlàai.Nụcườingâyngôthiệncảm.

NghiêngđầuLâmQuýthăngtrongcảmxúctrìnhdiễn,ngửacổlênhắnggiọng,ngắcngứ,lẩmnhẩmhồilâumàthơvẫnchưathoátrađược.Cổhọngvàngcủachimthicacóvấnđề,nênđôicánhđậpđậplấyđàmãidùngdằngnơimặtđất.CuốicùngLâmQuývẫnphảicúinhìnmảnhgiấyxétừsổtayThôngtấnxã.

Bàithơvềnhuậnbútthơ.Lâurồi,tôikhôngcònnhớchínhxáctừngcâuchữ.Mạomuộixinphéphươnghồnnhàthơđượcdẫnlạimộtcáchphiêulưu:

Nhuậnbútmộtbàithơ

Đượcmườihaibátphở

Vềnhàđưachovợ

Vợliềnkhennứcnở

Thơthếmớilàthơ...

Ngàyđónhuậnbútmộtbàithơđăngbáocógiámườihaibátphở.Nhưngsaubamươinămtheothờigiáhiệntạichắcchỉcònđượcnửasốấy.Thếmớibiếtthânphậnthicacũngđụctrong,mặnngọtnhưnướcdùngphở,cũngtươihéonhưrauthơmraumùi.BàithơnàyÔngcònđọcnhiềulần,ởđâuđómỗicuộcrượuphiêuphấtvớibạnbè.

ĐọcxongLâmQuýnhưtrútđượckhốiđánơilồngngực,mồhôivãthêmra.Imlâurồikhẽkhàngdốcrượuchomình,vuốtcằm,hấthàmgiục:

-GiờđếnlượtthằngHảiđọc,xongthìmày,làmvănxuôithìcũngphảicóthơđưađẩychovănnócónhịpchứ.

Tôingồiim.HưngHảinhónthêmchútlạcnhẩnnhanhainhai,chiêmnghiệm,nhưngnướcmắtthìngầnngậnngậmmi.Vỏlụalạcvụnrớtbámmép.

-Xótquáđauquáphậnnhàthơchúngta...

Bầnthầnhồilâu,LâmQuýrờrẫmômvaiHưngHảimàvỗvề.

MỗilầnđọcthơlàÔngphảicórượulàmđiểmtựavàdânghươngđểvờiđấngthầnlinhphùtrợchothơ.CólẽmenrượuvàthầnlinhluônđồnghànhnângdắtsựthănghoacủathơcaÔng.Cẩnthậnthắpnénhươngthơmlênchiếcốngbơbọcgiấyđiềuđổđầytrobếptrênnóctủtàiliệu,LâmQuýkhậtkhàkhấn,dập,vái,mắtnhắmnghiền.ĐợichogầntàntuầnhươngÔngmớiluiluirabànnước.Khicơnđọcthơđươngsóngtràolàtaytúmmớtóc,taybảnthảolomkhomquanhphòngrồiÔngmớikiêuhãnhngẩngcaođầungânngacộngmìnhbằngchấtgiọngthuốclàolấnsânthuốcláđôikhi...

...Thơgìnganggiánhưcuacặp

Đauđấymàngonnhưvángriêu

Mẹnómòcuatrờinắngnắng

Cuarangrượunhắmvớitìnhyêu...

LâmQuýđượchọccơbản,đọcnhiềunhưngthấmngấmchậm.BảnnăngthiênphúvàthươngkhóthúcgiụcÔngtìmtòicâuchữgiaothoahainềnvănhóaViệt-CaoLan.GiữabonchenhốihảnhịpsốngmàLâmQuýcứềà,đủngđỉnhnhưnhịpbướccủaôngthầycúngtrướcbànthờgiachủsửasoạnhànhlễ.Ôngđãthấytrướcnhữngcácmốcdấuđíchtrướcmặtgọibày.

Đượcthừahưởnggencủangườichalàtrithứcvàbàmẹgiỏihátdânca,hầunhưtoànbộkhosáchvềlễtụccủangườiCaoLantừcácđờitrướctruyềnlại,tinhhoacủangườiCaoLanđãchọnÔngđểphátsáng.KhôngmộtngườiCaoLannàolạikhôngbiếtđếnLâmQuý.VớikiếnvănvữngvàngcủatrườngTổnghợp,LâmQuýđãgiảimãchuyểndịchtoànbộnhữngvănbảnchéptaytrêngiấytừtiếngHáncổsangtiếngViệt.

Tácphẩm:“KóLauSlam”(truyệntìnhthơ,1991);“TìnhthơCaoLan”(thơ,1997);dotyVănhóaVĩnhPhúxuấtbảnlànhữngtácphẩmcótínhvănhọcđầutiêncủadântộcCaoLanđượcchuyểnngữtiếngViệt.

Saunàyôngtiếptụcnốidàithưmục:“ChàngútcủaôngTrời”(truyệnthơ,1995);“CôgáinghèovàchàngTiênLợn”(sưutầm,2001);“XịnhcaCaoLan”(dịchthơdângiancổ,songngữ,2003);“VănhóaCaoLan”(nghiêncứusưutầm,2004).

TôichưabaogiờthấyÔngvộivã,trừviệcvộivãđọcthơvàmờingườinghethơuốngrượu.Cáilệđượcuốngrượukhiphảingheaiđóđọcthơmớisángtácchẳngbiếtcótựbaogiờtronggiới

vănnghệ.Gọilànhuậnnghe!Nghe-uốngrồimớiquyếtđịnhkhenchê.

KhutậpthểcủanhàthơtrẻgầnkhutậpthểcủaThôngtấnxã.Ngồisuôngnhạtmồm,HưngHảithườngnhắnnhetôinhaolênđếnchỗLâmQuý.BởiÔnglàphóngviênxịncủaThôngtấnxãthườngtrúởVĩnhPhú,quenbiếtnhiềuquanhệlắm,đicơsởnàocũngđượcbiếugạo,lạc,đỗ,trà,temphiếuthựcphẩmnhétđầycặp.Ôngchưamộtlầncậythếđểphiền,màchỉđọcthơchongườitanghe.NghexongthơcủaÔngthìtựnhiênngườilạbỗngthànhngườithân.Ôngđếnvớiđờibằngsựtửtếhồnnhiênvàđôichútngungơcủathơ.

NhữngthứcquàvặtđónếuchưacuốituầnthìLâmQuýkhôngthểvượtsôngLômangvềquêchovợconbênQuangYên-LậpThạch.MàÔngthìlúcnàocũngsẵnthơmớisángtác,mớidịchdọtlamnhamtrongcặp,hễthấyđànemđâulàliềncónhucầuđọcthơchonghe.Dừngxeđạp,sửalạichiếccặpdađenbụngchửa,háchdịchvẫyvẫytay:

-Điđâuhử,dừnglạicóviệcchút...

-Dạsếpemđangđợi...Hômnayemkhôngnghethơđượcđâuạ.

-Mặckệsếpchúđi,anhchơivớisếpcảtỉnh...

Mócđiếuthuốcquănqueonơitúiquần,LâmQuývỗvỗtìmlửatúiquần,túiáo.

-Lạnhỉ,cácchúđượcnghethơcủabácthìchỉsướngphởnphơ.Lạicònđượcrượulạcđẩyđưanữa,khôngngồixuốngthìhọarồchữchứlị...

Thếlàlạivòngvềtậpgiannhàtậpthểđủmùimuộikhói.Chưakịpphảnứngthìônganhđãcúixuốngvớcáivỏchai,đưaquabờcáilỗthoángcủabờràoxâyơiớigọibàquán:

-Bàcụơi,bàcụthêmmấygóilạc,haithằngnàythìchỉhaolạc...

-Tiềntươihaytiềnlưuđấyôngnhàbáo?

-Chặc,hềhềhê...thìvưỡnnhưmọikhibàcụạ...

-Sổđây,kýtrướcvàođãnhé!

DườngnhưtâmthếÔngluônluônbịđặtratrướcngãbađườngcủađờisốnglẫnthica.SựtháchthứcđóthuộcvềsốphậncủachínhÔngvàchỉcóthểmìnhÔnggiảiquyết.LàmộttríthứcCaoLan,Ôngluônýthứcphảiviếtbằngtâmthếvănhóavànỗiđaudântộcmình.Phảitìmchoramộtgiọngđiệuriêngmangphongvị,âmhưởngCaoLannhưngvẫnchanhòavới

vănhóaViệt.LàngườiViệt-CaoLanchứkhôngphảilàngườiCaoLangiảgiọngViệt.

Đathanh,đagiọng,ởcươngphậnnào,LâmQuýcũnglàmchủđượcngòibút.Vừacóthểsaymêcuốntatheocáiduyênthậtthàđángyêunhưtiếngcủarừngcủanúi:

CÔGÁINGƯỜIMÔNG

Thêucảbốnmùavàogấuváy

Vạtđằngtrướcthêumùanướcchảy

Xoatrònđầuhònđádướithung

Vạtđằngsaudùngdằngđihội

Chàngtraimảinhìnvấpngãsưngmôi

Vạtbênphảithêumùanếpmới

Thángchínchíncảlưngđồi

Vạtbêntráithêumùađàohénụ

Nởdàitheodảiđịuconthơ.

............

Emnhưlàcondúi

Lậnlụiđàorễlau

Anhlàmthuổngmocau

Đàotungtrờitungđất

Đấtcósâuđếnmấy

Đácókenthếnào

Anhvẫncứsayđà

Chogặplòngthươngnhớ

...............

LạingấtngâyâmhưởngthuầnViệt,dồndậpnhữnghìnhảnhvừathơvừagầngũiníuthươnggợinhớnaolòng:

QUÊCỌ

Ngầnấynămrồidùxaquêhương

Anhvẫnthấycọxòetrongnónlá

Cáimàucọnon,emơikhótả

Saocứnõnnànhưđôitayai

Mùahoacọđầytrờihươngbay

Conchiménlượnvềủtổ

Ngànvạnrăngcưacắtngangchiềugió

Nắngchảytrànvềphủtímđồisim

Nhớnhữngchiềucắtcỏchăntrâu

Haiđứamìnhrìnhchimbắtbướm

Cơnmưaậpvềướtmáiđầu

Ríurítchungchetàucọnhỏ

ThángSáumẹđibừavềcuađầymómcọ

Emchạysangnhàanhháimầmraungổ

Bátcanhriêuvángđầyđỏrángmùa

“Àơi...đấtđồichưanắngđãkhô

Aisangquêcọnhớmuaquạtgồi”

Tiếngrucủamẹlượnvòngquanhnôi.

Lượnramáiđồivòngtaychenắng

Lượnrađồngvắngnhuộmtrắngcánhcò...

GiữbổnphậnnhàbáocủaThôngtấnxãmàchẳngmaymêmảivớithica,lạihaylacàrongchơiởnhữnglàngbảnCaoLansưutầmvốnkiếnvănvềdântộcmìnhnênđôikhiÔngcũngxaolãngtinbài.Nhưngởgócđộviênchức,nhắcđếnđồnglươngvàsựthăngtiến,Ôngbỗngnổihăngtronghơimen:

-CảđámThôngtấnxãtớinghìnngười,nhưngnhàvănnhàthơcósốmánhưtớđâyđếmtrênđầungóntay...SắptớiđâyanhmàyratậpthơnữathìchứcXãtrưởngkhôngđếntaynàythìtayai?!

XãtrưởngmàLâmQuýnóilàchứcTrưởngphânxãThôngtấnxãViệtNamtạiVĩnhPhú.ChúngtôicườimỉmthìLâmQuýlạisayvốnglêntợpthêmngụmrượu:

-Xãtrưởnglàcócgì,thơvănkhóthếmàbọnmìnhcònxoayxỏađược.Taolàmquảnlýngonơ…

Ôngnghếchlêntấmảnhtreotường:ẢnhÔngtạiđạihộinhàvănkébênmộtnhânvậtchínhtrịnổitiếng.Đánglẽôngphảinhìnvàongườiđốithoạithìlạiháohứctheoốngkính,thànhthửnộidungbiếntháiôngchẳngbàchuộc!

Ấythếnhưngtấmảnhnhưmộtthứbửubốikhiếnốivănnhântỉnhlẻthèmmuốncódịp.VàtrongcơnmơmàngÔngthoảimáilấylevớichúngem.

HưngHảicũngphấnkíchgiơtaylên:

-Cờđếntaythìmìnhcũngphấtđượccả.Khôngcógiócũngbaytung...

Giấcmơthăngquanpháttàicủanhàthơngắnngủinhưmộtcơnsayrượunútláchuối.Cáccuộcnhậuvặtthìmỗingàymỗithêm.Nhữngbàithơmới,tậpthơmới,khátvọngmớicùngvớinhữngđứaconlầnlượttớibốnmiệngănhọctrôngcảvàosuấtlươngbáocòmcủanhàthơkhiếnôngtỉnhtrí.

NhữngđộcgiảcóchứcquyềnvàyêuthơLâmQuýcũngnhậnrarằng,khôngthểđểnhàthơbaybổngmãitrênđôicánhthicanhìnxuốnggiacảnhnheonhóccủamình.Họviếtthưtaynóihợptácnàygiúpmấychụccânlươngthực,đôilợngiống,côngtykiamộthaivạnngói,mấytấnximăng,vôicủghiphiếu,rồicònmáchnướcchoÔngbánchợđenlấytiềnchênhlệchnuôicon.

Lòngkiêuhãnhcủathơcađôikhicũngphảilánhmặttrướchiệnthực.Aicũngnhậnsựđỡdựavàoaiđómàgắnglên.Giậtgấuvávai.Ngườikhácthìbiếtnhânbanhânbốnsốtiềndôidưấylên,nhưngÔngthìchỉbiếtcầmđưavợ.

NgườivợcủaÔng-côTrầnThịSình,lớnlêncùngtrạibảnCaoLan.Giỏilàmđậuphụ,trồngngô,trỉađỗ,bắtcua,cấylúa,từbéchưarờixabảnmộtngày,bỗngdưngtheochồngrathànhphốvớibốnđứatrẻđangtuổiănhọc.DẫucótiềnđắpnúithìchịSìnhcũngchỉbiếttiêu.Gặpkhókhăn,chịnghetheobàyvẽcủaaiđómởquánnướcbêngócđường.Rượutrắng,lạcrang,thuốcláthuốclào,chèchén,trứngvịt,nướcmắm,tươngớt...toànnhữngtiệnchonhữngbữarượucấptốccủaôngchồngnhàthơ.

Vốnliếngcụtdầnrồicạn.

Nhiềunhàthơchỉtặngvợđượcmộthaibàithơlàcạnnguồn.LâmQuýmangnặngnỗithươngyêuvợ,lòngbiếtơnchanchứasuốtcảtậpthơ.

Ngàycuốn“Điềucóthậttừcâudânca”rađời,LâmQuýnângniu:

Mỗilầnvềđếnnhàơi

Bếpnhenlửaấmnướcsôiphatrà

Nựngthầmnhữngđứaconhoa

Mắtthầmliếcgiấuchồngxamớivề

.....................

Ởnơiấycómộtngười

Gặpnhauchẳngnóinênlờinữađâu

Góilờitrongláướcao

Tanđiđểlạitìnhxaoxuyếntình.

........................

Ởnơiấycómộtngười

Nuôicontầntảosuốtđờithaytôi

Nửađêmconngủsayrồi

Nàngdànhnửagốimongtôitrởvề.

........................

Mắtemlàchénrượuđầy[1]

Đểchoanhuốngmàsaysuốtđời

Đànhrằngcólúcđầyvơi

Trongnồngnànvẫnkhôngrờithươngnhau

Thậtthàkhôngquenvớicâuchữ,nhịpđiệuthơcachịSìnhliềnchêyêu:ThơanhđọcngangnhưcuavặnvẹonhưleonúiTamĐảováccủi.

LâmQuýcườihìhì:“Mẹmàyhaynhỉ!”

ĐangquẫnrốithìcólờihứaphíathượngnguồnsôngHồngcủamộtquanchứctỉnhYênBáivìmêthơLâmQuýđãmởcổngthànhnghênhđóncảgiađìnhnhàthơlênđịnhcưvớiưuđãithuậnlợi.Ảotưởngđổithaykhichuyểndịchđịachỉsốngthìcũngsẽthayđổiđượcsốphận.LâmQuýđèobồngvợcontừbiệtViệtTrìlầnngượcsôngHồnglênYênBái.

Mộtcuộccáchmạngngược.Mộtảotưởngxãtrưởng!

YênBáikhônghơnViệtTrì,vẫnlàthànhphốdangdở.Nôngdânvàcôngnhânviênchứcchưamấychuẩnbịlàmthịdân.ÔngvẫnlàÔngcủanhữngmộngmịthơcavàmộngmịđời.Vẫnđànconnheonhócthúcđòiănhọc.Vẫnngườivợtảotầnmàvụngdạibánbuôn.Phépmàukhôngxảyra,cáiđượcvàcáimấtchẳngrõcóbùtrừchonhau.

Nhưngởmiềnđấtmới,cũngđôngđúcngườiCaoLanvĩnhcư,tàihoacủaLâmQuýđangđộchíntiếptụcthănghoa.Côngtrìnhdịchthuật“XịnhcaCaoLan”ấpủtừViệtTrìđượchoànthiệngồm1064câu,chiara266khổ.CuộcsốngxãhộiCaoLanxưa,đượcthểhiệnquacảmxúctâmhồnCaoLantrướctrướccảnhđẹpthiênnhiên,tìnhyêulứađôivớihìnhthứchátđốigiaoduyênnamnữ.MộtthiênsửcavềcuộcthiêndicủatộcngườiCaoLantừTrungQuốcsangViệtNam.

LàmrạngrỡvănhóaCaoLan,nhàthơLâmQuýđãđượcHộiđồngcácvịchứcsắccácthầycúngcủabộtộcđãbansắcphongđệnhấttronggiớithầymo.ÔngcũngđượcnhậnkhôngítgiảithưởngcủavănhọccủatỉnhVĩnhPhú,PhúThọ,YênBáivàbáoVănNghệ.

ThơLâmQuýđagiọng,đađềtàilĩnhvực,nhưngâmhưởngdânca,truyệncổ,truyệnthơcủadântộcCaoLanvẫnhiểnlộdấuấntíchcựctronghệthống.Gầnbốnmươinămlàmthơ,LâmQuýchỉcóđiềukiệnxuấtbản:“Hátvềnguồn”-thơinchunghaitácgiả-HộiVHNTVĩnhPhú

1981,“Núimọctrongmặtgương”-thơinchungNXBVHDTnăm1988;vàhaitậpthơriêng“Điềucóthậttrongdânca”-NXBVHDT1988và“TìnhthơCaoLan”-NXBHNV1997.

NhàbáoNguyênThao-ngườianh,ngườibạntràbạnrượubạncờbaonhiêunămcủaLâmQuýđãcómộtnhậnxétthỏađáng:“TinhhoacủatoànbộvănhóadântộcCaoLanViệtNamđãdồnhếtvàomộtnhàthơLâmQuý!”

TưởngrằngLâmQuýđãyênphậnởYênBáivùngđấtđậmđặcdấuấnvănhóaCaoLanthìnăm2002ÔnglạichuyểngiađìnhvềthànhphốVĩnhYên.Thànhphốmànhàthơcoilàquêhươngcậtruột,khôngxamấychânnúiTamĐảo.Mỏicánhthiêndi,chimquayvềchốncũ!LâmQuýxinhưutrướctuổiquiđịnhhơnnămnăm,đểđổiviệcchocongáiLâmĐàoAnvàolàmởcơquancũ.

ThithoảngcóviệcqualạiVĩnhYên,tôithấyLâmQuýthathẩnđibênđường.Mùađôngthìsùsụhaitaythọctúiáo,phìphèođiếuthuốc,chiếcmũlenúpsụpngangtránchẳngmuốnnhìnai.Mùahèthìáopullcólogocủabanngànhnàođótặngtrongcácdịphộidiễnvănnghệ-thểthaonhữngnămxalắc.Chiếcquầnxám,đôidéplêsẫmmàubẹtgót...máitóclơphơsaugáyxơxơhungvàng.

Xuốngxe,tôichàoÔng,nhữngmonglạiđượcnghe:Điđâuhử,dừnglạicóviệcchút...Tôihoàicôngđợinhữngbàithơmới.LâmQuýbúngtànthuốc,bưngmiệngho.Ậmựdămcâurờitraoquađổilại.Ôngvộigiơtayradấucầntiếptụchànhtrình.Tôingượngngùngnhưlàkẻgâynênnỗi,muốnchạytheonóivớicâugìđómàkhôngthể.

SaulầnđidựtrạisángtácởNhaTrangtrởvề,Ôngbỗngtươitốtbấtngờ,gặptừxađãlạiríuran.Khôngcórượu,màchỉlậpbậpđiếuthuốc,Ôngbámlấyvaitôilấyhơiđọcthơ:

Ởtrênnúinhìntoànthấycây

Xuốngđồngbằngnhìntoànthấyngười

Ngườivàcâyđềulàhaithứ

Nuôinấngtôikhônlớnthànhngười

Ởtrênnúinhìntoànthấysuối

Xuốngđồngbằngtoànlàdòngsông

Sôngvàsuốihòahồntôitrongnước

Đưatôivềbiểncảmênhmông

Ởtrênnúinhìntoànthấyváy

Xuốngbiểnbờnhìntoànthấyđùi

Đùivàváyđềulàhaithứ

Làmchotôimêmẩnsuốtđời

Đọcxongbàithơthìcơnhoxéphổithốclên.Nhàthơđưabàntaykhôgầyquệtmồhôitrán.Tôicócảmgiácbấtannàođó.ÔngcườihiuhắtnhìnconđườngdốcLápchạyvàohướngnúi:

-Thôicậuđiviệcnhé.MìnhvàonhàNguyễnCảnhTuấn,uốngtrà,thơthẩnmộtchútbâygiờ...

KhôngngờđócũnglàlầncuốitôinhìnthấyÔng,đượcnghesángtáccuốicùng.Bẵngđimấythángdocôngviệc,trởvềthìnghetinÔngbạobệnhmàmất.Ungthưphổi.

NốtnhạccótênLâmQuýcònngânánhriêngsắcmàutrongbảntổngphổcủavănhọcViệtNammỗikhidiễnxướng.Khẳngđịnhlạimộtlầnnữagiátrịcáctácphẩmcủanhàthơ,chúngtavàbộtộcCaoLanphảicảmơnÔngvìnhữngđónggópđặcsắckhôngthểthaythếtrongtrữlượngvănhọcthiểusố.Aicũngbiếttựthântácphẩmbaogiờcũngvươncaohơnđờithựccủangườinghệsĩ.Chúngđã,đangvàsẽcòntiếpnhậncáctácphẩmcủaÔngvớisựtrântrọng,sẻchia,thươngmếnđầyđặn...

NgãbaHạc-ViệtTrìnhìnlênTamĐảosươngmù,lầngiởnhữngtậpsáchôngkýtặngtôicòntươidấubút,vầnthơnguyênconchữ,nhưnglinhhồnnhàthơthìđãhóamâytrắngphiêudiêu.

LiềnvậnmạchViệtTrì-VĩnhYên.

NgườithơtrẻngàyxưahaycùngtôinghethơLâmQuý,giờcũngđãvềhưutrướctuổi.NguyễnHưngHảicũngvìthơvìgiấcmộnghoavàngmàvươngtrầmcảm.

NguyễnHưngHảilàconchiềnchiệnmiềnđồibayvướngđườngdâyđiện.

CònLâmQuý,consơncabáchthanhcủađạingànTamĐảolíulođứnggiữathànhthịhátcamàkhônglạcđiệusaivần.

Tháng8năm2011

[1]Chúgiải“Tạikhiđanguốngrượuvớibạn,nàngvợhayliếcchồngýnhắnrằnguốngvừavừa

thôi”.

LãngThanh-VệtsaobăngtrướcrạngngàyNgườimẹngồiimtrướctôi.Giữangôinhàthơmsơnmới.Sạch.Lặngngắt.Giữanhữngcôcongái,nhữngđứacháungoại.

Nhưngtôicócảmgiácmìnhlàchủ.Cònbà,ngườikháchlạmớighéquacóviệc.Bàvừaxuốngxe,vừađẩycửavàvừangồixuốngghế.Chắcbàđịnhhỏitôi.Hỏiđiềugìthìlúcnàychínhbàcũngkhôngnhớvàkhôngdámchắclàcócòncầnthiếtnữahaykhông.Bàthờơvớiphíchnước,ấmchén,thờơvớinhữnglờinói,thờơvớivồnvã,giaođãi.

Thờigianđãhóathạchvớibà.Thếgiớilàcủanhữngchiếcbóngdịchchuyểncơhọc.Cuộcsốngbìnhthườngởnơibàđãvĩnhviễndừnglạimọihyvọng,buồn,vui,khổđauvàocáingàyoankhốckhimộtlúcchồngvàcontraiđộtngộtđứtrờicuộcsống.

BàLêThịVượng-mẹcủanhàthơLãngThanh-LêQuốcTuấn,mộtngườimẹđaukhổvàhạnhphúc.Tôibiếtkhôngthểnàocóđượcsựhồicốrànhmạchởbà.NhữnggìvềLãngThanhtrongngườimẹsẽlànhữnghìnhảnhmờchồng,rờirạcnhưngánhlênsắcchóibuốtcủangôisaobăng.Nếumuốnthấutỏ,tôichỉcòncáchcảmnhậnnhữnghìnhảnhtheocáicáchcủabà.

NgàyđóViệtTrìnhamnhởmốcrêudấutíchđôthịcôngnghiệpthờikinhtếbaocấp.NhữngkhutậpthểnằmchìnhìnhsátmépđạilộHùngVương.Bếpcủi,bếpthantổongngángchân.Đồlót,tãtrẻemđâuđó,phơphấtngangmặtkháchbộhành.Nhàôngbạnvongniênkiếntrúcsưmàtôimộtthángđôilầnghéquavãnchuyệnởtrongmộtchungcưnhưthế.

Cáchnhàôngkiếntrúcsưkhoảngbốn,nămsốnhà,xậpxệnúpdướitánbàng,tánnhãnámkhóithannhàmáynhiệtđiện,tôithườngbắtgặpcậuhọctròcấpIIIkínhcận,trắngxanh,gầynhẳng,khoanhtay,nétmặtgóccạnh,mắtsángtrầm,tráncao,đặcbiệtlàcáimiệngrộng,buồnhiuđứngtựacửa.Cậunhìnngườiqualại?Nhìnmâytrắngnhởnnhơđâuđótrêncao?Màcũngcókhicậuđangnhìnbảnthânmình.Trêntaycậulúcnàocũnglàmộtthứgìđó.Mộtphonggiấycuộn,mộttậpsáchnátnhàu.

Lầnđầuđếnnhàôngkiếntrúcsư,tôiđãnhờcậuchỉdẫn.Từấybữanàotôiquamàgặpcậu,thìnghiễmnhiêngiữahaichúngtôi,mộtthanhniêncuốichặng,mộtthanhniênnhầngnhầng,đềucóđộngtácvàcửchỉnàođónhưlàchào,nhưlàsựghinhậnđãthấynhau.Tôikhencậuvớiôngkiếntrúcsưgià.Conngườilịchlãm,khắtkhevàtừngtrảicũngnhậnxét:

-Rấtđặcbiệt.CáithằngTuấnconôngThịnhrồisẽkhá.Khôngbaogiờtôithấynóaduatheo

chúngbạn.Cógìmặcnấy,mẹmuagìănnấy.Suốtngàyđọcsách.Nhàtôicóbaonhiêusáchthìnómượnđọchếtcả.Nómêvẽ…

Rồiôngkiếntrúcsưbạntôirờiphốvềquê.Thithoảngtôivẫnđiquangảđườngquen.Tiềmthứctôimỗikhinhớvềôngbạngiàthìlạiphảngphấthìnhbóngcậuhọctròbuồnbuồnnọ.

Mộtsớmmai,quangảấytôithấycôngangiaothôngvàcônganhìnhsựchăngdâybảovệbênngoàicănnhàcậu.Vụánmạngkinhhoàng.Mộtnhà,cùnglúcchavàconbịngườicháutâmthầnđâmchếtbằnglưỡidaoTháiLan.BốlàGiámđốcmớinghỉhưu.ContraivừađilàmNgânhàngđược6tháng,tốtnghiệphaitrườngđạihọcNgoạithươngvàNgoạigiao.

Tôinghemàsởnda.Nhưngtrongtôikhôngcómốiliêntưởngnàođếncậuthiếuniêubuồnrầuđãtừngchỉđườngchomình.

Mộtngàykia,VănnghệPhúThọbỗngngơngácvìtậpthơlạcủamộttácgiảlạ:LãngThanhvàtậpthơ“Hoa”.Bậnviệc,tôichưathểmượn,dùchocáitênLãngThanhkhiếntôibậnbịuởđâuđómộtcảmgiácquenquenmơhồ.

Trongmộtlầncaođàmkhoátluận,nhàthơKimDũnghamtầmchươngtríchcúbỗngnằngnặcấnvàotaytôitậpthơ“Hoa”:

-Cậunênđọcđi.Lạlắm,giọngđiệucổđiểnmàhiệnđại.Chữxuấtthần.

NhàvănNguyễnHữuNhàn,vốnquenviếtvềnôngdân,bùangảiMường,khôngmấykhikhenthơmộtaicũngnấclênchằngchặcnhưthạchsùngbúnglưỡi:

-Aikhôngđọctậpnàythìthiệtthòi.Nhiềuđámthơtrẻđivàotắctị.NhưngLãngThanhthìkhông.Đọccứtràodậycảmgiáclạnhrợnlolo…

Bìnhthườngtôivốnđãphảirămrắpnghehaibậctrưởngthượngbảnđịa.Tạisaolầnnàydạigìmàkhôngtuânlờikhuyếncáovănchươngtầmcỡ.Tôitinvàotrựccảmngườitừngtrải.

VàtôiđãbịLãngThanh-LêQuốcTuấnthuyếtphục.

MườimộtlàhộiHươngNha

MườihaiGiaDụ,mườibahộiHiền...

NgoàilễhộiHùngVươnglàlễtrọngđãcócâucariêng,trongdângian,nghìnnămvẫntruyềntụngcâucatôivừadẫn.LãngThanh-LêQuốcTuấnsinhraởlàngHiềnQuan,còngọilàSong

Quan,thuộcđấtcủaHaiBàTrưngphongthưởngchonữtướngThiềuHoa.Đâycóthểnóilàmộttrongnhữnglàng,ấpđầutiênhìnhthànhcùngbuổikhaisinhnướcVănLang.NónằmtrêncánhcungnốihaiđỉnhNghĩaLĩnhvàBaVì.

LễhộiPhếtxuấtpháttừnghilễchiếntrậnđểghinhớcônglaonữtướngThiềuHoa,saubiếnthiên,cònbaohàmýnghĩacầuquốctháidânan.Saumỗicơnmưalớn,thithoảngngườidânquanhvùngvẫnthấytrồilênnhữngmũitên,mũidaođồng.

Cánhcòtrắngmuốtcắtđôibầutrời.[1]

Bầutrờibêntráichexuốngmộôngbà.

Bầutrờibênphảikéochamevềruộngđấtquêtôi...

SongthânLãngThanhlàngườicùnglàng,họcchungtrường,đềuhọLêvàcùngthoátlycôngtácởthànhphốViệtTrì.

LãngThanhrađờikhichamẹđãcóbốnchịgái.Mộtcậubénhỏnhẹ,đườngnétsắccạnhvìgầy,hơiẻolả.Mắtsáng,môihơicong.Cậuhầunhưkhôngchơicáctròchơithôngthường,suốtngàybámmẹ,bámchịHườngkếtrênhoặcchúimũivàosáchvởhaytivi.BạnbèkhutậpthểBưuđiệnthànhphốthíchgọicậulàTuấntrắnghayTuấncongái.

Cuốinămtrunghọc,LêQuốcTuấncùnghaingườibạnthânđixócquẻ.Đêmđó,cậuvềômnganglưngmẹthủthỉ:

-Mẹạ,ngườitabảoconsẽsốngrấtlâu,rấtthọ,sẽrấtgiàucóvànổitiếng!

BàLêThịVượng,vỗlưngcậuconcưng,thầmnghĩ:

-Đócũnglàđiềungàyxưa,mẹtừngnghethầybóiphánchomình.

LêQuốcTuấnâmthầmlàmthơ.CậuchịuảnhhưởngítnhiềungườithầydạyVănBùiĐìnhTuấn.Thầygiáocậuđangviếtvănlàmthơởđộsungsứcthìgặphiểmnạnkhôngquakhỏi.Mộttậpvởthơdày,cậuchỉdámkhoeriêngvớichịHường.NhữngbàithơlúcmàusắcNguyễnBính,khihơihướngXuânDiệubữatừatựaHànMặcTử…

BiếtcontrailàmthơthìcảôngLêHùngThịnhlẫnbàLêThịVượngđềucóvẻthấtvọng.Mấyngườichịgáicũngxúmvàochọc:“Contraiailạiđilàmthơ!”Ôngbàhyvọng,contraihọckinhtếkỹthuậthaycôngnghệcao.Chỉnhưthếmớinhiềucơhộithăngtiếnnhanhvữngchắctrongmộtxãhộiđanglấykinhtếvàkỹthuậtlàmchủđích.LãngThanhbiếtbốmẹquanniệmvậy

cũngcósởcứ.ÔngLêHùngThịnhhọcĐạihọcThươngmại,đãtừnggiữchứcPhóchủtịchhuyệnrồiGiámđốcmộtcôngtyNhànước.ỞmộtlàngquênơingườidâncoichứctrưởngphòngcấpSởđãlàmộtthànhđạtghêgớm,thìgươngnhưôngLêHùngThịnhsángngờivàdanhgiálắmlắm.

Dẫubiếttâmnguyệnbốmẹ,nhưngnămthiđạihọcđầutiên,LêQuốcTuấnvẫngiấubốmẹlàmđơnghidanhvàođạihọcTổnghợpVănvàmộttrườngKinhtế.Mảilàmthơhayvìlýdonàođócậuthitrượtcảhaitrường.

Cảgiađìnhngaongán.LêQuốcTuấnkhôngnhữnglàcontraiduynhấtcủagiađìnhmàcònlàngườicháuđíchtônduynhấtcủacảhọLê-HiềnQuan.

Trầmlặnglạicàngtrầmlặnghơn.Nửađêm,cậuthứcdậymộtmình,ngửamặtlêntrờihồilâu,mímmôiứanướcmắtchâmlửađốttậpvởghichépnhữngbàithơđãlàmtrongnhiềunămthơdại.

-ConcầnphảixuốngHàNộixemngườitaônthinhưthếnào.Bốmẹhãychoconxuốngđómộtthờigian…

ĐólàcâuđầutiênLêQuốcTuấnnóivớibốmẹvàosánghômsau.NhưngTuấnchỉởHàNộidămngày,đủlướtquacáclòluyệnthi.Đóngcửamộtmìnhtrêngác,Tuấnđiềmtĩnhanủingườimẹđangáingạithấyconquyếtđịnhtrởvềnhàtựhọc:

-Bốmẹhãyyêntâm.NămnayconsẽđỗtrườngĐạihọcNgoạigiao.Chỉcầnhãytinconlàđủ.

Đỗđiểmcao,họcNgoạigiaomộtnăm,LêQuốcTuấnthitiếptrườngNgoạithương.Cũnglạiđỗcao.Bốmẹlạilongạicậuhọcmộtlúchaitrườngvấtvảkhôngđủthờigian.Cậuđáp:

-Thờigiankhôngchờđợiaicảmàconthìđãlỡmấtmộtnăm.Consẽcócáchhọcriêng.Hiệngiờhaitrườnghọclệchbuổisángvàbuổichiều.Khôngvấnđềgìquákhókhăn.Nhưngngaycảkhihaitrườngthờigianhọcsongtrùngthìconsẽlựagiữahailớpnghegiảngnhữngmôncầnthiết…

Thờigiannàyngoàiviệchọctốtcảhaitrường,LêQuốcTuấntranhthủtựhọcthêmtiếngTrung,tiếngPhápvàthưpháp.Đểthưgiãncậuvùiđầuvàođọcsách.Dùbiếtcácchịgáikhôngquantâmđếnthưpháp,nhưngTuấnvẫnnhờcácchịhễđiđâumàthấycóbứcthưphápnàothìcốgắngchụpảnhlạichocậulàmtàiliệu.TiềmlựckinhtếgiađìnhcóthểlochuđáonhiềunhucầukhácchoTuấn.Khôngcoiđólàlợithế,cậurènmìnhtựhọccáchđichợ,họcnấuănlấy,tiếtkiệmthờigian,tiếtkiệmchiphímàlạibảođảmchếđộdinhdưỡng.

Nhucầugặpgỡ,giaolưuvớinhữngngườicùngchíhướngđãthúcbáchTuấntìmđếnnhómChíTâm,Câulạcbộcủanhữngngườiyêunghệthuật,quantâmđếnthơvàthưphápdonhàvănThiênSơngiữvaitròchủđạo.Ngôinhànghệthuậtnồngsứctrẻ,cởimở,duymỹvàhướngthiệnđóđãgópphầnkhôngnhỏtrongsựhìnhthànhxuhướng,dungdưỡng,tạođàchotàinăngcủaLêQuốcTuấnthànhmộtLãngThanh.

TrướcLêQuốcTuấnvàsauLãngThanh,vaitròcủaThiênSơnvànhómChíTâmđềucóphầnquyếtđịnhtạonênnhữngcúhuých.NhómChíTâmvàThiênSơnlànhữngđộcgiảđầutiêntintàithơLãngThanh,mộttàinăngnghiêmcẩnsớmvượtquathếhệ.

CólẽchúngtaphảicảmơnmộtThiênSơn,mộtnhómChíTâm.KhiLêQuốcTuấnkhôngcònhiệnhữubằngxươngthịtđãkịpthờichọnlọc,biêntập,giớithiệunhữngtácphẩmcònbừabộntrongdicảolàmnênmộtLãngThanh-nhàthơcókhuônmặttrangđiểmbằnghoa,máuvàsắcmàuthưpháp.

Trongtậpthơ“Hoa”xuấtbảnlầnđầucónhắcđếnP,mộtbạnhọccủaLãngThanhtừhồiphổthông,ngườicónhữngảnhhưởngnhấtđịnhđếnLãngThanh.

Tôilêngác,đứngtrướcgiávẽcụpchân,trướcbộbànghếphoóc-mi-cavàngđấtsét,nơiLãngThanhđãtừngngồihọcvàlàmnhữngbàithơđầutiên,tậpđưanhữngnétthưphápđầutiên.Bộbànghếbìnhthườngnhưbaobộbànghếhọcsinhđượcsảnxuấthàngloạt.Bộmáyvitínhvớitấmbànphímcũúpngược.Bụilờmờ,dùngôinhàmớiđượctusửasơnquét.BàLêThịVượnglơngơnhìnđiđâu,hìnhnhưđangngóngđứacontraivừachạysangnhàhàngxóm.

-ĐâylàphònghọccủaTuấn.ChỗnàyPcũngđãtừngnhiềulầnđếnđây.TôinghĩPvàTuấnchỉlànhữngngườibạnthânthiếtcónhucầuchiasẻởtuổimớilớn,khicảhaicónhữnghoàncảnhđặcbiệt.CháuPchẳngmaybịtainạngiaothôngdẫnđếnthươngtậtvĩnhviễn.CònTuấnlàđứauuẩn,haythươngcảm.PlàngườibạnvuibuồnsuốttừthờiphổthôngvớiTuấn.Chúnglàchỗdựatinhthầncủanhau.Bàithơ“Nămcánhphượnghồng”,LãngThanhviếttặngP…TôicoiPnhưcongáimình.Bâygiờ,cháuvẫnthườngqualại…

TôinhớlầnnhàthơNguyễnĐìnhPhúcngậmngùimờitôiraquáncàphêngàytrướcTuấnvàcácbạnthườnghaylàmđiểmhẹn.Quáncáchnhàmươisố,ngaycạnhnơiởcủaôngbạnkiếntrúcsưgià.GọihailyWhisky,ôngnhàthơkiêmthươnggiahémộtbímật:

-TheonhữnggìLãngThanhđểlạithìmộtngườiđẹpnàođóđượcLãngThanhthathiếtgọilàLâmThảoHươngmớilàngườiyêucủaTuấn.MốitìnhmộtchiềuxuấtpháttừLãngThanh.

Trờithườngđàynhữngngườicótàithơyêunhữngngườikhôngyêuhọđểhọcòncócớduytrìtàithơchăng?VàchàngthisĩLãngThanh,tiếcthaycũngkhôngthoátđượcnỗiđaumuônthuở.LâmThảoHươngđơnthuầnchỉlàngườiđẹphammênghệthuật,thíchtraođổithica,họcthuậtvớimộtngườibạncùngthếhệ.

NguyễnĐìnhPhúcnhấplyrượurồichậmrãiđọcchotôinghetiếpmộtđoạnnhậtkýLãngThanhđãnằmlòng:

“Tôiđãthấtbạinhụcnhã,haibàntaytrắngcủatôikhôngđượcgìthêm,ngoàinhữngvệtmáu,mộtnỗilosợlớnlaomàtôikhôngnỡnóicùngem,mộtsựnguxuẩnthựcsựmàtôigiấuemlâunay.

Niềmhyvọngduynhấtlàmongemthôngcảmchomộtthisĩtàinăngbậcnhấtnày,đangphảitrảiquanhữngcuộcđauđớnnhấtcủacuộcxáođộng(Haylàkhủnghoảngtưtưởng.Sựhènkémcủatôiđãkhôngthểlàmgìđểsắcđẹpcủaemđượctônvinhlúcnày.Vậymàchỉcònvàithángnữathìtôiđãvĩnhviễnxaemvàtôitinrằngkỷniệmvềemvĩnhviễntronghưảo…)“Emđếnbànghoàngnhưcơnsốt/Bỗngmôitôibấtlực/Nụhônơingườikhóacảlinhhồn/Emđếnbànghoàngnhưdaosắc/Khôngđùatựanhữngvếtthương…”

Tôiđãđứngtrướcnhữngýtưởngquálớnvàthamvọngđiêncuồng,khimànộilựcquánhỏnhoikhôngthểcăngmỏngvàdàntrảitrêntấtcảcácmụcđíchlớn.Cầuxinemchữachotôikhỏicănbệnhtưởngnày…“Chiatayemđểchấmdứtmộtmưuđồ/Lặnglẽđiđếnmộtngôimộcũ/Khôngcótìnhyêu,khôngcódanhvọng.””

Cónhữngđêmhaicậucháutràkhan,chuyệnvãn,Tuấnđangngồitrầmnhưđá,chỉcóhaihốcmắtsángrực,bỗngvùngdậy:

-Chỉcóthơmớinóiđượcmọiđiềucậuạ.Nhàthơtạonênthếgiớichomìnhvàchođồngloại.Cháusẽinthơ.Mộttập.Mãimãilàmộttậpthôi.Sauvàinămsẽlạitáibản,bổsungnhưtậpthơ“Lácỏ”củaWhitman.

-Cònthưphápthìsao?Cháumêthưpháplắmmà…

-Thưphápcũnglàthơbằngđườngnét.Cũngvầngtrăng,ngườitalàmthơmãivềnómàđâucócũ.Thưphápcũngvậy.Mộtcâuthơ,cóthểthểhiệnhàngnghìnnghìntrạngtháikhácnhau,nếucónghìnnghìnngườiviết.Vớithơvàthưpháp,cháusẽlàmđượcnhữngsựkhácthường.Cậutincháuđi…Mộtmaiđấtnướcsangtrọngvàgiàucó,thìchỉnhữngngườisangtrọngnhất,giàucónhấtmớicóthểchơithơvàchơithưpháp…

NguyễnĐìnhPhúcrótmộtchénmờibàyrabêncạnh,trướcmộtcáighếtrống,lẩmnhẩm:

-ChỗnàyLãngThanhhayngồiđểnhìnracánhđồng.Haicậucháutôi…CónhữngsớmmaimùađôngtôiramởcổngthìđãthấyTuấnđứngcorochờ,phongphanhtáitím.Nóbảo,đêmquacháukhôngngủđượccậuạ.Cómộtthứgìđórấtlạ,rấtlạnh,caovờiđếnrủcháubayđitrongluồngánhsáng.Cháuđãviếtlạinhữngdòngnàytrongtrạngtháiấy…Cậunghenhé…màthôi,đểlúckháccậuạ.Giánhưtrênđờinàycócôgáituyệtsắc,tàinănglạihiểuthấucháunhỉ…Cháuchỉcầnnhưvậy…nhưvậyđểsốngmàảotưởng…

Chénrượubỗngsóngsánh.TôivàPhúcnhìnnhau.

TôiđãtừngbạodạnhỏibàLêThịVượngvềLâmThảoHương,thìchỉnhậnđượccáilắcđầu.BàLêThịVượngvịnvàobứctườnggianphòng,nhìnquanhsựtrốngrỗng:

-Từngàyđihọcđạihọc,Tuấnvềnhànghỉngơithìhihữulắmmớithấyngồiviếtlách.Nhưnghễviếtthứgìđóthìthườngdậyvàolúcrạngngày,3hay4giờsánggìđấy.ContôithíchuốngbiachaiHàNội,ănthịtgà.SángTuấngặpnạn,chịgáilàmthịtgàbảoemxuốngănnhưngnókhôngxuống...TôicũngthườngaoướcTuấnsớmyênbềgiathất.Tuấncườimàrằng:Conphảiđến30tuổi.Nhưngcháucũnghứahômnàođósẽđưabạngáilàmcùngởcơquanvềnhàgiớithiệu.Bạnấycũnggầynhưcon,cũngquantâmđếnsứckhỏe...Tiếcrằngđãkhôngkịp…

Ánhmắtngườimẹnhìncon…[2]

Ánhmắttrảimộtniềmthươngdadiếtđếnmứcbầutrờicóthểmọclôngtơnhưmênhmôngnhưmộttấmdangười

Xácđứatrẻthảnnhiên…

Tôiđịnhnóivớibàtrongcuộcđời,lúcnàocũngcónhữngviệcgìđóngườitakhôngkịplàm.NhưngvớiLãngThanh,chưađihếttuổithanhniênđãkịplàmđượcđiềumìnhmuốnmàđôikhingườikhácsốngcảtrămnămcũngkhôngthểlàmnổimộtviệcnhỏmàLãngThanhđãlàm.Khoanhtay,tôinhìnôcửachậthẹpphíasaunhà.

Ngườimẹvẫntrôitrượtvàoquãngthờigianđãlùixa:

-NgàymớisinhTuấnmậpú,chỉkhilớndầnmớigầydần.Tuấnbiếtmìnhsứcvóchạnchếnênchútrọngtậpkéodâychun,nângtạ…ngaycảkhilớnrồiTuấnvẫnsàvàolòngmẹchìahaibàntayra:Mẹạ,contrôngthếnàythôimànhiềuhoatay,nhiềutàilẻ,conbiếtcắmhoa,biếtlàmthơ,viếtthưpháp,viếtsớchonhàchùa.Chữcủaconcógiálắm…Chỉmộtbứcthưphápconđã

đổiđượcbabộđồcompletbảychiếcáosơ-mi…

Vớithơ,ngoài14bàiđãintrongtậpthơ“Hoa”xuấtbảnlầnđầu,ngườitađãbổsungthêm7bàimớitìmthấy.PhầnthơdịchTrungHoađờiĐường,Tốngcó45bàihầuhếtlànhữngtácgiảtiêubiểu:LýBạch,ĐỗPhủ,TrầnTửNgang,ThôiHiệu,TiênKhởi…ThơhiệnđạiphươngTâyhơn100bàidịchnhiềutácgiả,sốlượngnhiềunhấtlàChakraborty.Ngoàiracóthêmphầntảnvănvàlời4cakhúc,phụbảntranh,thưpháp.

Dừnglạiởtuổihaimươilăm,tronghoàncảnhvănhóaViệtđangxáotrộnvàbiếnđộnghơnbaogiờ,nhấtlàvớilớptrẻ,nhưngvớinhữnggìchúngtathấy,cảmnhậncũngđủđểnhậndiệnmộttàinăngđabiênLãngThanh.

Saunhữngngạcnhiênchấnđộngvềanh,chúngtađãbìnhtâmvàcôngbìnhhơntrongthẩmđịnhgiátrịnhữngđứacontinhthầnanhđểlại.Dùcókhắtkhe,thiênkiếnđếnđâuaiđócũngphảithừanhậnvớithơvàthưphápLãngThanhđãthànhcông.Đặcbiệtlàthơ,anhđãghimộtdấuấnchóigắt,sánglạnh.Mỗilầnđọcanhlàmộtlầntacócảmgiácphấpphỏngloâu.

NhữngngườitinhtếcóthểnhậnradấuvếtcủaHànMặcTử,VũHoàngChương,gầnnhấtlàHoàngHữutrongthơanh.Bêncạnhsựtiếpnhậncótínhkếthừa,anhđãlàmnênmộtgiọngđiệuLãngThanhđặcsắc,phatrộntrựccảmphươngTâyvàlinhcảmphươngĐôngkhác.Hìnhảnhnốitiếphìnhảnh.Máu.Hoa.Lụa.Cáichết.Tìnhyêu.Trăng…Nhữngthứđãquáquen,bỗngmớilạởLãngThanh.

Vớithưpháp,kểcảngườikhôngrànhvẫncảmđượcsựtựtin,làmchủmọinétbútcủaLãngThanh.CóthểcoithưphápLãngThanhlàmộtbiểuđạtđặcbiệtcủathơLãngThanh.Haimươilămnămtuổihaimươilămbứcthưphápcònlạichođời.Đángkểnhấtlàphầnanhmangýtưởng,đưachữNômvàonghệthuậtthưpháp.BởichữNômvàchữHáncónhữngtươngđồngnhấtđịnhvềđườngnétcótínhkháiquáttượnghình.

Vớidịchthơ,LãngThanhvừadịchvừakhámpháhồntrongngônngữgốccủamỗibàithơ.DùđólàthơAnhngữhayHánngữ.Vềđiểmnày,chúngtaghinhậnởanhsựcộnghưởngrungcảmcủamộtnhàthơvớimộtnhàthơnhiềuhơnlàmộtdịchgiả.Vànhữngbứctranhcònlại,đãđượcgiớithiệuthìtôicũngnghĩrằnglĩnhvựcnày,anhkhôngđượctựtincholắm.Anhđitrênconđườngcónhiềungườikháccùngđi.

TrongphácthảođềcươngcuốnsáchLãngThanhđịnhviết“Đónnhậnthờicơvàcơhội”có7phần,50mục.Ngoàinhữngvấnđề,anhđặtrachomìnhnhữngtiêuđiểmđểtựhọc,tựnoitheophấnđấu.Nhưngđángchúýcónhữngđiểmnhấnbộclộthếgiớiquanlànhmạnhvànghiêm

túccủamộttrithứctrẻ:HồChíMinhlàmẫumựcvềtrítuệvàphongcách;Khôngđứngriêngvềmộttrườngpháihaymộtphươngphápnào;Nghiêncứulýthuyếtkinhtếhiệnđại;Phảigiàucóthìhãylàmnghệthuật;Thếgiớiquanduyvậtnhưngvẫnduytrìnhữngyếutốduytâmcólợi;NghiêncứuđạoThiênChúa,giáohội,giáolývàgiáoluậtvàcácảnhhưởng.

NhàthơNguyễnĐìnhPhúcvànhàthơKimDũngkểrằnghômthaymặtgiađìnhLãngThanhđinhậngiảithưởngHộiNhàvănchotậpthơ“Hoa”cónhiềuchuyệnkỳlạxảyracảhailượtđivề.Dùlàtayláiđãlâunăm,bônbakhắpnước,thuộclòngđườngHàNội,nhưngdễcóđếnhơnbảytámlầntrụctrặckhôngđâuvềgiaothông:Nàolạcđường,nàoxehỏng,nàongườikhácđâmvàođầuxe…Rồinhưlinhgiácmáchbảo,KimDũngvàNguyễnĐìnhPhúcđiệnvềnhàhỏibàLêThịVượng,cóthắphươnggọiTuấnvềnhậngiảithưởngkhông?BàVượnglúngtúngthúnhậnlàquábấnrốinênquên.Ngườimẹliềnlênbànthờcontraiđốthươngkhấn.Tứcthìviệcđangcăngthẳngbỗnghanhthông.

Bâygiờthìngôinhàcóngườithiếuniênâusầuđứngtựacửatôiđãgặplầnnàođãchỉnhtrangđểlàmcửahàngchothuê.NgườiđứngrađảmtráchxóađinhữngdấutíchngôinhàcũchínhlànhàthơNguyễnĐìnhPhúc,cậucủaLãngThanh.Thơcacũngcần,kỷniệmcũngcần,nhưngcuộcsốngcòncầnnhiềuđếnsựkháchơn,vínhưđólàsựyênbình,thanhthảnởbênngoàichẳnghạn.

Bêntrongngôinhà,vẫncònđónhữngthưphápvớinhữngnétcuồngbay,cuồngbayuốnlượnquanhtườngvàmộtngườimẹngàyngàylênxuốngtầngnhìndiảnhđứacontraibàybêncạnhnhữngtậpthơcònnguyênnếphồ.Tôihiểubàsẵnsàngđổicảmạngmình,têntuổiLãngThanhđểchoLêQuốcTuấncủangàynàotrởlại.

Dùsao,bàvẫncònlàngườimẹđượchạnhphúc,tựhàovềconngaycảkhikhôngcòncontraiởbên.

Nhưngnhữngbônghoađánhconđauquá[3]

Contrởvềnhàbăngvếtmáuđầytay

Ngòibútcủaconđiêncuồngnhưgió…

Aimàchẳngbiếthạnhphúcvàđaukhổcùngnằmtrênmộtđồngxugieoquẻ.Nựccười,nhưngmấyaithườnghằngđủngộđiềuhiểnnhiênấy.Thờigianthựcvậtvàthờigiantinhthầnmỗingườikhôngđềunhau.VàthờigiantinhthầncủaLãngThanh-LêQuốcTuấntuynhìnthấychỉlàmộtchớpsángchóilói,rùngmìnhcủangôisaobăngtrênbầutrờithơViệt,nhưngngôisao

băngấyđủsoisángchomọingườisựýthức,bổnphậnlàmngười.Sựsống,sựchếtsựhammêdânghiếnchonghệthuậtcònbừngmãitrongtâmtưởng,ngaycảlúcrạngngàybonchen.

Tháng8năm2008

[1]TríchthơLãngThanh.

[2]TríchthơLãngThanh.

[3]TríchthơLãngThanh.

LêAnhHoài-MỗibànchântrênhaiconđườngTôitrótsắmvaikháchsộptrongchiếcMatizhỏngđiềuhòaphậpphànhkínhcửamởlửngchạydọcđườngLêVănLương.Mùahè,đangđúngthìxâydựng.Mồhôivàbụiphútchốcđãtrátbảtrêndamặt.

HòngxuabớtnồngoichiềuthángSáu,tôiphẩylấygiótừcuốn“Chuyệntìnhmùatạpkỹ”củaLêAnhHoàivừamuaởphốNguyễnXí.Đượcgãgửitặngcùnglúcnộplưuchiểu,đangđọcdở,quanhquẩnaiđóđã“mượn”tạm.Bịhấpdẫnbởilốiviếtcáchtânvàvấnđề“Chuyệntìnhmùatạpkỹ”đặtra,tôiđànhnghiếnrăngxùymấychụcngànmuacuốnsáchdùchẳngđượchưởngthônglệtrừmườimườilămphầntrămgiábìa.

Chẳngbiếtthấytôisay“đòn”haylàkhanthật,bàchủsạpnạdòngngủngnguỷnhnóivóng:“Bácnhặtmauđi,chứcuốituầnlũsinhviênxãhộinhânvănàođếnlà“tạch”đấy”.

Chưađọctiếpnhưngítranógiúptôihạnhiệt.Đangnhớnmắtlêntòanhàxâychấtngấttuatủacốtthépnơiđầucột,bứcràosắtchạyquanhcôngtrìnhkínbưngthìcảmgiáccủatôibỗngbịvướngvàomộtđámđôngdướitàngcâyphượngxanhumlảngọnxuốngvỉahè.

Ngườiđànôngngâyngôkhácthườngtrongsắcbảohộlaođộngmàughinhợt,trêncây-cột-điện-ngườinhằngnhịtdòngchữquảngcáoxeômbằngsơnchốnggỉmộtthôngbáorơigiấytờ,mộtmảnhgiấychứathôngtinkhoancắtbê-tôngthôngtắcvệsinhkhôngđụcphá.Vàibangườivâyquanh,khạcnhổ,mộtcôgáidựalưngcộtđiệnđứngngóngchờ,mộtbéconngộnghĩnhtụtquầnvạchchimtè.

Đôigiàyvảimàunhômbịô-xyhóa,ướtsũng.Cây-cột-điện-ngườihaitaybuôngdọcchỉquần,ốngtaycàikhuy,đầunghênhnghênh,nhưtháchthứcmàcũngnhưđangtrútbớtáplực.

Áingại.Lạimộtkẻsangchấntâmthầntrongthếgiớihiệnđại.Hộinhậpvớithếgiớicònđồngnghĩavớihộinhậpcácchứngbệnhtâmthầncủanềnkinhtếthịtrường.Nhưngcósự…gìđókhiếntôibứtrứtkhôngthểlướtqua.Cặpkính.Máiđầu.Cáikhuyêntaihìnhsao.Chòmrâungổnngang…quenlắmlắm.Trítôinhóisáng:ChẳnglẽthằngchakialàHoàirâu…LêAnhHoài-chađẻcủacuốnsáchkhiếntôivừa“hysinh”bốnlămnghìnđồngchẵn.

Phanhđộtngộtbằngcáivỗghếlái,tôixuốngxengồiimẩntrongquánnướcbênhèđốidiện.

Đãquáđủnhữnggươngmặtbáochí,vănnghệxoayquanhHoài.CáchđâykhônglâughétòasoạnTiềnPhong,tôiđãnghemangmángvụ“performanceart”cótênlà“Rađường”dohọasĩNgôLựcchủtrò.Chẳngnhẽ,NÓđâyư?Hoàirâutìnhnguyện“nhânhóađồvật”?Tựgiễuđếnthếlàcùng!PerformanceartxuấthiệnởphươngTâyđãkhôngítthờigian.Hơnmộtlầntôiđãmongmuốntậnmắtthứnghệthuậtthôngquathịgiácđểtìmcảmxúctươngtácgiữanghệsĩvàcôngchúngnhằmthayđổitưduyvàcảmxúccủaconngườivềmộtvấnđềcủaxãhội.Ngườinghệsĩchỉđóngvaitròpháthiện“vấnđề”rồicùnghòađồngnhậpvainhưmọithànhviên.

NaybỗngthấyHoàirâu,ngườibạnvăn“diễnvai”câycộtđiện,trongtôidângbaoxungđộtgầnnhưmộtcúsốc.Chắcchắn,tôivànhiềungườikhôngmấyaiđủbảnlĩnhmangchútdanhphậncòmrađườngxảthânvìthứnghệthuậtđạichúngnhưnglạicònquáxalạvớiđạichúng.

Con-người-cột-điện-Hoài-râuđứngkia,hìnhtượngsốngkêugọicôngdânđôthịhãyhànhxửtheođúngnghĩaconngườiđôthị.Cảmgiácnàykhôngxalạbaonhiêukhinhìnthấybứctranháp-phích“trờixanh,mâytrắng,lúavàng,công,nông,binh,tríxếphàngtiếnlên.”

Nếumuốnvẽnhữngbứctranhcổđộngtruyềnthống,ngoàinăngkhiếu,taphảimấtcônghọchànhcảđốngthờigian.Giờđây,vớiphươngtiệnchuyểntảimới,chỉcầntacóýtưởng,cóýthứccôngdânlàcóthểthamgiavàocôngviệc“kêugọiđiềuchỉnhhànhvi”củaxãhộibằnghìnhtượngnghệthuậttrựcquansốnggầnvớinhânquầnhơnbaogiờ…

Xâydựngvàquảnlýđôthịcóvôvànvấnđềcần“giảiphẫu”hoặc“chiếuxạ”.Ngàyngàyhìnhảnhnhữngbứctường,nhữngcâycộtđiệnthươngtích,nhamnhởđậpngangtầmmắtchúngta.Bỗngnhiêncâycộtđiệnchuyểnkiếpngườithânquen,tamớingộramộtđiều:thìrakhônggiansốngđangbịchínhhànhvithườnghằngcủachúngtalàmônhiễmcảmgiác.

Ítlâusau,khiviếttùybút“Nhữngconngõcủatìnhyêu”đăngởmụcthưThăngLongcủaVietnamnet,hìnhảnhcây-cột-điện-Hoài-râubuổichiềuthángSáucứámảnhtôinhưnỗibuồn,nhưhyvọngkhitôi“khảotả”thânphậnnhữngcâycộtđiệnnơiđầungõHàNội.

Anhcôngnhânmướtmải,chắcvừatụttừtrêntòanhàxâydở,bàntaynhuốmvữagạtmồhôi,ngótrântrâncon-người-cột-điệnrồibướcsangquánnướctôiđangngồi,buộtra:

-Hóaracácôngbànghệsĩcũngbiếtthươngxótnhữngvậtvôtrivôgiácdocôngnhânchúngtôilàmnênđấynhỉ!Đâymớichỉlàcâycộtđiện,cũkỹnhưngcónhữngbứctườngmớilănsơn,quétvôiđãbịconngườilàmhoenbẩnbằngnướccặn,bằngnhữngdòngchữbậybạ…

ÍtbữasautôiđụngHoàirâu.Trảlạigãmấytấmảnhchụptừxabằngđiệnthoạicầmtay.Khôngnghệthuật,nhưngcũngđầyđủđườngnéthìnhhài:

-Saolạithếnày?

-Thìđangthếnàyrồi…ônganhạ.Tạivìthíchthôiạ.Chấpnhậnhysinhmộtchútchonghệthuậtnhânsinhthìcósao.Hóarakhôngphảichỉcóviếtvănlàmthơmớicócảmgiác“phê”đãđời…

-Ngạikhông?

-Có,nhưngítthôi.Chỉlàlúcmớihóathânnhậpvai,hứngchịu,đónnhậntấtcảmọiánhmắt.Nhưngtinrằng,tươnglaigầnperfomanceartsẽđượccôngchúngđónnhậnnhưmọiloạihìnhnghệthuậtkhác.Cónhữngđiềulàkinhhoàngcủathángtrước,nhưngđếnthángsauthìđãlạibìnhthường…

-Đâycóphảilàmộtcuộcchơikhông?

-Ônganhà,chẳnglẽemmangthânemratrìnhdiễnchỉđểchơichothỏamãncáitôi?

Vàbâygiờ,hainămsaunáođộngcủavụtrìnhdiễn,cũngmộtbuổichiềunhưngđãđầythutôilạiđốidiệnHoàirâu.Mộtvụsắpđặtkhônggâysốcnhưngcónhiềudưba.Cógìhơnnữađâungoàicâuchuyệncuộcđờicủanhữngdanhtừnhữngđộngtừ.Vàcảvôkhốithamvọngvănchươngnghệthuật.

Xoayngườitrênghếgỗbệtmặtvỉahèbêtôngvỡrạn,tựalưnghàngrào,nângniuchéntràdalươn,gãquaymặthướnghồHale.Nhìnxalơmơ,vượtlênđầucủađámngườingồilốnhốxìxụpthứtrànóngbìnhdân.

Đãlắngđểđiềmtĩnh.Cười.Cáicườiimmêdụhướngvềđâuđó.Nhữngcởimởtưởngphơibàymàlạichẳngphơibàychútgì.Lấplửng.Lấploángcặpkínhcận.Đằngsaunụcườicóhìnhthứcbuôngthả,vẫncómộtchốthãmtinhquái.Chânmộcvàmộngmịvẫnámảnhởđâuđóchútngâyngô.

Tócrâulởmchởm,thoángsợibạc.Chiếckhuyêntaihìnhsaolệchmộtbênlấplánhđiểmnhấn.Chúýmộtchút,phíasaugáytrêncáicổnâurámlànhmạnhxămđiểmmộthoavăntinhxảohìnhngựa,đenánh.Khôngtrẻnhưngcũngchưagià,gãhộiđủtốchấtcủahotboy-kiểunghệsĩcủađámđông.

BiênbảnđầyđủcủaHoàirâu:LêAnhHoài-Biêntậpbáo,làmbáo,làmthơ,viếtvăn,làmnghệthuậtsắpđặt(Installationart),trìnhdiễnperformanceart,diễnthuyếtvềkịchphilýcùngDươngTường.KịchbảnkịchphilýcủaHoàirâuđãtừngđượccảHộiđồngAnhvàNhàhátTuổitrẻdiễntríchđoạn.Tuýpnghệsĩ“tổnghợp”đứnggiữadòngsôngđangchảy,nửahướnglênthượngnguồnnửamuốntantrôirabiển.Thamlamtrảinghiệm.

Trốnchạycáisáomònnhưtrốnchạychứngdịứngphấnhoa,luônlắngnghekhơigợimọicảmxúctừbêntrongmìnhđanghướngtớinhữngniềmvui,khoáicảmcủasángtạonghệthuậtmàkhôngnềhàphươngtiệnchuyểntải.Miễnlàđượcsángtạo,đượccốnghiếnvàtraotặngsựsángtạochođồngloạicùngsansẻ.

Trênmóngnềnnhânbản,Hoàirâuluônýthứcđượccáitôichỉlànhữngmảnh.CáitôiHoàirâuchìmdướibướcchânđồngloạinhưmộtsựtựgiễunhạinhưngkẻcả.Vínhư:

…Vìmộtngàymớiđãđếnmàngàycũchưaqua

Vìmộtchuỗingàytrướcđóvẫncònsốngtừngmảnhtừngmảnh

Tôiđãsống?Quảthậtđãsốnghàngchụcnăm?

Cóhàngngànngườiđãgặptôi,cònlưulạinhữngmảnhcủatôitrongkýứchọ?

Thỉnhthoảngtôigặpmộttrongsốhọ,nhữngngườilưu-mảnh-tôi

Tôinhậnrahọcũnglànhữngmảnhmảnhmảnhmàtôithulượmđược.

mảnhmảnhmảnh

mảnhmảnh

mảnh

mảnh…

Tôibiếtnhữngmảnhmảnhkiađãbiếnthànhnhữngphiếnsắtgỉinhìnhmũitênhướnglộnxộntứtungcủacáctấmbiểnchỉđườngtrongcácthìthờigianvàkhônggianđượcchấtánhsángvàngngàrọichiếuvàmộtcáitênđểgọimàcũngcóthếlàslogan“TIẾNLÊN”.Mộtsắpđặtđầybiểutượngdânchủ…vềcáisựtiếnlên.Mỗingườitựtiếnbằngmộtcáicáchriêngđặctrưng.Thếthôimàgâyấntượng,hiệuquả.Chấpnhậnmỗicáitôitiếnlênmớilàbảnchấtđadạngvàphongphúvỗndĩđãtồntạitrongthếgiớingười.

Chiếc-mảnh-cột-điện-Hoài-râudịchchuyểnmảnhgỗcóchânlàmghếsànsạttrênmặthè,tưlự:

-Ônganhà,ngườitachêthằngemcũngcólý.Ngườitakhenthằngemcũngcólý.Giờthìthằngemđãbiếtyêuthươngtấtcảnhữngtréongoeấyvớimình…

-Mộtthôngđiệphậu“Chuyệntìnhmùatạpkỹ“chăng?Mànày,cáigãHoàirâuđịnhphátbiểugìởcuốnsáchvàochungkhảoấynhỉ?

Vẻtinhquáitràntrềđếntậncácchânrâu,Hoàirâusờcằmrâu,bỡncợt:

-Thìchínhemcóchuyểntảicáigìđâu…Cuộcsốnghiệntạiquanhmìnhđangthếmà.Mộtlátcắtcủanhânquầntrongsựchuyểntiếphìnhtháiđờisống.Mớithìchưahẳn.Cũthìchưahết.Mốinốigiữahaithanhrayhaylàcáikhóamócgắnhaitoahànhkháchbaogiờcũngtậptrungnhữngđedọatainạntiềmẩnchoconngười.Cuộcsốngthựccóhứahẹnđiềugìđâumàemlạingụytạoralờihứa,hayniềmtin…Conngườikhôngthểnhìnmãilêntrời,màcũngkhôngthểcúimãingắmngónchân.Conngườicầntạoraphảnxạýthứcvềtoànbộcơthểmìnhđangtrầntrụigiữavũtrụ…

TôiphânvânkhôngbiếtHoàirâuvừa“biểudiễn”hay“sắpđặt”nữa.Thôi,dẫutôicóngángchânthìgãvẫncứcườikhẩytựtinđitiếpconđườngmàsốphậnđãchọnsẵn.Cuốnsáchvàochungkhảo“Chuyệntìnhmùatạpkỹ”hìnhnhưchưaviếtsẵncáikếtrànhmạch.Mộtcuốnsáchđangđọcthìchẳngthấycógìđểđọc.Nhưngđọcxongmớithấyrằngnóđángphảiđọcchotấtcảmọingười.Tôi-anh-nó-bạn,tấtcảđẫmướtnhạtnhẽo,tầmthường,saokhôngbiếttựngộrằngchúngtađangsốngrấtđángthương…

LầnngựcchiếcáocộccổngắnHoàirâutìmméptúitưởngtượng,nhưngmớtiềnlẻthìlạinằmởtúisauchiếcquầnbòbạcphếch.TiềntràvỉahègầncổngtòasoạnbáoTiềnPhong.Chúngtôiquaylưng.Tôivẫyxevềphíaconhồ.Hoàirâuthìtưngtửngnhảylênmấybậcmộtlốilênsảnh.

Bấtngờtôihô:“Tiếnlên”!ChẳngtẹogiậtmìnhHoàirâungoảnhlạicườicười,nhưngánhmắtthìlonglanhhoangdụtậnnhữngđâu…

Năm2009

LưuCôngNhân-NgườitrồngcộtcâysốcuộcđờimìnhCánhcổngtremởhé,máivòmđankínlácànhhoadâmbụt,ngườiđànôngtóctrắng,dahồng,ngoạisáumươikínhcổkiểuJohn-Lennon,sơ-micộcca-rôcổngắnvạtdàivạtngắnbuônglõngthõngquágối,quầnsoóctúihộp.Đóđâytrênáoquần,bắptay,ốngchânônglàchấmmàumớicũ.Nụcườiimimđủđểnhếchcáimiệngduyên,LưuCôngNhânnhưngườiđạodiễnđangtácnghiệp,nghiêngngườimởtayvềphíangõsâuhútumtùmbóngcâyvườn.Giọngtrầm,mềmđượctôiluyệnkỹthuậtcộngminh,họasĩcongngóncáichỉquavaivuvơ.

-Ơthếmàđúnggiờđấynhỉ.Ôngvàođi,chịPhụngởtrongnhà.Mìnhđanggiởtay...

Ngườihọasĩđưataygạtnhữngtaytrengànhánhcâyổivươnxòangangmặt,cúicúibướcvội.Cũnglạ,LưuCôngNhânkhommàtrôngvẫnkhụngkhịnh,tựtinkhácthường.

Ngóncáichỉvuvơ,kỹthuậtnhảtiếng,áoquầnlôithôi,ơthếmàđúnggiờđấynhỉ...tấtcảnhữngchitiếtấytỏamùisânkhấutạothànhshowhoànhảo.TuyấmứcviệcLưuCôngNhântỏvẻngạcnhiênvềsựđúnggiờcủamìnhtôivẫncườithầm,hẳnhọasĩđangbậnvẽcóngườimẫu.

Hoachuốirừnglelóivenlốingõkhôngquáhẹp,khôngquádàivớimộtcănnhàbagianxâygạchđỏ,tiệnnghikhépkínquaylưngraconlộnhựalênnúiTamĐảo.Vuôngsântrángxi-mănglănphănlákhôkêbộghếgỗlửng.Mảnhvườnsỏihỗnđộnđủloạicây,hìnhnhưngườitrồngchỉđểlấymàuxanh.Buổisángtrungduyêntĩnhlạlùng.Đâuđóvẳnglêntiếnggàgôcuốibờtre.

TừngàyLưuCôngNhânvềmởxưởngvẽởVĩnhYên,vợôngthángthángbayhoặcĐàLạthoặcSàiGònvàoramuasắmthựcphẩmxếptủlạnhvàtìmthuêngườimẫuchochồng.Ngườiđànbàhiềnthụclặnglẽthauấm,phanước,đilạiýtứ,lịchsựmờitôingồiđợi,thìthàoáingạidườngnhưsợmìnhnóihơitocũngsẽcảntrởđếncôngviệcsángtáccủachồng.

Cólầntôithắcmắc,tạisaoLưuCôngNhânkhôngvềhẳnlàngLâuThượngcậtruộttrênViệtTrìmởstudiomàlạichọnki-lô-métsố3VĩnhYên-TamĐảolửnglơgiữaViệtTrì-HàNội,nơikhôngnhiềuhọhàngvàbạn.Họasĩkhìmộtcáinhẹkhông,nhấpmấygiọtcognactrongchiếclyphalênặngtrĩu.Cólẽôngthấtvọngvìtôicũnggiốngnhưbaongườidạikhờkhác.

-Thứnhấttôithíchcáicộtcâysốởvenđường.Mỗikhinhìncộtcâysốđơnđộcbênđường,tôibiếtmìnhvừađượcvàvừabịkhấutrừ…Nênmớimuacốlôđấtnày.ThứhailàVĩnhYênkhôngquáxaHàNội,gầnsânbay.KhicầntôicóthểphóngxemáyxuốngHàNộithămbạnhoặcbayvềtrongkiacũngkhôngvấtvả,nóngquáthìtaxilênnúi.VànếucóviệclênViệtTrìthămconcháuhoặccácôngcũngdễdàng.Ngườigiànhưtôimàgầnconcháuquásuốtngày,chỉtiếphọhàngthìlàmsaomàlàmviệc...

QuảthậtkhiđấtnướcchưađổimớimàLưuCôngNhânđãđổimới.Ôngđãnhìnrachỗmìnhcầnphảiởđểsángtáctươngthíchnhấtdùchỉ4nămnhưmộtnhàđầutưchiếnlược.Khithấytôiquansátcănnhàđượcxâychấtlượngcaochocáisựởcủamình,LưuCôngNhânchỉgậtgù.Kiểunhàđơngiản,mộtphòngvẽ,mộtphòngkhách,mộtphòngngủliềnkềnhàbếpvàkhuphụ.Ngồibấtcứvịtrínàotrongcănnhàcũngvớitaytớitiệnnghitiêudùng.Mộtkhoảngtườngtrốngbấtkỳđềucótranhđẹptreo.Ngaycảtrướcmặtchỗngồiđinặng,đinhẹcũngtreobứctranhthuốcnướcthiếunữkhỏathân.Nhữngbứctranhcócâyxoan,lôcốt,cólautrăng,cótrâu,bòvànhữngcụông,cụbà,gáiquê,nhữngcánhbuồmđơnđộc...vàcộtcâysốngungơcạnhkhúccongbênconđườngthẳm...

MộtchútPháptrongngoạiviđôthịViệt.MộtchútquýtộcHàthànhthuộcđịatrongkhônggiannôngdânBắcbộ.Nhữngphongvịấyhoànnhuyễnvớinhaukhôngmộtvệtgợn.QuảlàLưuCôngNhânthừatiềnchơitrội.

-Anhchỉlàmviệccóbốnnămởđâymàsaoxâycấtkỹlưỡngthếnàychotốntiền.Dùanhkhôngthiếutiền.Sáumươimétvuôngvớibasàođấtlàcảmộtgiatàicủangườinôngdângiàucóởtahiệnnay...

Đẩycaochiếckính150nămtuổigọngvàngcủaAnhlênsốngmũichothêmbềcaongạo,LưuCôngNhânmởchiếchộpgỗđànhươngnhótranửađiếuxìgàLaHabana,vàrấtnhanhsậpnắphộplại,cắmvàochiếcpípcánngà,quệtquediêmThụyĐiểnquacạnhbàn,hoahoavòngtrònngọnlửadiêmchonhạtbớtphốtpho.Châmlửa.Ôngrítbahơivừavừa,phìkhóiratứcthì.Cólẽhọasĩcũngkhôngnghiệnngậpgì.

-ĐâylàthứthuốcláPicasso,Hemingwayđãtừnghút.Sởdĩnóđắtnhấtthếgiới,vìnóđượclựatừnhữngtàuláthuốctốtnhất,trêncâythuốctốtnhấtcủagiốngthuốclátốtnhất.

LưuCôngNhânghésáttôinóinhỏvẻquantrọngrồihinhhíchcườinhưgãthanhniênmớilớn-“VànóđượcsecuốntrênnhữngbắpđùinoncủanhữngtrinhnữlạidađenvùngCaraïbe.Ôngcócảmnhậnđượcmùihươngtrinhnữấyquamồhôithấmtrongláthuốckhông?”

Dườngnhưthấytôiđãbịnốc-ao,họasĩmớivêcằm.

-Tớđãbáncănnhànàyngaykhivừaxâyxongcùngvớitoànbộthiếtbịcủanó,trừnhữnghòmtranh.

Tôiớớngớncổlên:

-Vừaxâyxongđãbánngay,thìanhđịnhbỏBắcvềNamà?

-Bỏlàthếnào.Tớbánvớigiáthànhthựctế,muađấthếtbaonhiêu,xâydựnghếtbaonhiêu,trừtủlạnh,bếpđiện,bếpgasẽkhấutrừphầntrămhưhaosau4nămsửdụng.Bánnhưngsau4nămnữatớmớigiaonhà,đãthỏathuậncócôngchứng,tiềntớnhậnđủngay,gửingayvàonhàbănglấylãitiêuhàngthángởđâyrồi.

Trờiđấtquảlàsựsiêutínhkinhtế.Cáchbánnhànàythìngườimuacũngthíchvìsựtrượtgiáphimã,ngườibáncũnglợi,khôngphảilobảotrìduydưỡnghàngngày,khôngbịmấtgốc,tựdưngđượcởkhôngmấttiền.Hơnnữaviệcbánnhàđấtdùcórẻôilúccầnkípcũngkhôngdễ.Đúngngàygiờlàđóngthùngtranh,xáchvaligoinghome.Tôichỉcònbiếtthánphục,xuýtxoa.

-Anhkhônthật,đúnglàLưuCôngNhân...

-Thìcóaibắtcácôngphảingulâuđâunào...

Saomàôngnóicólýlàmvậy.Chẳngaibắtchúngtangulâu.Và,ôngtrởthànhLưuCôngNhânhômnaychẳngnhờsựmaymắnnào.Làngườiluônbiếtmìnhmuốngì,hướngthượng,quảnggiao,nhưngtinhlọc,LưuCôngNhânluôncónhucầubạnbè.Đànemnhưtôicũngđượcđốixửtrêntinhthầndânchủ,bìnhđẳngmộtcáchhợplý.Studiocâysố3VĩnhYênmỗilầnchỉđóntiếptừmộtđếnhaisuấtkhách.LưuCôngNhânsợồnào.Nhưngkhixuấthiệnởchỗồnàothìbaogiờôngcũngphảitrởthànhsaothìmớichịu,dùcáchnàyhaycáchkhác.LưuCôngNhânkhôngbaogiờmờiaimàkhôngcólýdothỏađángchocảhaiphía.Tiềnvàthờigianlàhaithứkhôngbaogiờôngchiphívôlối.Hơnnữaôngđãmờithìngườiđượcmờikhócóthểtừchối.Lýdođượcmờibaogiờcũngrấthấpdẫn,tràntrềđặcân.LưuCôngNhânmờikiamà.

Và,hômtôiđượcôngmờimộtmìnhtớiStudiocâysố3cũngcólýdođặcbiệt.ĐặcbiệtnhưlờiôngnóidõngdạctrướcđámđôngtronghộitrườngcủaHộiVHNTVĩnhPhúkhimờitôi:

-CognacPháp25nămtuổi.Trứngcáhồi,phomátHàLan.Bánhmìđen.XalátNga.KýtặngmộtcáitranhthuốcnướcvẽHạlong.Mộtbảnvựngtậptranhmớiralò,bảnđềtặnglàbảnthứ68...vàmộtnửabuổisáng.Đólànhữngthứ-Tôi-LưuCôngNhânnàycóthểmangđếncho

ôngvàochủnhậtnàyThiệnKếạ.

Tôiđãnhậnlờisốtsắngđểkhôngngulâu.VàgìthìgìLưuCôngNhâncũngđãramởcổngđóntôirồivộitrởvàophòngvẽ...

Ôngvàođókhôngphảiđểvẽtiếpmàlàdẫnramộtngườimẫu,cao,mảnh,rắnchắcnhưvậnđộngviênthểdụcnghệthuật,thânthểchỉcóhaimảnhvảichevàtấmkhănchoànglụatrắnglượtthượt.Côngườimẫurơicáinhìnvôcảmvàotôimộtthoáng.Tôihaymộtaikhác,trongmắtcôngườimẫuấycũngchỉnhưconchóđáđangngồichầuhẫudướikhómhoagiềngkiathôi.Vợôngtiếnluibàyđồtiếpkháchlênbànngoàisân.Tấtcảđềuđúngychangnhưlờimời.Cognachailynhỏ,trứngcáhồimươilầnnhón,phomátmộthộp,bánhmìđenhailát,xalátmươithìacanh.Tùngtiệmvàthòmthèm.Tranhthuốcnước,vựngtập...

Nhưngđặcbiệtlàcáchôngkýtặng.Bàvợđưabút,chiếcbúthiệuWaterman.Ôngđặtcuốnvựngtậplêncặpđùicôngườimẫuhoabútkýtrướctrongkhôngkhímộtlượt.

-Cáibútnàycótuổibằngtuổiôngvàtuổitôicộnglạiđấy...Đấyôngxem,đồvậtmàmangtínhvănhóa,thìýnghĩagiátrịtinhthầncủanótựnângnólênđồngthờinónângcảconngườisởhữunó,dùngnó...

-NếuanhkhônglàmộtLưuCôngNhânhẳnsẽlàmộtVươngHồngSến...

Ônghứmộttiếngkhôngrõnghĩa,hơilườmtôimộtcái.

Ônghướngdẫntôiđixemtranh.Nhìnsựthoảimáiphóngkhoángtrênmỗivếtcọlưumặttranh,đủđểcảmgiácvềtaynghềthượngthừa.Dĩnhiênđểcóđượcđiềuấythìchẳngaiđượcbướctrênhoahồngrảilối.LưuCôngNhânlàngườilúcnàocũngtổngkết,cũngđúcrút,hyvọngmộtmìnhmởmộtđường,đánhdấulộgiới,trồngcộtcâysốbáođường.Dịchchuyểnthườngxuyên.Đi.Vẽ.Đi.Vẽ.Nhữngđườngconggọimờinhưngthanhkhiết,nhữngsắcmàurựclênhuyềnảonhưngcóthật.CólẽLưuCôngNhânlàmộtphiênbảncủaTôNgọcVânvềtàihoatrờiphú,yêusựcẩnthận,niêmnótmàvẫnphóngkhoáng,điệuđàngnhưngđủsựquýphái.ÔngvềtiếpquảntrườngMỹthuậtĐôngDươngđồngthờitiếpnhậnvàlĩnhhộiluôncáisangtrọngquýtộccủatinhhoahộihọaĐôngDươngthuộcPhápnhưnglạithổiđượcchấttưngtửngphơiphớilạcquanthômộckhángchiếnvàotranhmìnhgiaiđoạnđó.

Rồinhữngnămxâydựngchủnghĩaxãhội,tinhthầncôngnôngbinhlêncaongútthìôngcũngtrởthànhngôisaosángchóicủathếhệmìnhvớimộtloạttácphẩmvènôngdântrênphôngnềnthônquê,trongdiệnmạoconngườimới.Tôimêcâyxoangầyrunruntronggiónhẹđủ

thổixiêungọnkhói.Yêucộtcâysốngungơbênlềđườngnhưđứatrẻconđanglụicụingồichơi.Tôicũnglàngườihễđitớiđâulàthíchđứngbêncộtcâysốđểchụpảnh,nhưngsaubiếtđượcmìnhchỉlàkẻđisauLưuCôngNhânthìcảmthấythúđóbỗngnhạthoẹt.ChẳngphảivôtìnhLưuCôngNhânmêcộtcâysố.Cộtcâysốởtrongtranhđãđành.NhàởĐàLạt,ởVĩnhYênôngđềulựachọnởgầnmộtcộtcâysố.Gầncộtcâysốthìdễchỉđườngchobạn,vàbạndễtìmđếnnhà.Đếnđâuđóthìđứngbêncộtcâysốnó,làmchứngchosựcómặtcủaông.Cộtcâysố,chỉsốhiểnthịnhữngchặngđườngôngqua,đãlàmgì.LưuCôngNhân,ngườiđãvẽvàđếmkhôngbiếtbaonhiêucộtcâysốtrongsuốtmấychụcnămkhôngngừngnghỉ.

Hìnhảnhanhlínhkhănmặtbuôngvai,mồhôiướtđẫmngồinghỉbênlautrắng,đócũngchínhlàônglàtôimộtthuở,hìnhảnhcủabiếtmấythếhệthanhniênViệthiềnđẹpsuốtbamươinămchiếntrận.Nhìnngườilínhđangsốngmàthấynaobuồnnghĩđếnlớplớpngườikhuấtmặtđãnằmyênđâuđótrongđất,trongrừngthẳm,trongsìnhlầy.

Nhữngnămbảymươithếkỷtrước,LưuCôngNhânđượcTỉnhủyYênBáixâychocảcáinhàsángtácởhònđảogiữalònghồThácBà.ÔngLêĐứcThọmỗilầnđiđàmphánParisvềcũngghélênxemLưuCôngNhânvẽtranhtrừutượng,siêuthực,vàđểnghehọasĩnóivềmỹthuật.Mộtlầnngườicốvấnđặcbiệtấyđãthíchthúkêulênkhixemtranh:

-ÔngNhânơi,tôisangPhápthìtôicũngchỉthấyhọvẽnhưôngđangvẽthôi.Bêntathếmàcũngcókémcạnhgìbọnhọđâu.Chỉcóđiều...

Vịcốvấnnóiđếnđấythìim,khiếnLưuCôngNhânđếntậnbâygiờkhôngbiếtôngLêĐứcThọấyđịnhnóitiếpcâusaulàcâugì?NhưngđôikhiôngLêĐứcThọấycũngmượnmộtvàibứccủaLưuCôngNhânmangđiđâuđómộtthờigianrồilạibấtthìnhlìnhmangtrả.

Thếnhưngmộtngàykia,LưuCôngNhânlặnglẽbỏsiêuthực,bỏtrừutượng.Aihỏithìônglắcđầuđápnókhôngphảicủata.Đócũngnhưlàmộtlờikhuyêncủabậctrưởnglãovớilớptrẻ.Độngrồitĩnh,ôngsửdụngmựctàuvẽtranhkhỏathân,vẽphongcảnhtheolốithiền.Vợ,con,cháu,bạn,vàtấtnhiênlàcảnhữngngườimẫulàmđắmđuốibấtkỳngườiđànôngnào.Và,tấtcảnhữngthânyêuquenthuộccủaônglạihiệnlênquasắcmàu,hìnhkhốihằnnổivệtbútvớitrựcgiácvàbảnnănghộihọađãđượctinhluyệnkhôngcònphụthuộcvàokỹthuật.Trêntranhtràntrềsựduymỹthuầntúyđượcvẽtừsâuthẳmbêntrongconngườiôngđãđượcýthứcđếnvôthứcnhưmộtphảnxạsănmồikhisưtửthấylinhdương.Vàtiamắtsưtửthìlúcnàocũngsoithấutâmcanlinhdương.

Mộtvệtbútmộtcánhbuồm,mộtvệtbútmộtbóngcây,mộtvệtbútmộthònđảocôđộccao

ngạotrênvịnhbiển,mộtvệtbútmộtconngườikhòmlưngchờđợi.Đãhơnmộtlầnôngnhìntranhcủamìnhvànói:

-Chỉthơvàhộihọanàylàchứađựngđượccảvũtrụtrongmộtcâu,trongmộtnétvẽthôiôngThiệnKếạ.MàtranhcủatôicónhữngloạiđượcvẽbằngthứsơndầuhảohạngcủaAnh,Pháp,HàLan,đếncáiđinhcũngđượcđóngbằngđinhkhônggỉnhậpkhẩu...Ôngnghiệmmàxem,khôngphảiaicũngđủtựtinđểđặtnétvẽlêntấmtoanquýđâu...

VớitranhtĩnhvậtthìLưuCôngNhândùvẽcáibìnhđấtnung,bìnhvôi,bônghoa,conchóđá,vậymàtôivẫnthấyởđámvậttĩnhấysốngđộngnhưcóhồnngười,đườngđicủanétbútnhưuốnlượntheođườngcongđànhồi...

CứnhìnkháchđếnthămStudioLưuCôngNhânởcâysố3VĩnhYêncũngđủbiếtônggiaotiếpchắtlọcvớicảngườicùnggiới.Đólànhữngngườicùngthếhệvớimìnhvàđãthànhdanh.Vàhầunhưcũnggiốngbấtcứmộthọasĩchânchínhnào,LưuCôngNhânkhoáichơivớicánhnhàvănnhàthơvànhạcsĩhơncả.Trongcáccâuchuyệnthìôngthườngnhắcđếncácdanhhọavàcácnhàvănnhiềunhất.ChẳngthếmàtrongvựngtậpcủaôngcócảđềtừchụpnguyênnétchữTôHoài:LưuCôngNhân,ngườicủadọcđườngkhángchiếnvàbìnhyên.

TôichứngLưuCôngNhângặplạiSaoMaisau43nămxacách.Haingườitừnglàbạnchơitrongkhángchiến.Ngỡcảhaisẽômchầmlấynhauvồvập.Tôiđãthấtvọngvìkhôngcóshowđó.Khithấynhau,SaoMaingồiyênhútthuốclào,khẽgiơtaylênchào.LưuCôngNhân,gậtlừđừđivàophònghạxuốngchiếcghếngườinàođóđãnhường.Ôngngồinhưlàvừamớiđirangoàimấyphútrồitrởvào.SaoMaihỏi:

-Thếnào?

-Chẳngthếnàocả...vìnhìnquanhvẫnthế...

-Ừthìtấtcảvẫnnhưvầyvậythôi...

LưuCôngNhânrútbútmởcặpkýhọa.MườiphútsaumộtSaoMai,khắckhổ,hồnnhiênnhưĐôngKihôtêhiệnlêngiấy.Thuốclàovàcognac.LưuCôngNhânchẹpmiệng:

-Đànôngtôichỉchơivớinhữngngườitàinhấtthếgiới.Nếukhôngthìthàchơivớingườiđànbàxấunhấtthếgiớihọcòncónhiềuthứđểchơicùngtahơn...

Đãnóixongcâunóitầmcỡcủamộtngôisao,ngồiloángthoángmươiphútLưuCôngNhânlặnglẽdắtchiếcxemáycồngkềnhchằngbuộcnhữngtúi,nhữngcặp,nháyvớiaiđócùngcánh

hẩuchuồnramộtcáiquánthanhsạchnàođónhâmnhimộtvàichaibiaHàNội.ThườngthườngnếuởViệtTrìlàtôi,NgôKimĐỉnh,QuangThái...CònởVĩnhYênlàVũKhánh,VõHuyCát,HoàngTrúc...cònở...

TôibiếtbấtcứđâuởnướcViệt,LưuCôngNhâncũngcónhữngngườiyêuquýmộtcáchhoàntoàn,khôngvìmộtlýdogì,ngoàimộtlýdoônglàLưuCôngNhân.Và,cũngkhônghiếmlắmngườigiàngườitrẻghentỵkhóchịuvìtháiđộbấtcầnquátựtincủaông.

KhirờihẳnquêtrởvềNam,mỗilầnnhớquêthìônghayviếtthưtrênmộtmảnhkýhọabấtkỳ,thườngthườnglàhìnhcáicổngnhàôngngoạiởLâuThượng,gửichotôinhưlàmộtcáicớ.

“BòiThiệnKếơi,(bòi-làtừcổcủaPhúThọchỉđànông)cốmàđichơiđi.Chẳnglẽcứlàmvănnghệcôngchứcmãiư.Đấtnướcnàylạmphátdạngvănnghệấyrồi.DọcđườngNamtiến,tớichỗnàocũngcó“taysai”củatôiđóntiếpôngchuđáo,tínhtoángìnữa...”

CáichữtaysaicủaLưuCôngNhânhaythật.Nhiềulầnđọcthưôngtôicũngnghĩthầm:Hừthìmìnhcũnglàmộtthứtaysaimấtrồi.NhưngmỗilầnlàmtaysaichoLưuCôngNhânlàmộtlầntôinhậnrađượcmộtcáimớiởông.Langthangcùngôngtrongcácquáncòm,nơichợquêvenViệtTrìthìtôinhưmộtthằngchaxeômcònôngnhưmộtgãNhậtgãHànđibụi.Chiếctúiđeotrướcbụngôngcăngphồngnhưmộttổngkhodựtrữtiềnlẻcủakhobạcquốcgia.Muabấtcứthứcgì,từhaichiếckẹobột,chiếcbánhđavừng,chiếcnõđiếu,chiếcchàygiãcuagỗnhãn,chiếcrếbệntừdâyrừng,mấymiếngđấtnungchođànbànghénăn…ôngđềucóđủtiềnlẻtrảngaychínhxácđếnđơnvịxu.Tôingạcnhiên.Ôngthủngthẳng:

-Ngườinôngdânvốnngaythẳng,họcóthểlấylãi,nhưngkhiđãthuậnmuavừabánthìhọkhôngmuốnnợaidùmộtxu.Khôngtrảlạiđượcchoanhmộthaixuđócóthểlàmhọmấtvui...

DùLưuCôngNhâncaongạotựtinđếnđâunhưngmộtlầntôicũngđãkhiếnôngsợhãithựcsự.Saukhixemtranhxong,tôinhìnquanhgianphònggiốngnhưmộtphầncủacáiresort:

-Anhkhôngđềphòngsao?Tranhthìtoàntiềntỉ,trộmmàvàonẫnghếtthìdễợt?Tiềnthìkhỏinói,nhưngcónhữngbứctranhanhchẳngcònbaogiờvẽlạiđượcnhưtrướcnữa...Anhlạgìtìnhtrạngmấttranhtrênthếgiớinữa...

HồiđóLưuCôngNhânđãchớmParkinson.Nghethấyvậyôngbỗngrunlẩybẩy,kéovạtáothấmmồhôivãtoátkínmặt,hổnhển:

-Lấythếquáinàođược,đãcócôngancóchínhquyền,chínhquyềntarấtmạnh,trừngtrịnghiêmkhắcbọntrộmchứlỵ...

NhưngbuổichiềuấyLưuCôngNhânhủyngaychuyếnđidãngoại.MươihômsautôitrởlạithìnhữngbứctranhôngyêuquýnhấtđãđượcđónghòmsắtgửimáybayvàoNam.Trêntườngchỉcònnhữngbứcthuốcnước.LưuCôngNhânvẩnvơđilạibênkhoảngtườngtrốngvắngcólẽlàthươngnhớnhữngbứctranh.

Cáchđâykhônglâutintrênmạngthấtthanh:LưuCôngNhânbịmấttrộm100tranhkhổnhỏtạixưởngvẽở209bisNguyễnVănThủ,QuậnI,HồChíMinhCity.GọivàoĐàLạt,LưuCôngNhânnằmbệt.BàPhụngvợôngvuivẻthôngbáo:“Thấtthiệtthôi.TạianhNhândạonàylãngtrí,thithoảngsắpxếplạitranhvàocácthùngsắtkhácnhau.Tranhthìnhiềukhôngbán,sốthùngnàylẫnvớisốthùngkia,tưởngmấtnênanhđãkêukhócrầmrĩemà.”

KhôngcólẽchàngHoàngtửcủalớpMỹthuậtKhángchiếnđãđếnđộấyư?NhữngngườibạncủaôngởngoàiBắc,TôHoàicũngđãbướcrun,đichầmchậm.SaoMaingồiyênlặngmộtchỗnơigócrừng,thấykháchđếnkháchvềlànướcmắtrơirơi.Vớimộtngườisớmtrởthànhnhânvậtcủabáochí,hàohoalịchduyệtdohọcthức,duyêndángcaolớndochamẹ,thôngminhvàtàihộihọatrờicho,laođộngnghềnhưmộtnôngphu,khôngphụthuộctiềnbạc,LưuCôngNhâncóquánhiềucơhộilựachọntươnglai.

VậymàLưuCôngNhânchỉchọnbảnthânmình.Chọnsựchơirongnhọcnhằn.Làmvàchơi.Đùamàthật.Ruổirongvẽtựdo.Tựdomàtróibuộccảđờivàocáiđẹp.Giaotiếpvớichínhkhách.Thùtạcbạnbè,vỗvềđànem.QuảthậthiếmcóngườihọasĩnàoởViệtNamtrongthếkỷXX,đầuthếkỷXXIlạihộitụđủtấtcảnhữngđiềukiệnđểtrởthànhdanhhọatầmcỡthếgiớinhưLưuCôngNhân.Vẽtranhđểchơi,đểmìnhngắmchơisaucấtkỹvàthithoảngchothiênhạngắmchơi,khôngphảibánvàkhôngcầnbán...

VềvẽởquêLưuCôngNhâncũngcóýđịnhxâydựngbảotàngtranhriêngtạiViệtTrì,nhưngrồikhônghiểusaoôngkhôngcònthathiếtnữa.Cólẽônglàngườiluônđượcngườitatìmđến,mànaylạiphảitìmđếnnhữngcánhcửakhácnhaugõcòngcọcxinxỏquảlàmộttháchthứcquálớn.Hyvọngrằng,ýđịnhtốtđẹpnàybâygiờvẫncònchưanguôitrongông...

Mộtlầnmảixemôngvẽtôibuộtmiệngdạidộtcủamộtkẻngoạiđạo:

-ĐánglẽraLưuCôngNhânphảiđượctấtcảcáchọasĩvànhữngngườiyêuhộihọatrênthếgiớibiếtđến.TạisaoLưuCôngNhânkhôngcónhữngbứctranhvĩđạikháiquátđờisốngViệtvớinhiềuthànhphầnnhânvậtnhỉ...

Buộtrơibútôngnhìntôicườinhếch.Phảichăngtôimắcbệnhkìvọngquánhiềuvềngười

mìnhyêuquýnhỉ?Mỗitàinăng,mỗiconngườiđềuđãđượcsốphậnkhoanhđịnhvùngmiềnvớilằnranhdudikhônglớn.Thựcraôngđãlàmđượcquánhiềuchohộihọanướcnhà.Thửhìnhdungxem,nếutrongnềnhộihọakhángchiến,rồixâydựngCNXHcôngnôngbinhlàmchủ,mởcửađổimớikhôngcómộtLưuCôngNhânnhưLưuCôngNhâncốnghiến,nhưconngườiLưuCôngNhânđãtừngsốngthìnềnhộihọaấyrasao.VịtrítrưởngthượngngấtngưởngcủaLưuCôngNhânkhôngthểthaythế,khôngthểđắpbùtrongnềnhộihọaViệtNamhiệnđại.Ônglàmộttrongnhữngngườicócônglàmsangtrọng,thănghoavàmềmmạichonềnhộihọacáchmạngvàphầnnàochonóđượcphongphú,đậmđặcthêmcátínhbằngcáchchiếmmộtchỗtrangtrọngđặtdấuấncátínhcủachínhmình.

Trướckhirờiquêlầnchót,mộtchiềusậmtối,LưuCôngNhânđèovợtrênxemáydừngtrướccổngnhàtôi.Đêmđóvợchồngôngnghỉlạitronggianphòngkhách,sàngỗcậpkênh.Bốngiờsángvợchồngôngđãthumàn,gấpchăn,chằngbuộcgọngàngsauxe.Tôihầutràôngngoàisândướigốckhếmàchẳngthểnóithêmđiềugì.Mộtgià.Mộttrẻ.Tiếngmuỗibay.Ôngtrầmngâm,nhưngkhôngtĩnhlặng.

Mấyhômsaunhậnthưôngtôibiết.ÔngđưavợđithămlạinơixưađãtừnghọcthầyTôNgọcVânởthủđôVănnghệkhángchiếnkhu10.Thămlạinhữngnơiđãindấuchânôngvàbạnbètronglớpmỹthuậthơnsáumươinămtrước.Thămlạinhữngcâycộtsốôngđãtừngđứngbênchụpảnh,từngvẽvàotranh...

Bâygiờnơixa,chắcôngvẫnmơvềnhữngcộtcâysốvànhữngcộtcâysốcũngvẫnmơvàchờđợiôngtrởlạitrênmỗicungđường...

Tháng5năm2007

MaiVănPhấn-ChàngthisĩđibênbờsóngKhigặp“Giấcmơbanmai”,“PhúQuốccuốimùahè”...củaMaiVănPhấn,cấutrúcvầnkhổbacâu(terzarima)hướngtôitới“Thầnthúc”củaDante.NgỡDanteđãhúthồnchàngthisĩViệt.Thầmnghĩ,chàngdũngcảmthaybởingayởPháp,thểthơnàytừngđượcAlfreddeVigny,PaulValéry…tiếpnốivàsángtạotheocáchcủamình,nhưngdùtrịnhtrọnghaymơảo,thơkhổbacâu(tercet)chưabaogiờchiếmlĩnhđượcsựđónchàođúngvớigiátrịđíchthực.Nhữngcâuthơlẻloimangphongcáchgieovần“lạckhổ”khơigợitrítưởngtượng,thảsựmơmộng,chờđợicủaconngườivàocõivôbiên.

Đọctậpthơmới“Hoagiấumặt”,(thơbacâu)củachàng,tôilạinghĩđếnthơHaikuđặctrưng17âmtiếtcủaNhật.NhưngtôithíchgọithơbacâucủaMaiVănPhấnlànhữngcâuthơ“mồcôi”hơnlàquychúngvàomộtthểthơnàođó.Trongđờithơ,chàngchưatừngchịusựápđặtcủamộtkhuônphéptruyềnthốngnàothìphải.Thơchàngđitrongcơnmộngdu.Nhữngcâuthơlàmchongườiđọchụthẫng,bănkhoăn.Chầmchậm,mỗibàithơ,mộtýnghĩ,mộtchấmphá,mộtghinhận,mộtliêntưởngvềthếgiớithiênnhiênquanhta,trongvắtnhưgiọtsươngnươngtrêncỏđâuđódaydứtđiểmphậnngười.Tôinói“đâuđó”thôi,bởithơ,ngườithơ,tìnhthơđềunhư“Hoagiấumặt”,ẩnđểmàlặnglẽdânghương.

Sớmmaihoanở

Trăngđêmnay

Tỏahương

(Hoa)

Bóctráihồng

Vừachín

Sợngườithỉnhchuông

(Thuđầy)

MỗichặngđườngthơMaiVănPhấnlàmộtbứtphávượtthoátvềthiphápvàngônngữ.AnhlàmộttrongnhữngnhàthơViệthiếmhoitựtintrảinghiệmnhữngthànhquảthicanhânloạivànghiệmsinhchúngquanhữngtácphẩmcủamình.Lậttừngtrang,nhấmnhitừngcâutừngchữ

thơbacâu,tôithấyrõmộtMaiVănPhấnannhiêntrongcõiriêngtĩnhlặng.Dườngnhưnơicửabiểngầmgàorắcrếnvàsóngcảhaybụingầungãphốphườngbonchenđangnghỉmlặngphíasauanh...

NửasángthuHảiPhòngchưamấyxa,quánvắngtôivàTrầnHòaBìnhngồivuvơ,cáchbiệtqualớpcâyđịalan.HànhtrìnhngẫuhứngmiềnĐôngBắc.CafévànhạcJazz.Màusắc,hươngvịvànhịpđiệugợiđếnâmhưởngcôđộccủanhữngcâuthơcáchđiệuvănxuôihaynhữngcontàuthiếpngủsaubãotáptrùngdương.

CũnggầnhaimươinămtôimớiuơtrởlạicửabiểncủaVănCao,NguyênHồng,vàcủangườibạn-nhà-thơ-chấp-nhận-vong-thân-cô-độcđểcáchtânTHƠ:MaiVănPhấn.Giaotìnhcủavănchươngthậtlạ.Haimươinămkhôngđếnthămnhauvẫnlàbạn.Cólẽtựphíatôicoimìnhlàbạnchàngnhiềuhơn.Vâng,tôivốnyêuquítàithơcủachàng.

NhàthơViệtnhiềungườisongtrùngnghềkiếmsống.NgườitathườngnhắcXuânDiệuvànayMaiVănPhấncùnglàmviênchức“NhàĐoan”[1].HọhàohoatươngđồngđềumộtcựcđoansốngchếtvớiNàngThơ.TônThơlàmlẽsốngvàýnghĩacuộcđờitrênmặtđất.CảhaithisĩtrongcáctrướctáccủamìnhcùngdẫnNguyễnDu:

Bấttritambáchdưniênhậu

ThiênhạhànhânkhấpTốNhư…

XuânDiệuthànhdanhthìrờingaychânThưkýNhàĐoanvìngánngẩm.NhưngMaiVănPhấn,khiđượcbiếtđếnvẫnlặnglẽlàmmộtcôngchứcHảiquanmẫncán.Mỗithờimỗikhác,nhưng“cơmáokhôngđùavớikháchthơ”chắckhôngphảilàlýdođểníuMaiVănPhấnởHảiPhòng.

Trongmộtđốithoại,chàngtựbạch“TôisinhravàlớnlênởmộtlàngquêhẻolánhchâuthổsôngHồng(1955).Vănchương,tôibiếtvẻnvẹnquasáchgiáokhoaphổthôngvàmộtvàicuốnsáchhiếmhoi.Thờiấychúngtôithườngngâmngợihaibàithơnổitiếnglà“Quêhương”củaGiangNamvà“NúiĐôi”củaVũCao…

…BạnbèmêđọcthơXuânDiệu,nhưngtôikhôngthíchlắm.Nếutrởlạituổi18(vớitìnhcảmcủangườiđànôngchớmnămmươinhưbâygiờ),tôisẽcốgắngtìmđọcthêmnhiềunhữngbàithơthuầnkhiếtvềthiênnhiên.Hãyđểcholầnnữathiênnhiêndạychúngtacáchyêu…”

DẫuMaiVănPhấnchẳngsinhnơiđây,nhưnghồnthơnơichàngthisĩhàohoalúcnàocũngmọngcănggióbốnbiển.Chủnhâncủanhữngcâuthơcónhịpcủavônhịp.Nhịpsóng.Mỗiconsóngtựlàmmớimìnhsaumộtlầnoằnmìnhvươntới.Nhìnthấybướcsóngtừxanhấpnhô,

chuẩnbịđónnhậnsựvađập,nhưngtavẫngiậtmình.ẤycũnglànétđặctrưngthơMaiVănPhấn.

PhongvịHảiPhòngcótrầmsâucủatinhtếHàthành,cóchânchấtđằmthắmsennhãnkhoailúacủachâuthổsôngHồngvàgânguốcvạmvỡvầngngựcthủythủtrênmũitàuhứngbão.Khíchấtấy,cũnghiệndiệntrongthơMaiVănPhấn.

Bỗngàođếnnhữngsinhviên.Lấploángphíasauhọlàngườiđànôngbảnhbao,áokhoácmỏngmàucafé,quầnbòốngđứng,đôigiàybệtđếmềm.Mộtấntượnglịchlãm.

Tôilạichămchúvớisuấtcaféchậm.

Mùathuchấmxácláphượngtrênmặtbànđácẩmthạchloangngấncafé.

TrầnHòaBìnhtiếpđiệnthoạicủaaiđóvàthanrằnglầnnàyđếnHảiPhòngđãchớmthu.Hoaphượngtưngbừngnáođộngbiểnxanhtrờixanhđãthiếpngủtrêncànhthưamấtrồi.VàkhônggặpđượcMaiVănPhấn…

Đámkháchđếnsaugọiđồuốngcócồn.Âmthanhthủytinhvachạm.

Ồnàobốccao.Tiếngnam:

-Xingiớithiệuvớicácbạn:Đây,nhàthơMaiVănPhấn,mộttrongnhữngnhàthơcóthiênchứccáchtânthơViệt,đồngthờilàchủnhâncủamaivanphan.comthuầnvịvănchương.Maychotôitìnhcờvừamớibiếtmặtnhàthơmấychụcphúttrước.

Vỗtayràorào.Nhữnggiaođãihoanhỉ.Tiếngthiếunữ:

-ĐềnghịnhàthơMaiVănPhấnđọcthơạ…

GãđượcgọilàchàngMaiVănPhấnkia,ehèmhắnggiọngrèrè:

-Vâng,xinthưthưđã,mấyhômnaytôiphảiđinóichuyệnthơ,lạibiabọtlạnh,khoảnâmthanhđangcóvấnđề…

Tôibỗngnhóilênnhưbịphảnbội.VìdămphúttrướctôigọiMaiVănPhấn,thìchỉngheđượclàothào,bốirốivàcảchútbănkhoăn:

-Ôôông…đấyà.Saođườngđộtthếkhôngbiết.Tôiđangkẹtcuộchọpkhôngthểtrốncủacơquan…Látnữatôigọilạichoôngngay.Nhắntinchotôiđịachỉôngđangngồi…

Thi-sĩ-làm-thơ-bên-bờ-biển,vângtôiđãtừnggọiMaiVănPhấnbằngdanhtừtrịnhtrọngđó.Thìrathisĩbậnhọplàđểđigiaolưuvớingườihâmmộ.Khôngsao.Cácnhàthơthườnghayủymịtrướcđộcgiảcủariêng.

BỗngcảmthấyquêtrướcTrầnHòaBìnhvìchínhtôiđềxuấtgọichoMaiVănPhấn.Đãhyvọngmộtcuộcgặpngẫunhiên,tùyhứng.TùyhứngnhưmỗicâumởđầubàithơcủaMaiVănPhấn.Nhẩnnhavẽkhóithuốcquanhmặt,TrầnHòaBìnhnhưkhôngđểýđếncâuchuyệnbênkiahàngràocâyđịalan.

-MaiVănPhấnluônluônýthứclàmmớimình,làmmớithơ.XứngđánglàmộttrongnhữngthủlĩnhthơTrẻ…bịcháy“sô”làđươngnhiên.ĐọcthơTrẻbâygiờthấykhôngítdấuvếtảnhhưởngcủahắn.ThơhắnđãđượcgiớithiệuởAnhquốc,HoaKỳ,NewZealand,Singapore,Hànquốc…Tựhắnđãtạoáplựcchohắn...Bọnmìnhnhanhnhanhlênrồichuồn.Khôngnênlàmkhóbạnbè…

Chưathoátđượccảmgiáckhóchịu,nhưngtôibuộclòngphảichiasẻvớiTrầnHòaBìnhmộtnhậnxét:

-Tòngsựởcáingànhlýtài100%,khôngbiếtlàphúchayhọavớiMaiVănPhấnnhỉ?Thựclòngtôisẽchẳngbaogiờnhớđếncáingànhhễnghĩđếnlàhìnhdungngaymộtkhuônmặtcăngthẳngkhóđămđăm,nếukhôngcóXuânDiệungàyxưa,MaiVănPhấn,DươngHướngbâygiờvà…vàông…ôngTrươngQuangĐượccũnggiỏichữhaythơ…thìtôichỉthấyđólàkhốingườivớisắcphụclạnhlùng...

Bênkia,sauhàngchậucâyđịalan,mộtchàngMaiVănPhấnnàođấycấtgiọngđọcthơ.Mộtgiọngbènbẹt,mờđụcnhữngbụicặn,nhữngcâuthơbịtãiralổnnhổn,khềkhà.

Giọngchàngngàyxưatrongveokhiđọcthơ,chấtgiọngđủlảlướtnhưngsangtrọng,tiếtchế,lướtquadấuphẩy(,),dừnglâulâudấuchấm(.),hổnhểndấuchấmthan(!).Tựchàngmộtmìnhlàcảmộtdànnhạcvớiôngnhạctrưởng.Màchàngcódễdãimangnhữngbàithơ“tặngnhữngngườiyêumìnhvàmìnhyêu”đọctùytiệnởnhữngnơiquánxábiếnchúngthànhnhữngbàithơ“tángái”.Hơnnữa,thơcủachàngchưabaogiờhyvọnglàthơcủasốđông.Nóhiệnthựcđếnhuyềnảo.Nókhôngtháchđốnhưngtháchthức.

Vậymàchàngđãmangnhữngđứacontinhthầncủamìnhratrưngbàyởmộtnơisẽlàmchúngônhiễm.Nhữngcâuthơtinhtếcủachàngvanglênôngổngnhưmộtsựnhạobáng:

Chúngmìnhhônnhautronghànhlanghẹptrêncỏxanh,trongnhữnggóctốitrênthápchuông,

bêngốccâycổthụ...

Bốnbềnướctrànướtchânlúcấygióthổirấtmạnhthácđổđềuđều,mưarơirấtchậmnhưngtấtcảngọncâyđềubạtvềmộtphía...

TôivàTrầnHòaBìnhngồilặng.Chẳnglẽmớicóchútmenbiamàthinhânđãthănghoatoetoét.Vừamuốncườivừakhôngthểcười.

Cóthểnóilàđaulòng,tôinhớmộtMaiVănPhấnhơnmườilămnămtrước,sángngờinhưmộtcậusinhviênvừatốtnghiệpthủkhoa,lênlênxuốngxuốngĐoànChủtịchHộinghịnhữngngườiviếtvăntrẻ.Longlanhvàtựtin.Tócngắnvừađộ,maixanhlướtdàixuốngmá,riamépxanhmơmềmmạiánhlênnhữngcámdỗcủanhữngnụhôntưởngtượng.Gươngmặtluônphảngphấtnétcườinụ.Sơmicộctaykẻca-rôsángmàu.QuầnbòmácKingJothờiđólàcảmộtgiatàicủatuổitrẻvớinhữngđườngchỉvặnthừngchạysongsongthờithượngdọcốngquần.Lạiđôigiàydamàuhạtdẻ,lướtbướcêmnhưcuộnlennémxuốngthảm.MàngheđâuchùmthơdựthimớiđăngtrênVănNghệđanghứahẹnvàotớivòngchungkết.ChàngđanggiữvịtrínàođóquantrọngởHảiquandướiPhòng.

GiờgiảilaochàngvừarờiĐoànChủtịchlàtrởthànhcụcnamchâmdínhhútphóngviên,nhàbáo.Khôngquálạnhlùng,nhưngcũngkhôngcởimở.Mộttrạngtháiđủđểtạosựsâusắc,bíhiểmcủamộtthisĩdàyphôngvănhóatiếpnhậntừtrườngốclẫntựthântraudồi.ỞChànghứahẹnphongcáchcủanhàchínhtrịgiamàcũngcóbóngdángcủamộtthinhânkhôngchịuđựngnổisựtầmthườngmòncũ.

-ThưanhàthơtrẻMaiVănPhấn,nhàthơcónghĩlàthơmìnhhay?

-Tôikhôngnghĩlàthơtôikhônghay.Tôitựtinởthơcủamình.

-AnhkỳvọnggìởHộinghịnày?

-Thìbiếtkỳvọnggìnếutôikhôngkỳvọngvàothơ.Đócũnglàlýdođểchúngtađangtròchuyệnvớinhau.

-ỞHộinghịnàycóbaonhiêunhàthơtrẻtầmcỡnhưanh?

-Ồ,phépđếmquáđơngiản.Bạncóthểnhắcgiúptôiđượcmà.

-Bàithơnàocủanhàthơđángđọcnhất?

MaiVănPhấnxòebàntaytrướcmặt.Nhữngngóntaygầy,thanhsạch:

-Bạnthấyngónnàocủatôiđángquýnhất?Tôicócầnloạibỏđimộtngónnàokhôngyêuquý?

-Nhàthơcóthầythơnàokhông?

-Bạncũngcóthểlàmthầytôimà…

Ngườiphỏngvấnkhôngbiếtlàmthếnào,đànhhạbài...dùngtaynũngnịuvỗbụpmộtcáiâuyếmvàovaichàngthisĩđáođể:“Ôi,cáianhnày…”

Khúcđốithoạingắnấy,đãkhôngxuấthiệnởđâu,ngoàihằnnếptrongtrítôimộtấntượng.Chẳngbiếtchàngcónhớ,haycôphóngviênsắcsảonọcònấntượng.

Tađốichiếukhúcđốiđápấyvớinhữngcuộcphỏngvấnthườngkỳhằngnămcủabáochímàchàngđãchấpthuận,thìcáitinhthầntừnhữngngàyđầuvẫnhoàntoànxuyênsuốtvàthốngnhấtđếntậnbâygiờ.

Vàđây:5phútvớiMaiVănPhấn(donhàthơLưuDiệuVânthựchiện).

Nhàthơcảmthấynhunhượckhiphảiđốidiệnvới...vẻđẹpquásứctưởngtượng(chịuđựng)củamình.Mỗingườichỉcómộtlầncơhội...chếtnhưmộtnhàthơ.Mộtnghịchlýnhàthơđangtônthờ?ÝnghĩacủaThiCa.Ngônngữlàphươngtiệncủa...sựbấtlựcvàgiảdối.Sựbấttậncóthểsosánhvới...ngulâudốtbền.Mộtbằngchứnghuyhoàngcủasựthấtbạitrongđờisốngtâmlinhcủanhàthơ?Thấymìnhthànhthầntượng.Sựdốtnátcủaconngườiđượcbiểulộquahànhđộng...quayváilạychiếcáovừatreolêngiá.Chuviphòngthủcủasựchếtnằmở…đườngbaocủasựkiêuhãnhđượcdátramỏngnhất...(Nguồn:damau.org).

Đêmhômấychẳngbiếtdorượu,dobịbáochíhaynhansắcnàođótruyđuổi,gần1giờsángMaithisĩtaycầmchìakhóa,vẩnvơđilạisuốtmấyhànhlangnhàkháchChínhphủsố10ChuVănAngõcửakhắpcácphòng.TôivàVũKhánh,NguyễnHưngHảiđangngủthìnghethấyđộng,tưởngtrộmnhaora.MaiVănPhấntoátmồhồi,đangtầnngầnkhổsở:

-Nàyôngcónhớphòngtôiởđâukhôngnhỉ,tôicầnvềnghỉmàkhôngnhớởchỗnàonữa...

-Thìsốphòngghiởchìakhóa.

-Nhưngtôitìmsuốtrồimàkhôngtìmra.Cócảchụcphòngsốtrùngnhau…mớichếtchứ.

Tảtơi,giọngchàngtuyệtvọngnhưmuốnvỡra.Tộinghiệpmàcũngnựcruột.Chẳngbùcholúcchiềuchànglạnhlùnggiữavòngvâynhansắc.

-Ôngkhôngnhớởtầngnàoà?

-Làmsaotôinhớđược,thìtôiđitheomọingườimà.Cứphảimởcửaranhìnthấytúiđồcủamìnhthìtôimớinhớđược.

Nghenóivềsựkhôngnhậndiệnđược“kiếntrúcmặttiền”thìngaycảđến“bàcụthânsinhracongái”thisĩcũngphảibótayvìtínhquênđường.Chàngđượcvợsaimangquàbiếucôgiáocủacongáiút,nhânngày20/11ngaydãynhàđốidiệncùngphốCátCụt,nhưnglệchkhoảnghơnchụcsốnhà.Vậymàchàngđãkhôngtìmnổiđịachỉ,vìcánhcửangôinhàđãkhépchemấtchiếctủkínhbàyhàngtạphóalàmvậtchuẩn.Nhàchialômặtphốvàcánhcửaphòngkháchnhànướcgiốngnhaudậpkhuônkiểutrạilính,thìmộtnhàthơcáchtânnhưMaiVănPhấnkhôngthểnhậptâmlàphải.Hỏithămhàngxóm,sợmangtiếngôngbốvôtâm.Thôivề,đànhlỗiviệcvớivợ.

Màlạ,thếmàcóthờichàngtừnglàmlínhláixequânsựvàoNamraBắc,phảiđisôngHương,núiNgựnhiềulần,maymàcònnhớđườngvềnhà(!).

Nếuhìnhthứchoặctínhđãngtríkhôngnhớ“mặttiền”làmnêndiệnmạomộtnhàthơthìcógìđángnóinhỉ.NhưngchàngđâyhiểubiếtcổvănViệt,khônglơmơTrungHoa,đọcnhiềutrướctáctriếtvàchắcchắnkhôngítlýsốhoặcphongthủy.MộtngườinhưchàngsốngnươngđấttrạngTrìnhthìkhôngthểkhôngquantâmđếnnhữngsựấy.Chàngđãtừngdịứngkhôngítlầnthứ“vănhóatrạng”dângiantựbằnglòngvớicáivốntựnhiênmàxoayxỏavunvénkheokhéotrongkhônggianlàngmànổinênh.

Chànghướngtớinguồnthơđươngđạicó“tinhthầntrạng”,nhưngphảilàthứ“tinhthầntrạng”nhưcụTrạngTrìnhđãtruyềndạy.Mộtsự“vongthân”luônluôndiễntiến,khôngphảinhàthơnàocũngđủvănhóađểtựtinphủnhậnmìnhbằngcáchlàmmớimìnhnhưchàng.

Vẫnlốisỏi,hoadâmbụtrặngcúctầntầmxuânaoraumuốnggốcđaquêthấmđẫmhồncốtnhưngchúngđãđượcchànglàmmớihìnhảnh,làmmớicảmxúcbằngđươngđạicủathứtiếngViệtđươngđại.Bởihơnaihếtchànghiểu,raumuốngngàyxưachỉluộcxàolàmnộmđãlàmỹvị,thìnaycácđầubếpViệtcócảmónraumuốngchiên.Thứcăncònthếhuốngchithếgiớithơcavốnđượccácthinhâncoinhưthầnlinh.Nhưngchắcchắn,ngườitakhôngthểlàmmớimộtthứđãcũnếunhưkhôngthôngthuộccáicũ.

Tôiđoanquyết,MaiVănPhấnhayNguyễnQuangThiều-nhữngnhàthơquantrọngnổitiếngcáchtânnhữngnăm80thếkỷtrướckhôngphảitaymơkhilàmthơLụcbát.“Trênsáu/dướitám”làgiátrịbấtbiếncủathơtruyềnthốngViệt,nhưngcáiđẹpcủathơViệtđếnhômnayvới

giátrịtựthânđươngthờivànhữngtíchhợptinhhoathơnhânloạithìdịchchuyểnquáxasovớichuẩnđịnhvàngđó.MàMaiVănPhấnlànhàthơcótàivàcólươngtri.

ChẳnglẽhơnmườilămnămmớitrởlạiHảiPhòngmàkhônggặpđượcMaiVănPhấnthìcũngnhạtnhèo.Nản,TrầnHòaBìnhtrướckhibỏđivớiđámhọctrò,chuathêm:

-TôikhôngthânvớiPhấn,nhưngtôicamđoankẻđọcthơPhấnbênkialà“giảPhấn”.

TrầnHòaBìnhhứasẽtrởlạingay.MuốntinBìnhnhưngtôivẫnngờ.Ôilạimộtlờihứacủanhàthơ.

Tôiđangđịnhbấmmáygọilại“thisĩnhàđoan”đểxácthực,thìMaiVănPhấnlịchxịchđến.ÔngPhóchiCụctrưởngHảiquanHảiPhòngphongtháivẫnhàohoađươngđộ,lạiđichiếcxemáy“quákhiêmcung”.Tôithấtvọngvìsựtưởngtượng.ConWavekhôngbiếtđồhiệuHondahayhàngTàunháinhamnhởmàusắc.ThếmàtôitróthìnhdungthinhânngồitrêndòngtiềnchảyvàochảyradướidạnghànghóatriềnmiênchỉcầnyênlặngthôichẳngcầntiêucựchaytíchcựcgìgìthìcũngphảingựchiếcX5lạnhlùnghoặcBMWhungtợn.Sốnggiữanhữngconsố,hànghóa,mãthuếmàlạilàmđượcthơhaythìcũnghơncảlạlùngởnướcViệt.

TôiquênphứtgãgiảdanhMaiVănPhấnnàođócònđanglênđồngmàhútvàoquansátMaiVănPhấnthậtdựngconWavethươngtíchcẩnthậnngắmsautrướcvuônggócvớivỉahè,ynhưcănchỉnhcâuthơtrướcvớicâuthơsautheokhuônphép.Tạch,khóacổ,khóacàng.Thisĩxáchchiếctúigiấyđựnghàngcủasiêuthịnàođấybướcđuđơvàoquán.Mắtnheonheotìmkiếm.Tôigiơtaylên…

Chúngtôingồiđốidiện.Nhìnthẳng.Cómộtchútgìgượnggạolẫnthânthiết.Vàcảbaođiềumuốncởitháobungtuột,phơibày,muốngàolênátđitiếngsóngngoàixarồiđộtngộthạgiọngthầmthì.Chúngtôiđãthậtgầngũinhaumàcũngxacáchnhaubaonhiêu.

ChiếcxeWavegợiđếnsựphóngtúngbuôngthảmộtcáchbụibặm,thìôngchủcủanólạikhiếntôiliêntưởngtớimiềnniêmnót,óngnuộtnàođấy.CólẽtrongsốnhàthơđươngđạinổitiếngthìMaiVănPhấnlàmộttrongnhữngngườiđiểntrainhất.Chàngluônthuhútvôsốsựthổnthứccủacácnữsinhviênyêuthơđãđành.Nhưngcũngkhôngíttâmtìnhthiếuphụlaoxaorungđộngtrướcthơchàngvàcảkhuônmặtdườngnhưthờigianbấtlực,luônluônmớinhưlàtuổibốnmươi.Mắtlạnh,nhưngđólàcáilạnhcủangườiđangtrầmtưvớithơ,vớiđời.Cáicằmrâulởmchởm,dàingắnđennhứcnhốihuyềndiệunhưlànhữngcáihôndàiướttrongbóngđêmhaycònđâuđóchờđợi.

TôibỗngcảmgiácMaiVănPhấnđangngơngác,loâu:

-Thếmàbahaybốnnămmìnhmớichạmmặttrựctiếpvớinhaunhỉ.ThờinayInternetthungắnkhoảngcáchảocủaconngườinhưnglạiđẩyxakhoảngcáchthậtcủachínhconngười…

-Nhưngngàynào,thángnàomàchúngtakhônggặpnhauđâu.maivanphan.combaogiờthìphụchoạtđây?

-Tôicòngiữcảchùmtruyệnngắncủaôngchưakịppost.Hackernóhành,màmìnhcólàmgìhọđâu.Khithôngbáovớibạnđọctạmthờiđóngwebsitengườitôicócảmgiácbịnhấnchìmtrongtrốngrỗng,trầmcảm,thậmchíbiphẫnynhưtrạngtháitiêucựcbíbứctrướccánhcửathơmỗikhibấtlực.Internetchỉlàphươngtiệnhữuhiệuđểchuyểntảithôngtinvănchươngđếnvớisốđông.Đãlàvănchươngthìlàvănchươngchứkhôngthểchiara“vănchươngmạng”hay“vănchươnggiấy”.Sựgiảtrangtrênmạnghaytrêngiấythìcũngtươngđồngnhưnhau.

-Thờibuổinày,hànhđộngbấtcứđiềugìtửtếđềuphải“vongthân”rồimới“vượtthoát”được…

Dùngchínhnhữngchữcủachàngđểanủichínhchàngvàdườngnhưcũngđểtrấnanchínhtôinữa.Phấnbỗngngồithừnhìnmãinhữngxácláphượngbayđâuđó.Tôibuộtra:

-Rồisẽthếnàonhỉ?

-Chẳngthếnàocả.Cuộcsốngthìvẫnquatheocáchriêngcủanó.Thơcacũngvậy…-Chàngsộtsoạtlấyramộtvậttrongchiếctúigiấygiơlêncaovàgiũgiũnói:-Ôngcóbiếtlàcáigìđâykhông?Nólàchiếctúilướiđểgiặtđồmỏngchokhỏixơráchtrongmáygiặt.Tìmmãihômnaymớikiếmđược.Tôicóniềmvuikỳquặclàđượcgiặtquầnáovàphơiquầnáochovợconôngạ…

Kỳquặcgìđâu,thếhệchúngtatrưởngthànhgầnnửađờithờiphânphốidiêm,dầuhỏa,đámnhânsinhvănnghệkhôngbiếtgiặtquầnáokhônglaunhàchovợconthìlàmsaocólýdođểnhìncuộcđờiđếnbâygiờ.

Nghĩvậy,vàtôiimnhớđếnchuyệncủamộtnhàvănlãothành,nổitiếngởHảiPhòng.Rằngôngvốnquí,đãviếtchândungPhấncảnămsáungànchữ,rồivẫnđểngănkéo.NhiềubuổitốiôngđứngtrướccửanhàPhấnđịnhbướcvàorủđicafé,nhưngthấyvợnhàthơđangđọcbảnthảocủachồng,cònnhânvậtchínhthìnôđùavớihaiđứacongáinhưnhữnghọcsinhtrunghọc.Ôngđãluibước,chấpnhậnmộtmình.

MaiVănPhấnđượchaicôcongáingoanngoãn,họcgiỏi.ThiếunữlớnvừatốtnghiệpĐạihọcNgoạithương,hiệnchờngàysangAnhlàmMBAkinhtế.Congáiúthọctrườngchuyên.CócôgiáogốcHàNộiđọchàngngàynhữngtácphẩmcủachồngvànhữnggìngườitaviếtvềchồngmình.Khibiếttôiviếtgìđóvềmình,chàngliềnxuốnggiọng:

-Ôngạ,tôicóthếnàothìcứviếtthế.Đừngthêmdấmớtvàomấyvụemútlàtôichếtoanvớibàxã.Bọnmìnhbịvợđuổirakhỏinhàthìbiếtđiđâu?

Uh...h…aibảocómẽđàohoacholắmvào.MộtngườinghiêmcẩntừviệccôngđếnviệctưnhưPhấnchẳngnhẽtôilạidọachomấtthăngbằng,khiếnnàngThơlaođaohaysao.

Bênkiahàngcâyđịalan,gãgiảdanhMaiVănPhấnkhụngkhịnhđiracùngvớicácfanhâmmộ.NgaytrướcmũiMaiVănPhấnthậtvàtôi.NhữngđịnhnóichoPhấnbiếtsựvụ.Nhưngliệucócầnthiếtkhôngnhỉ.Mộtnhàthơmàđượcngườikhácmạodanhmìnhđiđọcthơmình,dùchoởnơiquánxá,xétchocùngcũngchỉvàithinhâncóhạnhphúcấy.Rõchuyệnbiếtđâuchàngsẽlạithắcthỏmloâu.Thứloâumuônthuởvộivãtôicảmnhậnvàbắtgặpởchàng,dùthoángchốctrênđườngchạmnhauởxứĐônghayxứĐoài.Thôithìhãynóichuyệncuộcđời.Bâygiờthiênhạcònmạodanhnhaulàmnhữngchuyệnnghiêngsônglệchnúimàcóthấylàmsao.

ĐúnglúcTrầnHòaBình“alô”tiếptụccuộchànhtrìnhĐôngBắc.

MaiVănPhấnquýnhquángvòvòchiếctúilướigiặtđồ.Chàngcôđộcvàbuồnphiềnởđâuđóbêntrong.Tôicảmnhậnđượcđiềuấyởchàng.Nhưnggọiratênmiềncôđộcấythìkhông.VềHảiPhòngvềthơvềchàngMaithìcònchưahếtđiềutôimuốnnói.Màcũngchẳngdễgìđểnói.

PhảikhôngMaiVănPhấn,chúngtamấtdầntừngtếbào,nhưngthơvàcuộcđờimãiluôntrẻ.

Lúcnày,thìhìnhảnhấyđangnhạtnhòa,mànhườngchỗchomộttrườngđoạnkhácmàtôivẫnhìnhdungbấylâu:MaiVănPhấnlữngthữngđibênmépsóngbiểnĐôngBắctrongđêmtrăngsuôngbạctrắng.Dấuchântiếpdấuchâncôđộctrêncát,phútchốcsóngbiểnđãxóanhòa,phẳngmịn.Nhữngdấuchâncòn“vongthân”huốnghồsựđổimới,cáchtânthơcủathiênniênkỷmới,chàngMaiVănPhấnkhôngvongthân,thìlàmsaocómộtMaiVănPhấnđangđibênlệchcảmiềnsóng?

Năm2007-2008

[1]NhàĐoan-nhânvậthàihướcmuốnnhắcđếnnghềnghiệpHảiquancủaMaiVănPhấn.

NgôNgọcBội-Áocũmặcgiữalàng-áosangmặcgiữanướcÔnglãongồithàibaivótnantredướibóngtrexùmxòanơiđầulàngquaylưnglạiphíatôi.Âmthanhchiếcxemáybịthủngcổốngxảvángnhưtiếngđòmáyvọtngangsôngmàônglãovẫnthinhlặngchămchắmdõilưỡidaosắclẻmdũilêntừngcuộnphoitrengàtrắngxốp.Đôibàntaysầnsùinhưtúmcủsắnkhôsấygácbếpámkhói,nhưngmềmmạikhéoléonhưbàntaynhạccông.

Trongbóngrợprườirượigiómiềnđồi,ônglãovẫnđộichiếcmũcốisờnvảibọc,chiếcáobộđộivốndàitay,nayđượccắtbớthaiốngtayđãthưamỏngbùngbìnhnhưmảnhvảimànđanghongphơitrêntấmlưngcòngcòngtựasốngthuyềnọpẹp,úpsấp.Chiếcquầnlửngtúihộptrước,sau,lằngnhằngdâydùkhóakéohaibênhông,loạibánchấtđốngvenvỉahècácthànhphốvàobanđêm,gầnbếntàu,bếnxe.

Nhìnmớnantrebẹtmỏng,chỉlấyphầncậtvàthịtsátbìngàthìcóthểđoánngaylàđểdùngđannongnia.Chiếcđiếucày,nõđúctừhợpkimnhômmáybayMỹ,ốngtrelâunămlênnướcbóngsậmmàumật.Chiếcấmnhômđunnướcchètươi,vòicụpgụcthêthảm,mópmépnhưquảmítchínquá.Ônglãoểoảimồithuốc,nghiêngngườilụctrongđámtúihộp.Bậtlửachìakhóavanhaulạchxạch.Bấtngờrítkhóinhưxevải.Khóiphunnhưrơmướthunchuột.Ôngbỗngquềuquàoxoayxoayrồingãệchrađámsỏiđồinhưvừabịainệnvàođầu.Mươigiây,ôngchồmdậyômngựchosùsụ,vớngaychiếcấmnhômnướcchètươi,bậpmiệngtuừngực.Đãphờphạc.

Nhìnquanhrợpxanhnhữngcọ,nhữngchè,tôinhủthầm,hẳnđâylàPhúKhê.Hừm,PhúKhêlàquêcủanhàvănNgôNgọcBộinổiđìnhnổiđám.ChẳngmấykhicódịpquamiềnthượngsôngThao,tạisaotôikhôngghéthămônglãonhàvănnàynhỉ.MộtngẫunhiênvớitôivàmộtngẫunhiêntrongvănchươngNgôNgọcBộithờikỳđầuxâydựngHTXnôngnghiệpđãtìmgặpđượcsựtươngđồng.Tẻoteothôicũnglà“một”lúcnày.

Xemchừngyếutốngẫunhiênchưaphảiđãhếtđấtdụng.

Tắtmáy,tôilễphéphỏithămngayônglãođangvótnantre:

-Thưacụ,cụchoconhỏithămđãsắpđếnxómcủanhàvănNgôNgọcBộichưaạ?

Chờđếnkhóchịu.Mãirồiâmsắctrầmkhê,đậmnhưmàunướcsôngThao,thủngthẳngcấtlên:

-LãoBộiấyà.BộithựchaylàBộiNgọc...

-Vângạ.BộiNgọc…

-Lãotathìcógìquantrọngmàanhphảilọmọmòđến…Xađấy,chắcgìlãoấycónhà.Tàolaochikhươnlắm…Giaodulàmgìchomấtthìgiờ…

-Dạ,chắccụđùa,chắccụgầnchùagọiBụtbằnganhđấythôiạ…

-Chậc,cáicậunàyởđâuramàkháthếnhỉ.Cóvẻthôngminhnữa…

Ônglãongoắtngayngườilại,lộtmũcốira,nhehàmrănghạtnhót,thủngmộtvịtríhàmdướitốiđen,ngoácmiệngcườihếtcỡ:

-Đốbiếtaiđâykhông?

Mộtgươngmặtcũkỹquenquen,phaibạc.Gươngmặttinhquái,lằnnhữngnétganlìngấmngầm,nhưnglạiánhlênchútngâythơvôtội.Chấmnốtruồigầnmiệngnhưphụhọathêmnétđặcsắccủagươngmặt,đồngthờicógiátrịnhưlàmộtđiểmnhấnphânbiệt.Tôilắpbắp,hámiệngđịnhgọitomộtcáitênlấplótrongtiềmthức.Rồithìvướngvíuấycũngbậtkhỏirãnhmòntrínhớ:

-ÔilàanhBộiạ.Emxinlỗi…EmkhôngngờanhrờiHàNộivềquêlạihộinhậpngượcthànhcôngđếnthếnày…

-Thìmìnhlànôngdângộc.Cắtthịtkhôngcómáumàchỉthấynướcbùnlỏngchảytongtỏng…

-Saoanhngồigiữangãbađườngvótnan?

-Ởnướcphảingồigiữanước,ởlàngphảingồigiữalàngthìmớimụckíchhếtmọisựđờichứ.Mìnhcònnợmấycáitiểuthuyếtvềnôngthônnữa…

-Dạ…Bâygiờởđâuchẳngsẵnmáyxay,nongniarồicũngchỉcòntrongtrínhớngườigiàvàtrongbảotàngdântộchọc.Chẳnghayanhđannonglàmgì…HaycònchịCảPhâynàonữaạ?

-Chẳngđểlàmgìcả.Giảikhuây,kiếmcớrađâyngồi.VàphòngkhiđámconcháumấyôngbạnHàNộilênchơithìcócáixúvơnia…

Trầmmộtláttôichiếuđènông.Dườngnhưđọcđượcsựáingạitrongtôi,NgôNgọcBộinhìn

xuốngbộquầnáođangmặc,vẻnhưsẽtiếtlộmộtbímậtđộngtrời:

-Mìnhcómấychụcbộquầnáođẹp,mớitoanhtoánhtoànhnhưngngạimặc.Quầnáomớiquávảicứngkễumặckhóchịuvìsựsộtsoạtcủanó.Vềquêđóngbộchỉnhchện,nhàcửasánglòathìchỉcómàchơivớilợngà,chẳngmanàomòđến.Dùgiếtlợnthuibòbàycỗ…Mìnhvềnhàthôi.

Từngàyônghưu,tôichạmôngthườngxuyêntrongcácdịphộihècótínhvănnghệ.Lúcvắttaysaulưng,lúckhoanhvòngtrướcngực,NgôNgọcBộichậmrãithảbước,cườivớingườinày,gậtvớingườikia.Mủmmỉmvàmủmmỉm.Đượctrịnhtrọngmờiphátbiểuthìcũngtrịnhtrọngchốitừ.Cólẽôngtựtạochomìnhmộttháiđộvôviriêngbiệt.Đếnbữathìchọngóckhuấtngồiănthậtthà.Xonglàlặnglẽtìmđếnbànnướchỏiaicóđiếukhông.Caohứngbởithấmkhóithuốclào,NgôNgọcBộinửanhưbựcbõnửanhưsosánhlẫnchêbaithoangthoảngchẳngnhằmvàomộtai:

-Cáccậubâygiờsướngthật…sướngthật…nhưngđơngiảnquá,dễdàngquá.Phảicầnlao,cầnlaogụcmặtvàođờisốngmớiđược…Nhưtớđâynày…

Đólànhữngkhoảnhkhắchộinghị.LúcnàychúngtôiđangởPhúKhê.Tôimờiônglênxemáyvềnhàchonhanhthìnhậnđượccáicườinénnhữngkhinhkhiranhmãnh:

-Chẳngdại,lênxexuốngngựamãichẳngsao,títởnngồixecậu,lỡđâuoạchcáithìmìnhbỏmẹ…

ÔnglãoNgôNgọcBộilõngthõngômbónantre,xáchấmnướcchècúicúiđisauhướngdẫntôichạyxemáyđằngtrướcchỉđường.“Ngoặtphải”“Trái,tráicơmà!”,“Tiếnlêntừtừ,nhớchúýgốccâycócáirãnhnướcxoáyhơisâu...”,“Saolạichạynhưhóarồlênthế,đợitíchứ!”

Ngôinhàhaitầnghộpdiêmthếthủdướichânđồithoaithoảiumtùmnhữngcâyănquả.Hồngxiêmvàhồngxiêm…Mít.Vạtvườnrautrướcsângạch.Câydừalúclỉuđeotrái.Mảnhaongầusủivángbọttămcá.

Tôidừngxetrướccổng.Bàlãophúchậuđangbêrổhồngxiêmnheonheomắtđứngtrênhèvọngra:

-ÔngnhàcháuđihọpChibộvàHộidângiankhôngcónhàđâubácạ…Nhưngbáccứvàotrongnhàđã.Ôngnhàcháucótháchcũngchẳngdámđixanhàđượclâu…

VềhưukiểuNgôNgọcBộicóthểnóilàmẫumực.Ôngvẫnthamgiađầyđủnhữngviệcmàmột

đảngviên,mộtnhàvăncóthể,nhưngchỉlàmtưvấnchứkhôngcanthiệp,khôngxửlýcôngviệc.Ôngquábiếtnhữnggìnênlàmvàkhôngnênlàm.

Cóthểbàlãođãnóiđúngvềôngchồngthờiđiểmnày.SaumấymươinămNgôNgọcBộithamgiakhángchiến,làmvănchương,sứcthìsắptànnhưngtrívẫnchưachịukiệt.Bàđượcôngchạmngõtừnămlênsáutuổi,nămlêntámthìănhỏichínhthức.TớinămmườibảytuổiPhúKhêtưngbừngđưadâuđónrể.Cướixong,chồngđikhángchiến,mìnhbàruộngthấpđồicao,trồngcấynuôicácconkhônlớn,nênngười.

Ngườiđànbàtrungduđãchịuthiệtthòigầnnhưcảcuộcđời,đếmkhôngmấyngàycóchồngđỡđầnsanmưasẻnắng.NhưngVănchươngViệtcũngtừngấynămcóthểgọilàmaymắnvìcómộtNgôNgọcBộivừalànôngdânxãhộichủnghĩavừađảngviênCộngsảnvừanhàvăn.

ThếmạnhcủaNgôNgọcBộilàniềmhammêvàkiênganvớivănchương.Đọcvănôngnhưthấyôngđangtrèocọhomtàn,đangcuốcnươngđồisỏi.Hoangdại,giảnđơnnhưngkhôngphảiaicũngcóthểviếtnhưông.

Bàlãoquásốtsắngnêntôiđũngđẵngđẩyxemáyvàochiếcsângạchlấmchấmphângàmộtcáchthậntrọng.QuaylạiđãthấyNgôNgọcBộicởitrần,vácchiếcchũmđanggỡvướngnơibờràolộixuốngaobắtcá.

-Cậuthíchcáchépcámèhaycátrắm?

Aorộng,mìnhônglọmkhọmsănbắt.

-Emthìcágìcũngxựchết.Omránxàonấukho...

-Đểmìnhtómconmè.Mèaonhàmìnhxấpxỉbaký.Cámènấuquảdọc,quảlụhaytaichuangonhơncáchépnhiều…

Nhìncáchôngbìbõmlộiao,khuađậpnhặngxìngầucâysàolênmặtnướctèntẹt,tôiliêntưởngđếncáchviếtcủaôngcũngkhónhọc,nặngnềynhưrútchânrakhỏimặtruộnglầythụthaymuốnbăngnhanhvềphíatrướcdướitầngnướcsâungangthắtlưng.Đámcámèranhláonháotungmìnhvọtlêncầuvồngbạclấplánhbaonhiêulàmêdụhàoquang.Đưatayngangtrán,ôngnheomắtđịnhvịbàycáđangdịchchuyểnchỗnàodướimặtaongầungầuvẩnbùnbíhiểm.Ôngrờrẫmđếnđâu,mặtnướcsôisủidấucáchạylướiởđó.

Ngóthấytôirậmrịch,NgôNgọcBộicóvẻngứamắt,hấthàm:

-Cậuvàonhàmàkhểnh.Víacậunặngbỏmẹ.Mọikhiloángcáimìnhđãcấtđượccảyếnthừa…

Bànthờámkhóihương.Nềngạchhoaépthủylực.Giườnggỗmítđủrộngchohaikhách.Giásáchbàyđặttùyhứng,khiêmtốn.Bànviếtlemnhemvếtmựctrẻcon.Bộxa-lôngcảitiếnkiểubìnhdân.Cặnchè,bãthuốclào,nướccốttrầuindấuấnđóđây.TôicócảmgiácmìnhđangởnhàmộtôngchủnhiệmHTXnôngnghiệpthờibaocấpnàođó,suýtnữađượctuyêndươngAnhhùnglaođộng.TrêncáinềnmóngthônlànglàmộtchútCNXH,mộtchútcôngnghiệphóa,mộtchútvănminhđôthịtỏasángtừnhữngcuốnsáchđãphủbụivàxấpbáo,khiđếntaychủnhânthìđãdămsốbáonữađãpháthành.

Mộtđĩahồngxiêmcăngtròn,sậmmàu.Condaocauđặtcạnh.Tôihỏichuyệnbàlãovuvơvềcôngviệcsángtácsắptớicủachồng.Ngườiđànbàlamlũhằnin,thởdài:

-Chẳngbiếtcónêncơmcháogìnữakhông.Thứckhuyadậysớmcònvấthơnlàmnông.Lúcôngcháungồisángtácnhàcháuphảiliệurađóngcổng,đuổihếttrẻconđichơi.Suốtđờiôngcháuluônbảolàsẽkiếmcáixebenhaynôbengìđấy.ÔngcháuxứngđángcáixebenấynhấtởViệtNammình.Nhưngdạonàyhễngồiviếtlâulâulàngủgật,đầuđậpcồmcộpcạnhbàn.Thậtxótruột.

-Chắcôngcháukiếmđượcnhiềutiềnlắmạ?

Cườinấc,bàlãoxoayquảhồngxiêmdướilưỡidao:

-CảlàngPhúKhênàyaicũngbảothế,riênggìbáctưởngvậyđâu.Khổthânôngấychịutiếngoan.HồitôixâynhàcảlàngầmĩrằngôngBộikhuâncủatừHàNộivềdựngbiệtthựcơđấy.Rõlàtôixâynhàtừtiềntíchcóp,bánlợngà,hồngxiêmvàthằngcháucảnótưcơbáohiếubốmẹ…

Bàkéovạtáolaunướcmắt.Ngườiconmàbàvừanhắcđếnđãlàmđếncấpđạitáquânđộithìđộtnhiênmắcbệnhnany,quađờikhônglâu.Imlặnghồilâutôihướngcâuchuyệnsangcungbậckhác:

-Bâygiờđangnổilênvụchốngtiêucực.Bàlạilongườitalàmkhódễôngcháuchứgì.ÔngcháulànhàvănlạicôngtácởtờbáolớnnhưbáoVănNghệthìthiếugìtiền.Lươngthángcảchụctriệuđồnglàkhiêmtốnnhất.

Bàvỗbẹtmộtcáihaibàntayvàonhau,mặtđỏgay:

-Ôngcháulàcáithágìghêgớmmàcótiềncơchứ.Lầnnàovềquêchỉthalôimớbáođensìsì

phânphátchoanhemhọmạcvàmấyônggiáoquanhlàng.Tếtthìômđốngtờlịchxanhđỏ,lẳnglơmấycôđàoképnhìnngứamắt…Nửanămhaymộtnămmớitrịnhtrọnggọitôivàogócbuồngthìthàođưachomộtcụctohơncụcgạchchỉ,đếmmỏitaymớiđượcdămbatriệu…CảnhàcháutháchaibớilôngtìmvếtrằnglàôngBộitiêucựcnhậpnhèmởbấtcứđâu…

TôimạnphépnhàvănNgôNgọcBộilàmphépthửtìnhcảm,ngườivợphúchậumàônghayâuyếmgọilàquảbưởicóhaichân:

-Ôngcháunổitiếngcảnước,vănchươnglailáng,đinhiềubiếtrộng,traitrungdukhỏemạnhcươngtrựcthìchắckhóthoátcônàyníuáocôkiakéokhăn…

Ngườiđànbàbỗngđứngphắtdậykhoáttay:

-Tôicóchokẹobộtcũngchảdám.Trôngthếthôichứthỏđếấymà.Hồitrẻtrai,thángphảimòvềquêdămbận.NgườitacứđồnôngBộicóngườiphảilòngphảidạ.ĐồnphứaynhưlàđồnôngBộilắmtiền.Màcũngcókhiôngấymuốnraoaivớivợconnêncũngtựbịaratinđồnchomình.Chẳngcógìôngấycòndựngđứngnênchuyện,nênsáchhuốnghồviệcnày…Nếumàcó,thìbácthấyđấy…-Ngườiđànbàhấthàmrangoàiao,đangvẳngvàotiếngbìbũn…-Cũngcóbỏnổigáigiànàymàđiđượcà?Gáinàochứachấpnhữngônggiàẩmương.

Ngườiđànbàcườiviênmãnấnvàotaytôitráihồngxiêmgọtvỏbổđôi.

Nhìnrahiênbếptôithấycảmộtcâytrelộcngộcnốithêmmấysải,cònnguyênvấucành.Đíchthịlàloạithangdùngđểleocọhomtàn,cao15-20méttrởlên.ChẳngnhẽNgôNgọcBộicònđủsứccòntrèocọthuêkiếmthêm?

-ÔngBộicháucònthanhxuânchán.Trèocọkiếmthêmcũngcó,giúpngườitacũngcó.Cuốcruộnglàmcỏ,gánhlúa,đậplúagiúpcongiúpcháuchẳngkémmấyanhtrungniên…

-Dạ,bàcóthấyvăncủaôngcháuhaynhấtnhìnướcnhàkhôngạ...

-Chắclàhay.NếukhônghaythìTrungươnglôiôngcháuđiHàNộilàmgì.Ôngcháuthuộcdiệnvuabiếtmặtchúabiếttênđấy…

-Bàđọcvăncủaôngthườngxuyênchứạ?

-Không.Mấtthìgiờlắm.Nhàcháubậnchămlợngà.ÔngBộithìcógìlạcơchứ…

TôibỗngnhậnraNgôNgọcBộimaylạlùng.Ôngđượcbàvợnhấtmựcchămbẵmchồngcon.Khôngđànhhanhtọcmạchvạchvòitừngcâutừngchữtrongthếgiớihuyễntưởngcủachồng

màđốichiếusosánhvớicuộcđờilổnnhổnchuyệncámbãsắnsẳnglàngđồi.Khôngghentuôngđồngbóng.Mấychụcnămxa,thíchvềnhàlúcnàothìvề.SaonhàvănViệtNamtamàlạicóngườisungsướngthế!

Bữatrưacỡhàngchánhtổng.Rượulongnhãn.Thịtgàđồirangnhạt.Cócágiếckho,nhưngkhôngcócámèbacânnấucanh.Đĩathịtlợnthậpcẩm,thịtthủ,lòngdồi,cổhũđầyđặnnhưthùngxechởquátải.Canhrautậptàng.Rauthơmngắtcảgốc,lẫncành.

NgôNgọcBộidóngbộmớiynhưmộttaychơimớihọcđòiăndiện,vắtchânmồithuốclào,vángnướcaovẫncònthâmbợttrêndathịt,chiếctămtrenhưcóphépmàuchạybênmépnày,chạybênmépkianhưchiếckimchâmcứu.Trềumôinhảkhói,tiếngrênưhưđâuđótừtronglồngngựcvẳngracùngvớihươngrượunếptămngâmthuốcBắcđặcchếdànhchodântrèocọ.Ôngcóvẻlờđờsay,nhưngthựcralàđangquansáttôi.Tôibiếtýliềnhàohứng:

-Chiếcáoxanhtrứngsáonàythậthợpvớianh.Màuxanhnàyngàyxưathấynổilênởđámđôngnào,đíchthịngườimặcnóphảilàhạngcánbộ,hoặcnhàcóbátănbátđểởnôngthôn.

-Thìracậusànhnhỉ?Nhàvănkéovạtáongắmnghía.Hơn30nămrồimànóvẫntốtnguyên.Củangườitatặnglàmtin.

NgôNgọcBộitứcthìkéotôituộtvàogianbuồng,kiễngchânlênsờtìmchìakhóađâuđónơihốctường,mởcánhtủđánhthoàng.Chìabàntaychaisầnvềphíabóngtốimờphảramùibăngphiếnlẫntinhdầulongnão,ôngchẹpmiệngvẻkhiêmtốnlẫnphiềnnãonàođó:

-Đấycậungókỹxem,tớđâucóthiếucom-lêcàlàvạt.Quầnáomớitoanhcảmấychụcbộ…

NgôNgọcBộicònđưatayvàođámthờitrangtốitốiđenđenkhềumấycái.Tôinghecótiếngkimloạivanhaureonáonức.Nheomắtđiềutiếtthịgiác,tôinhậnracóánhlấplánhcủanhữngtấmhuânhuychươnggàisẵntrênngựcáoveste.NgôNgọcBộkịpthờiđẩynhanhcánhcửasổ.Luồngsángùavào.Nhữngdấutíchvinhquangđanggỉxanh.Chưakịpđếmxemôngcóbaonhiêusựtưởngthưởngcôngtrạng,thìôngđãkéotôiquaytrởlạigiankhách:

-Tớchocậuxemcáinàymớikhiếp.

Lậtchiếu,ônggíchotôinhữngxấpbảnthảođãnămmươinămtuổi,gáybọcvảithô,quétsơnta,viếttrênthứgiấykẻô,mựctím,mựcxanhchennhau.Nétchữthậtthà,vẻngâyngâynhưnglạicógócgẫynhọn.Kiểuchữcủangườibướngngấm,quảquyết,ươnggàn.NhữngcuốnsổghichéptỉmỉcáccuộchọpBiênủy,nhữngnhậnxéttừngtácgiả,từngchuyệngâycấn.

-MìnhrờiPhúThọnăm1968…Lúcấymìnhnổighêgớm.Hễbướcchânrakhỏicơquanlàcóngườichỉtrỏ,ôngBội,ôngBộiđấy.NhàvănđượcgiảithưởngbáoVănHọcđấy...Rồimìnhsẽhồikýhaibảynămở17TrầnQuốcToản…MỗimộtlầnthayđổiTổngbiêntậplàmộtlầnđiềuchỉnh,thíchnghivớithủtrưởngmới.VớiôngTổngnàomìnhcũngphốihợpnhịpnhàng…

Cáichitiếttôinắcnỏmmuốnhỏinhấtđãđượcônghehé:

-NhiềungườichorằngNgôNgọcBộicócônglớntrongviệcgiớithiệumộtloạtnhữngcâybúttrênbáoVănNghệ.Xáclậpchohọmộtvịtrítrênmặtbằngchungđểhọvữngtâmbướctiếp…

NgôNgọcBộibỗngđỏbừngnhưvừatợpthêmngụmrượu.Cáiđỏmặthạnhphúckhôngthểgiấumàcũngkhôngmuốngiấuhaythừanhậncôngkhai.Ôngkhuơtaytìmcáiđiếucày,nhưngchiếcđiếulạiđangkẹpbênnách:

-Vàmộtđiềunữa,nhiềucuộcbànluậnquanhanhemvănnghệvớinhau,nhậnđịnhrằng:NếukhôngcóNgôNgọcBộivàNguyênNgọcthìsẽkhôngcóđộtphátrongvănhọcthờikỳđổimới…NguyênNgọclàkiếntrúcsư,NgôNgọcBộilàkỹsưthicông,tuyểnchọnvậtliệuđầuvào…

NgôNgọcBộingồingayngắntrởlại,khoanhtay,nghiêm,buồn,nhữngnhưlàlưỡnglựnửamuốnnửakhôngnhớlạichuyệncũ:

-Nóivậyđâucóchínhxác.Đổimớilúcđólàxuthếchungtrênmọilĩnhvực.Nhưngvănnghệchúngtacódiễnđàn,chúngtanóiđượctứcthìbứcxúccủachúngta.Aiởvàovịtrícủamìnhvànhữngngườicótrọngtráchlúcđóđềusẽhànhđộngnhưvậy.Vìcáichungcảthôi…Nhưngcóđiều,mìnhcũngphảidũngcảm,cânnhắcvàchọnlựanhữngvậtliệuđạtchuẩnkỹthuật…Cáchấylà,támnặng,thìhainhẹ…

Cănvặnvềtámnặnghainhẹ,ôngdimmắtbíhiểm,hạgiọngđủnghe,nhưngtưngtửng:

-Cứintámcáivuilòng80%bạnđọcthìlạiphảiinhaicáiđượclòng20%cònlại…Tịnhtiếntheocáchấyđấy.Cônglàcôngcủacảtậpthể…

-NhàvănNgôNgọcBộilúclàôngbiêntậpNgôNgọcBộicóhayphảigiằngconhaukhôngạ?

Nhàvănbỗngsọmhơn,gíngónchâncáivàobãthuốclàorơivănghớhênhngoàithùngrác:

-Cáicơchếcủatatàilắm.Cũnglàbảnthânmình,lúcsángtácthìkhác,lúclàmbiêntậplạicàngkhác…Tiêuchíbiêntậpcủamìnhlàtôntrọngtốiđacáitôicủangườisángtác…Càngít

độngdao,kéocàngtốt.

Tôibỗngnhớchitiếtvềcáiáoxanhtrứngsáoôngkhoeđãcóhơnbamươinămmàvẫnmới.Hẳnlàcómàusắctìnháichiđây.

TừngcócâuchuyệnvềNgôNgọcBộihồiởHòaBình...NgôNgọcBộiquenvớimộtúntrongđoàncánbộ.Chàng,nàngđãliếcmắtđưatìnhsuốtcảbuổi.Đêmđóđoàncôngtácngủlạibảnvắng,côMườngnửađêmtrậtváy,lầnsangômchàngcánbộtrẻ.Đãtưởngngấtđivìquásứcchịuđựng.Nhưngmay,chàngvẫnđủtỉnhtáoxétsuy.HẳnđâychỉcóthểâmmưucủabọnphảnđộngnhàLang,chàngliềnthụtcổ,ômquầnnhảyxuốngsàn,kêucứuthấtthanh.

Hyvọngchiếcáoxanhsẽkhônglàshowtươngtự.

-RượuuốngbannãylàrượungườiyêuHảiDươnggửilênchomình.Đauđớnvàvẫnđắmsaynồngnànynhưrượutămvậy.Càngđểlâucàngbổihổibồihồi…Nócũngnhưvăncủamìnhthìcứphảingẫmlâulâumộttẹo.

Dườngnhưthấytôichưarungđộng,ôngbồitiếp:

-Nghĩlạinhiềuđêmbànghoàngmấtngủ,đauđớnlắmcậuạ.Ngườitalàmộttrongnhữngvợliệtsĩđầutiêncủacáixãcógầnnghìnliệtsĩnênđượcnhiềungườichúý.Haiđứayêunhauthắmthiết.Nàngchínhlànguyênmẫutronghaitiểuthuyết“Gióđưacànhtrúc”và“Tơvương”.TránhdịnghịmìnhđãđổitêncônànglàBùiThịLễ.Naythìngườitacũngđãtrênsáumươirồi.Đượccáimìnhcũngsátgáisáttình.NhưngngặtlàChiủyviêntừkhichưahaimươituổithìphảicốnhịn,cốgiữtiếttháodanhdự,hơnnữalạiđammêvănchương.Ngẫmcáibảvănnócònhơnbảgái…

Bỗngôngthuhaichâncolênmặtghế,vòngtayômgối,gậtgậtlắclắc.Ôngđangvuihayđangbuồnnhỉ?

BiếtNgôNgọcBộiđãmấychụcnămvàcũnggặpôngdễmấychụclần,nhưnghễthấyônglàtôilạikhôngdámtinôngchínhlàNgôNgọcBội.MộtNgôNgọcBộitôiđãtừngđượcđọcvàphảiđọc.DẫuhơnmộtlầnôngtựnhậnmìnhtrăntrởgaygắtvớinhữngbấtcậphàngloạtdiễnratrongchínhsáchvimôcũngnhưvĩmôcủamộtNhànướctựphảihoànthiệngiữachiếntranhvàbaovâycấmvận.

Ràlạitấtcảnhữngtácphẩmvănchươngôngcholàgaygắtkiathìcũngkhônghẳnnhưvậy.Ônghiềnlành,dễthỏamãn,yêuĐảng,yêuĐấtnướchồnnhiêntheocáchriêngcủamìnhmàcứngỡnógaigóchóchiểm.Bềnbỉcảđờimìnhtheoconđườngvăn-mộtkiểuvăn,bằngtấtcảtrí

tuệ,tâmhồn,sứclực,ôngtựtinvàbấtchấpmọisựđiềuchỉnhhaygiagiảmquanniệmsángtác.ĐiểmtêntácphẩmNgôNgọcBộitừngàyviết:“ChịCảPhây”(1963)kếđến“Aolàng”,“Lánon”,“Ácmộng”,“Gióđưacànhtrúc”,“Mênhmangcổngtrời”,“Tơvương”,“Đườngtrường”,“Đườngtrườngkhuấtkhúc”,gầnnhấtlà“Ẩmươngđilấychồng”(2005)…ngườitacóngaymộtnhậnđịnh.

Thờikỳđầuônggiảiquyếtkhúcmắcđờisốngbằngápđặtchủquanbảnthânsongtrùngvớitoànthểýchícộngđồng.Thờikỳsauôngchỉđóngvaingườikểchuyện:kểnhữngchuyệnngườitabiếtnhưngchưaaikểhoặcchưabạomồmkểbằnggiọngđiệuthôthôgaigai,khụngkhịnhnhưnghồnhậunhưchínhconngườiông.

Vớitưcáchlàmộtnhàvănlàmbáo,NgôNgọcBộicóhơnhaitrămbútký,ghichépphảnánhthựctrạngmọichínhsáchliênquanđếnnôngnghiệp.Và,hồncốtcủanólànôngdânvui,nôngdânbuồn,nôngdânkêucứu,nôngdânxinxỏ,nôngdânđói…TabỗngyêuquýNgôNgọcBộihơnbaonhiêutừđó.

Cólẽlýdovềsựthươngkhónăngnhặtchặtbị,ýthứctrướcmỗitrangdòngphảihữuíchchonôngdân,mỗikhiNgôNgọcBộisờvàovếtchaitronglòngtaymìnhvẫnnhậnradấucủanángcàydấuvaibừa,hayquờtayrasaulưngcũnglàngườivợtảotầnvàđànconthậpthữngtrêncánhđồngchưakịpbừangảrạ.

Bỗngchósủachồmchồmngoàisân.Tiếngtrẻkhócthét.TôivàNgôNgọcBộichạyra.Đứabégáichừngchụctuổi,mồhôi,nướcmắtchennhau,tayxáchcannhựamàuvàngmếumáo:

-Bầmcháubảomangrượusangchoôngtrẻ.Rượunàybàtrẻđãđặttừthángtrước…

Nhàvăngiàdậmchânnạtchó,tayđỡcanrượu,dắtbévàohè.

-Bảobầmmàyđừngnấunữa,ôngcóuốngmấyđâu.Đangcaohuyếtápbỏbốđâynày…Rượuôngcònối…

-NhưngbàtrẻlạibảobầmcháunấunhiềunhiềuvàođểônglàmrượuHảiDươngđãikháchạ…

Vợôngnãygiờhìnhnhưvẫnnghengóng,bỗngchạyrađóncanrượutrêntaychồngvànhétvàotaycháubémấyquảhồngxiêm.

Tôingóravườnhồngxiêmtủmtỉmkhentráitotráinhiều.

NgôNgọcBộiđánhmắtnhanhvềphíatôitrướckhilặnglẽdẫnđứatrẻracổng.Nhìntừphía

sauhaynhìntừphíatrướcthìhaiôngcháunhưđangtrênđườngđưacháuđếntrườngmàsauđó,ngườiôngvềxỏataycởichiếcáoxanhtrứngsáođẹpđẽtreolênmắcáođicuốcruộng,làmnươnghaylàváccáithangtrelộcngộctrèocọhomtànđểkiếmthêm.

Tháng8năm2007

NguyễnKhắcXương-NgườiđượcthừakếsựnổitiếngcủaTảnĐàCáchđâyhơnhaimươinăm,buổisángmưathu,khiđicôngvụngangthịxãPhúThọtrămtuổi,sếpNguyễnHữuNhànhấthàmhỏitôi:

-Này,màycóthíchvàonhàlãoNguyễnKhắcThịtkhông?ContrưởngTảnĐà.

TôithắcmắcvềcáitênnồngmùithựcphẩmấythìNguyễnHữuNhàntưngtửng,rằngđóchỉlàtếudanhcủatrưởngnamTảnĐàNguyễnKhắcHiếutênlàNguyễnKhắcXương,ngườidùđượcthừakếsựnổitiếngcủacha,nhưngvẫntạolậpđượcdanhtiếngriêngdothựctàiởlĩnhvựcnghiêncứuVănhóadângian.

VốnmêthơnênmớinghesẽđượctậnmặttrưởngnamcủaTảnĐàthìngườitôibấnvìtòmò,háohức.

Nhàtranhthẫmmưa,váchtrátvữavôilênkhungtrekennứa,chìmlỉmgiữamàuxanhcâyvườnvươncao.Baonhiêulàhoanhàihoahuệhoasóihoangâumọcxenkẽđâuđónơigốccâyăntráilưuniên,nơigóctườngnhàbểnước.Vàkhánhiềucâycàphêchèquảsainhưchuỗihạt.NgôinhànépbênrìasânbayquânsựcũngườiPhápđãlàmtrongchiếntranhĐôngDương,hunhúttrướccửađườngbănghoangphếphơphơcỏmaydướimưaxiên.

Tựtinvàthânmật,NguyễnHữuNhànthúcbánhxeđạpvàocánhcổngrồiđứnggiữacáisângạchlốmđốmrêuxanhhôto:

-ÔngXương,ôngXươngcónhàthìliệumàrađónkháchvănđếnvậtnhàôngđâynày…

Cótiếngradio.Rồitiếngngườihokhan.Tiếngbướcchânthuỳnhthuỵch.Mộtngườiđànôngđẹp,cáiđẹptrờichoởbấtkỳđộtuổinào,nhưnglàmộtcáiđẹpbịbủavâyvôhình,giớihạnnàođótôikhôngthểgọirađược.Sơmitrắngcổlộn,quầnnâuthắtgiảirútcúixuốngthậtthấp,hàihước:

-Xinđượcchàocácvănnhân…

Nhanh,hoạtvàcởimởnhưngNguyễnKhắcXươngvẫngợichotôicảmgiácvềmộtônggiáobấtđắcchíhaymộttrưởngphòngvănhóathịxãvềhưusớm.Tôibỗngáynáyvềkhoảnglặngtrốngvắng,xacáchbêntrongconngườiôngvớisựđịnhkhuôncủatinhthần.

NguyễnKhắcXươngsốtsắngdọnxấpbảnthảotrênmặtbàngiữanhà,chènngangchiếckínhlúpđangởcôngđoạnsửalỗitrướckhiin:

-Cácôngdùngcàphênhé?Trànhé?Nhàcóbánhgai,cảbánhtaibànhàtôitrướckhixuôiHàNộithămcháumuavề.

Bánhtai,bánhgai,càphêrồichè,tấtcảđềuđượcchúngtôichiếucố.Haingườilớnchuyệnvãn.Tôinhìnlênbáthươnglưathưachânnhang,nhíchcaophíatrênbứcchândungTảnĐàvẽchìthanngảmàu.Thấphơnmộtchút,tấmảnhNguyễnTấtHiển,liệtsĩchốngMỹ,cháutraiđíchtôncủaTảnĐà.BỗngNguyễnKhắcXươngkéotôirakhỏinhữngsuytưvẩnvơ:

-Thếcáiôngtrẻtrẻnàylàmgìsaoxanhmướtthế?

Ôngquansáttôihồilâu,hỏituổirồiphánxanhrợnnhưmộtnhàchiêmtinhbóitoáncóhạng:

-Dungkhíthoạtthìtươilâuthìtrầm.Saucũngnổicơđồnhưngkiếntạoviệclớnkhôngbaogiờmộtlầnmàđược.Giỏikếtgiao.Đượcngườihơntuổiquýmến.Chơicảvớingườichỉrìnhđậpvàođầumình.Thântựlậpthân.Càngởxaquêxabốmẹanhemruộtthịtthìcàngtốt.Ngoàibamươituổimớiổnđịnh…Ônglàmrểtôithìtốtchocảônglẫncongáitôi.Nhưngcòncáiduyêncáiphậnghêgớmlắm…

KhiNguyễnKhắcXươngchuyểncưvềViệtTrì,docôngviệc,tôicócơhộitiếpxúcthườngxuyênvớiông.Xengiữabànluậnbàivở,ôngbuộtranhữngchuyệnvềTảnĐàmàcũngchínhlànhữnglátcắtrờirạcđoạnđầuđờiôngđếnnămmườibảytuổivàsuốtnhữngnămsausốngtrongcáibóngcảcủangườicha.Nhưngcáibóngkhôngphảilúcnàocũngchởcherâmmát.

LàconcủanhàthơnổitiếngTảnĐà,đượcdưdảsungsướngvềtinhthầnlàđươngnhiên.Nhưngvớiáocơmthìsángcaolâutửuquántốiđãnhịnmeonằmkhan.CónhữnglầnhếttiềnTảnĐàbảovợconđigiậtnóng,raphốgặpbạnquenrủđichơi,TảnĐàđiliềnbathángmớivềnhà.CậubéNguyễnKhắcXươngkhôngítlầntrắngđêmngồitrôngemchomẹvaychịutiềnxíchlôđiđónbốsayrượucòngqueođâuđó.LênchíntuổiNguyễnKhắcXươngvềởvớiôngbácNguyễnMạnhBổng,TảnĐàlúcđólỡvậnphảimởcửahàngxemtửviHàlạc,mởlớpHánvăndiễngiảng,Quốcvănhàmthụ.NhữngphươngthứcmưusinhnàyđềuđượcTảnĐàchoquảngcáotrênbáoNgàyNaycủaTựLựcVănđoàn.Năm1939,lúcNguyễnKhắcXươngmườibảytuổi,TảnĐàmấtđêmngày7tháng6tạinơithuêtrọ71đườngCầuMới,NgãTưSở.NguyễnKhắcXươngrunrẩynằmbêncáixáclạnhcứngcủachachotớisángthìđượcNguyễnTốdìuđiănphở.Lúcđótrongnhàcònkhôngđầyhaikilôgamgạo,mươiđồngbạclẻ.

Chođếnbâygiờ,gầncuốicuộcđời,vẫnhằnnguyêncảmgiácxácngườichanguộidần,nguộidầnvàcónglạnhtrongtríNguyễnKhắcXương.Khiấy,ôngkhôngthểrờixacha,màcómuốncũngkhôngcóchỗnươngthânnàokhácbởigianbuồngtrongchậthẹpchỉđộcmộtchiếcgiườngthìmẹvàbaemnhỏđãnằm.

KháiHưng,NguyễnCôngHoan,NguyễnTuân,nhữngngườibạnvongniênxúmđếngomtiềnlàmtanglễchoTảnĐà,viếtđiếuvăn,viếtbàiđăngtrêncácbáo.ÔngNguyễnTiếnLãng,thưkýriêngcủaNamPhươngHoànghậuđếndựđámtangTảnĐàcứômchặtNguyễnKhắcXươngvàolòngmàvỗvề.Mươihômsau,NguyễnTiếnLãngchogọiNguyễnKhắcXươngcấpmộtgiấyphépđặcbiệtđểmưusinh-Giấyphépđượcbánlẻthuốcphiệntạinơithuêtrọ.

NguyễnKhắcXươngphụgiúpmẹnhậnhàng,xélẻhàngrabán.Tiếpxúcvớimatúycósứccámdỗquỷsứấynhưngngườianhvẫngiữđượcmìnhvàgiữchocácemkhôngaivướngvàocáibẫyngọtngàocủanó.

Cáchmạngthànhcông,trongdòngngườigiươngcaolácờđỏsaovàngđổvềquảngtrườngBaĐìnhnămấy,cóNguyễnKhắcXươngcùngmẹlàbàNguyễnThịTùng.Cácemông:NguyễnKhắcPhụchoạtđộngvănnghệvớibútdanhChiếnBồng,NguyễnKhắcĐại,NguyễnPhượngTườngthamgiaĐoànthiếuniênxungphong,nơiNguyễnKhắcXươngphụtráchbộphậntuyêntruyềnvănhóavănnghệ.TạiđâyNguyễnKhắcXươngđãgặpvàkếthônvớibàNgôThịThủy.

Năm1952NguyễnKhắcXươngvàongànhcôngan,hoạtđộngởHảiPhòng.ĐượchơnmộtnămNguyễnKhắcXươngvềngànhvănhóavìmộtlýdomàchúngtôisẽtrởlạiởphầnsaubàiviết.

ChiếncuộcđẩyđưaNguyễnKhắcXươngvềPhúThọ.Vớiýthứcvàsựtácđộngqualạicủanhữngngườibạnvongniêncủacha,NguyễnKhắcXươngđãtínhđếncôngtrìnhtậphợpbiêntậplạitoànbộtácphẩmvàdicảoTảnĐà.Nhữngnăm1956–1958,ôngvềHàNộithămhọhàng,códịptìmđếncụNgôQuýTiếp.NgườiThưkýtòasoạnAnNamtạpchícủaTảnĐànămxưalộnlạothưphòngbụibặmđưachoNguyễnKhắcXươnghaitậpvởviếttaytrongđóTảnĐàghirõđâylànhữngbàidoôngmớihọcquốcngữmàviếtnên.NguyễnKhắcXươngrunrunlầnđọc,thấyquánhiềulỗichínhtảtrongmỗitrangdòng.NhìnNguyễnKhắcXương,cụNgôQuýTiếptrầmgiọng:

-Làtrưởngnam,đượcthừakếsựnổitiếngcủaTiênsinhthìanhphảicótráchnhiệmlàmchonhữngthứnày-cụTiếpchỉvàohaitậpvởốvàng-làthứcảothơmsángtrongtrởlại…

SởdĩNgôQuýTiếpnóivậyvìthờikỳnàycómộtsốýkiếnchothơvănTảnĐàlàthứphù

phiếmhãohuyền,ngôngngạo,kêugọisựhồicốhưởnglạckiểuphongkiến,bảnthânnhậnsựbốthícủaBảoĐại,khenTây.Nhưngmaymắn,nhiềunhàvăn,nhàthơnổitiếngcùngcôngkhaibàytỏquanđiểmủnghộNguyễnKhắcXươngnghiêncứuphụchồinhữngđónggópcógiátrịcủaTảnĐàchovănhọcViệt.

HơnaihếtNguyễnCôngHoanlàngườisốtsắngthúcNguyễnKhắcXươngbắttayngayvàoviệc.CónhữngđêmNguyễnCôngHoanvàNguyễnKhắcXươnggácchânlênnhaumàngủ.CuộcgặpởtưgiadonhàvănhiệnthựclãothànhNguyễnCôngHoantrụtrìcócảNguyễnTuân,TúMỡ.RượumơHươngTích,cốmvòng,chuốitiêu,lạcrangcảvỏlàmnhịpchocâuchuyện.

NguyễnTuânnângchénrượulãomơxoayxoaytópmũihíthươngbàn:

-Chínhnhàthơphảilêntiếngbênhvựcnhàthơtrướctiên.ĐólàcáchđẹpnhấtlàmtrongsạchvàtrảlạitiếngthơmchoTảnĐàvàchocácnhàmangdanhnhàthơViệtNam.

NhàthơtràophúngTúMỡcườikhẩynhaynhaycặpkínhthuốcnơisốngmũi:

-MộtngườiyêutiếngViệt,khaisángrathơtiếngViệthiệnđại,coicảđờilàmộtcuộcrongchơi,coidanhtiếngtiềnnghìnbạcvạnnhưgióthoảngmàdámbảongườitanịnhTâyư?

NhàvănNguyễnCôngHoankếtluận:

-Ngườitaluônphảisốngvớihiệnthực.NhưngmuốnsốnghiệnthựcthìcầnlắmsựmơmộngnhưlàcáimơmộngcủaTiênsinhNguyễnKhắcHiếu…ThôianhXươngạ,khôngđểýlàmgìnhữngkhóchịuvặt,ởđờikhôngthểthiếuyếutốđó.Đôikhisựkhóchịudấmdứtấylạilàđộnglựcchongườitalàmviệchiệuquả…

NguyễnKhắcXươngtìmđếnXuânDiệu.Nhàthơtìnháivungcảhaitaychémchémkhoảngkhôngtrướcmặt:

-NgườitanghiêncứuTảnĐàchỉbằngtrítuệ,nhưngmìnhvớiXươngnghiêncứuTảnĐàbằngcảtâmhồnvàtrítuệ!

VừalúcấyHuyCậncũngtừtrêngácxuốngvớihaitáchcàphê.ĐợichoXuânDiệuvàNguyễnKhắcXươngdùngcàphêxongthìHuyCậnmớikéoNguyễnKhắcXươngragóchỏivềmộtchữtồnnghitrongthơTảnĐà.SaukhinắmđượctoànbộhiệntrạngxuấtbảncáctácphẩmTảnĐà,HuyCậnliềngọiláixeđưaXuânDiệuvàNguyễnKhắcXươngđếnNhàxuấtbảnVănHọc.

-DiệuvàanhXươngđếnngayLýHảiChâucụthểxemsao.Tôicũngsẽcóđộngtácsau.Cậucứ

nhẩnnhamàlàm,chưathểvộivãchorasáchùnùnđượcđâu.Vảlạiđiềuđótráivớiquiluậtcủanghiêncứu.Mìnhtừtừnghĩtừtừlàm.Aibảokiếnxâyđượcnúiđâu,màphảimộtngàykiaxongnúithìmọingườimớingộra.

DườngnhưlinhhồnTảnĐàvàtâmtìnhtringộcủabạnbèônggiờcũnglàngườithếgiớivôảnhđãtruyềnchoNguyễnKhắcXươngmộtsứcbền,mộtnhẫnchịuđểkhướctừcôngdanhlàmtrọnvaitròngườithừakếdisảnhơnlàngườinổitiếng.Gầnnửathếkỷ,NguyễnKhắcXươngđãhoànthànhđượctâmnguyệncủamìnhvànhữngđấngbậclãotrượngtrongvănnghệnướcnhà,phụchồitáibảntoànbộtácphẩmcủaTảnĐàgồmnămtậpgần3000trang,trảlạivịtríxứngđángcủaTảnĐàcholịchsửvănhọc.

Khôngchỉkếthừasựnổitiếngcủacha,NguyễnKhắcXươngtựkhẳngđịnhmìnhbằngnhữngcôngtrìnhsưutập,nghiêncứuxuấtbảnquantrọngvềvănhóadângianmiềnđấtTổ.“TruyềnthuyếtHùngVương”đãtáibảnhơnmườilămlầnvớisốlượngđếntriệubản.“TụcngữcadaoVĩnhPhú”,“ĐịachíVĩnhPhú”(inchung),“TổngtậpVănNghệdângianPhúThọ”(6tập-inchung).NgoàirahàngngàyNguyễnKhắcXươngvẫncặmcụiviếtchocácbáochíkhắpcảnướckhicóyêucầuvàchỉcầnhồilạiđôikhilàmộttờbáobiếu.BênkhoảnlươnghưunguồnthunhậptừcáccôngtrìnhnghiêncứuxuấtbảntácphẩmTảnĐà,hàngnămvẫndưdậtđôichụctriệuđồngtrongphòngvăn.

Cảthờitrẻsốngvớingườichatàihoaưaphiêubạtnaykhôngbiếttínhđếnmainêngiờvớitiềnbạcôngquyếtkhôngvaynợai.Nếunhưcóthểthìchỉônglàmchủnợ.MộtlầncongáiútMaiThoađếnhỏi(vay?)ôngtiềnđổixemáyđẹp.NguyễnKhắcXươngchốiđâyđẩyrằngtaolàmgìcótiền.Congáilýsự:Thếtiềnmấychụctriệunămngoáivànămnayđâuạ,lạicòncảtínphiếunữa?Nóiđếntínphiếu,NguyễnKhắcXươnggiậtnhưbịongchâmvỗtránrênrỉ:Thôichếttôirồi!LậpcậptìmđâuđótrongcácchồngcaotácphẩmTảnĐà,thìôithôithôihơnchụctriệuđồngtínphiếuđãquáhạnđổihainămnằmimgiữatácphẩm“Giấcmộnglớn”.

NguyễnKhắcXươnggiờđãtámlăm.Tôibấmphímđiệnthoại.Chuôngđổhồi.Roạch.

-Alô,kínhchàonhànghiêncứuNguyễnKhắcXương,trưởngnamcủaTảnĐàNguyễnKhắcHiếukiêmnhàTảnĐàhọcạ!

-Alạiônghả,quýhóaquá!Đặtbàihaytrảnhuậnbútchotôiđấy?

Lậptứcphíabênkiavuivẻngay.Nếutôikhônggọiđủbacáichứcdanhkiathìtháiđộngườinghesẽnhạtnhưnướcmíanon…

VốnthuộctínhNguyễnKhắcXươngnêntôiỡmờ:

-Dạthưahômnaythìcócảhaidữkiệnạ.VừatrảnhuậnbútvừakínhmờiđặtnhàTảnĐàhọcsốnhấtViệtNammộtbàichochosốTếtạ.

-Baonhiêuchữvàtrảbaonhiêutiền…?

Tôikínhcẩnbáo.Khôngđầymộtgiây,NguyễnKhắcXươngOKngay.Nhưngcònmộtđiềutôikhôngđượcquênlàphảinóingàygiờlấybài,ngàygiờgửitiềnvàyêucầuôngphảighilạivàolịchbàn.Đúngngàyhẹn,sớmmườiphúttôicómặttrướccửanhàông.Dẫuôngcónhìnthấy,thathiếtmờivàonhàthìtôicũngnhấtquyếtđâyđẩytừchối.Phảiđúnggiờhẹnkhôngthừakhôngthiếumộtphútthìtôimớibướcvàonhà.

LúcnàylạikhôngthểgọilànhànghiêncứuhaynhàTảnĐàhọcđượcnữamàphảiđổingaycáchxưnghôsaochotrẻtrungrômrả.

-Emchàoanh,hômnaythầnsắcanhtrôngthậttươinhuận.Bộpyjamanàymàusắctrôngsangtrọngquá…

Đứngnơihiênnhàrợptánbàng,lủnglẳnggiòhoatreobuộcnơihàngràosắt,númchuôngđiệnđỏchót,mộtônglãotócbạctrắngdàichấmvai,bềnhbồngnhưvệtmâybôngsuôngnuột,mũicao,tránrộng,miệngnétnhưmiệngđànbàđatình,màumắtbàngbạcnhưngcònđượmnhữnglonglanh,hốihảquayvàonhàgọiờiơibàvợđãhơinghễnhngãngrađónkháchcùngchồng.Ngườiphụnữphúchậu,tóccướckẹpnganglưngkiểunhữngnămnămmươithếkỷtrước,khẽkhàngbướcramỉmcười.NguyễnKhắcXươngômlấyvaibàthơmchụtlêngòmánhănnhưngvẫnkịpửngmàuhồng.Tôicúimìnhthilễnghiêmcẩn:

-Ôngxemchúngtôicóđẹpđôikhông?

Trongkhitôithậntrọngđặtphongbìnhuậnbútlênbàntrongánhmắttrôngchừngcủaôngthìôngvẫncóthểthauấmphatrà,bàyvôsốtúikẹo,hộpbánhđãbócsẵnlaliệttrênmặtbàncùngvớicácloạicàphê3trong1,càphêphin,thuốcláđiếurời.Hứnglêncóbậncòncócảnướccamvắtsẵntrongtủlạnh.Thahồchotôilựachọn.

Nắnnắnchiếcphongbì,giơlêncaonhưngNguyễnKhắcXươngnhấtquyếtkhôngmởratrướcmặttôimàlẹpxẹplêdépvàobuồngvăn.Trênquãngđườngkhôngđầysáumétôngđãkịphémiệngphongbì,đãkịpđếmtiền.Tiếngtủkẹtmởnhanh,khépnhanh.Nhưngcóđiềulàtiềnđưađủhayđưathiếuthìôngcũngkhôngđểý.Đếmchỉđểmàđếmnhưkiểuthấytiềnvàotúithìđếm.Từtrongbuồngôngvọngra:

-Thếôngsẵnchứngtừđểtôikýcốpchứnhỉ!

CólẽkhôngcóaihiệnnaylạicóniềmtinhoàntoànvàochữinvàbấtcứtờgiấygìdấuđỏnhưNguyễnKhắcXương.Dùcondấutreođầuhaydấungồixổmthìôngvẫncứkýmộtcáchphóngkhoáng.

Mộtlần,sẩmtối,tôivừaxuốngxekháchthìthấyNguyễnKhắcXươngđangcầmchairượuvangPhápđilạidọcphố.Thấylạtôihỏi:

-Anhđiđâumàmangrượungoạilongtrọngthếnàyạ?

-Tôiđimừngthọmộtngườiquen…

-Thếnhàaiạ,đểcháugọixeômcho…

-Mìnhkhôngnhớkhuphốsốnhà…

-Thếngườiđótênlàgìạ?

NguyễnKhắcXươngsuýtnữabuôngrơichairượu:

-Chếtthật,mìnhcũngkhôngnhớnữa…chỉbiếthômnaylàmừngthọthôi.

TôikhôngthểgặpTảnĐà,nhưngquaNguyễnKhắcXươngngườicontrưởngcủathinhânthìcũnghìnhdungđượcmộtphầnconngườiNguyễnKhắcHiếuhàngngàythếnào.Đểnhđoảng,riếtróng,nhưngthoảimái.Luônluônđưaranhữngyêucầunàynọ,nhưngôngchỉcầnngườitađồngýmiệngvớimìnhlàkhôngđòihỏigìthêm.

VàbảnthânNguyễnKhắcXươngkhinhậnlờinhữngyêucầutừngườikhác,đôikhicũngkhôngphảilúcnàocũngthựchiệnđượclờiđãhứa.Âucũnglàgiennghệsĩditruyền.NhậnđượcbảnthảođúngthờihạncủaNguyễnKhắcXươngkhôngcónghĩalàtôinhậnđượcnhữngthứmìnhcần.Tôicầnphảiđọclạingay,nếucógìkhôngổnthìphảiđiềuchỉnh.NếunhưđiềuchỉnhsausẽbịNguyễnKhắcXươngdọakiện.Maylàôngchưabaogiờthựcsựkiệnvìlýdobàivởbịcắtcúptheoyêucầuthựctế.Nhưngmuốnđọcngaytạichỗthìtôicũngkhôngđượcsuồngsãđọcmàkhôngxinphépmộtcáchđặcbiệt.Phảiràođónnhưsau:

-Liếcquavàichữđãbiếtlàchấtlượngbàiviếtcaongấtngưởng.Nhưngđểlâumàkhôngthưởnglãmángvănchươnglồnglộngnàythìkhóchịulắmthay.Emxinphépanhạ.

NguyễnKhắcXươngliếmmôicười:

-HừôngnóihaynhưtướngtuồngrạpQuảngLạcrạpThắngÝ…

Chẳnglẽôngđãthấutâmcantôi,haylàôngchỉnhắcđếncáitênrạphátngàyxưađãdựngdiễntuồngcủaTảnĐàsoạnvở.

DầndàtôibiếtthêmmộtcáchđểcóbàiviếtvềTảnĐàkhôngphảidùngđếntiềntươimàvẫnhiệuquả.Tấtnhiênlàphảimẹomựcvớimộtnửasựthật.MộtlàphảinhờngườigọiđiệnkiểmtraxemNguyễnKhắcXươngchắcchắnởnhà.Ngườiđặtbàiphóngxexôngđếnvớiđiệubộvộivãgấpgáp,gõcửadồndập.Gặpchủnhânramởcửathìphảinóiliếnthoắng…

-Gayquá,cómấyônggiáosưtiếnsĩViệnXởdướiHàNộiđộtngộtghéqua.Họnóirằngmuốnghéquachàoanhmộttiếngnhưngkhôngkịpvìbêntỉnhmờicơmthânmật.Chốikhôngđược,họbènnhờtỉnh,tỉnhlạilệnhchoemđếnanhxinmộtbàiviếtchotạpchíY.Emcũngđịnhnhắcđếnnhuậnbútchoanh,nhưngngặtnỗiđangởchỗlongtrọngmũcaoáodàinênkhôngthểhámiệngrađược.Nhuậnbúttrảsaunhưngsẽkhácao…Anhxemthếnào,nếukhôngổnđểembáocáotỉnh…

Ngườinóicâuấylàmđiệubộsẽquànhxemáyđingay,vêvêcônnháynháygalàmtàng.Chầnchừ.NguyễnKhắcXươngcũngchầnchừ.Nhưngkhôngquanửaphút.Vỗtránđánhtẹt,ônglãokiênquyếtđivàonhà:

-Đượcđểtôichoôngcáinàybốntrangthôi.

Vàcáchcuốicùngthìgọilàkhổnhụckế.Ngườiđặtbàiủrũngồitrướccửanhà,đợiNguyễnKhắcXươngramởcửathìcầukhẩn:

-Báocáoanh,chuyếnnàyanhmàkhôngcứuemthìemsẽbịđuổiviệc.

-Vìsaohọđuổiông?Ôngnănglựcnăngnổđếnthếkiamà…

Liếcquanh,thìthàovẻxấuhổ.

-Chẳnggiấugìanh,emmớicómộtđámsắcnướchươngtrờikhôngchịuđược,nênđãquênmấtlàphảiđặtbàianh.Emvàngườiđẹpvừamớiđibiểnvềđếnđâythìnhậnđượcmậtbáotìnhhình.Anhphảicứuemphennày…

ĐangngápvắndàiNguyễnKhắcXươngthủngcâuchuyệnliềnlolắngnhưchínhviệccủamình.Lomkhom,ôngcúixuống:

-Nghiêmtrọngđếnthếkiaà.Áidàcáivụnàykhôngđùađược.Đượctớsẽgiảithoátchocậu

tainạnnày.Ngườitamàmangnguyêntắchànhchínhralàôngnođònrồi.Ngàyxưatôicũngtamphentứphenmắctộikhinhcơquan.Maymàlãnhđạongànhtabaogiờcũngbiếtdùngnhữngngườiluônbiếtlàmviệchiệuquả.

HồiBútTrelàmTrưởngTyVănhóa,NguyễnKhắcXươngbỏđiđiềndãhơnsáuthángkhôngởcơquan.ThôngthoángtựdonhưBútTreĐặngVănĐăngcònđãphảichogọiNguyễnKhắcXươnglênnhắcnhở.BútTrevỗbànnghiêmgiọng:

-AnhXương,anhđịnhbỏcơquanthậtđấyà?

NguyễnKhắcXươngnhũnnhặn:

-Vângthưaông.Tôicũngđịnhbỏcơquanthật,nhưngkhinghĩđếnnhữngbàithơcủaBútTremớisángtácmàkhôngđượcđọcngaythìtôiđànhlạiquayvềvớicơquan.

BútTrekhụtkhịtchỉcònbiếtphanướcvànóithêm“Ôngxemliệumàlĩnhlươngvềchochịấychứ!”

Nhữngngàyđầu,ngànhVănhóaPhúThọđãcónhữngngườilãnhđạothựcsựtrithứccótầmnhìnchiếnlượcnhưôngTrầnVănLiu,BútTreĐặngVănĐăng.HọđểNguyễnKhắcXươngtựdolậpkếhoạch,tựsưutầmđiềndãkhắpcácvùngmiềntrongtỉnh,khôngvướngvàobachuyệnhànhchính.HọquảnlýbằnghiệuquảcôngviệccủaNguyễnKhắcXương.ThànhquảcủacáchquảnlýđóchínhlàtoànbộkhotàngTruyềnthuyếtHùngVương,tụcngữcadaoVĩnhPhúvàtruyệnkểđãđượcNguyễnKhắcXươnghệthốnghóa.Tớinayhệthốnghóaấyvẫncònnguyêntínhkhoahọc.

KhôngítlầnVănphòngTyVănhóaPhúThọcứphảibốtríphòngkháchtiếpđónnhữngcôgiáo,kỹsưnôngnghiệp,lâmnghiệptựnhậnlàcóquanhệvớicontraitrưởngnhàthơTảnĐàvàđangbịhậuquảnghiêmtrọng.NgườitachogọiNguyễnKhắcXươngđếnđốichất.NhiềucôvừanhìnthấyNguyễnKhắcXươngđãômchầmlấymàkhócnứcnở.SựthậtchỉvìNguyễnKhắcXươngquáđẹptrai,quáhàohoa,chỉvìcáccôquámêthơTảnĐà.Và,khiđiềndãsưutầmtưliệuvănhóadângian,NguyễnKhắcXươngquênkhuấylàcầnphảithậntrọngkhitiếpxúcvớicácngườiđẹpnêncứđưaravôkhốilờihứahẹn.Cơmrượuxong,trởvềphòngkháchkhóatráicủaphòngthậtchắc,nghiếnrăngômgốingủmộtmình,sángsớmnhànghiêncứutrẻlạilangthangbalôlặnlộiđếnvùngmiềnkhác,vàcâuchuyệnởnơimớilạibắtđầubằngnộidungcũ.

NhiềudịphầutràNguyễnKhắcXương,tôithườngphảinghecâuchuyệnhayđượcônghồicố

nhất,đóchínhlàcáitạinạnđầutiênđờicôngchức:

-Kểtừlần1952mìnhhỏicungnghicanđiệpbáocủaPháp:Mộtcôgáitưsản,họcthức,sànhpiano,mêvănchương,thuộcTảnĐàlẫnXuânDiệu,HuyCận.ĐánglẽcănvặntruytìmchứngcứphạmtộithìmìnhlạiquaysangđàmđạothơvănTảnĐàvớicôta.Mộtmỹnhânmàbịhệtưtưởnglàmhốsâungăncách.Mìnhbịkiểmđiểmlàđángthôi,nhưngtừđóbuộclòngphảidằnlòng,phảivậtlộnvớichínhmìnhmàgìngiữđểcóđượcsựtrungthànhvàchungthủy.Đôilúccuộcđờisuýtđẩymìnhtrượtngã,thìmìnhlạinhớlạichuyệnhỏicungnọ.Thếlàtỉnhtáo.

Lạlùng.Không,khôngnêncholàlạlùngmớiphải.TôiđãthấyNguyễnKhắcXươngởtuổisáumươi,tuổibảymươivàtuổitámmươi...chínmươi.ỞtuổinàoNguyễnKhắcXươngvẫnlàngườiđànôngđẹp.Trongbấtkỳhộinghịhayđámđông,vâyquanhngườiđànôngtóccướclànhữngchịnhữngemnhansắc.Haibêntựdưngcứbịhútlạigầnnhau.Chẳngbiếthọnóivớinhauchuyệngì,nhưngthithoảnglạitóalêncườivui.Tỏýthánphụcthìôngcườibuồn:

-Tôibâygiờthìnướcnongì.Chỉkéopháovàolạikéopháora…Sốtôinóthế,cũnglàánhsángnhưngchỉlàánhsángcủaquediêmchứkhôngphảihỏadiệmsơnnhưôngcụtôi.ÔngcụdámcuốcnềnphòngkháchgạchmennhậpkhẩutừPhápnhàngườitrồngrauthơm.Tôichỉdámcuốcđấtvườnnhàtrồngsắnkhoai.Ôngcụbỏnhàđihoangcòncóngườibiếutiềnrượu,tiềnhátcôđầu.Tôibỏnhàbangàythìvợtôiốm,contôiđói,cơquanđuổiviệc.Cảmộtthờidàinhữngkiểuđànôngnhưtôiluônbịthêtróctửphọc(vợtróiconbuộc)lạicòngạotemcủiphiếuthìlàmđượctừngấyđãlàmay.

NguyễnKhắcXươngđượcbốngáibatrai.Nhưnggiờchỉcònbacôgáiđãcónghềnghiệpổnđịnh,yênấmgiađình.NgườicontraitrưởngNguyễnTấtHiểnđanghọccấpIIIđãxungphongnhậpngũvàhysinhởchiếntrườngTâyNguyên.NgườicontraithứNguyễnKhắcMinhđanghọcĐạihọcĐịachấtthìngộnạn.Mộtgáimộttraikiathìvuộtmấtlúccònnhỏ.HyvọngtheođượcnghiệpchanghiêncứuVănhóadângianlàcôcongáiútNguyễnMaiThoatốtnghiệpchuyênngànhSử,đangtòngsựtạiBảotàngPhúThọ.

Mớiđâytôimangítnhuậnbútcòmcủacơquantrảông.Vẫnhàihước.Vẫnbắttôigọibằnganh.Vẫnxavắngvàkhuônđịnhnhưthuởnàotôigặp.Vẫnchèsen.Bánhgai.BánhtaiPhúThọgửixuống.Vẫnchuyệnthếkỷtrước,khôngbuồnphiềnmàcũngkhôngdửngdưng.Đềuđềuthấmngấmvàođâuđó.Hômđótôibỗngbạodạnhỏiôngrằnglàmconcủangườinổitiếngthìthếnào.Lặngđi,ôngvuốtmáitócbấtchợtxõatrướcmặt:

-Cũngtựhào.Đángtựhào.Nhưngkhôngnêndựavàodanhtiếngcũđểăntheo.Cóthểvẫnlàm

mọicáchđểlàmsánghơnnữa,vanghơnnữadanhtiếngcósẵnđó,nhưngmìnhphảiđứngngoàidanhtiếngđó.Tốtnhấtlàtìmkiếmđượcmộtdanhtiếngđộclập.Lớn,béthìcũnglàcủamình…

Bàntayôngchìaralõngthõng,tôivộinắmlấy.Saoôngcóbàntaylạnh.TôinóivuirằngchogửilờithămngườiHảiPhòng,NguyễnKhắcXươngcườinhẹbỗng.

-Thôiôngvềnhé,mìnhkhôngtiễnđâu.SangnămrảnhviệctôimờiôngxuốngHảiPhòngmộtphen.Nghenóidướiđó…chuyệnđóghêgớmlắm…

Lờimờichosangnămkiaạ,hỡianhNguyễnKhắcXươngmớicótámmươilămtuổi.Tựdưngtôithấymìnhlàmộtngườibiquanhơnôngnhiềulắm.

Tháng7năm2007

NguyễnQuangThiều-ChiếcbìnhrượucủaNguyễnQuangThiều1

Bóngchiềusậmxạcxàotrêntàngcâycadu.ĐoànxeHảiÂuđónđạibiểunhữngngườiviếtvăntrẻlầnthứIVlênHồTâydựchiêuđãicủaTrungươngĐoàntheonhaulănbánh.LúngtúngvớichìakhóacửanhàkháchChínhphủ,tôiratrễphảibámcửaxe.

Nhưngcònngườichậmhơntôi.Mộtgươngmặtquenquentôiđãgặpmàchưathểnhớ.Nguồnnănglượngnàođótừphíaanhtatánxạvừahútvừađẩynêntôikhôngcưỡngđượctòmò...

Quầnáobòcảcâybạcphếch.Giàychiếnsự.Tầmthước,quánhđặc,nâumịn,đườngnétsắcđậm.Tócsuônbóng,rẽngôigiữa.Màyrậm.Mũigồ.Râubànchải.Cằmmạnhmẽ.Mắtto,ẩnchứacảthôngtuệlẫnmơmộng,tựtinlẫnrụtrè.Phóngkhoángmàgìngiữ.Lịchsựnhưngkhôngcáchxa.ThứvănhóagiaothoagiữaĐôngvàTây.Cảmgiácrõnhất,ấylàsựcânbằngluônhiệndiệntronganhquamộtchiếcbóngnướcvớihaivạchngangđịnhchuẩnmàuđỏcủachiếcthướckỹthuật...

“Ôngchotôinhờtí!”Sắcgiọngtrầm,ngườiđótựtinbámmécửađốidiện.Tôichưakịpnhíchthìanhtađãkịpnhoailênnhưngkhônghềcóvachạm.Xechạynhanhhơn.Tựalưngvàocửanhìnxuôivềphíasauxe,anhtaquansátđườngphốvớitấtcảsựháohứclẫnngánngẩmbẽbàng.

BỗngcótiếngMaiVănPhấntrongxengơngác,kêulên:Ô,cònThiều,Thiềuđâunhỉ?Bọnmìnhđểquênnóà?

Gãtầmthước,rướnlên,vẻềà,hàihước:

-Đây,tôiđây!Cácôngcóthểquêntôinhưngtôikhôngquêncácông.Thiềuđangđứngmộtchânngoàicửaxeđây...

Ngạcnhiên,mừngvui,rồiyênlặng-ấylàđộngtháicủatôithờikhắcđó.Tácgiả“Sựmấtngủcủalửa”đangbámcửađuđưatheonhịpbánhxelồilõmmặtđường.Tôiđịnhlêntiếngkếtgiao,vừachợtthấygươngmặtanhtavụttrởnêngiễucợt.Vàthânthiện…

2

Mùađôngnăm1992,thưviệnViệtTrì,tôihờhữngnhặttậpthơchưađầy65trangin,bìamàuhoàngthổloanglổ,chữđenvàđỏ,sốlượng500bảnởgóckhuấtphủbụimàcôngnghệintypođểlỗitrắngcảnửatrang.Đãđịnhnémxuống,nhácthấytêntácgiả,ýđịnhđóbịhãmlại...

Bấtngờ,tôibịhúthơnhaitiếngđồnghồ.Thơtựdogiàugiaiđiệunhạcjazzmàtôilạicócảmgiácđangđọcnhữngcâuchuyệnbằngâmthanhtrongkýứcđượctấulên.

Thường,saukhiđọcthơ,ngườitachỉnhớmộtcảmgiácnàođóvớivàibacâuthơhayhoặckhôngmuốnđọclại.Nhưngtôibângkhuângtrướctậpthơmỏngmanhvànhậnrasứcnặngcủanódầnníutrĩutâmcảm.

Đờisốngquêlàng,phốthịđượctáihiệntrongbứctranhtíchhợphiệnthựctrầntrụimàlãngmạn:

Nhữngcánhbuồncổtíchđãbayvềmiềntứctưởi

Emđãmangđôimôimàudâuchínsangđòmộtngàysôngvắngnước

Tôichỉgặpnhữngbẹngôtrắngtrênbãi

Tôinhớáoemtuộtrơitrênbếnkínmộttrăngxưa...

Mẹtôiđãgiànhưcáttrênbờ

Ôimùicátkhômùitócmẹtôi...

Giọngmộc,đẫmtình,đanxennỗiđauvàhạnhphúcnhưngkhôngđánhmấtkỹthuật,nghệthuậtngôntừ.

“Sựmấtngủcủalửa”làmộtchiềukíchkhácthườngcủathơkhiấy,nhưngọnlửathiêucháymớdâynhợchằngbuộcthicabởivôsốtínhtừmỏngdẹt,xácnhưconcáchuồnkhômốcbởithiếusứcsốngchitiết,hìnhảnh,thứthơtưởngcóquánhiềuđờisốngnhưngthựcrachỉcóphầnvỏđờisống.

BướcquavòmcổngngôilàngcổkínhvensôngĐáy,dùđườngđêphíasaulắcngangvăngdọcổgàchưathôiámảnh,tôinghếchlênbứcđạitựđiêukhắcthượnglươngvôivữa:“Vọngtựnhậpxuất”màngẫmnghĩ,hìnhdungvềđiềutiềnnhânđãrăndạyconcháu.

CácsángtáccủaThiềuthănghoatừtìnhyêudànhnơiđây.LàngChùa,ngôilàngduynhấtởViệtNamcólễhộiThơrằmthángGiêngThảThơvàtraogiảithiThơngàyấy.Bangiámkhảo

chấmgiảilàcácbậckỳlãohaychữvàthànhviênHộiđồngThơcủaHộiNhàvănViệtNam.DùgiảithơlàngồnàorồicũngxẹpnhưbaogiảithưởnglừnglẫykhácnhưngtôichẳngthểquêngiảilàngChùa.Lễtraogiải,tôiởHàGiangkhôngkịpvề,Thiềunốimáychotôi,tườngthuậtkhôngkhílễhội.Giọnganhthủthỉtrongnhữngxungđộngcácbướcsóngvượtquasôngnúisơnnguyên.

Quađiệnthoại,cáchxanửangàncâysốtôivẫnđượcnghetênmìnhđượcxướnglêntrongsắcrượuhồngđàochốnđìnhlàngvàbóngcờThơ.Tiếngvỗtaythúcthêmcùngtiếngtrống.Chútgìđócaycaynơisốngmũi.ChắckhôngvìtấmbảngvànglồngkhungkínhtrịnhtrọngmàlàsựnồnghậucủanhữngtâmhồnlàngChùa.

3

SóngnướcHồTâybồngẵmduthuyền,menrượuthănghoathêmhươngtuổitrẻvớiđồănmặnngọttựchọn.Vàđiềukhôngthểkhác,đólàdịptháomởtấmlòngbạnbètừngbiếtnhauquatácphẩm.

Kẹpđiếuthuốcngúnkhói,nângcốcbialưnglưng,Thiềuthoắtởboonglạivụtxuốngmạn,hêhềvớingườinày,mởvòngtayvớingườikia.

Biahếtkhiếnchuyệntròkhôngbốclênđược.Nghiêngmình,hắnláchxuốngcầuthangtốiom.Khihiênngangtrởlạithìsaulưnghắncóngườilomkhomnémphịchxuốngtrướcmặtmọingườithùngbianguyêntem.

MọingườiôôalạivànhanhtaybậtnắplonbômbốpnhưgiậtnụxòethủpháothìThiềuluiralancanmũitàutỳtayphìphèođiếuthuốcnhìnmặthồloangsónghắtánhđènsoicánhchimđêmchớplóa.Tưởnghắncógìkhôngvừalòng,tôitiếnđến.

-Này,biacủaôngđây...

CáiđầuxùmxòanhữngtóccủaThiềuquaylệchlạitừtừ.Nụcườigìngiữ,vẻcôđơn,khóithuốcphàoramờnhòagươngmặtnửalộsángnửakhuấtbóngđêm.Cólẽtôivừaxuatứthơmonmenvờnđếntiềmthứcthinhân?

-Tôiđủrồi,thểtrạngnóvậy.Ônguốngvớimọingườichovuithêmđi...

Cóvẻnhưhắnmuốnkếtthúccâuchuyện.

-Này,hồinăm1992-ôngtiêudiệtcủatôimộtchầubiatúylúy...

-À...há...

Ấymớilàlúctôitảcảnhbỏmấychụcđểthuêchínhcôthủthưđánhmáylạitập“Sựmấtngủcủalửa”.TậpthơchuyềntayNguyễnĐìnhẢnh,NguyễnHưngHảicảthángtrời.Khitrởvềvớitôi,nónhàunátnhưcuốnsổghicôngđiểmvốnnhéttúiquầnsaucủaôngđộitrưởngsảnxuấtlàngChùanồngmùirượusăm[1]vàvụnthuốclá.Thiềukhụtkhịthogặng,búngluônđiếuthuốccònnguyênxuốnghồ,bănkhoănnhưcólỗi.Câuchuyệncủachúngtôihìnhnhưmớibắtđâu.

4

Biếtnhauhơn,tôimớihay,dùđangởnhữngthờiđiểmkhókhăn,Thiềuvẫnluônlàkẻgiữvaibaoquátcuộcvuicủabèbạn.Imimngồiquansát,bàntayđầybiểucảmnhấcmónnày,đặtmónkiakhéoléonhẹnhàngnhưlàđầubếpthượngthặng,thithoảngýtứngoảnhraphíasaurítthuốc,gẩytàn.Tưởngnamthựcnhưhổ,nhưnghắnlạinhãnhặn,cảnhvẻbởitínhcáchtựthâncũngnhưkinhnghiệmgiaotiếptrongnhữngphòngkháchlịchduyệt,phóngkhoángtừgianbếplợptranhđếntầngquầyVIPkháchsạnnămsao.Quántràchénvỉahè.MộthộithảoquantrọngởHảiPhòng.NhàhàngnổibênbờsôngLôthànhTuyên.DướichânCộtđáthềnúiNghĩaLĩnh-ĐềnHùng.VàtrongcănnhàcổtrầmtrầmbóngsánggiữalàngChùa.

Thiềuthườngquansátmâmbàn,rồilướttaythoarâumépmớiđứngdậysắpđặt,chỉtrỏ.Lạ,giọnghắnđâucóvangdội,gầmgàogìmàồnĩbỗngdưngdứtbặt.

Ngaycảlúcồnã,cốcthìalanhcanh,cườinóitóalóa,hắnvẫnkịpnhắcngănaiđólạibằngnhạycảmtrựcgiáccủamộttuổithơsàsãvớisôngnướcvàđồngbãivớichiêmnghiệmdângiantruyềnkhẩu.

VàThiềusesẽthởphàonhưtrútđượcgánhnặngtưởngtượnghìnhảnhchiếcxeôtôchổngbánhlêntrờithìphải.Biarượuvớihắnchỉlàthứtrangtríchocuộcvuithêmtrọnvẹn.Nửalonbia,vàihớpvang,mộtlycognaclàhắnđãloángchoángđỏ.Bùlạivớithuốcláthìquẹtlửađiếunàynốiđiếukia,vàcaféđenthìdườngnhưbấtcứlúcnàoaimờicũnggật.

-Cólẽcafésắpbiếnmáutôithànhhắcín.Đểlàmviệctôicầnmộtbìnhcafétođặttrênbếpmỗibuổisáng...

Khinghehắnnói,bậpvàođiềuhắnviết,cóthứgìmamỵhấpdẫnmọingười.Màhắnviếthoặcnóivềbấtcứđiềugì,sựchânthậttràntrềcuốnngườitatheo.Hắnhấpdẫnngườitabằngbềbộnsẵncóởhắn,khôngtìnhthìcáilýthuyếtđượctínhliệutỉmỉhoặccảlýcảtìnhphốikết

hợpnhưmatrận,chẳngcầnphảivungtaychémgió,chẳngcầnphảiđứnglênthuyếtdiễndàidòng.Chậmrãivàtừtừ,nănglượnghắntoátrasứcmạnhnộitạitừngbướcsóngsiêuâmkiêuhãnhkiểuChínhủy,kiểugiáosĩkhiếntacảmthấyhìnhnhưhắnthôngtỏmộtbímậtnàođấyđểhạnhphúc,nên,dùcóphânvântí,tavẫnhânhoantintheoviễncảnhhắnvừahémở.

Lạlùng!Vẫnchỉlàmộttráihồngtrungthu,cọngraukhúcdạivensôngĐáy.MộtbuổinấuphởvớimấyngườibạnvănchươngởMỹ.MộtđiếuxìgàđượccuốnthủcôngtrênđùitrinhnữCuBa.PhóngsựcuộcchiếnchốngTalibanphảilặnlộisangAfghanistan,hayđơnlẻtớiColombiadựHộithảoThơquốctế.ĐọcthơbằngtiếngViệt,tiếngTâyBanNha,tiếngAnhvớinụhônbấtthường,vôtưcủamộtfannữtócvànghâmmộ.HoặcmộtdựánrabáothuầnchấtVănNghệvànhữngấnphẩmđầythamvọngchocáctácgiả…Tấtcảnhữngchuyệntôinghekhôngchỉmộtlầnmàvẫnlịmdõitheotừngcửchỉ,từngâmsắcnhấncao,luyếntrầmtừđôimôiđầyđặnđammêdướibờrâuvõsĩgiácđấuđẫmthứánhsánhháohứccủakhátvọngthểhiệnnănglựcbảnthânmộtcáchkhácthườngbịnénởtronghắntừbaolâu.

Khôngtinhắnsaođược.Bởiởhắnhộiđủmọiyếutốcủathếgiớihiệnđạiđểđộchànhkhắptráiđấtmàkhôngngạingần.Hắntừngâuyếmnhìnxuốngđôigiàyphủbụinhưhaiconchónhỏrồiườntrênsophathan:

-Sốtôicósaothiênditrú!

ThiềucósinhngữAnh,TâyBanNha,đủgiaotiếp,dịchsách.ĐểphòngthânthìhắnbiếtvõtừngàyhọcĐạihọc.Cầnvănxuôihắncóêhềtruyệnngắntiểuthuyết.Cầnkịchhắncókịch,lạicònthêmcảkịchbảnphim,kịchbảntruyềnhìnhcảmấychụctập.CầnvẽthìcótranhbáncảngànMỹkim.Vàcầndudươngthủthỉthìhắncóđủthơdịudànglẫntrúctrắcvừataingườicổđiểnlẫnhậuhiệnđại...

Hơnmườinămtrước,khiThiềuđiMỹđọcthơ,tôitỏýmuốncóchiếcbìnhinoxkhắcđầuthổdândađỏ,đựngwhisky.

Nóichơichơi,nhưnghơnthángsautrởvề,hắnnhắnnheđãcóbìnhinoxđổđầywhiskyđểchờtôi.

Suốtmườinăm,chiếcbìnhrượuđượchắnthalôihếttừHàĐôngraHàNộilạitừtòasoạnbáoVănNghệsangtòasoạnVietnamnet,đặtởđâuđótrênkệsách,trướcbànlàmviệclúcbóngloánglúcphủbụi.

Tôicũngchẳngsốtruộttruykíchchiếcbìnhrượuvìtinmìnhđãcónónênkhôngchịucất

công.Trườnghợpkháccólẽtôiđãsốtsắngngàymộtngàyhaithavề.Đờisốngtrôitrượttôilầnlữacứnhưlàthửtháchsựkiêntrìcủahắnquabaolầnhòhẹn.Quantrọnglàhắnđãmuavề,đãàơitôiđếnnhận.Thếlàđãthỏathúthíchriêng.Rồimộtngàyđẹptrời,chắcThiềucũngkhôngchờlâuhơnđượcnênđãnhờbạnthơchuyểnđếntậntaytôichiếcbìnhrượudulịchđựngJohnnievàng.

ChiếcbìnhkhôngcókhuônhìnhgươngmặtthủlĩnhdađỏmàlàcánhbuồmcướpbiểnViking.

Tôinhẩmtính,mộtlờihứađượcThiềugiữsuốt10năm4tháng3ngày,dùnóđặttrêncánhbuồmcướpbiển…

5

ThiềucầmtờVănNghệtrẻtrongvòngmộtnămđầutiênvàđãkhởitạohiệntượngkhôngchỉriênggiớiVănNghệmàcòngâyhiệuứngchobáogiớivềmộtphongcáchlàmbáochưatừnghiệndiệnởViệtNam.Sốlượngpháthànhmỗituầnmỗiđẩycaobằngchấtlượngchuyênmônchứkhôngphảinhữngtròxiếccâukhách.

Nhiềutácgiảtrẻđượclăng-xêmộtcáchhệthốngvàtrântrọng.VàtiềnnhuậnbútbêntờTrẻcũngkhẳmhơntờGià.Nhờsựkíchthíchcótínhđònbẩyđó,cáccộngtácviênngấmmensángtạo,thiđua.Khôngkhívănchươngbỗngmởmộtchiềukíchkhác.

Nhàvănlãothànhđãcóhàngchụctậpsách,hàngngànbàiđăngmàkhixuấthiệnởVănnghệTrẻthấytôitừxahớnhở,vẫytờbáo:

-TờTrẻhẳnhoinhé.Hômnaytớkhaocậu.

CáchlàmviệccủaThiềukháchẳn.Khiđãđồngýtrênnguyêntắcthìchínhmỗitácgiảphảichịutráchnhiệmcaonhấtvớivănbảncủamình.Nhanh,dứtkhoát.CóhoặcKhông.Nhưngkhôngcónghĩalàhắnbuôngtayvớitráchnhiệmcánhân.

Hềhềcười,haicánhtayrộngthànhnửavòngtròn,hắnnhưmuốngiữlấythứgìđóvôhình.

-Nóivậythôi,đãđặtlòngtinvàoôngthìtôiphảitinchothanhthảnchứ.Tộigìnghingờchokhổ.Nênnhớ,ôngkhócthìtôicũngkhócđấy.Màcólẽtôicònkhóctrướcông...

Mộtkhimàbảnthảođãđưahắn,đãthốngnhấtthìkhócóthểchỉnhsửachữnàychữkiatheoyêucầunếunhưkhôngcógìnghiêmtrọng.Hắnnhúnvai,hoặcểoảiquađiệnthoại:

-Rấttiếc,tôikhôngchiềuôngđược.Nókhôngnghiêmtrọngđếnmứcngườitatẩychayvăn

ông.Tôidởmaketrabâygiờthìảnhhưởngđếnquánhiềungười.Vàcólẽôngcũngcầncómộtbàihọcnàođóquaviệcnày...

ĐólàthờikỳgặphắncònkhóhơngặpBộtrưởng.Sáng,trưa,chiều,tốigiỏihẹnlắmhắnchỉnhaoratrướcquáncafetrước17TrầnQuốcToảnngồingơquầngmắtthâmxếchlêngiờinghĩngợi.Đốimặtmươiphúthỏicâunàothìhắnđápcâuấy,nửamặnnửanhạtrồilạinhìnđồnghồ.Ngápvặt.Nhưngvẫnthầmthàonhưdỗdànhđứatrẻđanglàmphiền:

-Này,cóvấnđềgìkhôngông?Tôiđangkẹtviệcquá.Trưanayđịnhởđâunhỉ?Ờ...ờờ…ờ…Nếuchưacóhẹnvớiaithìbọnmìnhngồivớinhauchútnhỉ...ờờơ...

Tôicònđangngẩnlụclạichươngtrình,thìhắnnhănnhưđaudạdày,sờlêntúingựccảnắmbútdạ,bútbiđỏ.Rênrỉ:

-Nàoôngơi,nếucóbàivởnàothìđưađâychotôinhờ...

Chán,tôibuôngrathìhắnlữngthữngbăngđường.Vừachạmđếnmépsânsốnhà17thìquàngchânnhưthỏtótvềphònghìhụi,trầnlưngcùnghọasĩxoayxỏama-két.Cănphòngchưađầychụcmétvuôngbừabộnnhữngbảnthảo,đĩabát,tànthuốc,vỏchai,bãcafe,mìănliền,bánhmì...Tócrụngđanlướitrêntấmđắpvàmặtgối.

VănnghệTrẻvọtlênđến2vạnbảnmỗikỳpháthành.

Rồimộtđêm,tôibỗnggiậtmìnhvìchuôngđiệnthoạilúchơnmườigiờ.

GiọngcủaThiềuxốnxangnhưvọngtừdướiđáysâulũngnúi.Chỉlànhữngcâuthămhỏithôngthường.Khỏekhông?Viếtđượckhông?Cósimênàngthơnàokhông?Tôichợtlolắngvìsựkhácthường.Hômđólàngàyinbáo,đểngàymaipháthành,vậymàThiềunhàntảnchơirông...

MấyhômsautôicóviệcvềHàNội,hẹngặpthìThiềuhớnhởngay:

-OK!Tôidànhchoôngcảngàyluôn.

Bảnhbaobộquầnbòmớixanhnhữngtơsợibông.GiàythểthaoAdidastrắngmướt.Áokhoácmởbanhphơichiếcđầubòbidong,mắtlongsòngsọcchĩathẳngcặpsừngnhọnvềphíatrướcintrênngựcáopull.Sợidâychuyềnbạctonhưconrếtđạilónglánhquanhkhoangcổnâubóng.Mặtcănghồng,môimọngvìđượcngủđẫy.Đồnghồthủyquânlụcchiếnhầmhố,bốnnămnútbấmđochiềucao,độsâuvàđogìgìnữa…

Đangtuổilàm,nàoaichơiđượctrọnmộtngày.Xongtuầncafe,xongsuấtnganhầmmănggầnCửaNam,kéonhaulầnnữacaféParis-DelhitrướcNhàhátlớnthìcũnglàlúcThiềubậtmí:

-Tôichuẩnbịlàmmộttờbáomới.Cógìôngcùngcộngtácnhé...TôiđãbàngiaocôngviệctờTrẻchongườikhácrồi.NhưngônghãycứcộngtácnhưtrướcvớiVNT.Nóvẫnđanghay,đangtănglượngpháthành...

Dùbiếtquiluậtchợphiênvàcôgáiđilấychồng,tôivụtnắmlấybàntayấm,chắctiềmẩnsứcmạnhnộitạiđangcuộnnéncủabạnđểanủimìnhnhiềuhơnlàngườiđốithoại:

-NếuôngkhôngcầmtờTrẻnữa,thìtôicũngchẳngthiếtcộngtácvớinó.

-Chẳngviệcgìôngphảicựcđoanđếnthế.Dàoôi,HàNộinhưbàntayxòehếtcỡnhưngcũngchẳngmấyaiđủsứcđihếtnămngón...

Thiềukhẽrụttayvỗvỗlạilêntaytôi,anủilại.

ChiataytrướccửaquánParis-Delhi,tôirachợsách.Ngoắccặpkínhđen,ThiềutiếnvềphíaNhàhátlớn,haitaythọctúiáobòngangsườn,huýtsáo,bướcthậmthịch,vữngchãi.

6

NhìnhắnxoatayvànhláiBMV-X6,mộtgiấcmơmàuđỏcủabaotínđồxavậnlùiđỗdướibóngcây,cứdửngdưngnhưmộtgãláitaxidongconMatiztìmchỗnghỉtrưamàvẫnnổilênchấtlãngtửnàođókhótả.

ĐườngHàĐông-HàNộiđôngđúcnhưchợphiênbamươiTếtcảbamươingàymộttháng,sángđúngtầmđánhxeđi,tốiláixevề,nhưngchẳnghiểuThiềucóthuậtláixecaothủcỡnàomàtừconSantafeđếnX6hôngsườn,sautrướcbóngloángkhôngxướcsứtvếtsơn,khôngbụibám,bảnhbaonhưvừalănbánhkhỏiđạilýbánxehơi.

Haimươinămdùngdắngbiếtnhau,tôiyênphậnởgócnhỏthảnhthơimàtrôngchừngvềphíabạn.Khônggặpthìthiếunhạt,chỉcầnchạmthấysắcmặtThiềulàđãthấyyêntâm.Nhưngnếucóhỏi,dạonàyôngthếnàothìhắnỉuxìu,gươngmặtchìmlặng,ấmlành:

-Ôi,tôiyếulắm...chánlắm...bêbếtlắm...sắpchếtôngạ.

Hắnthànhthật.Tấtnhiên.Chínhxácsovớihiệntạicủacôngviệcvàkỳvọngcủahắn.Nhưngmỗilầnnhưvậylạithấyhắnrắnchắchơn,điềmtĩnhhơn.Vàmộtcảmnhậnxáctínrằnghắnsắpcósángkiếnnàođónghiêmtúcvớivănchươngbáochí,mộtdựánmàaituânthủluật

chơicũngcóthểdự.Vảlạichơivănmộtmìnhsaonổi.Ngườikhácchơithìlặnglẽngảhẳnvềphíahànlâmvớinhữngquichuẩnkhắtkhevốncóvàtựđịnhlượng.Thiềuthìồnnáomàvẫnkhôngthiếuhànlâm,nhưnglạidựatrênnhữngkhảosáttâmthếđôngđảongườiđọctỉmỉnênkếtquảcuộcchơibaogiờcũngmanglạihiệuứngtíchcựcvềtiềnbạclẫntinhthầnchoxãhội...

MỗimốcdấucủaThiềuđềukhởitừmộtmặtphẳngngổnnganglấmláp,ngoảngđingoảnglạiđôituầntrăng,trênnềnmónghoangsơ,hắnđãdựngxongtậphợpkiếntrúcbềnvững,vịlaimàaicũngmuốnghévàochưngdiệndungnhan.Dấuấncánhânhắnkhôngkhôngdễgọiracụthểởmỗiđườngnétcủagạchđánhômkínhgốmmàugỗtựnhiênmàtoànbộtổhợpđósâusắcđếnnỗi,dẫucóvắnghắnthìngườitavẫncònđượchưởnglợidưtốcquántính.

VănnghệTrẻ.AnninhThếgiớicuốituần.AnhninhThếgiớicuốithánglànhữngvídụ.VàbâygiờlàCảnhsátToàncầu.Đangyêu.TuầnViệtNamcủaVietnamnet.

7

ĐạihộiNhàvănViệtNamVII.Ngàylàmviệcthứhai.HộitrườnglớntrườngĐảngNguyễnÁiQuốcrựcmàuđỏ,cácdãyghếchậtkínđạibiểu.Nínthở.Thìthào.Quayxuôi,vặnngược,vớingang.MụcvụgiớithiệunhânsựvàoBCH.Lầnthứnhấtcóhơnbatrămngười.Lầnthứhai,lầnthứba...Ngườigiơtay,kẻníuáo.Giàhỏitrẻ,trẻlạingónggià.Đoànchủtịchtrôngchừngxuốngdưới.Anhemhộiviênlạilặnglẽimchờ.Đămchiêu.Ho.Gãi.Thìthàochuyềntaydanhsáchnênđềcử,ứngcử...Căngvãmồhôinhưchờtrướccửalòthúcmầm...

Khôngcăngsaođược,mộthộinghềnghiệpmàôngchủtịchhộicócấphàmtươngđươngBộtrưởng,phóchủtịchcũngrưarứa;mỗilầnđạihộilàdưluậnbáochítranhbiệntrướccảnămchưangãngũcôngtộicủalãnhđạo...

Bỗngtrêntầnghai,giọngnữlảnhlóivang,giọngnhàvănPhạmMinhThư:

-TôiđềcửnhàvănNguyễnQuangThiềuvàoBCH,đềnghịNguyễnQuangThiềuvềphụtráchbáoVănNghệ.

-NguyễnQuangThiều,tôixinđềcửông...

Giọngnữcaolảnhlói:

-NguyễnQuangThiều...

Giọngnamtrầm:

-Thiều,QuangThiều...Thiều...

Mộtloạttiếngvỗtaytánthưởng:NguyễnQuangThiều,NguyễnQuangThiều...đâyđótronghộitrườngnhấtloạthôtheo.

Ngồicạnhtôi,nhàthơVânLonggậtgù:

-Đúng,giờchỉcóNguyễnQuangThiềuvềlàmCEObáoVănNghệthìmớiổn.NguyễnQuangThiềuthìmớiđủđôđểbáoVănNghệthêmhay.Tuổinămmươiquáđủđộchínđểthănghoa...

NhữngánhmắtloâuvàhyvọngtìmkiếmvịtríNguyễnQuangThiều.

-Đâunhỉ?Thiềuđâunhỉ?Ngườinọnhìnngườikia,nhưngThiềulạitắtđiệnthoạingồiimtronggócnàođóđốtthuốc.KhithôngbáodanhsáchBCHmớiramắtĐạihội-thìđãthấyThiềukịpkhoáclênchiếcchemisekẻbuôngtay,đóngcúcthaythếchiếcáopullmàucỏphaibạc,đứnggiữahàngtrước,vẻmặtnghiêmbuồn...

Aicũngvui,chỉcóThiềulàcóvẻấy.

Nhưngtôinghĩtronggiớivănnghệcôngnghệthôngtinđãtạomặtphẳngtrêndiệnmạonúiđồiđanxenthunglũng,đượcmọingườiđặtlòngtinvàkỳvọngnhấtquyếtkhônglàviệcngâythơmàvốndĩđámđônghaytheonhaumắc.

Tôitựđánhmấttôimộtnửa,

Tôitựsinhchotôithêmmộtnửa...

8

ĐêmgiaolưuminitrướcHộinghịnhữngngườiviếtvănTrẻtoànquốcgiữacáctácgiảSàiGònvàđồngbằngsôngCửuLong,tạisảnhkháchsạnKimBình-ThànhTuyêntháng9năm2011,cácbạnviếttrẻvâyquanhNguyễnQuangThiều.

Họlắngnghenhau,cònThiềulắngnghehọđọcthơ,cacảilương,nhậnsáchtặngsách,bàntaykẹpđiếuthuốchútdởngúnkhói,thithoảngđưalênmiệngnhưlàvuốtbộriađiểmbạc.Tôinhớtậpthơ“Sựmấtngủcủalửa”,tôiđượcbảncuốicùng,bọcbăngdínhtrong,bốntrangtrắngphảichéptay,chữThiều,Thiềuký,tạihộinghịnhàvăntrẻngày27tháng4năm1994,HàNội.

ThisĩtrẻNambộvừacaxongsáucâuvọngcổ,bỗngnhìnxuốngbàn,kêu;

-Ủa,hếtchấtdopingrồi...

Đangđắmgiữavòngvâyngôntừthơtrẻ,ôngphóChủtịchHộinhàvănchợtnhớrađiềugìlặngluivàobóngtối.HắnkhôngđixuốngnhữngbậccầuthangcủaduthuyềncũHồTây17nămtrước,màtrèolêntầng8củatòakháchsạnlộnglẫymớixây.Vẫncáidángđihơilắclưbờvaichắckhỏe,trĩunhữngcôđơntâmthếcủamộtmatador,từnggiơcaokiếmtrận,cờđỏtrênkhánđàivinhquangcủamêtrậnchữkhimớituổingoàibamươimàvẫnkhiêmcungđứngngoàicửaxeđidạhội...

Khiánhtrăngnonđầuthángtreođỉnhngànchiếnkhuxưađủnănglượngsángxuyênmây,mọingườithấytrêntayThiềulàchaiwhiskycảlítvừamớikhuinút.

Rượulâunămvàbạncũ-giasảntinhthầnmàbấtcứngườiđànôngnàocũnglúngtúngvàbốirốikhôngbiếthànhxửsaochoxứngđáng.Tôiđãchờhơnmườinămmộtchiếcbìnhđựngrượutừbạnmàkhôngthấylâu.Cònbạncũđểtặngtôicảchiếcbìnhlẫnrượulâunămsuốtcảmườinămcũngkhôngthấymuộn.

ÁnhnhìnthisĩloangsắctrăngrừngcóhợplưusóngnướcsôngLôsôngĐáyvàcảngọnlửamấtngủtừngôinhàtuổimườibảycháyrực.

Tấtcảlàsáomòn,tấtcảlàvôsinhtrừngọnlửa...

Vừathứcdậydịudàng,tắmrửanhữngbanmai...[2]

Tháng8năm2011

[1]Rượulậuđựngtrongsămôtô.

[2]NhữngchữinnghiênglàcủaNguyễnQuangThiều.

NguyễnLươngNgọc-NgườikýtênmìnhbằnghìnhhoasenNguyễnLươngNgọc-Sinhnăm1958,tạiSơnTây.LàcháugọiTảnĐàbằngông,họthuộcchithứhai.Ngộnạnnăm1996.Mấtnăm2001.KỹsưĐiệnđạihọcBáchKhoa.TốtnghiệptrườngviếtvănNguyễnDukhóaIV.Tácphẩmchính:“Từnước”(thơ).“Ngàysinhlại”(thơ),“Lờitronglời”(thơ).

MùaHè.ThịxãSơnTây.TôingẩnngơtrướcngôinhàhọasĩTrầnĐìnhNinhkhépkín.NgẫuhứngđạpxetừViệtTrìsangsôngmàchủnhàlạivắng.Bỗngmộtaiđókhẽchạmvàovaitôi,tinhtếđủđểkhônggiậtmình,khônglolắngđềphòng.Cáichạmvaithânthiết.Quaylại,ngựcbỗngnhóilênvìkhuônmặtđỏlịm,mọiđườngnétđềutháiquá,tócdàiquá,quănquá,cằmnhọnquá,mắtlồitoquá,trándôcaoquá...vàcáimiệngđangcườirộngquá.Quầnáobộđộiphaimàusờnmòn,dépcaosuđúc,ngườithanhniênchốngchântrênchiếcxeđạpthểthaonhamnhởkhôngchắnbùn,nơighiđôngchiếctúithổcẩmMườngbuộcníu,miệngtúithòraphầnbọcnhômsángloángcủachiếcđiếucàyminivànútláchuốikhôcủachiếcchainằmxiênxiênbêntrong.

Hìhìhịhị,anhtacườinghedễthươngnhưtiếngcườicontrẻ,thiênlươngnhưngmùirượuthìphảranồnghăng.Cánhtaydàikhácthườngvớinhữngngónto,thô,khớpnổicụcchìarathânthiện:

-Thưa,ôngcóphảilà...là...-Anhtanhấnmạnhtừtừcáitêntôitrịnhtrọngnhưngtôivẫnnhậnrasựđùatếunàođó.Đợitôitĩnhlặng,hắnnhấnnhá:-TôilàNguyễnLươngNgọc...cũnglà...là...là...emúttươngđốibịthânvớiTrầntiênsinhđây...

Thựcrachúngtôiđâulạnhau,quasựcảhaicùngquenhọasĩTrầnĐìnhNinh.NhưngtínhNgọclàvậy,thíchnhữngcáikhácthường.Khichúngtôiquayraphíachợxépđầuconngõthìlốpsaucủatôilậtkhậtnảylênđongđóc.Sămthủng.Ngườibạnnhấcbổngchiếcxeđạpthủngsămquađầuchịbánraubênhènhờngườichữaxeđạpquenváhộ.

Hắnéptôingồilênkhungchiếcxeđạpphíađằngtrước.Tôingầnngừthìđôimắttrốtrừnglênnhưlàsắpcóchuyệnchẳnglành.Hoảnghồn,tôinhảytótlênkhiếnchiếcxeđuacàtàngloạngchoạng.NguyễnLươngNgọchựclênmộttiếng.ConphốLêLợithànhSơnnhựađườngbốckhói.Hàngcây,ôcửa,máiphốloangloánglướtqua.LưngáotôiđẫmmồhôitừngựcNguyễn

LươngNgọc.Cónhữnggiọtmồhôikhôngthấmvàotôimàrơixuốngmặtđường.

Cổngthành.Quáncòm.Haibátmìtômúphaichiếcđĩasắttrángmenbongtróc.ThiếuphụchủquánquenNgọc.Chúngtôiđượcriêngchiếcbàngỗnhỏ.Tôiđangđợiráomồhôithìhắnđãkịpvạchtúithổcẩmbàylênmặtbànmấychiếcvỏốc,vỏsòkỳquái,rựcrỡsắcmàu,mộtconbúpbêtócvàngxinhnhưmộngvàngắmsaymênhưchúngtừthếgiớikhácđến.Hắnbỗngthốtlên:

-Quàcủacôcongáitôiđấy.Ôngngắmmàxemmàusắccủavỏốcvỏsònàymớikỳdiệulàmsao.Thềmàchưacótênhọasĩnàotượngtưởngrađượcmộtphầnmườicủasựphốimàutuyệtluânnày…

Hắnđưachiếcvỏốcbiểnlêncaomắttrònxoe.Chưahết,nângconbúpbê,hắncầmtúmtócnhântạovàngtơgạigạivàocáicằmlởmchởm-GiốngnàytừTâyĐứcđấy.Chỉconbúpbêchotrẻnhỏvẫnđượcngườitalàmhếtsứckhoahọc,từtỉlệcơthể,đườngnétgươngmặthàihòa,gợicảm.Bộváyáođềulàmtừvảithượngthặng,đếncáimóc,cáikhóakéotíxíutinhxảo.Chúngta…cólẽtấtcảđềuphảibắtđầutừnềnmóngcốtâmôngạ.Xứtađâuthiếungườitài…nhưngngườitàiđượcthừanhậnthìkhólắmthay…

Cạncútrượuquán,ruộttôibàoxótchỉvìnhắmmấythứcbàytùngtiệmtrêntờbáogấptư.ThêmnửachairượutrongtúivảiNgọcbàyra.Chénthìvẫnchénvạisứtmiệng.Trịnhtrọngnhấcchiếcđĩatrángmen,trịnhtrọngngótrântrốivàobátmìănliềnngâmnướcsôiđãbịgiảmnhiệttrươngnởườnưỡn.Đũatrevừalệchvừaconggắpgắpmấylượtmàsợimìlạitrườntrượtxuốnglõngbõnglòngbát.Bàntayxòetrênmiệngbátmìđắnđongầnngừrồibấtngờngóntrỏduỗithẳngthọcxuống,rấtnhanhngóntaytrỏđãgẩyđượcsợimìmócvàonó.Ngóntaylậptứctừtừngoayngoáyxoaytrònnhưtrẻconquấndâydiều.Dâymìquấnquanhngóntayđãtàychiếckemốc,hắngiơlênchotôixemvàcườihịhị…

-BọnÝđạilợiquấnmìốngbằngnĩacũngchỉtàikhéonhưthếnàylàcùngôngnhỉ…

Phảiđợitôitỏvẻđủthánphụchắnmớitrịnhtrọngđưavàomồm.Hắndùnglưỡimàépnghiềnsợimìchứkhôngnhaitầmthường.Mộtvàihạtnướctràobênkhóemiệng.Hắnnhìnquanhtìmkiếmthứgìđóhệtrọng,trongkhimépvẫncứmấpmáykhóchịu.Bỗngmắthắnngờilênkhichạmcâycộttrechằngchịtvấumắtchốngmáiquán.Hắnápmặtsátcâycộttremộtcáchâuyếmvàtrịnhtrọngrồibấtngờquệtmépbênphảivàothâncột,cơmặtgiậtgiật,vẻyênlòngrồi…tiếpnốtmépbêntrái.Mỗibênméplàhailầnquệt.Thếlàcáimiệnghắnđượclauchùitửtếcảhaiphía.

Hểhảxoaxoalồngngựcgồghề,bỗngnhíumàynhưbịđau,hắntrềumôiđưachiếccằmnhọnraxahơnnhìnđâuđólênđỉnhnúiBaVì.TrêncaoxứĐoàithừathãimâytrắngnhởnnhơ:

-Tôinghĩtôicũnglàmộtngườitàiôngạ.Nhưngcáicáchtôitrìnhbàytôilàmộtngườitàithìchưaổnlắmthìphải…Nêntôivẫnlàkẻbấttài…Nhữngngườimàtaphảigọilàđấngbậc,xéttớicùngthìđấngbậccũnghơntaởcáchhọtrìnhbàybảnthân…

HaibàntayNgọcmởxòeđặtyêntrênmặtbànchếtlặngnhưhaicáilákhôtrắngphơ.Nhìntrừngtrừng,cáinhìnmuốnmuốtchửnglấytôi,hắnchấmchấmngóntayvàobátmìrồiđưaloằngngoằngnhữngnétngangnétdọctrênmặtbànloanglổcặnbẩn.Hắncaohứnghọatôi.Chợthắnlắcđầu:

-Bêntrongôngđộngquá.Khónắmbắtthầnthái.Vớilạivốndĩôngđãđộngvàhiệnnaytâmlạiđangbịđộng.Ôngthiếucáitĩnhquá…đểtôithửlạilầnnữaxemnhé.

Bútkimvàsổtay.Hắnméomồm,bặmmôithèlưỡi,trợnmắtkhuakhuataybúttrênmặtgiấy.Vẽ.Xé.Vo.Némcụcgiấyxuốnghàonướccárôphivevẩyvâyđuôi.Vẽ.Xé.Vo.Ném…Tôikhoáithầm.Hắnchấmchótlưỡiđỏhồngvàochénrượu.Chiếcđiếuminikẹpgiữađùiđãnạpthuốctựlúcnàokhônghay.Mồilửađómtrengâmchỉcònchấmthanquănquănphoibào.

-Cónhữngkẻ,ngườikhácvĩnhviễnkhôngnắmbắtđượcthầntháihọ.Nhữngngườiấychỉcóthểlàthiêntàihoặcmộtkẻkhốnnạnnhưngkhôngthiêntài.Ôngthìchẳngthểnàolàmộttronghaiấy…Tôithềlàtôisẽvẽracáichânbảncủaôngmộtngàynàođấy.Nghệthuậtthiênglắm,lúcnóchínđếnlànótựrụngvàobêntrongta.

Phầnvìmệtphầnvìmuốnmaukếtthúc,tôitiếpchohắnlátbánhtẻnữa,giục:

-Thôiuốngnốtđirồimăm.Bọnmìnhhãoquá.Vănchươngnghệthuậtlàcáicụcbòkhôgìmàphảiđămđămchiêuchiêukhổsởlàmvậy.Nào…Uống…

Hắnsữngsờnhưvừabịaitátvàomặtbấtthần,tròngmắtxoáylênngầungầu,haibàntaycuộnthànhnắmđấm.Chậmrãidựađiếunơichânbàn,chúmmôichụtchụthếtngụmrượu,hắnquaysangphíachủquánlễphép,nhũnnhặn:

-Nhàcháuxinlỗichịđiềusắpxảyrasauđâyđấyạ…-Xắntayáo,hắnrunrẩynhưngchậmchạptúmlấycổáotôithúcngượclênmộtcáicảnhbáo.

-Taotưởngmàylàđứaítnhiềuđọcsáchthìcũngphảikhácchứ.A,thìramàydámbảovănchươngnghệthuậtlàcụccứtbòkhô.Chínhmàymớicụccứtbòkhô…nàythìcứtbòkhô…này

thìcứtbòkhô…này.

Lầnnàythứnhấthắnhấtchénrượuvàongựctôi.Lầnnàythứhai,thìhắnnémbátmìxuốnghàonước.

Ítbữasau,docôngviệcphảithườngxuyênởHàNội,tôitátúcnhàhọasĩTrầnĐìnhNinhcũngmớichuyểncưvề,gầnnơiNguyễnLươngNgọctrọngoàibãisauđê.GianbếplợpngóiụpsụpcủaônglãocôngnhânnhàmáyđiệnYênPhụvềhưu,liềnkềvớiváchchuồnglợnnhàbên.Ôngchủnhàchiềunàocũngngóngkẻởtrọvềcùnghútthuốclàovặtnhâmnhirượunútláchuối.Cảnhhưutríphảingănbếpchothuê,vậymàvớiNgọc,ônglãolạixởilởimộtcáchhiếmhoi,tuyênbố:

-RiêngchúNgọccótiềnthìtrả,khôngcócũngchẳngsao.Miễnlàchúấycứởđâyvớitôichovui…

DạođóhắnđangdạyMỹhọctínhgiờ,trongtúithổcẩmlúcnàocũnglúclắccuốnThiềnluậncủaSuzukinhuốmmùithuốclàonồnghăng.

MộtbuổitrưatôivàhọasĩTrầnĐìnhNinhđangcởitrầnlăngiữanềngạchthìnghetiếngxeđạpbịxôđổ,đúnghơnlàbịainémthẳngvàotường.GiậtmìnhnhìnrathìthấyNgọcđangđứnggiữasânmặtcúigằmđỏsần,tócrũrượi,áomởtoang,chiếctúithổcẩmtuộtrơitrênbánhsauxeđạpđanggiậtđigiậtlạimàkhôngquaynổinửavòng.

Làđồnghương,lạibiếtNgọctừbé,họasĩNinhhiểungaycóchuyệnkhôngbìnhthường.AnhhấptấplaorahốihảđỡNgọc,dùchỉđứngđếnvaihắn.Ngọcbỗngrùngmìnhlữngđữngtheoanhvàonhà.ĐichưađượcnửabướcNgọcđãngồisụpxuốngnứcnởcùnghơirượu:

-Hômnaycóngườiđãhắtnướcvàoem.Ngườitađãhắtnướcvàoemvàđuổiemrakhỏicửa…

-Hắtnướcà?Nướcthìcógìlànguyhiểm.Màvìsaongườitahắtnước?

-Emđãrấtcôngtâmkhinhậnxétthơmộtthếhệđitrước…

-Thìchúlạichêbaithơngườitachứgì…Maymàngườitamớichỉhắtnước,chứkhônglàgạchhayđá…

Ranhặtchiếctúithổcẩm,tôidựngxeđạpcủahắnvàotường.Ngọcngồibógốigiữanhàkềnhcàngnhưmộtgốccâycổthụmớinhổtừrừngvề.Ngườihọasĩđồnghươngđặtcốcbộtsắnlên

bànrồiquayvàobếpxớimộtbátloacơmnguội,mấymiếngđậurán,mấymiếngchảrim,càmuốitrướcmặthắn,dịudànganủi:

-Emtranhthủănàochođỡxótruột…

Ngọcểoảicởisơmicổáocháyhằnnếpmồhôivàbụivắtngangthànhghế.ĐónchiếckhănmặtlạnhtừanhNinh,hắnlaukhan,bưngbátcơmănmộtcáchthậtthà.AnhNinhchĩacâyquạtthẳngvềphíahắn.Nướcmắtcònđọngngấnngơngácnơitròngmàucátbuồnhoang.Cốcbộtsắn,rồithêmmộtmiếngdưahấu.Gặmhếtphầnthịtdưađỏ,hắncẩnthậncạpphầncùitrắngsượng.Ngồiim.

-Mấyhômrồichưacơm?

-Dạ…emkhôngnhớ…cólẽhaihaybahôm-Hômquacócanhcábòngonquá,cảnhàđợimãikhôngthấythisĩvề.-AnhNinhbỗngtếu:Mắtthẳmthơvàngkhôngragạo.Hếtgạoemơivũtrụchìm...

Baanhemphaấmtràmạn.Ngọcđãxẹpbớthơi,ngồimộtgócgọngàng.AnhNinhniêmnótđặtchénnướcmờihắn:

-Chúchorằngchỉcóchúmớibiếttônthờvănchươnghơnngườihaysao.Đâylàcuộcsốngtrầngian.Khôngthểtranhbiệnđếncùngcáichânlýmìnhngộ.Mỗingườingộmỗicách.Màchúcũngphảibớtbớtrượu.Cácthinhânxưa,ngườitauốngrượulàđểcólýdolàmthơ.

Hắnnhâmnhichénnướcchè,cườinhẹnhưngtrongnụcườivàánhmắtcólửa:

-Vềrượuthìcóthểanhđúng.Nhưnganhquávotròn.Nóinhưanhthìsẽchẳngbaogiờcóchânlýnàohết.Chânlýmớithìchỉcóthểxuấthiệnkhinóđượcvađậpbằngchânlýđốichiều.Vàemsẽnhậpthế.Hơnbamươirồimàchưalàcáigìcả,làmsaoemkhôngsốtruộtchođượchảanh…Anhchịukhóngheemđọcmấybàithơmớixemcóổnkhôngnhé…

HọasĩđồnghươngxứĐoàingánngẩmxuatay:

-Thôi…thôixinthacho…chúngmàydẫnnhauvềbênnhàmàđọc…

Hắncởitrầndắtxe,tôiômcáiáonồngmồhôirượuvàchiếctúithổcẩm.

Cùngkhomlưnghaichúngtôimớichuilọtquakhungcửalètè.Đũabátmốctrắng.Đứngmộtlúc,mắttôiquenhơnvớibóngtối.Chiếugiườngbụiphủmờ.Nồixoongnhômtáisinhđùngỉ.Chỉcónhữngcuốnsáchquănmépđủcácthểloạichồngchấtvâyquanhnơilàmchỗngủ.Mấy

tranhkhổnhỏcủaLêThiếtCương,HoàngĐìnhTài,hìnhnhưcòncảĐàoHảiPhong…VàtranhhoasenNgọcvẽ.Mấytàulásengià,lỗchỗdấusâuăn,ubuồn.Mộthainụsenđanglênhình.ChữkýcóđỉnhchữLđẩylêncao,hắntỉatótynhưmộtnụhoasen.Cáccongiốngđấtnung,mấycụckỳthạch,mấylábùathêu,quảtròkhô,hoakhôbuộctúm.Gậmgiườnglốnhốchailọ,cáicónútláchuối,nútlõingô,cáikhôngcónút.Chaiđầychaivơi.Vỏtúimìănliềngiắtđầytrongcáckẽngóihìnhnhưvừađểchốngdộtvừađểkhỏiđivứt.Cótiếngxônướcđổàorửachuồnglợnòngọc.Mùichấtthảibủavâyquánhđặc.

Lậtchiếulấymấytờbàocũ,hắntrảilênchiếcchiếumốc.Chiếcquạtcócrúrítlạchphạchkhuatungbụibốccao.Tiếnlạimắcáo,hắnnhấcchiếcáopullsợiđãthưamỏngnhưxômàn,lấmchấmđenvếttíchmồhôiđưalênmũihíthít.Cảmthấychấpnhậnđượcmớigượngghẹchuiđầuqua:

-Hihiđằngấynằmtạmxuốngmànghỉchút…

Kéochiếcghếgấpkhungsắtbongtróclớpmạ,bậtđènbàn,hắnchúimặtchămchúđọctàiliệu.

-Tôitưởngôngmệtchứ…

-Tôikhôngcóquyềnđượcmệt.ÔngchẳngvừangheônganhkhảkínhcủachúngtađọcthơNguyễnBắcSơnhaysao.Tôiphảitìmkiếmthặngdưtưbảnthôngquaviệcbánsứcbántiếngnóibántrithức…

Hừ,hắnluônmồmlotìmkiếmtưbản.Nhưngdườngnhưchỉnóixongcâuấylàhắnđãtưởngmìnhtìmkiếmđượcrồi.Miếngcơmmanháochưabaogiờcóthậtthườnghằng.Vớihắnchỉcóthơlàtồntạitrongtrạngtháithánhnhânkhônghìnhhài.Nhắcđếntiềnbaogiờhắncũngnhănnhó,nhưngđólàcáinhănmặtthoángquacủađứatrẻlàmtrò…MàcótiềnthìcũngđểchohắnmuaquàchotrẻconhàngxómvàđứacongáinhỏtrênĐoài.

-Saoôngkhôngđọcthơnghechovuinhỉ…

Ngọcvằnmắtlêntứcthì:

-Vớithơsaolạilàđọcchovuiđược.Đằngấylạisairồi…Nhưngnểtìnhtôisẽđọcnhữngbàithơsắpintrongtậpmới…

Súcmiệng.Thaycáiáotươmhơn.Vớilêncao,Ngọclấyhươngtrầmcấtgiữđâuđógiữanhữngcuốnsách.Đólànhữngdâyhươngvòng.Chiếclưhươngbachânđấtnungcóchữkýhìnhhoa

senngunngúthươngtrầm.Gianbếpcũámkhóiámmùichuồnglợnbỗngtrởnênthanhkhiếttĩnhlặngnhưngôichùa.Ngồitrênnhữngtờbáotrảithaychiếu,hắngầnnhưtrongtưthếluyệnyoga.Sựthànhkínhvớithơcủahắnkhiếntôitựdưngtràonghẹnnơilồngngực.HắncoithơnhưChúamàChúachưathừanhậnthơhắn.Không,khôngphảiChúakhôngthừanhậnthơhắn.Chúađãchohắntàithơ.Chỉđồngloạivớihắnlàchưathừanhậnthơhắn.

Quayrakhungcửa,tôichợtthấyhiệntrướcmắthìnhảnhchữkýhoasen.Dướilớpvỏsầnsùi,gaicạnhcủathâncâycọgià,bêntronglàcáingòsentrắngmuốt,dễtổnthương.

-Tôithíchôngđọcmộtbàivềhoasen…

-Vềsenthìđâynhiềunhiều...đằngấythídụđi…

-LiênbúttừsenHuế…

-Sennởnhưkhôngbiếtngườiâusầu/Haysencũngâusầumàngườikhôngbiết/Cùngđượmsắctrong,cùngđượmhươngtừngànđời/Chỉkhácemlêntiếngmàtalặngim/Tađãởhơilâutrongcõibụi/Mừngthầmmắtkhôngcònthấybụi,lạibuồnthầm/Khôngđượclàtrẻcon,cũngkhônghẳnngườilớn.

SaolàKhôngđượclàtrẻcon,cũngkhônghẳnngườilớn?Cảmgiácvềsựkhôngantoànnàođấybỗngámảnhtôi.Giọnghắnkhônghẳnêa,khônghẳnngânnga.Nótrầm,khan,nhuốmbụinhưdòngtrongbịvẩnđụcvìkhóithuốclàovàcácloạirượubìnhdânkéolêngiậtxuốngthanhđớimỗingày.Nhưnglạlùng,tôithấynótrongsuốtnhưthứcánhhạcmongmanhbằngphalê.Không.Khôngphảihắnđangđọcthơmàlàhắntụngkinh.Lờicầunguyệnchothơbằnggiọngđọccủachínhhắnquathơhắn,đầmđìaxươngthịtmồhôivàvútthoátmộtlinhhồn…

Tànphaisợihươngvòng.Baonhiêubàithơđãđượchắnđọc,tôikhôngnhớ.Baonhiêucâuthơtôiđonđótgiậtmình.

-ĐằngấythấythơNguyễnLươngNgọcthếnào?

-Trịnhtrọng.Không,phảinóichochínhxáclàtrangtrọngvàtrongveo,mỗidòng,mỗicâuhiếmthấymộtchữthừa,đếnmỗidấuphảycũngvôcùngtinhtếvìnótạonênnhịp,nênkhínhạcchobàithơ…

-ThơNguyễnLươngNgọccóhơnNguyễnQuangThiềukhông?

-Vềcáisựhaythìtôivừanóirồi,nhưngvềcáisựcáchtân,thìđươngnhiênônglàmộttrong

nhữngngườicùngthếhệvớiNguyễnQuangThiềuđangdẫnđầuvàđặtmộtdấumốcmới,giátrịmớichothơViệt…NhưngNgọckháiquát,tinhvànghiêm,Thiềuthìnồngnànmàvẫnđạtgiảndịvàmêdụcuốnngườitađitheonhữnghìnhảnh…

Ngồilặng.NướcmắtNguyễnLươngNgọcchảyim.Saolạikhóc.Tronghắnhìnhnhưcómộtsamạcluônluônkhaokhátthứnướcnguồncủabạncũlẫnbạnmớibồiđắp.Hắnluônluôngấpgấpmàchẳngbiếtgấpgấpcáigìđanghốithúcởbêntrong.Gấpgấpcảngaykhikhôngcầngấpgấp.Tựanhưchỉcònchuyếnxecuốicùng,mộtchỗcuốicùngchờhắn.Trongkhiđómỗicâuthơhắnviết,mỗilờihắnnóibaogiờcũngbiểuđạtsựtrịnhtrọng,bìnhtĩnhcânnhắcrõràng.

SauchuyếncuốcbộxuyênViệt,trởvềNgọcđiềmtĩnhhơn,uốngrượunhâmnhihơn,hútthuốclàochậmrãihơn.Chúngtôigặplạinhautronggianbếptrọ.Gầy.Xanh.Xộcxệch.HắncởitrầnngồibógốitrêngiườngđọcsửabảninVănNghệmiềnnúivàdântộc.

-Anhemvănnghệcácnơirasao?Thơthìthếnào?Hắnlắcđầuchầmchậm.NguyễnLươngNgọcđãlàmộtconngườikhácrồichăng?

-Chúngtalàtỉnhlẻ.Màanhemđãởtỉnhlẻcủatỉnhlẻthìcònvấtvảlắm…Nhưngởđâucũngtoànngườivuivẻtửtế…

-Nhữnggìấntượng?

-Nhữngngườinữvànhữngembé.Bấtkỳởđâucũnggặpngườinữvớihaicáisọtđằngsauxeđạp,khănmặttrùmđầutrùmmặt,mũvải,chiếcáosơmicũcủachồngmặcchechắnnắng.Embéthìngơngácxanhtái,mắtmởto…CongáitôiởHàmThuậnNam/gởiquàtớicongáitôiởThànhSơn....

Trongthơ,hắngọihơnmộtlầnphụnữlàngườinữmộtcáchtrangtrọng,nhưcáchgọinhữngngườiđànbàdanhtiếttrongKinhThánh.Và,nhữngngườinữnàokhiđãhiểuhắnthìđềucoihắnnhưngườiruộtthịtcầnphảiđểmắt,chămsóchắnnhưchămđứatrẻlớnxác.Loăn,louống.Đôikhihọtạođiềukiệnchohắnkiếmíttiềntiêuvặt.Cònhắnthìlạicoihọlànhữngngườimẹ,ngườichị,ngườiembédại.Thithoảnghắnxoayđượcchiếckhănmùixoa,mươibônghoalạmangvềtặnghọvớicảnỗiniềmdịudàngthànhkính.Giữahắnvớinhữngngườinữấykhônghẳnrànhrẽkhúcchiếtmộtthứtìnhcảmcụthểnào,màchỉcóthểnóiđólàthứtìnhcảmsiêuthựcchỉcóởnhữngkhoảngkhắckhingườitalàthiênthần.

HộinghịnhữngviếttrẻlầnIVtổchứchànhhươngvềĐềnHùng,NguyễnLươngNgọcrủmấyngườibạn,trongđócótôicùngngồiăntrưadướibóngthôngĐềnHạvớikhẩuphầnphátsẵn.

Trướckhiăn,Ngọcxinmọingườichờ.Hắnbímậtvẫytôilạithìthào:

-Ôngkiếmchotôicáimâmhaycáiđĩagìgìcóđượckhông?TôicầnphảikínhcáovớiTổtiênchuyếnđixuyênViệtđã.TôicóthứnàydânglênbànthờTổHùngVương.-NguyễnLươngNgọchécáitúithổcẩmchotôi:Thẻhươngtrầmđặtmộttráiđướckhô,vànắmphùsanơiđấtmũiCàMaubọctrongnhữngchiếclákhô.

Rồitập“Lờitronglời”đượcrađờivớibaokỳvọngcủaNgọcdồngửitrongđó.Nhưngchínhcáitêncủatậpthơnhưđãlàđiềmbáotrướcsốphậnanh.ĐãđếnlúcchúngtacầnphảixemlạisựcôngbằngtrongmỗichúngtavềthơNguyễnLươngNgọc.VềđiềunàythìtôixinđượcdẫnnhàthơDươngKiềuMinh:“SángtạothicacủaNguyễnLươngNgọcchưađượcHộiNhàvănvàcácnhàphêbìnhđánhgiámộtcáchcôngbằng.HầunhưtấtcảcácnhàthơcóvaivếvàcóquyềnđịnhđoạttronglàngthơViệtNamthờơtrướccáctácphẩmcủanhàthơđầynhiệthuyếtsángtạonày...Lờitronglời…sựtrưởngthànhmangtínhquyếtđịnhtrongsángtạo,cáchtânthơNguyễnLươngNgọc.VàvềđónggópcủanhàthơNguyễnLươngNgọcvớinềnthơViệtNamhiệnđạilàkhôngthểchốibỏ...Nhấtlàvaitròcủaanhtronglớpcácnhàthơsaunăm1975”.

(TríchNguyễnLươngNgọc-ThơvàĐời-NxbHộiNhàVăn-2006)

ThiếtnghĩNguyễnLươngNgọckhicònsốngcũngchẳngcầnhơn.NguyễnLươngNgọclàmthơchỉvìchínhbảnchấtcủathơ.Ngườinghệsĩnàokhisángtạocũngmuốnđượcngườiđờithừanhận.ĐặcbiệtlàNgọcchỉcần,đôikhimộtlờinóisuôngcủaaiđóđểcóthếtựtinlàmthơvàhồnnhiênvớitiềnbạc,danhvọng.

Mấythángsau,tôinhậnđượcthưNguyễnLươngNgọcthôngbáovềcuộcthảoluậnvềThơtrênDiễnđànVănNghệViệtNammàNgọcđangphụgiúpcôngviệccótínhthờivụởđó.Ngọcnhờtôiviếtkhoảng1000chữnếukhôngthamdựđược.Mộtchữkýcóhìnhnụhoasencuốithư.Tôitựhứalàsẽkhẩntrươngviếtgiúpđểhắnhoànthànhbổnphận.Nhưngrồichẳnghiểusao,tôikhôngthựchiệnđượclờihứađó.TôivẫnlàkẻmắcnợNguyễnLươngNgọcchođếntậnbâygiờ.Cònnhớ,saukhibịhắtrượuởbờhàothànhcổSơnTây,tôivùngvằngbỏvề,Ngọcbỗngbốirốiđờđẫnxoayquanhtôi:

-Haylàđằngấytáttớmộtcáihaicáibabốncáithậtlực,chonógọilàhòađi…Tạirượuấymà,tớhơiquáchénmộtchút…

Sángđầutiênsautainạn,hắnđầutrọc,phủdrapngangtấmthântrầnnằmcấpcứuởbệnhviệnViệtĐứcvớicảmớdâytruyềntrêncổlẫnchântay,tôilosợchợtnắmchặtbàntayngườibạnđứngcạnh.Tôicảmgiácđượchắnđangthanhminh.“Xinlỗicácbạn,mìnhchỉhơiquá

chénmộtchút!”.Chưađầy24tiếngtrước,NguyễnLươngNgọcvẻbồnchồnmượnxemáycủangườibạnđangđứngcạnhtôi.Ngọcđãnóivớichịrằngcầnđiloviệcchuẩnbịmổtimchovợ.ChịvàtôiđãmờiNgọcăntạmbátvằnthắnởCấmChỉ.Ănnhưnuốtchửng,Ngọchẹnchiềutốisẽđemtrảxe.NhìnNgọcđixemáychịbỗngbầnthầnbângquơ:“TrôngNgọchômnaythếnàoấy,mọikhiđixemáycóloạngchoạngthếnàyđâu!”.KhoảngbảygiờtốithìNgọcmangtrảxe,chúngtôithởphào.Giữởlạithìhắncườingoácthungthăngxốcchiếctúithổcẩm,chiếcđiếurơivuộtlăntròndướiđất.Ngọccúixuốngnhặt,xongcòngiơtaylênvẫyvẫy.TôikhôngngờđólàlầncuốicùngđượcnhìnNgọcvẫytaychàoởtưthếđứngthẳngđẹpđẽấy.

Chúngtôichỉcóthểmừngmộtđiềuchiếcxecủamìnhđãkhônggâytaihọachobạn.NhưngchúngtôikhôngthểngănđượcNgọcmượntiếpxecủangườibạnnàođó.Ngườiđànbàèouộtnhưngósenmớidứtrakhỏinướcđangdùngkhănbôngướtlaumặt,laukẽngóntayngónchânchoNgọc.NgườiđànbànhansắccủaNgọcđãlàmộtbóngtrắng.Khoảntiềndànhchovợmổtimgiờphảidồnchữachạychochồng.Chịchưahìnhdungđượcsẽcòncảnămnămtrướcmắtchămsócngườichồngtrongtưthếcủađứaconẵmngửa…

Bạntôiđãchuẩnbị,nhưngkhinhìnthấyOanh-ngườivợđangmangbệnhtimcủaNgọc,đãvéthếtcảtiềntrongvínhétthêmvàophongbì.CâuthơNgọctặngngườinữtênOanhlàmvợmìnhấy,bỗngvanglên“Mộtcơnbãodứthếtcáilácâyđươngđộ/Vàlunglaytậnngọnrễnâu/Nhưngcơnbãođãkhôngthoátkhỏicáicâyđươngđộ/Runrẩynhưvừasinhlại/Cáicâyđứngtrướcemxinnói.../Tôihiểudođâuemthànhngườimẹ/Dođâutatậpđinhưđứatrẻ/Trênđườngyêuthương.”“…Gươngmặtgầythươngkhuônmặtgầy/Ngóntaythươngngóntay”“…Taytrongtaymắttrongmắtngườitrongngườilờitronglời/emnghetiếnganhkhócvàemkhôngthốtnênlời”“Nétđauẩnmìnhtrongvuichoanhđếncùngem”.

NhữngthángngàyNgọcgồngmìnhlênchốngchọisốphận:Ngọclạilàmđượcthơ,đọcthơuơ.TinvuiđókhiếnaibiếtNgọccũngreoòa.ChúngtacóthêmhơnhaimươibàithơcủaNguyễnLươngNgọclànhờcôngcủangườinữphiêndịch,ghichéplại,chínhlàchịLêKimOanh,vợanh.CôcongáinhỏtrongthơNgọcngồitrênxeđạpđimộtvòngHàNội,giờđãlàmộtthiếunữcóviệclàmổnđịnhtạinơingàyxưatheobốđichơi.

Đếntậnbấygiờvàsaumườinămtainạnthảmkhốcđó,tôimớibiếtmìnhđãcómộtngườibạnnhưthếnào,thêmmộtlầnhiểuNguyễnLươngNgọcquanhữngngườidùgià,trẻ,gái,traibạnanh.Họlàmnhiềunghềkhácnhau,giớivănchươngnghệthuậthọcgiảthìđãđành,nhưngcócảnhữngngườinhưcụchủnhàchothuêhaymộtanhláixeômnàođấy.LàbạnNgọckhôngcónghĩalàhọlàbạntôivàcũngkhôngcónghĩalàhọcũngyêuquýtôihaytôiyêuquýhọ.

NhưngquaNgọctôibỗngtintưởngvàấmáphơnkhibấtngờđốimặtvớihọ.TấtcảcómộtđiểmchunglàđềuyêuquýNguyễnLươngNgọc,dùNgọckhôngphảilúcnàocũngkhiếntayênlòng.Ngọctuytolớnvữngchắcnhưnglạiluôngợiđếnmộtsựbấtổnmongmanhkhólườngnàođấy.Ngọcquáthiênlương,quáthôngminh,nhưngnhữngthứấylạiđặtvàosựduylýcủamộtđứatrẻ.Mộtđứatrẻthìbaogiờcũngcósứcliênkếtnhữngngườilớndẫucótráitínhnếtvàbấtđồngngồicũngbànvớinhau.Mộtđứatrẻthìnóchỉquantâmđếnsựhọchànhgiỏigiang,chứđờisốngthìphảicóngườilớnlolắngđỡđần.NgườilớncủaNgọclàbạnbè,làvợlàđứacongáibébỏng…

Vàtìnhyêuấymãicòn,mãitiếcnuốivàxaxótmỗikhinghĩđếncáichếttrẻvàtàinăngđangđộ.Nhưnghìnhnhưchúngtacòntiếcnuốihơnđólàđãmấtđimộtsựthiênlương.VớibấtcứaicóNgọclàcómãi.VàNgọccóthêmđượcaicũnglàcómãi.TìnhbạncủaNgọcluônlàdấucộng(+).

Chúngtađangsốngvàtựcholàmìnhmaymắn,hạnhphúc,nhưngbiếtđâuNgọcđangởtrêncaokiacườikhịkhịvànói:“Tôimớilàngườihạnhphúc,bởingaycảkhitôikhôngcònsốngcùngvớicácbạnmàcácbạnvẫnphảinhớvềtôi.Thửhỏitrongsốcácbạnaisẽđượcnhưtôi?Cuộcsốnglạnhlẽosao/Cuộcchếtấmápsao!”

Mọingườicũnguốngrượu.Mọingườicũngtranhluận.Mọingườicũngngãxe.Ngọccũnggiốngnhưmọingười.NhưngchỉcóNgọckhôngquađượctròchơisốphận,cũngchỉvìNgọclànhàthơngungơ.

Lầnấy,đạpxeloăngquăngtheotiễntôiratậnbếnđòVôi,Ngọclụckhắpcáctúiquầntúiáođểbaotôitiềnđò.Nhưngcótìmbaolâuthìhắncũngkhôngthấythứcầnphảitìm.Trongtúichỉlàbúpbê,làvỏsòvỏốcvàquyểnsổtaychépthơ,phácthảokýhọa.Ngọcbốcxeđạpcủatôilênđò.Tôicũngcườitươivớibạn.Nhảyphóclên,khiếnchiếcthuyềnchaođảo,bồngbộthắnômghìlấytôi,càcáicằmnhọnrápnhộtchânrâuướtmồhôivàomátôihoanhỉ.

SôngHồngcuốingàybỗngdưngdòngnướcnaođỏlạlùng.Vàbâygiờmỗikhinhớvềbuổichiềuấy,haymỗilầnlạiquabếnsôngấy,tôilạithìthầmkhẽkhẽchogọimình:Hạctrắng…/Hạctrắng...!

22/06/2007

NguyễnTuân-GópmặthầurượuNguyễnTuânBaoquanhNguyễnTuân-đãdưhiệnthựcvàgiaithoạichỉđểkhẳngđịnhcáingôngvănhóamàNguyễnsởhữu.DườngnhưNguyễnxuấthiệnnơiđâuthìmặcnhiênởđóngườitacoilàđặcbiệt,làngoạilệ.NgườitachấpnhậnNguyễnvượtkhuônphépthôngthường,tựthụđộngquansátvàchiêmbáinhữnggìNguyễnthểhiện.

SứcnặngphongtháiNguyễnđãápđặtlênthờiđạiriêngmộtcõiNguyễn.Tôichứngtrườnghợp:Nguyễnvàngườihâmmộcósựtươngđồng,bìnhđẳng.Haibênhiểuvàtrọngnhau,làmnềnchonhau,tạonênkhônggianvănhóagiaotiếpđặcsắc.

Gầnbamươinămtrước,thờiđiểmtháng11năm1983,NguyễntớithămHộiVHNTVP.Tiếnglàgiớivănnghệtiếpnhàvăn,nhưngvaichủnhàthựcsựđứngsaulànhữngngườilãnhđạotỉnhVĩnhPhú.

TinnhàvănNguyễnTuânxêdịchđếnVĩnhPhúrụcrịchtừđầutháng10,vừalúctrạisángtáctổnghợpcủaHộivừatriệutậpthànhviên.May,tôicósuất.NghenhàvănNguyễnHữuNhàn-trưởngtrạiloantinaicũngháohứcmộtcuộcdiệnkiếnbậcTrưởngLãoChữĐệNhấttrongVănchươngViệthiệnđại.

Vớiriêng,tôichồngchéocảmgiáclosợlẫntòmò.KhônghiểuđứngtrướcNguyễn,tôicóthểnóiđượccâugì.Liệucóthểchịuđựngánhmắtnhìnthẳng,hờhững,xuyênthấutâmcanmình?Liệucóthểchạmvàochiếcgậyhèokhắcnhữngđịadanhvàdấumốcthờigian,chiếcmũbấc,haybộquầnáolụanâusồnghoặcchiếcvaliselừngdanh?Rồicảmnhậnvịkhóithuốclápíplậpphậptrênkhóemiệngẩnnụcườikhibạcloangtừchânrâubạc...

Vănnhâncóphéplàmchữtinhdiệu,dồidàomàkhôngthừa,cầukỳmàkhôngrối,khụngkhịnhmàvẫnđườngbệthưnhàn,sangtrọng,khóemiệnglúcnàocũngkiêubạcngóxuốngchỏmđầuchúngsinhlỗmỗtutừ.

Phậnchữdùtầmthường,mòncũđếnđâuhễlọtvàotrangđượcNguyễnsắpxếplạiđềuthêmsắcdiệnvàýnghĩamới.Vàmớcâuchữấyngoàinhiệmvụtựthân,chúngcònchứahàmlượngthôngtinnhấtđịnhvềnhữngcungbậckhácnhautrongtínhcáchNguyễn.

Caongấtthế,tôikhôngnghĩmìnhcócơhộitiếpxúcbìnhthườngvớiNguyễn...

Đãcókỳdiệuchotôi-kẻcóvàitruyệnngắncòmlàmhànhtrangđượcthamgiaviệcchuẩnbịhậucầnđể“VĩnhPhú”hầurượuNguyễnTuân.Mộtsáng,tôinhậntruyềnđạttừnhạcsĩCaoKhắcThùy,PhóchủtịchHộiVHNT:tháptùngnhàvănNguyễnHữuNhàn,họasĩNguyễnĐàivềTuânChính–VĩnhTường,mượntaynhàthơHoàngTávànhàcadaoNguyễnVănCườngthửarượunếpcáihoavàng.Canchụclít.Thấybachúngtôinghelệnhvẻđểnhđoảng,ôngnhạcsĩkhòmngườichémgió:

-Loạirượunhất...đặcbiệt.Miễncầnmứcgiá.ĐâylàlệnhriêngtừTỉnhủyvàỦyban.RượutiếpnhàvănNguyễnTuân...khôngđùađâu.Vớicụthìthứcnhắmchỉlàmộtphầnnhỏkhôngthểthiếu.Tiệchaytrướchếtlàởrượuhay.VụnàyvôcùnghệtrọngnênôngNhànchúýđặcbiệt...thậtđặcbiệt.CụPhạmVănĐồngđiTâyvềcònbiếurượuNguyễnTuânđấy...

NguyễnHữuNhànnhổrâucằmlựtphựt:

-Quảnlýthịtrường,cônganbắtrượulậusuốtngày.Xuốngnhàdânbâygiờlàmsaomuađượcrượungonchứ.Aingườitacũngcảnhgiác...

Ôngnhạcsĩcườikhì:

-Dướiđócảlàngnấu.Cáccụtrênnàykhicầnvẫnchothưkýmòxuốngđócả...NếucầntớsẽtâuvớilãnhđạođiệnthoạichoVĩnhLạc...

KhitoánvănnhânxungkíchlovụrượuthìởVănphòngnhậnlệnhPhóBíthưyêucầuCaoKhắcThùymờibếpHảo-đầubếpsốmộtcủakháchsạnchuyêngiaSôngLôsẽthiếtkếcácmónănvàtrôngcoibữatiệcnghênhđónNguyễn.

Yêucầuhoàntoànlàsựkếthợpcácmónăndântộc.KhôngdùngmónÂu.

Conlợnđựcđentuyềnnặnghơntrămki-lô-gam,haiconchómộtvàngmộttrắngngựtrênnócxecaphànhphànhtừthượnghuyệnvềhạxuốngnhốttrongbuồngtắmcủaVănphòngHội...

Lợnthìgiãgiònạc,giòxàothủtai,lòngsốt...Chóthìluộc,chả,dồi...nhựamận.Hoàntoànlàkếthợpgiữacácmóndântộc.BộmáyhànhchínhcủaHộikếthợpvớikháchsạnngoạivụSôngLôđượclâmthờithànhlậpchỉchờngàyNguyễnlaibướclàbămbổdaothớt.

BabốntinnhắnxuốngTuânChínhtiềntrạmvớiHoàngTáchuẩnbịcáccơsởnấurượuđểchođoàncôngtácxemxétquyếtđịnh.NhờrỉtaitrướccủađặctìnhđoàncôngtáctìmdanhtửuđượcdẫnđivòngvogầnhếtngàymànhàvănNguyễnHữuNhànvẫnchưagậttrướcbộnồichưngcấtvàbabagỗnào.Nỗisợrượukémchấtlượngámảnh.

Bữacơmchiềungaongán,cảtoánkhôngnuốttrôicanhmồngtơi,mẹnhàthơHoàngTámớixắntayhứagiúp.GiađìnhHoàngTácũngnấurượulậuvànuôilợn,nhưngvìtếnhịkhôngdámnhậnngay,nênđểtrìnhtựdiễntiếnchokháchquan.

QuitrìnhnấurượucủathânmẫuHoàngTácógìđókhácthường.BàdùngthứthócnếpcáihoavàngcủathượngđẳngđiềnđồngbằngYênLạc.Gạoxaytrócvỏ,sàngsảyvỏtrấuđãtách,nhữnghạtchưatáchnửathìnguyênvỏtrấu.

Gạođồchín,đểnguộimớitramenbắcủtrongthùnggỗmít.Nướcphabỗngthìdùngnướcmưatrong.Khichưngrượudùngthâncâyngôvàbãmíaépđốtlửa.Rượuhứngtừvòibabachảyquaốngtrequấnkhănbôngtẩmnướcrồinhỏvàocảchiếcbesànhngâmtrongchậunướclạnh.

Đặcbiệtlàkhirượucấtxonghãycònnóngthìcụđãsẵnnồicháođặcgạnlấythứnướccốttrênbềmặtrồiđổvàobesành.Hỏirathìmớihayđólàcáchhồrượulấyhương.Hươngtựthântronghạtgạonếpxay,hươngvỏtrấucònquyếnlại,hươngcháonếp,bathứhươngcủacùnghạtnếpcáihoavànggópdồnlàmnêncáihươngrượuquênếpcáihoavàngVĩnhLạc...Besànhđemhạthổtrongcátẩmhoặcngâmdướiđáygiếngcànglâucànghay...rượu.

TiệcđónNguyễnTuândiễnratrênsânsỏiHộiHVNT.Máivòmphôngbạtkiểuđámcướimượnbênđoànchèoxanhđỏđượcdựnglên.Dãybàndàiphủni-lônghoađỏchói.Hoacúchoahồngcắmbình.Loađàirọrẹ,khọtkhẹt.Ngườingườiquầnáoxênhxang.ChiếcMoskovichmàutrắngsữaxịchđếntrướccổng,dướibóngcâytrámđen.

PhóBíThưtỉnhủykínhgọngvàng,áotrắnglóa,bướcxuống,mởcửaxe,dẫnđườngchoNguyễn...Chiếcgậyhèotrứdanhthòratrướcngoáyngoáynhưăngtenthămdò,mộtchiếcxăng-đan...rồihaichiếcxăng-đandanâu,máitóctrắngphơphất,bộquầnáolụatơtằmnâutâysóngsánh,ánhmắtnheohóm,nửacười,nửagiễu...

KhôngcaolớnnhưngtôicócảmgiácNguyễnđồsộ,kềnhcàngnghiêmkhắc,choánmộtkhoảngkhônggianngồnngột.

Thủtụcđónvàtiếptrịnhtrọngdiễnra.Nguyễnđichàohỏisuốtlượt,tùyngườimàbắttay,màgật.Bêndiễntừ,bênđáplễ.Đâuvàođấy.Trướckhingồivàobàn,Nguyễnchốnggậylùirasau,quansát.Chòmrâuphơphất,rồirủim.Dừnglâulâutrướchàngghếphíasau.NguyễnbỗnglàmhiệutôivànhàvănVănChinhchúý.Úpbàntayrồixòehaiphía,ấyNguyễnlệnhchochúngtôingồihaibêncạnh.Chưahẳndámtin,VănChinhchùngchình,tôithìtrôngchừnganh.

Hừm...Nguyễnnhìnmọingười,gõgõcáihèolênđầutôivàVănChinhmàrằng:

-Ôi,tôighétcáituổitrẻcủacácngườiquá...

Nóighét,nhưnggiọngNguyễnsaomàchanchứa,nhưđanghốitiếcchomìnhđiềugìđấy.Vàcũnghânhoanchomộtđiềugìđấy.Cólẽlàtuổitrẻ.Mộtbàntaynắmlạitrầmngâm.Têlặng.Nguyễncườivangbấtngờ.Vầngtráncaorộnglấmtấmướt.

Nguyễnlạiđứngdậy.Mọingườinínthở.

Nhưlắngngheđiềugìđóđanglêntiếng,Nguyễnnghiêngngườilầntayvàotúiáo.MộtbaothuốcláhiệuDuLịchmớicoong-loạithuốclávừamớixuấthiệntrênbàntiếpkháchcủacấptỉnhkhônglâu.

Nguyễntựchâmchomìnhmộtđiếu,thảnhthơiphìkhóirasaulưng.Mắtlimdim.Vầngkhóitrắnglẫnvàotóctrắng.

Điếuthuốcngậmmép,Nguyễncầmbaothuốctiếnlạiphíaquanchứchàngtỉnh.AicũngnghĩNguyễnsẽmờimộtaiđấyquantrọng,nhưngNguyễnhỏi.

-Tôicầngặpngườiđầubếp.

TứcthìđầubếpHảođượcvờira,tạpdềvẫnđeotrướcngực.Đầubếplóngngóng,ngỡbịchêbaithứcăn,run,thấtsắc.Thoángnétcười,Nguyễnrútbaothuốc,cắmmộtđiếulênmiệngđầubếp,tựtayxòediêmchâmlửa.BếpHảogiậtlùi...

-Xinbácđừngngại.Ởđâychỉcóbácxứngđángnhấtđượcmờiđiếuthuốcláđặcbiệtnày.BaothuốcđầutiêncủalôthuốcláđầutiênnhàmáythuốcláThanhHóabiếutôi.Tôimongđượcmờibácđiếuthuốcđểcảmơnbácđãnhọccôngchuẩnbịmộtbữaăncóvẻlàngon...nếunhưxéttheomàusắc.Tôikhẳngđịnhlàngon,khinhìnnhữnggiọtmồhôithấmgươngmặtbác.Mà...tôivàmọingườisắpđượcthưởngthứcthànhquảlaođộngnghiệpvụcủabác...

Bàntiệclặngphắc.

BếpHảolóngngóngrítthuốc.Lọcxọchokhan.NguyễnvỗvỗvaibếpHảoáingại.

SựkiệnvớiNguyễn,saunàybếpHảochỉngừngkểlạivớibạnrượuchođếnlúcxuốngmồ.

NguyễnlắclắcchiếcchénsứlưnglưngrượunếpcáihoavàngVĩnhLạc.Nhìnmàurượutrongngàngà,mỉmcườiNguyễnhíthơirượu.

-Đâylàthứrượunấutừnếplứcvàcóhồrượu.Lớpvángcủatinhdầucám,vàgạonếplứcnổimongtrênmặtrượunóilênđiềuđó.Thảsợitóccóthểnổitrênmặtchén.Nênrượucómàungàđục.Thơmthuần.Hậu.Rượunàynênuốngítngười.Phảilàbạntâmgiaolâungày...Đôngngườiuốngloãngmấthương.Phí.

NguyễnHữuNhànsướngcườivớisangNguyễnĐàivàlantớitôi.

Suốtbữatiệc,mọingườingheNguyễnnói.Dĩnhiên,vớitôithìbấtkỳđiềugìNguyễnnóiđềulàThánhchỉ.NuốtmọilờiNguyễnvàobộnhớ.Cảmthấychưađủtinvàobảnthân,tôihíhoáyrútbútghichép.

Cómộtánhchớprọixuốngđầutôi.Nguyễnhừmmộtâmtiết.

-Anhbạnnàylàaiấynhỉ?

Lắpbắp,tôichưabiếttrảlờisaothìaiđóthưahộ.

HìnhnhưNguyễnthởdài.Vànhìnxuốngbàntiệcnhữngmườimấymón.

-Theoanhbạntrẻ,anhthấymóngìcủaconchólàngonnhấtấynhỉ...

Bịchiếu,tôithấyđĩachảchóchìnhìnhngaytrướcmặtbènđápliều:

-Dạthưabác,làmónchảạ...

Nhắmmắt,tôichờNguyễnchêtrách.NhưngNguyễncườihaha...

-Khôngngờ,anhcòntítuổiđầumàsànhphết.Nếuvộimuốnănthịtchóthìchỉcầnxơidămmiếngchảđủhộiphongvịtoànbộcủacầytơbảymón.Thịtlàmchảphảilàmiếngthịttươingonnhất,nócóđủ,bì,mỡ,thịtnạc.Giavịđểtẩmướpchotấtcảcácmóncũnghộingộđủởđây.MàconchótrungduPhúThọtathìnóphongnhiêulắm.Làmnênchấtlượngproteinnólàtinhhuyếtnúiđồisôngsuốivàcảđồngbằnggặpgỡởnơinày...

Nguyễnbỗngtrầmgiọng.

-Vănchươnglàcáigìnhỉ...Làmvănlàhọcsựlàmngười.Làmngườithìtrướchếtphảihọcăn.Họccáchăn.Trongkhimọingườiđanghọcănthìanhlạihọclàmvăn,ailạitráikhoáythếbaogiờ...Ngườitaphảihọcănngaytừkhilọtlòngmẹ.Màcònhọckhôngxong.Họclàmvănthìphảimườimấynămsaucơmà...

Hiênghiếngnhìnmọingười,Nguyễncườikhép:

-NgãbaHạccóconthựcphẩmđặchữulừngdanh.Ởđâycóaibiếtrõkhôngnhỉ?

Imlặng.Ngơngác.BỗngôngPhóbíthưkhềkhà:

-Cáanhvũ.Loàicátiếnvua...

Giơngóncáivẩyvẩy,Nguyễncười.

-Đúngvậy,nhưngnhândâncầnlaochúngtakiênquyếtkiêngcữnhữngthứvuaquandùngmà...

Mấymươinămtrướcthìcáanhvũkhôngđượcxếphạngđặcsảnvìkhôngmấyngườibiếtđến.Ngườibiếtthìkhôngdámcôngkhaiđólàđặcsảnvìnhiềulẽ.QuaNguyễnthìtôimớingộthêmrằngđờisốngngaydướichântacònnhiềubímật...

Vèoquabamươinăm.VớitôilầngópmặthầurượuNguyễnTuânlàniềmhạnhphúcđượchọctrựctiếpvềnghề,vềđờikhôngđơnthuầnlànhữngđiềucụthể.Màcònhơnthếchomộtđịnhhướng...Cũngcầnthêmmộtnhậnxétnhỏ:khôngítgiaithoạigiữangườivănvàcácchínhkhách.NhưngnểtrọngvàđốiđãivớingườivănnhưcácnhàlãnhđạotỉnhVĩnhPhúmộtthờithìhìnhbâygiờítđượcngheaikể.Bởithế,PhúThọvàVĩnhPhúcbâygiờvẫnliềnmộtmiềnlưuluyếnkháchvăn...

TiếcđócũnglàlầnhiếmhoitôiđượctrựctiếpvớiNguyễn.

Mấylầnsaunữalàsựchạmmặttìnhcờ,khiNguyễnngấthơimenvàtôiphảinétránhthậtnhanhđểchoNguyễncólốiraởđườnghầmhànhlangbáoVănNghệcũ.

Tháng12năm2011

NguyễnViệtChiến-"Tahọcmùaxuâncáchtặnghoa”CơnmưakếtxuânđónhạậptrênHộitrườngBaĐìnhvừalúcdừnglễkỷniệm50nămthànhlậpHộiNhàvănViệtNam.Trướcmưa,cácvănnhânchỉbiếtlượnquanhsảnhchờgiờGphíanhàănhoặcníunhaukýtặngsách,chụpảnh.

Vàtôicũngchẳngngoạilệ.

TrầnNhươngđứnggiữaLêĐạtvàNguyễnViệtChiến,quayphảiquaytráigiơcaomáyảnhkiếmthêmngườithứtư.Tôiđứnggầnnênnhậnđượclờimờingẫunhiên.NhoángnhoàngchuỗibấmtạchtạchnhờtaymáyNguyễnĐìnhToán.Oách.Bốnnhàvăn,bốnthếhệđứngtrongmưaxiênthưa,trênbậcđáhoacươngnghiêmlạnh,đỡlưnglàmặttiềntòaHộitrườngBaĐìnhướtđầm…

Liênkếtbốnngườivụttanmảnh.TrầnNhương“ring”LêĐạtđinhưhiệnvậttriểnlãm.Trốngtrơn.NguyễnViệtChiếnngơngácnhìnrakhoảngtrốngxanhcủanhữngôcỏ,rồiquaylạinhìntôinhưdòhỏi,tòmòmộtcáchểoảinhưngấmáp.Rámnắng,hoarâmđancàinhưmộngmạnơichântóc,áokẻdàitaygamxanhsẫm,quầnka-kihạtdẻ,nửagấusaubịgótđôigiàykhôkhátnhưhaichiếcbánhmìmốcnhairách.Bờvaixuôitrĩuxuốngvìsứcnặngnàođấyđangdồnép.Mộtgánhmơhồnhưngtôicảmnhậnđượcnólấplótrongánhmắt,lúctrầmâmu,lúcsángquyếtliệt.

Dướirãrờimưathưacuốicơn,khônghiểusaotronglúcđưachânchạytrời,tôichợtthấyhiệnlêntrongtrínhớcâuthơcủaNguyễnViệtChiến:“Tahọcmùaxuâncáchtặnghoa.”Mộtcâuthơtruyềnthống,giảndịkiểukhẩungữtrịnhtrọngmàvẫnsangkiểucách.Nónhưtựthú,nhưchâmngônứngxửvàtổngkếtkinhnghiệm.Đọcthầmcũngthú,màđọctotrướcđámđôngcũngkhônghưhaophongvị.

Quaylạinhìntôilạlẫm,nhàthơkhôngnghĩtôithuộcthơmìnhchăng.

NguyễnViệtChiếnlànhàthơđặtđượcdấuấnriêngđặcsắctrongmỗithểloạithơtruyềnthốnglẫncáchtân.Làmộttrongnhữngnhàthơtiênphongđặtdấumốcđổimớithơthuộcthếhệsau1975,nhàthơtựnhậnvềmìnhtráchnhiệmluậnbànmộtcáchnghiêmcẩn...

NhữngsángtáccủaNguyễnViệtChiếnminhchứngsựvậnđộngtừcáchcảmhướngtớinội

dungchuyểnđổidựatrêncấutứvữngchắccủatruyềnthốngvàphép“làmchữ”tinhtế,khiếnchonộidungvàhìnhthứchữucơnhuầnnhị,khiếnchongườiđọcbịmêdụbởisựchânthựchồngiàunhạctínhthơmàquênđivếtnhọcnhằncủalaođộngtrêntừngphậnchữ.Cứynhưlànhàthơđãquờtaynhặtđượcđâuđónhữngcâuthơcósẵn.Nhữngbàithơ,câuthơ,ítchữ,đầyắplunglinhhìnhảnhriêngmộtthứánhsángđẫmtìnhthinhân…

…NguyễnViệtChiếnbỗnggiậtmìnhkhiáođẫmướt,chạyđếnkhoảnghiêntrống,mộtgóckhuấtcủanhàăngiữatàngcâytrĩumọngnước.Tôibámtheođàsauanh.Haianhemthinhauvuốtmặt.Mộtkhómhồngkhônghiểusaolạiđượctrồngngaydướiluồngnướcxiếtcủaốngthoátnướcxảthẳngvàobồnhoa.Gốchồngmớiđốnphạtđầuđông,mùaxuânđãkịpchồinhánh.Nhữngbôngnhữngnụvừavậtvãtrongxoáynướcđổtừtrờilấmlemvụnrêuđen,bầmtáihãycònngãrạpchưakịphồithân…

Tôichợtnhậnrachiếccặpgiảdađenbạcbụiméomó,chỉkhâuđứtbuộtbunglòngthòngnhiềugóc,lủnglẳngsaulưngnhàthơnhưtảngđáTăng-tan.Tiếngchuôngchóinhức.Được“khaiquật”khỏitúiquầnlọcxọcchìakhóa,chiếcđiệnthoạibóngmồhôi,mờnétbànphímnhưbắpngôgặmdở.Tôilảngxa.

TiếngNguyễnViệtChiếntrầm,gắt,sắc,tựtin:

-Tôibảođảmmọidữliệutôiđưarahoàntoànxácthực.Tôicònbăngghiâm.Tôinhớtừngcáidấuphẩysai,từngnấchắnggiọngtrongbăngtừ.Tôikiểmtralại,nhưngvẫnsẽnhưvănbảnđangởtrướcmặtanh.

Khoanhvòngtaydàirộngtìtrêngờtườnglancan,NguyễnViệtChiếncầmchiếcmáyghiâmcổlỗ,chằngbuộcvỏnhựabằngsợinịtbuộchàng,lẫnbăngdínhnhưnửaviêngạchchỉ,mímmôi.Ngóntaytrỏcứngrắnchuyểnsắcrunruntrênphímbấmplay.Điệnthoạilạithúcgiục.Nhìnmànhình,nhàthơtừchốicuộcgọi.Bóngmâylướtquagươngmặt.

Tronghìnhsắclamlũ,mướtmải,căngthẳngcủanhàbáochuyên“kéorèm”rọisángnhữngkhoảngtốilạisonghànhvớimộtnhàthơgiàuphẩmchấtthisĩbậcnhấtcủanhữngngườicùngthếhệ:Ngungơniềmtinchânthành.Nhạycảmvàcựcđoanhòaquyện.Nóngvàlạnh.Lýđấyđếncùng,tìnhchỉbiếtbuôngtay.Vàcâuchuyệnvềthơlạitiếpsauchútchenngangtácnghiệpbáochí.Dườngnhưanhlàmbáolàđểthểhiệnlẽsống.Cònthơca,ấylàtìnhyêuthườngtrực,làlinhhồnvượtbaytrênbầutrờixứĐoàicộirễđểnângđỡbaonỗinhọcnhằn,hiểmnguycủalẽsốngấy.

Câuthơvôtìnhtôiđọcchỉđểtăngthêmtìnhthân,đãđộngđếnmiềnthiêngtrongNguyễnViệt

Chiến,đấylàchốnThicangựtrị.CánhcửavụtmởgiữakhuvườncâycaobóngcảBaĐình.Anhnóivànói.Độcthoại.Tôihưởngứngbằngnhữngâmtiếtkhôngđịnhdạng.ChínhxácthìchỉcóNguyễnViệtChiếnnóivềnhữngkhơigợicảmxúcmớicủangườiyêuthơmới.Vềkhônggiannghệthuậtđộclậptươngđốinàođấycủanhữngnhàthơcáchtântìmhướngchothơbắtđầutừdấumốc1975.

Tôiđãtừngchứngvôsốcácnhàthơđọcthơvànóivềthơ,nhưngchưathấymấyailạihoancuồngnhưNguyễnViệtChiến.

Cuốinămnày,khisựvụtácnghiệpbáochícủaanhcamgo,ngoặtgấpthìtôihaynhữngđiềuanhnóitrongkhuvườnmưaBaĐìnhchínhlànhữngđiềuanhgửigắmtrongtậpsách“ThơViệtNam-Tìmtòi&Cáchtân1975-2005”-(NXBHộiNhàvăn,tháng12.2007).Cũnglạ,ngaycảlúclửacháydướichânmàNguyễnViệtChiếnvẫndồntinhlựcchoThơ:

“…vớimongmuốnđểtựthâncáimớitrongthơcóthểtạoramộtkhônggianthẩmmỹđểđộcgiảlàmquenvớinhữngxuhướngcáchtân,đểgópphầntạoramộtthóiquenmới,mộtcáchđọcmớinhằmnângcaotínhthưởngngoạnchủđộngcủangườiđọc.Cómộtđiều,thơmớikhóđọchơnthơcũ,khôngchỉvìnănglượngtưtưởngcủathơcáchtâncónhiềudạngthứcmới,màcònbởisựchốibỏvầnđiệucủathơtựdokhiếnchonhiềuđộcgiảquenthưởngthứcthơcóvầnđiệuthấykhóvào,khóhiểu....”TríchdẫnNguyễnViệtChiếntròchuyệnvớiNguyễnHữuHồngMinh.

Tôivẫnnhớmưarớttrongkhuvườnnghiêm.Bỗngthinhlặngchenngangnhưlànhàthơhụtgiọng.Quaysangthìbắtgặpánhmắtanhhoangmang,lạcsắcnhìnđămđămvàokhómhoahồngtơitảdướicửaốngthoátnướcmưa.Sựtrầmcảmnàođangníukéoanh?

-Thânphậncủathicacũnggiốngnhưkhómhoatơitảkia.Vìthơcamongmanhnhưnhansắcvậy,nóchỉcómỗisứcmạnhduynhấtlàthểhiệnđượcniềmvuivànỗibuồncủahồnngười.Dùvùidập,đọađàynhưngmàusắcthựccủanóvẫnxuyênthấuquaốtạpvấylên.Chínhvìlẽấy,Thơmãilàniềmcaovọngcủaconngười…

-Thơanhrõlà…thơ…vậymàcáitênanhngheđẫmnhữnggiaotranhkhóilửa,nếuchiếttựtheonghĩađenthôngtụcthìcóphảilànướcViệtchiếnđấukhôngạ…

Nhàthơngẩnracười.Nụcườisángrỡ,hiềnhiềngiữaưutư:

-Thìbiếtlàmsaokhicáitêndochamẹđặtmangdấuấnmộtthờiđại.SuốtbacuộcchiếntranhĐôngDương,hầunhưtoànbộnhữngđứabétraicủanướcViệtđềumangnhữngcáitên

Chiến,Chinh,Hùng,Dũng,Thắng,Quyết,Cườngthậmchíđếnnhữngbégáicũngmangnhữngcáitênngùnngụtkhóisúngbom…ThơViệtgiaiđoạnnàycũngvậy…ùngoàng!

-Têncácconanhcóđượcđặttheocáicáchđặttêncủa…

-Tênngườicũngchỉlàmảnhnhỏkháiquátthờiđại.NướcViệtchưabaogiờngừngchiếnđấu.Khôngchiếnvớikẻngoạixâmthìchiếnvớimỗicáitôivịkỷ.Mỗikiểuchiếnđềuphảitrảgiácả…

BữaăntrưagiữanhữngbạnvănBắc-Trung-Namnồngnhữngchuyệnbuồn,vuinửathếkỷcủaHộiNhàvăn,NguyễnViệtChiếnnhai,nuốtngắcngứgiữanhữngcúđiệnthoạivànhữngthìanướccanh.Chưakểphảiđáplờivôsốngườisánđếnkéonhàthơriêngragóc,vớinhững:thếnào,đếnđâurồi,liệucóthếnàokhông?Nhàthơyênlặng,gậtgật.Vàđứngdậytừbiệtbạnbètrongtiếngchuôngđiệnthoại.

ĐườngBắcSơnmưabỗngnhiênnặnghạt.Mặttrờiđâuđóvẫntrêncao.Nhữngkhómđàonởmuộn,xòehếtcánhnhưnglonglanhnaochấmđỏ.Ôtônốinhaulặnglẽ.Tôicầmtấmdanhthiếpvớiđịachỉemailghibằngbútbi,vừanhậntừnhàthơ.Mộthẹntraođổithêmvềthơ.

NguyễnViệtChiếnkhòmlưngđẩychiếcxemáyhằnthươngtích.Giỏhàngbẹprúm.Đènxi-nhanbốnphíavỡdập.ThứbùnphátsinhtừbụilưucữutứphươngtrênmặtđườngHàNộimỗikhimưaxuốngđennhưhắcínbámdínhtấtcảvàonhữngchitiếtcóthế.Chiếcmũbảohiểmdànhchocáctayxeđuachuyênnghiệpcóvẻnặngnhưnhồibê-tông,nồngmùimồhôicũngbongsơn,sứtsẹo,buồnrầu,lầmlìmộtvẻnhưchiếcxemáy.Nhàthơđămchiêurồicũngphảichụpchiếcmũlênmớtócrốibời,chekínkhuônmặtphaibạc.

Lạimộthồichuôngđiệnthoạihốihả…bóngnhàthơloangchìmgiữađạilộHùngVương.

EmailtôigửiđichoNguyễnViệtChiếnkhôngcóhồiâm.

Nhữngbàithơvẫncònnằmtrênmạng.Thayvàođólàtâmtrạngphấpphỏng,loâukhitôiđọcnhữngphóngsựđiềutradàikỳtrênbáoThanhNiên.Nhàthơmàviếtbáo,khúcchiếtnhưluậtsưcóhạng.Nhữngbàithơlẻviếtvộiđầydựcảmvẫnxuấthiệnởđâyđó“…Takhôngcònđủthờigianđểsửachữamộtlỗilầmtrướcmẹ/tacũngkhôngđủsứcbắtthờigianquayngượclại/cáingàyđầutiênmẹsinhratatrênthếgiannày…

...nướcxóatrôimọiưuphiềnbụibặmởtrongta/nướcxoadịunhữngthươngtíchnhọcnhằnởtrongta/nhữngvếtbẩntrênmặtta/nướclaurửahết/thờigianlàdòngchảyđầutiên/cũnglàdòngsôngcuốicùngconngườiđếntắmlúctrởvềvớimẹ…”

Hoặc…

“…Nhữngngườibaytrongmơ/phíabêndướigiấcmơcủahọ/làmộtcánhrừnguám/nhưngphíatrêngiấcmơcủahọ/cònnhiềucánhrừngtămtốihơn/Nhữngngườibayquađêm/trongniềmtincủahọ/cómộtthứánhsángriênganủi/nhưngđểvượtquathấtvọngvàthấtbại/họcầntớimộtthứâmnhạcdẫnđường...”

Nămđócũngdịptànxuân,tìnhcờĐỗDoãnHoàng,trênđườngđilàmphóngsựtừHàGiangvềbỗnggọichotôi,giọngnhãora:

-AnhbiếttingìvềNguyễnViệtChiếnchưa?

Saomàkhôngbiết,nhưngtôiừhữvàthấynhưvừachạmnỗiđaunàođó.Hẹngặpnhauquáncafénhàsàn.Ôngemnhàbáomaxócònắpdưhươngrượungôbụiđườngxasơnnguyênngồibênkhungcửasổnhàsànthẫnthờ.Tôibướcđếnbênmàkhônghay.Héonhưdưanonlìagốc.SựlonglanhtàihoanhưngtinhquáicủaĐỗDoãnHoànglặngchìm...

Nhưmộtsựthônglinh,chủquáncafébậttivi.Chươngtrìnhthờisự9giờsángvừalênsóngítphút.Bảntincậpnhậtcủangàymớivàđưalạitinquantrọngpháttừtốihômtrước.Ngồilặng,chúngtôinghetiếngcaféchậmnhỏgiọt,đanvàonhịpthở.HìnhảnhvănphònglàmviệctòasoạnbáoThanhNiênùakínnhữnggươngmặtlạnhlùng.Nhữngánhmắtngơngác.Tủtàiliệu.Máyvitính.Nghiêngngả.NguyễnViệtChiếnnóigiữanhữngsắcphụcanninh.NguyễnViệtChiếnđi.NguyễnViệtChiếntươicườigiơhaitaylêncaochàođồngnghiệpbướclênxebịtbùng...Nhữngánhđènflashcủamáyảnhđồngnghiệphướngvềanh,tunglóelênnhưhoa.ĐánglẽvớiĐỗDoãnHoàngsẽlàchuyệnemút,chuyệnnhữngsốphậnnghiệtngã,kỳquáiởmộtphóngsựsắplêntrangvàchuỗicườihaha,bấmmáyảnhxoànhxoạchrồikiếmcớlẩnnhanhnhưtrạchmùacạn.

Nhìnlênmànhìnhtiviđãchuyểnmụcthờisựquốctế,ĐỗDoãnHoàngnhúngchótlưỡivàotáchcaféđensánhkhôngđường…

-EmđãsốngcùngNguyễnViệtChiếnkhoảng3năm.Hắnlàngườilàmthơlãngmạn,sốngcũnglãngmạnvàđatình.Thômộc,khicầnthểhiệnsựbựcmìnhcũngvăngtụcchẳngkémai,cứoangoanggiữatòasoạnbắttấtcảmọingườiphảinghe.TuổigầnnhưlớnnhấttòasoạnnênhắnthỏamáixưnghômàytaovớicảsếpNguyễnQuốcPhong(bấygiờlàbáoThanhNiên).Hayphỏngvấnquađiệnthoạicủamáyfax,bậtloatođểghiâmngoài,rồivừaphỏngvấn“nóng”,vừagõvitínhmổcò,cứràoràonhưxócốc,nhanhnhư...ngườikhácxàiđủmười

ngón.Hắnluônmồhôimướtmải,răngtrắngởn,déplêlượnlếchthếch.Trônglúcnàocũngnhưđãtắmtừsánghômtrước…

NguyễnViệtChiếnlàngườilấyvợvìtìnhyêuvàcũngxavợvìtìnhyêu.Khirađibỏlạitoànbộgiasản,chỉcóchiếccặpđạiđựngtàiliệu,điệnthoại,chiếcmáyghiâmtrôngđãxótthươngvàchiếcxemáynhưngựachứnghếtmùa.Khicảmthấycólỗi,mặcvợcàocấu,giậttóc,ấnbênnày,dúibênkiahắnvẫncắnrăngngồithiềnnuốtnghẹn…Chẳngbiếtlàdothơvănlailángđượclắmnhansắcmêhaydophảingồinhiềutrênxemáyđiđiềutranộivụmàhắnmắcchứngđaulưngtriềnmiên.“EmđãdánhếtcảmấyphênSalonpasthànhhìnhluônbộxươngsốngvàxươngsườnphíalưnganhấy”.

Phóngviênnộichínhnhưngsốngkhemkiệmbằngnhuậnbút.Cafébiarượuthuốcláđágàđávịtchovui.Cóđồngtiềnthưởngnàothìnhămnhămmangvềđưavợnuôicon.Quãngnăm2000hắnbịtrầmcảm,cảcơquanthương,bảohắnphảiđinghỉdưỡng.Mộtlầnbịxemáyđâm,hắnhoảng,cứngỡairắptâmámsátvìnhữngphóngsựđiềutra,nêntẩuhỏanhậpmađềnghịcơquanchongườibảovệ.Trờiạ,HàNộinhưcáimẹthàngxén,đâmquệtxemáylàchuyệnthường.Nhàthơnhưhắnbắnthìphíđạn,đâmthìphíxe…

Tôinhếchcườigượng,hìnhảnhmáitóctrắnglòaxòatrêngươngmặtrắnrỏicủaNguyễnViệtChiếnnhưvẫncònluẩnquẩnchưaphai.TôithựcsựyêuthơNguyễnViệtChiếnkhibiếtđếntậpthơ“Nhữngconngựađêm”.Nhữngcâuthơdungdị,hưảohiệnvềrồitanbiến,dẫutôiđangcốphụchồimặtchữđểđọctomộtcâu.Thayvàođótôiđãlẩmbẩmngớngẩn:

-Vào…vàonhữngchỗấysaotócbạcnhanhthếnhỉ…

ĐỗDoãnHoànglắcđầu,méocảnụcười.

-Làmthơhaynhưhắn,lạiđượcnhiềunhansắcmêmệtnhưhắnkhôngbạctócsớmmớilàlạ.Anhthấyhắntrắngxóađầuchẳngquabịcâulưukhôngđượcđitântrangtúttítnênmớilộdiệnra.Hắnsốngtoátmồhôivìviếtvàghiâm,vìđiphỏngvấn,vìtờbáoThanhNiênvàvàitờbáonữa.Mànay…Nhưngemtin,ngườithiênlươngnhưhắnsẽrấtsớmvượtquacơnkhốnbĩ…

SựẩnứcởHoànglẽđươngnhiên.Mộtconngựađangđau...ConngựacủaNguyễnViệtChiếnđangđitrongđườngvenbóngtối.Đâytôicũngchỉsơgiaovớinhàthơ,màcònthấythươngthơxótngườinữalà.Nhưngđằngsausốphậnkia,nhữngcâuthơkia,tấtcảchúngtacòncảmnhậnđượcmộtđiềuthiêngliêngcaocảhơnsốphậnngườivàsốphậnchữđólàtráchnhiệmlàmngườitửtếvớichânlýđãđượcxáctín.

Căngthẳng,sôisụcrồicũngqua.Và251ngàyđặcbiệtcủaNguyễnViệtChiếnđượcchấmdứtvớisựânhạnđặcbiệtvàniềmtựhàođặcbiệtcủađồngnghiệpkhingắmnhàthơtrongniềmvuivỡòagiữanướcmắtvàvòngtayvồvập.

Baonhiêulàchuỗithởphàotrútkhỏilồngngựcvàniềmtinvàotráitimcólúclắtlaylạithắpsáng.Nhữngconngựađêmmỏigốichânchồnđãtìmvềdướimáinhữngngôichùatrongđêmgõmóng.Đờingườinhưbóngcâuquacửa,nhưng251ngày,câulưutrongđờingườithìlạilàcâuchuyệncó251cuộcđờikhácgộplại.Chúngtanghenhàthơkể:“Ngàynàomẹtôicũngtụngkinh,niệmPhậtởnhà.Thờigianqua,tôitrởthànhnỗiđaulớnnhấtcủamẹkhichiềunàomẹcũngrangõtrôngchờvàgọithầmtêntôitrongmònmỏi:“Chiềuxuốngrồi…vềnhàđicon,saomàyđiđâulâuthế”.

…Tôithứctrắngđêmsuốt5thángđểviếtbàithơ“Nhữngngôichùatrongđêm”nhưmộtlờitạlỗicủađứaconbấthiếuđốivớingườimẹkhổđauđãsinhthànhramình…”

…rồimẹbảo:cóngôiđềnchỉlàmbằngnướcmắt

rồimẹbảo:cóngôiđềnchỉxâybằngđứctin

rồimẹbảo:cóngôiđềnlàmbằnglờicầunguyện

rồimẹbảo:chiềuxuốngrồivềnhàđicon

…Đứctinởmộtngàymai

…nơinướcchảytrongđá

nơitrăngsoitrongđá

nơimáuthứctrongđá…

Đâykhôngnhữnglàthơmàcònnhưmộtkhúckinhcầunhậttụnghàngngàycủathânmẫunhàthơ.Khônghiểusao,tôicứtinlànhưthế.TrongcáctrangtinthờisựngườitakhôngcònnhắcđếnnhàbáoNguyễnViệtChiến.NhưngđãcómộtNguyễnViệtChiếnnhàthơtrởvềvớinhữngchiêmnghiệmsắtmáu,màbấtcứngườinghệsĩcóchútphiêulưucũngthèmsởhữu,nhưngchắcsẽngạingầntrảinghiệm.Tâmthếđànghoàngvàsòngphẳng,khônghềcódấuvếtoánthán,tráchcứhayđổlỗithờicuộc.Thậtkhôngdễchomộtnhâncáchconngười,vàcàngkhôngdễchomộtnhàthơ.

GiữaQuốctửgiám,ngàyThơViệtNam2009,NguyễnViệtChiếntrênthảmđỏlạithốngthiết

đọcthơngợicaTổquốcvàconngười,trongrưngrưngnỗiniềm.Sauđônggiácằnkhôlàmùaxuântươimới,phảichăngnhàthơtrangnghiêmđứngkiacũngđanglà“tahọcmùaxuâncáchtặnghoa”…

TôiởPhúThọ,khoảngcáchViệtTrì-HàNộikhôngxanhưngcũngchẳnggầnchochuyệnthơphiếm.NhữngbàithơvẫncònbỏdởgiữatôivàNguyễnViệtChiếntừmộthainămtrướcởsảnhtòanhàHộitrườngBaĐìnhcũhômmưatànxuân.

TìnhcờsắpđặttrongbữagiỗtưởngnhớmộtnhàthơxứĐoài,chúngtôi:NguyễnViệtChiến,tôivàcảĐỗDoãnHoàngcùngchạmmặt.ĐỗDoãnHoàngnhìntôiýnghĩa.Khôngaimuốnnhớrằngmìnhđãngậmngùithếnào,trongbuổisángtrungdunặngđếntừnghơithở.Cáinắmtaythậtchặt,tôinânglênchénrượuvốnrótrađểnhớmộtnhàthơrađiphútchốccònnèomừngthêmmộtnhàthơtrởvề.

-Chùmthơngàyấy,ônggửitôiquádài…quádàivớibáoThanhNiên.

NguyễnViệtChiếncụngly.Rắnrỏi,nâusẫm,ánhmắtnhìnthẳnghồnhậu.Ngửacổcạnmộthơi.

Giữaồnã,tôibỗngnhớravàđểnhắcmìnhnhiềuhơnlàmuốnnóivớinhàthơ.

-Tạisaonhỉ,códấuvếtnàocủathờikỳphóngviênnộichínhkhôngnhỉ.NhữngbàithơhaynhấtvàquantrọngcủaNguyễnViệtChiếnđềugắnvớimộtchữĐÊM:NhữngconngựaĐÊM.NhữngngôichùatrongĐÊM.GặpNguyễnDutrênsôngmưaĐÊM.Tạisaothế?Thưaanh?

Ngẩnra,nhàthơcườihì,rótthêmvàokhắpcácchénvơiquanhmình.

-Cũngbiếtsaonữa.Tựdưngnóvậnvàothơtôiấymà…

Không,tôikhôngtinlàđơngiảnnhưthế.Tôinghĩnhàthơcòncáchtrảlờikhác.

Buổichiềuấy,saukhilangthangmótthêmcuộcrượuchờcủamấyngườibạn,tôiđànhphiềnNguyễnViệtChiếnđưavònglênbãiđỗxephíaHồTây.Nhàthơphơiphớivêga,nhấntaycươngconngựachứnghếtthờinhansắc,thatôingậtngưỡngsaulưng.Chiếcmũbảohiểmdànhchocáctayđuachuyênnghiệpnhườngchotôi,hôinhưmũtrùmsò.Nhàthơdùngchiếcmũbảohiểmtrẻcon,épcốcũngcheđượclưngđầu.

Tấtbậtnhưchàngtrai15vàđiềmtĩnhnhưsưtrụtrì.Ừmhừm.NguyễnViệtChiếnlàthếnàonhỉ.Nhìntấmlưngáođẫmmồhôicủanhàthơtôiđặtcâuhỏivàlẩnmẩnhìnhdung.

TrầmtíchvănhóagốckhônggianBắcbộ,kếttinhphốthịvàquêlàngcổmàđiểmnhấnlàHàNộivàxứĐoàicậtruộtlúcnàocũngphảngphấtniềmđauhưthực,hạnhphúcmờnhòacõingười,cõiPhậttronggiọngtrầmNguyễnViệtChiến.Mộtgiọngthơmàđọcbấtkỳlúcnàocũngkhôngcócảmgiáccũmàcũngkhônggaigợncủacáchtân.Nhàthơcủanhữngcảmgiácvềhìnhảnhđểgọiracâuchữvềphậnngười,dùhạnhphúchayđaukhổvẫnsangtrọngmộtcáchNguyễnViệtChiến,chứkhôngphảinhàthơnhămnhămđitìmcâuchữ:

Thànhphốcũnhưmộtcontàuđắm/nằmmơdướisaotrờivànghịchlýcủarongrêu…

ĐườngBắcSơnnhạtnắng.Tiếngđộngcơngậpngừng.Chúngtôidừnglạitìmdấutíchbậcthềm.BứcảnhtrongmáyTrầnNhươngnhờNguyễnĐìnhToánchụphômấycóđượcinhình?LêĐạtđãthànhbậctiềnhiềncủaHộiNhàvăn.HộitrườngBaĐìnhlàmphôngnềnchobốnngườitrongmưahômnàocũngbiếnvàohưkhông.KhoảngtrốnghàngràovâyquanhđangchờmọclêntòaQuốcHộimới.Nhàthơnhìnngơngácvàotrốngvắng,âulo,hyvọng.

-Kỷniệmlầnthứ55nămhoặc60nămHộiNhàvănViệtNam,khôngbiếtcóđượctổchứclongtrọngởHộitrườngBaĐìnhmớikhôngnhỉ?

TôivẫnđangmảitưởngđếnhìnhảnhTrầnNhươngníuLêĐạt.Nhàthơgiàcườihếtcỡ,hởcảchiếcrăngcửasứt.Nhàthơtrẻ(sovớiLêĐạt)NguyễnViệtChiếnthìtayđưaratrước,nhìnthẳngvớitấtcảsắctháitrangnghiêmlẫndịudàngcủakẻmộngdu…

Năm2009

PhạmXuânNguyên-Nguyên-đầu-bạc-kẻănkhôngđúngbữaMộtgiờsáng,tôivừarờimạngthìgiậtthộtbởitiếngđiệnthoạiréo.Lạnhngười.Tingìđây?

Khôngdámnhìnmànhình,cậprậptôiáptainghe.Âmsắccủamộtgiọngtrầmkhàn,lịchlãm,hơirèvàdấpdínhhơimenkhigiớithiệu:

-Nguyênđầubạcđây.

Tôiđanglớngớchỉnhâmlượngthìgiọngnóiđóchuyểnsắctháioaivệ,dứtkhoátbanramộtlệnh:

-Đánhxeđiuốngrượubâygiờnhé.Tôiđangởcáchcổngnhàông500mét.Tôi,ôngvàmộtngườibạnphươngxanữa,sẽđitiếp20kmrưỡinữađểdựmộtsựkiệnquantrọng…

Rờinhàlúcmộtgiờsángsaumộtcúđiệnthoại,tôiphảigiảithíchvớibàxãthếnàonhỉ?

LầnYmờirượutôigầnnhấtcũngvềđêm.Mườimộtgiờhơn.Tôihấptấpnhaođi,gặpYngồitrênchiếutrảigiữasânNhàVănhóaLaođộngViệtTrìvằngvặctrăng.Mấtđiện.BiaHàNộivàtrámđentrungduchấmmuốivừng.Ánhnếnnhúnnhảyvẽnhữnglằnđentrêngươngmặtvốnsángngời.Máitócbạcđặctrưngnhuốmmàuđêm.SauYlàchúemláixekiêmnhàbáokiêmcảnhàthơthủthỉbuônđiệnthoại.

ỦrũYcầmchaibialênmútmútnhấmnhấmnhưlàđangdùngmiệngchaiđánhbóngbộriabànchải.

-Saocóvẻbuồn?

-Đểbuồnđượcđúngnghĩacũngđâucódễ.Phảixétcáilýdođểbuồncóđángkhôngchứ.

-TạiViệtTrìmấtđiện…

-Hiệncónhiềuthứđangmất,nhìnthấysựmấtngaytrướcmũi…

-Gặphếtngườicầngặpchưa?

ỞthànhphốtrungdubằngcáiphườngHàNội,Ycócảmộtđốngrơmsốlượngnhữngngười

thânquen.NàohọctròChuyênvănHùngVương.Côngnhân,viênchứcnơiYđếnnóichuyện.Đồngnghiệpvănchương,đồngnghiệpgiáoviên,đồnghương,đồngtuế…TómlạilàYvôcùngnổitiếngởđây…

Không,Ycònnổitiếnghơnthếnữa.LàcàmiềnTrung,langthangNambộ,vậtvờTâyNguyên...chótvótHoàngLiênSơn...đâuYcũngcósẵnbạnvănbạnrượuchịutrận24h/24h.Nhiềukhitôiđượcbạngiớithiệuđếnquánnhậunổitiếngnàođó,biếttôilàkháchBắcthìmươiphútsauchủquánđãđếnhỏithămcáiđầubạccủaPhạmXuânNguyên.Vàngườichủquánmếnkháchthìthàobántinmiễnphírằng:Ổngdẫntheomộtcôáođỏtrẻquátrời!

ĐấylàchưakểsựxuấthiệncủaYtrongcáctrangmạng,nướctanướcngười.TôimưỡuYcũngvìlẽấy.

-Gặphếtrồi.Tôiđãgặpchínhtôi…

-Vậythìđâychuồnnhé.

-Dởhơimàvềbâygiờ.TôimờiôngchứngkiếnrằngtôihômnayđãgặptôiởViệtTrì.Biếtchưa?

Ynhíchrachừamộtnửagiàchiếcchiếunhựanhemnhuốclànhphànhchotôi.Haichaibiachạmchéoểoải.

ĐâurồinhữngtrậnnhậuYlàmchủtròđùatếu?Thiêngliêngthànhgàndởngâyngô,chổicùnrếráchbỗnghóavàngsonlộnglẫy…chỉcầnchútđộngtác,mộthaitừchơichữcủaY.Cười.Cười.Cườinhưbãoxungquanh.CònYbỗnghóathànhanhhềtrongtruyệnngắnAzizNesin.

LầnđóchúngtôichiataytrongdưvịtrámđenchanchátbùibùilẫnmenbiađăngđắngvàcâunóiđậmđặcgàncủaY:

-Ngườitôikhôngmuốngặpnhấtlàtôi.Vàngườitôimuốngặpnhấtcũngchínhlàtôi.Ôngđãbaogiờđượcgặpchínhôngchưa?

Tôiđãvấpchângiậtmình.

VàbâygiờYlạilênmờirượu,từchốisaođược.MộtlờimờitừPhạmXuânNguyên!!!KhôngđinhậuvớiYthìnểvàsợ.NểvìcáitiếngbấylâucủaYtrongvăngiới.SợvìgặplầnsauthểnàocũngphảingheYchửihoặcvăngtụcmàvẫnphảiim.MàlạYchửicũnglịchsựvàvăngtụccũnglịchsự.Môimépvẫnkhôron,ráohoảnh.

NghĩalàlúcYchửivàvăngtụctôivẫncócảmgiácmiệnglưỡiYsạchtinh,tửtế,mắtlonglanhphátquang.MặcdùxungquanhcáimiệngnáođộngcủaYrâurialởmchởmsợiđenđansợibạcnhưcỏgàdướimưaxuân.

BởiYkhôngnhưngườikhácgặpđâuchửiđấy.Ychọncáiquánsạchsẽ,đẹpđẽvàđôngngườimờitavàođãiđằngcafébiarượunướclọcchánchê.SauthìYnhằmmộtcáighếbànhoaivệhoặcchiếcghếchâncaongồivótlên,cóthểkhoanhtaycóthểcầmcốcrượuvodkasóngsánh,cánhmũito,dàyphậpphồnglấmtấmmồhôi,rồimớitừtốnmàhạchtội.

Tộimộtđờingườiđâucóít.MàYlạichửibằngcảvốnkiếnvănthiênkinhvạnquyểntừĐôngsangTâyvớinhữngđiểntíchphongphúnhưlàYđangbànvềsứmạngvănhọc.Đanxencảcảilương.Chèo.Tuồng.Kịchcâm.TiểuthuyếtHậuhiệnđại.Ychửingắn,dàilàtùyvàotháiđộcủatatiếpthuýkiến.Chửiđếnmứcđộnàođấythìsựchửikhôngnhằmvàomộtngườicụthểnữa.Ychửithânphậnconngườivớinhữngcáiđúng,cáisaimuônthuở…

TabỗnghiểurằngmìnhlàcáicớconconYvinvào,đểxảbớtnhữngcuồngnộlưucữuvòxéchínhY.

NhiềungườithíchngheYchửi.CảmơnYđãchửi.ChẳngqualàvìcáisựchửiđiệunghệcủaY.Cáichửiđểkhôngbaogiờthùhận.Chửiđểgắnkếtnhữngtanhoangtrongnghikỵgiữabạnbè…

VớitôithìvừamaymắnvừathiệtthòikhichưađượcvàbịYchửi.

NhưngđêmnaytôikhôngvượtđượcquacánhcổngnhàmìnhthìcáisựPhạmXuânNguyênkiasẽđếnnhỡntiền.

Vợthìsợquanhnăm,sợthêmnữacũngthếnêntôiđãtìmcáchlặnglẽmởcửa,khôngnổmáy,đẩyxerađườngmộtquãngxamớikhởihành.

Lạthậtcónhữngthânquenmàchúngtachẳngbiếtbắtđầukhinào.TôivàPhạmXuânNguyêncũngvậy.Tựdưngbiếtnhau,tựdưngđãthấymộtràngbuộcđượcđancàibởivănchươngvàmùmờđờisốngmàngườitagọilàhợpduyên.

Sựhợpnàykhôngthân,khôngnhạt;nóẩnhiện,chưakịpphaithìlạisựkiệnnàođónhắctôinhớrằngtrênđờicómộtgãđầubạccóthểlàbạn.

PhạmXuânNguyên-cáitênluônđượcngườitanhắcđếnởđâuđótrêncácphươngtiệnthôngtinchínhthốngvàphichínhthống.NgườitanhắcđếnYlàbởivìY“nóitogiữanhữngimlặng

vàkhoảngtrống”.Ykhôngnhândanhbấtcứtínđiềunào.YnhândanhchínhY.

Vàđêmnaycũngvậy,YđãoangoanglúcViệtTrìsayngủ.YđánhthứckhitôisắpkhôngnhớY.

ĐạilộHùngVươnghunhút.Sươngmờnhưtungvôibột.Đènđườngvàngrớtxuốngvỉahè.Bàchủquánnạdòngphômphốpnhữngmỡ,cógươngmặtkẻvẽđậmtấtcảmọinétngồiđánhbàitẩyvớimấycôgáigiọngNamlàmnghềmát-xađiănđêm.

Cạnhđấyngảngốnhaigãđànôngômkhưkhưlấychiếcbànnhựa.MộtlàPhạmXuânNguyên,còngãkiađầugầnnhưtrọc,mặtto,mũinở,tướngquanlớn,nhưngtoátlênsựphúchậu,hàihướcnàođó.Vâng,gãđólàVănCôngHùngmộtnhàthơngụởTâyNguyênnhưngdanhtiếngthìthuộcvềcảnước.

Đĩacổcánhgàmớikhuyếthaimảnhđầu.Chairượutrắngvơilưng.Rượuđãrớtlênhloangmặtbàn.Haibátcháogọilâuchưađụngtớibắtđầurạnvỡlớptinhbộtcăngbềmặt.Tôiđứngsaulưngmàhaigãkhôngbiết,vẫnđangtranhbiệnbảobannhau.

Gãđầubạcvớihộptămnhónvàichiếcnémrabàn,hiếngmắtquansátmộtlúcmớinhặtlênmộtquebóngnhất,khekhẽchọcchọcthămdòvàohàmrăng.Chẹpmiệng,tợpngụmrượu,cạntrơ.Hàngriarungrungnhưbầykiếnlửahiếuchiếngiơrâu,giơcẳng!

-ÔngthuộcTâyNguyên.MấycáigầnđâytôiđọcôngviếtthấyTâyNguyênsờsờtrướcmặt,cóthểcấuvéongayvàodathịtđược…Nhấtlàcâuthơtảthiếunữngựctrầnđigùinướcvượtdốc.

Gãđầutrọckhụtkhịt:

-ỜthìtôiởPleikubamươinăm.Cắtmáubâygiờchỉthấychảyrathứrượucầnhòabụiđỏbazan…SaochưathấytămthằngchaThiệnKếđâunhỉ?Khẹc,chotụimìnhleocâypơ-lang...

-Chậc…thìcũngphảiđểnócóthờixoataytrìnhbàyvớivợchứ…

Đầubạctưngtửngnhậnđịnh,nhưngquảlàYtinh.Khônghổdanhđãmộtlầnsangsôngđắmđòmàquầnáovẫnkhô,lạikhôngchútbợngợncaycúđànbà.

VềcáisựđànbàcủaYtôikhôngdámviết.NhưngchắcchắnYlàkẻcayđắngtrongbểtình.ĐọcsáchđếnmụmịvẫnnhớtừngcâuchúthíchrồiđốichiếusangtiếngAnh,tiếngNga,tiếngPháp,uốngrượuđếnđờđẫnnhưngvẫnkhôngquênchiếcgiàybịđávănggócquán,thọcchânmộtlầnvẫnđúngphom.

Saysaytỉnhtỉnhkhôngbiếtđâumàlầnthìyêucựcnhọclắm.CóthểkhicầnđànbàYthíchsự

đơngiản,cóthểkhicầnđànbàYmuốncắtcảmáumìnhdânghiếnchongườita.LoạiđànbàthứnhấtthìYchỉcầnchứkhôngyêu.Loạiđànbàthứhai,đãtuyệtchủngnhưkhủnglong.HọphảicótrítuệchoYkínhphục,cónhansắcchoYmêsay.

NhưngbiếtđâuYvẫncómộtngườiđànbàmơướccấtgiấuởđâuđómàthươngnhớ.HìnhnhưcómộtlầnYphátngôn:Tìnhyêulàthứkhôngnênănđúngbữa!Xétra,Ycònốinhữngthứkhôngđúngbữa,đúnglúc,đúngthời…

CònnhưaithấyYquàngvai,ômeomộtnhansắcdìudặttrênphốnàođókhắpnướcViệt,tôixinđánhcượcchaibiaHàNộicuốicùngrằng,đóchỉlàkẻchiasẻbữanhậucôđơncủaYhoặclànhansắcđómớisángtácđượcmộttácphẩm(vănxuôi,thơ,tranh,nhạc,trìnhdiễn)khônggiốngai…

Xetôixịchcáchchưamườimét,đènphaquétchóimắtmàhaigãkhônghay,ngaycảkhicáithằngtôikhốnkhổđứngsờsờsaulưng.Cáigiốngvănchươnglâungàygặpnhauthậtlạ,súngbắnbêntaicũngkhôngthèmnghe,chỉsaysưanóivềnhữngđứacontinhthầncủanhautrongcơnlênđồngtựkích.

Tôilặnglẽnhấcghế,ngồixuống.HaigãvẫnđangcạnhtranhngônngữvềtácphẩmhậuhiệnđạinàođómàNgânXuyênmớidịch.

VănCôngHùngđặtkịchchiếcchénthủytinhsứtmiệng.PhạmXuânNguyêncầmchairótrượu.Haigãnhướnmàyvộivãlàmhiệumờitôi.Chuyệnlạicuốnđi.

Rồitôicũngphảicắtnganghứngcủahaigã,thúcPhạmXuânNguyênđiđâuđóxa20kmrưỡichoxongviệc.Ybuồnrầuthôngbáokếhoạchđóhủyrồi.Vướngcái...VănCôngHùngsángmaiphảibaysớm.ChủyếulàchoVănCôngHùnglênthắphươngcácvuaHùngđểngấmthêmsứcmạnhcộinguồnvềTâyNguyênlàmvănnghệđượcvữngvànghơn.

-SaobannãyôngthởthancócôhọctròvừaxinhvừagiỏingàymaiđilấychồngquêởPhongChâu?

Gãđầutrọcbỗngtố.Ytưlự,khànkhànxácnhận:

-Ừđúng!Hơibuồn.Bâygiờcórấtnhiềuemcónăngkhiếuthựcsự,nếuhọkiêntrìtheođuổithìmấychụcnămnữaViệtNamsẽcóđộingũnhàvănkháchẳn.Sốđôngđãbỏngangđikiếmviệcratiền,dùtìnhyêuvớivănchươngvẫncòn,nhưngleolét…Conngườiphảiècổvìkỹtrịchánchêrồimớingộđểquayvềvăntrịcácôngạ…

Trườnghợptôiđịnhrủcácôngđimừngđámcướicũngvậy.Mộtcôbéthựcsựcótàivănchươngmàlạibỏphí.Đâylàcănbệnhthờiđại.Nhưngchúngtacứhyvọngcáimầmvănchươngbấttử…

Tôirakhỏinhàlúcmộtgiờsánglàvì20kmrưỡikia.VậymàYtùytiệnthayđổicảmhứng.Loạnxàngầu.Tôivăngtục.

Gãđầutrọcmủmmỉm.Ythìhihitấulên:

-Đinơinàyhaykhôngđichỗkia.Nơinàocũnglàmộtchỗngồinhậuvớiđầubạctasao!

ChấtđồgànvốnđãlýtínhkếthợpvớilýtínhdunhậpphươngTâykhiếnYcàngtrởnênkiêncườngbảovệcáitôisâuthẳmYđãhoànthiệnmàkhôngbaogiờtùyhứng:Thờlẽphảivàsựthật.

Tôibỗnghiểuvìsaovớinhữngsốphậnvănchươngbịkhuấtlấp,Ycũngphảicốcônghôhàokhaiquật,trảlạiánhsángbanngàychohọ.Vànhữnghiệntượngsángtáctrẻxuấthiệnhứahẹn,Ylàmộttrongnhữngngườiđầutiênđọccổsúy,viếtbàigiớithiệuvớitấtcảniềmhyvọngsựtrântrọngchomộtnềnvănhọccònẩntàngởtươnglai.

Ytranhthủmọihộinghị,xoayxỏamọidiễnđànđểgiớithiệu,bắtthiênhạcònđangbậntâmviệcđạisựphảilắngnghehoặcchiasẻítnhiềuđiềuđangkhiếnYsôisụcnhưmộtniềmvuiduynhất,miềnvuicuốicùngcủaY.

Giữađámđông,khôngcaocâyđôconnhưngYvẫntrộilênthếnàoấy,khônghẳnvìmáiđầuchưakịpgiàđãbạcnghênhnghênhrẽlối,màcònchútgìđókhótảbởisựtựtintháiquácủaYnữa.

ĐươngnhiênlàYxứngđángvớisựtháiquánàođó.Trongbấtkỳnhữngsựkiệnnhạycảmhaykhôngnhạycảm,nếuđượchỏithìbaogiờYcũngthẳngthắn,chânthànhnóilênchínhkiếnmộtcáchrõràng,chịutráchnhiệmvớingônngữvàchữviếtcủamình.

Khôngítlầnkẻđầnngốctôiđâykhimớinghe,đọcnhữngđiềuYviếtcũngtoátmồhôirịnlưngáonhìnquanh.NhưngsaungẫmkỹthìthấyrằngYkhôngsợbóng,sợgióvẩnvơvìnhữnggìYphátrađềulàthôngđiệptinởconngười.

Chẳnglẽđơngiảnthế.Ytinthựcsựhaylàtinchậpchờn?Chậpchờnnênmớiphảihôto.Đứatrẻphảiđiquanghĩađịabanđêmhayhétlênôngổng:Tôikhôngtincóma.Tôikhôngtincóma.

Cũngphảithôi,Ycócáimũicao,cócáinhìnlúcsánglúctrầmvàđôimôihamhốtrênkhuônmặtthôngtuệđậmchấtđànông.Ykhôngphảilàcomputer.

VàcóngườikỳvọngYlậpthuyếtgiốngnhưthiêntài.Yphảicómộthệthốngriêng.Mộtđòihỏichínhđáng,nhưngbấtcôngtrongmộttrườnghợpcụthể.ThiêntàivănchươngViệtchếthếtrồi.Ychỉlàngườitrộitàitrongnềnvănchươngtoànlàngườitàicủachúngta.

Tựhọcbabốnngoạingữ.Dịchmộthaicuốnsáchcựckhó.Vôsốnhữngbàiviếtcựchay.NếusướngYcóthểindămbacuốntứcthì.Nếumêcũngđãxongtiếnsĩ.Thamgianồngnhiệtcáchoạtđộngnghềnghiệp,xãhội.Hiệnđangkhướctừđờisốngmộtgiađìnhđầyđủthànhphần.Uốngrượutoátmồhôimũivàduhýtruyềnvănquacácmiềnđấtnước,Yđượcngườitagọithầy,gọibác,gọianh,gọimày,gọibố.Ycởitrầnkhiđôngngườimặcáo.

Ô,tôinhìnquanh,nàođãmấyngườiđượcnhưY.

GiaoduvớiY,tôicũngchịuphiềnlòng.VìtôichơicảvớinhữngngườikhôngưaY.HọkhôngưaYvìYcũngkhôngưahọ.Họcũngtàichẳngkém,nhưngtheomộtcáchkhác.Haibênkhôngnóinhắctớinhaukhicótôi.Lạnhlùng,nhưngthậtrahọtheodõiđộngtháicủanhaurấtkỹ.Vẫntrọngnhaungầm.

Khổthânkẻbấttàinhưtôikhithíchđánhđugiữanhữngngườitài,cátínhgóccạnhnhưmảnhchai,đátảng,khôngbiếtphảichọntàinăngnàokhibướcchâncầnđặtlệch.

Nhưngtôikhôngđứngim.Bướcchânluônchuyểndịch.

BữarượuđêmbênlềđườngHùngVương-ViệtTrìlairaiđếnrạngngày.Vươnvai.Mắtđỏkhè.Nhợtnhạtchocảba.Bátcháoloãngnóngtrứngchầnnhiềuhànhhoalángdạ.Tôiđãphơisươngsuốtmộtphầnhaiđêm,cáchcáigiườngngủcủamìnhchỉ500mét.

Haibốconônglãongáingủrờinhàtrọtrongngõxuốngbếnxekhách,đingangquanơichúngtôingồixìxụphúpcháo,bỗngdừnglạithìthầm,chỉtrỏ.RồithìônglãobướctấptểnhtrướcPhạmXuânNguyên:

-Ôiphúcđứcquá,ôi,ôđạibiểuQuốchộiDươngTrungQuốcđâyrồi.BốconcháumãitrênTuyênkia.ĐangvềHàNộiđâmcáiđơnlênQuốchội,phúcđứcquálạigặpcụDươngTrungQuốcởngayViệtTrì…

Đưacáichótlưỡihồngdọnhếtcáimiệngloángbóngnướccháovàđộivụnhànhhoađiểmriamép,Yrờixabátcháo:

-Vầng,cụcầngửiđơntừthìcứđưacảđây.Tôisẽcầmgiúp…

-Ồiquýhóaquá…Nhưngsaolạilàcầmgiúpạ…chẳngphảicụchínhlàDươngTrungQuốcđấythôi…

-TôilàDươngChungChung-emtraiDươngTrungQuốc.TôisẽchuyểnkiếnnghịcủacụtớitậntayanhQuốc…

Cụgiàgiậtnảygiữlạicuộngiấy:

-Thôiạnhàcháuxin,phảiđíchônganhcơ.Emthìnướcnongì.Anhemchémnhaunhannhản…

VănCôngHùngngồibêncườinấc,vỗvaitôi:

-VụnàychưahaybằngvụxảyởPleiku.TôivàthằngDươngChungChungtậpláixe,cantộivượtđènđỏ,chứchưađủtrìnhquátốcđộnhưHàPhạmPhúbịphạttriệurưỡilận.DươngChungChungsợquámởcửaxechưakịpbướcxuốngthìmấychúcảnhsátgiaothôngđãchạyvộiđếnchào:ÔihômnayhọpQuốchộimàbácQuốcvẫntranhthủvàođâykiểmtraantoàngiaothôngcơạ.Kínhmờibácđi…

PhạmXuânNguyênđưataychốngcằm,ybứcảnhtrìnhdiễnnàođótrênmạngtôivẫnthấy.Yđangnghĩgìnhỉ?Quyềnlựccủamộtđạibiểuquốchộià?

-Này,gãđầubạc,nếuônglãovẫntin,đểchoôngcầmmớđơnthưkhiếutốấy?

Yngáprútvítìmtiền:

-ThìtôichuyểnchoôngQuốchoặcbấtcứnơinàothấycầnthiết…

VănCôngHùngỡmờ:

-CònmàynếucóđịavịnhưôngQuốcthìcódámnóinhưôngấykhông?

Chămchúrỉa,mócgângàmắcchiếcrăngtậncùnghàmtrênmãikhôngxong,Ycáukỉnhnhổnướcbọtđánhphì:

-Ơ,chúngmày,thếthìtừtrướcđếnnaychúngmàykhôngnghetaonóigìà?

Yngồibấtđộngtrênchiếcghếnhựagiacôngsứtsẹo.Ẩmướtmộtbìnhminhtrungdu.Vàtrướcngãbađường…

Năm2008-2009

QuangDũng-Bàithơ"ĐêmBạchHạc"và"Thiếuphụáoxanh"Chiều,mùathunăm1967.NgãbasôngBạchHạc,ViệtTrì.Chântrờirựcmàumáupha.Nhịpcầusắtcongvànhlượcsậpnghiêngxuốnggiữadòng.Trênnóclô-cốtPháphọngsúngphòngkhôngtháoláodõitrời.Mộtvùnghoangmênhmông,nhưngsôisụcầmào.

Mũláphếtsơnxanh,áovảibôngnhuộmnâuloangtừngvệtthuốcnhuộmlẫnngấnmồhôi,quầnka-kimàuximăng,gấulơ-vêmònbạchaimôngvàđầugối,dépcao-suđenbóng,vạmvỡnhưngngườiđànôngxấpxỉtuổinămmươiấytoátlênvẻmềmmạinàođó.Mũicao,riarậm,tócrễtre,sợinàocònđenthìđenmướt,sợinàobạcthìcũngbạchếtmình.Đôimắtmởtongơngácquansátbênđầucầuphaohànggiờđồnghồ.

Chiếctúivảibạtquàngchéongười,mấtmộtbênkhóađồng…thithoảnglạiđượcngườiđànônglénmở,rútcuốnsổbìanâucắmcúighichépkínđáo,miệnglẩmnhẩm,đầugậtgậtmơmàng…Mỗibướcđi,ôngtanhìnquanh,cốthunhỏngườicàngbécàngtốt.Dườngnhưôngđangrấtkhổtâmvìsựtolớnkềnhcàngcủamình.Dườngnhưđangmuốnxinlỗimộtaiđó.

Cầuphaongắtrời,mấychiếcxàlanphủvảibạtlừđừquakhehẹphéra.Haiđầubếnlốcnhốcxetảiumtùmnghitrangđỗrờirạccáchnhaucảmấychụcmét.Côngnhângiaothông,cônganchạylênchạyxuốngtấtbậttrongkhóidiezen,hòhétkhảngiọng.Láixeghếchchânlêncửakínhhútthuốctrầmtư.Bộđộingồitrênmâmpháobấtđộngnhưhìnhnhân.

Ngườiđànôngđịnhhỏimộtaiđó,nhưngchẳngaisẵncóthờigianchoông.Bấtchợtthấymấyngườilínhpháotrựcchiếntrênnóclôcốt,khôngthểcưỡnglạihammuốn,háohứcnhưngkínđáo,ôngnấpsauchiếcca-nôhangỉcắmđầuvàolườnđấtbờsông.Lạilậttúivải.Vẽvẽ,tẩyxóagìđótrongcuốnsổ.Ôngvẽbảnđồbốphòngtrậnđịaquânta.Vẹocổ,đưangóncáilêntrướcmặt,địnhlượngcựly.Nhứnhứ,phẩyphẩychiếcbútvềphíabộđội.Khuônmặtôngthoắtđầmmồhôi.Tấtcảnhữnghànhđộngbíhiểm,vẻkhuấttấtấyđềuđượcconmắtcảnhgiáccủaaiđóghinhớkhôngsótmộtmảy.

Trờixámsẫm.Bỗngđâuxuấthiệnngườithiếuphụáoxanh.Thonthả,tócdàichấmkheo.Nơiốngquầnlụavừavéntới,lộrabắpchântrắngngần.ThiếuphụquẩyđôithùnggỗtừtrongngáchhầmnàođóxuốngmébờcửasôngLô,giápchâncầu.Hươngbồkết,tinhdầubưởi,hươngnhulađàthoảngvờn.Mộtgóckhônggiandịumềmgiữangổnngangnhàtốcmái,cây

vườnxơxác.

Ngườiđànôngtolớnngánngẩm,lắcđầu,nhìnhếtchiếcxàlannàynốixàlankiaiitrườnquakhoảngsônghẹp.Mắtôngbỗngngờilênkhithấybóngthiếuphụ.Tạmquênnhữngquânxanằmchờ,quênđichiếccầuphao,ôngtalóngngónglầnxuốngbờsôngtrờnnhầyphùsa,taygiữtúi,tayvénquầnlomkhom.Edèlầnđếnbậcđánơithiếuphụđangthaurửađôithùnggỗ,ônglấychiếckhănbôngtrắnglóađếnnghingờtrongtúikhỏaxuốngdòngsôngsóngdềnh.Thiếuphụliếcnhanhvềngườiđànôngnhiunhíunhìnsôngnước.

-Thưachị...thưađồngchíchotôihỏithăm…Mấygiờthìcầuphaomớiđóng…hoặclàquanhđâycónhàtrọnàokhông?

-Aiđãnhậnlàđồngchímàônggọithế,khônggượngsao…Ôngởđâumọcravậy?Liệumàgiữcáimồm,khôngkhéongườitagôcổôngtắplự,chẳngđùađượcđâu…

-Dạthìtôicứmạnhdạnđềđạtýkiến…nếuđồngchíchophép…

-Lạiđồngchírồi!

-Vâng…đồngchí…ơ...ơ...Vâng...thôi...khôngcầnđồngchínữa…

Ngườiđànôngbốirốilàmrơichiếckhănramặtsóng.Chiếckhăntrắngnhưcuộnconsứalúcnhôlênlúclạngmìnhraxasâu.Tiếngchẹpmiệngtiếcngẩn.Chỉcóthểnhụtướtquầnáomớilấylạiđượcchiếckhăn.

Thiếuphụvungchiếcđòngánhmấuliềnkhoắngvộixuốngmặtnước,rướnmìnhchuyểndịch.Toạch.Chiếckhănmặtđượcthảngaytrướcmũichânngườiđànôngtrênbậcđá.

-Trôngthìkhôngcóvẻgìlàvụngvề,thếmàlạihậuđậucứnhưlàgiánđiệpvừanhảydù…MớilêntừdướiHàNộià?Chưarơimấtsổgạochứ?

Cầmchiếckhăn,ngườiđànôngvuisướng,đùatếu:

-Chẳngnhẽtrôngtôigiốnggiánđiệp.Tôinóitôilàmgìchắccôkhôngtinđâu.

Thiếuphụmócđôithùnggỗvàođòngánh,cúimặtđểmáitócchảychấmmặtnước.Nướcòađầyđôithùng.Nhúnngườilấyđà,chịoằnvainânggánhđịnhbước.

-Thìôngcứnói,liệucóđángđểnhândântin…Ôngnhìnlạiôngxemnàokhácgìkẻvôcôngrỗinghề.Ngólòngbàntaytrắngnhợtdamỏngnhưgiấythìchỉgiỏicạogiấy.

Kiêuhãnhngẩngcaođầu,ngườiđànônghắnggiọngđịnhgiớithiệuvềmìnhthìcóhaithanhniênmặcquầnáocôngnhân,mũvảisùmsụptậnmắt,đứngtrênbờkècạnhchiếcxàlanhangỉvẫyvẫytayrahiệuhọcầngặp.Thiếuphụngoáilại,áingạinóikhẽ:

-Ôngcóthẻcăncướchaygiấytờtùythânthìsắpsẵnđi.Quênởnhàlàlôithôilắm…

Ngườiđànônglúngtúng,vỗvỗkhắplượttúiquầntúiáovàcảchiếctúiđeohôngnhưcủngcốtưthếvàniềmtinchomìnhsẵnsàngđươngđầuvớimọitìnhhuống.Ôngbỗngbuộtra:

-Tôilàmvănnghệấymà.Cóđộchạibaogiờđâu.

Thiếuphụvénmai,nhếchmép,cườivuitinhquái:

-Thậtthếà?Nhưngcávẫnănthịtcáđấythôi.Cámàthànhtinhchuyểnkiếplàmthuyềnchàithìhọhànghanghốcnhàcávẫnchovàorọ.Tôithíchnghệtươiđểnấucálăng,cáchiênngãbaHạc.

Ngườiđànônggiậtmình,mởtomắt.

Thiếuphụđặtgánhnướcđầukèlaumồhôivàquấnlạimáitócchogọngàng.Chịáingại.Haithanhniêncháynắng,chừnghơnhaimươituổi,nhưngrắnrỏitựtinvàosứcmạnhtuyệtđốinàođó.Ánhmắtsắclẻm,họnhẫnnạiđứngchờtrênbờsông,dõinhìnconngườiđậtđưỡngtừdướimépnướclên.

Ngườiđànông,chậmchuộileobướcmộtngượcsườndốcbờsông.Cáchmươimét,lậptứchaithanhniênđãkèmbên,mộttronghaingườiđanhgiọng:

-Mờiôngtheochúngtôivềtrụsởđểlàmsángtỏmộtvàivấnđề…

-Ơơ…tôiđâulàmgìsai!TôitừHàNộilên…tôiđichơi…tôiđithămbạnlàôngnhàvănSaoMaihiệnđanglàmviệcởtỉnhta.Tôiđangđợighépcầuphao…

-Nướcsôilửabỏngmàchơibờithămnhàvănnhàveokiaà?NhàvănSaoMai!Nhàvănmànhưtênliềnbàcongái.Cóđithămnhàvănsaohômthìcũngphảivềtrụsởxétgiấy…

Thiếuphụáoxanhthởdài,cúixuốngvớiđôithùngnướccònđangsóngsánh.

Trụsởlàcáichòighépvángỗbìa,chelágồinépsaukhómtregầnxưởngcưa.Mùigỗtươi,mùigỗngâmnướclâungàylẫnmùilưỡicưathépnungnóngbởimasátnhưcònvươngvấtđâuđó.Cauốngnướctrángmen.Bàn,giườngngủghéptạmvánthùngđạn,kêgạch.Súngtrường.Băng

đỏ.Cờđuôinheođỏ.Điệnthoại.Xà-cộtdabòbóngloángtreotrênváchhaibacái.Sổtrựcbìađỏquănmép.Lọmực.BútmáyTrườngSơn.Nồicơmmópmép,chuộtvầyđámcháyvụnlỏngchỏng.

Ngườiđànôngvừachạmmôngxuốngchiếcghếthìcánhcửađãkhépchặtsaulưng.Mộtcáirùngmìnhkhônglọtquahaicặpmắtcảnhgiác.Ngọnđèndầuma-dútđượcthắplên.Chiếctúivảibạtgầnnhưbịgiậtrakhỏivaichủnhân.Thanhniêntrẻ,cónốtruồiméptráingồiđốidiện,bắtôngtựmởchiếctúivảibạt.Ngườilớntuổihơnđứngsaukhoanhtaytrongbóngtốiquansát.

Chiếctúibịdốcngược.Lạcrangvụn.Thuốclá.Mẩubútchìmàu.Sápvẽ.Tiềnxu.Quầnđùikẻrộnglùngbùngnhưváy,áomay-ôrungrúc.Hộpdaocạorâuvớimảnhxà-phòngthơmtíxíunhưngóntayútbọcgiấybạc.Sổghichép.Báocũ.Vídanâusờnmònhếtvéc-nirặttiềnhaihào,nămhào.ThẻhộiviênHộiNhàvănViệtNam.

-Trênngườicòngiấuthứgìnữathìtựgiácbỏra.Khôngthìphảichịutráchnhiệmcaonhấtđấy…

-Thìtôiđangchịutráchnhiệmđây!

Ngườiđànôngbỗnggắtlên.Thanhniênnốtruồimépchaumàykinhngạc,khẽhứmộttiếngnhưđengầm.NgườiđứngkhoanhtayđangbịchiếcthẻhộiviênNhàvănthuhút.

-Hếtsạchmọithứchưa?

-Đã!

Ngườiđànônggậtđầu,dùcốkìmnhưngvẫnlộrasựgiễucợtbỗnglàmđộngtácbậtcúcáo:

-Haylàtôicởiquầnáoranữa…

-Chưađếncôngđoạnđó!Chờđấyđã!

Nhìnđốngđồngảngổntrênmặtbànthùngvỏđạn,ngườithanhniênthọctaynắnbópquần,áomay-ôrồigiũtungtừngthứlêntrướcmặtsămsoi.Mởchiếcvíchẳngthấymấytiền,chẳngcăncước,chỉmấytờlịchcũ,khoanhmựcđỏ,bútchìtrênnhữngconsốnàođóđầynhữngnghingờ.Ảnhngườitrongthẻhộiviênkhôngcórâu,khácvớikẻđangbịnghivấn.

Thanhniên-nốt-ruồi-mépxoayngangxoaydọcchiếcthẻhộiviênNhàvăn,nhưmuốnbócđôi,xémảnhnhỏtruytìmdấuvếtnàođó,rồigiơlênchémchém.

-Thờibuổinàychỉcónhữngkẻduthủduthựcmớikhôngcóthẻcăncước.Mảnhgiấynàychỉchứngminhchoôngcósinhhoạttronghộiđoànnghềnghiệpthôi.Khôngcógiátrịchứngminhpháplýnhânthân…CóthựcđúngônglàQuangDũng,nhàthơ?

Ngườiđànôngnhẫnnạigậtđầu.Thanhniên-nốt-ruồi-mépcăngmấytờlịchcũcóđánhdấumựcđỏtrênbàn,hấthàm.

-Tạisaonhữngtờlịchnàylạicónhữngmãsốkỳquặckhóhiểu?Phảichăngđâylàmãsốliênlạcvớiaiđó…

-Aimàchẳngcónhữngngàyđángghinhớ.Mànhớtrongtimnãothôichưađủ.Nỗinhớđôikhicầnphảiviếtra,vẽra,cấtcaogiọnglênnữakia.Đểnhớ,đôikhiconngườitaphảiníulấymộthiệnvậtnàođó.Tỷnhưlàmấytờlịchanhđangcầm.Cóthểgọinólàmãsốliênlạccũngkhôngsao…

Thanhniên-nốt-ruồi-mépbấtngờđưataytúmriamépngườiđànônggiậtmạnh.Thótmình,nướcmắttràoứa,xoaxuýtngườiđànôngsửngsốt,lặngnghẹn.

-Urâuthật,khôngphảigiả.Tạisaoảnhthẻlạikhôngcórâu?Bảnđồlúcanhvẽtrậnđịabốphòngđâu?

-Mấynămtrướctôikhôngđểrâu,bâygiờtôiđểrâuvìdaocạophânphối.Thếcácanhvẫnnghĩtôilàgiánđiệpà?TôilànhàthơQuangDũng.Cáimàanhcholàbảnđồthìvẫnởtrongsổtayđấythôi.Tôiphácthảomấynétkýhọa…

Ngườiđangđứngkhoanhtaybỗngtiếnravùngsángcầmlêncuốnsổghichépvàtấmthẻnhàvănxemtỉmỉ:

-Ôngcóthuộcbàithơnàocủamìnhkhông?

Ngườiđànôngngạcnhiên,nhưnghấptấpđỡlời.

-Chắcđồngchímuốntôiđọcbài“Tâytiến”hay“MắtngườiSơnTây”…

Nốt-ruồi-mépgạtđi.

-Tôichưanghecóbàithơấybaogiờ.Tốtnhấtlàđọcbài“Từấy”,hay“Tađitới”mớiđíchthựclàthơ.

Nhưngngườithanhniênkiahầunhưkhôngnghethấyýkiếnđó.

-QuangDũngquêởđâu?

Gươngmặtôngbỗngđượmánhsáng,khoanhtayngướclênmâytrắngngãbaHạc,xoayngangngườichỉsangbênkiasông,phíanúiBaVìnhẩmđọc:CáchbiệtbaongàyquêBấtBạt/TrờixanhkhôngthấybóngBaVì…

Ngườithanhniênbỗngtrầmmặt,nghiêngtainghe.Mộtnụcườimơhồ,xalắcnhưchìmvàosươngkhói,anhlắclưngườitiếpgiọngkhekhẽ:TâyTiếnđoànbinhkhôngmọctóc/Quânxanhmàuládữoaihùm/Mắttrừnggửimộngquabiêngiới/ĐêmmơHàNộidángkiềuthơm…

Thấyngườiđànôngngâyngônhìnmình,anhthanhniênchuyểngiọngđọctiếp:Tagửinỗinhớthương/Emmanggiùmtanhé/Bóngngàymaiquêhương.../BaogiờtrởlạiđồngBươngCấn/VềngóngSàiSơnngắmlúavàng/SôngĐáychậmnguồnquaPhủQuốc…

Gòmádãidầuchợtloangnướcmắt,bàntayđưalênquệtchấmướt,nhàthơQuangDũngbấtngờômchoànglấyngườithanhniênvừađọcthơmìnhvỗvỗvai:

-Xincảmơn…cảmơnlắmlắm…

Khinhậnlạitúiđồbướclữngđữngtrênconđường,QuangDũngvẫnkhôngtinmìnhđãđượctharadễdàngđếnthế.Nhưngbiếtđiđâubâygiờ?Cầuphaovẫncắt.

NgườithanhniêntrướckhithảchoQuangDũngđi,nói:

-TôitinônglàQuangDũngthật.Thờibuổinàychỉcócácnhàthơmớiquêncăncước.Mớiđểrâumàkhônghềlokhingườitađốichiếuảnhvớingườithật.HơnnữatôikhilàhọcsinhgiỏivăntoànmiềnBắc,đãđượcđọcvềQuangDũngvànhữngbàithơkhôngđượcphổbiếntuyêntruyềnhiệnnay…

-Cácthầygiáocủaanhnóithếnàovềtôi?

Ngườithanhniênthởdài.

-Ngườitanóirằng,đứngtrênquanđiểmquanhệcánhânvớiQuangDũngthìhoàntoànđángtin,nhưngđứngtrênquanniệmtậpthểmàquanhệvớiQuangDũngthìkhôngthểchấpnhận.Áobàothaychiếuanhvềđất…Làmsaocóthểnóivềsựhysinhcủađoànquâncôngnôngnhuốmmàuvịphongkiếncổxưanhưvậyđược.Nóphảilàcáigìđómớimẻvàgânguốcsắtthépthìmớitươngxứng.

Ngườiđànôngbỗngdưngsovaithunhỏngườilại.

Anhtađangđịnhnóigìnữathìchiếcđiệnthoạitonhưchiếchòmđựngdụngcụcắttóctronggóclềurélênnhưmèobịbópcổ.Nhaovàoômốngnói,anhthanhniênphẩytayxuaxuaQuangDũngracửalều.

-Thếbâygiờ...tôi...tôi...

Khôngdâncư.Khôngmộtnhàtrọ.Khôngquánhàng.Bếnsôngtuatủahọngsúngphòngkhông.Bộđội.Côngan.Dânquân,tựvệcũnglàcôngnhânđứngmáy.

QuangDũngloanhquanhhồilâukhúcđườngtrángnhựakhấpkhểnhtừhồithuộcPhápchạyvensông.Haibênméđường,tre,chuốixùmxòatrùmlênnhữngmáigồiđẫmbụi,ụpsụp.Lelóiánhđèndầuphòngkhông.Phíadướitrạmgác,phíatrêncũngtrạmgác.Cómộtlốimònxuốngphíabờsông.Nhữngcâygỗtrònquấndâycáp,tohaibavòngtayômxếpchồnglên,nốiđuôinhautậnmépnước.Bỗngđâulắcthắcmưa.Nhữnghạtmưathưathưa,lạnhchói,xuyênthủngcảmgiácqualầnáovải.Nhàthơrùngmình.

Chẳngbiếtlàmgì,QuangDũngghéchânngồixuốngnghỉtrênnhữngthâncâygỗ,thầmnghĩcóthểđêmnay,nhữngcâygỗtrònsẽlàgiườngcủamình.Duỗidàitrênthâncâylấmbùncátvươnvai,nghexươngkhớplắcrắc,lòngdạtrốngtênhnhàthơvỗbộpbụngvàcườihéo.

-Saoônglạicóthểngảngớntrênđốnggỗbốcmùivỏthốimàcười.Chưađiênđấychứ!Ôngkhiếntôihếtcảhơi…

Tiếngphụnữnghequen.Trongbóngsángnhờnhờsaochiếuhắt,màuáocủathiếuphụbỗnghútbaonhiêulàánhsáng.Tráitimnhàthơchênhnhịp.Thìralàngườithiếuphụáoxanhgánhnướcsôngbanchiều...

-ChúTiếnởđộianninhtrậttựbảotôiđixemôngănngủthếnào.Giúpđượcgìthìgiúp…Thếmàtôicứlohãoôngbịgiamítnhấttớisángmaimớiđượcthảkiađấy…Đitheotôi!

-Đitheochị.Nhưngđiđâu?Làmsaomàtôiphảiđitheochị?

-Vềnhàtôichứvềđâunữa.Ôngtưởngvềchiêuđãisởchắc…

NgôinhànépbêncửasôngLô.Tiếngsóngnướcvọngqualáchuốilậtphật,bờtrechuyểnmình.Trongánhđènphòngkhông,nhàthơvẫnnhậnramảnhsânđennhữngrêu,liềnvạtrauđay,raungót.Hiênnhà,từngbósợitơbẹchuốihongtrênsàophơi,rốibời.Nhữngbócâytrúccầncâuđãđượcsấykhôđangchờđánhbóng.

QuangDũngngồinínthíttrongánhnến.Bàngỗgụkhậpkhiễng.Ghếbốncáithìbốnkiểu,quâyquanhchiếcbàntrònmặtđáTàu.Bêntrêncâuđốithiếpvàng,câuđầu,kẻ,bẩychạmtrổrồngphượnglàmáigồithưamỏngthayngóiâmdương.Tườnggạchbìaxâyvữamậtámkhóina-pan.Thìrađâylàdấutíchcủangôinhàcũđãtừngtiêuthổtrongkhángchiến.Haiphòngbênđãbịxéncụt.Chiếcgiườngbên,mànbuôngtrắngtoát.Câyđànmăng-đô-lintrócvéc-nicódâyđeotếttừsợidùngoắctrêncộtgỗmíttoácdấumảnhđạn.

Cơmtrộnngôxay.Chuốixanhxắtkhúc.Cáchiênmiếngtokhotương.ChaibiaTrúcBạchđơnđộc.Rauthơm,ớtxanh.Rồithìcà-phêphin.ThuốcláThủĐônguyêngói.

ChịlàmviệcởxínghiệpSongmâytrexuấtkhẩutrongthịtrấn.Xínghiệptạmthờingưngsảnxuất,côngnhânluivềquêhoặcchuyểnnghềsangphụcvụquốcphòng.ChịquaylạiBạchHạcđểgiảiquyếtvàithủtụcliênquanđếngiấytờ.Ngôinhànàylàngôinhàcủabàcôchịđãdicư.NgườiđànbàcứnínlặngkhiQuangDũngýtứhỏivềchồngcon.

-SaocáinhàanhtênTiếnlạibảochịđitìmtôi?

ChịngừngtayđiềukhiểnlưỡidaocaulượnquanhtráihồngHạckhônghạtdũibỏlớpvỏxanhngànhưcậttrebánhtẻ.

-Tiếnnàobảo,tựemđitìmôngđấychứ…Emvẫncóýchờôngởbênngoài.Khônghiểusaoemlạilàmnhưvậy.Chắcôngkhôngthểtinđược.Đâylàlầnđầutiênemchủđộngmờimộtngườiđànôngvàonhà…Đànbàmànhưemthậtchẳngragì.Ôngcứviệckhinhbỉcoithườngemcũngđược.Đằngnàomàchẳngthếnàyrồi.Ngayngàymai,khiôngrờiđâysangbờbênthìemcũngsẽtừbỏnơinày.Chưabiếtbaogiờcóthểhẹnngàytrởlại.Ôngcũnglàmộtngườibuồnđúngkhông…Nhữngngườibiếtbuồnmớilàngườitốt.Ôngđãđinhiều,khổđaunhiều.Hìnhnhưôngchẳngcầnnhữngthứmìnhđangcó.Đólàtàinăng.XứĐoàicácôngđãsảnsinhrachođấtnướcbaonhiêulàlãngtử,trướccóTảnĐà,naythìcóông-QuangDũng…Và,emnghĩxứấycòntặngchođấtnướcnhiềunhiềunhàthơnữa.EmđãđọcthơôngvàđãgặpôngmộtđôilầnHàNội...

-Emlàai?Emlạlùng.Rất…rấtlạlùng.

-Emlànhândân.Tạisaocácnhàthơlạilạlùngvềnhândâncủamình?

-Nhưngcóphảilúcnàonhândâncũngcầnđếncácnhàthơđâu.Nhândânđôikhicònlấyroitrecàyruộngquấtxuốnglưngcácnhàthơđangcònglưngngồiviết…

-Khôngphảinhàthơnàolúccònglưngcũnglàđanglàmthơ.

NhậnmiếnghồngHạcngàngàmàuphấnhồng,ánhlênnhữngtinhthểđườngtừtaythiếuphụ,nhàthơgiậtmìnhnhìnmâmcơm.Mộtmìnhngồiăn,mớiđầucònnhẩnnhaýtứnhưngrồicáiđóiđãlôituộtnhàthơvàosựchiphốibảnnăng.Xoongnồi,niêuđất,bátđĩabóngngờilênchấtliệucủanhôm,gốm,sứ.Cảcọngrauthơmgiàcũngđượcnhaikỹđếnmứcbãnhảralàmộtnhúmxen-lu-lôtơixốpnhưbãbôngtiêm.Dườngnhưmâmkia,bátkiavẫnđangchờvàobữacònđươngtrênbếp.

-Quảlàhômnaytôiđãrấtđói.Và,côbiếtkhông,tôilàngườiănkhỏe.Cơmmậudịchtôicóthểănbốnsuấtliền.

-Namthựcnhưhổmà…Thìtừsáng,ôngđãcóhạtgìvàobụngđâu.Saomàemlạikhôngbiết…

-BâygiờđâuđâungườitacũngđềphòngViệtgian,giánđiệp.Côkhôngngạitôilàmliênlụy.Thậtlà…

Ônglúngtúnggiơhaibàntayrunrẩyhếtđưalênlạiđặtxuốngtrongkhoảngkhôngtrướcmặt.Thiếuphụáoxanhấntiếpvàotayôngmộttráihồngbổngậm,chiatư.Nhàthơlạihồnnhiênđưalênmiệngnhairauráu,ngonlành.Cóvẻcàngxúcđộngthìăncàngngonmiệng.

-Côhẳnlàquêởđây?BạchHạcnày…

Mưahìnhnhưmauhơntrênmáilá.Mặtnướcngãbasônghìnhnhưsóngthêmdềnh.

-Cóthểcoilànhưvậymàcũngcóthểkhôngcoinhưvậy…Emvừagiốngôngmàlạivừakhônggiống…Chỉbiếthồncốt,máuthịtemđãbịmảnhđấtmomsôngBạchHạcnàychiếmgiữ.Phốxưatrênbến,dướithuyền,nàocáAnhVũ,nàohồngHạcxanhvỏ,ruộthồngphấntangiòn.Mùanàocũnghaidòngtrongđụcquằnquạitrướckhitanlẫnvàonhau.Ngàyxaxưacủaemđãrấtđẹp.

Bãcà-phêđãđổlầnthứhai.BaothuốcláThủĐôvỏgiấyphồngcăngnhưngđãrỗnglòng.

-Ôngkhôngbuồnngủ…?Trôngôngnhưconchóhoangvậy.Ônglàmvănnghệthìsốngphảiđauđớnlắm.Chẳngaingườitamuốntinmộtngườilúcnàocũngvướngbậnchữnghĩathơphúnhạcnhẽo.Thờinàocũngvậy,ngườinghệsĩnhưbônghoacàiveáovestonngàyhội.Trướchội,đanghộithìđượcnângniuhếtmình.Nhưngkhivềđếnnhàtrướckhicởiđạiphục,baogiờngườitacũngdứtbỏngaybônghoa.Hoagiảthìcấttrongngănbàn.Hoathậtthìvứtvàosọtgiấylộn.

Thiếuphụýnhịnheomắt:

-Ônglàloạihoanào?

Nhàthơsữngsờ,dứtdứtbộriamépchờmmôi.Cườiméo.

-Tôihả?Vânglúcthìlàhoagiả,lúcthìhoathật...

-Tướngcủaônglàtướngvõmàlạitòngvăn.Khổlàđúngrồi.Cáigìcủaôngcũngchỉlàđểchơichơi.Miễnlàôngthíchchơi.Danhtiếngvớiôngnhiềukhikhôngquantrọngbằngbữaănngon…Ôngchẳngthuộcvềphenàocả.Ôngvềpheông.Maylàngườitacònchưabỏtùôngvìcáitộihamchơi.

Bópvụnđiếuthuốchútdở,nhàthơnhìncâyđàn.

-Côcũngchơinhạc?

-Vâng.Phảilànhữngngườiyêumếnmộtloạihìnhnghệthuậtnàođóthìmớicóthểrướcôngvàonhànhưthếnàychứ.

Thiếuphụlặnglẽđứngdậyvớicâymăng-đô-lin.

-Thậtmaylàcódịpđểhát.Emquyước,từlúcnàyđếnsángkhôngnóichuyệngìnữa.Khônghỏivềnhau.ChỉcóđêmBạchHạcđểnhớlàđủrồi…

Rạngngày,còinhàmáyđiệntrongthànhphốuubáocamới,QuangDũnglơngơthứcgiấc.Nhàthơthấymìnhnằmtrênchiếcgiườnglạ,nồngngáimùiđànbàđơnthânthanhkhiếtvàmùicơthểmìnhchưakịpthấmngấmnơichiếuchăn.Màutrắnglámànlayđộng,bủavây.Khóimùncưanhómlòcaykhétlẫnmùibộtmìtrộnđườngđangrántrênchảogang.Xíchneoxà-lankhuaxủngxoẻngbuôngngangthânboong.Sóngdềnhnơingãba.CónhữngcâuthơđâuđómàmộtphiênbảnQuangDũngđangđọcbênsông.Ngaytrướcmắtông.

Hìnhnhưsuốtđêmngườiđànbàđãhát.TìnhthucủaĐặngThếPhong.TìnhkhúcVănCao,ĐoànChuẩn.Nhữngkhúcnhôitaonhã,nhưngquạnhbuồn.QuangDũngnhìnquanh,rồihơicúitrướcthiếuphụ:

-Sẽrấtphiềnnếuaiđóngheđượcnhữngbàicađangbịquykếtlàủymị,làmsuygiảmsứcchiếnđấu.Côhátkhẽchotôinhờ.

-Thếmàtôingỡôngkhôngbiếtsợ.Nếuôngsợthìtôikhônghátnữa...

Nhàthơđỏmặtchốngchế.

-Thìtôisợlàsợchocôvìtôimàbịliênlụy.Vậycôcứhátthậttolên…

-Tôikhônghátquátođểôngsợ.Hátđủnghelàđược…Đêmnhưđêmnaythìaicònngheainữa.Ngãbasôngđãlàngãbasôngchết…

Và,nhàthơđãhátbàihátcủamình:“BaVìmơcao”.Ngườiđànbàđãngẩnngơbaonhiêukhingườiđànôngtolớn,thôthôbỗngtrởnênmềmmạidịudàngvớimáitóchoarâmrủxòatrướctránkhicấtlờicavềquêhương.Giọngngườiđànôngtrầm,rè,buồnnản,rãmỏinhưlờikinhcầunhưngkhôngchịuđứtrờigiữanốtnhạc…

Mườilămnămsau,trênvỉahèHàNội,QuangDũngvàSaoMai.Quánchèchéntrướcsốnhà51TrầnHưngĐạo.Tôitìnhnguyệnđiếuđómchotiềnnhân,đãlõmbõmnghevềxuấtxứbàithơtrênvỏbaothuốcláThủĐô.

ĐỡcáibalôcủaSaoMaicăngphồngnhữngchèmóccâu,mậtong,cơmnếpthịtgàgóitrongmocau,ngườiđànôngcaolớn,phaibạc,quầnga-ba-đinráchgấu,lấmchấmvếtcà-phê,dầumỡ,sờngốivàáocộctaykẻTiệp,nhănnheogócvạt,cuốngquýthồnnhiênnhưđangdiễntrò.Nhữngngónchânmóngdàicợp,thòiquamũidépnhựatáisinhcóxuhướngchọcxuốngnềngạchcũ,vỡnátnhưngvẫncònhìnhhài.

-QuangDũngnàyxinlàmtôitớchohaithầytròông.Miễnlàthầytròôngchichotôihaisuấtcơmtrưanay.

SaoMaicườingânngẩn.

-Sắphếthơicòndiễntròđượccơà.

Ngườiđànôngấythởdốc,khòkhè,homộthồikhụckhục.Sựtùtúngđãbủavâykẻlãngtửhếtthời.

-Gigỉgìgicáigìmàcóănlàtôivẫndiễnđược…ÔnglànhàvănnhưnglàthứnhàvănchủnhiệmHTXchuyênlãnhđạobằngsứcmạnhmiếngănmàlại…

Ngồithụpxuốngghế,QuangDũngchămchắmvàoSaoMai.Hổnhển.

-ViệtTrìcủamoadạonàythếnào?

-ToathìmộtsợilôngViệtTrìcũngkhôngcó.SaogọilàViệtTrìcủatoađược.Chắcnóvẫnvậy.

-CònngãbasôngBạchHạc?

-Vẫnthế…cáicầuvẫncònđấychưaaibánđimất.CảsôngLôlẫnsôngĐànướcvẫnchảy.CáAnhVũvẫncònngoenguẩydướisông…

QuangDũngtrầmtrầmnhìnlênngọncâylongnãocổlão.Haicánhtaynặngnhọcđưalêncaonhưđôicánhmuốnvẫyvẫylênmàbấtlực.ÔngcóbaogiờnhớvềngườiBạchHạc?Tôihỏithầmông.Haimươinămrồiliệucònđủsứcnhớ?Tôinghĩrằngtrongôngchỉcònlàhìnhdung…

Nhàthơmộttaycầmmiếngthịtgà,mộttaynắmxôinương,bỗngnhưlênđồng,đọcthơbênvỉahèchoSaoMainghe.Và,dĩnhiênlàtôiđượchưởngkébàithơ“ĐêmBạchHạc”màôngđãviếtvộitrênvỏbaothuốcláThủĐôđêmnào.TôinhữngmuốnđượcchépbàithơcủaQuangDũng,nhưngkhôngđủtựtinđểtỏbày.Hơnnữa,tôitựanủingay,rằngthìnhàthơhẳnsẽcôngbốbàithơvàomộtngàyđẹp.Nhưngtôiđâuhay,ngườinhưQuangDũnglàmthơthìchỉđểlàmthơ.Ôngkhôngquásaysưaviệclưudanhnhữngđứacontinhthầncủamìnhchomaihậu.Tôichờcũnglâulâurồilãnglấptrínhớvềbàithơvàođâuđó.

Thêmnămnămsaunữa.TronghaimươinămthángnàotôicũngquaBạchHạc.ÂmđiệubàithơĐêmBạchHạcdườngnhưkhôngđủdưbavọngđếntôi.Rồitìnhcờ,tôigặplạiĐêmBạchHạctrongbàiviếtcủaVănGiá.Sựthểchẳngliênquannhiềuđếntôi,nhưngsaocảmgiácnhưlàtôiđãtìmlạiđượcngườithânlưulạc.Nhữngmuốnbiếtthêmvềthiếuphụáoxanh,VănGiáchỉchohaylàđãchépđượctrongsổtaycủanhàthơChâuHồngThủy.VàChâuHồngThủycũngchéplạitrongcuốnsổtaynàođó…MịtmờvàsươngkhóinhưlàmặtnướcngãbasôngBạchHạcmùathuQuangDũngmấymươinămtrướcchiatayngườiáoxanh.

Nàorõthựchư.SaoMaithìđanglúcnhớlúcquên.QuangDũngđãlàmộtchiếclinhhồnnhỏ/đivềchânnúixanh.Vậy,nhữnggìtôichứngởgóchẹpcủamìnhtrênhèđườngHàNội,cùngnhữngmẩurờivềQuangDũngquaSaoMaithìvẫnphảiviếtrachovợinỗivẩnvơ,loángthoángnhưngsaotrìnặng.Biếtđâusẽaiđócóthểthêm,cóthểbớthoặclầnramộtphiênbảnkhácvềthiếuphụáoxanh.

ViệtTrì10/10/2007

ĐÊMBẠCHHẠC

QuangDũng

Cónhữngchiếcgiườnglạ

Nhìnramảnhsânnào

Nửađêmchợtthứcgiấc

Thấytanằmởđâu

Nhưchimtrờimỏicánh

Lạcvàorừngkhôngquen

Khôngchọncànhngủđỗ

Nàomonggìấmêm.

ĐêmnayđêmBạchHạc

Talạcvàonhàai

NghesôngLôcuộnnước

Dềnhlênsuốtđêmdài.

Sớmmairồitiễnbiệt

Tócđẹpnhườngbângkhuâng

Mộtđêmdàiđểnhớ

Nhữngngườixavôcùng.

MáinhàđêmBạchHạc

Cónhớngườiđikhông.

ViệtBắc1967

SaoMai-Sốngvàviếtnhưngàymaikhôngthể...Nhiềulúckhôngthểlàmgì,tôithườnghướngđếnnơiđểsáchcủanhữngngườiquenthân.Mộtlầnkialậttrangvuvơbêngiásách,mấycâuchữvôtìnhinngaytrongtrí:“...Chỉxinkểtiếpcácsựđờikhác.Tấtnhiênlàsựđờicủatôicũngnhưcácbạnđọcthôi,nóphảirộngdàihơnhẳnkíchthướcchiếcláđahoặctotáthơntầmvócchiếcláđề...”

Vâng.Nhữnglờithúnhậntưởngngônghênhưnglạilàsựbỡncợt,ngánngẩmhàmchứacảsựlịchlãmthấutỏcõingườiấy,chínhlàcủaSaoMai.Tôichợtbuôngsách.Và,thấymộtSaoMaitrướcmặt.

SaoMainhổmnửangườitrênchiếcghếmâytrũngmặt,quầndảirútbuộtnúttaithỏlủnglẳng,kínhtrễnửasốngmũi,tócbềnhbồngxõanghiêngvai,taybútbigiacông,taycầmmảnhbảnthảonhômnhoamtrênbảngiấyđãinrô-nê-ô,thinhaucàocàokhôngkhívềphíalòng.

-Màyvàongayđây!Nghexemcáimẩunày...

Tôichưakịphạngườingồi,thìđãthấytrênmặtbànloangngấncặnnướcchè,bãthuốclào,tànđómvỏdiêm,trànựmộtchénvạilềnhphềnhnhữngtráidâudại,mảnhlongnhãn,xácongrừng,thânnhộngtằmtrongthứnướcnâunâuđỏ,màSaoMaigọilàtửuthậpcẩmbổđại...

ĐólàmónrượuđặcchếtừdượcliệutựcótrongtrangtrạiSaoMaiởrừng.MónrượuthườngđượcSaoMailàmnhuậnnghechonhữngaibấtchợtlọtvàophòng,khinhàvănvừaviếtxongđượcchútgìtâmđắc.Dùđólàmộtchữ,mộtdòngbỏngỏ.

Dùngquetămgạtbỏđámdượcliệuđộngthựcvậtnổinênh,tôimớinhấpđượcngụmthậpcẩmbổđạiđủvịđắngcay,chuachátlẫnngậmngùithìSaoMaiđãxốcquầnđilạitrongphòngnhưlênđồng,liếcmắtvàomảnhbảnthảolàmvì,lấyđà.Hắnggiọngmấylầntìmnhịpgiọngđọc.

SaoMaiđọcvănmình,thơmìnhnhưmộtdiễnviênkịchháttrongcơnthănghoa.Tùytheonộidungđòihỏimàhàosảnghaybithương.

Tôichưakịpdứtliêntưởngvàthưởngthứcthìnhàvănđãkịpthờidiễnlạilầnthứhai.BâygiờthìtôimớicóthểngherõtừnglờiSaoMai:

“Cóphảitôiđitìmkhíhạonhiênmới,hơiĐôngnhiềuhơnhơiTây?Nóởvùngnào,quỹđạonào,haymãithiênhàxaxưathấy?Nóđangđợinhữngnhàvănhọcngoạicảm,vănhọcngoạicảm.

Bạncógiúptôichăng?”[1]

BốnmươibảytừtrêncóthểcoilàsloganchocảsựnghiệpvăncủaSaoMai.Ônghỏichỉđểhỏimàkhôngkỳvọngmìnhtìmđượccâutrảlời,vàcũngkhôngdámđợicóaitrảlời.

Tấtnhiên,tôichỉcảmnhậnđượcnhữngđiềuSaoMaimuốnhướngtới.Lànhàvănxuấtpháttừphốthị,dạyvăntrườngtư,tựđểmìnhcuốnvàocáctrậnchơithâuđêmtớisáng,mắcnghiệnsonghànhđilàmViệtMinh,tựcaivo,làmnôngdân,mangvợconđikhángchiến.HòabìnhmọingườitìmcáchởlạithịthànhthìSaoMaitìnhnguyệntáilàmnôngdânthêmlầnnữa.LúcngườitacầnnhàvănđikhẩnhoangmiềnTây,SaoMaitìnhnguyệnđiđầu.

Nhữngnămchínmươicủathếkỷtrước,tôimaymắnđượchaiđạigiataychơitronglàngvănnghệViệtNamchiếucốyêumếnbảoban.Họlàbạnthâncủanhau.

ĐólàhọasĩLưuCôngNhân-ngườigốcDữuLâu-ViệtTrìxaquêgầntrọnđờimớitrởvềsốngtrongngôinhàcủamẹ,nạplạinănglượngthônlàngViệtcổmàvẽ.ĐấycũnglàthờiđiểmSaoMaichấpchínhlàmPhóchủTịchHộiVHNTPhúThọ.Tôilàchứngnhânnhữngsớmmaitoanhữngbuổichiềumoacủahainghệgia.

LưuCôngNhânthìcô-nhắcPháp,phô-maiPháp,quầnáo,bútmáy,túidađeobụng,kínhcổvàđếncảcáiđinhđóngkhutranhcũngmácPháp.Điệubộkhoanthai,tủmtỉm,trầmlặngngútlêncảmộttrờisangtrọng.

SaoMaithìrượutựchế,lạcrang,chuốimật,khoailanglùibếpbàytrênbáocũ,quầnáoxốcxếch,nửaTâynửatacógìkhoácnấy,tấptểnhchuyểnhếtchỗngồinày,lạiđếnchỗngồikia,hoặcđilạiquayvònggiậtcụcnhưbịbuộcdâytrongphòng.

LưuCôngNhântrầmngâmnói:“Trongmỗinétvẽcócảvũtrụ.”

SaoMaimơmàng:“Trongmỗimộtchữcómộtlinhhồn.”

Và,dĩnhiêngiavịkhôngthểthiếutrongcâuchuyệncủahaingườiđólànhữngngườiđànbà,đãyêuhọvàđượchọyêu,nhữngngườiđànbàđangyêuhọ,vàhọđangyêu,vànhữngngườiđànbàđangchờđợihọởđâuđóphíatrước.

Lúcđótôiđãthầmsosánh:LưuCôngNhânsangtrọngnhưônghoàngđắcthếvàbiếtchắcchỗngồicủamìnhchẳngbaogiờcậpkênh.

CònSaoMainhưmộtônghoàngthấtsủngnhưngtựtin,cốtcáchkhôngkémsangtrọngdùđôichânchệchchoạctrongđôidépnhựagiacôngtáisinhkhôngquaihậu,chiếcchuộtgặm,chiếchànvábằngđủthứnhựakhácmàu.

LưuCôngNhânvàSaoMai,nổitiếngngangnhau.Nhưngđiểmchungcủasựnổitrộiấy,dùđốicực,làthóingôngchơitrongđờisống.

LưuCôngNhântrởvềPhúThọrồirađimangtheonỗinhớquê.SaoMaiđếnmộtlầnrồicũngsẽởmãiPhúThọlàmquê.

Cảhaiđềutạorathếgiớicủariêngmình.Nhưngcảhaiđềutrởthànhnhânvậtbáochíngaykhicònđangsốngbởicátínhđặcsắccủamình.Kểtừngàyđổimới,dễđãcócảtrămbàibáoviếtvềhọ.

NhânvậtbáochíSaoMailuônđượccoilàtấmgươngtửvìđạochonghềvănvàcảtàinănglãnhđạogiatộcvậtlộngiànhgiậtcơmáocủađờithường.

Buổikiacaohứng,LưuCôngNhânchọpchẹphếtngụmcô-nhắcởchiếcbìnhpha-lêdẹttrongtúihộpquầnsoóc,mởtoangchiếccặpvẽ.

Mươilămphút,đãhiệnmộtSaoMaicủaLưuCôngNhân.BìavẽbứcchândungsaunàySaoMaichointrongtập“Lôngchimnhạn”cũngcủaLưuCôngNhân.NétvẽLưuCôngNhânthỏamái,tựtin.NhưnglạihiệnmộtSaoMaikhắckhổ,tinhquái,taychơi,thơngâyđangutrầmnhưĐông-ki-sốtlúcnghĩđếnnàngĐu-nê-xi-a,nghĩđếnthếgiớiđangbịlũmaquáikhổnglồđedọa.

SaoMailưngtròngnướcmắtngắmchândungmìnhtrêngiấy.

LưuCôngNhânrútlạibứcchândunggiữalòngtaynắmhờcủaSaoMai,đợichonhữngchấmnướcmắtSaoMaithấmvàkhôhết,liềnchuamấychữbêndưới:“ThântặngSaoMai68tuổi,sau40nămxacách.VẽtạiViệtTrì9/12/93.”

LưuCôngNhânđưamóngtaycáicạocằm:

-Đànôngtôichỉchơivớingườitài.Nếukhôngthểthìchơivớingườiđànbàxấunhấtthếgiớicòncónhiềuthứđểchơicùng.

SaoMaicườikhì:

-Tôithìtoànchơicùngvớinhữngđànbàđẹpgầnnhấtthếgiớivàlàmđầytớchonhữngđànôngbấttàigầnnhấtthếgiới.

Tôiđoánchắcsángthuấy,SaoMaimớigiậtthộtthựcsự,nhìnlạiconđườngđèodốc,nhiềukhúcgấpphíasaulưng.CóthểnóicảcuộcđờiSaoMaigắnvớinhữngbiếnđộngcủađấtnước.Phầndonhucầumưusinh,phầndonhucầunộitạimuốnkiếmtìmcáimới.SaoMailuônmuốnthayđổivàthayđổi.Hyvọngcáimớisẽlàmnênnhữngbướcngoặttrongsángtác,cáimớisẽtriệncáidấuấnvănchươngcủaôngvàothờiđại.Songhànhvớiđiềuđólàsựmuốnnổitrộimuônthuởcủacácnghệsĩcóxuhướnggiaotiếphướngngoại.Dùđiềuđócólàmkhổmình,khổlâyvợconkhôngbiếtbaonhiêumàkể.

SaoMaikhônngoanvàtinhquáikhôngaibằngtrongthếgiớivănchươngôngtạonên.Nhưngcũngkhốnthay,ônglạithơngâyhơnbấtcứđứatrẻnàođểchịunhiềutaitiếngđángrakhôngìxèo.Ấylàvìsựhamsốngvàhồnnhiênbảnnăngsuốtcảmộtđờivachạmbầmdậpkhôngvơibớt.

Cảtinđếnmức,giữađámđôngchỉcầndămngườixúmlạimáchnướcôngcầnphảiứngxử,nóinăngnhưthếnàolàSaoMainghengaymàkhôngsuyxét.Trờichoôngmộtthứrồicũngdùngchínhthứđóđểhànhông:Mộtngoạihìnhđẹp,mộttâmhồnnhạycảm,mộtgiọngnóimêhồn,rộngdàiâmlượngâmcữ.

Nênđượcphụnữthựclòngmếnmộ,dùlàtàivăn,dùlàhìnhthứclàôngcóthểsanướcmắt,khăngóiômchồngbảnthảotrongtúithổcẩm,chânthấpchâncaotheoliền.Tựnguyệnđểchongườitasaibảo.Ôngđếnởnhàngườitavàsánghômsautựsangnhàhàngxómlàmnghĩavụhỏichàotựnhiênvàthânthiếtnhưtừlâulắm.

NgườiđànbànàocủaônglúcđầucũngchoángngợpcáitiếngnhàvănsánglậpviênHộiNhàvănViệtNamcủaôngsẽlàchỗdựabềnchắc,oaiphonglắmlắm.NhưngdầndầnchínhhọmớilàngườilàmchỗtỳdựachoSaoMaiởkhíacạnhđờithường.

Hơnmộtlầntôingạcnhiên,cớgìSaoMaiđàohoađếnthế.Cólẽngườitađãbịcáithếgiớitinhthầnđachiều,rạorựcsứcsốngcủaSaoMaibỏbùachinhphục.SaoMaikhócvàcườitrongcùngmộtphút.Biếnđổimàlạikhôngbiếnđổigì.Lúcnhấmnháplyconlúcdốccạnđáybình.SốngvớiSaoMaingườitaluôncócảmgiácphảisốngnhanh,sốngnhiều,sốngchấtlượng,sốngchomình,sốngchocảngườikhácmộtcáchthànhthậtđếnphơibày.

TrongsốnhữngnhàvănViệtNamcùngthời,nhắcđếnsựtônthờchủnghĩaduychữ,coiđơnvịchữlàlinhhồncủavănchương,ngaylậptứcchúngtanhớđếnnhàthơLêĐạt,TrầnDần,nhàvănNguyễnTuânrồiSaoMai.NhưngcáchdùngchữcủaSaoMaithìgầnphongcáchLêĐạt.Mỗidòng,mỗiđoạn,dùkểhaytảSaoMaibaogiờcũngthửhaibacáchviếtkhácnhau.SaoMairũtungcáctừngữrồisắpxếptheotrậttựvănphongmàôngsángtạo.Ônggâysựvớingườiđọcbằngcáchápđặtcáccâuchữlênmỗitrangviếttheoýmình.Điềunàythểhiệnđậmđặc,tộtđỉnhtrongtiểuthuyết“Sôngrừng”viếtvềkhukinhtếthanhniênMinhĐàiởThanhSơn.

Nhữngnămkếtthúcthếkỷ20thìlốiviếttrêncủaSaoMaitrởnêntinhluyện.Mộtvănphongcầukỳđếngiảndị.Truyệnngắn“Lôngchimnhạn”làmộttrongnhữngtruyệnngắnhaynhấtcủavănchươngViệtNam.Đólàthứvănmớiđọcthìkhôngthấygì,đọckỹmớithấy,mỗichữ,mỗidấuchấm,dấuphẩyđềuđượctácgiảcânnhắc,tínhkhoahọcnhưthuậttoán.

SaoMaiviếttruyệnngắnnàytrongchuyếnđiĐàLạt,mộtchuyếnđiđánglẽcóNguyễnHữuNhànvàtôiđicùng.

Đếnđây,thìtôixinđượcsaoy,lờinhàvănNguyễnHữuNhàn:

“Taovớimàyđilúcnàomàchẳngđược.Thôiđểgộptiềncủataovàmàyvàosuấtcủalão.Đểlãođiđượcdàingàychobõbaonhiêunămtựxíchởrừng.”

Thựcratiềnấychẳngphảitiềntúicủachúngtôimàlàtiềntừcơquankinhtếtàitrợ,nhândịpchúngtôilàmmộttậpsáchthậpcẩmvềtruyềnthốnglừnglẫycủahọ.

SaoMaiviết“Lôngchimnhạn”đươnglúcrongchơiởĐàLạt.VềđếnViệtTrì,ônghồhởimờitôirượuthậpcẩmbổđạivàbắtphảinghengaytậpbảnthảolồngphồngnhinhítnhữngkiểumực,nhữngmũitênchỉdẫnkhưkhưtrướcngực.

Câuchuyệnvềmộtngườiđànôngngẫunhiênđượcngườiđẹpthathiếtmờichụpảnhcùng.Ngườiđànônglânglânghạnhphúcngờrằngmìnhlàngườiđặcbiệtlắmmớiđượccôgáitrẻnặnglòngđếnthế.Nhưnghóarasựthathiếtkia,sựtửtếkiangườiđànôngcóđượcchỉvìanhtagiốngngườiyêucũcủacôgái.“Mộtsựbịmượnmặtmàkhôngbiếtnênđãsungsướngtìnhnguyệnchongườitamượnmặt.”

Tưởngngườiđànôngsẽvậtvãđauđớn,anhtabìnhthảnnhìnlênbầutrờitỏmờ,nôngsâunhữngdấulôngchim,nhìnxuốnglòngtayngangdọcvânvạchtrắngbợt.Đólàsốphậncủaquánhiềungười.Đãlàsốphậnthìtứctối,thùhậncũngchẳngđểlàmgì.Bìnhthảnsốngtiếpmàchờđợisựtốtđẹpkhácmayracóthểđến.

SaoMaiđọcxonghồilâu.Haichúngtôivẫnlặng.Trựcgiáctôilẩmnhẩmthànhlời:

-Lạmàkhônglạ.Lâulắmcháumớithấycótruyệnđãnhưcáinày.“Lôngchimnhạn”sẽđểđời.

Tiếcthaylúcđầunhiềungườikhôngđónnhậnnó.SaoMaigửichoVănChinhđọc.VănChinhcũngđiệnthoạilên,rênvìthích.SaoMaigửichoLangBian.Vàtạpchínơicaonguyênđãvuisướngcho“Lôngchimnhạn”ramắtbạnđọclầnđầu.Chođếnnay“Lôngchimnhạn”đãđượcinđiinlạimấychụclần.

NgẫunhiêncùngthờiđiểmSaoMaiviết“Lôngchimnhạn”thìđạodiễnHoaKỳ:RobertZemeckisđangchuẩnbịlàmbộphimForrestGumpvềchiếntranhViệtNamđoạt6giảiOscarnăm1994,EricRothviếtkịchbảndựatheotiểuthuyếtcủaWinstonGroom.KếtthúcphimlàhìnhảnhchiếclôngchimbayvânvơtrêntrờirồiđậuxuốngngaytrướcmũigiàycủaanhlínhgiảingũForrestGump.Lúcanhtacúixuốngnhặtthìchiếclôngchimlạibịgióthốcbaylạilêntrời.Ngẫnngờ,kinhngạcForrestGumpnheomắtnhìntheochiếclôngchim.Đócũngchínhlàhìnhảnhkếtthúcthiêntruyệnngắm“Lôngchimnhạn”.

Đâylàsựgặpgỡngẫunhiên,bởiSaoMaiviết“Lôngchimnhạn”từnăm1990–1991,màForrestGumpcủaHollywoodmãiđếnnăm1993mớidàndựng.

Sau“Lôngchimnhạn”làmộtloạttruyệnngắnkhôngdễbắtgặptầnsốsóngnhàvănđãphátra,nếunhưtađọclướt:“Tiếnghót”,“Rừngvềgià”,“Lòlửamùaxuân”,“Mộtthoángliêutrai”,“Mộtngàybiển”.Đólàcáiđẹpmơmàngcủasươngmùmùathu,phủmờlàmnhòeđinhữngcạmbẫyhầmchôngcủaconngườitạorachonhau.

MộttácphẩmnữacủaSaoMaicũnglấyloàichimmàđặttên:“Mắtchimle”.“MộtloàichimnướckiếmănđơnđộcởnhữngmiềnchiêmtrũngBắcbộ,hễthấybóngngườilànháonhácnghiêngđầu,lelémắtnhìnrồibỏchạythậtnhanh.Mộtloàichimkhôngbaogiờcòntinởconngườibởinhữngcạmbẫycủaconngười”.

Đoảnthiêntiểuthuyếtvềbikịchdonhữngngườicùngđộisảnxuấttranhgiànhmộtcáiaonuôicá.Bétraivịthànhniênbịmộtthanhniênđánhđếntâmthần.Câuchuyệnnặngnề,bứcbốivềsựlộnghànhcủamộtsốcánbộcơsởvànhữngbấtcậptronghệthốnghànhchínhhànhphápvàchấpphápcứvòngvo,hướngngườiđọcvàomêcung,tưởngmuốnđiênlêntheo.“Chúngtacũngmuốnbỏcuộcchạythoátthântronglúctìmchânlýynhưloàichimlekianhácthấyngười.”

BảnthảothơcủaSaoMaitươngđốinhiều,nhưngchúngvươngvãi,thấtlạctheochuyểndịch

củaông.PhầnmàchúngtacònthấyđượclàmộtsốbàithơinchungvớiLêĐạt.Cũngnhưvăn,thơcủaSaoMaiđộcđáonétriêng.Chữtinhlọc.Nhịplúcthìrềràrờirã,lúcthìxôbôồạtrồilạiđủngđỉnhđibướcmột.Chỉkháiquát,khôngtậnngônbaogiờ.Ýtưởngbàngbạcmàthấmngấm.Tôithíchnhấtbabài:“Trưaquê”,“Xa”,“Câuhồ”.ĐólànhữngbàithểhiệntâmthếvàkíchcỡSaoMaihơncả.

Trưaquê.

-Mộtbàithơcủakỹthuậttruyềnthống.Ấylàbuổitrưavĩnhhằng,xarộngvôcùngcủamộttrưamùathuBắcViệt.Nókhơilênniềmyêumếntriềnmiênquêhươngđấtnước,đồngthờinócũngtặngtavẻđẹpcủanỗibuồnkhôngsaocắtnghĩa.

Trưaấyquênhàmâytrắngbay./Đườngquêhunhútnắngvaigầy./Ngườitrongtrưaquạnhnhìnkhôngnói./Mắttrẻtrưalàngxanhánhcây.

Trưaxómđầuthôntrưanhưkhông./Trưavềgờngợncỏmayđồng./Trưanàoxaquágàđươnggáy./Nganghơigàtrưaxưaquêsông.

Từđộngườiđibiếttrưaquê./Thươnggiànmướpnhỏhoachưavề/Vànghoatrưaấycònbayphấn,/Thơmđếntrưanàytrưamướpquê.

Xa.

Tâmtrạngcủangườichờđợichiếctàuthủy,cũngnhưchờđợibaođiềuhứahẹnhạnhphúckháccủacuộcđời,nónhưhồnướclunglinhcuốilằncáttrênsamạc,nónhưcủcà-rốtbuộctrêncâygậynơiphíatrướcmiệngconngựakéo.

Nghecòitàuthủythìcógìlàlạ/Saonghebaogiờcũngcứxa./Hơitàulênchảđếnvớita/Báomộttírồilùiraxamãi.

ChỉnhữngMắt,Bóng,vàHơichờnvờntrongmànsươngnhưtròchơiútimđuổitìmhạnhphúc,hayniềmvuinhonhỏmàtácgiảđãphảiĐisuốtmấyđờinhữngcungđườngkhôngthẳng.

Nghecòitàuthủythìcógìlàlạ/Saonghebaogiờcũngrấtxa.../Nhưtainàonghehộ.../Nhưmặtngườiphaihếtnéthômqua.../Nhưtiếngđộngnàođangchìmvàoxa...

CâuHồ.

Nhưmộttruyệnngắn.Đêm.Haingươiđicâuquăngđứngởhaibênbờhồ.Haidâycâucùnghai

lưỡicâuvăngra,vôtìnhngoắcvàoliềnmột.Ngỡvớcáto.Haikẻcâucắmchânmộtchỗ,thinhaudùngthủthuậtnhànghề,vầnvãconcátưởngtượng.Mộtbênkéocăngdâythìmộtbênlạichùngdâycâu.Họtựlừamình,lừangườicâubờbênkiasuốtđêm.

Chớpkhuyanàosánggiật/Ngườicâunhìnngườicâu./Lùixahaiđôimắt/Dõitìmvàotítsâu/Hồyênvềnỗiấy/Gianghồcáxuôimau/Ngỗngtrờilênvờivợi/Mặthồcâucắncâu...

CólẽkhôngcầnphảithêmlờivềCâuHồ,ngoàisựlặngimvàdưâmlanngântronglòng.

SaoMailàngườinhạycảmvớicáctràolưuvănđươngđại.ÔngcóthểngồihànggiờnóiliêntụckhôngnghỉvềvănhọcMỹlatinh,VănhọcPháp,VănhọcTrungHoacũvàcókhichỉvớimộtđộcgiả.Mộtkhiđãđểnằmlòngmộtthuậtngữmớimẻnàođócủacácngànhkhoahọckhác,dứtkhoátSaoMaisẽtìmcáchđưađượcvốntừđượcnhậpkhẩuvềvàomộttácphẩmđangviếtmộtcáchthuầnthụckhóaibằng.Tôikhôngphảilàthínhgiảthôngminhcholắmcóthểkíchthíchôngsansẻkiếnthức.Thựcramỗilầnôngthănghoa,cótôigópmặtlàđểôngcócớđộcthoạivớimình,đểôngmộtlầnkhẳngđịnhvàtựtinthêmsựđộchànhtheomộtlốiriêng.

Tiếcrằngkhitôilớnkhônbiếtđọcsách,biếtđếnmộtnhàvănSaoMai,biếtmìnhbénhỏnhưthếnàogiữamiềntrungdu,thìnhữngtácphẩmcủaSaoMaiviếttừkhángchiếnchốngPhápđếntrướcnhữngnăm70củathếkỷtrước,hầunhưtôikhôngcóđiềukiệntiếpxúc.

Mãisaunày,khiđọcxong“Sôngrừng”,vàolính,rồichiếntranhbiêngiới,trongthưviệnbỏhoangcủathịxãLàoCai,tìnhcờcuốn“ThônBầuthắcmắc”rơivàotôitrongkhilụctìm.Nóchỉcònbìavàmấytrangcuối,ruộtsáchthìngườilínhgiữchốtnàođóđãxénhómlửa.

Chỉmấydòngcủatrangcuốisáchnhưngcònámảnhtôiđếntậnbâygiờ:Hìnhảnhchiếckhăncủamộtthônnữrơitrênmặtđườngcáttrắngtrongbuổisángnhiềusương,bịbànchânlấmbùncóngóncáitõengang,ingiẫmchéohằntrênmặtkhănlĩnhđentinhkhôi.

Và,nămnămsaunữa,khiSaoMaitừThanhSơnraViệtTrìthămNguyễnHữuNhàn,gặpkhiNguyễnHữuNhànđivắng,thànhphốmấtđiệngiờcaođiểm,đểcóbữacơmtiếpôngtôicũngđãphảiđốttrọnbộ“Nhữngngườikhốnkhổ”vừamuathanhlýcủacôngtypháthànhsáchđểnấuxongnồicơmnhỏ.Tàntro“Nhữngngườikhốnkhổ”baytứtung,bámvàomáitócxoănbềnhbồngmốitiêucủaSaoMaivàkhuếchtánbốnphíanămtầngcôngsở.

Gắpmiếngđậuphụ,SaoMainói:

-Nếuviếtvềhạtđậu,thìanhphảichongườitathấymiếngđậuphụ.Vàtừmiếngđậutrắngấy

ngườitacòncóthểlàmđượcnhữngmóngìmànólàtrungtâm.Đấylànghệthuậtviếtvăn.

Nhưchưathấytôilĩnhhộiđầyđủýtưởng,xêungọnraumuốngluộcsượngvìthiếulửa,SaoMainhứnhứvàomặttôi:

-Đểviếtvềraumuống,ngườiviếtchỉcầnviếtmộtlátcắtngangcủathânrau.Nhưngngườiviếtphảibiếtraumuốngrahoamùanào,cómấygiốngloạitímhaytrắng,tênchữLa-tinh,kỹthuậtgieotrồngcảtrêncạn,dướinước,phânbốvùngmiền,chămbón.Cáchăn,cáchchếbiến...

SaoMaivậyđấy,nóivềnghềmộtcáchmộcvàsâusắcthế.Đâuphảilúcnàoôngnóivănhọcngoạicảm,đếnvitihồnchữ,nhữngthànhtựukhoahọckỹthuậtrồiđemnhữngkiếnthứcấyđốichiếuvớivănhọc.

TôikínhphụcmộtvăntàiđặcsắcSaoMai,từcáchkháiquátmộtvấnđềcủađờisốngthànhvấnđềcủaconngườivănhọc,đếnnghệthuậttutừtinhluyện,lượcbỏnhữngcâuchữvôhồntrongmỗicâuvăn.ThờChữ.ThờVăn.Đượcngồivàobànđểviếtđãlàhạnhphúccủanhàvăn.

Lỡmmàcũngđểtỏlòngkhâmphụcsựsâusắcđếncầukỳấycủaông,tôiđãravếđối:ÔngSaoMaingồitronglồngTrúcănthịtgàTre,rồisaunhàthơTrầnNhươngngheđượcbồitiếpthêmsáuchữbànhếtchuyệnVầuđếnNứa.SaoMaimớingheđãbặmtrợnvớốngđiếu,nhưngrồibỗngnhiênrũxuốngnướcmắtvòngquanh.

SaoMai-đađoan,yêubồngbộtdadiếtcùngcayđắngghentuôngmàthùghét,tinhquáicũngkhônghơncơnmưabóngmây.SaoMai-khisốngbêntakhôngthấynhàm.Dùtronghoàncảnhcầnnghiêmtúcđạomạođếnđâuthìôngvẫnthảnnhiênpháthiệnramộtkhíacạnhnàođóhàihướcđểmàcườimộtmình,rồilaunướcmắtmộtmình.

TrongđámđôngbaogiờSaoMaicũngvươnlênđểnổitrội.Chínhvìsựnổitrội“bênngoài”đómàđôikhingườita,trongđócótôi,xaolãngphầnôngđãcốnghiếnchovănhọcnhữngtácphẩmgiátrịbởinóquátinhtế,khácbiệtvàđượcthểhiệnbằngbútpháplàmmờcủakỹthuậttranhlụa.Nhữngcâuvănđẹp,sangtrọngđượcchiếtratừmáulẫnhồncủamộtconngườiluônkhátkhaosống,viết,sốngvàviếtnhưngàymaikhôngthể:SaoMai.

Ngày20-2-2006

[1]LờiđềtừchomộttậpthơinchungvớiLêĐạt.

TạDuyAnh-KẻbướcchưaqualờinguyềnQuamảnhsânhẹpchengiữanhữngxemáyquayngangxoaydọc,tiếnvàocầuthangomomtốicủaNhàxuấtbảnHộiNhàvăn,tôigiậtmìnhbởitiếngcườihahadộitừtrêngácxuống.

Tiếngcườiquenquenxảhếtmọixì-trétkèmtheonhữngcúvỗđùiphànhphạch.PhòngBiêntậpVănhọctrongnước,chỉcómìnhTạDuyAnh.

Hìnhnhưgãvừatiễnairakhỏiphòng,màcũngcóthểvừađọcđượcđiềugìthúvị.CảnhàxuấtbảnkhảkínhchỉcógãvànhàvănNguyễnKhắcTrườnglàcócáicườiđặcsắc.

NguyễnKhắcTrườngcườithìngườitavẫncảmthấysựoaivệcủacâyđacâyđề.TạDuyAnhcườithìthấythoảimáisựbuôngthảtrắngphơ,tựdovàkhôngcógìphảigiữgìn.

Gãmặcáochimcòhơikhácngàythường,ngồisauchiếcbàncôngvụbìnhthường,máyvitínhbìnhthường,ghếxoaytròn,tủtàiliệubìnhthườngvàchồngbảnthảođanglàm…chắccũngbìnhthườngnốt.

Sạchsẽvàtựtin,gãgiốngnhưmọicôngdântrongvaivịviênchứcnhiềutráchnhiệmvàlươngtâm.Gươngmặtsángsủa,mọiđườngnétdườngnhưxungđộttháiquá.Sắcnét.Vẻđiềmtĩnhcóđượcdosựrènluyệnchậtvậtnàođấynhưngtoátlênsựyênlòngvàtintưởngởnơigã.Dùcóthểaivôtìnhkhôngđẹp,thìhẳngãcũngkhôngxấuchơi.

Vầngtránthôngminhnhưngrộngquá.Tóchơiítquá.Mũihơithẳngquá,màyrậm,ánhmắtnhanh,sắcvàtrựcdiệnquá.Ánhmắtnhưmuốncởitoanglớplangcheđậycủangườitararồilạilàmvẻnhưchưabiếtgì.Nhiềukhitôicũngngàingạibịánhmắtấychiếutrựcdiện.

-Ô,ôngđấyà,ngồiđi.

Mộtcâuđápđượmtinhthầntrungdung,bảonồngnhiệtcũngđược,nóinhạtnhẽocũngcóphầnđúng.Gãngápdài,vươnvai,văngmộtcâubângquơvônghĩa(nếunhưtalàchỗquenbiếtlâulâu).

Gãloayhoaymộtvòng,xốcxốcquần,thaotácphachètrongkhivẫntìmgóichèvứtởchỗnào:

-Mẹkhỉ,sốôngmaythế,vừakiếmđượcmấyấmchèngonhômqua.

Đẩychénnướcvềphíatôi,ánhmắtgãsắclẻmquansátsuốtlượtkhôngthèmcheđậy:

-Ôngxuốngđâycógìviệcgìdạydỗanhemkhông?Làmănrasao?Viếtláchthếnào?Bọntrẻconngoanvàhọctốtchứ?

Câuhỏicuối,đượcgãnhấnmạnhvớichấtgiọngđặcbiệt.Hìnhnhưgãhỏithămđếnconngườikháccũngnhưlàđangquantâmvềconmình.LạlùngTạDuyAnh,trongcáccâuchuyện,dùlàchuyệnphiếmmàcóliênquanđếntrẻconbaogiờcũngkhiếngãsaysưa,thiênchân,mắtngờiveoveotrong.

Gãyêutrẻcon,yêucongãkhómàtưởngtượng.Khigãnóivềcáccongãkhiếntôiluôncócảmgiácáynáylàmìnhkhôngyêucácconmìnhđượcnhưlàgãyêucáccongã.Tôiluônluônghentịvớigãvềthứtìnhyêunày.Dườngnhưlàtôiyêucácconmìnhchưađủ…

Nếuđượclắngnghe,đượckíchthíchgãcóthểnóihànggiờvềcácconvớitinhthầnnhưđangđượcnhậnthứánhsángtừthiênđườngchiếurọivàtắmgộitựtâmhồn.Gãnhưrênlên,khibắtđầubằngnhữngcâumởđầu:“Hômqua,thằngTômnhànày,conNhímnhàtôi…”hoặcbấtkỳmộthìnhdungâuyếmnàokhácđểchỉđứacon:ôngoắt,thằnglỏi,thằngnhóc,contrời.Vàtoànbộgươngmặtgãbừnglênnụcườirạngrỡ.

Khikếtcâuchuyệncontrẻ,gãgằngiọng.

-Tôikhônghiểutạisaocónhữngngườilớnlạighéttrẻconôngạ.Khônghiểuhọcấutạobằngthứvậtchấtgìmàlạiquáiđảnnhưvậy.Ngườikhôngquýyêutrẻconchắcchỉlàquáivật…

Tôirằng,cóbiếtmộtlãogiàthíchviếthồiký,nhàởcuốingõnênđượckhoảngsânchungtươngđốirộng,đủchỗchotrẻconchơibóngnhựagôntômvàđácầumỗithìtanhọc.Cólẽcầnyêntĩnh,lãotađãđổnướcđáingâmbốngócsânchưađủlạicònđậpcảvỏchairượuLúaMớirảimảnhthủytinhkhắpsân.

Gãbỗngtáimặt,nghiếnrăng,taynắmxiết,lậpbậpnhưmuốnxôngtớisốngmáimộtphen.

-Thằngchakhốnnạnđóởđâu?

-Ởđâuthìônglàmgìđượclãotanào?Chẳnglẽôngđịnhđánhlãota.Lãovừacótiềnvừacóquyền.Lãochỉghéttrẻconchứchẳngcólỗinàohết…

-Thìcũngphảichơilạichứ…ailạiđểnóácthếđược.Lộnphảitaytôimàbắtkhinóđanglàmviệcđó,thìsốngchếttôiphảinhổvàomộtbãivàomặthoặctốngchomộtquả.Rồimuốnđiđâuthìđi…Chẳngqualàcáitiểucộngđồngquanhđónhunhược…vàcũngvôcảmnốt…Thếôngởđâu?Làmgì?Màlạichỉkêucasuông…

Tôinghĩthầm:Dàoôi,thìôngviếtbaonhiêutrangsáchlênánthóitậtngườiđờiđấy,liệucógiátrịthựctiễnnàokhônghaychỉcógiátrịvớichínhôngvàmộtnhúmbạnnghề,bạnđọc.Thôithìchẳngquaviếtvăncũnglàmộtcáinghề,màchúngtabuộcphảichọnlựakhisốphậnkhôngchochúngtacáchlaođộngkhác.Đánhnhautaychânvớithiênhạcũngthua.Đánhbằngchữthìcũngthuanốt.Loạiấycóbổđầunóracũngkhôngnhétđượcchữvào.

Không,điềuđóchắcchỉđúngvớitôi.Làngườinổitiếng,gãcócáiquyềnhànhxửcủangườinổitiếng,tôibìsaođược.

Hìnhnhưtôinhớkhônglầm,đãnghegãthổlộ,búthiệuTạDuyAnhnhưrơitừtrêntrờixuống.Gãviếtxongcáitruyệnđầutaynămhaimươituổi,trongmộtcănnhàgạchthủngtứtung,lạitốiomvàcứtựnhiênđềTạDuyAnhởbêndưới.Gãtinvàothiênchứcvàsứmệnhnhàvăncủamình.

Tôiphụcvănchươnggãchứkhôngyêu.Đọcgãtôibịcăngthẳng,bịhànhhạvìnhữngđiềuquáiđảncủaconngười.Nhữngconngườihànhhạconngười.Cảmxúcbịápđặtvàkéocăngra.YnhưtiếpxúcvớicáctácphẩmcủaDostoïevskivậy.Bởichưởnglựcgãmạnh.Hầuhếtcáctácphẩmấntượngcủagãđềuthấyrõràngdấuvếtnghiệmsinhtừđờisốngthựccủacảdònghọđếnsựtrảinghiệmđauđớncủachínhbảnthân.Quãngđờiquânngũkhủngkhiếpmàgãvẫnhaykể.Cáiác.Gãngạcnhiêntrướccáiác,trướcngườiácvàđicắtnghĩalýdo.Quyếtliệtvớicáiác.Văncủagãhừnghực,xoắnvặnàoạtcuốnbăngđicácsựkiệnbởicảmxúcsôitràotrongcơnlênđồngtừlúcmởđếnkếtcuốnsách.Mộtđộcthoạikhónhọcvậnhếtkhílựcmỗicâuchữcứtriềnmiêncắncấu.Viếtnhưlàsợkhôngcòncơhộiviếtvănnữa.

Tôibiếtgãlầnđầudotheongườibạn.Cũngđãhơnmườilămnăm.Dạođóhìnhnhưgãbịxuấthuyếtdạdày.NgườibạncùnghọctrườngviếtvănNguyễnDuđạidiệnmộtsốbạnbècùnglớpmangđồvàothămgã.Bạngãcũnglàbạntôigiớithiệusơsơ:

-Mộttaychơiđượcmặcdùkhóchơi,làmởsôngĐà,cũngđilínhvề,lắmlờiđếnmứckiêungạo,uốngrượugiỏi,họcgiỏicỡthủkhoa,vàcườithỏamáinhấttrênđời.Chắcđangchánđời,xuấthuyếtdạdàylầnnàylàthứtư…

Tôingàyđócũngchẳnghơncọngđuđủxanh,nhưngcáigãnằmdưỡngbệnhtrênchiếcgiườngkhungsắtlốmđốmchấmgỉđenvàdrapngảvàngcũnglấmchấmlỗthủngvớinhữngvệtcặnbẩnốvàngnồngmùithuốctẩythìđúnglàcọngđuđủgiàhéoquắt,võvàng.Gãnằmbẹp,thởdốc,thiêmthiếp,mongmanhgiữanhữngdâytruyềndịch.

Khôngcócâuchuyệnnàocả.Ngườibạnấyđãnắmbàntayxươngxẩunhưđọttrekhôcủagã

nhưmuốntruyềnsựchiasẻgánhđỡchútítcủanhữngngườiviếtvănthuầntúyvềmặttinhthầnnhiềuhơnlàchiếcphongbìmỏngxẹp.

Tôiđứngbênáingạivàyênlặngchuẩnbịquaylui.

Thì,chínhlúcấygãcốgắngmởmắt,cáiđầunhúcnhíchhướngvềbạntôi,taychắptrướcngựcrunrun,ánhmắtsángrực,bạoliệt,ngoancườngđếnnóngrẫy.Tôithầmnghĩcáitainạngãđanggánhchẳnglàmuỗigìvớinhữngđiềugãđãtrải.Gãsẽbìnhphụcbởitinhthầnvànghịlựcquyếtsốngchứkhôngphảithểchấtọpẹpkiađượcbồibổdưỡngchất.

Ánhmắtgãhômấycònámảnhtôimỗikhiđithămmộtaiđóốmđau.Ánhmắtcủaconbệnhhìnhnhưsẽquyếtđịnhsựsốngchết,sựlâu,mautrongđiềutrị.Chắcbâygiờkhitôicócơhộiviếtrađiềunàythìgãmớibiết,tôitừngtheobạnhọccủagãđếncáibệnhviệngãđãnằmcấpcứu…

Bẵngđimấynăm,donhữnglýdotrờiơiđấthỡimàvănchươnglàmduyêncớ,tôixuitôiđếnNhàxuấtbảnHộiNhàvănthìđụnggãngồilùlùởchiếcbànBiêntậpvôcùngquantrọng.Màhìnhảnhgãthìquývịđãdiệnkiếnphầnđầucâuchuyện.

Nhưngtôivớigãkhôngcóduyênlàmviệcbảnthảovớinhau.Mộtquanhệsongphươnglúcđậmlúcnhạt.Tùytheođềtàingẫunhiênnàođó.Thườnglàgãđưaranhữnglờibànsángsuốtvàkhônngoan.Nhưnglàcủariênggã.Vàkhôngthiếusựchânthành.

Tôingưỡngmộvàtrọngthịtàinăng,sựnổitiếngcủagãlàđươngnhiên.Nhữngcuốnsáchcủagãgâytranhcãitronghậutrườnglẫnngoàithịtrường.Thiênvềluậnđề.Hầunhưcuốnnàocũngbịcáigọilà“cóvấnđề”nhưngrồiphầnlớnvẫnrađược.Gãthuộcsốítnhàvănsốngđượcbằngnhuậnbút.

ThithoảngtôicódịpghéHàNộingồivớigã,trongkhônggianbữatrưakiểucôngchứcmỗisuấtnămmươinghìncùngvớimọingười.Gọimộtchairượu.Uốngđưađà.Gãcầmtrònóinhữngcâuchuyệnvui.VàvăngtụckhôngkémgìPhạmXuânNguyên.Nghĩalàvănglemlẻm,ráonhưhànhbóc.Nhưnglạ,sắcvẻmặtgãchothấyrõràngsựtụcấychỉdiễnraởbênngoàimiệnggãchứchẳngliênquanđếnconngườithực.Tụcchovui,chobớtxì-trétcáisựnhàmmònđờicôngchức.Nóitụcnhưngngẫmnghĩsâuxathìlạithấythanh,gãhoàntoàntựchủvềngônngữ.

Ngaycảtrongnhữnglúctràntrềhòađồngthìgãvẫncókhoảngcách,tựtáchmìnhkhỏiđámđôngởphíabêntrong.Ngaycảlúcgãxảcáicườihahakhơkhơ.Gãsợđámđông.Dưluậncủa

đámđôngcóthứvịkỷaduatốtxấulẫnlộn,gãthấmhơnbaogiờ.

Hơnmộtlầntôithắcmắc,khithấygãvẩnvơgácchânlênbàn.Lổnnhổnnhữngtậpsáchbìacứng,chữnhũsangtrọngphíasau.Cuốnmỏnggióthổibay,cuốncóthểrơigãychân.Vàmộtchồngthưmờihọpcònnguyên.

-Nàyông,cáicuộchọpquantrọngthếsaokhôngcóôngnhỉ?

-Quantrọngvớingườitanhưngkhôngquantrọngvớitôi.

-Nhưnghômđóbànvềnghềhaylắm…

-Kínhcácbác.Nhàcháukhôngcóchuyệngìởđấycả.

-Cáigìquantrọngvớiông?

-Con.Vànhữngviệcmìnhthích…

-Ngaycảđạihộinhàvănôngđượcmờimàcũngkhôngđi…

-Thìtôithấychẳngcólýdogìđểđidựthêmnữasauhailần.Đidựtôiviếtvănhayhơn,sốngcóíchhơnthìhẳnlàtôisẽđấutranhđểđibằngđược.Tôiđichậtchỗngườikhác.

-Cócựcđoankhông…?

-Aimuốnnghĩgìthìmặchọ,tôikhôngquenthanhminhvềbấtcứđiềugì…

-Càphênhé!

-Không.

-Trưa,ngồivớinhaumộttíchứ?

-Tôibậnđiđóncon.Khỉthế.Chiềutốiôngcònởlạithìquanhàtôilairai…

-Thôivậy,tôingượcvậy.

Bậnkhác,gặpnhauchốcláttôilạiphảivề.Nhưngchưakịpquayracửathìgãđãníulạiấnchomộtlônhữngđốngsáchbìacứngchữnhũ.

-Nàybiếuông…

Khôngchuẩnbịnhậnquà,ômrơilụpbụpxuốngsàntôinhặtlênđọclướtbìathìrặtlàsáchđặt

hàng.Chẳnghiểuthếnàonữa.Gãchorằngtôixứngđọcnhữngcuốnsáchdàyđặcthànhtíchsảnxuấtchiếnđấuxâydựnghaylàgãmuốndọnchochỗlàmviệcquangđãnghơn…

Khôngnhậnthìphụmànhậnthìtôikhôngbiếtlàmgìvớinhữngcuốnsáchnặngnhưđákianênmộtbêncốấn,mộtbêncốtừ.Cuốicùngthỏahiệplàgửilạitạichỗ,khinàocóđiềukiệntôisẽrướcđi.

Rồibỗngnhiêngãsungsướngvỗlêncáitránsiêuthựccủamình:

-Ahathậtmay,tôicócuốnvừaraởnhàKimĐồng,ôngmangvềchobọntrẻnhé.

Đềtặngnắnnót,chữkýbácTạtođùngphóngkhoáng.Hắnbảochỉcótrẻconlàđángđểchohắnkínhtrọng.Dĩnhiênlàtôithích.VìTạDuyAnhlàmộttrongnhữngnhàvănmàcáccontôiđọc...Chúngchẳngphảilànhữngđứatrẻđặcbiệtnhưngsaymêđọctừnămbảytámtuổi,mộtcáchhồnnhiên…

Vàđặcbiệtgãkhiếnchotôitựhàophổngmũitrướcvợcon,khigiớithiệuđâylànhàvănTạDuyAnhđãcóvăntuyểntronggiáokhoathư.Nhữngcuốnsáchviếtvềtrẻconcủagãthìaicũngcóthểđọc.Contôiđọcvìcâuchuyệnvàtrựcgiáctincậyvàogã,còntôiđọcvìthấytráitimnhạycảmcủagãphậpphồngloạnnhịp.

Bỗnggãhứnglênrủtôiđiđâuđóngồitàolao.Hếtchuyệnconcái,vănchương,thếsựrồiđànbà.Dườngnhưchuyệnyêuđươnggãchỉthíchthầydùingườikhácthựchiệnđểgãquansátchơichứcũngchẳngcầnđểlấytàiliệuviếtlách.Bởigãkhôngmặnmàvớithứvănchươngcầnđithựctế.Gần30nămnaygãkhôngthamgiabấtcứtrạiviếtnào.Vàtìnháithìcũngvậy.Chaytịnh.Gãthềsốngthềchết,theothóiquenngoangôn.Tôitinvìđãnghetrựctiếp.Ngườikhácthềtôingờ,nhưngkhônghiểusaovớigãtôitinnhưlàmộtlẽtựnhiên.

Hồimớitậpláixe,gãmêôtônhưrồ.HễcócơhộilànhótsangbênkiaHãngphimHộiNhàvănbànvềôtôvớiHàPhạmPhú.Gãkhôngsợôtô.Kểcảloạiđạixa,nếucódịp,gãcũngnhảylênláithử.Tôichỉcònnhucầuláithửxetăngnữathôi-cólầngãbảo.Gặptôi,nhữnglàtiến,làlùi,làvàocuavòngtránh,vượtlên.Chưabiết“trình”tayláicủagãthếnào,nhưngthithoảnggãvẫnlấyle:

-NếuôngvềHàNộimàcókhókhăntrongviệcláixevàophốthìcứalô.Tôisẽgiúp.

Tôikhônghyvọnggãcũngnhưbấtkỳôngbànhàvănnàoláixegiúpvàothànhphốgiờcaođiểm.Đầugiờsángđiệnthoạilôiđượccácvịrakhỏigiườngthìthàthuêluôntaxi.Nhưngchínhyếulàchúngtôiđều“hờncăm”giáxeôtôtrêntrờiởViệtNam.Thithoảnggãlạigiãy

lên:“Ôitrời,mẹkhỉhômkiatôithấyconX6đẹplonglanh.Nhìnđãthấysướng,chắcômvôlăngphảisướnglắm.”Cólầngãtâmsựrấtthíchláixetrênđèo,mộtbênlànúibênkialàvựcthẳm.Khôngthểtảđượccáicảmgiácsướngrợnngườilúcấy.

Ngỡtưởnggãlàngườichỉquantâmnhữngthứcaosiêu,thìracũngcólúctrầntụcđammêthóithường.Tôichorằnglùilàviệckhónhất.Bấtkểviệcgì,tiếnxongrồilùiđềukhó.Còngã,ngaycảkhithitaybovớimáyvitínhlầnđầuđãvútkimđiểmchuẩn,thìlạibànhayhơn:

-Vấnđềkhôngphảilùihaytiến,màởcáiđạocủangườiláixe.Nghềgìcũngđòihỏicáiđạochuẩnmựccủanghềấy.Vìnghềnàothìcũngphảingoặttrái,ngoặtphải,tiến,lùi,dừngtừtừ,tăngtốc,đủngđỉnh…phanhgấp.Biếtcáinhịpcủamình…

Tựtintrongvănchươngvàcũngtựtinđếnliềumạngtrongsựláixe.Buổisángcònchưabiếtvịtrícácsố,vậymàchiềutantầmgãđãláivàomộtconngõcựcđôngcủađườngThanhXuân.Ngaycả“thầydậy”ngồibêncạnhcũnglắcđầukhôngcònbiếtnóigì.

NhậnbằngláihômtrướcthìhômsaugãđãômvôlăngconKia1.3đưanhàvănNguyễnKhắcTrườngtừHàNội,quaViệtTrìvònglênhuyệnnúiThanhSơn,thămnhàvănSaoMaivàtiệnthểchuyểntuyểntậpchoông.

Batrămcâysốđườngđôthị,trungduvàmiềnnúimàgãphóngveoveonhưtayđuacôngthứcI.Ngồibêncạnhthấygãbặmmôiméomiệng,nhíumày,tránlổnnhổnmồhôihạt,tôichếtcứnglosợ.TrongkhiNguyễnKhắcTrườngvẫnvôtưkhàkhàthưởngthứcnhữngcâuchuyệnvuidọcđường.

Nhưngôtôkhôngcònlàmốiquantâmcủagã.Nhắcđếnláixebâygiờgãsẽuểoảinhưngườitavừatrảiquabữatrưalỡnhồinhétquánhiềuchấtđạm.Gãbảo,láixeởHàNộikhiếnngườitathiềnnhanhhơnlàngồikiếtgià!Muốnthấygãsinhđộngthìtốtnhấtlànóivềtrẻcon,đànbà,nhữngtậtxấucủangườiViệt,thóivụlợi,giảdốicủamộtbộphậntríthứcViệt...

Từlâugãkhôngcònquantâmđếnthờisựvănchương.Mặcaikhen,aichê,gãcứsốngvàviếttheocáchcủagã.Gãkhôngghétngườichêgã.“Chêngườikháclàquyềntốicaocủacôngdân-gãthườngbảovậy-vàphảiđểchohọthựcthicáiquyềnấy”.Vàcườikhẩyvớimọiđốkỵ.

Vớitưcáchnhàvăntrongngườibiêntập,gãđãhànhxửmộtcáchcôngbằngtinhtế,trongnhữnghoàncảnhkhácnhau.Bàikhenmìnhthìđặtrangoài,bàichêthìđànghoàngđểin,dùgãcóquyềnchủđộng.Điềutưởnggiảnđơnnàykhôngphảiaicũngcóganđitớicùng.

HồigiađìnhgãcònởTânMai,cótêntrộmtrèotườngvàotháochiếccông-tơ-métchiếcCúp

81.Pháthiệntêntrộm,gãhắnggiọng.Kẻcắpcuốngcuồngnhảyquatườnghòngthoátthân,nhưngtườngquácaokhôngthoátranổi,thìgãbỗnghàihướcmáchnước:“Ngốcạ,phíasaucóbậcđấy,cứtừtừmàbướcqua!”Vợgãchạyra,trách:Sẵnđáđấysaokhôngchonómộtphát?Ômvaivợgãcườihaha:“Ngườitađếncórượuthìmời,khôngthìthôi,saolạiđưađára.Mànhàmìnhrượucònkhôngấynhỉ?”

TạDuyAnhlàainhỉ?Thỉnhthoảngvẫnchồitrongtôicâuhỏinhưvậymỗikhicócớnghĩvềgã.Mộtnhàvăntàinăngquyếtliệt,quyếtliệtvớichínhgã.Mộtgãtửtếchơiđượcnhưnglàngườilãngmạnvừaphải,bởiquáyêucontrẻvàsựbìnhyêncủamộtgiađình.Gãcónhữnglờinguyềnbướcquađượctrongvănchương,lênán,cắtnghĩa,truyđuổicáiáctậncùngmỗitrangsách.Nhưnghơnaihếttrongchúngta,gãbiếttừvănchươngđếnđờisốngthựccòncầnbaonhiêulàcâycầubắcquacácdòngsôngtămtối.Màgãcũngchỉlàmộtcâycầu...

TôigõcửabướcvàophòngBiêntậpVănhọctrongnướcthìđúnglúcTạDuyAnhđira.Chưakịpgì,gãđãxemđồnghồ:

-Bỏmẹ,đếngiờđiđónbọntrẻrồi.Hẹnchiềunhé…Gãnắmtaygiậtgiật:

-Ôisaohômnaybốcháuđẹpgiainhỉ.Ngonlắm!Ôngkhôngtinà,tôithềđấy…

TạDuyAnhlạithề.Trongtrườnghợpnày,dùgãkhôngthềthìtôicũngvẫnmuốntin.

Tháng9năm2007

TrầnHòaBình-CánhdiềuxanhcủaxứĐoàimâytrắng…Cánhcửasơnxanhphaibạckhéphờ.Tôigõcửa.Khôngaithưa,nhưngcókhóithuốclátuônphàorakhecửagiaonhau.Khônglẽôngbạntôihômnaycóvấnđề.CậyởkhutậpthểTỉnhỦynêndámđểchiếcxemáycàocàoBabettasứtsẹodựngtrênhè,khôngthèmkhóa.

Mộtchúttựái,khiếntôimạnhdạnđẩycánhcửabướcvào.

Tốiom.Khóithuốcquánhđặc.Ánhsángùatràncănphòng.Nhưngphảichớpmắtvôhồi,tôimớinhậnrangườiđànôngchừnghơnbamươingồithulu,lầmlìtrongchiếcghếxalônggỗxàcừlongvỡvec-ni,sauchiếcbàncómặtkínhcắtthủcôngbừaphứađầumẩu,tànthuốc,vỏbaovàđôitấtxámthủnggótvắtlõngthõngbênmép…

Sựhiệndiệncủatôiloãngtanđiđâumất,khôngchúttácđộngđếnngườiđànông.Mãikhitôicấttiếngchàothìanhtamớilàmravẻgiậtmìnhngẩnglên.

Cặpkínhcậnlóesáng,dangăm,mặtlạnhtrơ,quầnáobònhàunhĩ,máitócdàibờmxờmvẻlâukhôngchămsóc.Mệtmỏivàthiếungủinhằn.

-Dạ…anhKh…đirangoàichợđónvợ.Anhngồichờmộtchút.Khchắcvềngaythôi…

Nhỏnhẹ,lịchlãm,rõràng,trongsángnhưngkhôngđầyđặn,giọngnóikhiếntôicócảmtìnhbởichiềusâuvănhóahaylàsựtrảinghiệmcôđộccủachủnhân.Tôivốnhaycảmnhậnngườikhácquagiọngnói.Chuỗiâmsắccủacâunóicấtlên,đãcuốnhúttôitứcthì.Tôiđứngyênchờđợi,ngườiđànôngkhônghềnhúcnhíchlàmđộngtácgìđótiếptheonhưlàkiếmấmnướchaykéochiếcghếlàmvì.Tôiđànhphảitựổnđịnhchỗngồivàchờđợi.

Ngồilâu,khôngainóivớiainhưtháchđốvềsựimlặng.

Haibênkínđáoquansátnhau.Tôingồitrướcmặtngườiđànông,trongtưthếnghiêng,hướngmặtraphíacửa.Cònanhtacũngđãkịpchỉnhsửavịtríngồitựalưngvềchiếctủ,nhìnraoaivệvàchủđộnghơntôibaonhiêu.

Anhtacóphongtháicủangườiliênquanđếnđámđông.Sựtựtintrongphácáchtrangphục.Sựngangtàng,ươngngạnhnàođóđượcbịtbọckỹdướivẻnhuthuận,côđộcvàhơilơngơ.Diễnviên?Nhạcsĩ?Kiếntrúcsưhayhọasĩ?Tôiphỏngđoán…Màkhông,trônganhtacóvẻ

giỏivõ.Làhuấnluyệnviênthểthaohayvõsưkhôngchừng…Nhưngcảmgiáctoànbộconngườianhtatấttậttoátlênchấttrailơcổđiểnvớivẻhấpdụđànbànhưnamchâmhútsắtnon.Nghĩalàcáitốchấthàohoaphongtrầnvừatháchthứclạivừabiếtchămchiềulàmyênlòngngườiđẹp,nhưngkhôngngạithànhthậtkhikếtthúcmộtvấnđềtếnhị.Hìnhnhưanhtacóxuhướngtìmkiếmquyềnlợitinhthầntrongthứtìnhyêunàođóluôntươimới,trinhnguyên…Anhđangđauđớnvìđiềuđóthìphải.

Anhtalàkháchthìtôicũnglàkhách.Tôithấymìnhkhôngcónghĩavụxãgiao,phảiđốithoạivớimộtôngkháchxađếnthămbạntôi.Vàanhta,lạitiếptụcđốtthuốc.Chậmrãinhảkhói,vàchậmrãichiếurọicáinhìnvàotôinhưmổxẻphântíchmộttácphẩmxalạ.Nhưngcáinhìnkhôngkhiếntôikhóchịu,bởinótinhtếvàtinhquáiđếnmứctôichỉcảmnhậnđượcđiềuấyởanhtamàkhôngtìmrađượclýdogâyhấn.

Ấmứcmàtôichưatìmracáchgìđểchơilạichobõ.Thậtmaytrongtúitôicótậpbảnthảothơcủavịchủnhàđangvắngmặt.Lýdotôiđếnnhàanhlàđểtrảlạinó.Đắcđịahơnlàtrongđócóbảnthảochéptaykèmthủbútbàithơ“Thêmmột”củaTrầnHòaBình,đềtặngchủnhân.Tôibènlongtrọngcúitìmchiếcgiẻlaugiắtdướichânbàn.Longtrọnglaumộtkhoảngmặtbànkínhphíamình,tôinémtoạchtậpbảnthảocốtìnhphơitơhơbàithơ“Thêmmột”lấyratrướcmặtgãđànôngbíhiểm.

Kínnhưtấmphôngđen,anhtavẫnơhờnhìnra,vượtlênkhoảngkhôngtrênđầutôi.Vờcúixuốngchấmgiẻlauvàomũigiày,tôithoángthấyanhtanhìnvàobảnthảo.Hìnhnhưanhtanhíumày,kinhngạclắm.Cáinhíuthoángmaunhưlằnmâymỏngngàynắngto.Sựcâmnínởanhtahìnhnhưđãbịrạnnứt.Nhưngtôiđãnhậnrađược.Ahatôicườirâmranđâuđótrongmình.Mẹovặtcủatròchơigiaotiếpnhỏđãthukếtquả.Sựấmứckhóchịutrongtôitừtừgiảmáp.Vănchươngquảlàcósứcmạnh.

Bỗnganhtaliếmđôimôikhô,cườirủmrỉm.Cáicườikhiếntôinhậnramìnhkhôngthểngangngửavớiđốiphương.

Bỗnglúcấytrướccửaxuấthiệncụbànhưrẻoláchuốikhôchốnggậygiươngđôimắtcùinhãnđứngnhìn.Cáinhìnkiêntrì,nhẫnnại.Lạimộtcảnhđờigiàđixinănthiênhạ.Quảnhiênlàkhôngthểngồinhìnbàcụđứngyênlặngchờđợi…Cảhaichúngtôinhấpnhổm.

Ngườiđànônglầntúi,tìmthứgìđómàkhôngthấyhaykhôngcó.Thõngtayngồiim.Tuyệtvọng.Tôicũnglầnkhắpcáctúi,nhưngcũngkhôngcógì.Khôngmộtmảymộtcắc.Haichúngtôichạmánhmắtvàonhaubẽbàng.Ngườiđànônglạiđưataylầnhồikhắpcácngõ,hốctúi

trênngười.

Thậtmaylàlầnnàycókếtquả,khuấtlấpởđâuđótrongtúiáotúiquầnmộtcụctiềnlẻnâunâuhồnghồngđượclôira.Ngườiđànôngcẩnthậnvuốtphẳngtừngtờbạclẻ,xếpngayngắntrênmặtkínhrồimớitừtốntiếnraphíacửa,nângtaycụgiàlêntrịnhtrọngđặtmớtiềnlẻvàobàntaykhônhăn.Giọnganhtabỗngkhôkhốcnảnmỏinửanhưthanhminh,nửanhưcayxót:

-Chúngtôilàviênchứccả.Biếucụmấyhàotrầuthuốcthôiạ…

Bàcụngơngácgiơmớtiềnlẻlêncườimómmém:

-Tựdưngcácbácchotôitiềnà?Thậtlàcácbáctốtquáđi.Tôiởngaybênđây,đingangthấyhaibáccóhaibộtócdàigiốngnhau,thấylạđangphânvâncácbáclàliềnônghayliềnbà…

Bàcụlóccócchốngcâygậysắnbướcđitheolằnrâmbóngnắng.

VângđólàcảnhhuốngtôichạmnhàthơTrầnHòaBìnhởViệtTrì.

Kểtừđậnấy,tôibiếtTrầnHòaBìnhhơnhaimươinăm,nhưngquýtrọngnhauthựcmớivàibanămtrởlại.MộtngườiVănhơntôinửathếhệvềtuổinhưngsốngcùngthời.Thờicủanhữngbấnloạnmiếngcơmđếnniềmtinđểsống.

ThithoảngmớiđụngnhaulúcViệtTrì,khiHàNộihoặccungđườngnàoloanhquanhxứBắc,cáchthủđôvàitrămcâysố.Tôicũngnhưanhchỉcókhảnăngdịchchuyểnvặt,vậythôi.

Dùcảnămkhuấtmặthaymớichiatayvàibatiếngmàgặplại,sắcvẻTrầnHòaBìnhcũnglặng,lạnh,phớtnụcườigócmiệngtinhquáirồihấthàmvềphíamộtquánbụigócphố:

-Chặc,ôngđấyà?Thì,kiếmchỗnàotangồitínhỉ…

Mộtcáigậtđầuđủbặtthiệp,mộtbàntaykhôấmđưarachờhờhững.Hướngsangbên,TrầnHòaBìnhhấthàmvềchàngtraivẻnhuthuận,khoácbalôcáchxamộttầmtay.Giọngnghiêm:

-Đây…làhọctròcũcủamình.Ngheđâucótàilàmthơviếtbáoghêgớm…

Chàngtraiđượcthầygiớithiệulongtrọng,vẻhơicănglênmộtchút,thựcthimộtđộngtáccúiđầu,rồicấttiếngchàođáplễ.Nhưnghọctròhìnhnhưcũngkhônghânhoanlắmkhiđượcgiớithiệuquálên.Anhchànghấmhứkínđáo,phụngphịuvớithầy.

ThầyTrầnHòaBìnhcườiruồi,phẩytayấnthêmchiếcbalôlênvaitrò:

-Cậulêntrướcđi…

Thọcmộttayvàotúiquần.Mộtcáinhìnxuốngmũiđôigiàythểthao.Mộtcáinhìnngang,thẳngthắnchìmchìm.Nhưngánhmắtbaogiờcũnghướngranhữngkhoảngrộngcủaconđườngcóngườiđẹplướtxemáyvovo,miệngbậphơithuốcdài,taybúngđiphầnrácđiếuthuốchoặcchụmmồitiếpđiếumới.Đẩycaogọngkínhcận,tiệnvuốtthêmmáitócdàiđenmướtbuôngốpsátđầu,quansátbộquầnáobòthờithượng(màbaogiờtôicũngnhậnrarằngtừngàymuanómớiđượcquadămlầngiặt).

Lựagócnhìncóthểbaoquátcảquánhànglẫnconđường,TrầnHòaBìnhmớingồixuống.Rútbaothuốc555,diêmhộphoặcbậtlửagalạmắt,đảonhanhnhữngthứcbàybántrongtủkính.Nhìnbàchủquánngồingáp,TrầnHòaBìnhralệnhchokẻhọctròđãđitiềntrạmđangngồicóvẻdỗithầy:

-Bảochủquánphachoấmtràmới…khẩntrương…

Tôiơlên,thìTrầnHòaBìnhchặclưỡi:

-Nósaunàylàmbáo,phảihọcnhiềuthứ…ngaycảcáisựbịsaipháicũngphảihọc…Kệ.

Anhchànghỉđồngthờiquáđộxâydựngchủnghĩaxãhộingoanngoãnlauấmchén,laumặtbàn,đợichèngấm,nghiêmcẩnrótmờithầy,mờibạnthầyrồimớiluivềvịtrícũ.BỗngnhìnthấybứctranhgiấydóĐôngHồtrênváchnứa,TrầnHòaBìnhsữnglại,hướngvềphíahọctrò:

-Ngàyxưa,mìnhrấtcónăngkhiếuvẽ,nhưnglạibỏbêđitậpchơibóngbàn.Ôngthầydạyvẽthấythếchỉcườinhếchchuachát…NênmìnhmớithitrượtMỹthuậtmàvàoSưphạm…

Trongcáccâuchuyệnkhôngmấykhichúngtôinóiđếnnhữngthứđãviếtcủariêngnhau.Vàcũngkhôngnóiđếnđànbà.Nhiềulầncảhaithửđộngđếnđềtàinày,nhưngkhônghiểusaotựnhiêncảhaiđềuimlặng.Nónhạt.

Chỉnhữngđốithoạingắn,nhấmnhẳng,bângquơ.Tưởnglàrờirạc,nhưnglạiliênkếtvớinhautheochủđềnàođấybấtchợt.Nhưngđôikhitôihứngcũngđọctríchmộthaicâucủaanhtrongcácbàithơmàsinhviênnhữngnăm80thếkỷtrướchầunhưaicũngchépsổhoặcnằmlòng.

Xoaychénchè,TrầnHòaBìnhlắcđầucườikhinhkhi:

-Ừđólànhữngbàithơhaythật,ganruộtthật.Nhưngnóquámongmanh,nhỏbétrướcthờigianvànhấtlàkhivachạmvớinềnvănhóakhác.Dùmìnhcóthôngminhdàydặnnềnmóng

đếnđâuthìvẫnlàthứđèmđẹpcủamộtđấtnướcđangchuyểnđổi…Nólàthứphươngtiệnhữuhiệuđặcsắcchomộtgãvợbỏnhưtôi…

-Saoanhkhôngtínhđếnchuyệnramộttậpthơnhỉ?Thơcủaanhquáđượckiamà...?

-Thơcủamìnhthìvẫnlàcủamình.Tạisaolạiphảiratậpnhỉ?Đểlàmgì?Tôimuốnmộtphépthửlâudài…Nếucóintậpthìmìnhđểchocongáinóviếtlờibạt.Nósẽchêỏngchêeothơbốnó…

TôichẳngbiếtTrầnHòaBìnhnóiđếnphépthửnào,đểlàmgì.Đangbănkhoănthìanhđãthủngthẳngrêsangchuyệnkhác.

-A...đểtôikểôngnghecâuchuyệncóchitiếtnày…

Vâng,nóiđếnchitiết.Mộtlầntôiđếnnhàanhbấtchợt.Cửakhóa,dướicáikhóađồnggiacôngthờibaocấplàcuốnsổbằngbàntay,giấynhámxámvàmẩubútchìngắnngủntreolủnglẳngbằngdâygaithô.Bìacuốnsổcólời:“Kháchđếnkhônggặp,xinđểlạilờinhắn–THB”.Tôiđãbênguyênchitiếtấyvàomộttruyệnngắncủamìnhvềmộtngườiđànôngcôđộc,suốtđờichờđợimộtláthư.Khôngbiếtbaonhiêulần,gặpanhtôiđãđịnhkểvềchitiếtấy.Thếmàquênphứtsaunhữnghànhuyên.

ChuyệnphiếmcủaTrầnHòaBìnhthườnglànhữngchitiếttưởnglặtvặtvềcô,cậuhọctròcũ,ngườibạnvongniên.Vàđặcbiệtlàvềngườichahọcthức,nhưngsớmmỏigốigiữađường,vềmộtngườichịnhansắccaosố,vềmộtngườichúhọxalắcnàođólỡbịnhắctêntrongmộtbàibáo,tuychẳngliênquangìđếnsựthấtbạicủamộtcuộccáchmạngchưathànhmàsuốtđờidằnvặt.Vàvềchínhbảnthânanh.Mộtngườicongánhvácchứctraitrưởngnhưngchưabaogiờtrònnghĩaphận.VềmộtxứĐoàilậnđận,hàohoa.Anhcười,cáicườinhưkhôngmàlạicóthểvòxékhuônmặt.

Tôinghĩrằngmìnhhiểuvàcảmnhậnphầnnàođiềuđó.BởichịgáitôicũngsinhnămCanhDần,cũngnhansắcmàhẩmhiu.Bởitôicũnglàcontrưởngthậtthànhtrưởnggiảvìcũnglỡdínhnghiệpvănnhưanh.

Nhữngcâuchuyệnấy,chẳngcógìliênquanđếnvănchương,đếnthờicuộc.Hơnmộtlầnchúngtôingồiimmàcảmnhậnđượcdưâmnhữngchitiết,nhưtianướclạnhquấtthẳngvàogiữangực.

MangbútdanhTầmThư,giữchuyênmụcgỡrốitơlòngchobaonhiêulứađôitrênbáoTiềnPhong,nghiễmnhiênđiđâuTầmThưcũnglàchuyêngiatìnháingoạihạng.Cảmphục,một

ngườibạncủachúngtôiđãcậynhờbằngđượcđíchthânTầmThưlàmcốvấntìnháihơnhainămtrời.Nhữngnămđó,hìnhnhưchủnhậtnàoTầmThưcũngđápxekháchngượcViệtTrìbàymưutínhkếgiúpngườihâmmộ:NàohoahồngĐàLạt,nàohoaloakèn,nàonướchoaPháp...

Nhưngsựvụkhôngnhưdựtưởng.ÔngcốvấnTầmThưtiunghỉugãiđầu.

-Conbékianóhoàntoànkhôngyêu.Khôngyêumàcốvấnchothànhđượcyêu,thìđếnthầyTầmThưcũngchịu.Tôicóphảithầybùađâu.Cólýthuyếtchỉđúngtrênlýthuyết.Tôilàmquánóchuyểnsangyêutôithìhỏngcả…

Nhưngoáioăm,chínhTầmThưcũngkhôngtưvấngiúpđượcTầmThư.Traihàohoathihọavàgáicóthanhcósắc.Hìnhmẫuchonhữngtrangtiểuthuyếthồng.Vậymàthuyềnláirờinhau.Chânngọnhảiđăngđãkhôngcóánhsángsoidẫnchochínhnó.

TrầnHòaBìnhđãvậtvãtìmmọicáchđểgiànhquyềnnuôicôcongáinhỏ.Saunày,tôibiếtlầngặpTrầnHòaBìnhđầutiênấycũngchínhlàthờikỳcuộchônnhânthuầnkhiếttìnhyêucủaanhđổvỡ.Hômđó,trongcơnbấnloạnlokhôngđượcquyềnnuôicon,TrầnHòaBìnhđãtứctốctìmngườibạnởViệtTrìdẫnđicầukhấnởĐềnHùng.

Mộtlầnchúngtôiquáchén,TrầnHòaBìnhvuốtmặt,quẳngcặpkínhvàođốngchănmàn:

-Ngườitanghĩmìnhgáigúthànhthần,uốngrượunhưuốngnướclã.Mìnhsứchọctrò,lạitừngbịthiênđầuthống,uốngđâucónhiều,chỉlàthíchuốngthôi.Còngáithìtànphásứcghêgớm…Đâucónhiềucủangonvậtlạmàtẩmbổbồidưỡng.Mộtđêmbabốntaoânáiđãđủtantànhmộtkiếptrai…Càngngàycàngnảnôngạ.Vớitôigiờchỉcònhaiđiềulàtươnglaicủacongáivàdồnsứcdạydỗđámhọctrònênngười.Vớicongái,đólàtìnhyêumáuthịt.Vớihọctròlàniềmtinvàochânlýmàchúngnósẽthaymìnhkiểmchứng…

TrầnHòaBìnhmìnhtrần,némngườixuốngđệm,chiếcquầnlửnglụngthụngdâykhóa,haitaychốngsaungửamặtlênnhìncáitrầnnhàthấptèchỉchựcrơixuốngđầu.

NgườitađồnrằngTrầnHòaBìnhđàohoa,tìnhyêunàynốitìnhyêukia.Tìnhyêunàocũngthànhthật.Góctranhtốitranhsángấycủaanhtôikhôngtường.Họachăngtôichứngcáithóiđatìnhởnơianhcũngthườngnhưởbấtkỳngườiđànôngnào.Thấymộtdángđẹpvôtìnhlàngẩnngơdõinhìnvàcườitủmtỉmbângkhuânghơilâumộtchút.

Và,ngườitacònchorằngTrầnHòaBìnhtàihoathôngminhnhưngkhôngnghiêmcẩn,khôngchịurènluyệntuthânphấnđấu.Rằnganhđãtựđóngcửatrướcvôsốcơhộithăngtiến.Người

khôngchịunhẫnlàmmộtviệctỉmẩntừkhởiđộngđếnkếtthúc.Ngườitaướcaocáinănglựctrờicho,tiếcxótthayanhkhôngít.Anh-TrầnHòaBình-mộtngườihamvui,ưarongruổiloanhquanh…

Tôitinmộtnửanhữngđiềuấy.NhưngtôitinmộtTrầnHòaBìnhbằngxươngthịtvớitrítuệsánglángthấmđượmchấthàihướcnhânvăntrongvănchươngcổđiểnPhápvàTrungHoa.Hìnhnhưanhđãngộvềanh,ngộvềxungquanhsớmhơnnhiềubèbạn.Trongtỷtỷchữ,anhđãchọnlấychữNHÀNvànèothêmchomìnhhaichữTHANHTHẢN.

Tôibiết,TrầnHòaBình,vớinhữngmốibạnbècóvaivị,nếuchuyểnđổithặngdưtìnhcảmthànhthặngdưtiềnbạcthìnhàlầuhaychiếcôtôđờimớikhôngđếnnỗiquátháchthức.

NhưngTrầnHòaBìnhđãdửngdưngđiquanhữngthứđó,dửngdưngđiquadanhvọngphùhoacủachữnghĩalẫncácgiấychứngcủanhữngdanhhiệu.Tôichắcnếucólúcnàoanhkhátthèmchúng,thìcũngbiếnchúngthànhphươngtiệnrongchơilặtvặtquangày.

Nhưtiềnđịnh,từđầunăm2008TrầnHòaBìnhkhôngcóthángnàolàkhôngxuấthiệnởđâuđótrongvùngphụcậnvănhóaxứĐoài.VĩnhYên,TamĐảo,XuânHòa,PhúThọ,ViệtTrì,SơnTây,TuyênQuang…Điệnthoại,tinnhắn.Gặpgỡ,nhậuvặt.Bànnhữngchuyệnbànmàkhôngthểbàntậncùng.

Tươimới,hayxanhxámnhưngbaogiờanhcũngnhìnthẳngvàongườiđốithoạichờđợi.Mộtcáigậtđầu,mộtcáibắttayhứahẹn.Và,mộtcáihấthàmâncầnlẫnkiêubạcvềcậuhọctròcũđangmangvácbalôkiênnhẫnđứngchờthầyhuyênthuyênvớibạn.

ĐãbahaybốntuầnanhBìnhnhỉ?MấyanhemđãlèncứngtaxihộctốclaovềHảiPhòngtrongngày.Chúngtacùngviếngngườithâncủamộtngườibạnthànhđạtmàcảbốcảconđềulàhọctròanh.Đươngnhiênanhgiữvaitrưởngđoàn,lậpcậpbáilạy,lậpcậpchâmhương,khiếnchomấychúngtôibịđộngquýnhquángtheosau,dườngnhưvớianhngaylàmchântrưởngtoánđámhiếucũngkhôngthíchhợp.Ngaylúcđótôithầmnghĩ,tạisaoTrầnHòaBìnhmộtnhâncáchmàlạikhôngthểnghiêmcẩntrongviệccỏnconnày?Nhưngtôiđãnhậnngayramìnhngớngẩn.TrầnHòaBìnhlàngườihoàntoànnghiêmcẩn,chỉcóđiềuanhlàmộttrongnhữngngườiđặcsắckhôngchịuđượchìnhthứcdậpkhuôn.Hẳnanhnhớ,bữaăntrưachờđợigiờpháttanghômấy,chúngtachenchúctrongcáiquáncòmbênlốibêtôngchiađôilàngđồngbiểnbơphờláchuốirách.Anh-TrầnHòaBìnhngườilớntuổinhấtcầmđũachạyrachạyvàobếpnấu.Mónmướpxàolònggà.Móncanhraumồngtơinấucua.Đĩathịtxàohơinhiềunướcmắmcốtcholũem.Khikếtbữa,anhtrịnhtrọngmờingườichủquánđếnnhậntiền.Tôikhông

ngờconngườianhlạicókhảnăngchămbẵmngườikháctheokiểuđànchịđếnvậy.

TrongđềncụTrạng,chúngtasắphàngbênnhaucùngdậpđầukhấnlạy,tôibỗngthấyanhrunlênkhácthường,mồhôitóađầmđầm.Vàtôicũngthốtlạnhđâuđótrongngườimàruntheo.ChỉkhirađếnsânvàngắmcụTrạngtrongnhómtượngvườn,anhmớicóvẻbìnhtâmtrởlại,nhưngvẻcứtrầmtrầmkhótả.

Vàtạisaonhỉcáibuổichiềunồngoi,trướcbếnphàHànnổinênhdângtrànnhữngbọtphùsangầungầu,chúngtađãquayđirồilộnlạibabốnlượtcảcâysốmàkhôngthểtiễnđượcanhsangsông.Nhìnngangsôngmỏitầmmắt,lụcbìnhtrôilữngđững,xơxác.Hàngdừabênbờkialảbóngmờ.Ngồichờphàsang,TrầnHòaBìnhbuộtmiệng:

-SaotôibỗngnhớnhữngbếnsôngmiệtvườnNambộ.Đâysaomàgiống.ÔngđãđượcngườicongáiNambộnàoyêuchưa?

TôichưacócâutrảlờithìngườibạncùngđiđọcthơTảnĐà:

Đưanhaumộtquãngđòngang

Bướmbaymâylộnhoavàngnướcxanh

TrầnHòaBìnhnghevàlặngđi.Lúclâuthìbảo:

-RongchơimàđọcTảnĐàthìchơithủngtúi…

Anhkéotôirasátmépnướcoằmoặpvỗ,nhấcvạtáolaukính:

-Đờitôikhôngbiếtđãbaonhiêulầnsangsông.Màlạlầnnàoquasôngcũngthấymớilạcáicảmgiácnônnao.Nólàchialy,gầnnhưlàchiarờiâmdươngngaytrênmặtđấtbởisựchuyểndịchcủadòngnước.Chuyểndịchvàdịchchuyểnluânhồi.

AnhBìnhạ!Bâygiờđanglàlúc:Sôngđãphổngphaotrờiđẫmnước,nhưngnắngkhôngkỳhẹnmỗikhoangđò[1]vàmùathuđãkhôngchỉmộtchiếcláthurụng,nhưngtrongvôvànấycóchiếclálạiứngvàoanh.Cáichếtvớisốchunglàquiluật,vớicánhânlàvôlý.Nhưnghìnhnhưvớimìnhthìchắcanhchorằnganhcólý,cònvớimọingườiởlạilàđiềuvôlý.

Ngaylúcnàytôichưatườngmìnhtrọngquýanhmứcnào.NhưngchỉhìnhdungmộtmaivĩnhviễnkhôngbấtngờđụnganhởđâuđótrênmỗicungđườngxứBắc,đãthấybànghoàng.Tôixótnỗianhmàlạithươngmìnhrồisẽkhôngítnhạtnhẽonhữngngàydàithèmbạn.Anhđãlàgìnhỉmàsaotôiphụthuộcvàoanhđếnvậy?Cónhữngngườimườinămkhôngcầngặpvẫnlà

bạn.Cònanhlàngườiđãgặpcảmấymươinămvẫncònmuốngặp…

Cònhơncảmộtnỗiđau,đólànỗiđaukhiviếtvềbạnmàbạnkhôngcòn.Cómộtđiềugìđấyvừathúcgiụcvừaníugiữtôikhichépranhữngnỗiniềmvớianh.Thực,tôikhôngmuốnlàmmộtviệctươngtựthếnàylầnnữa.Bởitạianhđãlàmmộtcáidấutrừđenđậm…

Ngườibạnchungcủachúngta,khinghetindữtừanh,chỉnhìnlênbầutrờixứĐoàihômấyâmu,nhátgừngkhôngchịunóihếtcâu:

-TrầnHòaBìnhlàmộtcondiều…mộtcondiều…

Nếuanhlàcondiềuthậtthìcũngchẳnglạ.Diềuchỉnốivớimặtđấtquasợidâymongmanh.Màlýdođểníugiữanhthêmvớimặtđấtnày,thìhìnhnhưtừlâuanhđãdầncởibớt…

Haichúngtacùngđểtócdàitừngàybấtchợtbiếtnhau.Đầunămnay,tựnhiêntôicắtngắntóc.Gặpnhauanhngỡngàng,nheonheoánhmắthómhỉnh:

-Sao,ôngcóchuyệngìvậy?Tựdưngthayđổihìnhthức.Cóphảichánmìnhquárồikhông?Ôngthừabiếtlàmmớimìnhlàlàmmớicáiđãcótựbêntrongkiamà.Ôđổithaytíchúthìnhthứcliệucócứucánhnổiniềmtinvàobảnthânanhđangdầnđổsụp.Mộtsựxoayxỏatộinghiệp…hihi…

Tôinhếchcườigóp,vơvộichiếcmũchụplênđầu,tiễnanhđitớichỗngườihọctròđangđứngđợithậpthònơiđầungõ.

Tháng8năm2008

[1]Trích“Khimùamưađến”-TrầnHòaBình.

TrầnHoàiDương-Bônghoanởgiữamiềnxanhthẳm[1]1

Cónhữnglờihứathốtratrongngặtnghèo.Vâng,tôiđãthầmhứatrướclinhhồnTrầnHòaBìnhrằngkhôngnỡviếtvềngườimìnhyêuquíkhihọdừngbướctrênconđườngthếgianlầmbụi.Nếucóthể,hãyviết,hãynóihếtlẽtốtlànhkhicòntươinụđốimặtnhau.

Vậymàtôikhôngthểgiữlời.Anh-TrầnHoàiDương,ngườiVăncùnghọvớiTrầnthinhâncũngđộtngộtdangtaybayvàolửamặttrờigiữabóngđêm.Tôiđãngỡkhăngkhănggiữlờimớilàcôngbằngchomọisựrađihaycòntạmvớitấtcảchúngta.

2

ThuSàiGòntrongveothảngthốtrắcvàicơnmưarớtchưakịplángmặtlộ.NơitừnglàHònngọcViễnĐông,saubanămtôitrởlại,vẫntrậttựtrongngầungãmuônthuởngườingườisàsãchenđua.NgồitrênsảnhlầuhaikháchsạnCatinangónghèđườngĐồngKhởilátgranitnâusậmtừthếkỷtrướctừngphiếnchữnhật,tôiphấpphỏngchờcuộcgặpnhàvănTrầnHoàiDương,lắngnghebềmặtthànhphốđangrạnvỡ:vọtlênchiềucaovàtrườntứtungbềrộng.Vẩnvơtôinghĩ:TrầnHoàiDươngmộtnhàvănxứBắchơnmọingườixứBắclạimởlòngmếnyêuSàiGòn,khôngđủsứcbứtthoátlựchútcủaSàiGònđểrồimỗimùamưanắnglạithảngthốt:AivềBắctatheovới![2]

Trongláthưđiệntửanhviếtmùathutháng9năm2010.

“ThiệnKếyêuquí!

Cảmơnemđãchoanhđọchaibàiviếtrấthayemạ.Biếtbaonhiêuchuyệnđờitrongấy,biếtbaonhiêuxúcđộngvềtuổithơ,đặcbiệtvềthiênnhiênmàanhvốnrấtyêu.Anhghenvớiemđấy,emđangđượcsốnggiữathiênnhiênTrungDuanhđặcbiệtyêuthích.Suốtnhữngnămthángtuổithơ,anhsốnglănlócgiữanúiđồitrungduvùngBắcGiang,TháiNguyênhồitảncưkhángchiếnchốngPháp,suốtđờikhôngkhôngthểnàoquên,đãtrởthànhnhữngkỷniệmđẹpnhấtđờianhemạ.Vìthế,anhlạicàngthêmyêunhữngtrangviếtcủaem,đãgiúpanhsốnglạinhữngngàyxabéthơxatíttắp...Cảmơnemnhiềulắmnhé...

...Anhthèmđượctrởlạiquênhàquá,nhấtlànhữngngàycuốiThuđầuĐôngtuyệtđẹpnày.Anhghenvớiemđấy.EmcócảmộtmiềnTrungDuđammêkềbên,mởmắtralàthấyrồi...THD.”

Tôisắpgặpmộtnhàvănmàtôivàcácconđềuđọcchungnhữngcuốnsáchôngviết;cuốnrađờingàybốlẫmchẫm,giábánmộtđồngnămhào,cuốnmớinhấtđượctáibảnlúccongáituổithiếunữmườibalàbanhămngànđồngdántemchốnghànggiả.

Nămmươinăm,sựyêuquývănchươngôngởchúngtôikhônghềthayđổi.

CảmgiácbuồnphiềnvàháohứcđanxentrongtôinhưmiềnNammưanắng.SàiGòn,tôicũngbaonhiêunỗiquantâmbạnbè,vậymàđiềugìthôithúcngaytừđầuchuyếnđi,khiếntôiđặtchomìnhđíchphảigặpTrầnHoàiDương...

LọtgiữađámkháchbụiphươngTây,rồngríulơngơngótủkính,TrầnHoàiDương,quầnbòthụngbạcgối,áolụathôcổtròn,tayngắn,cúcgỗ,túithổcẩmchéovai,chuichúi,vộivãbênkiahèphố,máitócbồngbềnhtrôi,kínhthuốcgọngthépképgiữđôimắthìnhmắtmèovẻngơngácđangtìmkiếmtọađộ.NgườiVănthanhnhãhàohoathếmàlạicódángđitấttả.

Xuốngtầngtrệt,tôiđónanh.

Cánhcửakínhvừamở,anhđãđứngkềbên.Mảinghĩvềdángđicủaanh,tôilậtbậtchậmmộtnhịp.Bàntaynắmlấybàntay.Lòngtaytruyềncảm,ấmdịu.Kéotôilạigần,nhưngườianh,ngườichúphongsươnglâungàygặplại,nhịpnhịpvỗvaihồhởi,vẻnhưanhthấymộtđiềungạcnhiên,lạlẫmvàtòmò.

-Tuyệtthật,emvàođâyrồinhỉ?!Embaytốiquahaybaysáng?

Tôichưakịpđỡlờithìanhtừtốnquansátquầyrượu,hànhlangtrảithảmđỏhunhút,đènchùmpha-lê,nhânviênđilạithẽthọtnhưnhữngbóngsáng.Bỗngsựlolắngbaotrùmgươngmặtthuầnhậu,anhkhẽnói:

-Emlưutrúởđâythìbằngđốttiền.SàiGònkhôngthiếukháchsạnbabốnsaogiáchỉbằngnửa...Cólẽđểanhkiếmchỗkhácgiúp...

Ậmự,tôikhôngthểnóilạivớianhrànhrẽ.

Thấyvẻmặttôi,anhchợtlúngtúng:

-Emthíchởtrungtâmchotiệngiaotiếpthìcũngkhôngsaocả.Xemnào,sovớidạoĐạihộinhàvănemcóvẻhơigầy...Chắctạikhôngquendichuyểndài...

Tayphảiđỡlênbàntaytrái,xoaymặtchiếcđồnghồmặttrắngquaikimloại,đểhởkhoảngcườmtaycớmnắngtrênnềndachấmđôivếtđồimồi,mắtnheonheotậptrungthịlựcqualớpkínhdày,anhthởdài:

-Thếmàđãlưngchiềunhỉ?ĐểanhchởemđilòngvòngxemlạiSàiGòn...

Mưabấtchợtvỡòađộtkíchxuốngphố.Sữngsờ.Ngườichạynépmáihiên,kẻdừngmởcốpxemáylấyáoche,kẻngửamặtlênđónmưa.Tôingỏýmuốnmờianhlênlầuhai,sảnhcónhiềuloạiđồuống.Ngồitrênđólúcmưacũngkhôngtệ.SuốtđêmquatôiđãngồiởđónhìnxuốngđườngĐồngKhởiướtnhoènloangrunngấnđènmàtậnhưởngcảmgiáccôđộc.

-Ôi,emạ,quầybarkháchsạnnàomàchẳnggiốngkháchsạnnào.Cókhácchănglàgươngmặtcủabartenderhoặcmàuthảmtrảisàn.PhảiởngoàikiamớilàmộtSàiGònthựcsự...

Theoanhrađứngtrướchiên,đợimưathôicơn.Mộtkhoảnglặng.Nhìnlớpbongbóngmưatrôinốinhauvỡkhiđụngmộtxáclásaokhôquănbênméđường.

-AnhbỗngnhớnhữngmưathìnàyxứBắcmình.Mưalâyrây,chẳngmấynước,đấtvẫnđẫmthấmmátlành,chotacơnrùngmìnhrunrẩy.Nơiđâymưaàoàomàđấtlạikhôkhan,cũngmát,nhưngcáimátchờnvờnmặtda.Vănchươngđôilúccũnggiốngmưa...Chẳngcócơnmưanàomàkhôngtạnhemnhỉ?MưaSàiGònmauthôi...

KhôngngẫunhiênvănTrầnHoàiDươngcuốnhútmọilứatuổi.Dùbìnhdiệnchuyênviếtchocácem,nhưngđằngsaumặtchữthìlạilàvấnđềnhàvănhướngtớibổnphậncủangườilớn.ThôngtỏđờisốngđôthịvàlàngquêBắcnhữngthậpniêntrước,vănanhlắngchấtkểchậm.Ngườiđọccảmnhậnđượchạtmưarơitrongcơnmưa,chớpbóngnắngkhimâyqua,chiếccòkhichiềuvắngđồngxanhvàcánhbuồnđơnđộctrênsôngsươngsángthuBắcbộmàvẫnthấychồixuânvươncaodướichântrâugặmcỏnghiêngsườnđê,thúcgọihyvọngvàotinyêuconngười...

Mộônggiàmộtthờiyêuhoahuệphủđầyhoacủachúbébánvésố.Chimthiênđườngvútlêntừgiànthiênlý.Cánhcam,bọngựa,dếtrũi,ốcsên,chịTẩy,emBútchì,viênkẹocứng,kẹomềmngọtngàonhịpđiệucôTiênmúamãimãilàgiấcmơbanngàychobaođứatrẻ...

AnhkhoácvaitôiynhưnhânvậtNhuquàngvaiđứaemtrongđoạnkết“Miềnxanhthẳm”nhưnglàdìuđitrênhèđườngĐồngKhởi.Đợitínhiệuđènnháynháyhìnhngườiđibộxanhlèanhmớiyêntâmdongtôibăngsangtheođúngvạchchỉlộ,mộttaygiơngangcảnhbáovềphíadòngngườibịkhựnglạivìhiệulệnh,đangnhấpnhổmàolên.Anhtuổibảymươichechắncho

tuổinămmươisaolậtbật.AnhlotôichưaquennhịpgiaothôngSàiGòn.

-Cẩnthận,từtừ,từtừemạ...phònghờmấyđứachoaichoaitócđỏtócxanhthôi,chứdânmìnhtrongnàyýthứcđôthịhơnhẳnHàNội…

Mấycâucuốianhbỗnghạgiọngnhỏhẳn.Gắnkết,trưởngthànhtừHàNội,ởSàiGònbamươinămanhvẫnnguyêngiọngHàNội.NgheanhbốirốithúnhậnmộtnétchưahoànhảocủaHàNộibỗngdưngchạnhlòng.

Vòngvèoquamấygócphốtrongsuốttườngkính,nhàhàng,kháchsạn,bảovệkínhđenkhoanhtayđứngtrấncửatrướcnhữngthươnghiệuthờitrangquốctế,anhníutôidừngtrướcconhẻmsâuhút:

-Chờanhdămphút,xemáyphảigửiđâymớicóchỗ...

-Anhchoemđiđâuạ?

-EmthíchđiđâuởSàiGònthìanhđưađiđấy.

-Emmuốnngồivớianh.ĐâychẳngphảilàmộttọađộSàiGònsao?

3

Nhòmnhòm,quanhquanhrồicũngkiếmđượcgócquányêntĩnh.Bàngỗ,ghếgỗ,dướivòmmeđạilãolănphănánhướt,hàngtrúcmâylàmràongănbờhè.Yênvịngồitrênghế,ngườiđànôngphongsươngmớivươnvai:

-Ngồitrênghếgỗcảmnhậnđượccảthiênnhiênđangômấpcơthểmình.Thờinhiênliệuhóathạchnhìnđâuđâucũnglàvẻmặtchấtdẻotrơbóng...

Ô,đólàlýdomấyquánghếnhựabịbỏqua.Thảlỏng,anhngướclênquầngxanhtánlá,giơtayđónnhữngchấmvàngxoayxoáynhưmộtđứatrẻháohức:

-EmcóbiếtđâylànhữngcâymecótừthờiSàiGònvừabịđánhchiếm,caitrịbởicácđôđốc(autempsdesAmiraux)?HảiquânPhápđãtrồngvàonhữngnăm1863-1865,hồicònchưacóvỉahè.Đãhơntrămnămloàithânmộccótráichínchuangọtinbóngtỏamátnhiềuđườngphố,nêncũngcóngườigọichúnglànhữngcâymecủacácđôđốc...

Xuấtxứnhữngcâyme,khônghẳnngườiSàiGònnàocũngbiết,tôitinthế.Hamđọc,hamtìmhiểunhưanhhẳnsẽcónhậnxétvềSàiGònchungnhất,chẳngdạigìmàkhôngkhámpháSài

Gònquaanh.

-SàiGònlàthếnàoạ?

Theothóiquen,tôigọibiaHàNội.Côbétiếpviênlễđộ.

-Dạthưachú,quánconkhôngbánbiađó.NếucóthểchúdùnggiùmconbiaSàiGònchailùnđượckhôngạ?

Mộtcáigậtđầuxácnhậntừphíaanh.

-ConchochúvàanhđâylạcrangcảvỏkiểuBắcnhé.-đưatayvuốtmáitócsuôngmềmmàuhoalaurasaugáy,đẩycaocặpkínhlãolênsốngmũi,nụcườianhmơhồ,ánhnhìnsươngkhói.

Ngàyxưa,hẳnngườiđànôngnàyđẹp...vàdễthương!Nếunhưmuốnnóimộtcáchtrungtính-mơhồtheokiểuSàiGòn.Vàtôitựđặtvàovaingườiđànbàđơnthântuổixiêmxiêmmìnhcũngvuibuồntrầytrợt,nếucầnđànôngđểchiasớtnỗisầulạnhcủacôđơnthìkhôngaicạnhtranhđượcvớiTrầnHoàiDương.Anhsẽlàứngviênsốmộtchokhôngchỉmộtquýbà.Gầnanh,ngườitacảmđượcsựấmáp,tintưởngnhưngcũngengạithếnàoấy,trongnồngnồngcựcđoanyêughét...

Giánhưanhbiếttôiđangnghĩgì.

-Chịdạonàythếnàoạ?

Tôihỏithế,cứlàmnhưđãbiếttỏngvềanh.TrầnHoàiDương,giậtmình...

-Ôi,embiếtgìà?

Cốtạonụcườiliêutrai,tôinhìnđihướngkhác.GiớivănchươngmộđiệutốnkhôngítbialạcthantiếcmốitìnhmơcủaanhvớingườiđànbàhọLêtàisắcvượngphuíchtử.Họđãgìngiữ,nângniuvàyêuthươngnhaunhấtmực.Dườngnhưsốphậnbaogiờcũngkhắcnghiệtvớilứađôitươngxứngởphàmtrần,nếunhưchânmệnhhọkhôngđứngchữcôngnươngkhanhtướng.

Tuổigiàcầnbạntâmgiaohơnmọilẽ...

Chaibialấmtấmlạnh,lạcrangnguyênvỏkhôlắccắctrongtúinilonniêmkín,anhbàyngayngắnrồimờichìataymờiđiệu.Bâygiờanhmớinhớralàcònmộtcâuhỏi,chưatrảlờichotôi.

-SàiGònlàthếnàoư?Làngườiđànôngưamạohiểm,chịutráchnhiệmvớihànhđộngcủa

mìnhđếncùng.Làngườiđànbàphồnthực,đađoan,maunướcmắtvàchungtình,sẵnsàngmangcơmnuôichồngởtù.Làngườibạnnhậucuốicùngtacònthấymặtkhitrờirạngsáng.Làđứatrẻlớnxácnhưngvẫntinvàocâuchuyệncổtích...SàiGònlàmộtthứmatúyAfghanistanmộtkhitađãbiếttớithì...

Nhấpngụmbianhỏ,khẽbópngangthâncủlạc,xếphaimảnhvỏgỗgọnmộtgóc,anhmớivêvêlớpvỏlụa,táchtừngmảnhlámầmtrắngngànhấmnhấmnhưvừathămdòđộbùibéotừmiếngănvừanhưlắngngheâmhưởngcủađấtđaidungdưỡngsựsống.

-GiữchứcTrưởngbanBiêntậpcủaNhàxuấtbảnMăngNonsắplênGiámđốc,thếmàanhlạibỏngangvềlàmnhàvăntựdo...

Tôithantiếcchoanh.

Điệnthoạibỗngrunglêngiaiđiệubàihát“Chântình”củaTrầnLêQuỳnh,contraianh.Pháccửchỉlịchlãmdừngtròchuyện,anhlúngtúngvàigiây,mộttaythọctúiquần,mộttayvớitúithổcẩm.Haichiếcđiệnthoạicùngđượckiểmtra.Mộtcuộcgọivàmộttinnhắn.

-Tronghoàncảnhcụthể,ngườitamuốntựdovềtâmhồnthìthểxáccũngphảigiảiphóngkhỏisựphụthuộcvàobátcơmmanháoởmộtnơichốncụthể...

Chúnhóctócxémnắng,đũngđẵnghòmđánhgiàytrướcbụngđangđingoàivỉahè,chợtnhìnthấyánhmắtTrầnHoàiDươngdõitheo,liềnkhôngbỏcơhộitạtngayvào.Phềuphào:

-Tíaơi,tíagiúpcon,giúpcon...

Anhtrậtngayđôidépdamớiláng,hấtđầuthúctôitụtgiày,dùgiàytôivừamớiđánhxiđôigiờtrước.

-Nêngiúpchúnhócnày,nóđangđóilắm.Emcũnglàmđẹpbộvóluônnhé!

Đợithằngbémangđồragốcmetácnghiệp,tôithắcmắc:

-Làmsaoanhbiếtnóđói?

-Thìanhngàybécũngbịđóithườngxuyên.Nhìnmắtnómàxem,vàngđụcvìdịchmậttiếtramàkhôngcógìtiêuhóa,móngchânnócònvángphènbưngbiền.

Chiếcáocộckhâutay,vảithônhưbốthếkiathìhẳnởvùngsâuvùngxamớicó.Chứngtỏnómớidạtlênthànhphố...

Lúctôitrảtiềnđánhgiày,anhmócvídúithêmchocậunhóchaitờhaichụcnữa.

-Conquêởđâu?

-NinhThuận...

-Bamáconđâu?

-Máconmấthồinămkiarồi.Trúngsétngoàivườnthanhlong...

Mắtkínhmờnhòa.Lặnghồilâuanhmớiđặtxuốnglòngkéovạtáolaulau.Lámerắcvàngnhưvỏtrấu.

-Anhmồcôimẹtuổilênsáu.Cảmgiácmấtmẹlúcnàocũngtrốngvắng,lạnhtrước,lạnhsau,bơvơđếntậnbâygiờemạ.DùchaanhlàdânTâyhọccũngtừngcócủaăncủađể,nhưngrồi...Nămmườibatuổianhđãchéptaycuốn“Thờithơấu”bảntiếngPhápcủaM.Gorkivềnhờbốdịch,ấylàdấuấnnhưmộtđịnhmệnhngàyđầuđếnvớivănchương.Anhsớmquenbắtcámòcua,phuhồ,phụbếp,kéoxecảitiếnchởgạchngóixicát,xáchhòmcắttócdạođểcótiềnhọc.Raumuốngquanhnămchấmmuốiriềngmỗibữa.Đêmđôngnướngsắn,luộckhoaingồithấusángmơchuyệnvăn.

CóvẻnhưsốphậnđãđịnhTrầnHoàiDươngsớmmấtmẹđểanhchămbẵmbênhvựcchobaonhiêuđứatrẻthiệtthòivàxâycaomộtthếgiớithầntiênchomọiembébằngnhữngtrangsách.

-Viếtchocácemcũngđỡbịsuydiễnanhnhỉ...

Gươngmặtanhnhưcóbóngmâyqua,bàntayđannhau,xiếtchặt.

-Đâucóđơngiảnthếem.Truyệnngắn“CâytáoôngLành”củaHoàngCátdoanhbiêntậptrựctiếpđăngbáoVănNghệnăm1974bịkiểmlênkiểmxuốngkhôngbiếtbaonhiêulầnvìcáiánvănchươngghêgớm...Chắclinhhồnmẹluônởbênphùtrợthìanhmớitrụvữngquađậnđó...

Tôiđâumuốncàoxướcdấuđaucũ,nhưnganhnhưmộtcâytrầm,quấnquýtdâyleocamthảođứnggiữangãbađườngthìlàmsaomàthoátnhữngthâmtímvađậpvàcảnhữngnhátcắtcứavôtình.Vớithânthểchichítsẹotrongsẹongoàiởtuổingàynàocũngcóthểtráigiótrởtrờithìđôikhilờichiasẻcũnglàmnhứcbuốt.

-CácconemkhôngchỉđọcsáchTrầnHoàiDươngvàcònhátbàihátcủaTrầnLêQuỳnh...

Gươngmặtanhdậysánghồng,nhịpthởchậmdài.Chẳngcóngườichanàotrêntráiđấtkhoảnhkhắcấy,hạnhphúcnhưanhvìđượctựhàovềcontraicủamình.Nhưlũxuântràndâng,anhgõgõmặtbàn,khekhẽtấulêncatừbàihátcủacontrai,chấtgiọngtrẻtrungđếnkhôngngờ,mànhữngquãngvàgiaiđiệuphảngphấtnhạcNga,nhạcPháp...“Bầychimtrắngvẫnthườngqua,theonhữngvụnbánhChathảtrênsân.Từngchậuhoanhưbạnthân,yênlắngcùngChabênmùaxuân.TừngtrangsáchChalậtqua,đưaconchạmđếnbaovươngquốclạ.Nhữngcâuchuyệntheoconsuốtđời,đểnhữnggiấcmơbấtđầutừnhữngôcửaxanh…”

Anhrưngrưngnhớ,rưngrưngkểchuyệncontraitừlúccònlàcậubéhọcchuyênAnhtừcấptrunghọccơsởrồikhoaNgữvănAnhởĐạihọcKhoahọcXãhội&NhânvănTp.HồChíMinh,từngmơướclàdiễnviêncảilương.QuỹSingaporeInternationalFoundation(SIF)đãcấpmộtkỳtạiĐạihọcQuốcgiaSingaporelàmbệphóngchonhữngcơhộihọctậptiếptheocủaQuỳnhởAnhquốc.MớibatuổivàoNammàQuỳnhvẫngiữđượcâmsắcgiọngHàNộinhưbốmẹ.Cậuthừahưởngnăngkhiếuâmnhạccủamẹ.ChịTrinh,từngđượchọcpianotừnhỏ.Quỳnhcũngvậy,kiếnthứcnhạcbàibảnđãnhậptâmtừnămlớpbảy.

VốntừvựngphongphúquachínhnhữngtácphẩmcủangườichađãgiúpQuỳnhviếtnênnhữngcatừđẹp,khôngrơivàosáorỗngvônghĩamànhữngnhạcsĩcùngthếhệthườngmắc.ĐểgiỏimộtngoạingữthìtrướchếtphảiyêutiếngViệt,giỏitiếngViệt.

-GiảithưởngÂmnhạcLànsóngxanh2004,chínhanhvừalàkhángiảvàlàngườithaycontrailênnhậngiảithưởngtrongđêmchungkết,emạ.Anhnghĩvàtừngdặncon:năngkhiếulàcủaTrờicho,mìnhđểphímàcótộivớiTrời...Anhđãkhônguổngnhữngngàytuầnhailầnbánmáunuôiconđóngtiềnhọc...

Tôinghenhiềungườinhắcđiềunày,nhưngkhôngmấytin,giờtậnchứngngheanhnói,cảmnhậntừnglitixungđộngtrêngươngmặtanhthìtôibịthuyếtphục.

-Quỳnhởvớimẹcóthiếugìđâumàanhphảiđibánmáu?

-Đúngvậy,TrinhquáchuđáovớiQuỳnhhơnbấtcứbàmẹnào.Lúcnàoanhvàchịvẫncoinhaunhưbạncùngmụcđíchchămlochoconcháu.Nhưngemạ,chịTrinhđãlàmtrònbổnphậnmẹ,thìanhcũngphảitrònbổnphậncủangườilàmchachứ.Dạođókhókhăn,khôngcólương,mộtkhihứalàbốđóngtiềnhọcthêmtiếngAnhchoconthìanhphảithựchiệnchứ.Việcquarồithìmọingườimớibiết,kểcảchịTrinh...Nếukhôngthìchẳngaiđểyênchoanhhànhđộng.Anhtựlàmđiềuấyvìsungsướng...

Điềukhẳngđịnhcủaanhkhiếntôinhẹlòng.Tôiđượcyêntâmvềmộtngườimẹmàtôichưa

baogiờbiếtmặt.Thànhcôngnàocủađứaconcũngkhôngthểthiếuđượcvaitròngườimẹ.Mộtđứatrẻhọcngoan,họcgiỏi,lớnlênsángtácnhữngbàicavềtìnhyêuthươngconngườihayđếnvậy,thìhẳnphảiđượcngườiđànbàtuyệtvờisinhdưỡng.NgaycảvớiTrầnHoàiDương,sựvắngmẹquásớmởhoàncảnhcụthểnàycũnglàmộtnhântốkíchứngbảnnăngphảivắtkiệtnănglựcbằngmọilẽvươnlên.

Tôidiễnđạtđiềuấyvớianh.Khẽgật,vuốtlọntócxõatrán,anhmỉmcười:

-Ừ,bikịchcủanhữngngườitốtsốngvớinhauđôikhicònkhủngkhiếphơncảmốiquanhệgiữangườitốtvớingườixấuemạ.Anhchịđãtừngcóđầyđủmọithứđểngườiđờimơước...

Ômchaibiaxoayxoaytronglòngtay,anhnuốtkhan.

-Ngẫmmàxem,nhữngđứaconxươngthịthaytinhthầncủachúngta,nếukhôngđượcnuôidưỡngbằngmáuđíchthựccủangườibốthìcólẽchẳngbaogiờđíchthựckhônlớncả...

4

Đếnlượtđiệnthoạicủatôiréorắt.BạnSàiGònmấynămchưagặplại,ngoàinhữngtinnhắn,điệnthoạichúctụngnhữngdịphiếuhỉlễTết,họđãbàytiệcnhậuchờ.Anhbỗngtầnngần,khinghetôithưachuyệntròvớibạn:

-ChẳngmấykhiemvàoSàiGòn.Bữatốithìchắcđãcóhẹn,thôiđểtrưamainhé.VìngàykiaanhcóhẹnvớiNhậtTuấnởBìnhDươngrồi.Nếuhômđóemrảnhthìngồicùngxeanhlênthăm...

Anhrútbútbic,ghimấydòngvàocuốnsổnhỏnhưbàntayđứatrẻ.Xétờgiấyrờikhỏisợilòxonhựa:NhàhàngBíchCâu174(ThíchQuảngĐức,cắtNguyễnKiệm)PhúNhuận.11giờtrưa,vàdặnđidặnlại:Anhthânquenvớinhàhàngnàynênbấtcứlúcnàodùcókínkhách,nhàhàngcũngsẽgắngdànhriêngmộtbàn.

Luicuiquơtaytrongtúithổcẩm,anhcầmlênchiếcmáyảnhsốsẽsàngtiếnlạicôgáitrựcquầy:

-Phiềncháuchụpgiúpchúvàanhđâymộtvàikiểuảnhkỷniệm.Cháuchỉcầnbấmvàocáinúttrònnàykhinhìnrõkhuônhìnhnhé.

Tronglúctạodáng,lúcthìngồitưlự,lúcthìcườirủmrỉmtrênvỉahè,dọcngang,toàncảnhđườngphốSàiGòntrongánhhồiquangcuốingày,anhnóinhỏ:

-Chẳngbiếtbaogiờanhemmớilạichụpảnhnhưthếnàynữanhỉ.Anhsẽchuyểnảnhvàoemailcủaemnhé!

TôichẳngbaogiờnhậnđượcnhữngtấmảnhchụpcùnganhbuổichiềuphaiSàiGòn.Cuộchẹn11giờtrưavớianhđãkhôngthànhchỉvìlũbạncũSàiGònkẹpcứngkhôngchorờibànnhậu.Chưakịpnghetôixinlỗiquađiệnthoại,anhđãthểtất:

-Ôi,anhhiểumà...nhữngcuộctuầndunhưthếnàybaogiờcũngbịxáotrộnkếhoạch.EmvàoSàiGònthìcũngnhưanhraHàNội...chắckhómàchủđộng...Thôiemcứvuivớibạnđi...

TrởlạiSàiGòncuốithu2011,tôiđãtìmđếnnhàhàngBíchCâu,nơicóchiếccầuximăngcongconggiảgỗvẻcổkính,trênđầucómáitranhrợpche.Giữlờihứavớianhđếncuộchẹnlúc11giờtrưađãlỡ.Hỏichuyệnngườiquảnlýnhàhàngthìngườitavẫnnhớđếnôngnhàvăn-kháchruộtvẫnlặnglẽthườngngồibàngócnhâmnhabiachờbạn.Họthắcmắcchẳnghiểuvìlýgìmànhàvănbỗngdưnggiậnnhàhàngkhôngđếnnhậugầncảnămnay.

BuổitrưaSàiGònnắnghanh,khôgắtsẹmda,tôidừngbướctrướcconhẻmđườngThíchQuảngĐức.Hìnhdungmộtkhônggiansángmờ,mátlạnh,chậthẹpthoảngmùisáchcũmớivâyquanhTrầnHoàiDương,nơibànthờbàydiảnhchamẹnhàvănsauchânhươnglưathưa.Xếtường,bứcchândungvănhàoHansChristianAndersen[3]nhìnnghiêngmáitócxoăn,chiếcmũinhọnđặcthùvớinụcườihiềntoátratừánhmắt...TôicũngđãtừnggặpmộtnétcườiphảngphấtnhưvậyởTrầnHoàiDương...

Tôilấpbấplầntheodấungõtừnginbaolượtdấuchânnhàvăn,nhưngdườngnhưcótiếngTrầnHoàiDươnggọikhẽphíasau:

-Emà,hômnayanhđâucónhà...

Ảogiácchăng?Nhưngrõlàcótiếnganhvừavẳngđến.Ríuranmấyđứatrẻmặcđồngphục,cặpsáchtrĩuvaivừanhảyxuốngxích-lôchạyàoquatôivàongõ.Hoanắngloangtrênvaitôi,tảnmáctheogiótrongthinhkhôngđểnhácnhớmộtmùarụngđãbayvềmiềnxanhthẳm.

Thưaanh,emvẫnnhớđiềuanhđãnóikhôngchỉmộtlần:

“Viếtlàđểđemlạilòngyêuthươngvàvẻđẹptuyệtvờicủavănchươngchotrẻnhỏ.TôicũnghyvọngnhữngtrangviếtcủatôikhôngchỉdànhriêngchotrẻemđọcmàcònchotấtcảnhữngaimuốncónhữnggiâyphútsốngyênbìnhtrongthếgiớitrắngtrongcủacáiĐẹpvàThánhthiện”.

SàiGòn-Thu2011

[1]“Miềnxanhthẳm”-tênmộttácphẩmnổitiếngcủaTrầnHoàiDương.

[2]ThơHuỳnhVănNghệ.

[3]VănhàoHansChristianAndersen(02.04.1805-04.08.1875).

TrầnNhương-ẨmchậpICtàihoađahệTrườngNhândángvẻrấtcường

Dươngdươngcâycọẩmươngthếnào

Vậtdàibiếtvẽlàmsao

Cáisẹohồnghàobáclạibôiđen[1]

Vâng,thưa...tôikhôngtầmchương,nhưngkhiđụngđếnbànphímthìbàithơvịnhnhânvậtcủachúngtacứtrồilênkhúckhíchtrongtrí.Nóđãnằmlòngtôingaylầnđầuclick.Giờnóhiệndiệntrênbáogiấy.

Sởhữugươngmặtphongtrần,máitócmuốitiêuxòacaongạongangtrán,sùmsụpkínhmàulúcnàocũngphảngphấtnétcườibảolàkhiêmtốncũngphảimàrằngnhạongườiđốithoạicũngkhôngmấynghingờ.

Sựgiễunhạicủaôngđủchongườitrongcuộcvôtưcườivàngộthêmvềmìnhmộtcáchmộtkhíacạnhnàođấymàchínhmìnhcònlơmơ.

Sựgiễunhạivănchươngvàđặcbiệtlàgiữabạnvănvớinhaucònbaohàmcảsựtrânquýđượcxóamờsaulớpngônngữchênhvênhxùxì.Càngquenthuộc,càngyêuquýthìcàngbịatạcgiễunhại,bởichủquancủangườiviếttinvàonhữngtrảinghiệmđãcóvớinhânvật.Tiếc,đôikhithiệnýcủangườiviếtbịaiđóđẩyđiquáxa…

Vàtôimaycũngđượcônggiễunhạitrongsốhơntrămnhânvậtbịôngbópméokhuônmặthìnhhàibằngkỹthuậtảnhsốbằngđồhọavitínhxanhđỏđặtbênnhữngcặpnhũhoangồnngộnnhứcnhối.Thơđềthìlấychínhtêncáctácphẩmcủatôi,đảoxuôi,đặtngượcmàlạipháchọaramấynéttínhcáchmàtôikhó…chốicãi.

Tôiậmựthíchthích,gaigaingườivìngạivìngượng.Nhưngthithoảnglạiclickvàomụcấymộttẹongócáimặtmìnhbịđemratậpbắn.Kệchotrannhuong.comoáioămchọcghẹo.Làmngườimàkhôngđượcaichọcghẹothìcókhácgìđốngđất.

Cónhânvậtcònsuybìtráchvòngquatôi.

-Mìnhcũngđàohoađâucókém,thếmàlãotrannhuong.comchỉbôichocómỗicặptimềmnhẽo.Đãxỏngọtthìcũngphảixỏchođếnhếtchứnhỉ!

Thờitrangbiếnhóalúcquầnkakisángmàu,áocộctaykẻxamxám,khigiàykhidép,loạitoàncỡhaitrămtrởlên,móngchâncắttrònđềunhưvỏhến,nắnghaymưacũngphòngbịmộtcáiôTàuđinemnépbênhè,chẳngkhácgìônggiáomớihồihưuđangnhớtiếngtrốngtrường.

Nhưngmươiphútsaucóthểđãquầnsoóchộp,áopull,giàythểthao,đầutrầntơitảtócbaygiólùa,máyảnhđeongực,laptoptreolưng,haitaykhưkhưgiávẽdichuyểnnhưđangởvùngchiếnsự.Phươngtiệnngổnnganggieobaocâuhỏitòmòtrongánhmắtngườiqua.

Hoặccótrưahèáovạttrongvạtngoài,giàybênbuộcbênkhông,mímắtnặngtrịch,haitaylấmlemsơndầu,mặtđầnđầnngốngốnhưvừabịaichơixỏ,ônglữngthữngrờicơquanđếnquáncơmbụiquennhưngkhôngtìmthấynóởđâu,dùđãđứngngaytrướcquán.

Chẳngcònbiếtđiđâusàvàoăntạm,gặpchủquánôngbỗngreoầmlênsaobáclạichuyểnđếnđịađiểmmớicơà.Thuêhaicócơsởmộtlúcphátđạtthế!!!

ẨmchậpIClàdođêmôngthứcvẽtranhhoặclọmọngoắccặpkínhlãohiênghiếngđểpostbàilênmạng.Nhữngbàiviếtcủabạngóp“cổphần”hoặcchínhônglănlưngraviết.

Khôngphảinuôiwebvớilượngbàivởấythìôngcũngrủngrỉnhtiềncàphênếugửiđăngbáongoài.Đằngnàymỗithánglạiphảixénlươnghưuthuêmáychủvớichảtênmiền.

Vâng,đóchínhlàôngchủcủatrannhuong.com.Trangwebcónhiềutriệulượtngườitruycậpxếpthứ500.000trênthếgiới.Nhiễusự,nếunhưxéttừgóccủanhữngaianphận.Yênthânđọcsáchthưởngtràkhôngmuốnlạibỏtiềntúiramualấymệtlụyvàđôikhicảđaukhổnữa.Thờibuổicủitrâugạoquế,ngườitatíchcóptừngđồngthìônglạihoangphítiềntriệunémvàohưkhôngcùngvớilươngtâmvàtráchnhiệmcôngdântựthứclòngyêunướchoancuồng.

ĐisángtácởĐạiLải,nửađêmmưagióthấyôngvẫnphảilọmọcuốcbộranhàhàngHồngHảilênmạngchămwebthìtôicũngchạnhlòngchomộtnỗiđammê.

MàhìnhnhưTrầnNhươngcũnghơinhiễunhiễuvềcáisựtàihoa.

Trờilỡbannhiềuthứtàivàomộtông:Làmthơcũnghay,viếtvăncógiải,tranhvẽbánliềntay,làmPhógiámđốcQuỹVănhọcrồiPhóbanquảnlýdựánBảotàngVănhọcViệtNamthuộcHộiNhàvănrấtoách.

Và,mộtmìnhômlaptopxôngvàothếgiớibáomạngvốnkhôngdànhnhiềuưuthếchohệU70nhưông.Nàynhéngheôngỡmờtrênmạngngọtngàochẳngkémtraitân:

Em@(acòng)anhcũng@(acòng)

Nhưngclickmấylầnkhôngchịunổi

Nhìntrangwebthấylòngmìnhbốirối

EmởđâurồiơiYahoo?

Từbuổiđượcôngbôixanhđỏtrêntrannhuong.comtựdưngtôiđâmnghiệnnó,ngàynàomàkhônglướtvàonhàoradămlượtlàcấmcóyên.Trongđóái,ố,nộ,hỉhiệndiệncả,khôngđọcđượccáinàythìđọcđượccáikia.Quàvặt.Dạtiệc.Chânđất.Chângiày.Chuyệngiấykhaisinhởphường,chuyệnđấtcũHàTây,chuyện18lỗgôn,chuyệnQuốcHộihọp.CựuTổngthốngBushngồithuluhútthuốclàovặt,trongkhiObamanghiêmtrangnhậnlờichúcmừngđắccửcủatrannhuong.com.

Thếgiớixoayvần.Lộntùngphèobuồnvui.

Nhữngtruyệnngắn,bàiviếtdùđãđượcđănglĩnhnhuậnbútởđâuđó,vớitôinếunhưkhôngđượctrannhuong.com“rinh”vềtranggiớithiệuthêmlầnnữathìcũngchưamãnlắm.BởiđượcquảngbátácphẩmởđâycónhiềungườiđọclàưuthếcủaInternet.

VềHàNộimườilầnnếukhôngmaymộtlầnvơvớithìtôiđãsẵnônganhcơmbụi.Điểmhẹnsố9NguyễnĐìnhChiểu.Cănphòngnhỏchắcchưatrònmườimétvuôngngănđôi;nửatrongđặtgiườngngủ,nửangoàitiếpkhách.

Dùnửatronghaynửaphòngngoàithìtừngxăngtimétvuôngđâucũngngổnngangnhữngsáchbáomẩuthuốcbãchèvàbụi.Cănphòngnhỏtinhinnhưngôngchủhìnhnhưcũngkhôngsửdụnghếtdiệntích.BởitrênnềnnhàhằndấuchântừhìnhchữYtừchiếcgiườngđếnchiếcbànnướcvàbànlàmviệc.

Nhữngthứkhôngthểbịbámbụivàđượccoisạchlàchiếplaptop,bộấmchénvàtấtnhiêncảvịchủnhânkhảkínhmayôquầnsoócdathịttươitốtnhưgãtraibốnmươi,loayhoaylúcmởmặtlaptoplúcúpmặtlaptop.

TrịnhtrọngrótchénnướcchèđồiPhúThọ.Chéndalươn.Màunướcchènhưvángphèn,TrầnNhươngyênvịtrênchiếcghếmâyọpẹpsờcáicằmnhẵnnhụivừamớiđượclưỡicạochămsócsángsớm,hấtlênlọntóctrướctrán.Ântìnhvàquantrọng:

-Thếnào?Anhemtrênquêsốngvẫnổnchứ?

Dĩnhiênlàtôiphảibáocáovắntắtnhữnggìthôngtỏnhưmộtđứaemngoan.Ôngừhữgàgậtmiệngliêntụcàờờờmắtvẫnkhôngrờichiếclaptop.

-Cònchúmàythìsao?Vẫnviếtbáobằngvănđấychứ?Vẫnđỏtìnhđenbạcđấychứ?

Tôichưakịpgì…thìôngđãlướtnhanhtianhìnlêntôinhưkiểungườitalướtweb.Bỗngôngthởdài,ngọnguậyngónchântìmcáchlẩyđiviênsỏivôtìnhdắtkẽchân.Ônghaythởdàivôcớngaycảnhữnglúcanhemvuikhàkhà.Nhữnglúcngỡtưởngđãnắmbắtđượchồnvíaôngthìtôilạitưnghửngnhậnrachẳngbiếtôngthựcsựđangthếnào.Ôngcứđùađùa,ngangngang,dạidại…

-Này,vănchươngquêtasaokhôngkiếmconwebhoànhtrángmàchơinhỉ.Taphảihộinhậpvớithếgiớichứnhỉ.Chẳnggìcũnglàanhcả...Nếucầnthìbácsẽtưvấnthiếtkếmiễnphí…

Đãhơnmộtlầnôngnhắcvụnày.GiụcgiãvớibấtkỳailàngườiPhúThọ.Ôngchỉmuốnchiasẻ,muốnđẹpmặtquêhương.

Tập“ThơĐềnHùng”doHộiNhàvănvàChiHộiNhàvănViệtNamởPhúThọphốithuộccùngUBNDPhúThọxuấtbản,BanbiêntậpcũngphảicậynhờônglàmđặcpháiviênbênNhàxuấtbảnHộiNhàvăn.Ôngtrôngcoiviệcthiếtkếmỹthuật,côngviệcinấn,dịchmộtsốbàithơsangAnhngữ.NgàyngàyônggiaobanquađiệnthoạidiđộngvớiChiHộitrưởngNguyễnHữuNhàn,ChiHộiphóKimDũngcạnpinthìthôi.

Quamỗicôngđoạn,BanbiêntậpchậmkhôngthểxuốngHàNộithìônglễmễômchồngbảnthảonặnggầnnửayếnnhảyxeđòvềquê.Trongkhigiữkhưkhưtậpbảnthảobênmình,ônglạimởlaptopcặmcụisoixétcâuchữbàiviếtnàođấyđểđếnđiểmdừnglàcóthểpostngaylênmạng.

Bữatrưathuậnthìngồilairaivớianhem,khôngthìchainước,bánhmìkẹptrứng.Xongthìrabếnxe,ngóngxexuôingược.Ôngcónhiềulựachọnchonhữngchuyếnxeđò.TuyênQuang.YênBái.LâmThaophủ.Hoặcquayxuôiquốclộ2nhưconchimditrúchẳngtheomùa.Vàđêmlướtwebtôilạigặphìnhảnhcủamìnhngồivớiôngcùngvớinhữngtraođổitưởngnhạt,nhưngđọcxonglạidộilênnhứcnhối,bănkhoăn.

Ngoàisắcvẻtựtintưngtửnghìnhnhưnỗiniềmnàođókhiếnôngluônbịphíasaumìnhámảnh.ĐólàtuổithơnhàunátdướichânnúiNghĩaLĩnh,giađìnhlytánvìthờicuộc,ôngtheongườianhcảvềHàNộikiếmsốngkhichưahếttuổihoaniên.Tựhọchộihọa,họcnghềgiáoviên.RồichiếntranhchốngMỹ,thầygiáoTrầnNhươngkhéptranggiáoánsoạnnửachừng

làmlínhvậntảiquânsự.

Đâylàthờikỳquantrọngnhấtcủađờiôngcũngnhưnhữngngườicùngthếhệ.Cuộcchiếnmộtmấtmộtcònmaymắnđãchọnôngởlại,hầunhưtoànbộcácsángtáccủaôngtừthơ,vănxuôi,hộihọađềutậptrungphảnánhnhữngtrảinghiệmcủaýthứccôngdânyêunước.

Vềlạiđờisốngdânsựsaugầntrọnđờiquânngũ.Sựthayđổichỉlàmàuáo.Lạicuộcchiếnthờibìnhtrongônhiễmlòngtin.

Nỗiđaucủathờibìnhkhôngítlàhệquảtừnỗiđauchiếntrận.Lầnlạitrannhuong.comnhữngngàynhàthơPhạmTiếnDuật-ngườibạncùngtrường-cùngquêngoại-cùngmiềnĐấtTổ-cùnglínhTrườngSơngánhchịudihọachiếntranhdầndầnkiệtsứctrêngiườngbệnh,thìthấymộtTrầnNhươngcuốngquýthyvọngthấtvọngvàkhổđautrongmỗihìnhảnh,mỗidòngtinvềbạn.MộtTrầnNhươngnuốtkhannướcmắtmuốnsẻchiagánhđỡmàbấtlực…

Khôngítlầntôinaolòngngheôngnóivềthămquê.Ấylàthứâmsắcrầurầu,cốvươnlênsựcứngcỏi.Ngườikhácvềquêthìhânhoanvui,cònôngthìđượmdưvịngậmngùi.Rờiquêlúccontrẻ,khitrởvềtóchoarâm.Bạnbèchăntrâucắtcỏ,ngườicònkẻmất.Ôngchúbàbácđauốmtriềnmiênủđủthứbệnhungthư.Vềgiỗhọlạidựluôncảđámtang.

TôiđánhxeđưaôngvềlàngSỏi.

ĐếnngãbaxiênchéonhàmáySuperLâmThao,xerẽvàoconđườngmớibê-tônghóachạysátconkênhgiữacánhđồng.Làngtrướcmặt,lànghaibênlúpxúpmáinhàcaothấp.Trụđiệncaothếnhằngnhịtchiacắtkhônggian.Mùikhóixảcôngnghiệplợmgiọng.Thấpthoángsườnđồixa,nhữngngôimộquétvôitrắngxóa.Vàcảnhữngvònghoaviếngtrùmlênmàuđấtmới.

Ôngloayhoaynhấclênđặtxuốngchiếclaptop.Điệnthoạidiđộngmườiphútlạireolênsốtruột.Hìnhnhưôngđangbịmắcnợai.Cóđiềugìkhónóiởngườiđànôngvốnđiềmtĩnhvàtựtin.Lạitrướcngãba.Bồnchồnônghướngvềnhánhđườngsỏirẽtráinghiêngnghiênggiữaruộnglúavàxómlàngđẹpyêntĩnhnhưnhữngbứctranhthuốcnướccủamình.Mộtsựyêntĩnhđìuhiu.

Tôirụtrèhỏi,rằngcóphảichúngtarẽtráikiakhông,TrầnNhươngbỗnglúngtúnggậtđầulialịa.

-Đúng,đúngvậy.Chúngtarẽtráimà…Nhưng…nhàmìnhchẳngcònaiởquêcả.Nhữngngườithân…mìnhbâygiờsẽvềnhàthằngcháu…Nhàbàcô…mìnhởđấyđêmnay.NgàymaihọTrầnnhàmìnhcóviệc…

Cóđiềugìđóbỗngnhóitrongtôi.Ôngđanggặpkhó.Nếukhôngmờitôivàonhàthìkhôngphảinhẽ.Màmờitôivào…thìôngđâucònnhàởquênữamàmời.Nhàcháuruột,nhưngcháuđâuphảinhàmình...

Chắcthế.Vộikiếmlýdobậnviệc,tôiquayđầuxe.Nhưngcônhócsốmãikhôngthoátkhỏingãbalàng.

TrầnNhươnglúcchạyđầuxelúcđứngcuốixehaitaykhuakhoắngxinhanloạnxị,tôikhôngbiếtthếnàomàđánhlái.Hóara,ôngvừaxinhanlạivừaxoaytráixoayphảichàongườilàng.

Đãthếôngcònchọcchơi:

-Nàytayláivĩđại.Khôngbiếtlèoláithìxuốngđấtđi,đừnglàmkhổnhândânnữa.Mỏioảilắmrồi.

ĐúnglàcôngdânPhúThọ.Đãđinhờxecònchêngang.Thảonàokhônglàmđượcsếptochođànemnhờ.Tôicũngkhôngchịukém:

-Bácmàlànhândânthìnhàemthaybác,cấmbácđibầucửtừlâurồi.

Điệnthoạitrongtúiquầnbỗngtínhtỉnhtìnhtinhngânnga,ônggiơchéotaylêntrời.

-Cơmbụichấmcomvừahếtrồiạ.ÔngchịukhóchờđếnNgàythơViệtởVănMiếutôisẽcóphiênbảnmới…

Nhănnhóvớitôi:

-Bạnđọchâmmộhỏixinsách.Gửiảnhnhờvẽchândung.Webthìmiễnphíđược,chứbavụnàythìquảlàhơicăng…

-ThìHộiThơnămnàoôngchẳngkiếmđượcmấytrămđôtiềnbánsáchvớikýhọachândung.Kêucanỗigìạ.

“Hứ”ôngvênhmặt.Lạiđiệnthoại.Thởdài.Tiếpđiệnthoạixong,ônghấptấpgõcửaxecồmcộp.Giọngmềmmạihẳn:

-Lạiphảiphiềnlãovậy.Mìnhphảipostlênngaymấybàithơdựthi“mườicâukhúckhích”bạnđọctravấngiụcgiãkhiếpquá.Lãochomìnhraquánnétgầngần…

Tôimỉmcườinhớlàôngđangởđỉnhcủacuộcthithơdoôngtựbỏtiềnratraogiảithưởng,

khôngngờbạnđọcthamgiarầmrộquá.Địachỉemailtruongnhan_hvn…đenngòmnhữngthưkhôngkịpmở.Suốtngàyôngkhôngđượcyênvìđiệnthoại.Điệnthoạiphảicắmsạcpintrựctiếpvàonguồnđiệnmớiđủnănglượng.Đếnviệcđivệsinhcánhâncũngphảikẹpdiđộngápmátỳvai.Tácgiảnàovừagửibàicũngđòingaylêntrangnhấtchonóoách.

Cậythântìnhcólầntôidẫndụvòngvo:

-Côngnhậnônganhlàngườiyêunướccủanhữngđồngchíyêunước.Cứxemnhữngýkiếnđónggóptrêncácdiễnđànhộinghịhoặctrannhuong.comthìthấy.Ônganhluôntaychémgióvèovèo.Nhưngemcứthắcmắc,trong“mỗituầnmộtchândungvui”tạilàmsaotrannhuong.comlạihàophóngcáchìnhảnhphồnthựcdândã?Chắclàphảilàmsaochứ,hẳnlàbác(…)yếucáichuyệnđónênbịámảnh…Nghenóicáinàyyếuthìchữabằngẩmthựclàtốtnhất.NgườiHànhọkíchthíchbằngngẩupínbòvàđuôibòchânbò.ThậtmayViệtTrìnhàmìnhvừakhaitrươngnhàhàngđúngmónnày.Ngon.Rẻ.Hiệuquả.Lẩunóngsìnhsịch.

Trannhuong.comxoacằmmắtlườmlườm,nghiêmnghị:

-Cậunóihơncảsựđúng.ThìĐảng,Quânđộiđàotạorènluyệntớcảmộtđờicơmà.Làmsaomàkhôngyêunướcchânthànhtrongsángchođược.Vụ…phồnthựcđóthìnóchínhlàbiểuhiệnsựsốngcủaconngười.Mìnhvẫnđangsung…Nhưngđâyvẫncómộtgiainhân7Xnhé.Giainhânlượnvàolượnratrannhuong.comsuốt…

Tôinghĩthầm,bàdainháchhầmđuđủthìcó...ChợtnhớratừngàynhậnlàmđạidiệnchotrangwebĐồngbằngsôngCửuLong,ôngưadùngthứngônngữphươngNam.Nhìnnhìntôidòxéthơilâu,ôngbỗngmơmàngvớirặngnúixanhtrướcmặt.

-NàngởmãitậnHòaBìnhcơ…

Rồitrởnênnghiêmtrọng:

-Nàylão,trưanaytớmờilãovàmấyanhemvănnghệđinhậuthửngẩupínvàđuôibònấukiểuHànthếnàonhé…

-Nhậumónnàyrấtsung-Tôiỡmờ.-Xonglàthựcthìnhiệmvụđượcngay.

-Hì,tốinaycónhẽtớcònphảisangHòaBình…

Nhưngkhiđãnhậungẩupínvớirượutiếtdê,tôinhậnmessagengườibạnởHòaBìnhsẽđánhsangchơi.Tôichìamànhìnhđiệnthoạitrướcmặtthìôngchỉààờờvà…lạichổngmôngchúi

mặtvàolaptop.Rồibỗngvẫytôilạigần,thìthào.

-Này,hômnayđãtriệutriệungườitruycậpnhé.

Gươngmặtphongtrầnrạngngờilênnhữnghạnhphúc.ThứhạnhphúccủangườitựnguyệnvàsẽmãilàngườihữuíchchođếnkhinàocóthểđanggiúpđượcnhữngngườiViệt,dùxalạhaythânquenởmọingõngáchtrêntráiđấtcùngcườicùngvuicùngđaukhổvàgánhvácsẻchianhữngthăngtrầmcủađấtnướctrênmộtdiễnđànbénhỏmàôngđãlaotâmtạodựngvớitấtcảnhiệthuyếtvàtìnhyêucủamộtcondânyêunước.

Tuybénhỏ,nhưngdiễnđàncủaônglạigiốngmộttấmgươnglớnchiếunhữnghìnhảnhngượcvớinhữngphảnbiệnthiênlương…

Chiềuxiênnắngtôitiễnôngrabếnxe.Điệnthoạilạiríurantheomỗibướcchân.ĐứngbênđạilộHùngVươngôngtrảlờimộtaiđótậnđẩuđâu:

-Không,trannhuong.combịlỗikỹthuậtthôi.Bịtreolàdovirútcụcbộ.Làmgìcóchuyệnbịđánhsập.Khoảngtiếngrưỡinữa,tôivềđếnHàNộithìsẽcóbàimớipostlênngay.OK.Vuinhé.

Vừalúcchiếcxeđòxịchtới.HaiphụxexốcnáchTrầnNhươnglôituốtlênxe,ônggiơtaychớivớiđịnhnóigìvớitôimàkhôngkịp.Thôi,khôngsao,tốinayđằngnàocũngphảilướtquatrannhuong.com,tôisẽbiếtôngđịnhnóigì.

Năm2007

[1]VũXuânQuản-“VịnhTrầnNhương”.

TrầnQuangQuý-GãtraitrungdunửadạinửakhờThếlàthunămnaygầnnhưmấtmùa-NhàthơTrầnQuangQuýthannhẹmộtcâu,ngướcchậmnhìnnhữnghọatiếthoalantâytrầnphòngkháchcủangôinhàbốntầngrồimớitiếp:-HàNộibớtđimộtkhoảngthờigiantrắcẩnnhấttrongnăm…

ĐằngsaudãyphốlàconđêNghiTàmliềnmạchHồTây.Ngôinhàyêntĩnh.Nhưngvịchủnhânvẻđườngbệthìdườngnhưhãycònxaođộngtrướcmỗiâmthanhlắngvọngthưamau…

ChèPhúThọướpgạosenTâyHồkhôngtinhtếnhưngcũngđủsang.Thứsangcủangườiquêítnhiềucóchữnghĩangấmphốthịtrongcâuchuyệncủanhữngngườitừngởquêônchuyệncũ.

Tôiđụnganhdongxemáyđivuvơmườilămphúttrước,gầnGiảngVõ.Áosơmikẻnhỏsángmàu“đóngthùng”,càiđủcáckhuy,quầnxám,giàylánglướt.Caolớn,mượtmàchưakịpchảyxệcủatuổitác...

TrầnQuangQuý-Mộtthờitừnghaitayhaiđiệnthoại,bấtkỳtrongphòng,trênxeôtô,tronghộithảoliêntụcchạyrangoài,ngoẹođầuáptainghe,taybấmsố,nhàotớicơquanlàmắtchămchắmbản“phôi”tờGiađình&Xãhội,giờbỗngvuvơtrênnhữngkhúcphốquen.

Nhữngnănglượngtồndư,nhữngdựđịnhbãochíbịgiamhãmtrongconngườianh,tôicócảmgiácchúngđanghílênnhưbầyngựahoangtìmcáchthoátra.Sautainạncủatrườngvăntrậnbút,gãthuyềntrưởngbuộclòngphảirờicontàugiữabiểntrởvềchônchânbênbờgóclàng…

…Xốcbalô,tôidừngtrướccánhcổngtre.Hàngràotrecắmchéomắtcáoníuvàonhữngthâncâyvôngvàdâybìm.Trênsânsỏilổnnhổnvàloằngngoằngrễmítbònổi,haingườiđànôngđangdìunhau.Cóvẻnhưcảhaivừauốngrượu.Ngườilớntuổi,tránhói,chưagiàlắmnhữngđãkhòmkhòm,áobỏtrongquần,dâylưngthắtquátaynhưbómạgià:NhàthơNguyễnĐìnhẢnh.

Ngườithanhniênlưngthẳng,đensắt,tócdàimộtlọn,kiểugọngkínhbuônglửngtrướctránnghênhnghênh.Tổngthểxơtướpnhưlàdầmmưadãinắngtriềnmiên.Quầnkakigấulơ-vê,dépnhựaTiềnPhongtrắngngảmàuđất,hànđắptứtung.

Hìnhnhưanhtacóvõ:TaydìuNguyễnĐìnhẢnhtrĩuxuốngnhưquảmướphéo,taynắmcổ-

phốtchiếcxeđạp“cởitruồng”đenbóng,bànđạpnhọnhoắtđôi“bútchì”,ghi-đôngngoắcchiếctúivảibạtthòilênmépgiấysầnvàngvàngmàvẫnđặtbướcvữngtiến.

Lễphéptôibướclạigầnchào.NguyễnĐìnhẢnhnấclên,nồngmùirượusắn,giọnglờnhờ:

-Ôô...ThiệnKếđấyà…đâylàTrầnQuangQuýemtao.Tàilắm.Thơhaylắm…lạlắm“Xứđạorùngrìnhtiếpđập”,hay“Ngườiđisợitócmỏngtrongmưanguồn”,hìnhtượnglắm,thisĩlắm.Nóvừaép…éprượu…mời…mờibằngtiền…thưởnghuychương…chươngvàngkịchbảnHộidiễnnghệthuậtquầnchúng.

Tôihìnhdungcáihuychươngvàngkialàkếtquảcủanhữngbăng-rôndọcngang,ápphíchxanhđỏlaliệtthànhphố.CảmgiácthánphụcngườithanhniênTrầnQuangQuýđangđứngtrướcmặt.Làmcánbộvănhóahuyệnlạibiếtlàmthơ,viếtkịch,kiêmcả“bầusô”thìquảlàhơinhiềutàinăng.

Ánhmắtnâutrầm,nhữngnéttròn,mềmchủđạotrêngươngmặt.Cườihềhề.Thoạttrôngthìcóvẻkhờkhờdạidại,nhưngtrầmlạicảmnhậnthêmmộtchútthìcảmgiácđãthayđổi;đâyhẳnlàmộtngườinhạycảm,thôngminh,ítlờinhưngkhôngkémphầnquảđoán,vượthướnglêncao.

Sắcnâuphảlênhloangtrongmắtnhưlàbiểuhiệnphẩmchấtthicanàođấy,nhưlànỗibuồnchợtthoángâmuhẳnsẽkhiếnanhtakhổlắngđắngvìnhữngcáikhôngđâu.DẫuchỉsốIQhơnngườibaonhiêu,mộtkhivướngvàolướithicathìtấttậtcácnhàthơđềucảtin,ngâythơkhócưỡngđiềunhưthuộcvềđịnhmệnhcủahọ.

Linhcảmbuổibanđầuấy,chẳngbaogiờdứtkhỏitôingaycảlúcTrầnQuangQuýngựtrênngôivịTổngbiêntậptớbáo“hot”nhấtnhì.SựthậtlàởHộiVHNTVĩnhPhúthờiđó,hễnhắcđếnnhữngngườicókhảnăng“làmmộtcáigìđấyrạngrỡnềnVHNTĐấtTổ”ởthìtươnglai,từlãnhđạo,hộiviênđếnbạnđọcđềuhôtohaicáitên:VănChinhvàTrầnQuangQuý.

TrầnQuangQuýnhìnvượtlên.

Tôitrònmắtquansátchiếcnhẫnvàngtadễđếnmươichỉ,gắnviênđáđỏtonhưtráitrứngchimcâutrênngóntaycủamộtvõsĩnhưngmóngtayđểdàitrắngnuốt.ChiếcáosĩquanNga(áobay)màurơmtươinguyênnếpquânnhu.Hỗngiaotrongphongcáchthờitrang.Chiếcxeđạpnhưbộxươngkhủnglongbay.Quầnka-kilemnhemnhựacây.Nhữngđainhựacủađôidépbóchặtbànchânlínhchiếnđếnmứcsắpsửađứtphựt.

Đôidép,quầnka-kivànhữngcơbắprắnnhưcao-suđúchẳnthuộcvềtrailàngcủađồngđất

bánsơnđịa.XeđạpgiốngchiếcxethồđácủanhàthơHữuLoan.ÁosĩquanNgavànhẫnvàngthìgợiđếncácôngchủcửahàngphốcổ,haycórạpvảibánbuônởchợĐồngXuân.Từngấymảngmiếngbaobọcdựngnênhìnhhàimộtnhàthơtrẻthờibaocấp.

CógìđócứgợiđếncácnhàthơcổđiểnxanhxaophươngTâynhưngcũngkhiếntôicảmthấyvôlýtráilẽthếnàoởTrầnQuangQuý,bởitốchấtlầmlìnhưviênchánhtổngbịbiếmxuốnghànglýtrưởngvàcảsựlầmlụi,phongsươngnhưkỹsưhầmlòhòatrộnkhíchấttiêudaocủamộtngưphủ…

VănChinhnhớlạivụTrầnQuangQuýdẫnmộtcôHàNộiphidêtócbồngvàonôngtrườngPhúSơnthăm“Háisơnvănsĩ”:TếudanhchungđểgọiSaoMai,VănChinh,NguyễnThamThiệnKế-nhữngngườiviếtvăncùngcưngụdướichânnúiLưỡiHái-ThanhSơn-PhúThọ:

“Aingờlươngviênchứcvănhóahànghuyệnnhưmìnhlạiphảioằnlưnghầucáithằngđeochiếcnhẫnnhưconđỉatrâucõnghạtxoàntonhưhòncuội,giábằngcảcănnhàcấpbốn,cùngvớinhântìnhthànhphốcủanómấyngày.Cónhẫnvàng,cótìnhnhânmàlạirỗngtúi.Chặc,chỉvìmếntàithơcủanó(TQQ)…”

Ngheđâu,saunàyTrầnQuangQuýgópchiếcnhẫnlóemắtvuibuồnbaonhiêuvănnhânđồnghạnglàmvốnđibuônhàngnôngthổsảnvớiVănChinhđểcótiềnđihọcNguyễnDu.Haivănnhântừquêratỉnhngungơđãbịthằngchabuôn“tàuhỏa”lừatrắngdãbốnconmắtnhiềutrămnghìnđồng…

NguyễnĐìnhChiếnkể,TrầnQuangQuýhồiđangđihọc,mộtlầnđếnuốngrượu,sayngủ,làmrơivíragiường.NguyễnĐìnhChiếncấthộvàđãkhôngthểkhôngliếcnhìnmiệngchiếcvídaráchtãhéranhữngtờnămtrămmộtnghìnxếpcẩnthậntheochủngloại,tờnàotờnấyphẳngcăngnhưvừamớilàhơi…

…Vâng,tiếnglàtôicónhiềuônganhđồnghươnghànhnghề“làmchữ”ởThủđô,nhưngnhiềukhi“laikinh”thìtôilạinhaođigặpngườithiênhạbùkhú,quênbẵngcác“bậctrên”.Chỉkhinàocơsựdồnbímớiđếndậpđầutrướccácônganh,hỏichào.

Tôitừngđếnnhà“gãiđầu”muốnđượcvềlàmbáoGiađình&XãhộivớiTrầnQuangQuý.

-OK.Chúlàđồnghươnglạicóvẻcũngtài.Nhưngvẫnphảithửviệc.Viếtbàinàoănbàiấy.Kèmlươngcơbản.Quênluônbiênchế.ChịuđượcthìtuầnsauxuốngGiảngVõ.Tựchútạodựnglấytươnglaibáochí,anhchỉchochúcáisânthôi…

Thúthựckhingheđànanhdộixuốngđầuđiềuấy,tôichoángvìgiận.Ailạithếbaogiờ,anhcó

tàigiỏithìemmớiđếncậynhờ.Đằngnàytrắngphớtìnhtìnhthìđồnghươngđồngkhóigìchocay.

RồiđếnđộtôicũnghiểunhàbáoTrầnQuangQuýđãcólý.Nhậnthứcđượcchútnghềbáo,nhưngngườitacólàmđượcbáohaykhônglạichuyệnkhác.Khikhuyếncáo,hẳnTrầnQuangQuýđãkhôngthểthựclònghơnvớitôi.

Thờiđiểmnăm2000đótôichỉthấyhiệntượngGiađình&Xãhộilàtờbáo“hot”vớinhữngvấnđềnhạycảm,bứcxúcvàbámsátđờisống,cótiêuchíchiếnlượcriêng.DânbánbáodạoraoloaréotênGiađình&XãhộikhắpngõngáchHàNộivàvùnglâncận.Báocómặttậncácthịtrườngkhótính,nhưNhaTrang,BìnhĐịnh,TP.HồChíMinh,CầnThơ,ĐồngTháp…Nhiềuvụbỏngrãy:ThủycungThăngLong,KỳánDươngThịNga,Xóm10vợ,xungquanhnhữngkỳbítàyểmởsôngTôLịch,vụnướckhoángLavienhiềulầnđốimặttranhđấutrướctòavớinguyênđơn…Vàcácchuyênmụccủađờisốnggiađình…

Báotrởthànhmộtthươnghiệu,lươngvànhuậnbútphóngviêncảchụctriệumộttháng.Cháybáo,ngườitanhânbảnphotocopyđểchuyềntaynhau.

TôiđâubiếtônganhTổngBiêntậptừngtamphen,tứphen“lìđòn”,chịutrậnlàmxiếctrêndây,bịđedọakhủngbốtrênđiệnthoại,bịdọamangmìnđếntòasoạn,vàilầnbịđeđóngcửabáo,và…thườngxuyênchuẩnbịtinhthầnrớtchức.

ChưakểbanămtrướcTrầnQuangQuýlangthanglàmbáotựdo.Cónhữngvụđiềutraphảiđingaytrongđêm,xahàngtrămcâysốbằngchiếcxemáybãirác,trongvòngbảovệcủahàngchụcthanhniênquavùngnguyhiểmcủatranhchấp.

HơnmộtlầntôivànhàthơNguyễnHưngHảitầnngầntrướctúplềurộngchưađầyhaimanhchiếulợpgiấydầuliềnkềdòngkênhsặcmùixúuế,banngàyquơtayvẫnvơđượccảnắmmuỗi.Trongkhônggiantốiomchỉcómộtgiườngcánhânvàhaichiếcxeđạphangỉ.Bátđũa,xoongnồiđểdướigậmgiường.

ChịMùi,vợnhàthơlàbácsĩtốtnghiệpởLiên-Xô,làmviệcởBộYtếđangđibánmíarócởđầungõ.TrầnQuangQuýchạyranắntúivợmongkiếmdămbìađậu,cútrượu.Đãcóthời,chịởViệtTrì,liềntườngvớicơquantôi,từngdịchvănxuôi,làmthơ…

Tôikhôngtưởngtượngđượcmộtnhàthơ,mộtbácsĩvàmộtđứatrẻlạicóthểngủtrênchiếcgiườngcánhânọpẹp,mặtchiếuthâmđencóbềngang80cm.Bànviếtkiêmnhiệmlàmnắpthùnggạo.Thơviếttặngemtrongngôinhàchật,vàvôsốnhữngphóngsựđiềutraquằnquại

từngcâutừngchữcũnglấynắpthùnggạolàmbệphóng,ngaydướichâncon.

Nếuthằngcumàtèthìnướcđáisẽtongtongkhôngnhữngxuốngbátđĩanồiniêuđựngthứcăn,giấycóchữvàchưacóchữ,bảnthảochắccũngkhôngthoátsốphậnthấmngấmamoniac.Ởtrongđóngườitachỉcóthểkhomkhom,đinghiêm,nếunhưkhôngmuốnđụngnhau.

Thếnhưng,ngôinhàtrảivừahaichiếcchiếuấylúcnàocũngrộngcửa,nếuaiđóchịuđượcmùinướcthảivàruồimuỗi.TrầnQuangĐạocũnglàngườiđãtừngnằmlănrakhoảnghẹpnềnđấtquađêm.VợconVănChinhcũngngủđỗ.NguyễnHưngHảithìthườngxuyêncởitrần,taychốngngảphíasauhoặcngồirungđùiuốngrượuvàrồicảmkháithơ“Bốnmétvuôngnhàbạn”.

Mùahè,ánhnắngthấuquagiấydầu,trongnhàkhôngkhísánhđặcnhưtrênmặtđườngnhựa.CólầnnhàthơViệtPhươngsangchơi,nhìntúplều,ôngđứngngẩnra,lặngđi,gạtmồhôibỗngvãrakhôngdámbướcvào.Cảgiasảnchỉlàchiếcquạtcócréoùùthìhướngvềthằngbéđầmđìamồhôiđangngủ.

Thờikỳnày,saumộtloạtbàiphóngsựgâyshock,TrầnQuangQuýđãcónhiềulựachọn:trụlạibáoNôngdânViệtNamvớichứcPhótổngBiêntậphoặctạivịbiêntậpởtạpchíDânSốhayvềbáoVănNghệsaukhiítnhiềukhẳngđịnhđượcphongcáchlàmbáo.NhàthơHữuThỉnhdídỏm“trảichiếuhoa”:

-Ởđâynghèothậtnhưnglấyđượccôgáitrẻ,lạiđúngcáingườimàmìnhyêuthìcòngìbằng!

NhưngTrầnQuangQuýđãdựcảmđượchướngđichomình,đang“âmmưu”tờGiađình&Xãhội,hyvọngđượclàmtheoýtưởngcủamình,cócơhộitạoramộttờbáocóphongcách,cóchủkiến,cóđộnglựcpháttriển…

Nhấpngụmchèsen,nhácthấytôinhìnvàotủrượu,TrầnQuangQuýcườirủm:

-Haytanhấpmộtđôilycô-nhắcnhỉ.Chúvẫnchơiđượcthứnàychứ?

Tôilúclắcđầuchẳngrõràngýtứ.Tiếngraobáođâuđótrongconngõdàihút,tiếngloaquabăngtừkhôngcótênmộttờbáoquen.Gắngdìmbớtngậmngùi,TrầnQuangQuýlậtlạichuyệncũnhưđangmuốnvuốtvenó:

-BàBộtrưởngTrầnThịTrungChiếnbổnhiệmTrầnQuangQuýtừcánbộbiêntậplênthẳngTổngbiêntập.Vàchuathêm:“Đãgiao,thìgiaohẳnchứcTổngbiêntậpđểngườitacóquyềnmàlàmvàchịutráchnhiệm,làmkhôngđượcthìchonghỉ”.

Riêngchuyệnbảovệtênbáocũngkhálykỳ,tôiđãsuýtngấtđấychúemạ.Dựkiếnhaitên:Giađình&Xãhội,Giađình&Thờiđại.CuộchọplãnhđạoỦybanQuốcgiadânsốvớitoànbộlãnhđạovụnghetôithuyếttrìnhđềcương,chiếnlượclàmbáo,cóđến70-80%lãnhđạocácđơnvịđềnghịtênDânsố&Pháttriển.

Vãmồhôi,táimặttôilýlẽrằngtênbáomàgiốngtênđềán,luậnán,nghịquyếtnàođấy,tênnàykhaisinhlàcũngkhaitửluôn.MaythaycómộthaiýkiếnủnghộvàđặcbiệtBộtrưởngTrầnThịTrungChiếnkếtluận:“Chúngtaphảitôntrọngýkiếncủangườilàmchuyênmôn.Nhữngngườilàmbáohiểuhơntavềlĩnhvựcnày.TôiđồngývàgiaochođồngchíQuýhoànthiệnđềán...”

Ngày25/1/1999báoGiađình&Xãhộirasốđầutiên,cũnglàsốbáoTết.NgườitabảoliềuvìchọnthờiđiểmrabáodễbịchìmnghỉmtrongthịtrườngbáoTếtnhannhản,màumè…Cónhữngcánbộquảnlýbáochícấptrêncònáingại“Khóthật,báođặtvòngđặtvèothìbánchoai!”.Nhưngngaysốbáođầutiên,báođãbánvèovèotrêncácsạp.Tôiđãkhócvìmừng.Nhữngngàyđóirách,khókhănchồngchấthaycảcáihoạnnạnsaunày,cũngkhôngthếkhiếntôirơinướcmắt.Vậymàhômđótôiđãkhóc...

Ônganhnhắclạichuyệnmìnhkhócnhưnglạicười.Cuộcđờilàchuỗiđanxenkhóccười.Quantrọnglàsựcườitrướchaykhóctrước…Trênmộtgóckệsách,vẫncònnguyênnhữngxấpbáoGiađình&Xãhộixếpngayngắn.Chairượucô-nhắcPháphồihộpchờbậtnút.GiọngTrầnQuangQuýtrầmkhàn,dẫuđãnhấpchèsen…

…Tháng8/2002,bàTrầnThịTrungChiếnvềBộYtế.ỦybanbảovệtrẻemsátnhậpỦybanQuốcgiadânsốthànhỦybanDânsố,GiađìnhvàTrẻem.Ngườitabắtđầuđồnđoánvàtiênlượngnhữngđiềukhônghaysẽdiễnra.Vàđúngthế,tờbáopháttriểnnhanhquá,đấtvănphòngởTPHạLong,DựánđấtởĐôthịmớiDịchVọng,ngoàibáotrênthịtrường4kỳ/tuần,mộtnguyệtsan,năm2005thêmDựánbáochovùngsâuvùngxabaocấpgần9tỉđồng.Nghĩalàsaumấynămlănlưngralàm,giờđếnngày“háiquả”thìsựcốxảyra…nhưmọingườiđãbiết.

…TuổithơTrầnQuangQuýđẫmphùsasôngĐàởngôilàngcổhìnhthànhtừthờiHùngVương:thônHạBì,xãXuânLộc,huyệnThanhThủy,tỉnhPhúThọ.ĐốidiệnbờbênlừnglữngnúiTảnvàlàngKhêThượngcủacụTảnĐà.

SôngĐàlởbồi,vỡđê,ngậplụt,làngquêxơxáctuổithơdìmtronglamlũ,TrầnQuangQuýbỏhọcngangởnhàchănbòđổicôngđiểmchoHTXởvùngkinhtếmớimộtnăm,kinhtếgiađình

tạmổnmớiđihọctiếp.

Lẵngđẵngtheobànội,chiếcoản,tráihồngmùngmộtlênchùaníudảiáovàngnhàPhật,ngàyrằmxuốngđìnhômtheomanhchiếunghehátchèoxemdiễnkịchtừkhimớibướclonxonđếnsuốtthờiHTXhóanôngthôn,đìnhlàngthànhkhothóc,chùalàngPhậtlánhngóitancònindấumãitronghồnthơTrầnQuangQuý.

Đượclựachọnbởitiêuchíkhắtkhetừvịthếxuấtthân,sựcânbằngsứckhỏe,saukhitốtnghiệpcấpIIITrầnQuangQuýtrởthànhlínhcơđộngcủaCônganvũtrangnăm1971.Giỏivõ,lạithêmcáimáuyênghùngsẵncótrongvầnđiệuLụcVânTiêncủagiáokhoathưđãkịpngấm,chànglínhtrẻsaymêlaođidẹpnhữngnhómthanhniên“đầugấu”,bảovệcácmụctiêukinhtế,chínhtrịsuốttừBắcquaNghệAn,AnGiang,KiênGiang.Nhữngtaygianghồxămtrổrồngphượngkhắplưngkínngựcdữnhưtrâucàcũngbịchànglínhtrẻquậtngã...

BàithơđầutiêncủaTrầnQuangQuýthổnthứctrướcnhansắcnữsinhCaođẳngSưphạmthờikỳởNghệAntrongđêmliênhoanvănnghệdướitánrừngphilaosátbiển.NgườiđẹptênHà,nhưngchàngnghekhôngrànhtiếngNghệlạitưởnglàHạ.Bàithơ“Emơimùahạ”đượcchuyềntaytrongđơnvịrồilọtvàotaynhàthơBiểnHồ,kỹsưthủysản.Nhàthơkiêmkỹsưnàyđãkhennứcnở:“TrầnQuangQuýsẽđixa”.

ChẳngbiếtTrầnQuangQuýđixađượcnhữngđâu,nhưngđơnvịcơđộngcủachàngchủnhậtnàocũngđượcthưởngthứcmóncátríchnướngngậmngùidonàngmanglêntừCửaHội.

Rồimộtđêmmưađơnvịđượclệnhvàochiếntrường,mốitìnhnồngvịbiểncấtdướiđáybalô,mãiđếnnăm1975mớiđượcthănghoatrởlạitronghồnthơTrầnQuangQuý.Bàithơnămchàng20tuổiintrênVănnghệGiảiphóng.TấttảtừPhúQuốclênSàiGònnhậnmấytrămđồngtiềnchếđộcũnhuậnbútkhôngkhiếnchànglínhrunrẩybằngcuộcgặpmặtvớicácnhàthơcùnghọ:TrầnNinhHồ,TrầnNhậtThu…

Mãi9nămsaungườiđẹpmiềnthùydươngxứNghệmớichợthiệnvề:“MiềnTrungtuổiyêuđầutôiđó/khitôiđếnmiềnTrungđâukịpngủ/võnglínhgiăngchỉcònhởnócnhà/tôinhưchimnonnhàmiềnTrunglàtổ/miềnTrungbọctôibằngcảcáinghèo/khiemđếnthìtôiđivộivã/câuhátđòđưavòrốikhăntrao/emđừngtrách,đườngvôtrongbấygiờnhiềubomđạn/chiataynhau,chèchátđặcrótđầymớithích/tôiđãuốngvớimiềnTrungmộtbát/lúccạnrồimớibiếtlàsay...”

…GặpnhaulầnđầubuổisángthìbuổitốitôivàTrầnQuangQuýcùngtátúctrongcănphòngđầuhồicủahọasĩNguyễnĐàiởvănphòngHộiVHNTVĩnhPhú.Giườngmột,chănmànthơm

tho,nhữngmònxơvàthủnglỗchỗ.Haianhemđấulưngnằmnghiêng.Trằntrọclựanhauxoayngười.Mộnggỗxoankỹthuậtmậudịchcọtkẹtđưavõng.

Tôithiếpđi.

Bỗngmùinhangtrầmmơnmankhứugiác,trongánhđènbànlờđờcuốnvởôlymởtrắngtoang,lănlóccâybútbigiacông.ChoàngtỉnhtôilạnhngườithấyTrầnQuangQuýchắptaykẹpbaquehươnghướnglêntrờithậpthữngđiquanhphòng,mặttrắngbệch,mắtnhắmlơngơ,tócxõaxòa,miệnglẩmnhẩmkhấn,bithương,thànhkínhnhưmộtconchiênđangsámhối,khổđau…Mà…màthựclònglúccòncảmgiáchơingâyngôbuồncười,vìtôithấynhàthơgiốngôngthầycúnglàmlễdângsaogiảihạnchokhổchủnàođấy…

Từngnghecácthầyđồchọnngàyđẹpthánglànhđốttrầm,thắphươngcầukhấnTrờiĐấtđểviếtchữ,làmthơ,giờtậnchứngngườivừanằmcùnggiườngđanghànhbái,tôivừasờsợvừanaonaocảmgiáctrướcmộtcáitôibémọnrunsợtrongbểchữ.Matrậnchữhànhconnhangđệtửcủanómỗingườimỗikiểu.Từbuổiđó,tôiđãchứngnhữnglầntaongộ,hễcóTrầnQuangQuý,khiaiđóchuẩnbịđọcthơhoặclàmìnhđọcthơthìdứtkhoátphảithắphươngtrầm.

RạngsángấythìTrầnQuangQuýlaytôithứcdậy.Ngáingủ,tôingápvắndài.Ônganhhàohứngmắtnhắmlađà,đầucuicúingânngađaukhổ.Bàithơvềmốitình“sétđánh”vớinhansắcbậcnhấtđộivănnghệxãĐàoXá,mộtđịadanhvănhóatruyềnthốnglâuđời,quêhươngcủacácnghệsĩcótêntuổi:NSNDThuHiền...

Ngỡtưởngđãkếttócseduyên,ngờđầuchiếntranhbiêngiớinăm1979,nàngtìnhnguyệnthayemtraivàoquânngũ.Cuộctìnhgóilạicũngcuốntheochiếntranhmàtàn,hìnhnhưdưbavẫncònkhiếnchonhàthơđauđớnđếntậngiờ.

Bàithơtôiđượcngherạngngàyđósaunàykhôngthấyxuấthiệntrongbấtkỳtậpthơnào.Phảichăng,đólànỗiniềmriêng…

TrầnQuangQuýnhậphọckhóaIItrườngĐạihọcViếtvănNguyễnDu,thithoảngcùngVănChinhghéquaViệtTrì.TôivàNguyễnHưngHảithườngđược“hầuhạ”nướcchècơmbụichohaivănnhânbậctrênđểđược“thụgiáo”thờisựvănchươngHàNội.

ĐặcbiệtTrầnQuangQuýmỗinhấpxuôingụmrượu,vêvêlớpvỏlụamấynhânlạc,cườicườirủmrỉmtiếtlộhậutrườngViếtvăn.Nhữngmẫuchuyện“lậtchăn”vôthưởngvôphạtnhưngsaomêdụbọntrẻchúngtôilàmvậy.

Vốncoivănchươnglàthứthiêngliêngngangtrờiđất,nênmặcnhiênconngườilàmravănchươnghoặcđanghọctậpđểsángtạovănchươngthìcũngphảicaosanglắmlắm.NhưngTrầnQuangQuýlạitưngtửngkể,mặcchoVănChinhthithoảngbúnglưỡichằngchặc.

ChođếnbâygiờtôivẫnkhônghiểutạisaoTrầnQuangQuýlạiratậpthơ“Nhữnggiấcmơhìnhchiếcthớt”giữalúcđangởđỉnhcaocủasựnghiệpbáochí.Sựnhạycảmcủanhàthơvềnhữngquiluậtbìnhthườngnghiệtngãcủacuộcđời?Haylàmộtđiềmbáoquãngtụtthấpcủasốphậnmàaicũngphảigánhchịu.CầmtậpthơTrầnQuangQuýgửitặng,tôicứcólinhcảmmơhồvànóivớiNguyễnHưngHải:

-Tôithấylolochoônganh…

-Saolạilovớvẩn-NguyễnHưngHảicườikhẩy-TrầnQuangQuýtừngđượcHàĐìnhCẩn,NguyễnĐìnhChiến“giảimãđểhọc”.NguyễnThụyKha,HoàngNhuậnCầm,PhạmXuânNguyên,HoàiNam,NguyễnĐăngĐiệp…khentắclưỡi.LạicònVănGiá,HoàiNam,ĐoànÁnhDương,NguyễnChíHoannữa…ChưakểmộtlôgiảithưởngcủaHộiNhàvăn,VănnghệQuânđội,báoVănnghệ,báoNgườiHàNội…Ônganhlừnglẫythếcơmà…

TàiThơhayBáocủaTrầnQuangQuýđãđượckhẳngđịnhquacáitênsắcđậmtronglịchsửvănchươngvàbáochí.TôiđãkhôngmuốngiảithíchthêmvớiNguyễnHưngHảivềcáigọilà“đònđánhcủasốphận”vàcầumongđólàdựcảmnhiễuloạncủariêngtôi…

DùsaothìhuyềnthoạicủamộttờbáotừsốkhôngđãthànhconsốnhữngtỷgắnliềnvớithăngtrầmnhàthơTrầnQuangQuýlàmbáocũngđãkhéptheocách“khôngviệcgìcũngkhôngsaocả”.Chỉcónhữngngườitrongcuộclàbịtổnthươnggiữanhữngtranhchấpđúngsaikhôngmấyrõlằnranh.NhàthơnàythaythếnhàthơkialàmTổngbiêntậptờGiađình&Xãhội.

Lịchsửbáochísẽcòntốnbútmựcvềmộthiệntượngbáochíxuấtsắctrongthờikỳđổimới:HiệntượngbáoGiađình&Xãhội,hiệntượngnhàbáoTrầnQuangQuý.

TrầnQuangQuývềgiữchânPhótổngbiêntậpNhàxuấtbảnHộiNhàvănvớibaonhiêunhữngdựđịnhmớinhưngnỗibuồnthìchưahẳnđãtanloãng,dẫuđólàtâmhồncứngcỏicủamộtnhàbáolãoluyện.Huốnghồ,tronggóckhuấtcủamộtnhàthơ…đólàmộtgãtraitrungdunửadạinửakhờ,luônquátinởmìnhquácảtinthiênhạ…

Tiễntôiracửa,TrầnQuangQuýtưlự,nhưlàtựvấn:

-Cóôngthầytướngbảoanhthếnàychúạ:Báclàngườitàivàcóuy.Nhữnggìgiankhó,nhữnggìngườitakhônglàmđượcthìbácđềulàmđược,vàlàmrấttốt.Nhưngbácnhưtướngngoài

biênải,cứđánhđồnlậpấpxongthìngườikháclạihưởng,báclạiđimặttrậnkhác.Ngẫmthấymìnhcầmtinhconngựa,cólàmtướngthìtướngcủanhữngvóngựatruyphong,gậpghềnhbiênải,chắcgìđượcannhànnộicung.Anhđãthathứchotấtcả.Nhưngchưathểthathứchomình…Ấychếtvàouốngrượuđãhẵngvề!

Mảichuyện,chaicognacmangravẫnchưakịpmở.Nhưngtôithìtinrằng,vớinhàbáoTrầnQuangQuývànhàthơTrầnQuangQuý,vẫncònnhữngchuyệnbấtngờkhiởcươngvịmới.Lúcđó,dẫuanhkhôngmờithìtôicũngđến“hành”đểcórượu,màkhôngchỉmộtchaichưakịpmở…

Năm2009

VănChinhvàđốicựcChândungVănChinhviếtchưaxong,nhưngtôidựcảmphảnứngnhiềuchiềumộtkhinóxuấthiện.Sựồnãấy,hẳnkhởipháttừlàngvănlàngbáochúngta.

Thoángchùnngại,nhưngcũngdộilênkíchthích.Tạisaokhông?VănChinh?!Trầmtưmàsôisục.Bảohoàngvàcấptiến.

Bứctranhđaphongcáchvớinhữnggammàugốcđốinhautrongcuộcđờimộtnhàvăntòngsựnghềbáo.Sáchintínhtrangđãmấynghìn.Cuốnnàocũngđángđọc,vìnhữngvấnđềđặtradướigócnhìnđặcsắcVănChinh.Vănphongđẹpđúngnhưcáitên.Tranhbiệnhọcthuậtđìnhđámvănđànmấyphen.

Lạicòn…VănChinhsởhữunhữngmốitìnhsiđộnggiời.

HơnnữaônglàđồnghươngkhẩnhoangkinhtếmớiThanhSơnvớitôivànhàvănSaoMai,bậctrưởngthượng.

ChưacầmsổhưubênbáoNôngNghiệpôngđãnhậnviệcThưkýTòasoạnVANVN.NETcủaHộiNhàvănViệtNam.TrangVANVN.NETrađượcmấybữađãomsòmchuyệnNhàvănViệtNambịcholàítđọcsách.LậptứcVănChinhxôngvàobảovệdanhtiếtchocácNhàvănViệt.Lờiquatiếnglạirùngrìnhtrênmạngliênquanđếncảmộtgiainhânhàngtỉnhlẫnnhàvănlãothànhđấtkinhkỳ.Đôibênthềsẽ“chiến”nhauvớitinhthần“khôngchochúngnóthoát”hoặc“còncáilaiquầncũngđánh”hoặcratòa…Nhưngrồichuyệnqualạicũnglắngêmnhưbaocuộc“chanh”chua“chanh”ngọtkhác…

NgàyngàyngườitavẫnthấyVănChinhnghênhnghênhđeochiếclaptopĐàiLoan(vănphòngdiđộng)đếnsố9NguyễnĐìnhChiểuđểcậpnhậtbàivởpostlênVANVN.NET.Bạnbèhoặcaiđócứnhìnôngphấpphỏng,khôngbiếthômnaycóchuyệngìđểtranhbiệnkhôngđây?BởiVănChinhđãtừngnổitiếng“cãi”thầychungquanhHỮUvàVÔkiamà.

TôibiếtVănChinhgầnbamươinămtrướclàdobịnhỡxekháchởphốVàng,huyệnlỵ.

Hộidiễncôngnôngbinhởvùngsâuvùngxathờiấyđếngiờvẫnvậy:Đôngđặctrẻemngườigiàômchiếu,cắpghế,xếpgạch.Diễnviênsonphấnrựcrỡquâyvỏchănvảihoasausânkhấudựngcọctrechạyrachạyvào.

Ngườiđànôngcaolớn,nhưđượcvạcđẽotừnhữngvếtrìuquyếtliệtbướcra.Ngămđen,ria

mépdàicợp,gòmácao,mắtrực,áovestedạđen,khănlenhuyếtdụ,quầnbộđộighixámcấptá,nhưngđôigiàydalínhLiên-Xôsầnsùibênbuộcdâybênkhông.Tựtingiữalồnglộngphôngmànsânkhấuđỏ,xanh,nõnchuốibayphầnphật,anhtacúichào,quáưduyêndáng,quáưmềmmại.

AnhcóvẻđẹpcủangườiđànôngLa-mã,bặmtrợn,toantính,thômộc,nhưngdịudàng,tinhtếởđâuđóxalắc.Giằngcogiữahoangdạivànhumì.

Vàđặcbiệtlàbàidiễnanhđọc,cũngkhácthường.Nóphávỡmặcquiđãtồntạitrongmọicuộchộidiễncôngnôngbinhchođếnngàynay.

Màođầu,anhcaogiọng:ThưacácQuýông,ThưacácQuýbà…tuyệtnhiênkhôngcókínhnàykínhkia,khôngcókhôngkhítưngbừnghânhoanphấnkhởi…

Vàsauđóanhtuônrakhoảng2000từvềýnghĩa,mụcđíchcủaVănnghệđốivớiđờisốngngườilaođộng.Nhữngđiềuanhđangthaothaodiễngiảichỉcóthểtìmthấytrongtạpchínghiêncứunghệthuật.Thithoảng,anhlạikẹptờgiấyvàolòngtayvỗvỗ,tứcthìđámđôngngườigiàvàtrẻconvàmấychứcsắccũngvỗtayranran.

Tôihíchvaibạnhỏi,thìnhậnđượccâutrảlời:

-ĐấylànhàvăntrẻVănChinh,tácgiảtruyệnngắn“Dòngsôngmùalũqua”.HọctròyêucủanhàvănSaoMai…

ThìratácgiảtruyệnngắnmớixuấthiệntrênbáoVănNghệđangxônxaolàngườitraikiêuhãnhtrênsânkhấu.LạicònlàhọctròyêuquícủanhàvănSaoMai.Taitôiù.Choáng.VớiSaoMaithìđãđành,văntàiđươngnhiên,nhưngôngcóhọctròtàinăngởThanhSơnthìkhôngthểtinđược.

Kếtthúcdiễntừ,anhcúichàolịchlãmcảmơnquýông,cảmơnquýbà,bướcdịchngangsânkhấutrongtiếngvỗtayđàncasáonhị.

Cóhơithởhàohểnsaulưng,vaianhbạnhọasĩbịaivỗđánhbộp.

-Diễnvănnghethếnào?

Quaylại,VănChinhđangxoayxoaytờgiấytrongtay.

Họasĩtrầmtrồkhen,tôingâyngườithánphục.

Chọcchọctờgiấycuộntrònvàotôi,VănChinhhấthàm:

-Ôngbộđộinàychuiởđâura?

Họasĩtrịnhtrọng,nhưngcũnglúngtúngítphútgiớithiệutôinhưlàmộtvăntàidạngtiềmẩn.

-ThanhSơnnhàtaà?Ừtốt.Ănuốnggìchưamàtiềutụythế?

ThếlàtôibiếtVănChinh.Kểtừđó,gặpnhaubaogiờôngcũngkếtthúccâuchuyệnbằnghỏinođóithếnào.Ngaycảlúctôibiểuhiệntràdư,tửuhậu.

Hènăm1980HộiVHNTVĩnhPhúmởtrạisángtác.Đangquânngũ,nhưngmay,tôiđượcthamdự.

VănChinhđếntrạibằngchiếcxeđạpLiên-Xôxanhnhợtvốndĩdànhchocácnôngtrangviên.Vànhsốngtrâu,lốptobè,phanhbằngmoay-ơsau,yêndabòcứngnhưsắt.Vàngồilênthìlênhkhênhngangtầmlưngtrâu.Chảtráchngườitagọilàxeđạptrâu.

Chiếctúiđenka-kithêumộtbônghoacúctíxíu,đựngbảnthảongoắcghi-đông.Balôquầnáocũngbuộcluônđó.Áosơmicộctay,mỏngnhưxômàn,đóngkhônghếtkhuyđểlộramảngngựcnâubóng,căngtrànnhựasống,quầnvảitổnghợpmàurượuchát,từngđượcchạyquabànlàphẳngcăngnhưngchủnhânưangồixổmnênnóđãkịpxoắnlạinhưlòxongangốngchângânguốc.Đôidépthờitrangcao-sumàughiquaiđenchéo.Chiếcmũlámớitinhquangdầu.Ánhmắtnhanh,mạnh,nhìnđâulàđóngđinhởđó…

TrạiviếtđangyênbìnhnhưlớphọccủaôngđồbỗnghoạtnáokhiVănChinhđến.Mọiquycủ,giờgiấcsinhhoạtcủatổVăncứxoayquanhVănChinhmàđuổi.

Đãđiănmuộnnhưnglạihoạchhọenhàbếpphụcvụchưacao.Mởvungxoong,úpnồiloảngxoảng,nếmmónnàythửmónkia.Kêuca.Chỉbảo.Lắcđầu:

-Cácngườinấukiểugìmàkhôngbằngthứcăncủatrạichănnuôilợn.

Mấybàphụcvụsợrúmró,tưởngVănChinhlàôngnàotolắm.

KhiănVănChinhchọnngaymâmchínhgiữa,ngồivịtrítrangtrọng,cầmđũahuơlêncườibênnày,ngóngbênkiarồimớibànchuyệnvănchương.Toànbànnhữngchuyệnkhônggiốngai.Baogiờcũngbắtđầumộtcâuquenthuộc,trịnhtrọngnhuốmgâysự:

-Xinđượchỏiông(bà)…đâylànghịquyếthaylàbảnbáocáotìnhhìnhsảnxuất.Nếulàvăn

chươngthìconngườiđâu?Tôichẳngthấyaiởđâycả,ngoàicácsựkiệnkểlể…

Ngườitabảoxuôi,thìVănChinhsẽnóingược.Mànóingượccólý,cólẽ,cócớnênchẳngmấyaitrảlờingayđược.NhưngkhimọingườiđọcquyểnmờigópýthìVănChinhngồibógốimộtgócngápvắn,ngápdài.ChỉđếnbữaănVănChinhmớivụtnhớratấtcảnhữnggìtưởngchẳngthểlọttai.

Cáithânthểkềnhcàngxuấthiệnởđâu,thìnhânsựkhuvựckhôngaibảoaiđềutựnguyệnđiềuchỉnhnhườngmộtkhônggianchoông.

TưởngtolớnthếthìVănChinhphảiănthùnguốngchậu,nhưngtrướcđạitiệchaycơmrauthìôngcũngchỉnhẩnnhagắpgắp,gẩygẩysốtruộtyyểuđiệuthụcnữ.Vàmiếngcơm,nhainhai,bỗngđầnranghĩ.Gắpcọngraucũngnhấpnhứ.Lạinghĩ.

Nhậnmiếngthứcngonđượctiếpthìđểlỏngchỏngtrongbátchẳngmàng.Nângchénrượuxoayngangxoaydọc.Đôilưngbátcơm,mấymiếngthứcăn,mươisềurau,nướccanh,rượuđôichénnhỏ,lưngcốcbialàbuôngđũamặtđỏphêphê.

ThếnhưnglúcnàođónếugặpVănChinhgiữađườngcôngvụ,ngàubụiđườngngồitrênchiếcxemáymuônthuởcũcũ,tưngtửng,thậmchísấnsổ,đóngluônmộtcáiách:

-Hômnaychotôiăntrưaởnhàông.Thậtngon.Rượungoại.Cálăngnướng.

Dậmdọathế,nhưngbàybiệnlongtrọnghayđộcdưamuốithìôngcũngngồiănnhậmnhoặmlấyvì.Vừaănvừalôimộtthứgìđótrongchiếccặpsốbóngloánghaychiếctúivảiđiệuđàđểđọc,thaychonướccanhthìphải.Mộtcuốnsáchmới.Mộttậpbảnthảomớilôitrênmạngvề.

Quầndài,cởitrần,kínhlãotrễmũi,châncolênbộván,némxấpgiấyxuống,ôngthandài:

-Khôngổn.Hồikýnàycóvấnđề…

-Vìsaoạ?

-Thiếukháchquan.Làmsaotinđượccảmấytrămtrang,kểlểđiềugìthìtôicũngtốtmàngườitacũngkém,cũngxấu…Làmgìcóngườitiênthánhnhưvậy.

-Bịatạcạ…

-Cóthểcónhữngphầnkhôngbịa.Quantrọnglàtâmthếcủangườikểchuyện…

-ThìcũngcóngườinóiVănChinhbảohoànghơncảvua…Lúcnàocũngsốngchếtvìvua.

Đangngồi,ôngchọcngóntaytrỏvàogiữahàmtrên.Mỗilúcrơivàobănkhoănhaybuồn,ôngthườngcóđộngtácchẳngmấyaibắtchướcđượcấy.Trừtrẻcon.Bỗngôngcườihì:

-Đúnglàcónhữngôngvuakhôngđángđểtabảohoàng.Đốichiếuvàsosánhtrongnhữngôngvuatrênđờisắphoặcđãlênngôi,thìtôisẽphảibảovệôngvuanàobiếthysinhvìsốđông.Tôichọnôngvuabiếthànhxửvìchínhôngấyvàbiếtnhẫnnhịnvìđồngloại.Hơnnữavuatốtvớitôithìtôikhôngthểxấuvớivua.Chúngtađangsốngtrongkhônggianchằngchịtnhữngmốiquanhệtayđôicụthể.Vualàvua.Nhưngvuacũngkhôngphảilàtiênthánh.Bảohoàngnhưvậylàphùhợpvớiđạođứccánhântôi.Nếuởchỗcủatôi,ônglàmthếnào?

-Vâng!Cònbaonhiêuvụvachạm“cômcốp”nhưthiênhạđãnóivềVănChinh.Màtoànlànhữngđiểmnóngcả.CóphảibaogiờVănChinhcũngđúng?

-Saomàđúnghếtmọisựđược.Nhưngviệctôixôngra“cômcốp”làmộtviệcchắcchắnhữuích.Đặtlạivấnđềnàođókhônghoàntoànđúngđangcóxuthếtrởnênđúnghoàntoàn.Thứctỉnhdânchủđấychứđâu.

-Nhưngmàtảxunghữuđộtthìchuốcthêmlắmtaivạvàkẻthù…

-Hi,dẫukhônglàmgìai,thìaicũngsẽlàmgìông.Khôngcóvinhquangđitắtvàcũngkhôngcóhòabìnhđếntắtôngạ.Đãtrảgiá,nêntôibiết.

VănChinhđãbầmdậpkhôngíttrongđời.Chínhbằngsựkiểmchứng,đốichiếu,vàsựtựthấmvănhóa,ônghiểusâusắcđờisốngngườinôngdânViệttừthờihợptácxãđếnkhoánquản,rồiđôthịhóa,thấutỏđờisốngthịthànhcổđiểnđếnchủnghĩaxãhộivàbùngnổkhihộinhậpquốctế.

Vớivốnsốnggầnnhưdưthừa,nhữngvấnđềvănchươnghaybáochíôngđềcậpđếnđềumangtínhnhânvăn,cótínhgợimởchobạnđọcvàcảchínhbảnthânông.

Saunày,tôibắtgặpsựđốichọibêntrongvàbênngoàiấy,ởmộtvănnhântàihoakháclàNguyễnLươngNgọc.Cảhaiđềuthíchvàthunhặtnhữngvậtdụngbebétinhtế,tỷnhưbộấmtràlạkiểu,chiếcbìnhgốmbằngngóntaycái,đặtgócbàncắmmấychiếchoacỏ,cúcdạiliti.

Đôikhigặpsựbuồnthếthái,cũngngồinhưtượngnhàmồ,ômđầu,nướcmắtướtvòngquanh.

Chữviếtcảhaicũnggiốngnhau.Kiểuthầyđồlàmthơ.VănChinhđãtừnglàmônggiáocấpI.NguyễnLươngNgọcthithoảngcũngthỉnhgiảngđâuđó.Chữnốichữniêmcẩn,gọnđẹpnhưnhữnghạtgạonếphoavàngnốinhaunhưngvẫnđủsựbaybướmcủanhữngchữcónéthất

ngược.Chữnàobỏthìchỉgạchchéomộtvạch.

Tôicứngạcnhiênvớisựđốichọiởnétchữ,ởbônghoacúcthêutinhtếbênsườnchiếctúivảivàvócdángcaolớn,mộcmộc,nhưngquaiquáitrongđôimắtchămchúđếnngâyngôrồicườikhìcủahọ,cứnhưmộtsựkhôngthỏađángnàođó.

Vàcảhaicũngsẵnsàngchặclưỡi,trongmộtlầntôiđếnchơinơiởtrọcủahọ,tấtnhiêntrongthờiđiểmvàkhônggiankhácnhaukhicónhucầutìmnhàvệsinh,đãchẳngngạingần,bắttôiquaymặtvàogócnhà...tạmvàochiếcốngbơ.

Mộtđiềuchungnữalàhọthườnglọmọtìmđếnnhữngthầntượnghọcthuật,ngoàitầmđạo,nhưngquađómuốnkiểmchứngnhữngđiềutựthâunhậnđược.Nếucầnthìsẵnsàng“cãi”ngayvớithầy…

NhưngvớiVănChinhthìnhàvănSaoMaicònhơncảmộtngườithầy.Trongbấtcứhoàncảnhnào,nếuphảinhắcđếnthầy,VănChinhbaogiờcũngthànhkínhmàrằng:

-ĐólàconHổkiêusa(SaoMaituổiBínhDần)đứngtrongcũitrênđỉnhnúicaovànhìnxuốngthiênhạcườinhạt.

SaoMaimất,ôngtrởkhăntrắngphụcbênbàivị.

SaoMaitừngkể:Mộttốimùađôngcómộtchàngtraicaolêuđêu,xươngxẩu,đenđúa,ướtlướtthướtvìvừabơiquasông,mắtnhìnnhưkhoanvàodathịtngườita,đếngõcửa.SaoMaigiậtmìnhnhìnbộdạngngườithanhniên,nghilàtrấncướp,nhưngvẫnbìnhtĩnhmờivàonhàngồisưởilửavàhúpbátcháogànóng.Hồitỉnhanhtachohaymìnhdạyhọcbênkiasông,xinphéplôiratrongchiếctúithổcẩmtậpbảnthảo,đọcngấunghiếnrồichờđợisựphánxét.ChàngtraimàôngsợlàcướpđótênlàĐinhVănChinh.Ôngđãlặngmừng,trangviếtđầutaycủachàngtrailànỗibuồnvuicõingườichứkhônglàchuyệnminhhọachănnuôi,trồngcấy…

CònVănChinhthìhồicố.

-Ô,chẳngqualàmìnhngưỡngmộSaoMaiquá,nênkhôngnóinổilênlời.Hơnnữarétcứng…người.

VănChinhkhixúcđộngthìmặttáidại,bạnhhàmnhìntrừngtrừngvàoaiđóhoặcngồiimcúimặt,kệchothiênhạmuốnlàmgìthìlàmhoặclàvụttrởnênhoạtkhẩuđốiđáprànhrẽ,lýkhôngthiếumàtìnhcũngngay.

Qua“kênh”SaoMai,VănChinhđãmaymắnngaytừđầuđượctiếpxúcvớidòngchảychìm,trầmsâucủavănhọcvớinhữngquanniệmchínhthống;đồngthờicũngtừđóVănChinhđãđốithoạivớiLêĐạt,TrầnDần,PhùngQuán,LêKhánh,VânLong,NguyễnMỹ…thườnglạiquamiềnđấtThanhSơnthămSaoMai.

Ngoàibénduyênvăn,hìnhnhưVănChinhcũngđàohoakhôngkémthầy.VàmộtkhiđãlỡyêuaithìVănChinhchỉcòncáchsốngchếtvớingườita,bấtchấpđàmtiếu,bấtchấphìnhdungtươnglaitạodựngmộtbếnđỗmới.Saungảrẽbấtngờcủacuộcđờitrắngtrơnlàtấtcảtráchnhiệmvàtìnhyêucủamộtngườiđànôngđíchthựcxảthânvìngườimìnhyêu.

Mộtngàytrạiviếtmùahè1980ấy,xuấthiệnthiếuphụdắtmộtbétraichừng5tuổiđếntrạinhờnhàvănNguyễnHữuNhànđọcbảnthảo.Thiếuphụđẹp,quíphái,condâumộtvịbộtrưởng.KhônghiểusaochịrờiHàNộimangconlêndựngtạmngôinhàtranhtrênquảđồisaunhàmáydệt.

Thiếuphụvàđứatrẻchuyểndịchđếnđâuthìtiếngđộnglặngngắt,chỉcóánhmắtdõitheongưỡngmộ.

Haingàysau,NguyễnHữuNhànkéotôimangtrảbảnthảochothiếuphụthìđãthấyVănChinhđangđứngởgiữasânnhàngườiđẹp.

Sauchiếcxeđạpmàuxanhlợtlàbócủibờrào,câysắnkhô,cọctre,cọcgỗmụcthugomđâuđóquanhnươngđồichằngbuộclộnxộn.Dĩnhiênlàcóchiếctúivảiđựngbảnthảongoắcghi-đôngvàlủngliểngmiếngthịtthờibaocấplẽonhẽogânda,xiênlạttrekèmmấynhánhhànhhoahéo.

Nụcườingạonghễ,VănChinhkhụngkhịnhkhomxuốngbếpmangdaothớtrasângiếnglàmthứcăncứnhưlàôngchủnhàtháovát,hiếukhách.

TôivàNguyễnHữuNhànquaylui,tiếngchuôngxeđạpkínhcoongkínhcoongđượcVănChinhtấulêntiễnvọngmãixuốngchânđồi.

Aicũngmongmuốnlàmnênsựnghiệpchoriêngmình,nhưngvớiôngthìđiềunàymãnhliệthơnaihết.Hìnhnhưmọicơhộiđếntrongtầmtayôngđềukhôngbỏlỡmàquýtrọngtừngkhoảnhkhắcvụtsángcủasốphậnđểbiếnnóthànhthànhquảcụthể.

NhữnggìVănChinhđạtđược,đềukhôngchỉđơngiảnlàngẫunhiên.Ôngcóniềmtinvàobảnthânđếnmứctrungthành,doôngbiếtrằngmìnhcầnphấnđấutudưỡngnhưthếnàochođủ.

Nhưngmangxuhướngbảothủnênôngkhôngmấytinvàonhữngđiềunghe,nói.Ôngthiênvềcảmgiácvàtrảinghiệmtựthân.Ôngcóthểcầntừcáikimsợichỉvunvénchogiađình,nhưngcũngsẵnsàngdốchầubaođãiđằngbạnbènhữngcủangonvậtlạnơiđôthành.

Khôngtiếpthìthôi,nếutiếpthìbaogiờôngcũngchọnnhữngnhàhàngmuốnđếnđượccũngphảivòngvomỏichân,khimenuđặttrướcmặtdứtkhoátphảicónhữngmónăntiếngTây,tiếngTàukèmnhaunghelykỳ,nhưnghóaranólạigiảndịgầnnhưquêmùa.

Hoặcônglongtrọngmờitavềnhàriêngvàothờiđiểmhiệntạixảyralờimời.Bátđũaláchcách,mỡréoèoèo.Hànhđậpphangphang.

Ngồikhoanhchânbệvệ,ôngsaibảongườinhàđiềuchỉnhcácmónnhắm,trongkhicầmđũalấyvì,lặnglẽhútthuốchaychămsóchỏihankháchvàcườihìhà.

VớiVănChinhlúcnàocũngtiềmẩnsựbấtngờrồilạikhôngbấtngờ.Vềbếnđỗmớinhấtcủaôngchẳnghạn.Tôicũngđãhơncảbấtngờvìngườiấycòntrẻhơncảtôi.Lúngtúngtôicứậmừchào.VănChinhphẩytay:

-Đềnghịmọingườichiểutheotrậttựtuổitácmàxưnghôchotiệndụngnhé!

Nhẹcảngười.

LạmàchẳnglạVănChinh.Mọiviệcvớiôngdùđenhaytrắngđềurõràngphânminh.Cóthểcókhoảngnàođómàngườiđờithấykhôngổn,làđôikhivìsựtrựcngônquákhíchcủaôngchứkhôngvìsựthùhằnácý.Ôngmuốnsựtỉnhngộ,cùngtồntạichứkhôngphảisựtriệttiêulẫnnhau.Bởiônghiểu,đómớilàchânlýđờimàôngtrảinghiệm.

Chođếnbâygiờ,tôichẳnghiểuVănChinhlấyđâusứclực,trítuệđểcóthểdàntrảikhắpbabốnbếnđỗ,tạodựngcơngơilotoanchocácconnghềnghiệpvàđượchọchànhtửtế.VậymàvẫnmộttayVănmộttayBáochưangơi.

-Nhữngcuộctranhbiệntừtrướcđếnnay,cómanglạilợilộcgìkhôngạ?TôiđãhỏiôngtrongHộinghịNhàvănvàDoanhnhânởVĩnhPhúcgầnđây.

Mânmêcáicằmrâulởmchởm,nửangâynửatỉnh,vẻmặtcủathùngthuốcsúngniêmphong,códâycháychậmnốidàinơigóckhuất.

-Hì,thờibaocấptaotừngđibuôncủi,buônchèđểkiếmthặngdưđihọcvànuôicon.Nhưngđểtranhbiệnvềnghềchữthìtaophảibỏthêmthặngdưrađểbồibổsứckhỏe.Nếuxétvềcái

lợitheokiểudoanhnhânthìtaođượclợitoànthể.Lợibiếtthêmvềngười,biếtthêmvềmình,biếtthêmvềnghề.Vàthêmđượcvôkhốibạn…

Tôibiếtốibạncủaông,cócảnhữngngườiôngtừngtranhbiện.VănChinhmộtkhiđãbấtđồngchữnghĩavớiai,bấtphânthắngbạilàngaylậptứccóthểcoingườiấychẳngkháckẻthùgiaicấp!Sựcựcđoancủaôngkhôngchỉhànhhạđốithủmàcảbảnthânôngnữa.Ôngsẵnsàngkhôngănngủcảtuầntrongthưviệnđểdùimàivũkhí.Xơxác,vậtvờ.Giảcógặpđốithủgiữađườngthìônghiênngangưỡnngựcbướcquahoặcvòngrẽvàolốikhác.NhàthơNguyễnHoàngSơnmờinhàvănVănChinhuốngtrànạm.NhàvănVănChinhmờinhàthơNguyễnHoàngSơnbúnchả.ĐâuđógầnkhuphốcótòasoạnbáoTiềnPhong.Saunhữngbămbổnhaubằngchữ,thìngườivănsiêuphàmlạitrởvềlốtconngườitrầncầnsống,cầnăn,cầnquênđiphiềnmuộn...

Vụhiểulầmvềsựđọcsáchcủacácnhàvănngheđâucũngcómộtkếthậu.VănChinhđụnggiainhânmớiđâytrongtrạiviếtquânđội.Rủimaythếnào,anhhùnggặpnhaungõhẹp,phòngởđốimặtnhaucùngkháchsạn.VănChinhđãchàohỏi.Ngườiđẹpđãmỉmcười.

Saunữa,vụHỮUvàVÔcủatròVănChinhvớithầyHoàngNgọcHiến,xétchocùngcũngchỉlàmộtcáchtròtônthầylêncaothêm.Vàthầythìđươngnhiênlàcũngkiếmcớkhentròngoangiỏi.

Đangtrướcngãtưđènđỏ,lốirẽsẽdẫnsangbờbênsôngHồng,chẳngbiếtcóquansáthaykhôngmàVănChinhcứthúcvàolưngtôi:

-Nàotiếnlênchứ.Saocứđứngìrathế.Ănvạaiởđây…?

Không,tôilàngườibìnhthường.

Nhìnthấyđènđỏtôidừng,nhưngVănChinhthìkhác.Nếunhưcầnthiếtphảivượtđènđỏđểcấpcứumộtaiđóthìcũngkhôngtừ.Bỗngáotôibịgiậtníu,ôngtrầmgiọngnhưnghổnhển:

-Quay,quaylạisiêuthịđimày,taoquênchưamuaquàchocháungoại.

Năm2007

VănCôngHùng-ThisĩcókhuônmặtdoanhnhânTrờiạ,tôikhôngtinvàomắtmìnhnữa,trongblogcủanhàthơVănCôngHùngtựvơvềmìnhcáidanhhiệumàbấtcứngườicầmbútnàocũngrụngrờikhinghĩđến:ĐẠIBỒIBÚT.

Clicktiếp,thấytiếptitlekhủnghơnnữa:ĐẠISIÊUBỒIBÚT.Thếnàythìbotay.com.KhôngbiếtVăntiênsinhcóốmđauhaylỡtántỉnhnhansắcnàođórồichạylàng,mắcbùangảitìnháicủachịemTâyNguyênnênsinhralẩnthẩn?

ĐườngđườngquanchứcvănnghệcósốmácủaGiaLai,tướchiệunhàvăn,nhàbáo,nhàfolkloreViệtbỗngdưngsinhsựthếthìkhônglàchuyệnnhỏ…

Dùsaothìtôicũngphảikiênganmàđọcxemthựchư.VănCôngHùngvốnđạomạo,nghiêmtúc,thíchnghiêncứu,tìmtòi.NhàThơnhưnglàmbáobằngVăn.Phụt.LưuđiệnSantakrênrỉkêuthantíttít.Mấtđiện.

Khôngđừngđược,tôibấmsốgọithẳngTâyNguyên.Đenđủi,khôngthểkếtnốivớiVănCôngHùng.Ônganhchủđộngtắtmáy,haybắtbịtắtmáyhoặctìnhthếđịabànđangđithựctếvùnglõmsóng…

MọilầnbuônchuyệnàơichỉcầnnháymáythìPleikuđãrổnrảngVănCôngHùnglêntiếng.Lúcthìtớđangcàybiêntậptậpthơvăn“Quàcủaphố”,kỷniệm80nămthànhlậpPleiku.TớđangbênCampuchia.ĐangcùngcụNguyênNgọcvềKôngHoa.Ôiđangvướngcáinạnlàmphim…bịkẹtdướihuyệnmưakhôngvềnổi,khôngchắcbữachiềucócơmăn…Hoặchinhhíchnhữngkhoáitrá,trêungươi:Dẫnmấyemchândàiđichụpảnhdãquỳ…rồiđitắmhồT’nưng,látnữavềnhậuthịtnướng,canhcàđắng,raudớnxào,rượuAmakông…

AichẳngbiếtVănCôngHùngnấuăngiỏi.Đichợcũnggiỏi.Uốngrượucũnggiỏimộtthời…Giờhễnhìnthấyvậtthểdạngchairượulàômmặthuhu.Sốđiệnthoạilúcnàocũngquảngcáonhưsốnhàkhách,chotiệnbềbạnbèalômỗikhicódịpvàoTâyNguyên“hànhhạ”...

NhưngkhôngmấyaibiếtVănCôngHùngthuộcđộingũnhữngvănnghệsĩnổitiếng“kính”vợ.Mộtlầntôiliềumạngsờrâu“khỉ”chơi,hỏiđónggông:

-Anhchắcchắnphảilàngười“kính”vợnhất,nhìViệtNam!

Ôngnhìnquanh,hỏikhẽ:

-Chậc,saomàybiếtnhỉ?Chuyệnkínthếcơmà…chẳnglẽbàxãnhànày...

-Thìtựthânconngườianhthôngbáothôi.Nàynhé,đànôngnấuănngon,đichợgiỏithìchắcchắnphảithườngxuyênlàmviệcấyhàngngàytronglúcvợlênmạngchátchít.Đanguốngrượunhưvoiuốngnướcmàtựdưngcai,thìhẳnchỉcóvợmớibancáilệnh“dãman”thếmàvẫnphảinghe.Chứanhthìcóbiếtsợgiờiđấtgìngoài“nộixâm”…

Nhớlạimấynămtrước,khicùngPhạmXuânNguyên“hành”tôigiữanửađêm,ngỡđếnsángVănCôngHùngsẽxuôiNộiBài.

Nhưngkhông,VănhuynhtỏbàytâmnguyệncùngtôiđiviếngĐềnHùngvàđếnngồibênbờsôngThao,sôngLôsaunữalàrangãbaHạcđểđọcphúcủaNguyễnBáLân.

PhạmXuânNguyênrũáophởnphơvàotrườngchuyênthămnhạcsĩVũVănViếtvàđámhọctrò.TôigượnggạotháptùngVănCôngHùng.Vìquývănnhânphươngxamàphảiđi,thựclòngcũngngánngẩm,ynhưmấyôngbạnHàNộibịtôirủraBờHồhóngmátvàănkemTràngTiềndanhtiếng.

DừngxetrướckháchsạnđợichưađầymươiphútđãthấyVănCôngHùngđónghộpbệvệdẫn...ra.Áovestemỏngxámnhạtkhoácngoàiáopulltrắngcộctay,quầnkakitiệpmàuáokhoác,giàynhángnhưthoamỡ,túiđeobụng,máyảnh,kínhmátgiọngvàng.Vầngtráncaosanglướtmãibuộtvềphíasaugáymàkhônggặptrởngạinàogọilà...tóc.LạicònnướcdanâunâunhưvừađiphơinắngởHa-oaimấytuần…

TrôngVănthisĩchẳngkhácmộtTổnggiámđốcănnênlàmrahoặcchủmộtđồnđiềncàphêngútngàntầmmắtmớitrúngmánhgiaodịchnôngsảntrênsànLuânĐôntrởvề.ThứngườimàchỉuốngWhisky,hútxì-gàtrongcáccâulạcbộnhạcJazzvàthảvàongựccáctiếpviêntừtrămđôtrởlên…

Ngaycảcáchmởcửaxe,khomngườighéngồi,đóngcửaxechuyênnghiệpcứnhưtừbéđãlênxexuốngngựa.Tôichắclưỡithầmnhủ:Trôngpháttướngpháttàithếkiamàlạilàmthơđượcnhỉ?Lạilàthơhaymớisợ.

Nhưnỗibuồnlangthangvàobóngtối

Emthổithảonguyênvềnhữngphíaquỳvàng

(Giódãquỳ)

Tangồichơicuộctìnhcờ

Nhặtlênmộttrĩunặngbờnhângian

(Tangồichơicuộctìnhcờ)

Nghenóinhiềunhansắc,hễgặpVănCôngHùnglàsanướcmắtkhinghĩđếncâuthơnàođấy,nghĩrằngmìnhđãđượcthisĩtríchmáuralàmmựcviếttặngriêng.

Ràochắn,ngườigáccổngyêucầuxuấttrìnhgiấytờvàlàmthủtụcmuavéviếngthămĐềnHùng.Tôinhanhnhẩuchongườibảovệhayrằngđâylànhàvăn,nhàbáotậnTâyNguyênlênlàmviệcvớiBanquảnlý,đỡmấtcônglênxuốngxe,chứthựctìnhchẳngngạitốnmấyđồngcòm.

BỗngVănCôngHùnggiơtaylên,hơigắt:

-Khôngđượcôngơi,tôivềvớiTổtiênailạichuiràođểthắphươngbànthờTổ.

Tôingượng.

Nhưngôngkịpphắtxuốngmuavévàocửa,mualuôncảvéđỗxe,thừatiềnmualuôncảnắmvédúivàotayđámtrẻdắtxeđạpđangngẩnngơtrướcràochắn.

Lêncổngđềnchânnúi,VănCôngHùngvẫybàgiàvàtrẻembánhươngvàdịchvụđổitiềnlẻquâyvòngquanhmình.Ngườiđượcmuahươngthìkhôngđượcđổitiềnlẻ.TấtcảnhữngngườilàmdịchvụtheodanhtiếngvuaHùngbỗngnhiêncũngcólộccủaVănCôngHùng.

TincóôngViệtkiềugiàucóvề“tánlộc”cầumaychonhữngngườikhókhăncơnhỡloangranhưgióluồnkhắpnúi.Ngườinhaonhaokéođến.May,VănCôngHùngđãkịpgiảđóngvaingườiHànQuốc,khôngthìchưabiếtcơsựsẽdiễnrathếnàovớiđámđôngtrongcơnkhátlộcrơilộcvãi.

Ngỡmìnhdântrungdugiỏiđibộ,vượtđồivậymàsovớiVănCôngHùngtôichỉlà…dĩn.

Thisĩchạylêntụtxuống,nhữngbậcđálátdốcđứng,nghiêngngótạodángchụpxuôichụpngược,sắcmặtkhôngchuyển,mồhôihơirịnướtlưngáovàlấmtấmchântóc.

ChạmđềnHạtôiđãhònghỉchântrướckhivàothắphương.VănCôngHùngtrònmắt:

-Trờiđất,vănnghệcácôngngoàinàyoảinhưmìluộcthế.TôiởGiaLaiđithựctếlộibộcảtuầnliền,đôikhiômbụngđóinằmngủkhanmàlàmthơviếtkýnữakia.

Tôiliếcxéo,ôngnhậurượuAmakong,raurừng,conthịtsạch,khíhậutronglành,caféxịntạigốclàmchimàkhôngkhỏe!

Tronglúchaichúngtôinhenlửathắphương,từđôngđúcnhaoramộtnhansắc,giọnglạcđi:

-Ôi,VănCôngHùngkìa!Saoanhlạiởđây?TậnĐềnHùngnày?

-Ôi,em,saolạiởđây?TậnĐềnHùngnày?

Tôiýtứlảngđichohaingườinóichuyện.ThìrađólàmộtcôgiáodạyvănởQuảngNgãi,làbạnđọchâmmộVănCôngHùng.Ríuranthămhỏi.Ríuranchiatayhẹngặp.

-Thìraônganhnổitiếngthật.Xanhàcảngàncâysốmàvẫnđụnghàngrátmặt.Màanhquanniệmthếnàolàsựnổitiếngnhỉ?

Nụcườitinhquái,nhưngđủduyênđểbiếtrằngđâylàmộtnhàthơchínhthốngchứkhôngphảidoanhnhânvịtiềnnhưvẫntrìnhdiễnvẻngoài:

-Hè,tôikínhtrọngsựnổitiếng,nhưngsựnổitiếngkhôngthuộcvềtôi.

-Thếcòntìnhyêu…VănCôngHùngyêurasaonhỉ?Chứvụríuranvừarồithìchưanóilênđiềugìgọilàsâusắc…

Ngỡmìnhđãlàmkhóđượcônganh,nhưngtôiđãbécáinhầm:

-HãyđọcthơVănCôngHùng.VănCôngHùng…yêuchắccũnggiống…mọingười…

-Tìnhbạn?

-Bạntôiởkhắpnước.Nguyêntắcchơivớibạnlàchơivớiphầntốt,phầnmìnhhợpvớibạn,cáigìmìnhkhôngthíchkhônghợpthìlơđi.Vàchiềubạn,quýbạn,khônglàmphiềnbạn,chịuđựngbạn,vàngượclại,bạncũng...chịuđựngtôi.Đượcchưa?

TớiđềnTrungthấybộbànghếđábàydướigốcđạicổlãotươngtruyềncácLạchầu,LạctướngquâyquầnbênVuaHùngnghịbànviệccông,ôngníutôingồichụpảnhlưuniệm,vàrủrỉnhưgiọngđiệubấylâu,nửađùanửakhông:

-Mìnhphảingồivàocáighếvĩđạinhất,cổxưanhấtcủa18triềuHùngVươngđểlắngnghe

cảmgiáccôngbộcxemcóngânngalêntrongconngườicôngdânlàmthơnhưmìnhkhông?!

Giữadòngngườitrảyhộimàbỗngnhiênắnglặngnhưchỉcóhaichúngtôi,VănCôngHùngnhắmmắttĩnhtâmhồilâu.Cóđiềugìđấynhưlàsựbíhiểm,trongkhônggianlinhthiêngkhingườitathànhtâmcầukhấn.Mộtsựgiaothoasiêuhình,nhưtavẫnthườnghyvọngđượcthấuhiểuvàchiasẻ.

LênĐềnThượng,tôicũngkhôngdámhỏicáicảmgiácngồighếđáVuaHùngcủaông.

VănCôngHùnglặnglẽvàothắphươngcầukhấnmộtmình.Tôirasauđiệnngồiđợidướitáncâyrừng,nhớlạicâuchuyệnthoángqualúcleodốc.

-Vớivănchương…thìanh…

-A,nólànghiệpchướng.Nóchotácgiảnhiềuhạnhphúc,nhưngtrướckhihạnhphúc,nóbanchosựcayđắng.Đôilúcmìnhlàtaysainó.Vàcũngcólúcvaitròđảongược…

-ViếtvềVănCôngHùng,cáccâybútởkhuvựcTrungTrungbộTâyNguyêncócảgầntrămtrangA4.Anhthíchbàinàonhất?

-He,bàinàocũngthích.Ngườitacangợimìnhthìmìnhkhôngthíchhọacómàđiên.Mongcangợimãimãiấychứ…

Vàtôiđọclỗmỗmộtđoạntríchvuvơ:“DướinhữngcơnmưachiềuTâyNguyêntưởngnhưkhôngbaogiờdứt,cómộtngườilầmlũiđi,lưngđeotúixách,trongđóđầynhữngbảnthảothơcủamình,vàcủabạnbè,miệngnghêungaonhữngcâuthơnhưâmthanhtừtiềmthứcvọngvề.ThỉnhthoảnglạichenvàonhữngcâuháttừbàihátcũbằngcáigiọngHuếphaThanhHóa…”

TứcthìVăntiênsinhchớpmắt,đỏmặt,nhưngtôicảmnhậnrõràngđằngsauấylàbaonhiêutâmtìnhtrikỷ:

-NguyễnPhướcHươngGiang,ngườigọimìnhlàkẻhátronglangthang.Ngàyấymìnhtrẻ…

CócảmgiácVănCôngHùnglàngườikhôngchịunổisựnịnhhót,thíchcảitiếnthơcahaybấtkỳmọicôngviệcrơivàotayvớitríthôngminhnăngnổsẵncókhiếnngườikháccóấntượngliềumạng,nhưnglạithấyôngvôcùngduyênvàđángyêu;nên,sựngợicacủabạnđọcvàđồngnghiệptrongmộtkhuvựcrộnglớnvớiônglàđươngnhiên.

Đôikhiôngcảmthấythấtbại,thìtâmtưvàhứngthúsasútghêgớm...Âucũnglàtâmthếmuônthuởcủacácthinhân.Nhưngngượclạiôngcũngđủphứctạpgợisựliêntưởngngọnhỏa

diệmsơnbịbazanTâyNguyênphủkín,đangkiêntrìđợicơnđịachấnđểdòngdungnhamphúnxuất,vọtlên…

RồiVănCôngHùngcũnglễbáixong,bấygiờmớidámcởiáokhoácngảlưngtrênghếđá.Nhìnvânđáxanh,ôngchỉđâulàđáThanhHóa,đâulàđáNinhBình:

-ĐáNinhBìnhđánhbóngthìlìmặt,đanh,mịn,đáThanhHóathìxốphơn,khôngmáttaybằng.MẹtôingườiNinhBình,tôilớnlênởThanhHóamà…

Vớitôiđáxanhnàocũnglàđáxanhnào.Cólẽphảicótrựcgiáccủamộtnhàthơthìmớiphânbiệtrànhrẽsựmùmờtừnhữngvânđá.Nhìnnhữngtráiđồiđấttrungdutươisắcgangà,đôimắtVănCôngHùnggợnbóngdángTâyNguyên:

-Lạnhỉ,sắcvẻđấtđaiĐấtTổchẳngkhácsắcvẻđấtTâyNguyênlàbao.Đỏtươi,vớiđỏvàng.LầnsauvềviếngTổ,nhấtđịnhmìnhsẽmanghạtgiốngdãquỳgieobênlốimònphíaxakia.HoadãquỳnởtrênnúiNghĩaLĩnh,ôngtưởngtượngxem…Nônnaovàmiênmanlắm.

Đúnglúcôngtừbêkhayhoaquảđếnmời:

-Tôithấyvãnkháchphúchậu,mayvừavãntuầnhương,mờihaiônghưởngchútlộcVua.

NhàthơbỗngrunrunnhậntráibưởiĐoanHùng.TrênđỉnhcaoNghĩaLĩnhtôiđãchỉchoôngđâuBaVì,đâuTamĐảolinhthiêngcaodựng,đâudấuvếtsôngThao,sôngLôsôngĐàtụkhívềBạchHạc.

GiọngtrầmtrầmâmhưởngcủacácgiàlàngTâyNguyênkểKhan,VănCôngHùngnhìnđườngchântrời:

-HồichuẩnbịtốtnghiệpkhoavănđạihọcTổnghợpHuếkhóa1,tớvàanhbạnthân,cùngởHuế,bảorằnglàmtraiphảigianghồ.ThếlàquyếtđịnhcùngnhauviếtđơnxungphonglênTâyNguyên.NhưngTâyNguyênlàởđâuthì...chưabiết.Mởbảnđồ…rồiquyếtđịnhchọnGiaLaiKonTumvìnó...gầnHuế.(HồiấytừHuếlênPleikuphảiđiđến3ngàyquabachặngxe).Nhưngkhimuavéxerồi,khócsụtsịtchiataygiađìnhrồithìanhbạnkia...quayđầu,buôngtay.

MìnhtớđeobalôlênPleikutrongbờibờihoangmang.Nhưngchỉmộttháng,sauchuyếncôngtácđầutiênvềlàngS’tơ,tứclàngKôngHoatrong“Đấtnướcđứnglên”,tớbỗnghiểurằngmìnhđãthuộcvềTâyNguyên.

GặpanhhùngNúptrongmộtbuổichiềuđangcõngcháutrướcnhà,bộrâuhunghungtrắng,đôimắtvoingơngáchiềntừ.Quanhnămkhoácchiếcáovestecũ.Màuđấtbazanngấmtrongkẽdahằnsâucủangườigiànhưmạngnhện.Mùirượurẻtiềngătgắtquahơithởônglão.Àvàờ.Gậtvàgật.

Thờiấy,ngườingườinuôiheonhànhàtrồngsusu,màtớlạikhưkhưquyểnsáchvàlàmthơ.Ngườitakhôngghétmớilàlạ.

LựalúcVănCôngHùngyênlặng,tôimớikểanhhaymấynămtrướctrongchuyếnduNam,ghéquaTâyNguyên,tôiđứngtrướccửanhàanh,ngôinhàlađànhữnghoaphonglanngáthươngmàkhôngdámgọicửa.Lúcđóđã4giờsáng,theolịchtrình5giờtôisẽlạirờiPleiku.

-VănCôngHùngđánhgiávềmìnhnhưthếnào?Tàinăng,sựnổitiếng,tácphẩmđểlạichomaihậu?

-Tớkhôngkhoáiđánhgiávềmìnhlắm.Cũngcólúcnằmnghĩthấymìnhchảlàgìcả,cátthôi.Nhưngnhiềulúclạithấy:BachụcnămởTâyNguyêncủamìnhđếngiờcũngđánggiá.Sáchtámtập,báodămbatrămbàivớimộtvốnsốngvềTâyNguyênđủđểngheainóikhôngđúngvềTâyNguyênthìcóthểcãilại.

-Chuyệnnàođángnhớnhấttrongđờivăn,vàcôngviệcbiêntập?Chuyệnvui,chuyệnbuồn…

Nghechừngoải,VănCôngHùngvuốtvuốtmãicáiđầukhôngtóc.Tôimuốncườinhưngsợkhiếmnhã,lầnsauvàoPleikucơnhỡkhôngnơibámvíuthìgay.

-Hehètớtừngtơitảvìnghềvăn.Bịcảkẻdốtđánhvàkẻganhđánh,dùtớchảcógìđểhọcóthểganhghétcả.Từngbịkiệnđếntậnông...NguyễnKhoaĐiềm,họvuchotộiphảnđộng,thơthiếutínhĐảng.CólầntờTạpchítớphụtráchinsaimo-ratcâulờithácthànhlờibáccủamộtvị,thếlàôngtanổitrậnlôiđìnhlênmạngchửitớ.Rồinữa,tớlàmhồsơđithichuyênviênchính,ôngcánbộsởNộivụbảotớthiếucôngtrìnhkhoahọc.Tớbảotôicó8đầusách,hàngtrămbàibáovềvănhóaTâyNguyên,cóhaitậpsách(inchung)đượcgiảicủaHộiVănnghệdângianViệtNam,thơđượcgiảicủaUBTQLHVHNTVN...

Ôngnàybảo:Anhlàmthơcũngnhưtôilàmquyếtđịnhnânglươngchoanhthôi,còncôngtrìnhkhoahọcphảidoanhđăngkývớisởKhoahọcCôngnghệlàmđềtài.Màtớthìquáhiểungườitalàmgìvàlàmnhưthếnàovớicáigọilàđềtàikhoahọcvàsốtiền(rấtnhiều)ấy.

Lòngtựtrọngkhiếntớkhôngthểđăngkýđểlấymấytrămtriệulàm“đềtài”xongrồixếpvàotủ,dùnếuđăngkýthìchắcchắnđềtàicủatớsẽđượcduyệt.

MấychụcnămởTâyNguyên,lươngcủatớvẫnchuyênviên,chừngbatriệumấymộttháng.TrongkhiởGiaLai…Nhưngthôi,trờicôngbằng,chảchokhôngaicáigì,vàcũngchảhạikhôngaiđiềugì...

-Ờthìcứđểvụchuyênviênchínhchuyênviênphụđóchocấptrên.ChẳnghayVăntiênsinhđãtuyệtvọngbaogiờ?TrongnghềVăn?

-Thúthậtlàtrongnghềtớchưabaogiờhyvọngmìnhsẽlàcáigì,lạlắm,cứnghĩmìnhlàmuỗithôi,thếlàthanhthản,vànhờthếmàkhôngtuyệtvọng.Tớkhônghoắng,khôngnghĩrằngmìnhsẽchếtvìvănchương,vàvìthếmàcânbằng,cặmcụiviếtchođếnbâygiờ.

BuổichiềuấynơitamgianghợplưuBạchHạc,nhàthơVănCôngHùng-ngườiconcủanhững“hợplưuvănhóa”:ChaThừaThiên,mẹNinhBình,sinhraởThanhHóa,họcđạihọcVănTổnghợpHuế,yêuvàlàmthơrồitrởthànhngườiTâyNguyên-GiaLai-Pleikuđãnonbamươinămbồnchồnđilạibênmépsóng:

-ỞTâyNguyên,mỗikhihìnhdungđếnxứBắclànghĩngayđếnThăngLong-BắcNinh-HùngVương-PhúThọliềnmạch.NhữngsôngLô,sôngThao,sôngĐàtíchhợpnhữngtrầmsâudựtrữvănhóagốcchomỗicondânViệtnhưngườimẹđợichờtôitrởlại.Máuthịtgắnkết,nợnầnkhôngthểtrả…

ThôithìsôngThao

tachậmmấtrồi

cháybỏngđấynhưngcũngđànhthuathiệt...

(SôngThao)

Không,chẳngcóailàchậmcả,vàcũngchẳngđiđâumàthiệtnếunhưngườiđótrởvềnguồncộicủamìnhVănCôngHùngạ.

QuảchòkhônơiTâyNguyêncóthiếugì,nhưngtôibiếtôngđãlặnglẽnhặtnhữngtráichòkhôtrênnúiNghĩaLĩnh,mangvềlàmquàchocongái.NhặtmộtgócviêngạchvỡtừbứctườngđangtrùngtutrênĐềnThượnglàmchèngiấytrênchiếcbànsẽcóchồngbảnthảothơ.Vàocầuduyênchovợmãimãiyêumình.Cầubìnhanvàtốtlànhchocáccon.Và…

Tôiđọcthơông.Ôngđọcthơngườixưa“dòngxanhlẫndòngđào…dướihợpmộtdòngtrênchiabangác”[1]...

CónhữngthángngàyVănCôngHùngđãtừngxaođộngsuýtrờiTâyNguyên.Vớinănglựcvàbảnlĩnhvănchương,báochívữngchắc,bấtkỳtờbáolớnnàocũngsẵnsàngmởvòngtaynghênhđón.VậymàôngđãởlạiTâyNguyên,thànhngườiTâyNguyênbamươinămnay.Trướcthắcmắcấy,thisĩcóphongvẻdoanhnhânấymỉmcười,nụcườivốnrấtthoảimáimọilần,bỗngnhuốmvịliêutrai:

-Khôngphảiniềmvuihayhạnhphúcmớicósứcníugiữconngườiđâu.Sựgiankhó,vấtvả,nócũnggắnkếtconngười.Màsốtôi-VănCôngHùng-hìnhnhưsướngquákhôngchịuđượcthìphải.Sướngquámấttựtin,nhưđaphầnngườiViệt…

Cùngsaytítcungmây

Cùngcườinhưchợvỡ

Suốtmộtđờimangnợ

Thơđamangnỗibuồn.

Vâng,chúngtaaicũngmangnợ.Khôngnợđờithìđờinợ.Khôngcáchnàythìkiểukia.Chẳngthoát.Nhưngtạilàmsaochứ,VănCôngHùng,saomàônglạitựxưngmìnhlà“bồibút”chứ.Hayđâychỉlàtròđùavớibảnthânôngvàbạnbègầnxahậu21tháng6.

Tôinhữngmong“bồibút”đượcnhưông.PhảichăngđâylàbiếnhóacủasựkhiêmtốnởmộtcôngdânTâyNguyên-GiaLai-Pleiku?

Mớiđâynghechuyệnbauxite,tôicóđiệnđàmhỏithăm.VănCôngHùngbuồnbuồn:“Tớcóviếtmộtbài,nhẹnhàng,chorằngchưanênlàmbauxitelúcnàykhilòngdânchưayênmàtrongĐảngcũngkhôngthuận...Bốmẹđểcủachoconthìcógìmàphảilolắngbănkhoăn.Hãycoinhưbauxitedướilòngđấtấylàvốncủathếhệchúngtađểlạichoconcháuthìsẽthanhthảnngaythôi.”

Nhưnglúcnàythìtôitin,ôngmuônthuởvẫnlà-kẻ-thi-nhân-ưa-ú-tim-hài-hướctửtếởmọiphươngdiệncôngdânlẫnquánnhậuvỉahè.Vàtôinghĩ,nếucóngàyhoadãquỳkhoesắcthắmtrênnúiNghĩaLĩnh,thìhẳnngườigieohạtsẽlàVănCôngHùngcủaTâyNguyên…

Chắcnhàđiệnsắpquacơnđồngbóng.CóđiệnthìtôisẽbiếtngayđiềugìtrongcáiblogđầyắpnhữngkhuônmặtVănCôngHùngcườicười,nhưnglạiđamangnhữngcâuthơbuồn.

Năm2007

[1]“PhúNgãbaHạc”-NguyễnBáLân.

NhàthơVânLong-ChứngnhâncủamộtthờivănnghệTrungduđộthuấy,buổichiềuhanhvànhuốmmaylạnh,tansởtôithườngghéthămnhàvănSaoMailúcđươngchứcChủtịchHộiVHNTPhúThọ.

Quầndàinhưngphơitrầnnửangười,SaoMaimờitôithứrượunếpngâmmơvàlạcrangtrữtronghộpnhômđựngsúc-cù-làtừthờichiếndịchĐiệnBiên.Vớitôi,ôngcóchỗmởniêmphongkíứcvềbạnbèngàytuổitrẻHàNộigiữanhịpâmthanhnõđiếuxoexóexoáyquacánhmuỗivậtvờ.

Bậtnắphộpnhôm,nhàvăngiànhónnhúmlạcthảxòaxuốngchiếcđĩanhỏvốndùnglótchénuốngtrà.Tầnngần.

-ĐâylàcáihộpVânLongđựnghơncânđườngđỏdạođưaNguyễnMỹlênchàotaotrướckhiđitrận.NguyễnMỹbiếuchiếcvalisemây,kèmmớchemisecổcồnrungrúc.NguyễnMỹthìđãchếttrận,áocũngthànhgiẻlautừlâu,valisemâythìbàcảlàmổchogàđẻ.GiờthìcònchiếchộpnhômnàyvàVânLong...

Ngỡnhưnghenhầm,tôihỏilại:

-Cóphải…VânLongnhàthơkhôngạ?

-CònVânLongnàonữa!Thơ,bìnhthơ,viếtchândung,bútký,chiêunàocũngđạtđẳng.Nhưngđặcsắcnhấtlàbìnhthơvàvẽchândung.Bìnhthơbóctáchkhoahọcmàvẫnđắmsay,trữtình.Viếtchândungthìthathiếtnỗiyêungười.Mộtcâybútchứngnhânquantrọngcủavăngiớisau1954trởlạibởiVânLonggiaotiếprộng,thôngminh,chịukhóhọchỏi,kínchuyệnnênmọingườiaicũngthíchchơi.

-NếukhônglầmthìVânLongkémSaoMaikhakhátuổi...

-Ừ,thìthế...

DạoấysauHiệpđịnhGenèvechộnrộn,ngườiHàNộikéoxuốngHảiPhòngvàtừHảiPhònglạicóngườitrẩyngượcHàNộichờChínhphủvềtiếpquảnThủđô.TừchợĐồngXuânsangHàngĐường,HàngNgang,HàngĐàoquahồHoànKiếm,ngườiquenchenngườilạ...

ChợtrờimởgiữaphốBàTriệu,GiaLong.Ngườiởlạimuađồcủangườisắpdicưsẵnsàngbántốngnhữngthứkhôngthểmangtheo.BầuđoànthêtửnhàvănSaoMailaikinhtátúctrongNhàthờTinLànhphốLýTháiTổ.VợchồngBăngSơn-MaiPhươngngụbuồngbêncạnh...

CònVânLong,thànhviênnhómvănnghệsĩtrẻHàNộilậpđoànkịchnhạcThángMườichuẩnbịchàođónngàyGiảiphóngThủđôcũngmượnNhàthờTinLànhlàmsàntập.HâmmộtàinăngSaoMaiquatiểuthuyết“Nhìnxuống”,giờlạinghephongthanhnhàvănđangviếtkýsựTrạidicưPa-gốtHảiPhòng,VânLongđãcậyBăngSơndẫnmìnhsangchàobậcđànanh,ngườimìnhmếnmộ.

SaoMaixoaychénrượu:

-...VânLonginbàithơđầutiêntrêntờGiácNgộ...Trẻnhưngthíchgặpgỡcácbậccaotuổi,âucũnglàtháiđộcầuhọc.Thờiđócómình,cóthisĩHoàngCôngKhanh,ngườiđangcùngPhanTạidựngkịchthơ“BếnNướcNgũBồ”màHoànglàtácgiả.CònnhữngvịcósựcáchbứcnhấtđịnhnhưVũHoàngChương,ĐinhHùng…thìônglảng,mặcdầugầnđámđangnắmmấyđầubáonày,dễcóbàiđượcin!Vớimình,VânLongthíchtròchuyệnhơnvìtínhxuềxòacủamình,đặcbiệtlàchuyệnvềcácvănnghệsĩvùngkhángchiếnkhuIII,nơikhimớitảncưrờiHàNội,VânLongtừnghọcởđấy…

Nhớthunămđó,nóngtợn...mìnhcởitrầnngồiviếtthìnghetiếnggõcửachữngchạc.Theophảnxạnhaora...thấygãhàngxómBăngSơnniềmnở:Anhạ...bạn...emhâmmộvănchươnganh,muốnghéthămanhliệulúcnàycótiệnkhôngạ?Mìnhnhậnramộtchàngthanhniên,nhonhã,áotrắngcổbẻ,dàitayđóngkhuy,quầntâyxám,giàynâu,tócvuốtgômláng...đisauBăngSơn,cúiđầuchàomỉmcườinhãnhặn...taycầmgóigiấybáo.

Hóaralàanhchàngđiểntraichơivi-o-linởđộivănnghệThángMườithithoảngvẫnđiquacửaphònglàmviệccủamình.Tiếngđàncủaanhchàngkhiếnkhôngítcácthanhnữngẩnngơdừngbướctrướcsânnhà.Mìnhthudọnquầnáo,bảnthảotươmtươm,xỏvộibộquầnáodài,mờikháchngồisuôngvìấmchén,phíchnướccũngchưakịpsắmsanh.BăngSơnphảiquàngvềphòngmangđồlềphatràsang.

Kínđáoquansát,đánhgiáSaoMaithếnàođấy,chàngthanhniênVânLongấymớiđưacuốn“Nhìnxuống”,chắcvừamuangoàiphốvềtiệnthểxinchữký.Chàngtanói:

-LứatrẻchúngtôicoiđâylàcuốntiểuthuyếtđángđọcnhấtởHàNộimấynămgầnđây.HẳnanhcũnglàmộtcâybútvùngkhángchiếnmớivềnhưanhHoàngCôngKhanh?...

-Hẳnemđọcnhiềulắm?

-Dạ...

SaoMaimúatayrãichữkýlêntrangbìalót,nheomắtngắm,đợimựckhô.Nhậnlạicuốnsách,VânLongngướcđôimắttrongveomộtnụcười.Mụcđíchxinchữkývàramắtđãxong,chàngthisĩvẫnchưathôingạcnhiêntrướcgiacảnhcủanhàvăn.Đếnlúcphảiravềchàngtamớiđặtgóigiấybáolộrachairượucộtnhàvuônglênbàn.

-Chẳngbiếtanhthíchloạirượugì.Emcầmtạmthứnày,anhdùngđể…thănghoamàviếttiếpnhữngcuốnsáchkhác...

Bấtngờtrướcsựtrọngthịcủangườithanhniênlịchlãm,SaoMaièhèm...ehèmnhữngâmthanhdấpdínhgiữathanhđớinhưvừahiểurađằngsaumónquàcònlàsựchiasẻđỡđầnnàođó.

-Chịvàcáccháuchắcraphố...thưaanh...

-Raphốlàmgìlúctranhtốitranhsáng.Cáccôấyvàbọntrẻvềquê.Bám...HàNộikhôngcửahàngkhôngvốn...sốngbằnggìđượchởem...

-Dạ,chắcanhvừacónhuậnbút“Nhìnxuống”,rồicũngphảicótạmứngTrạidicưPa-gốtHảiPhòngchứạ.Chẳnglẽ...

SaoMaitủmtỉmthúnhận:

-Nếunhưsaunàyemtheođượcnghềviết,hẳnsẽthấykhôngphảichỉvìnhuậnbútmàviết.TiềntạmứngcủanhàxuấtbảnđiviếtTrạidicưPa-gốtHảiPhòngchỉđủsuấtvétàuvớiănuốngđivề,maycònđủtiềnvéôtôchovợconvềquêbòncânkhoai,cânsắn...

ChàngVânLong,gậtgù,vẻnhư:Hỏichobiếtthếthôi!Mìnhcònlạgìcảnhđờisốngnhàvăntàicaophậnthấpchíkhíuất...

TốiđóSaoMaichệchchoạngkẹpnáchchairượucộtnhàvuôngrachợtrờiGiaLongbánthìlạigặpvợchồngBăngSơnđimuachiếu.

TrởlạikhônggianHộiVHNTPhúThọ.

CâuchuyệnnửachừngvớitôivềchủđềVânLongkhiếnnhàvănSaoMainhưbịvâygiữacơntrầmcảmbấtchợtcủangườigià.Phịch.Cánhtaynhưrớtxuốngmặtbàn,rượusánhnhững

ngóntaythônhám,nhàvăngiànứclên:

-Cậuhãycứsốngđi,buồnđi,vuiđi,yêuđi,viếtđi.Ngườisắpbướcvàohuyệtmộ,mộtnhàvăngiànhưtôithấyrằngchẳngcóhạnhphúcnàolớnlaohơnkhitácphẩmcủamìnhđượcthếhệđisauyêuquývàtrọngthị.Tachếtđi,vẫnthấyyêntâmbởinỗiấmáplưugiữtronglòngbèbạn.VânLonglàngườinhưthế:ngườikhôngchỉbiếtyêuquýmộtSaoMaimàcòncótấmlòngmởrộngtrântrọngcảgiớivănnghệsĩđitrước...

Tôichúýxuốngchéncủamình.

CáitênVânLongđượcSaoMaicấtlênvớiâmsắcđặcbiệtđếnnỗimỗikhitôingheđếnlàmộtlầnnểphục.Giờthìtôihiểurằnggiữacặpđôivongniênấykhôngchỉchứngniềmvuinhỏcủatrangviếtmàcònchiasẻcảkiếpngườicayđắngđãvụtqua,haycònđươngbươnchải…

-ThơmướtmátthếchắchẳnVânLongphonglưulắmanhnhỉ?

Cườiruồi,SaoMaigiơmộtngóntaylêntrướcmặt.Tôitrònmắt.

-Năm-bờ-oănkiaạ?

Lãonhàvănnổitiếngphonglưucườingất.

-Không,chỉvảymóngtaynàythôi...Đọcthơngỡchàngxiêuđìnhđổquánvìyêu.Nhưngthựcrachàngchỉngồicafé,quánrượungắmnhansắcthiênhạlàđủnổithổnthứcthitứ.VânLonglàngườichungtìnhnhấttrongcácnhàthơViệtNamhiệnđạiđấy.Chỉnchuchămsócvợconcửanhànhưsưhuyềntụcy.CókhiphảiđềnghịHộiPhụnữViệtNamtặnghuânchươngmớixứng...

Riêngtôi,vớiVânLongcómộtbímật-mộtơnhuệtinhthầnvàvậtchấttừnhữngngàylàmlính.Tôiđãmangthơôngrađể…tángái...vàkiếmraucải!

ViếtvănphongtràoởsưđoàntuyếnsaunêntôithườngphảiđithựctếởcácđơnvịđồntrúsuốtdảibiêngiớiTâyBắcnhiễuđộng.Toántrinhsátpháobinhcóbốnngườitrụởtrênđiểmcao,saulưnglàphânkhucủamộttrườngTiểuhọccóbốncôgiáo.Côgiáophụtráchphânkhugiỏithơvăn,hayđưaranhữngđiểnphạmtrongcáccuộctròchuyện,mấyanhlínhtrinhsátdẻomiệngsin,cos,tang,cotangnhưngngôngọng“Chinhphụngâm”,“TruyệnKiều”,QuangDũng,XuânDiệu,HuyCậnhoặcOngaBecgonnênchỉcònnướcđứngngoàibờràođánhìncáccôgiáodạybọntrẻmúaháthaynhẩnnhơbắtsâunhổcỏvườnraucảixanhmởn...

Xuấthiệnvớicáivẻbụibặmcủathằnglínhtậptọevănchương,tôibịmấytaytrinhsátvừaxúivừatháchđố.Ngaybuổisánghômsaukhitớichốt,nhìnxuốngchânđồirựcrỡbóngáolenđỏmườigiờ,đỏrượuchátlượnlờtrongsươngmù...tôiliềutụtxuống.Trongđầukhôngchuẩnbịmộtphươngánnào,đingangquabờràođávâykhutrường,bàithơbốncâucủaVânLongvụthiệnđến...

Tôinhẩmchỉnhlạitrongđầuchohợpcảnh:

Đấtnướcđangsúngbom.

Lòngngổnngangtrậnmạc

Tươitắnthếchảlẽemlàgiặc.

Vàotrậntiềnchưađánhđãmongthua.

ĐâylàbàithơVânLonglàmsaunăm1975khivàoSàiGònthămbạn,gặpgỡrồithânvớimộtdángkiềutrênthànhphốlạ,chàngđãtựsựvớimình.

Nguyênvănbàithơlà:

KHÔNGCHIẾNTRƯỜNG

Đấtnướcyênsúngbom

Lònglạibàytrậnmạc.

Tươitắnthếchẳnglẽemlàgiặc?

Bắtchợtmìnhchưađánhđãmongthua!

Tâmtrạngconngườiđãgiathấtmộtbềmàđôilúcvẫnbịlũgiặcgiãxinhđẹpấyquấyphá(!).CònthờiđiểmtôimượnthơVânLongđãlà1980,trênsơnnguyênHàGiangđanggiằngcokhốcliệttừngcọngcỏgốccâybiêngiới,nênđãtựýchỉnhsửavàibachữởhaicâuthơtrênchohợpcảnh.

Tưởngchưaăn,đangđịnhđọctiếpbài“Áođỏ”củaVũQuầnPhươngthìtôibỗngnghenhưnghemộtgiọngnhưmíalùibêntai:

-Ôi,anhbộđộimờianhvàoxơinước.Thơcủaanhđấyạ?

Tôikhụtkhịt.Nhậnthơmìnhlàmthìngượng,màchốithìerằngmấtthiêng.Tôiậmựbước

quacánhcửaghépbằngnhữngcànhcủikhôbướcvàovườnrau.Vâng,thếlàbữatrưahômấytrạmtrinhsátđãcóraucảitươinấucanhthịthộp.MạomuộinhàthơVânLong,tôiđãchépbàithơchếvàolầnlượtbốncuốnsổtaybằngnétchữgàbới.Tôiởđóhơntuầnvớitoántrinhsát.NhờcóbàithơấycủaVânLongtoántrinhsátpháobinhđãkếtnghĩavớiphânkhutrườngtiểuhọc.Saunày,tôinghenóianhtrưởngtoántrinhsátđãcướimộtcôgiáoháthaymúadẻovàchămtrồngcải...

Đangchảynướcmắt,bỗngSaoMainhổmdậytrònmiệngôôaa.Giữasângạch,mộtngườiđànôngtừdướigốcmít:kínhmát,mũvảitrắngngắnvành,quầnáosángmàu,túidulịchbùngbiêngbênvai,đôigiàydađếmềm,đangtươicười...dangrộngcánhtayđếnvớiSaoMai.

-Ôla,saolạthếnày...VânLongơilàLongVân...moavừanhắctớitoa...vừanhắctớilàtoaxuấthiệntứcthì...cơngiómátlànhnàovậy...

NgườiđànôngcótênlàVânLongấy,hàihước:

-Nhàvănquốcdoanhxinbáikiếnnhàvăndândoanhmớiđượcđềcửlãnhđạocácnhàvănquốcdoanhạ...

VănnghệquốcdoanhvàvănnghệdândoanhhaidanhtừpháisinhsaugiảiphòngThủđôtronggiớivănnghệ,đểphânbiệtnhữngnghệsĩởtrongbiênchếNhànướcvớinghệsĩtựdo.SaoMaiđờsững,buôngthõngtay,nướcmắttràntrụa.HìnhnhưVânLongvôtìnhgợiđến40nămsángtácdândoanhcủaôngởrừngnúiThanhSơn.

TựdưngtôigặpVânLongởphònglàmviệccủaSaoMai.Cũnglàcáiđịnhduyên.Cólẽđâylàdịpchotôithúlỗivớithinhânvụmượnthơ,chếthơkhithựcthicôngtácdânvận.Theohaivănnhânvàophòng,tôibiếtphậnngồiim.SaoMaiấnVânLongngồilênchiếcghếmâylànhlặn,chưabịtrũngmặt,mởtoangcửa,đunấmnướcmới,thauấm,rửachén.Tấttả.

Lậtchiếcmũvải,thậntrọngnớicúccổáochemise,VânLongphephẩyxuađicáinóngbứcdocuốcbộhơncâysốtừbếnxe.Nướcchưasôi,kháchvănđãbàyranàotràTháiướpsenTâyHồ,bánhcốmNguyênNinhdốcHàngThanvàchồngbáoLeFigarokẹptờNgườiHàNộicũhoenvàng.Dướiđáybalôlàbọcgiấybáototaybắpchuối.

Nhàthơvuốtmáitócngảmàu,xởilởinụcườinhưbấttận.

-Trà,bánhcốmvẫnlàthứmọikhi.-Sộtsoạt,lớpgiấybáobungdầntheomỗichuyểnđộngcủabàntayđãtừngchơivi-o-lin.-CònđâylàthứnướcmắmcốtVạnVântôimangvềtừCátHảitrongchuyếnđithựctếbiển.HãngnướcmắmmộtthờicủagiađìnhĐoànChuẩn,chắcanh

chưaquên.Chặc,ôngbạngiàTrầnLêVănhứamãicùngtôilênthămanh,nhưngphútcuốilạiđauchân...

Rồitrongcâuchuyện,tôibiếtVânLongmớitìmlạiđượctờNgườiHàNộiđăngbảnnhạc“Đườngthơmhoasữagọi”củaĐoànChuẩnphổbài“Thucảm”củaông.ChẳnghiểusaoởngayHàNộimàcảhaitácgiảđềukhôngcònbảnlưu.MaycóôngbạnAnKiều–GiámđốcchinhánhđiệnlựcAlstom(Pháp)đãtìnhcờthấysốbáođótrongmộtgiađìnhViệtkiềuởParis.

Đangmởphongtràsenthảvàochiếcấmmencảigià,SaoMaidừngtayngẩnglên.Đôimắtsươngsương:

-Thếthìbảnphổthơcậulàbảnnhạcthứ18-bảncuốicùngsaubảnphổ“Thờigian”củaVănCaođấy.Cậucónhiềucáiduyênvớicánhgiàquá...Tuynhiên…cũngcócáithiệt:Cứmỗilầncậulênthămmình,cùngnhaungồiđiểm,lạithấymộtvàibạngiàchỉcòncáitêntrongtrínhớ...BàithơThunàocủaVânLongcũngđẹp,buồndịukhôngchạythoátnổinỗivấnvương...nhưngsángtrong.ẤylàmộtdòngthơThuđặcsảnVânLong...

Ô,nếulàbài“Thucảm”thìtôibiếtlắm:

Mởcửađườngthơmhoasữagọi

Phảibùngraphố,phảiđithôi

..................................

AimayáomớichoHàNội

Vồngngựcaicăngđợitỏbày.

.................................

Emnhưcơngióthổiquangang.

Trẻđếnlàmđaucảlávàng...

.................................

Xòerađôisợimangmàunắng.

Bắtchợtmùathuvươngkẽtay

Tôiđangmơmàng,nhuốmtrongkhôngkhíthuHàNội,thìbỗngnghe“bụp”tiếngchiếcphích

đổlănxuốngsàn.Ôngnhàvăngiàđãđávàochiếcphích.VânLonghốthoảnggiữvaiSaoMai,ấnngồixuốngchiếcghếcủamình:

-Ôi,anhcólàmsaokhông.Cẩnthậnkhônggiẫmvàomảnhthủytinhthìkhốn...Thôi,anhtránhxabếphộ...

SaoMaibịbỏngnhẹ.

VânLongcuốngquýtnàoxoamuối,nàoxuatôikiếmnướcđá.

-Anhchưahẳngià,nhưngởtuổianhthìlolắnglàmgìcáisựănuốngchođànemnữa.Anhngồiyênđâynhé.Nhìnđượcthấyanhthếnàylàvuirồi...

NhàthơHàNộixoayxỏalàmbếp.Tôiphụviệcxáchnước.Bữacơmtrưanấuvộitrongcănphòngngănđôi,nửalàmviệc,nửađặtgiườngngủ,bếpdầu,bếpđiệnrổrá,sáchbáocủaSaoMai.TôikhôngngờVânLonglạilàmbếpkhéothế,vớichỉmấymónmuachợtạmcuốichiềugầncổngcơquanvănnghệ.Đậuphụrán.Raumuốngluộc.Thịtbachỉluộc,tháimỏngdùngvớinướcmắm,ớtxanhmọchoangbờrào,quabàntayvàgumỹthuậtcủaVânLongbỗngdậylênthứánhsángđầmấm,sangtrọng.Vẫnlàmâmbátchénđũasứtsẹoấy.Vẫnlàkhônggiannồngnãbãthuốclàoấy,nhưnggópthêmmộtVânLong,tựdưngthanhthoátnhẹnhàng.

CáikhônggiantrongbữaăncủamộtgiađìnhHàNộitríthức.

SaoMainhìnmâmcơm,quờtayratúiquầnsau,nháymắtvớitôi:

-Chạyùraquánlàmmấychaibialạnh,VânLongkhôngquenrượu...

ChưakịpnhaoracửaVânLongđãníutôilại.Kiênquyết.

-Hômnayphảiuốngrượu...Anhdànhtiềnmàđixeôm...

-Thìbaonămnay,kểtừlúctóccònxanh,tuầnnàocậuchẳnggiaobanbiavớiPhanKếAn,ThanhChâu,TrầnLêVăn...NgôQuânMiện...Giờthì:Hộibianămthángdãidầu/Sắcbiadầnchuyểnsangmàu…nướccam...NgheđâuHộibiađãtrẻhóathêmHòaVang,TrịnhThanhSơn…Chẳngnhẽhùmchêlợncon?

-Vâng,hômnaytôichêbiathậtanhạ...Vớilại“nhậpgiatùytục”,cùnguốngrượuvớianhvàThiệnKếđểchungmộtgócnhìnđồinúiThanhSơnsayđảo…vìrượutựchếcủaôngtrưởngbảnSaoMenmộtthời…

Nắcnỏm,tôichờkhoảnhkhắcthuậntiệnđểthưavớiVânLongvụmượnthơnhưngchẳngcólúcnàohaicốtringơichuyện.ĐợiSaoMaiyêncơnho,đangđịnhmởlờithìbàytá-ngườibạntriâmtricủaSaoMaiởnhàmáydệtbiếttinVânLonglênchơiđãmangthêmđồăntới.

VàVânLongcũngkhôngquênquàchongườichịmớitrongdanhsáchngườithâncủamình.Mộtchiếckhănlenkẻtím.

NgườiđànbàthứBacủaSaoMairấnnướcmắt:

-Làm...làm...làmsaomàônglạicóthểchuđáothếchứ...làmsaoôngbiếttôi?...

NụcườibíhiểmnhưngđônhậucủaVânLongtrảirabaonhiêulàsựtinấm,cảmthông:

-Thìtựembiếtthôichịạ...Cónhữngđiềutựbiếtthìtốtnhưngcónhữngđiềutựbiếtlạichẳnghaygì...Ngườitốtđếnvớingườitốtđôikhicũngkhiếnnhữngngườitốtkhácphảiđaulòng.Anhthìtuổiđãcao,emthìđườngxa!Khôngbiếtanhemcòngặpnhauđượcmấylần?Yêuanhtấtnhiênlàquýchị…

Bẵngđimấynăm.SaoMaihếtnhiệmkỳPhóchủtịchHộiVănnghệPhúThọ,ngồilàmcôngtácbiêntậpvàđàotạođộingũkếcậnchođếnlúcvấpcơntaibiếnmạchmáunão.

Haytin,VânLongtấttảbỏngangchuyếnđiSàiGòntrởraBắc.SợngồixeđòdềnhdangkhôngkịpVânLongkéoVânĐìnhHùngđicùng.Dậytừbagiờsáng,VânĐìnhHùngđèoVânLongsauxemáy,theoquốclộ32,quathịxãSơnTây,vượtbếnđòVôiđitắtsangViệtTrì.

CungđườngmùathutừHàNộiquànhngượcxứĐoàiphủmờmàuđấtđỏlêntrangphụchaivănnhân,tôithêmchạnhlòngtìnhvănđeođẳngsuốtkiếpnhữngsốphậnđãlỡmắcduyênnhau.

VânLongvẫnẩntươinétcười.Tiếngnóiấm,vang.Tócbạchơnquanhvầngtráncaothanhchấmđiểmvếtdamồi.Bàntayrắnrỏi.Ôngđãtrởthànhnhàthơgià,mộtkiểugiàphongđộ,đứnggiữangãbađườngthànhphốtrungdurũbụi.Rồingơngơnhìnbốnbềmâytrắng,trờixanhrộngdàinhưhồnthơphơimở.Mộtnéttrầmnhưbóngmâyquaimlâu...

TôibiếtthêmmộtVânĐìnhHùng,kềnhcàngvócdángbênnhữngmáyảnhốngkínhngắndài.Chơimáyảnh,chơichândungcácnhàvănnghệ.Thẽthọt,tỉatótkhibìnhthơ,cảmthơ,kiểucáchdiệuvợitrongvainhàẩmthựchọcchuyênvềcácmónquêxứVânĐình.Kiêungạodướisắcvẻkhiêmcung.TrongbathứmêchơiđạtđạonghiệpkểtrênthìVânĐìnhHùngcònthứmêchơithứtư:ẤylàmêchơivớiVânLong.

HầunhưmỗibướcchuyểndịchcủaVânLongmườinămtrởlạiđềucóVânĐìnhHùngtrợtá.Haingườilàmộtđộichơi.Chơithơ.Chơingônngữ.Chơinhữngthúvuitrầnthếlàmsangtrọngvàthơmthảochobạnbè.

NẻolênXuânĐàinơiSaoMainằmbệnhcònkhúckhuỷuvàbuổichiềuđãkết.ĐêmấycặpvănnhânsongVânnghỉtrongphònglàmviệccủatôi.VânĐìnhHùnggiúpmộttaytrảiđệm,mắcmàn.Cửasổmởtoanghaiphíatường.Trăngrãisuốttừlúcmọcchođếnlúctàn.VânLongtrằntrọc,chẳnghiểucóphảilạnhàhaylàđangsốtruộtchưatớiđượcvớiSaoMai.

Lặnglẽ,ôngngồidậy,bóngồinhìnvầngtrăngthutướiđẫmvườncây.

-Phiền...Cậuphachomìnhấmtrànữađượckhông?

Saolạigọilàphiềnnhỉ?VânLongkhiếntôiáynáy.Ônglàkháchvăntrânquýthìtôicũngchỉmongđượcphiềnlụy.

BỗngnhớvợchồngLưuCôngNhânmươinămtrướcuốngtràthâuđêmdướigốckhếsântrướcnhàtôibênbếplửa,nướngsắn,nướngkhoaicặmcụi.LưuCôngNhânđãlàngườimuônnămcũ.GiờlạingắmVânLongngồitrôngtrănghạhuyềnquacửasổnhàmình,lòngtôibỗngnaolêncâuhỏirồiđểtựtrảlời.LiệucólầnthứhaiVânLongngồitrôngtrănghạhuyềnxứtrungduởcănphòngnàynữa?Có,nhưngchưabiếtlàbaogiờ.

Tôiloàicáănchìm

Thơvàđờilặnglẽ...

...........................

Câyẩnmìnhnhưkhôngcònmìnhnữa

Bêncuộcdiễuhànhtrămsắchoa!

HìnhnhưhaicâuthơtựhọacủaVânLongđãgóigọncảkiêuhãnhvànhũnnhặncủamộtngườiđãngộlẽđời.Conrồnglẩntrongmây,chẳngkhinàomongthấyđượctoàndiện.Tôimuốnđượcngheôngnóivềthơ.Nhưngônglạikểvềcuộcđời.Bàithơcuộcđời...

Xuấtthântừgiađìnhtrunglưu,bốmẹsớmchiatayngaykhiôngrađời.Bốcóriêngmáiấm,mẹđibướcnữa,haichịemkhôngmàthànhcôicút,sốngvớibàngoại.NămVânLong12tuổi,babàcháutảncưkhỏiHàNội,luônthấpthỏmdichuyển,thayđổinơiởvàtrườnglớptránhnhữngđậncànquétcủagiặcPháp…Bàngoạiđauyếubiếtmìnhkhônggánhnổiviệcchăm

nuôihaicháutrongcơcảnhấy,đãtraolạichoôngbốđađoancũngđúnglúcphảigánhmộtgiađìnhcồngkềnhkhôngkémgiađìnhSaoMailúclênmiềnnúi.

Chỉkhác,mộtđằngphảibámvàođấtmàsốngmàHàNộikhôngcóđấthoang,phảilênThanhSơnkhaiphá;mộtđằngphảisốngnhờlợitứcthươngtrườngchohơnchụcmiệngăn.LúcấynộiđôHàNộilàmôitrườngquenthuộccủaôngchủhiệumayvàchủhãngtràPhúXuân,thươnghiệutừnghiệndiệnsuốtTrungNamBắc.

VânLong“bỗngnhiên”trởthànhconôngchủhaicơsởấy.Cáigiáphảitrảlà,ngoàigiờhọcởtrường,anhlàmthợgóichèchoôngchủ,nhiềukhiđến12giờđêmmớiđượcgiởsáchrahọcbài.Thêmvàituổithì…sanghơn:ĐượchọccắtmayâuphụckiêmquảnlýhiệumaycótiếngởphốTràngTiền.Hiệumaycầnmộtngườibảovệ.Thếlàanhlạikiêmluôncảmấychứcdanh…

PhốTràngTiềnđượccoilàphốTây,chỉnhữngchủhiệumay“xịn”mớidámthuêmặttiềnphốnày.CácchủhiệumayphốCầuGỗlạiđếnnhậnhàngởcáchiệumayTâyvềvớigiámềmhơn.VânLongvừaphânphốicôngviệcchohọvừagiaotiếpvớikháchhàngkhivắngôngchủ…KhôngmấyaibiếtởhaihiệumayTâyhồiấylạicóhainhàvănTa.Đầukia,gầnphíaNhàHátLớncóNguyễnMinhLangtácgiảnhữngcuốntiểuthuyếtthờithượngcủathịdânHàNội“Nướcmắttrongđêmmưa”,“Hoàngtửcủalòngem”…

ĐầunàygầnphíaHồHoànKiếmcónhàthơcòn…tiềmẩn.Dùđãđăngtảimấychụcbàithơởhầukhắpcácbáo,kểcảhaituầnbáoinsang,inđẹpởSàiGònnhưĐờiMớivàThẩmMỹ,anhvẫnkhôngdámlộmặtởmộttòasoạnbáolácảicủaHàNội,chỉehọchomìnhlàtrẻcon,khônginchonữa.Anhcùngcácnhómhọcsinhmớilàmthơviếtvănđãgópphầnnuôisốngcácnhàbáochuyênnghiệpchuyên“thầu”cáctrangvănnghệhọcsinh.Họcòn“bán”cảvởkịchthơmộtmànanhgửichotờbáoTếtnămấy,chonhómlàmGiaiphẩmMùaxuâninchungvớinhữngtêntuổinhưVũHoàngChương,ĐinhHùng,họasĩTạTỵ…màanhkhôngdámđếnđòimộttờbáobiếu(!).

CửahiệumayTràngTiềnvềđêmbỗngtrởthànhkhônggianlýtưởngcủaanh.Vìởđóchỉcómìnhanhvớicõilặngcôđơnvànhữngdòngthơhoàicảm,nhữngbângkhuângbịchônvùilúcbanngàydướibộnbềtạpvụ.Nhữngtiếngđànvĩcầmnonnớtđầutiêncũngsinhratừđấy…Nhưngrồigánhnặngcôngviệcbanngàyđãtrànsangcácbuổitối,lấynốtchúttựdocuốicùngcủaanh,kểcảniềmtựanủi:Anhđànhnghỉhọcđểgópphầnchiasẻgánhnặnggiađìnhvớibố…

Mộtlinhcảmvềthânphậntrongtươnglai,chàngVânLongquyếtđịnhrờigiađìnhtìmlối

sốngchoriêngmìnhvớinhữnghoàibãođãbắtđầunhennhóm!

Chođếnbâygiờsaumấymươinăm,khắpcácngõngáchHàNộivẫnnhưcònrảidấuchânchàngthinhântrẻkiêmnhânviênthungânngoàigiờ.Cóchúttiềncòm,chànghùnvốnmởhiệusáchvớibạn,nuôibạnốm,bốchơicảvốnlẫnlãi.HọcnhạcđểthànhnghệsĩvĩcầmtrongdàngiaohưởngViệtNam,gópmặtngayngàythànhlập.NhữngnămthánglàmcánbộvănhóaởHảiPhòngsauđó,đãgâykếtchoôngbaonhiêulươngduyênbèbạn.

RồiVânLongvềlàmvănnghệsĩXứĐoàiđịnhthànhlậpHộiVHNTvớiPhượngVũ,TrầnLêVănmàkhôngthànhthờiđiểmđó.QuayvềHàNội,ônglàmbáoĐộcLập,rồithếchânXuânQuỳnh(cũnglàemngườibạnviếtthuởhọctrò:ĐôngMai),làmchuyênviênbiêntậpthơNhàxuấtbảnTácPhẩmMớisautainạnthươngtâmxảyravớigiađìnhLưuQuangVũ…

Vậylàôngđãtừchốiconđườngđượcnhữngngườithâncóđầuócthựctiễnvạchra:Vừabiếtcắtmayâuphục,vừacókinhnghiệmquảnlýmộthiệumaylớn,chỉcầncốchịuvàinăm,đểcóthểlàmchủmộthiệumaynhỏ,ôngsẽcómộtđờisốngriêngổnđịnhvàdễchịu…Nhưngnếuvậy,đãkhôngcómộtVânLongnhàthơnhưôngngồitrướcmặttôikia!

Ánhtrăngđiêukhắckhuônmặtôngbằngđườngven.Sắctháichìmkhuấtdướinhữngnéttrộiđôilúctôicảmthấychóimắtynhưnhữngcâuthơxuấtthầncủaôngđãlàmmờđinhữngvẻđẹpbìnhdịtrongtínhcách,trongcáctácphẩmởlĩnhvựckhác.

-Trảinghiệmnghềthợmaythìphụcvụđốitượngkháchhàngnàolàkhónhấtthưaanh...?

VânLongbỗngđắnđonhưlàsắpsửahạbútviếtmộtbàicóthểgâynhiềusónggió.Nhàthơthởdài,nhưbaolầnchấpnhậnnhữngỉeo,chêbai...

-ẤylàcắtáochonhânvậtQuasimodo.Nhìnđằngtrước,nhìnđằngsau,nhìnbênphải,nhìnbêntráithìhaiốngtay,vạttrước,vạtsauvẫnphảibằngbặn...SẽlàkhốnnạntrămlầnnếunhưQuasimodođócủachúngtalạilàkẻcótiềncóquyền...

Tôingạcnhiên:

-Thếcơạ...nhưngchỉcầnvải,kéocắt,máykhâulàđiềuchỉnhđược...

-Cậuchắcđãphảiđiviếtvềnhữngđiểnhìnhtiêntiếnrồichứgì?Ngườigùcũnglàmộtdạngngườitiêubiểu.Ởđờilàmgìcósựhoànhảo.Nókhôngcóbướusaulưnghaytrướcngựcthìcũngcóbướuởđâuđóbêntrong...Vậymà…làmsaođểchongườiđọcvẫnhiểulànócóbướunhưngkhôngđượctảcáibướuấy...

BỗngmộtsángmùmờtạisaokhiđọcVânLong,tôiluôncócảmgiácmỗicâuchữcủaôngđềungựtrênnhữngvỉaquặngdồidàotrữlượngẩndướitầngsâusựkiện.Khicầnôngcóthểtrởlạivấnđềđãviếttrướcđó,nhưnglạithêmnhữngchitiếtmới,nhữngcáinhìnnhậnvàthôngtinmới.Hầunhưôngcóbộthuphát,tíchtrữmọidữliệuliênquanđếnbấtkỳvănnghệsĩthànhdanhnàotừngsốngởHàNộitừsauthờiTựLựcvănđoàn,ThơMới,thờitạmchiếmđếnxâydựngchủnghĩaxãhộivàthậpkỷđầutiêncủathếkỷXXI...

PhổtrongvănchươngvàtínhcáchVânLong,khôngchỉphongtháiHàNội,vănhóaThủđôtrầmlãm,đôikhingỡlạnhlùngmàhộiđủcácyếutốvănhóaBắchợplưucủaxứĐôngbằngphẳngnhưngkhôngítsónggióngangtàngsôngbiểnHảiPhòng,xứĐoàilôxômươngđồi,vờicaomâytrắngchấtngấtBaVì.Đọcôngdùlàthơ,phỏngvấn,ghichép,kýchândung,tùybút,bìnhthơngườitabịthuyếtphụcbởitínhgiảndị,khúcchiếthàmchứasuyngẫmvàđẫmtìnhnhânthế.

Trânquýhơn-VânLongđềcaosựtựdotiếpnhậnnhữngthôngđiệpmàônghướngtớimỗikhigiaotiếpvàkhẳngđịnhtrongcáctácphẩmcủamình.Điềunàyhìnhnhưhơihiếmgặpởnghệsĩcủathếhệôngkhimànhữngthànhtựuvàđónggópcủahọcóthểbảođảmchobảnthânmộtvịtrítiênchỉtronglàngvăn.Hơnaihết,ôngthấmtrảichỉcódânchủmớicókhảnăngđặtnềnmóngchomọithayđổitừmỗicánhân...

Đêmkhuya,ônghúnghắngho,nhưngvẫnnghiêngcặpkínhlãosoixuốngtậpbảnthảodàycộpchichítdấubútđỏ.Bảnthảo:“Nhữngngười...rótbiểnvàochai”,tậpchândungvănnghệsĩviếtvềnhữngTảnĐà,ThanhChâu,TôHoài,HuyCận,HữuNgọc,AnhThơ,TrầnDần...đếnNgôQuânMiện,QuangDũng,PhanKếAn,VũCao,SaoMai,NguyễnKhải,BùiNgọcTấn,TrầnHoàn,ĐoànChuẩn,NguyễnBùiVợi,HòaVang,TrịnhThanhSơn...nhữngcáitênđãhằnlêncátínhvàtàinăng...nhưngkhoảngsốngcủahọthìvươndàithếkỷ.HọhiệnlêngiữatrangsáchcủaVânLong,tựnhiênnhưvừamớibướcvàophòngtròchuyện,uốngcùngtamộttáchtràmộtlycognactrongkhóithuốccònthoảngchưaphai.

Đêmdàiquánằmkhôngngủ

Đờingắnquáyêuchưađủ!

PhíasauVânLonglàbamươiđầusách,dàymỏng.Cuốnsáchnàocủaôngcũngcầnđọccẩnthận.Khôngnhữngíchvềvănvàcònlợicảvềđời.Mộtđờivănchẳngdễgìaicũngcóthểghidấu.

Mộtđờibiếtmấylầnhoangđảo

Biếtmấychiataynướcmắttrào

Mấybậnđimàchẳngđến

Mấybậnchờđếnbặtâmhao!

-Trongđờivăncủaanh,giaiđoạnnàolàanhcảmthấyvuinhất...?

-Cuộcđờisángtáccủamìnhcũngnhưcuộcđờithường,cóvui,cóbuồn.Cóđiềunhớbuồnđểviết,nhớvuiđể…vuivớibạnbè,ngườithân.

Mìnhnhớcólần,cụHữuNgọcđithămnhàthơTrầnLêVănvừabịcắtmấtmộtbànchânbịhoạitửvề,gặpmình,cụbảo:“Tôitựhỏi,ởhoàncảnhTrầnLêVăn,buồngbênkialàđứaconbịtâmthần,trêngácthìđứacháungoạituổi20vẫnphảicóngườibếlênđểtắmrửa(nạnnhânchấtđộcdacam),bảnthânthìthươngtậtnhưconchimđangbaybịmấtmộtbêncánh,liệutôisẽsốngthêmđượcbaolâu?”

Ấythếmà,nếuthờiđiểmấycậugặpôngTrầnLêVănmàxem,cólẽôngchỉtỏrabuồnmộthaituầnlễđầukhinhiềungườithămhỏi.Sauđó…khôngphảilàkhảnăngthíchứngdầnvớihoàncảnh,màlàmộtnghịlựcsốngcủangườilãothực.Hìnhnhưtrongtâmnãoôngcónhiềungănchứanhữngvịđờikhácnhau,nhưtủthuốcbắccủacụthânsinh.Conngườichưachếtthìcầnphảisống.Sốngvớibạnvăncầnnhữngvịnào,sốngvớiđứacháungoạivừađihọcvềcầnnhữngvịnào…Cóthểbộclộhếtnỗibuồnvớingườivợtaokhang,nhưnglàmsaođểsauđó,bàkhôngbuồntrĩuxuốngmàkhôngthiếtlàmgìcả…Cậuvẫnnhậnđượcnhữngcâunóivui,câuthơvuiứngtácnhưkhiôngcònkhảnăngđinóichuyệnthơ,nóichuyệndanhnhânkhắpcácdiễnđàn…

Vớicôngviệccủamình,cólẽvuinhấtlàthờikỳđầuđổimớikhilàmbiêntậpthơchoNhàxuấtbảncủaHội.MìnhđãchủđộngđềxuấtvớiôngVũTúNam,GiámđốcNhàxuấtbảnphươngáninthơkiểu“nhànướcvànhândâncùnglàm”mởđườngvàcổsúychocácnhàthơlứađầuđổimớiđượcthamgiaquyềnxuấtbản.NguyễnLươngNgọc,DươngKiềuMinh...vànhữngnhàthơthếhệchốngMỹphảichờđợiquálâu…Đồngthờiđi“xin”bảnthảocácnhàthơNhânVănđểthựcthicôngcuộcđổimới…Rồiđóngvaithườngtrực(lúcchưacótổchứcHộiđồng)đềxuấtdanhsáchmờibansơkhảothơhàngnăm,mànhiềukhithànhphầnbansơkhảosẽquyếtđịnhgiảithưởngtheoxuhướngnào.Khôngthểtránhđượcđiềutiếngkhigiảithưởngvừatrao,nhưngthờigianđãđóngvaitròmộtphánquanvôtưnhất.Saudămnăm,cókhihàngchụcnăm,mộthaigiảithưởngvẫnđượcgiớiphêbìnhthừanhậnlàgiảithưởngxứngđángnhấtvớihiệntrạngthơnămđó.ĐơncửýkiếnNguyễnHoàngSơnvềhaitập“Xúcxắcmùathu”và“Sự

mấtngủcủalửa”củaHoàngNhuậnCầm,NguyễnQuangThiều…

-ThếcònnhữnglầnVânLonglêntiếngbênhvựcnhữngtácphẩmcónhữngỉeotrongdưluậnsaukhiđượctraogiải?Cảmgiácấydiễnđạtnhưthếnàoạ?

-Bực.Buồn.Vui.Lúcđầuthìbực,saukhithấyrõsựtìnhthìbuồnnhưngmìnhlêntiếng,đượcsốđôngthiệnchíủnghộthìvui...rằngchânlýkhônghẳnlàtươngđốinhưnhiềungườivẫnnghĩ...

Đúngthờiđiểmấy,tôimớithúvụmượnthơôngcáchđâymấychụcnăm.VânLongmủmmỉmđẩycaogọngkínhcười:

-Cậuchưaphảilàtrườnghợpđầutiên...gópthêmchobạntrẻmộtgiọthạnhphúccũnglàniềmvuichocánhgià,khilàmbáo,mìnhcòntrựcthayhàngtuầnchomộtđồngnghiệptrẻđểbạnđichơixavớibạngái...Cònbàithơcậu“cảibiênvà…hạthấp”SaoMaicóbảnthảobàithơnàyđầutiên,cậubiếtđếnnóquaôngSaoMaichứgì?...

Saunày,đọcphầnphụlụcTuyểnthơcủaông,tôimớithấy:Bàithơnhỏnàycũngcósốphậncủanó:Vừaviếtxong,VânLongcóthóiquenchéplạisạchsẽ,rồitìmmộtquánvắngngồithẩmđịnhlại.Lúcđóôngkhôngcònlàtácgiảmàlàmộtđộcgiảkháchquanđánhgiábàithơ…VừalúcấythìHoàngNhuậnCầmbướcvào(quánrượuthuốcphốNguyễnDu),thấyôngngồitronggócvắngreolên:“Ô!MayquálạigặpanhVânLong!Anhnghĩgìmàthừngườirathế?”TấtnhiênlàCầmđượcchiasẻvớiônganhbàithơvừaviết,Cầmkhenbàithơthậtlòngnhưngláutáuvàthôngminh,cầmbútgạchchéotênbài“Anhơi!Khôngđềlà…khôngđược,bàithơthếnàyphảicótênriêngcủanóchứ!”Sauvàigiâychaumày,Cầmnổluôn:“Emtặnganhcáitênbàilà…Khôngchiếntrường,đượcquáđichứ?”VânLongchưaưngý,nhưngnểnhiệttìnhcủabạn,anhchấpnhận,dùsaothìcũnghơnlàKhôngđềmộtcáchlườibiếngdễdãi!

NhàvănHồAnhTháisangẤnĐộcôngtácởĐạisứquánvàhọctiếngHin-đi.LầnthamgiađọcthơViệttựdịchratiếngHin-đitrongmộtđêmthơ,anhđọc5bàicủaChếLanViên,HoàngNhuậnCầm,NguyễnSĩĐại,HoàngCát,cùngvới“Khôngchiếntrường”củaVânLong.Trongbài“ThưtừNiu-Đêli”,intrêntạpchíĐiệnảnhViệtNamtháng4-1991,HồAnhTháikể:CácnhàthơẤnĐộmaymắncómộtcôngchúngtốt.Ngườinghengồichậtmộthộitrườnglớn,quánửalàthanhniên,hưởngứngnhiệttìnhbằngnhữngtràngvỗtayvàđốiđáplậptứcvớitừngcâuchữcủanhàthơ.Cácnhàthơngồitrênsânkhấucũngvậy.Họreohòcổvũ,họđápđếvào,đểchờsựgiảiđápởphầnsaucủabàithơ.Vừamớidứthaicâuthơđầucủabài“Khôngchiếntrường”:Đấtnướcimsúngbom/Lònglạibầytrậnmạc…tứckhắccótiếngxônxaocủacácnhà

thơphíasau:

“Vìsao?Vìsaovậy?Tươitắnthếchảlẽemlàgiặc/Bắtchợtmìnhchưađánhđãmongthua?Thếlàcảthínhgiả,cảcácnhàthơcùngồlênthíchthútrướcmộttứthơbấtngờ.Rồitiếngvỗtayvangdậymãikhôngthôi!Rồitiếngồnàođòiđọclạicả5bàithơ.NhàthơB.N.Mishra(ngườiCalcuta),nhàthơS.Nêrav(NiuĐêli)vàmấynhàthơkhácđếnbắttaytôi,chúcmừngvàxuýtxoa:“ThơViệtNamhayquá!Ngắngọnmàđộcđáo!”…”

TronggiấcngủVânĐìnhHùngnghiếnrăngtrèotrẹo,hấttungtấmđắp.VânLongngừngchuyện,đắplạichăn,kêlạigối,tắtbớtđèntrần,radấunóichuyệnkhẽthôi.

Rạngsáng,VânLongđãkịpthứcVânĐìnhHùnglênđườngsớm.

VìcôngviệctôikhôngthểđicùnglênthămSaoMaicùngônglầnấy.

Mấythángsau,SaoMaimất.

VânLonglúcđóđangcùngVânĐìnhHùnglangthangtrongTâyNguyên,uốngrượuvớiVănCôngHùng.

VânLonggửirachotôimấytấmảnhchụpchungvớiSaoMai.Haianhemhọ,vẫnmộttrẻ,mộtgiàdựavaivàonhau.Hainụcườinhưcườinhưkhóc.VàmộtcâuthơviếtởTâyNguyêntràncảtrang:

“Mộtđờiuốngcàphêđen

Hóaramìnhuốnghồnhoatrắng!”.

VănchươngViệtchảytrọngầnthếkỷđãlắngbồinềnmóngdưỡngdungchobaotàinăngdịbiệthoặcphổquát.VânLongmaymắnđứnggiữadòngchảyấynhưdấuphùtiêutrênsóng.Cuộcđờiđenbạchayxanhđỏ,mộtngườithơVânLong,đãtậntụymếnyêuvàmởlòngkiênnhẫnlàmchứngnhânchothờiđạimìnhđangsống,nếukhôngcómộttâmhồnnhưhoatrắngkia,thìôngcóthathiếtvớiđờiđượcđếnthếvàliệungườiđờicótincậyvàmếnyêuôngđếnthế.

Tháng9năm2011

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfree

CộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach