MELAND KOMMUNE Kunnskapsdokument folkehelse 2014 kommune.pdfbefolkninga og faktorar som k an verke inn på denne. Det er utarbeidd eigen forskrift gjeldande frå 1. juli 2012 som skildrar

MELAND KOMMUNE

Kunnskapsdokument folkehelse

2014

Meland kommune - Kunnskapsdokument Folkehelse mars 2014

1

Innhold 1. Innleiing ............................................................................................................................... 4 2. Samandrag .......................................................................................................................... 7

Kor skil Meland seg positivt ut? .......................................................................................................... 7

Kor skil Meland seg negativt ut? ......................................................................................................... 8

Kor skil Meland seg i liten grad ut? ..................................................................................................... 9

Kva har vi for lite informasjon om? ................................................................................................... 10

3. Befolkning – utvikling og samansetting ............................................................................ 11 Nøkkeltal – folketal og vekst ............................................................................................................. 11

Innvandrarbefolkning ........................................................................................................................ 12

Utdanningsnivå .................................................................................................................................. 13

Levealder ........................................................................................................................................... 14

4. KOSTRA – økonomiske nøkkeltal ................................................................................... 15 Kommunehelse .................................................................................................................................. 15

Fysioterapiteneste ............................................................................................................................. 16

Andel innbyggjarar over 80 år på institusjon .................................................................................... 17

Kommuneregnskap 2013 .................................................................................................................. 17

5. Levekår – indikatorar ........................................................................................................ 18 Hushaldingar med lavinntekt ........................................................................................................... 18

Median inntekt .................................................................................................................................. 18

Sosialhjelp .......................................................................................................................................... 19

Uførhet .............................................................................................................................................. 20

Eineforsørgjarar ................................................................................................................................. 21

Barn av eineforsørgjarar .................................................................................................................... 21

Arbeidsløyse ...................................................................................................................................... 22

6. Helse og sjukdom .............................................................................................................. 23 Smittsame sjukdomar ........................................................................................................................ 23

Vaksinasjonsdekning ......................................................................................................................... 23

Sjukehusinnleggingar ........................................................................................................................ 24

Tannhelse .......................................................................................................................................... 25

Demens .............................................................................................................................................. 25

Bruk av primærhelsetenester ............................................................................................................ 26

Bruk av legemidlar ............................................................................................................................. 27

7. Levevaner og individuell helseåtferd ................................................................................ 28 Røyking kvinner ................................................................................................................................. 28

Røyking og snus hjå ungdom ............................................................................................................. 29

Barn og unge i kommunen ................................................................................................................ 30

Årsverk helsesøstre ........................................................................................................................... 30

Aktivitet i skulehelsetenesta i Meland – alle grunnskular ................................................................. 31


2

Svangerskap og fødslar ...................................................................................................................... 37

Fødslar i Meland – jordmor heim .................................................................................................. 37

Høg og låg fødselsvekt ................................................................................................................... 38

Vekt- og høgdeutvikling ..................................................................................................................... 38

Vektutvikling – barn i Meland ........................................................................................................... 39

Vekt ved sesjon for menn .................................................................................................................. 39

8. Barnehage, skule og utdanning ........................................................................................ 40 Folkehelseprofilen – Folkehelseinstituttet 2014: .............................................................................. 40

Mobbing i skulen ............................................................................................................................... 40

Trivsel i skulen ................................................................................................................................... 41

Elevundersøkinga .............................................................................................................................. 42

Rektorane i Meland sine erfaringar ................................................................................................... 44

Vestbygd Skule .............................................................................................................................. 44

Sagstad Skule ................................................................................................................................. 45

Rossland Skule ............................................................................................................................... 46

Danielsen Ungdomsskule .............................................................................................................. 47

Meland Ungdomsskole .................................................................................................................. 49

Grasdal Skule ..................................................................................................................................... 50

Spesialundervisning – PPT ................................................................................................................. 52

Fråfall i vidaregåande skule ............................................................................................................... 53

Barnehage ......................................................................................................................................... 53

Frivillige lag/organisasjoner .............................................................................................................. 54

9. Barnevern .......................................................................................................................... 55 Erfaringar fra barnevernet ................................................................................................................ 55

Barnevernstiltak: ............................................................................................................................... 56

10. Psykisk helse .................................................................................................................. 57 Kommunalt psykisk helsevern ........................................................................................................... 57

Data frå barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk (BUP) Knarvik .................................................... 58

11. Kriminalitet .................................................................................................................... 59 12. Rus ................................................................................................................................. 60

Barn og unge – Ung data undersøkinga 2013 ................................................................................... 60

Debutalder alkohol – gjennomsnittlig alder første eining alkohol ................................................ 60

Alkoholbruk ................................................................................................................................... 60

13. Miljø og tryggleik ........................................................................................................... 63 Friluftsliv, idrett, nærmiljø mv. .......................................................................................................... 63

Miljøretta helsevern .......................................................................................................................... 63

Trafikktryggleik .................................................................................................................................. 63

Drikkevatn ......................................................................................................................................... 64


3

1. Innleiing Dette er det første kunnskapsdokumentet Meland kommune har utarbeidd innan området folkehelse. Dokumentet skal gje eit grunnlag for vidare administrativt og politisk arbeid med utviklinga av kommunen. Folkehelselova gjeldande frå 1. januar 2012 har gitt kommunen nye oppgåver innan folkehelseområdet. Også i Plan- og bygningslova er det sett krav til helseomsyn som ein grunnleggjande del av all kommunal forvaltning, planarbeid og gjennomføring av tiltak. Folkehelse er ikkje ei sak berre for helsetenesta. Kort sagt kan ein seie at kommunen skal tenke helse i alt vi gjer. I St. melding 34 (2012-2013), Folkehelsemeldinga, er det pekt ut nokre nasjonale mål:

- Noreg skal være blant dei 3 landa i verda med høgast levealder. - Fleire gode leveår med god helse og trivsel, og reduserte sosiale helseforskjellar. - Det skal skapast eit samfunn som fremjar helse i heile befolkninga.

Folkehelse handlar om befolkninga, eller grupper av befolkninga, sin helsetilstand, og korleis helsa fordelar seg i ei befolkning. Det vert teke utgangspunkt i befolkningsnivået og ikkje individnivået. Folkehelsearbeidet handlar ikkje om individretta tenester for personar med sjukdom eller behov for habilitering / rehabilitering. Kurativt arbeid innan t.d. fastlegeordninga, psykisk helse eller omsorgstenestene er derfor ikkje ein del av folkehelsearbeidet. Det er imidlertid ikkje alltid ei klar grense. Førebyggjande arbeid retta mot personar i risikogrupper eller for å avgrense vidare sjukdom kan i nokre tilfelle definerast som folkehelsearbeid. Døme på dette kan vere bistand til røykekutt, frisklivssentral eller trimgrupper for personar med overvekt eller diabetes for å førebyggje meir alvorleg sjukdom. Folkehelselova si § 4 krev at kommunen skal fremje befolkninga si helse, trivsel, gode sosiale og miljømessige tilhøve og bidra til å førebyggje psykisk og somatisk sjukdom, skade eller liding, bidra til utjamning av sosiale helseforskjellar og bidra til å beskytte befolkninga mot faktorar som kan ha negativ verknad på helsa. Folkehelsearbeid kan definerast som samfunnet sin innsats for å påverke faktorar som påverkar helse og trivsel. Folkehelsearbeidet skal vere kontinuerleg. Arbeidet for ei betre folkehelse må skje på mange nivå i samfunnet, både innan det offentlege og innan det frivillige lag- og organisasjonslivet.


4

Folkehelselova § 5 krev at kommunen skal ha nødvendig oversyn over helsetilstanden i befolkninga og faktorar som kan verke inn på denne. Det er utarbeidd eigen forskrift gjeldande frå 1. juli 2012 som skildrar dette nærare. M.a. er det krav om at oversynet skal vere skriftleg, og basert på datagrunnlag frå statlege etatar, lokal kunnskap frå kommunal helse- og omsorgsteneste og kunnskap om miljø og lokalsamfunn. I folkehelselova § 6 er det krav om at oversikten over helsetilstanden skal inngå som grunnlag for arbeidet med kommunal planstrategi, (jf. plan- og bygningslova §10-1). Ambisjonen med dette kunnskapsdokumentet er at det skal rullerast årleg 1. halvår kvart år, og vere ein del av grunnlaget for strategisk arbeid, samt arbeidet med økonomiplan og budsjett. Det er viktig å presisere at kunnskapsdokumentet på langt nær er uttømmande for helsetilstanden i befolkninga. Aktuelle datasett frå statlige kjelder har vore tilgjengelege berre dei siste 2-3 åra. Utvikling av statlige statistikkar på kommunenivå er berre i startgropa. Det er og mykje å hente på meir systematisert datafangst frå interne kjelder i kommunen. Det næraste året vil og kunne gje oss betre data om bruk av spesialisthelsetenesta. Samhandlingsreforma skal fremje samarbeid mellom sjukehus og kommunen. Dei økonomiske virkemidla i reformen virker i retning av fleire kommunale kroner brukt på grenseflata mot sjukehusbehandling, dvs kostbare individretta tiltak på toppen av «omsorgstrappa». Dette vil kunne gjere det vanskelegare å satse på breie folkehelsetiltak som ikkje gir økonomiske resultat på kort sikt. Det vert då viktigare enn før at kommunen har ein klar strategi i sitt folkehelsearbeid. Kommunal rapportering har i stor grad vore basert på økonomi og opplisting av ressursbruk gjennom KOSTRA-systemet, samanlikna med andre kommunar. Dette er data som i liten grad hjelper oss til å utvikle eit godt lokalsamfunn basert på lokal kunnskap og lokale behov. Hensikten med kunnskapsdokumentet er å ta utgangspunkt i befolkningsdata for iverksetting av videre tiltak og utvikling. Dette i tillegg til eksisterande økonomi- og organisasjonsdata. Datafangsten byggjer i hovudsak på følgjande kjelder:

1) Statleg statistikk. Dette er i hovudsak henta frå KOSTRA, Folkehelseinstituttet og Helsedirektoratet. Desse kjeldene er offentlege. Det er vist datasett og samanlikningar vi meiner kan ha relevans. Medan Meland i KOSTRA ofte samanliknar seg innan kommunegruppe 8, er det for mange helse- og levekårsindikatorar meir relevant å samanlikne seg med nabokommunar. Dette grunna små avstandar, felles arbeidsmarknad, felles vidaregåande skular og utstrakt interkommunalt samarbeid i helserelaterte saker.


5

2) Lokal datafangst. Det er innhenta nokre lokale statistikkar som ikkje er tilgjengelege i nasjonale databaser. I kommunen er det og mykje data som det i denne runden ikkje har vore adminstrative ressursar til å hente ut. Døme på dette er ernæringsstatus hjå eldre, samt diagnosestatistikkar frå legekontora. Det er heller ikkje henta inn data frå frivillige lag og organisasjonar.

3) Erfaringar frå fagfolk. Det er innhenta synspunkt frå fagfolk og leiarar innan relevante tema. Dette har sjølvsagt ikkje vitenskapeleg kvalitet, men inngår som ein del av det totale informasjonsgrunnlaget. Desse data er henta inn gjennom intervjuar av leiarar og rådgjevarar i kommunen, og gjennom gruppesamtalar med personalgruppene i nokre av tenesteområda.

I dette dokumentet har vi henta inn mest data som gjeld barn og unge. Dette skuldast at datatilfanget her er størst. Vidare fekk kommunen i 2013 tildelt 400.000 kr frå Helsedirektoratet til styrking av skulehelsetenesta, der halvparten av tilskuddet skulle nyttast til systemfagleg arbeid. Det er tilsett helsesøster på engasjement i 65 % stilling i eitt år, der halvparten av stillingsressursen er nytta til lokal datafangst og til arbeid med kunnskapsdokumentet. Først i dokumentet kjem eit samandrag av viktige funn. Dvs der vi ser at Meland skil seg ut frå andre kommunar, i negativ eller positiv retning. Men også desse fakta kan gje grunnlag for diskusjon. Er t.d. høg folkevekst positivt eller negativt? Deretter er det presentert ulike område der vi har funne data vi meiner det er relevant å presentere. Det er lagt inn kommentarboksar det vi kjem med ei vurdering av datagrunnlaget. Dette kunnskapsdokumentet peiker i liten grad på konkrete tiltak. Vi har lagt vekt på å presentere ein del faktaopplysningar. Drøfting av tiltak og prioriteringar kjem i andre prosessar. Kunnskapsdokumentet er utarbeidd i fellesskap av helsesøster Kjersti Soldal og kommuneoverlege / helsesjef Tord Moltumyr. Vi håper kunnskapsdokumentet vil bli vurdert med interesse, og at det vil vere ei hjelp for politikarane i det viktige arbeidet med å vidareutvikle Meland som eit samfunn for alle. Mars 2014 Kommuneoverlegen i Meland


6

2. Samandrag

Kor skil Meland seg positivt ut?

• Meland har høgre folkevekst enn dei aller fleste andre kommunar i landet. Dette skuldast både høg tilflytting og høge fødselstall. Talet på fødslar har auka frå 91 i 2010 til 121 i 2013. Dei aller fleste innvandrar kjem frå Europa.

• Befolkninga er yngre enn for landet elles. «Eldrebølga» kjem seinare til Meland. Dette gjer at det m.a. er færre med «eldresjukdomar» som demens mv. enn kva folketalet skulle tilseie.

• Litt fleire enn i landet elles har fullført vidaregåande skule.

• Meland har langt færre hushaldningar med låg inntekt samanlikna med både landet elles, Hordaland fylkeskommune og nabokommunane.

• Meland har lågare andel av eineforsørgjarar samanlikna med fylket og landet elles (men litt høgare enn fleire av nabokommunane).

• Median inntekt i hushaldningane er høgast av Nordhordlandskommunane, og vesentleg høgre enn for Hordaland og landet elles.

• Det fysiske miljøet i barnehagar og skular vurderast som bra. Alle barnehagar, og 5 av 6 grunnskular er godkjende etter forskrift om miljøretta helsevern.

• Med unntak av E39 over Flatøy er det ikkje spesielle utandørs risikoområde.

• Dei målingar som er gjort indikerer liten radonfare i private heim og offentlege bygg.

• Vassverka i Meland har betre vasskvalitet enn i fylket og landet elles, målt på bakterieinnhald.


7

Kor skil Meland seg negativt ut?

• Av Nordhordlandskommunane kjem Meland dårlegast ut på tannstatus både for alle dei 3 undersøkte årskull (5 år, 12 år og 18 år). Det finst ikkje nasjonale tal som er samanliknbare.

• Det er litt fleire gravide som røykjer enn i landet elles. Men tala er små, og avvik kan og skuldast ulike registreringspraksis.

• Samanlikna med andre kommunar, fylket og landet elles, bruker Meland langt mindre pengar på førebyggjande helsearbeid, både innan skulehelse, psykisk helse, rehabilitering og habilitering.

• Meland bruker mindre pengar på kommunehelse enn i landet og i fylket, og langt mindre enn dei andre Nordhordlandskommunane.

• Kommunen har ikkje lågterskel-tilbod innan helse, som t.d. frisklivsentral og helsestasjon for ungdom.

• Ved sesjon er det fleire menn som er overvektige enn i fylket og landet elles.

• Trivsel i ungdomsskulen er lågare enn i landet elles, men har vorte betre dei siste åra.

• Barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk (BUP) rapporterer at det vert tilvist forholdsvis fleire barn og unge frå Meland enn frå dei øvrige Nordhordlandskommunane. Sakane i Meland er og meir komplekse. Det vert etterlyst betre kommunale tenester for barn og unge innan psykisk helsevern.

• Politiet har registrert auke i kriminalitet av direkte betydning for helse. Det gjeld både narkotikasaker, valdshandlingar og valdtekt. Det er imidlertid små tal, og usikkert om det er reell auke. Politiet innleiar no i større grad etterforsking utan anmelding.

• Det er vesentleg fleire nyfødde med høg eller låg fødselsvekt (5,9 %) samanlikna med andre kommunar og landet elles (3,5 %).

• Litt fleire unge (18-24 år) får sosialhjelp i Meland (6,0 %) i løpet av eit år enn i landet (5,8 %) og fylket (5,1 %) elles.

• Det er litt fleire unge arbeidsledige (<30 år) samanlikna i landet, fylket og andre kommunar i regionen.


8

• Dekningsgraden innan fysioterapi er langt lågare enn elles i landet, fylket og kommunegruppe 8.

• Årsverk innan helsestasjonsverksemd er lågare enn andre kommunar, landet, fylket og kommunegruppe 8. Frå 2014 vert lovpålagde krav innan helsestasjonsverksemd ikkje oppfylt.

• Langt fleire elevar i grunnskulen får spesialundervisning, samanlikna med landet, fylket og kommunegruppe 8. Det er ikkje undersøkt om dette skuldast forskjellar i befolkninga eller ei meir «raus» tenestetildeling.

• Dekningsgrad på sjukeheim / institusjon er langt lågare enn i landet og fylket elles. Men desse tala er ikkje oppdatert for endringar gjennomført i 2013 og 2014.

Kor skil Meland seg i liten grad ut?

• Forventa levealder skil seg ikkje vesentleg frå landet elles og omkringliggjande kommunar.

• Andelen uføretrygda skil seg ikkje vesentleg frå andre kommunar og landet elles, men er litt høgare enn Hordaland elles.

• Vaksinasjonsdekning i barnevaksinasjonsprogrammet vert vurdert å vere god. Vi trur det er feil i dei nasjonale databasane som indikerer låg vaksinasjonsdekning.

• Førekomst av farleg smittsam sjukdom er omtrent som i landet elles.

• Fråfall i vidaregåande skule er litt høgare enn i fylket, men noko lågare enn landet elles.

• Bruk av fastlege, legevakt og legemidlar skil seg lite frå fylket og landet elles.


9

Kva har vi for lite informasjon om?

• Vald i nære relasjonar. Politiet rapporterer om auke. Men dei kommunale fagavdelingane gir sprikande informasjon. Avviket kan ha samanheng med at mørketala er lågare enn tidlegare.

• Ernæringstilstand og psykisk helsetilstand hjå den eldre delen av befolkninga.

• Sjukehusinnleggingar og bruk av spesialisthelsetenesta. Her er datasettet for dårleg. Det vert arbeidd både nasjonalt og regionalt med betre styringsdata.

• Skulehelsetenesta vert mykje bruk av barn på ungdomstrinnet. Dei fleste problemstillingane dreier seg om vekt, kosthald, trivsel og psykososial oppfølgjing. Det er vanskeleg å samanlikne våre registreringar med nasjonale tall. Tenesta er ikkje dimensjonert for auke i etterspurnad og auke i elevtal.

• Samanheng mellom lokal næringsverksemd og helsetilstand er ikkje kartlagd.

• Fagavdelingane rapporterer at skulevegring er eit aukande problem. Det er ikkje tilgjengeleg statistikk som underbygger dette.


10

3. Befolkning – utvikling og samansetting

Nøkkeltal – folketal og vekst Kommunen er i sterk vekst. Befolkninga er yngre enn i landet elles. Omlag 66 % av befolkninga er i yrkesaktiv alder (16-66 år). I perioden 1972 til 2012 vaks folketalet i Meland med 156,3 %. I Noreg elles var folkeveksten same periode på 42,2 %. Veksten i innvandring kjem i hovudsak frå Europa. Figur 1- Folketal fordelt på ulike aldersgrupper - 2013

Prognosane for framtidig folkevekst er usikre. Erfaringsmessig har folkeveksten dei siste åra vært høgare enn høgalternativa frå Statistisk Sentralbyrå. Veksten kan i nokon grad regulerast gjennom kommuneplanen. Figur 2 - Utvikling av folketalet i Meland 1972-2012


11

Figur 3 - Prognose folkevekst fram til 2040 - kommunal- og regionaldepartementet 2012

Meir om befolkningsvekst, prognosar og befolkningssamansetning finst på Kommunal- og Regionaldepartementet sine heimesider: http://www.regjeringen.no/pages/38278684/1256Meland.pdf

Innvandrarbefolkning Figur 4 - Total andel innvandrarar i Meland fordelt på ulike verdsdelar


12

http://www.regjeringen.no/pages/38278684/1256Meland.pdf

Figur 5 - Innvandrarar og norskfødde med innvandrarforeldre - begge kjønn

Utdanningsnivå Figur 6 - Høgaste fullførde utdanningsnivå 2012 - vidaregåande skule eller høgare, 30-39 år (prosent)

Kommentarboks: I Meland har 85 % av personar mellom 30-39 år fullført vidaregåande skule. Dette er likt med Hordaland, og litt høgare enn i landet elles, og høgare enn kommunane rundt.

Kommentarboks: Meland kommune har hatt svært høg vekst i folketalet, og det er forventa vidare sterk vekst. Veksten i innvandring kjem i hovudsak frå Europa.


13

Levealder Forventa levealder vert rekna som ein god indikator for levekår og utvikling i helsetilstanden i ei befolkningsgruppe. Figur 7 - Forventa levealder for menn og kvinner i Meland og nokre utvalde kommunar

Kommentarboks: Forventa levealder skil seg ikkje vesentleg frå landet elles. Det er ein del skilnader mellom kommunane i fylket.


14

4. KOSTRA – økonomiske nøkkeltal KOSTRA står for Kommune-Stat-Rapportering og gir statistikk om ressursinnsats, prioriteringar og måloppnåing i kommunar, bydelar og fylkeskommunar. Statistikk frå KOSTRA kan vere nyttig ved samanlikning mellom kommunane (benchmarking). Svakheten med KOSTRA er imidlertid at kommunane har noko ulik registeringspraksis slik at alle tal ikkje utan vidare kan samanliknast. KOSTRA tar og i stor grad utgangspunkt i økonomien og ressursane i kommuneorganisasjonen, og gir t.d. lite informasjon om kvalitet på tenester eller behov for lokale tilpasningar av tenesteyting og forvaltning. KOSTRA tar og i liten grad utgangspunkt i befolkningsperspektivet. Det vert her presentert nokre nøkkeltal innan helseområdet.

Kommunehelse Målt pr. innbyggjar bruker Meland mindre pengar på kommunehelsetenester enn i landet og i fylket elles, men litt meir enn i kommunegruppe 8. Vi bruker og mindre pengar på kommunehelse enn dei andre kommunane i Nordhordland. Dette er forskjellar som er av interesse med omsyn til det utstrakte helsesamarbeidet i regionen, og med omsyn til debatten om ny kommunestruktur. Kurativt arbeid er ofte finansiert gjennom eigendelar og stykkpris-refusjonar. Forskjell i driftskostnadar kan derfor seie noko om kommunen si satsing på førebyggjande helsearbeid. Figur 8 - Driftsutgiftar pr innbyggjar – kommunehelse 2001-2012


15

Figur 9 - Driftsutgiftar kommunehelse i Nordhordland

Fysioterapiteneste Dekningsgrad innan fysioterapiteneste kan vere eit uttrykk for kapasitet innan habilitering, rehabilitering, samt generell behandlingskapasitet. Dekningsgraden kan og gje ein indikator i kva grad kommunen har ressursar til å drive systematisk førebyggjande arbeid for risikogrupper. Meland kommune har innan fysioterapi ein dekningsgrad på om lag 2/3 av landet, fylket og kommunegruppe 8. Figur 10 – Fysioterapiårsverk pr 10.000 innbyggjarar


16

Andel innbyggjarar over 80 år på institusjon Meland har svært lav dekningsgrad av sjukeheimsplassar. Andelen personar over 80 år som bur på sjukeheim er lågare enn i landet og fylket elles. Det kan vere noko feilrapportering i denne statistikken, pga omgjering av Lerketunet til institusjon i 2013. Meland sjukeheim er også under utbygging i 2013/2014. Vidare har det vore eit bevisst strategisk val å satse på heimebasert omsorg. Figur 11- Andel innbyggjarar over 80 år som bur på institusjon 2007-2012

Kommuneregnskap 2013 Føreløpige reknskapstal for helseavdelinga i Meland mars 2013 viser at utgifter til sjukehus er den største enkeltposten, 29 % av totalbudsjettet. Kommunal medfinansiering av sjukehus er blitt ei kommunal kjerneoppgåve. Figur 12 - Foreløpige regnskapstal for Meland kommune 2013 - fordeling av utgifter til helse (ekskl. ploms)


17

5. Levekår – indikatorar Det er kjent at ulikhet i inntekt og sosioøkonomiske tilhøve har samanheng med helse og muligheit til å gjere val som fremjer god helse og livskvalitet.

Hushaldingar med lavinntekt Figur 13 – Personar i husholdningar med inntekt under hhv. 50 % og 60% av nasjonal medianinntekt, rekna etter EU-skala.

Median inntekt Figur 14: Median inntekt i hushaldningar 2011 (etter skatt). Med inntekt menes yrkesinntekter, kapitalinntekter, skattepliktige og skattefrie overføringar i ei hushaldning i løpet av kalenderåret. Studenter er ikkje inkludert.

Kommentarboks: Hushaldningane i Meland har høgare inntekt enn i landet og fylket elles. I 2011 var medianinntekta 529.000 kr etter skatt, mot 431.000 kr i landet elles, og 449.000 kr i Hordaland. Det er færre hushaldningar med låg inntekt i Meland enn i landet og fylket elles.


18

Sosialhjelp Mottakarar av sosialhjelp er ei utsett gruppe psykososialt og materielt. Dei har ofte meir marginal tilknytning til arbeidsmarknaden, kortare utdanning og lågare bustandard enn befolkninga elles. Det er og større innslag av helseproblem, og spesielt ein stor andel med psykiske plager. Omfang av sosialhjelp i totalbefolkningen er eit uttrykk for pågangen på det kommunale hjelpeapparatet frå personar som for kortere eller lengre tid er avhengig av økonomisk støtte til livsopphold. Figur 13 - Tal og andel sosialhjelpsmottakarar i løpet av året etter alder, i forhold til folketalet i dei aktuelle aldersgrupper, 3 års glidande gjennomsnitt.


19

Figur 16 - Driftsutgifter til sosialtenesta

Uførhet Figur 17 - Andel uføretrygda av befolkninga mellom 18-66 år

Kommentarboks: Andelen uføretrygda skil seg ikkje vesentleg frå andre kommunar og landet, men er litt høgare enn Hordaland elles.

Kommentarboks: Fleire i Meland får sosialhjelp enn i landet og fylket elles. Utgiftene til sosialhjelp er omtrent på nivå med landet elles.


20

Eineforsørgjarar Figur 18 - Andelen eineforsørgjar (personar med utvida barnetrygd) av alle barnetrygdmottakarar, pr. 31/12 i statistikkåret. Statistikken viser 3 års glidande gjennomsnitt.

Barn av eineforsørgjarar Barn av eineforsørgjarar kan vere ei utsett gruppe når det gjeld helse og utdanning. Figur 19 - Andelen barn 0-17 år som det vert utbetalt utvida barnetrygd for, 3 års gjennomsnitt

Kommentarboks: Meland har noko færre eineforsørgjarar (16 %) samanlikna med fylket (19 %) og landet (17 %).

Kommentarboks: I Meland er 13,4 % av barn mellom 0-17 år eineforsørgja. Dette er færre enn i landet elles (15,8 %) og i Hordaland (14,2 %), men er høgre enn i fleire av nabokommunane.


21

Arbeidsløyse Arbeidsledige vert rekna som ei utsett gruppe, både helsemessig, økonomisk og sosialt. Tala for arbeidsledige har variert litt dei seinare åra. Figur 20: Andel (prosent) arbeidsledige fordelt i aldersgrupper

Kommentarboks: Meland har fleire unge arbeidsledige (2,6 %) enn fylket, landet og andre omkringliggande kommunar.


22

6. Helse og sjukdom

Smittsame sjukdomar Utøvande smittevern er kommunalt ansvar. Løpande smittevern vert utført gjennom helsetenesta. Kommunen har ein eigen smittevernplan vedteke av kommunestyret i 2011, som omhandlar tiltak mot smittsam sjukdom, både i normalsituasjon og for beredskapssituasjonar. Det er ikkje verksemder i kommunen med særskild risiko for legionella. Vi har vald å ikkje ta med oversikt over tilfelle med ulik meldepliktige sykdom (desse kan sjåast på www.msis.no) Epidemiar og helseberedskap har og eit eige kapittel i kommunen sin overorda ROS-analyse, vedteke av kommunestyret 19.02.14. For meir skildring av smittevernet vert det vist til kommunen sitt øvrige planverk.

Vaksinasjonsdekning Figur 21 – MMR vaksine i prosent

Kommentarboks: Nasjonale tal viser låg vaksinasjonsdekning i barnevaksinasjonsprogrammet i Meland. Dette stemmer ikkje med kommunen sine eigne registreringar som viser > 99 % dekningsgrad. Vi trur avviket skuldast registeringsrutinane hjå SSB, m.a. med høg tilflytting og forseinka oversending av helsekort frå tidlegare bukommune.


23

http://www.msis.no/

Sjukehusinnleggingar 2014 er tredje året med kommunal medfinansiering av sjukehus. Framleis er det store manglar i datagrunnlaget som er tilgjengelege for kommunane. Statleg statistikk er primært retta mot berekning av kommunal medfinansiering, og har i mindre grad tatt opp i seg kommunen sitt behov for styringsdata i helseplanlegging. Helsedirektoratet arbeider for å utvikle betre datasett for kommunane. Våre lokalsjukehus (Haukeland Universitetssjukehus og Diakonissehjemmets sjukehus Haraldsplass) arbeider for å få meir diagnoseretta oversiktar vi kan bruke i planlegging. T.d. vil det vere interessant å kunne få statistikk over antal lårhalsbrudd innlagt i sjukehus pr månad. Dette som grunnlag for å kunne iverksette effektive førebyggjande tiltak, som t-t.d. utforming av bustadar og rutinar for strøing / salting. Denne type diagnosebaserte data er forventa tilgjengelig i løpet av 2014. Her vert presentert nokre nøkkeldata som er gjort tilgjengeleg for kommunen. Tidlegare års data er upålitelege, og samanlikning med tidlegare år er vanskeleg. Figur 22 – Tal personar innlagt til behandling i spesialisthelsetenesta - årets første 8 mndr 2013. Kjelde: Helsedirektoratet


24

Tannhelse Tannhelse er eit fylkeskommunalt ansvar. Det er inngått samarbeidsavtalar mellom kommunen og Hordaland fylkeskommune om oppfølgjing av personar med særskilte behov. Statistikk frå Knarvik tannklinikkområde (tal frå 2012): Figur 23: Tannstatus kommunevis -prosent

Kommune 5-åringar utan karieserfaring

DMFT 12-åringar

DMFT 18-åringar

Meland 73,4 % 1,7 5,5 Radøy 76,9 % 0,8 Lindås (Knarvikområdet) 76,9 % 1,1 (inkl.

Modalen) 5,4 (inkl. Modalen)

Masfjorden 90 % 0,8 4,4 Modalen 100 % Se over Se over Snitt Hordaland 81,1 % 1,2 4,8 Snitt hele landet (2011) 81 % 1,1 4,3

Forklaring: DMTF: Decayed tann med hol, M: trukke tann pga tannråte, F: tann som har fått fylling pga tannråte, T: tann.

Demens Meland har, pga ung samansetning av befolkninga, relativt få personar med demens samanlikna med landet elles. Heimetenestene har eit eige hukommelsesteam som i samarbeid med fastlegane kan utgreie og følgje opp demens. Pr i dag reknar vi med at det er om lag 70 personar med demens i Meland.

Kommentarboks: Meland ligg noko dårlegare an enn landet og regionen elles når det gjeld tannstatus hjå førskulebarn. Grunnen til dette er uviss. Tannklinikken peiker på arbeidsinnvandring som mulig forklaring.


25

Figur 24: Forventa utvikling av tal på demente. Årstal Tal på demente i Meland 2015 71 2020 82 2025 102 2030 137 2035 178 2040 211 Kjelde: SSB, og kommunen sitt hukommelsesteam (framskrevne data)

Bruk av primærhelsetenester Bruk av primærhelsetenesta kan gje informasjon om helsetilstand og omfang av sjukdom. Dette kan igjen seie noko om faktorar som miljø og levevanar i befolkningen. Figur 25: - Tabellen under viser tal på unike personar 0-74 år i kontakt med fastlege eller legevakt per 1000 innbyggjarar per år. Dersom ein person har vore i kontakt med fastlege eller legevakt fleire ganger i løpet av kalenderåret med same sykdom/ liding, vert vedkommande telt éin gang. Statistikken viser 3 års gjennomsnitt (dvs. gjennomsnitt for 3-årsperiodar).

Kommentarboks: Demens vil bli ei aukande utfordring i åra framover. Dette må det takast omsyn til i all kommunal planlegging, både innan helse, bustad og lokalsamfunnsutvikling. Iflg Kommunaldepartementet vil behovet for årsverk innan omsorgstenestene auke meir enn folkeveksten åleine skulle tilsei.

Kommentarboks: Samanlikna med Hordaland og landet elles er det relativt små forskjellar i årsak til legesøkning.


26

Bruk av legemidlar Figur 26 - reseptutttak pr person pr år, 0-74 år:

Kommentarboks: Bruk av reseptbelagde legemiddel skil seg lite frå landet og fylket elles.


27

7. Levevaner og individuell helseåtferd

Røyking kvinner

Kjelde: Folkehelseinstituttet. Kvinner er ved første gangs svangerskapskontroll hjå lege/jordmor spurt om dei var fast røyker før dei visste dei var gravid.

Figur 27 – Røyking gravide

Kommentarboks: Det er litt fleire gravide som oppgir at dei røyker ved første svangerskapskontroll. Men tala er små, og det kan vere avvik i registrering.


28

Røyking og snus hjå ungdom Nasjonalt er det gradvis færre ungdom som røyker, medan bruk av snus aukar. Tabellane under er henta frå Bergensklinikkene sin Ung Data undersøking i 2013. Figur 28 – Prosentdel røyking ungdomsskule og vidaregåande skule - Meland kommune

Figur 29 – Prosentdel snusing


29

Barn og unge i kommunen Helsestasjonen utfører helseundersøkingar av born, vaksinasjon og har skulehelseteneste. Helsesøster sitt arbeid kan rettes mot alle befolkningsgrupper. Kommunen er pålagt tiltak for barn/ungdom fra 0-20 år. Helsestasjonen tilbyr heimebesøk til alle nyfødde i kommunen. Helsestasjonen har som mål å bli godkjend som ammekyndig helsestasjon. Frå 2014 har kommunen inntil vidare avvikla førskulekontroll av barn.

Årsverk helsesøstre Figur 30 - Årsverk helsesøstre 2012

Kommentarboks: Meland kommune har færre helsesøstre pr innbyggjar 0-5 år samanlikna med nabokommunar og landet ellers.


30

Aktivitet i skulehelsetenesta i Meland – alle grunnskular Helsestasjonen gjennomførde ei kartlegging av konsultasjonar i skulehelsetenesta i løpet av 2 månader hausten 2013. Helsesøster registrerte årsak til kontakt. Same elev kan vere registrert med fleire årsakar (eks. både vektproblematikk og kost/aktivitet). Tabell 31: Kartlegging i skulehelsetenesta, september-november 2013, tal kontaktar fordelt på kjønn, klassetrinn og kontaktårsak.

Klassetrinn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Jente 4 5 8 7 3 7 4 30 18 20 Gutt 4 2 5 1 3 2 1 40 0 2 Vektproblematikk 2 3 6 6 4 4 1 16 3 6 Trivsel på skolen 2 0 2 3 2 3 2 10 2 9 Trivsel hjemme 2 0 3 2 1 2 3 8 0 1 Skilsmisse foreldre 1 2 2 4 0 4 2 4 4 6 Rusmidler 1 Selvskading 1 1 Kost/aktivitet 0 1 3 2 2 2 1 27 2 4 Psykiske plager 3 1 5 1 1 7 2 3 2 12 Fysiske plager 3 1 2 2 0 0 0 8 2 6 Skolefag 0 0 0 0 0 0 0 8 0 4 Sorg 1 0 1 0 0 0 1 5 1 0 Seksualitet 0 0 0 0 0 0 0 1 0 4 Mobbing 1 1 2 1 3 Bekymring frå foreldre

6 1 3 3 0 6 0 3 1 4

Bekymring frå familiemedlem

1 0 0 0 0 0 0 0 0 1

Tverrfaglig samarb. 1 0 2 0 0 1 1 15 3 13 Samarb. foreldre 1 2 1 2 1 7 2 1

Kommentarboks: Resultata frå kartlegginga syner at skulehelsetenesta jobbar mest med vektproblematikk og kost/aktivitet. Psykiske plagar og trivsel på skulen er og hyppige årsaker til kontakt med helsesøster. Det er flest jenter som nyttar tenesta.


31

Figur 32 : Brukar av skulehelsetenesta, fordelt etter kjønn – tal frå Meland kommune hausten 2013

Figur 33: – Bruk av skulehelsetenesta – tal frå Ung Data 2013 – Bergensklinikkene


32

Figur 34: –Kontaktårsak skulehelsetenesta hausten 2013- data frå Meland Kommune.

Figur 35: – Kontaktårsak skulehelsetenesta hausten 2013 fordelt på klassetrinn-data frå Meland Kommune


33

Figur 36 - Kontaktårsak skulehelseteneste - tal frå UngData 2013 - Bergensklinikkene

Kommentarboks: Ungdom oppgir at fysisk helse og trivsel/venskap er hovudårsakane til bruk av skulehelsetenesta. På helsestasjon for ungdom er det i tillegg seksuell helse.


34

Figur 37: Opplevde helseplager hjå ungdom - data frå Ungdata, Bergensklinikkene 2013

Tabell 38: Tal tilvisingar frå helsesøster til andre aktørar, pr. klassetrinn, data frå Meland kommune

Klassetrinn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Fastlege 1 1 3 2 8 PPT 1 1 1 Barnevern 2 BUP 1 1 1 1 Psykiatri Fysioterapi Ny time 2 1 1 3 1 8 2 7 v/behov 2 2 6 1 1 HFU 1 Barneklinikken HB 1


35

Figur 39: – Oppfølging og tilvising til andre aktørar frå skulehelsetenesta-data frå Meland Kommune hausten 2013

Figur 40: – Oppfølging og fordeling av tilvising til andre aktørar pr klassetrinn - data frå Meland kommune hausten 2013


36

Svangerskap og fødslar

Fødslar i Meland – jordmor heim

Det har vore betydeleg auke i fødslar i Meland dei seinare åra. Kommunen har 0,5 – 0,6 årsverk for jordmor. Det har vore kapasitetsproblem innan svangerskapsomsorga. Frå 2011 har kommunen hatt tilbod om «jordmor heim» etter fødsel. Kommunen har i samarbeidsavtale med Helse Bergen forplikta seg til å halde fram med dette tilbodet. 2010: 91 fødslar 2011: 95 fødslar 2012: 120 fødslar 2013: 121 fødslar

Kommentarboks: Kartlegginga i Meland kommune viser at ungdomsskuleelevar er største brukarar av skulehelsetenesta. Behov for oppfølging vert ofte i form av ny time hjå helsesøster eller tilvising til fastlege. Rutinekontroll for 8. klassingar er med i undersøkinga.


37

Høg og låg fødselsvekt

.

Vekt- og høgdeutvikling Det er få pålitelege data om vektutvikling i den vaksne del av befolkninga. Her vert presentert andelen overvektige menn ved sesjon og nokre lokale data frå oppfølging ved helsestasjonen. Det finnast registreringar av vekt hjå bebuarar ved sjukeheim og i nokon grad i heimetenestene. Desse data er imidlertid ikkje tilgjengelege no.

Figur 41: - Tabellen syner andel fødslar med høg eller låg fødselsvekt. Høg fødselsvekt = 4500 gram eller høgre. Låg fødselsvekt = 500 - 2499 gram. 10 års gj.snitt.

Kommentar: Det framgår at Meland har langt høgre andel barn med høg eller låg fødselsvekt, samanlikna med fylket og landet elles.


38

Vektutvikling – barn i Meland Det vert målt høgde og vekt på alle tredjeklassingar i skulen. Vekt og høgde til 20 tilfeldige born i desember 2013 viser at i gjennomsnitt er jentene 130 cm høge, og gutane er 135 cm. Gjennomsnittsvekta er 28,5 kg for jenter, og 29,5 kg for gutar. I gjennomsnitt er kroppsmasseindeksen (KMI) 16,8 kg/m2 for jenter og 16,3 kg/m2 for gutar. Til samanlikning viser Barnevekststudien (2012), som samlar data frå heile landet, at gjennomsnittet for jenter er KMI på 16,7 kg/m2 og gutar 16,6 kg/m2.

Vekt ved sesjon for menn Figur 42: - Menn ved sesjon: andel med BMI >25

Kommentarboks: Vekt ved sesjon viser at menn i Meland har høgare vekt enn i landet elles, men lågare enn nabokommunane.

Kommentarboks: Vekt/kroppsmasse-index for tredjeklassingar skil seg lite frå landet elles.


39

8. Barnehage, skule og utdanning

Folkehelseprofilen – Folkehelseinstituttet 2014: Folkehelseprofilen som vert presentert frå Folkehelseinstituttet i januar kvart år inneheld for det meste mindre detaljerte opplysningar enn i dette dokumentet. Denne profilen vert derfor ikkje lagt ved i denne rapporten, men kan lestast direkte på www.fhi.no

Mobbing i skulen Tal frå Folkehelseinstituttet viser at det er fleire born i 7. og 10. klasse som vert mobba samanlikna med heile landet og nabokommunar. Berre ein kommune i Nordhordland har høgare andel born som seier dei vert mobba. Figur 43: – Prosent mobbing ungdomsskule 7. og 10. trinn – kjønn samla – tal frå Folkehelseinstituttet

Zero Skulane i Meland bruker mobbeprogrammet «Zero». Zero er et universalførebyggjande mobbeprogram for barne- og ungdomstrinnet. Mål ved programmet er reduksjon og førebygging av mobbing, auka trivsel på skulen, og redusert angst for mobbing. Tiltaket er utvikla av Senter for atferdsforskning (SAF) ved Universitetet i Stavanger. Antimobbearbeidet i Zero er forankra i skulens ordinære organ, og involverer heile skulens personale i tillegg til Foreldrerådets arbeidsutvalg (FAU) og elevrådet. Zero-programmet bygger på prinsippet om nulltoleranse for mobbing, autoritative vaksne, konsistens og kontinuitet.


40

http://www.fhi.no/

Trivsel i skulen Trivsel i undervisningssituasjonen påverkar elevanes motivasjon for læring og deira evne til å meistre faglege utfordringar. Trivsel og skuleprestasjoner i grunnskulen påverkar dermed mulighetene til å fullføre videregående utdanning. Gruppa som faller ut av videregående skule har oftere dårlegare helse, mindre sunne levevaner og dårlegare økonomi. Utdanning bidrar til å fremme helse videre i livet gjennom arbeid og deltaking i samfunnet. Skulen er dessutan ein viktig sosial arena som gir vener, fellesskap og kjensle av tilhørighet. Data om faglege ferdigheter, trivsel og fråvær av mobbing i barne- og ungdomsskulen kan saman gje ei breiare forståing av skulemiljøet i kommunen og peike på område for å førebyggje fråfall i videregående skule. Trivselsprogrammet Kommunen har inngått eit samarbeid med firmaet «Trivselsprogrammet». Programmet går i korte trekk ut på å auke den fysiske aktiviteten i friminutta gjennom trivselsleiarar som blir valgt blant elevane. Ein lærar ved skulen er ansvarlig for opplegget, og får tilbud om kurs og opplæring. I tillegg får alle elevene som er trivselsleiarar kurs. Målet med programmet er gjennom fysisk aktivitet å fremje både folkehelsa og førebyggje mobbing. Figur 44: – Trivsel i skulen i kommunar i Nordhordland – 7. og 10. trinn – 2007/08 – 2011/12 – kjønn samla - prosent. Tal frå Folkehelseinstituttet

Kommentarboks: Tabellen viser at born i 7. og 10. klasse i Meland trivst dårlegare på skulen samanlikna med dei fleste nabokommunane og landet ellers.


41

Elevundersøkinga Figur 45: – Tal frå elevundersøkinga i Meland 2007-2012 – 7. og 10. trinn samla


42

Figur 46: - Svar fra elevundersøkinga, alle skuler i Meland, trinn 7 og 10. 2013:

Skalaforklaring: Skala: 1-5. Høg verdi betyr positivt resultat for alle indeksane unntatt mobbing. Når det gjeld mobbing, betyr låg verdi liten førekomst av mobbing.

Kommentarboks: Dei to figurane over viser resultat frå elevundersøkinga frå 2007-2012 og frå 2013. Samanliknar ein figurane kan ein sjå ein auke i trivsel på skulane. Resultata for mobbing er tilnærma uendra. Elevundersøkinga vert gjennomført kvart år.


43

Rektorane i Meland sine erfaringar Det er gjennomført samtale med alle rektorar ved skulane i Meland kommune om deira erfaringar på område som har betydning for folkehelsa. Dei kommunale skulane har gjennomført elevundersøking i 2013. Danielsen ungdomsskule gjennomfører denne i 2014. Inntrykket er at trivselen blant elevane er god. Alle skulane bortsett frå Danielsen Ungdomsskule har innført mobbeprogrammet «Zero», her har dei eigen plan. Det fysiske læringsmiljøet er tilfredstillande. Det vert peika på at fleire av skulane sine uteområde ikkje er gode nok. Det er og utfordringar med tanke på trygg skuleveg. Det er ikkje unormalt stort fråvær blant elevane, men ein ser tendens til aukande bruk av permisjonar for feriereiser. Skulane har fokus på sunne matvanar, og tilbyr skulemjølk og frukt.

Vestbygd Skule

1. Inntrykk av trivsel Hovudinntrykket er at trivselen blant elevane er god. Elevane har svart på elevundersøkinga. Skulen har trivselsleiarar som organiserer aktiviteter i friminutta. Aktiviteter er for alle, uansett funksjonsnivå.

2. Dersom elevar endrer adferd, kva kan årsaken være og kva gjer skulen? Lærerene er observante, dei ”ser” elevane. Tar opp bekymringer på møte med andre lærere slik at andre også kan observere barna. Skulen har låg terskel for å kontakte foreldre, og opplever god kommunikasjon med foreldre.

3. Mobbing Bruker skoleprogrammet Zero. Godt etablert på skolen, følger handlingsplanen. Informasjon blir gitt til foreldre på foreldremøter/samtaletimer. Har inntrykk av at mobbing aukar i 5.-7. klasse. Det er meir bevisst mobbing enn på lågare klassetrinn.

4. Fysisk læringsmiljø Inneklima på skolen er bra. Skulen var ny i 1997, og fekk nytt tilbygg i 2012.

5. Muligheter for fysisk aktivitet Skulen har idrettsbanar, naturområde med trær, fleire leikeapparat. Bruker gymsal i friminutt på vinteren. TL-aktiviteter. Det er høgt aktivitetsnivå i friminuttene.

6. Fravær/skolevegring Berre gyldig fråvær (sjukdom). Hadde mykje fråvær i vinter på grunn av mykje infeksjonssykdom. Ingen elever med skolevegring. Har ei foreldregruppe som støtter opp under elevene, er positive til skolen.


44

7. Skulemat/frukt Elevane har med matpakke. Har tilbud om å kjøpe melk og frukt på skulen. Elevene har god tid til å ete.

8. Skoleveg. Ny innkøyringssløyfe opna hausten 2013 gjer det mogeleg å sleppe av borna uten å måtte snu bilen etterpå. Borna som blir kjørt og dei som kjem med buss kjem inn samme vei. Eit kritisk punkt er kryssinga over hovudvegen ved Holme der elevane frå Melandsvegen kjem. Her vert det etterlyst sikker løysing for kryssing av veg.

9. Skulehelsetenesta Har et godt samarbeid med skulehelsetenesta. Ønsker å kunne bruke skolehelsetjenesten meir, t.d. i undervisning. Aktuelt tema er psykisk helse. Helseteam er viktig på skulen.

Sagstad Skule

1. Trivsel – sjå elevundersøkelsen.

2. Dersom elever endrer atferd, kva kan årsaken være og kva gjer skulen? Lærarane har låg terskel for å kontakte foreldre eller barnevern. Gjennom programmet ”Zero” har dei nøytrale observasjoner av enkeltelever.

3. Mobbing Har starta med Zero, lager handlingsplan nå. Har brukt Olweus tidligere.

4. Fysisk læringsmiljø Bra inneklima. Har undersøkt bygget for fukt i 2012, dette er ikke påvist.

5. Muligheter for fysisk aktivitet Uteområdet er trangt, og har dårlig vedlikeholdte og gamle apparat. Bruker bana på Fossemyra når det er nok personale til å følge elevene. Har 5 færre ansatte i forhold til i fjor.

6. Fravær Skulen har skuleåret 2012/2013 ein fråværsprosent på 4,1 %, og av dette utgjer ikkje-dokumentert fråvær ein brøkdel. Dette viser at ikkje-dokumentert fråvær ikkje er eit problem. Rundt ¾ av elevane har mindre enn 10 fråværsdagar. 6% av elevane har meir enn 20 fråværsdagar, og tilsaman står desse elevane for 24% av det samla fråværet på skulen.


45

7. Kosthold Har frukt til dei elevane som har bestilt, men det er få som benytter tilbudet. Mange elevar har skulemjølk. Det er ikkje utprega fokus på sunn mat. Elevane får 20 min spisetid, dei yngste litt meir. Assistent er i rommet når dei et.

8. Skuleveg Mange elevar blir kjørt til skulen, er uoversiktlig og kaotisk. Skuleskyss: 1.klassinger i Dalemarka og elever fra Flatøy har skoleskyss. Vinterskyss (nov-mars) frå Dale og Øvre Sagstad.

Rossland Skule

1. Trivsel Har inntrykk av god trivsel blant elevene. Stort sett god inkludering. Veit at det foregår digital mobbing. Særskild utfordring i jentegrupper. Sosial posisjon er viktig. Har gjennomført elevundersøkinga. Elevane sin trivsel er viktig for skulen.

2. Hvis elevar endrer atferd, kva kan årsaken vere og kva gjer skulen? Årsaker kan være krise heime, f. eks alvorlig sjukdom, samlivsbrot. Ser også at mobbesaker utafor skulen kan føre til at elever endrer atferd (eks. mobbing på fotballaget).

3. Mobbing Sjå elevundersøkelsen. Det er høgare førekomst av mobbing som kjem fram på elevundersøkinga enn det lærarane ser.

4. Tiltak for å forebygge mobbing Bruker Zero- programmet i forebygging, avdekking og tiltak i forhold til mobbing. Følger ellers opplæringsloven § 9A.

5. Fysisk læringsmiljø. Inneklima har vore dårleg i deler av skulen. Dette er no utbedra.

6. Muligheter for fysisk aktivitet på skolen Uteområdet er for lite stimulerande. Elevene har 30-45 minutt til fysisk aktivitet i skuletida. Har TL- prosjekt der elevane lager aktiviteter tilrettelagt for alle. Har ellers open gymsal i friminutt, og opne klasserom med muligheter for spill etc. Mellomtrinnet har fast utedag i veka (3 timer), småtrinnet har 2 timer uteskule pr veke.


46

7. Fråvær Har ikkje unormalt stort fråvær. Det er aukande antal elevar som søkjer permisjon for ferieturer. I 2012 søkte 170 av 250 elever permisjon (Talet inkluderer alle permisjonssøknader).

8. Kosthold Elevane har med niste på skolen. Det er mange elever som ikke et frukost, og mange som har med dårlig matpakke. Skulen har ikkje spesielt fokus på kosthold, men følgjer opp enkeltelever. Elevane får frukt på skulen, kan kjøpe skulemjølk (yoghurt, eplejuice, iste, kakaomelk, lettmjølk). Ei valgfagsgruppe lager sunn pizza kvar fredag som elevane kan kjøpe.

9. Skoleveg Det er stort sett trygg skuleveg, men har busstopp på begge sider av vegen som elevane må krysse. Har ikkje fotgjengerfelt. Elevar fra Åsebøfjøra og Steinberget får vinterskyss. Nokre elevar blir kjørt av foreldrene, og må gå frå gamle butikken.

10. Skulehelsetenesta Det er for lite skulehelseteneste på skulen. Stor etterspurnad frå elevane. Ønskjer meir gruppesamtalar og undervisning i utvalgte tema.

Danielsen Ungdomsskule

1. Trivsel Opplever at elevene trives godt på skulen. Får gode tilbakemeldinger fra foreldre. Har ikkje gjennomført elevundersøkelse ennå. Obligatorisk i 10. klasse. Skal likevel gjennomføre elevundersøkelse i 8. og 9. klasse til våren. Elevenes trivsel med lærere/annet personale er stort sett veldig bra.

2. Hvis elever endrer atferd, kva kan årsaken være og kva gjer skulen? Årsaker kan være samlivsbrot, borna blir dradd mellom to heimar. Kan og være andre relasjonar i heimen som gjer at barnet endrer atferd. Skulen har frå i haust fått miljøterapeut i 50 % stilling. Ho har samtalar med elevar. Ved sosiale endringar hos elevar, får miljøterapeuten ekstra ansvar. Dersom eleven får atferdsmessige endringer (der skulens reglement blir brutt), er inspektøren på skulen ansvarlig for oppfølging. Skulen har rutiner for å kontakte foreldre.

3. Trivsel Miljøterapeuten arbeider med trivsel. Trivsel er et satsningsområde for skulen.


47

4. Mobbing.

Har ingen meldte tilfeller av mobbing. Dersom det forekommer erting/plaging blir det gitt tilbakemelding til elev, og blir fulgt opp. Foreldre tar og kontakt dersom noko ikkje er bra. Mobbing er ikkje utbredt blant elevene.

5. Tiltak for å førebyggje mobbing Skulen har ikkje mobbeprogram, men har sin eigen mobbeplan. Denne blir lagt fram på foreldremøte. Det er alltid tilsyn i friminutta, lærerane et lunsj saman med elevane. Det blir lagt til rette for aktiviteter. Elevene får informasjon om nettvett.

6. Fysisk læringsmiljø Bra!

7. Muligheter for fysisk aktivitet på skolen Har faste gymtimar. Skolen har et lite uteområde. Det er planlagt å planere nedanfor skulen. Elevrådet er med på å planlegge korleis området skal brukes (eks med muligheter for ballaktiviteter).

8. Fråvær Nokre elevar har høgt fråvær. Blant dei fleste elevane er det ikkje stort fråvær. Har berre gyldig fråvær.

9. Kosthold Elevane har kantine der dei et felles lunsj. Kantina legg vekt på sunn mat, har alltid grønnsaker. Juice, melk, vatn til drikke. Skulen har eigen kokk. Elevane kan i tillegg ta med eigen mat (eks nudler) på fredager. Får frukt i 5 time. Har 25 minutter lunsj, 20 minutter fri etterpå.

10. Skuleveg

Skulevegen er trygg. Skulen ønsker at bussen kjører ned til skulen. Det har vore litt plaging av elevar på busstoppet fordi elevane går på kristen skule. Nokre elevar blir kjørt til skulen, må da gå av ved folkehøgskulen. Området ved siden av skulen tilhører barnehagen. FAU kontakter kommunen angåande buss ned til skulen.

11. Skolehelsetjenesten Helseteam er etablert på skulen frå 2014. Ønsker meir samarbeid om enkeltsaker og bekymringar.


48

Meland Ungdomsskole

1. Trivsel Har inntrykk av god trivsel. Får gode tilbakemeldingar frå elevar og foreldre. 3 elevar har bytta skule av personlige årsaker. Det er også god trivsel med lærerane, god score på elevundersøkinga.

2. Dersom elevar endrer atferd, kva kan årsaken være og kva gjer skulen? Problemstillingar vert tatt opp internt, med foreldre og eventuelt i helseteam. Ofte er årsak forhold utanom skulen. Skulen har godt samarbeid med heimane.

3. Trivsel Skulen deltek i prosjektet «Betre læringsmiljø» (fokus på relasjoner og læringsmiljø), følgjer også handlingsplanen til «Zero». Har årshjul for sosiale aktiviteter. FAU er viktig samarbeidspart i samband med aktivitetane.

4. Mobbing Det har ikkje vore enkeltvedtak i 2012/13. Skulen bruker handlingsplanen aktivt, og tar tak i ting etter kvart. I forhold til digital mobbing på fritid samarbeider skulen med foreldre/FAU. Har ikkje inntrykk av at mobbing er utbredt blant elevene.

5. Tiltak mot mobbing: FAU har hatt temamøte om mobbing på nett, informasjon frå Barnevakten. Det er ikkje lov å bruke mobiltelefon i skoletiden.

6. Inneklima. Kan være kaldt på skulen. Miljøretta helsevern hadde tilsyn på skulen i fjor, og vi fekk gode tilbakemeldinger da.

7. Muligheter for fysisk aktivitet på skolen. Har eit stort uteområde med 1 fotballbane og 1 basketballbane. Musikkrommet er stort, muligheter for aktivitet der. Skulen manglar gymsal.

8. Fravær. Det er auke i søknadar om permisjoner for ferieturer. Har få elever med stort fråvær. Problemet er størst hos barn av arbeidsinnvandrere.

9. Kosthold.


49

Skulen har fruktordning. Kantina sel blant anna grove rundstykker, mjølk og yoghurt. Ellers har elevane med seg matpakke.

10. Skuleveg Vegen mellom Meland Aktiv og Frekhaug senter er dårleg og farleg. Her oppfordrar vi/pålegg elevane å bruka gang- og sykkelstien mellom senteret og Sagstad skule, men ungdommane vel gjerne kortaste vegen dersom dei får sjansen til det.

11. Samarbeid med skulehelsetenesta. Godt samarbeid med helsesøster på skulen. Helsesøster er på skulen ein dag i veka. Positivt med helseteam.

Grasdal Skule

1. Inntrykk av trivsel Ut frå svara i elevundersøkinga har det vore ein nedgang i trivsel samanlikna med tidlegare år. Det er også nedgang i trivsel med lærarane. Trivselen ligg no på kommunenivå. Elevrådet har uttalt at mykje sjukefråvær og mykje bruk av vikarar kan vere årsak. Generelt er det likevel inntrykk av god trivsel. Det er godt samahald mellom elevar og personale. Personale har faste og felles rammer/regler. Skulen har jobba mykje med relasjoner.

2. Dersom elevar endrar atferd, kva kan årsaken vere og kva gjer skulen? Skulen tar opp saker i team-møter der personale som jobbar med eleven deltek. Andre lærarar som er i kontakt med eleven (eks personale på vakt i friminutt) observerer, og gir informasjon tilbake til kontaktlærar. Lærarane og rektor er rask med å ha samtalar med elevane. Foreldre blir ringt til. Er det problem i heimen, vert det tatt kontakt med helsesøster, barnevern eller helseteam. Konsultasjonsteamet blir og brukt.

3. Mobbing. Har inntrykk av at det er lite mobbing på skulen, men har hatt konfliktar på enkelte trinn. Har hatt nokre enkeltvedtak på mobbing. Det har ikkje vore mobbing på småtrinnet. Bruker skuleprogrammet Zero. FAU skal delta på evalueringsmøte av handlingsplanen. Skulen har elles ein del fellesaktivitetar på tvers av årsklassane som fjellturar, fellessamlingar til advent, jul og påske og sommar. Det blir og arrangert ein «Zero-kveld» kvart år der elevar og foreldre har aktivitetar i lag. Skulen har og trivselsleiarar i friminutta.

4. Fysisk læringsmiljø Skulen har eit godt inneklima med eit godt ventilasjonsanlegg. Det er litt problem med temperatursvingningar i klasseromma. Det er ein del slitne golv som gjer at det ikkje blir ordentleg reint på skulen. Reinhaldet er ikkje godt nok, det er mykje støv.


50

Det er for få toalett på skulen. Garderobane er for små. I det nye tilbygget er det plass til eit klassetrinn, og det fungerer bra. Det er behov for enda større areal på grunn av auke i elevtalet. No er det 105 elevar, til hausten vert det 120.

5. Muligheter for fysisk aktivitet Skulen har gymsal som vert brukt til gymtimar og TL aktivitetar. Skulen tilbyr svømming 6 gongar i året for 3.-7. trinn. Uteområdet bør oppgraderast. Skulen brukar Austebygd Fritidspark til aktivitetar. Der er ballbinge. 1. og 2. klasse har uteskule kvar veke. Heile skulen deltek på fjelltur og idrettsdag vår og haust. 5. -7. trinn går over vidda før sommarferien.

6. Fråvær/skulevegring Nokre elevar har stort fråvær. Dette er tatt opp med foreldre på møte. Helsesøster blir involvert i nokre saker.

7. Kosthald. Elevane har med niste på skulen. SFO serverer mat, og her er det fokus på sunn og variert mat. Skulen har knekkebrød og ost til elevar som ikkje har med mat. Har mjølkeordning der elevane har tilbod om lett, ekstra lett, lett kakaomelk og laktosefri mjølk. Skulen har fruktordning der elevane kan bestille frukt. Elevane har god tid til mat, og alle har tilsyn under måltida.

8. Skuleveg Mange elevar som kunne ha sykla eller gått til skulen tar buss på grunn av farleg skuleveg. Det er gjort vedtak om vinterskyss (november-mars) for elevar frå 1.-7. klasse frå Litlebergen. Mange elevar blir kjørt i tida det ikkje er buss-skyss. Vegen mot Ådland er og smal, og det er mykje trafikk der. Vegen frå byggjefeltet er trygg. Ved skulen er det kaotisk ved henting og bringing av elevar. Det er liten parkeringsplass. Skulen har sendt ut skriv til foreldra om tilråding av køyremønster.

9. Skulehelsetenesta Har godt samarbeid med skulehelsetenesta, men skulle hatt meir tid på skulen. Ønsker meir oppfølging med tanke på psykologisk hjelp. Det er vanskar i forhold til eige rom for helsesøster på skulen. Det er ønske om faste tider på skulen. Helseteamet er viktig, og fungerer bra. Det vert opplevd at det stort sett berre er skulen som tar opp saker i helseteam, og ønsker eit større engasjement frå eks lege, barnevern og ppt. Helsesøster tar av og til opp saker frå foreldre. Skulen får tilbakemeldingar frå barnevern ved behov. Grunna ueigna lokale er vaksinasjonar frå 2014 flytta frå skulen til Frekhaug helsestasjon.


51

Spesialundervisning – PPT PPT PPT har for tida 220 aktive saker. PPT har gjennom opplæringslova ansvar for kompetanse og organisasjonsutvikling i barnehage og skule. PPT skriv sakkyndig vurdering der lova krev det. PPT arbeider som rådgjevande organ til lærarar barnehagepersonale og foreldre. PPT utgreier lærevanskar, psykiske vanskar og sosiale vanskar hos målgruppa som er barn i førskulealder, elevar i grunnskule og vaksne etter vidaregåande skule. Spesialundervisning i Meland: Spesialundervisning er meir utbredt i Meland enn i landet, fylket og andre kommunar i kommunegruppe 8. Figur 47: - Omfang av elevar i grunnskulen som får spesialundervisning 2012 – tal frå FHI

I Meland får 1,5% fleire elevar spesialundervisning enn gjennomsnittet i landet og 0,5% fleire elevar får spesialundervisning enn i kommunegruppe 8. Årsakene til dette er samansatte, jfr KS sine analyser http://www.ks.no/PageFiles/25060/114004_rapport_spesialundervisn.pdf Iflg leiar for PPT-tenesta er følgjande dei mest sentrale drivarane for spesialundervisning, i rangert rekkjefølgje:

1. Pressa økonomi i skulesektoren 2. Foreldre krev meir av opplæringa 3. Kunnskapsløftet 4. Auka fokus på internasjonale/nasjonale testar 5. Aukande bruk av diagnosar


52

http://www.ks.no/PageFiles/25060/114004_rapport_spesialundervisn.pdf

Fråfall i vidaregåande skule Figur 48: – Fråfall vidaregåande skule 2009-2011, andel – tal frå FHI

Barnehage Informasjon frå rådgjevar barnehage:

1. Meland har 100 % barnehagedekning. Det er 10 barnehager, 9 private. 2. Barnehagane har sentral beliggenhet i forhold til boligområder. 3. Barnehageveg – krav til trygg tilkomst er innfridd. 4. Inneklima. Alle barnehagane er godkjent etter HMS krav 5. Muligheter for aktivitet inne; alle barnehagane er godkjent etter barnehagelov. Riktig

antall barn i forhold til areal. 6. Tilrettelegging av areal ute. Godkjent etter barnehagelov. Alle barnehagene har

internkontrollsystem, og utfører sikkerhetssjekk på apparat ein gong pr år. 7. Barnehagane bruker nærmiljøet til aktiviteter.

Kommentarboks: Figuren viser at Meland har lågare fråfall i vidaregåande skule enn landet ellers, og noko høgare enn nabokommunane, bortsett frå Austrheim.


53

8. Skadeforekomst. Har ikkje hatt alvorlege skader i barnehagene. Barnehagene dokumenterer skader.

9. Kosthald. Borna har med matpakke til eitt måltid, har felleslunsj(smøremåltid) og

fruktmåltid. Flatøy barnehage har ikkje fellesmåltid, borna har med matpakke. Dei største barnehagene har eigen kokk. Nokre barnehagar følgjer spesielle program, eks fiskesprell. Sjå årsplan.

10. Samarbeid med heimane. Har foreldremøter og foreldresamtaler 2 ganger i året. 11. Samarbeid med helsestasjon/lege/barnevern. Barnehagane er fordelt på 2

helseteam, og dei har møter 2 ganger pr halvår. Personale har fått opplæring frå kriseteam. Barnehagane har og personale som er ICDP veiledere.

12. Risikoområder.

Lyd: Nokre barnehager har gjennomført lydmålinger. Jobber pedagogisk med problemet. Data/TV/Internett – det borna får med seg frå spel/TV tas med i barnehagemiljøet Stress/Uro: Barnehagene har ikkje spesielt fokus på avslapping. Det er inntrykk av at de store barnehagene er rolegare – borna har større areal å være på.

13. Helsefremmende tiltak i barnehagane: ICDP programmet (foreldreveiledning) og tverrfagleg samarbeid. I haust har barnehagene hatt fokus på vennskap. 6 foreldrepar deltek på ICDP kurs.

Frivillige lag/organisasjoner Det er i denne runden ikkje innhenta tilstrekkelege opplysningar frå frivillige lag og organisasjonar. Oversyn over tilbod finst på kommunen sine nettsider.


54

9. Barnevern Bekymringsmeldingar Dersom offentleg tilsette har grunn til å tru at eit barn blir utsett for alvorleg omsorgssvikt eller mishandling, har dei plikt til å melde saka vidare til barnevernet. Offentleg tilsette kan ikkje kreve anonymitet slik privatpersonar kan. Privatpersoner kan melde saker anonymt til barnevernet. Det betyr at dei varslar barnevernet, men at deira eigen identitet blir haldt hemmeleg for den familien det gjeld. Erfaringar fra barnevernet – gruppesamtale med dei tilsette:

• Barnevernet sitt arbeidsområde er retta mot born med atferdsvanskar eller andre typer problem. Har tiltak som hjelper familier. Barnevernet ser at ein del av familiane dei jobber med har vanskelig for å gjere noko saman med borna, og har i tillegg problem med å følge opp i forhold til organiserte aktiviteter. Mange born er i lite fysisk aktivitet. Økonomisk situasjon og psykiske plager hos foreldrene er medvirkande til dette. Støttekontakt og ”skyssordninger” er blitt forsøkt uten god effekt. Det blir foreslått ”lavterksel-møteplasser” som ikkje krev oppfølgjing frå foreldre.

• Det er ein tendens til meir familievald i kommunen. Dette er vald mot born, og vald

mellom voksne med born som vitne. Det blir sett mest valdsbruk i familier med rus og psykiatriproblematikk. Det er et aukande antal innvandrarar i kommunen, og familier med innvandrerbakgrunn er overrepresentert i barnevernet. Familiane har andre rammer/grenser for barna, og fysisk avstraffelse er meir vanleg.

• Barnevernet deltar i konsultasjonsteam om vold og overgrep saman med Radøy og

Austrheim. Masfjorden kan og melde inn saker.

• Det er ei auke i kompliserte samværskonflikter som foregår over fleire år. Dette fører til psykiske vanskar hos born. Familierådgjevar i barnevernet tilbyr kurset ”Fortsatt foreldre”, som er ei hjelp til å ha fokus på barnet, og lage avtaler seg i mellom. Veiledning viser seg å ha god effekt.

• Barnevernet opplever at folk flest, men også helsepersonell, har høg terskel for å

melde saker. Det fører til at meldingar blir sendt i krisesituasjoner. Forebygging blir da vanskeleg. Det er ønskeleg at saker blir meldt tidlegare, helst i barnehagealder. Ofte ser ein problem allerede i barnehagen, men borna får kanskje ikkje hjelp før på videregående skole.


55

• Tverrfagleg samarbeid. Det er ønskeleg med eit tettare samarbeid med helsestasjon, lege, barnehager og skole slik at ein lettare kan fange opp risikofamilier tidleg. Samarbeidsmøter på tvers av sektorene der ein kan ta opp felles saker/tema kan og være nyttig.

• Kosthald. Mange born som er knytta til barnevernet kjem ofte frå familier som ikkje

har variert og sunt kosthald. Skulemåltidet er viktig for borna.

• Mykje medisinbruk hos foreldre kan gjere at det vanskeleg å følgje opp borna både i forhold til fysisk aktivitet og kosthold.

• Det er mindre rusbruk blant ungdom i alderen 15-17 år. Barnevernet har hatt mykje

fokus på tema med blant anna kurs for ungdom og foreldre. Bergensklinikkene har samarbeida med barnevernet.

Barnevernstiltak: Etter melding og undersøkelse av sak, kan barnevernet iverksetje følgjande tiltak: Cos (foreldreveiledningsprogram i forhold til tilknytning og barns utvikling ) Fortsatt foreldre (om foreldresamarbeid når de ikke bor sammen) ICDP (foreldreveiledning) Kognitiv terapi (psykologisk førstehjelp) Systematisk familieterapi (foreldreferdigheter og narrativ tilnærming) Adferdsregulering (tidlig innstas for barn i risiko) Marte Meo (utvikling av samspillsferdigheter)


56

10. Psykisk helse

Kommunalt psykisk helsevern Avdeling for psykisk helse og rus har 5,2 årsverk innen helsevern og 2 årsverk innen rusvern. Avdelingen behandler personer over 18 år. Erfaringer fra avd. for psykisk helse, - gruppeintervju med dei tilsette:

• Avdelingen følgjer faste prosedyrer ved kontakt med pasienter. Det blir registret om det er born i familien, og borna får informasjon om foreldras sjukdom. Helsestasjonen får informasjon om born med psykisk sjuke foreldre. Tilbodet er basert på samtykke.

• Det er god erfaring med ICDP- kurs. Dette er eit foreldreveiledningsprogram som

kommunen gir tilbud om, og kursene kan holdes heime hos familien hvis gruppemøter ikke fungerer.

• Skilsmisse og samlivsbrudd. Det er ein tendens til at skilsmisseprosesser drar ut i tid.

Det er auka bruk av rettsapparatet. Dette får konsekvenser for barna fordi store deler av barndommen blir prega av konflikt mellom foreldre.

• Det er ikkje observert auka tendens til familievald med eller uten rus involvert.

• Unge vaksne/ungdom. Avdelingen ser ein tendens til at ansvar for mobbing i auka

grad plasseres utanfor heimen, gjerne på skulen. Problema kan imidlertid være meir samansatt, bl.a. internt i familien. Vaksne pasienter forteller at dei ikkje vart sett på skulen. Ei utfordring for skulane er å oppdage tegn tidlig nok, og å fange opp omsorgssvikt.

• Skulevegring blir vurdert som eit aukande problem. Det stilles spørsmål om kven som

kan gå heim til familien når barn ikkje møter på skolen. Kven følgjer opp desse borna? Er det behov for miljøterapeuter som har spesielt ansvar for born? Tidleg angst hos born manglar og oppfølging.


57

Data frå barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk (BUP) Knarvik Det er innhenta erfaringer og data fra BUP Knarvik. Man har der inntrykk av at dei har fleire pasienter fra Meland kommune enn frå nabokommunene, og at problemstillingene er meir samansattt. Pasientene har og lengre behandlingstid. BUP etterlyser et betre tilbod for barn og unge innen det psykiske helsevernet, som bl.a. ein kommunepsykolog. Figur 49: Antall personar med oppfølging frå BUP Knarvik - kommunevis - periode 01.01. – 14.11.13: Austrheim Fedje Lindås Masfjorden Meland Modalen Radøy Alder Tal Tal Tal Tal Tal Tal Tal 0 1 3 1 1 1 1 1 4 1 1 1 1 5 4 1 6 1 3 2 1 1 7 1 8 3 1 2 8 10 5 6 9 1 2 6 1 4 1 1 10 1 2 1 7 3 11 1 2 2 3 12 2 6 8 2 13 6 9 3 14 6 1 1 15 2 18 5 2 16 9 1 7 2 17 3 6 2 18 Sum 10 3 85 5 61 3 31 Under er tal for «tiltak» (tal på direkte og indirekte konsultasjonar) for kommunane i BUP sitt opptaksområde for perioden 01.01.13 – 14.11.13. Meland - 4328 tiltak Austrheim - 1014 tiltak Fedje - 100 tiltak Lindås - 6631 tiltak Masfjorden - 595 tiltak Modalen - 285 tiltak Radøy - 2119 tiltak


58

11. Kriminalitet Det er innhenta statistikk frå politiet, gjeld sakar som har med folkehelse å gjere. I tillegg til tala i tabellen kjem trafikkulukker. Politiet har ikkje klart å dele desse tala opp kommunevis. I heile Nordhordland er det kvart år om lag 30-45 skadde og 1-2 drepne i trafikken. Ordens- /rusproblem er ikkje med i tabellen, t.d. rusproblem, og personar som vert sett i drukkenskapsarresten m.v. Aktuelle lovbrot - Meland kommune – tal sakar, ikkje personar

Figur 50

2010 2011 2012

Narkotikasaker 24 18 31

Voldssaker (legemsbesk./-og forn.) 8 12 19

Sedelighetssaker 4 3 5

Voldtektsaker 1 5 6

Familievold/husbråk 5 2 5


59

12. Rus

Barn og unge – Ung data undersøkinga 2013 Ungdom i Meland har svart på undersøkinga Ungdata som Bergensklinikkene gjennomførte i 2013. Her er tatt med eit utval av data frå denne undersøkinga.

Debutalder alkohol – gjennomsnittlig alder første eining alkohol

Gutar 10. klasse 14,6 år; 35% debutert Jenter 10. klasse 15,1 år; 48% debutert Gutar 2. vgs. 15,9 år; 87% debutert Jenter 2. vgs. 15,5 år; 65% debutert

Alkoholbruk

Figur 51: - Kor ofte drikk du alkohol?

0102030405060708090

100

8 .kl.

jenter

8. kl.

gutar

10. k

l. jen

ter

10. k

l. gutar

2. vg

s. jenter

2 vgs.

gutar

Pros

ent

Aldri

Smakt

Av og til

1-3ggr.pr.mnd

Kvar veke

Stiftelsen Bergensklinikkene, 2013

Kommentarboks: Diagrammet viser alkoholbruk hos jenter/gutar i ungdomsskule og vidaregåande skule. Mot slutten av ungdomsskulen har eit flertal smakt alkohol.


60

Figur 52: – Prosentdel av ungdom som kjenner andre som har køyrt når dei har drukke.

Figur 53: – Prosentdel som oppgir å ha vore passasjer når sjåføren har drukke


61

Figur 54: – Prosentdel som meiner hhv foreldre eller vener er viktigst å rette seg etter


62

13. Miljø og tryggleik

Friluftsliv, idrett, nærmiljø mv. Kommunestyret vedtok 19.02.14 Temaplan for idrett, friluftsliv og folkehelse. Denne planen omtalar m.a. turstiar, nærmiljøanlegg, friområde, gang-/sykkelvegar m.v. Dette vert derfor ikkje omtala nærare i dette dokumentet.

Miljøretta helsevern Skular og barnehagar Alle kommunene sine barnehagar er godkjende etter forskrift om miljøretta helsevern. Av skulane er 5 av 6 skular godkjende. Ved den skulen som ikkje er godkjend er det gjort store utbetringar, og mindre ting som gjenstår før godkjenning. Radon Det er gjennomført ein del målingar i offentlege bygg. Mange huseigarar har og delt radon-målingar med kommunehelsetenesta. Det er ikkje avdekke høge verdiar, og det er vurdert å ikkje vere behov for tiltak.

Trafikktryggleik E39 gjennom kommunen er vurdert som største trafikkrisiko. Over en ti-års- periode frå år 2000 er det registrert eit 30-talls alvorlege personskader, samt eitt dødsfall på denne strekninga. Frå 2011/2012 er det gjennomført tiltak i form av redusert hastighet, fleire politikontrollar og fresing av sinusoppmerking i midtfeltet. Talet på ulukker er redusert. Fleire av informantane har pekt på trykk skuleveg som ei utfordring til fleire av skulane.


63

Drikkevatn

Dei operative vassverka i kommunen er rekna å ha god vasskvalitet. Det vert teke rutinemessige prøvar av vasskvaliteten. Det ligg føre rutinar for varsling av befolkninga ved mistanke om høge bakterietal. Figur 55: - Vassverka i Meland har svært god vasskvalitet, vurdert opp mot andel E.coli i vassprøvar. Gjeld vassverk som forsynar meir enn 50 personar og/eller 20 husstandar.


64

Documents

MELAND KOMMUNE Kunnskapsdokument folkehelse 2014 kommune.pdfbefolkninga og faktorar som k an verke inn på denne. Det er utarbeidd eigen forskrift gjeldande frå 1. juli 2012 som skildrar