MY NHIU X TIA X (XRD)Nhm thc hin:o Vn ThyTrnh Th Qunh NhHunh Minh Tr

Trng i hc khoa hc t nhin thnh ph H Ch MinhB mn vt l ng dngLp cao hc quang in t kha 18

Gii thiu v tia XPhn tch cu trc tinh th bng nhiu x tia X - Cng thc BraggMy nhiu x tia XCc phng php phn tch bng tia Xng dngu, nhc im.

NI DUNG

1845 1923 Nm 1895 Rntghen tnh c pht hin ra tia X.Nm 1901 ng t gii NobelGII THIU V TIA X

Tia X c bc sng trong khong: nTnh cht:Kh nng xuyn thu ln.Gy ra hin tng pht quang mt s cht.Lm en phim nh, knh nh.Ion ha cc cht kh.Tc dng mnh ln c th sng, gy hi cho sc khe.

Ty thuc vo mc nng lng bt u bc chuyn (t lp v L hay M) ta k hiu cc vch K(anpha) hay K. Cc bc chuyn t mc nng lng cao hn v lp v L, to thnh cc vch L (L(anpha) chuyn t mc M hay L chuyn t lp v N) S pht sinh tia X

Nhiu x tia XHunh quang tia XPhn tch cu trc rn, vt liuXc nh hm lng nguyn t c trong muPhng php phn tch bng tia X

PHN TICH CU TRUC TINH TH BNG NHIU XA TIA XMax von Laue: quan sat va giai thich hin tng nhiu xa tia X trn tinh th vao nm 1912. ng nhn giai Nobel nm 1914 cho cng trnh ny.

W.H.Bragg va W.L.Bragg: nhn giai Nobel nm 1915 cho s ng gp ca h trong vic phn tch cu trc tinh th bng tia X.

W.L. and W.H. Bragg W.L.Bragg la ngi tre nht at giai Nobel (nm 25 tui)Max von Laue

Hiu quang trnh gia hai tia nhiu x trn hai mt P1 v P2 l:

c cc i nhiu x thTrong : n l s nguyn l bc sng ca tia X Vy ta c cng thc Bragg:

MY NHIU X TIA X

Ngun tia X Gi mu Detector H thng iu khin v thu nhn thng tinCU TO C BN

Tia X c phat ra do s tng tac gia e nng lng cao va bia kim loai.

Tia X pht ra bi ng phng tia X c bc sng thay i gin onNGUN TIA X

GI MU

Detector nhp nhyGas-filled proportional countersCCD area detectorsImage plateX-ray filmDETECTOR

Detector nhp nhyDetector thng dng nht trong vic phn tch vt liu bi nhiu x tia XDetector c 2 thnh phn c bnTinh th pht ra nh sng thy (scintillates) khi tng tc vi tia Xng nhn Quang (PMT): chuyn nh sng thnh tn hiu in.

PHNG PHP PHN TCH TINH TH BNG TIA XPhng php Laue

Phng php n tinh th quay

Phng php nhiu x bt

Gi nguyn gc ti ca tia X n tinh th v thay i bc sng ca chm tia XChm tia X hp v khng n sc c di ln mu n tinh th c nhnh nhiu x gm mt lot cc vt c trng cho tnh i xng ca tinh thPhng php LAUE

Gi nguyn bc sng v thay i gc ti.- Phim c t vo mt trong ca bung hnh tr c nh. - Mu n tinh th c gn trn thanh quay ng trc vi bungPhng php n tinh th quay

Chm tia X n sc ti s b nhiu x trn 1 h mt nguyn t ca tinh th vi khong cch gia cc mt l d khi trong qu trnh quay xut hin nhng gi tr tha mn iu kin BraggTt c cc mt nguyn t song song vi trc quay s to nn cc vt nhiu x trong mt phng nm ngang.

- S dng vi cc mu l a tinh th- S dng mt chm tia X song song hp, n sc, chiu vo mu- Quay mu v quay u thu chm nhiu x trn ng trn ng tmPh nhiu x s l s ph thuc ca cng nhiu x vo 2 ln gc nhiu x (2).Phng php nhiu x bt

- i vi cc mu mng mng, cch thc thc hin c mt cht khc, ngi ta chiu tia X ti di gc rt hp ( tng chiu di tia X tng tc vi mng mng), gi c nh mu v ch quay u thu. Phng php nhiu x bt cho php xc nh thnh phn pha, t phn pha, cu trc tinh th (cc tham s mng tinh th) v rt d thc hin...

NG DNGMy nhiu x tia X dng phn tch cu trc tinh th rt nhanh chng v chnh xc, ng dng nhiu trong vic phn tch cc mu cht, s dng trong nghin cu, trong cng nghip vt liu, trong ngnh vt l, ha hc v trong cc lnh vc khc.

Cu trc ca cc nhn t nano vng hin r nh php phn tch cu trc tinh th di tia X. l cng vic cha tng c do Roger Kornberg v cc ng nghip thc hin . Theo , cc nh nghin cu ln u tin vn bc mn cu trc phn t nano vng. Mt s hnh nh

Cu trc tinh th v ph nhiu x tia X ca vt liu LaOFeAs Mt s hnh nh

Cu trc tinh th ca mng mng VO2 Mt s hnh nh

u im

Tin hnh o trong mi trng bnh thngChp nhanh, chp r nt (da trn mt loi detector hin i c th m ti 1 photon m khng c nhiu v mt thut ton c th phc hi li c nh ca mu.)Chp c cu trc bn trong cho hnh nh 3D v c th chp cc linh kin kch c di 50 nm, cu trc nhiu lp.Mc tin.U, NHC IM

**