Embed Size (px)
Citation preview
T.C.
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
TIP FAKÜLTESİ
RADYOLOJİ ANABİLİM DALI
MAMOGRAFİ DEĞERLENDİRMESİNDE BI-RADS 3 VE
ÜZERİ LEZYONLARDA HİSTOPATOLOJİ
KORELASYONU
Dr. Cem CEYLAN
UZMANLIK TEZİ
TEZ DANIŞMANI
Prof. Dr. Figen BİNOKAY
ADANA-2019
I
TEŞEKKÜR
Uzmanlık eğitimim boyunca bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım hocalarım
Prof. Dr. Mahmut OĞUZ’a, Prof. Dr. Erol H. AKSUNGUR’a, Prof. Dr. Y. Kenan
BIÇAKÇI’ya, Doç. Dr. Kairgueldy AİKİMBAEV’e, Prof. Dr. Mehmet E. İNAL’a, Prof.
Dr. Süreyya SOYUPAK’a, Dr. Öğr. Üyesi H. Tuğsan BALLI’ya, Dr. Öğr. Üyesi H. Bilen
ONAN’a, Uzm. Dr. Sevgül KÖSE’ye, eğitimim boyunca, ayrıca bu çalışmanın
hazırlanması sırasında tez danışmanlığımı sabırla yürüten Prof. Dr. Figen BİNOKAY’a ,
asistan arkadaşlarım başta olmak üzere tüm Radyoloji Anabilim Dalı çalışanlarına
teşekkür ederim.
Ayrıca sevgili eşim İlke’ye ve aileme destek ve sabırları için teşekkür ederim.
Dr. Cem CEYLAN
II
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ............................................................................................................ I
İÇİNDEKİLER ...................................................................................................... II
TABLO LİSTESİ ................................................................................................. V
ŞEKİL LİSTESİ .................................................................................................. VI
KISALTMA LİSTESİ ........................................................................................ VII
ÖZET ................................................................................................................. VIII
ABSTRACT ......................................................................................................... IX
1. GİRİŞ ve AMAÇ ............................................................................................... 1
2. GENEL BİLGİLER .......................................................................................... 3
2.1. Meme embriyolojisi ve maturasyonu ........................................................... 3
2.2. Meme Anatomisi .......................................................................................... 4
2.2.1. Memenin Arterleri .................................................................................. 6
2.2.2. Memenin Venleri ................................................................................... 6
2.2.3. Lenfatik Dolaşım.................................................................................... 6
2.2.4. Memenin İnervasyonu............................................................................ 7
2.3. Benign Meme Lezyonları ............................................................................. 7
2.3.1. Cilt Lezyonları ....................................................................................... 7
2.3.2. İntramamarian Lenf Nodları .................................................................. 8
2.3.3. Vasküler Lezyonlar ................................................................................ 8
III
2.3.4. Yağ Nekrozu .......................................................................................... 8
2.3.5. Fibrokistik Değişiklikler ........................................................................ 9
2.3.6. Galaktosel............................................................................................. 10
2.3.7. Lipom ................................................................................................... 11
2.3.8. Hamartom............................................................................................. 11
2.3.9. Mastit ve Meme Apsesi ........................................................................ 12
2.3.10. Fibroadenom ...................................................................................... 12
2.3.11. Duktal Ektazi ...................................................................................... 13
2.3.12. İntraduktal Papillom ........................................................................... 14
2.3.13. Radial Skar ......................................................................................... 15
2.3.14. Epitel Hiperplazileri ........................................................................... 16
2.3.15. Filloid Tümör ..................................................................................... 18
2.4. Malign Meme Lezyonları ........................................................................... 19
2.4.1. Noninvaziv Karsinomlar ...................................................................... 19
2.4.2. İnvaziv Karsinomlar ............................................................................. 22
2.5. Mamografi Görüntüleme ............................................................................ 27
2.3.1. Mamografi Çekim Tekniği................................................................... 29
2.4. Mamografi BI-RADS .............................................................................. 30
2.4.1. Kitleler ................................................................................................. 31
2.4.2. Kalsifikasyonlar ................................................................................... 31
2.4.3. BI-RADS değerlendirme kategorileri .................................................. 32
IV
3. GEREÇ ve YÖNTEM ..................................................................................... 34
3.1. Hasta popülasyonu ...................................................................................... 34
3.2. Mamografi protokolü .................................................................................. 34
3.3. Biyopsi protokolü ....................................................................................... 34
3.4. Değerlendirme kriterleri ............................................................................. 35
3.5. İstatistiksel analiz........................................................................................ 36
4. BULGULAR .................................................................................................... 37
5. TARTIŞMA ..................................................................................................... 51
6. SONUÇ ............................................................................................................. 56
KAYNAKLAR ..................................................................................................... 57
ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................... 64
V
TABLO LİSTESİ
Tablo No: Sayfa No
Tablo 1. Mamografi tarama kılavuzları. .................................................................................................. 29
Tablo 2. Patoloji sonuçlarının dağılımı. ................................................................................................... 37
Tablo 3. Malign lezyonların dağılımı. ...................................................................................................... 38
Tablo 4. Benign ve malign olgularda kitle şekli ....................................................................................... 43
Tablo 5. Benign ve malign olgularda kitle konturu. ................................................................................44
Tablo 6. Benign ve malign olgularda kalsifikasyon morfolojisi .............................................................47
Tablo 7. Benign ve malign olgularda kalsifikasyon dağılım paterni. ..................................................... 48
Tablo 8. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kalsifikasyon morfolojisi. ................................... 49
Tablo 9. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kalsifikasyon dağılım paterni.............................. 50
VI
ŞEKİL LİSTESİ
Şekil No: Sayfa No
Şekil 1. TDLU’nun histolojik yapısı. ....................................................................................................... 4
Şekil 2. Memenin anatomisi. .................................................................................................................... 6
Şekil 3. Olguların mamografi BI-RADS dağılımı. ............................................................................... 39
Şekil 4. BI-RADS kategorilerine göre benign ve malign olgu sayıları................................................ 40
Şekil 5. Patolojik tanılara göre mamografi bulguları. ......................................................................... 41
Şekil 6. Benign ve malign lezyonlarda kitle boyutu. ............................................................................ 42
Şekil 7. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kitle şekli. ........................................................... 45
Şekil 8. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kitle konturu ..................................................... 46
VII
KISALTMA LİSTESİ
ACR :The American College of Radiology
BI-RADS :Breast Imaging Reporting and Data System
CC :Kraniokaudal
DKİS :Duktal karsinoma in-situ
İDK :İnvaziv duktal karsinom
İİAB :İnce iğne aspirasyon biyopsisi
İLK :İnvaziv lobuler karsinom
KİB :Kesici iğne biyopsisi
LKİS :Lobüler karsinoma in-situ
MLO :Mediolateral oblik
MRG :Manyetik rezonans görüntüleme
PPD :Pozitif prediktif değer
TDLU :Terminal duktal lobüler ünite
T1AG :T1 ağırlıklı görüntü
T2AG :T2 ağırlıklı görüntü
US :Ultrason
VIII
ÖZET
MAMOGRAFİ DEĞERLENDİRMESİNDE BI-RADS 3 VE ÜZERİ
LEZYONLARDA HİSTOPATOLOJİ KORELASYONU
Amaç: Bu çalışmada mamografide görülen kitle lezyonları ve kalsifikasyonların
morfolojileri ile histopatoloji korelasyonunu amaçladık.
Gereç ve Yöntem: Ocak 2016 ile Temmuz 2017 tarihleri arasında mamografi
sonrasında görüntüleme eşliğinde meme lezyon biyopsisi yapılan 219 kadın hastada
mamografi bulguları retrospektif analiz edildi. Kitle lezyonlarının şekil ve kontur
özellikleri ile kalsifikasyonların morfolojisi ve dağılım paterni BI-RADS sözlüğünün
güncel edisyonuna göre retrospektif değerlendirildi ve BI-RADS kategorisi belirlendi.
Olguların ayrıca patoloji sonuçları retrospektif olarak incelendi; benign ve malign olarak
iki gruba ayrıldı. Mamografi bulguları ile patoloji sonuçları karşılaştırıldı.
Bulgular: 123 olguda (% 56,1) benign, 96 olguda (% 43,8) malign patoloji sonucu
saptandı. BI-RADS kategori artışının malignite riskini istatistiksel anlamlı olarak
arttırdığı görüldü. Kitle şekil özelliklerinden düzensiz şekil ve kontur özelliklerinden
spiküle kontur ile malignite arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptandı.
Kalsifikasyonların morfolojilerinden ince pleomorfik ve ince lineer ya da ince lineer
dallanan morfolojilerin malignite olasılığını istatistiksel anlamlı olarak arttırdığı saptandı.
Kalsifikasyon dağılım paternleri ile malignite arasında anlamlı ilişki saptanmadı.
Sonuç: Mamografide saptanan kitlelerde düzensiz şekil ve spiküle kontur ile ince
pleomorfik ve ince lineer ya da ince lineer dallanan morfolojideki kalsifikasyonlar
malignite ile yakından ilişkilidir.
Anahtar kelimeler: Mamografi, BI-RADS, kitle morfolojisi, mikrokalsifikasyon
IX
ABSTRACT
HISTOPATOLOGICAL CORRELATION OF BI-RADS 3 AND ABOVE
LESIONS IN MAMMOGRAPHY ASSESMENT
Purpose: The purpose of this study was correlation of mammographic
morphological features of masses and calcifications with histopathology.
Materials and Methods: Mammography findings of 219 female patients who
underwent imaging-guided breast lesion biopsy between January 2016 and July 2017
were retrospectively analyzed. The shape and margin characteristics of masses and
morphology and distribution patterns of calcifications were retrospectively evaluated
according to BI-RADS lexicon. The pathology reports of the cases were also examined
retrospectively; cases were divided into two groups as benign and malignant.
Mammography findings and pathology results were compared.
Results: Benign and malignant pathology results were detected in 123 (56.1%) and
96 (43.8%) patients, respectively. There was a statistically significant high risk of
malignancy in higher BI-RADS categories. There were significant correlations between
irregular shape and spiculated margin and malignancy. Fine pleomorphic and fine linear
or fine linear branching morphologies were found to increase the risk of malignancy
statistically. No significant correlation was found between calcification distribution
patterns and malignancy.
Conclusion: In mammography, masses with irregular shape and/or spiculated
margin and fine pleomorphic and fine linear or fine linear branching microcalcification
morphologies are closely related to malignancy.
Keywords: Mammography, BI-RADS, mass morphology, microcalcification
1
1. GİRİŞ ve AMAÇ
Meme kanseri ülkemizde kadınlarda en çok görülen ve akciğer kanserinden sonra
en çok ölüme neden olan kanser türüdür. Mamografi taramaları ile meme kanserine daha
erken tanı konulmakta ve meme kanserine bağlı ölümler azalmaktadır.1,2
Mamografinin asıl amacı asemptomatik kadınları tarayarak meme kanserini erken
evrede saptamak ve meme kanserine bağlı ölümleri azaltmaktır. 1990’larda yani
taramanın başlamasından 5-7 yıl sonra meme kanserinden ölümlerde bir düşüş
başlamıştır. 1990’lardan beri % 30’lara varan mortalitedeki bu azalmanın daha iyi terapi
planları nedeniyle olabileceği iddia edilmiştir. Bu durumu araştıran çalışmalar bu
azalmanın % 28-65 oranında erken tanıya bağlı olduğunu ortaya çıkarmıştır.2,3
Mamografide görülen kalsifikasyonların çoğu benign kalsifikasyonlardır. 1 mm’
den daha küçük kalsifikasyonlar mikrokalsifikasyonlar olarak adlandırılmaktadır.
Mikrokalsifikasyonlar erken evre meme kanserinde en duyarlı mamografik bulgudur. Bu
nedenle mikrokalsifikasyonların saptanması erken tanıda önemlidir.4
Mamografide kitlesel lezyon saptandığında maligniteyi düşündürecek morfolojik
özellikleri tanımlayabilmek erken tanı açısından önem taşır. Morfolojik özellikler
radyologlar tarafından standart bir değerlendirmeye tabii tutulmalı ve ortak dil
kullanılmalı, klinisyenlere net sonuç verilmelidir.5
Meme görüntüleme yöntemlerinde radyologlar ile klinisyenler arasında ortak bir dil
sağlamak amacıyla ‘The American College of Radiology’ (ACR) 1993 yılında ‘Breast
Imaging Reporting and Data System’ (BI-RADS) adında standart bir raporlama sistemi
tanımlamıştır. Bu skorlama sisteminde yer alan kriterler zamanla görülen eksik ve
ihtiyaçlar belli aralıklarla güncellenmektedir. Son güncelleme beşinci baskı ile 2013
yılında yapılmıştır. Her yeni baskı sonrası yapılan çalışmalar eksik ve ihtiyaçları ortaya
çıkarmakta ve bir sonraki güncelleme için kaynak oluşturmaktadır.6,7
2
Bu çalışmanın amacı mamografide saptanan kitle lezyonlarının morfolojik
özelliklerinden olan lezyon şekil ve kenar özellikleri ile mikrokalsifikasyonların güncel
BI-RADS kriterlerine göre değerlendirilip patoloji korelasyonu yapılarak malignite ile
ilişkilerinin saptanmasıdır. Bu ve benzeri çalışmalar bir sonraki BI-RADS güncellemeleri
için veri tabanı oluşturacaktır.
3
2. GENEL BİLGİLER
2.1. Meme embriyolojisi ve maturasyonu
Meme dokusu lobülleri oluşturan ektodermal kökenli meme bezleri ile bu bezleri
çevreleyen bağ doku ve damardan zengin stromayı oluşturan mezenkimden meydana
gelen, temel görevi süt salgılamak olan modifiye apokrin bir ter bezidir. Erkeklerde
rudimenter olan meme kadınlarda iyi gelişmiştir.
İntrauterin hayatın 6. haftasında her iki kasıktan aksillaya oblik uzanım gösteren
ektodermde kalınlaşma şeklinde süt çizgileri oluşur. Meme çizgisinin pektoral bölge
dışındaki kısımları hızla silinir ve pektoral bölgede ektodermden meme oluşur. Süt
çizgisinin pektoral bölge dışında yetersiz silinmesi nadir görülür ve süt çizgisi üzerinde
aksesuar meme oluşumuna yol açar.8
İntrauterin 5. ayın başında 15-20 adet ektodermal solid kordon dermisin bağ
dokusun ayırarak içeri doğru büyür ve primitif süt kanallarını oluşturur. Bu solid
kordonlar primitif süt kanallarının oluşumundan daha sonra rudimenter alveollerini
oluşturacaktır. Primitif süt kanalları fetal hayat boyunca büyümeye devam eder.
Term yenidoğanda her biri ayrıca meme başına açılan laktiferöz duktuslara sahip
15-20 lobdan oluşan meme glandüler dokusu mevcuttur.9
Meme dokusunun gelişimi pubertede tamamlanır. Kadında overlerden salgılanan
östrojen etkisi altında primer olarak adipöz doku ayrıca meme glandüler dokusunun
vaskülaritesinin artması ve hipertrofiye gitmesi ile meme kütlesi artar. Duktus sistemi
adipöz doku içerisine dallanıp büyüyerek kompleks hale gelir. Dallanan duktusların son
4
ucu ve bu uçla ilişkili asiner yapılara “terminal duktal lobüler ünite” (TDLU) adı
verilmektedir. TDLU’nun önemi, meme kanserlerinin çoğunun bu yapıdan köken alıyor
olmasıdır. TDLU’nun histolojik yapısı incelendiğinde dış tarafta yerleşmiş myoepitelyal
hücreler ile içteki sekretuar luminal hücrelerden oluştuğu görülür.8
Şekil 1. TDLU’nun histolojik yapısı.
2.2. Meme Anatomisi
Meme göğüs ön duvarında, pektoral kasların önünde, yüzeyel fasyanın derin ve
yüzeyel tabakaları arasında yer alır. Vertikal düzlemde 2. ve 6. kostalar arasında,
transvers düzlemde sternumun lateral kenarı ile orta aksiller hat arasında yerleşir.
Çoğunlukla aksillaya uzanım gösteren meme dokusu bulunur ve aksiller kuyruk adını
alır.10
5
Meme boyutu ve şekli, genetik fakörler, çevresel faktörler ve diyete bağlı olarak
bireyler arasında farklılık gösterir. Laktasyon dönemi dışında ortalama bir meme ağırlığı
150-400 gr arasında değişirken, laktasyon döneminde ağırlığı 500 gr’ı geçer.
Meme başı seviyesi yaşa ve meme şekline göre değişmekle birlikte genç kadında
çoğunlukla 4. interkostal aralık düzeyinde bulunur. Düzkas lifleri ve elastik doku içerir.
Meme başı pigmente yassı epitel ile örtülüdür. Meme başını çevreleyen areola periferi
dışında tüy ve pilosebase bez içermeyen özelleşmiş hiperpigmente cilt alanıdır. Areola
düzeyinde direk cilde açılan sebase bezler ( Montgomery bezleri ) bulunur. Montgomery
bezleri areola cildinde noktasal çıkıntılar oluşturur ve laktasyon döndeminde meme başı
ve areolanın kayganlaşmasını sağlar.11
Meme ile pektoral kaslar arasında gevşek yağ ve bağ dokudan oluşan
retromamarian boşluk bulunur. Retromamarian boşluk memenin göğüs duvarı üzerinde
serbest hareketine olanak sağlar.
Yüzeyel fasyanın yüzeyel tabakasından meme cildine ve meme başına uzanan
fibröz lifler bulunur. Bu yapılar memenin üst yarısında daha iyi gelişmiş olup meme
dokusunu sarar, septalar şeklinde loblara ayırır ve Cooper ligamanları olarak adlandırılır.
Malign meme lezyonlarının bulgusu olabilen meme cildinde içe çekilme lezyonların
Cooper ligamanlarını infiltre etmesi sonucu oluşur.12
Cooper ligamanlarının devamı olan radial formda fibröz septalar memeyi 8-10 loba
ayırır. Her lobun meme başına direk açılan kendine ait laktiferöz duktusu bulunur. Her
lob 20-40 lobüle ayrılır. Lobüller süt salgısı yapan fonksiyonel birim olup multipl asiner
bez yapıları ve bu yapıların salgısını drene etmek için dallanmış olan terminal
duktuslardan oluşur.13
6
Şekil 2. Memenin anatomisi.
2.2.1. Memenin Arterleri
Meme aksiller arterin dalları, internal torasik arter ve bazı interkostal arterler
tarafından beslenir. Memenin anterior ve medial kesimleri internal torasik arterin perforan
dalları, üst dış kadran ve kuyruk kesimi aksiller arterin dalları olan süperior torasik,
torako-akromial arterin pektoral dalları, lateral torasik ve subkapsüler arterler tarafından
beslenir. Torasik aortadan çıkan iki, üç ve dördüncü interkostal arterlerin perforan dalları
memenin üst kesimini, meme başı, areolayı ve memeye komşu yapıları besler.12
2.2.2. Memenin Venleri
Areola çevresinde sirküler venöz bir ağ mevcuttur. Bu bölgenin ve glandüler
dokunun venöz drenajı arterleri ile aynı adı alarak ve onlara eşlik ederek sağlanır. Venöz
dolaşımda kişisel varyasyon sıktır.12
2.2.3. Lenfatik Dolaşım
Subareolar bölgede anastomoz yapan derin ve yüzeyel pleksus mevcuttur.
Memenin lenfatik drenajının büyük kısmı (% 75) aksiller lenf nodlarına drene olur. Kalan
7
% 25’lik kısım karşı meme lenfatiklerine, internal mamarian ve interkostal zincirlere
drene olur.12
2.2.4. Memenin İnervasyonu
Memenin innervasyonu 4, 5, 6. interkostal sinirlerle olur.12
2.3. Benign Meme Lezyonları
2.3.1. Cilt Lezyonları
Cilt lezyonları, mamografik görüntülerde süperpoze olması sebebiyle meme
parankiminden köken aldığı düşünülebileceğinden gereksiz takip ve biyopsilerin
önlenmesi adına bu lezyonların doğru lokalize edilmesi önemlidir. Ciltteki nevüs, keloid,
skar, epidermal inklüzyon kisti, sebasöz kist gibi dışarıdan görülebilen her türlü lezyon
ve yabancı cisimler radyoloji teknisyeni tarafından radyoloğa bildirilmeli ve mamografi
çekimi öncesinde metalik işaretler ile lokalize edilmelidir. Lezyon lokalizasyonunu
kesinleştirmek için tanjansiyel pozisyonda ek görüntüler alınabilir.14
Nevüs ve epitelial kistlerin, mamografide kitle çevresinde, lezyon, cilt ve
kompresyon plağı arasında sıkışan hava nedeniyle oluşan ince radyolusent halka
sayesinde kolayca cilt kökenli olduğu anlaşılır. Epidermal inklüzyon kistleri ve sebasöz
kistler cilt kaynaklı olup memenin kutanöz veya subkutanöz dokusunda yerleşebilir.15
Mamografide epidermal inklüzyon kistleri ve sebasöz kistler iyi sınırlı, yuvarlak
şekilli yumuşak doku dansitesi olarak görülür. Meme parankimine süperpoze bu
opasitelerin bir kenarı genellikle belirsiz sınırlı olabilir. US’de ise lezyonun cilt ya da
hemen cilt altı dokuda yerleştiği görülür. Lezyon içerisindeki koyu materyalle ilişkili
internal ekojeniteler mevcuttur. US’de sebase kistlerin üç tipik görüntüsü vardır:
tamamen cilt içinde yer alan kompleks ya da solid görüntülü lezyon; esas olarak subkutan
dokularda yer alan ancak pençe şeklinde hiperekoik cilt ile sarılı kompleks kist ve
tamamen subkutan yağda yer alan, ancak cildi kateden anormal hipoekoik, kalın inflame
bez boynuna eşlik eden lezyon.15
8
2.3.2. İntramamarian Lenf Nodları
Lenf nodları memenin her yerinde bulunabilmekle birlikte çoğunlukla üst dış
kadran ve aksiller kuyrukta saptanır. Mamografide boyutları genellikle 1 cm’den küçük,
düzgün sınırlı, oval, santralinde yağlı hilusu temsil eden hiperlüsent çentik bulunan
nodüler opasiteler olarak görülürler. MRG’de kontrastlı sekanslarda belirgin
kontrastlanabilir ancak santralde görülen hiler çentik ve karakteristik morfolojileri ile
kolayca tanınırlar. Nadiren hızlı ve yoğun kontrastlanan lezyonlar kitle lezyonları ile
karışabilir.16
2.3.3. Vasküler Lezyonlar
Mamografide en sık izlenen vasküler patoloji aterosklerotik vasküler cidar
kalsifikasyonları olup yaşlılarda ve diabetiklerde daha sık görülür. Bir tarafta daha
belirgin olmakla birlikte genellikle bilateral görülür. Damarın mamografik görüntüye
tanjansiyel açıda girmesi nedeniyle kıvrımlı, birbirine paralel uzanan ‘tren rayı’
görünümü oluşturan ince opasiteler karakteristik görüntüsüdür. Erken dönemde duktal
kalsifikasyonlar ile karışabilir. Magnifiye görüntüler ayrımda yararlıdır.17
Göğüs ön duvarı veya memenin yüzeyel venlerinin oklüzyonu meme
görüntülemede nadir olarak görülen Mondor hastalığı olarak adlandırılır. US ile
nonkomprese dizili boncuk şeklinde tromboze venler görülür. Renkli doppler incelemede
akım saptanmaz. Risk faktörleri; meme cerrahisi, meme kanseri, enflamasyon ve
travmadır. Rekürren vakalarda sistemik koagülopatiler akla gelmelidir. US ve
mamografide dilate tromboze venler dilate duktuslar ile karıştırılabilir. Benign ve kendini
sınırlayan bir hastalıktır.18,19
2.3.4. Yağ Nekrozu
Vakaların çoğunda cerrahi veya radyoterapi sonrası görülmekle birlikte iatrojenik
olmayan travmaya bağlı da gelişebilen sık görülen benign lezyondur. Küçük,ağrısız,
düzensiz sınırlı palpabl kitleler şeklinde prezente olabilir. Ayrıca yüzeyel yerleşimli
9
lezyonlar meme cildinde çekinti (% 14) ve meme başında retraksiyona (% 9) neden olup
klinik ve radyolojik olarak malign lezyonları taklit edebilir.
Mamografide lezyondaki fibrozis miktarına bağlı olarak çok çeşitli görüntüler
oluşturabilir. Yağ kistleri, kaba kalsifikasyonlar, fokal asimetri, mikrokalsifikasyonlar ve
spiküle kenarlı kitle şeklinde görülebilir. Fibrozis minimal olduğunda yağ kistleri
şeklinde görülürken fibrozis lezyonun tamamını kapladığında solid lezyonlar olarak
görülürler.
Yağ nekrozunun sonografik görünümü çeşitlidir ve mamografide olduğu gibi
fibrozis derecesini yansıtır. Yağ nekrozu solid kitle, mural nodülü olan kompleks kitle,
ekojenik bantlar içeren kompleks kitle, anekoik posterior akustik güçlenmeye neden olan
kitle, anekoik akustik gölgelenmeye neden olan kitle veya bir izoekoik kitle olarak
görülebilir. Lezyon kenarları keskin sınırlıdan spiküle görünüme kadar çeşitlilik gösterir.
MRG’de nekroze yağ genellikle T1 ağırlıklı görüntülerde hipointens görülür. T2
ağırlıklı görüntülerde ise fokal ödem hiperintens oluşturur. Kontrastlı sekanslarda
enflamasyona bağlı kontrast tutulumu olabilir. Kapsüler kontrast tutan yağ kisti klasik
benign MRG bulgusudur. Heterojen yoğun kontrast tutan fokal asimetrik kitle şeklinde
görülebilir ve maligniteden ayrım için doku tanısı gerekebilir.20,21
2.3.5. Fibrokistik Değişiklikler
Fibrokistik değişiklik, meme dokusunun hormonlara (progesterona karşı östrojenin
üstünlüğüne) normal fakat abartılı yanıtını temsil eden iyi huylu meme değişikliklerini
ifade eder. Genç kadınlarda sık görülür, 20 ila 45 yaş arası kadınların üçte birini etkiler.
Sıklıkla ağrı ve hassasiyet eşlik eder. Ağrı ve hassasiyet siklik olma eğilimindedir.
Lezyonlar çoğu zaman bilateral görülür.22
Histopatolojik özellikleri ile değerlendirildiğinde; FKD, hem makro ve mikro
kistleri hem de adenozis, atipili veya atipisiz epitelial hiperplazi, apokrin metaplazi, radial
skar ve papillom gibi solid lezyonları içerir. Ancak radyolojik ve histolojik dominant
bulgular kist oluşumu, stromal fibrozis ve hafif adenozis ve duktal ektazidir.23
10
Kistler kadınlarda en sık rastlanan meme lezyonu olup TDLU’dan köken alan sıvı
ile dolu lezyonlardır. Fibrokistik değişiklikleri olan hastalarda sıklıkla bilateral ve multipl
görülürler. Kist tanısında ilk tercih edilecek yöntem US olmalıdır.
Basit kistler US’de ince ve düzgün cidarlı, anekoik iç yapıda, akustik güçlenmeye
neden olurlar. Basit kistler için bu kriterlerin tamamını karşılayan kistler benigndir ve
izlem gerektirmez. Komplike kistler sıvı-debris, sıvı-yağ seviyeleri içeren kistlerdir. BI-
RADS 2 olarak değerlendirilir, malignite riski %2’nin altındadır. Kompleks kistlerin
görüntüleme özellikleri kalın ve düzensiz duvarlar, mural solid nodül, kalın septasyonlar
ve internal kan akımıdır.14
Meme kistleri MRG’de sıklıkla izlenirler ve çoğunlukla tanıları kolaydır. Basit
kistler T2 ağırlıklı incelemelerde üniform hiperintens sıvıdan oluşmuştur. T1’de karşılığı
düşük sinyal intensitesi gösterirler . Kistlerin içinde T1 sinyal intensitede rölatif artış ve
T2 sinyal intensitede düşüşe sebep olacak protein, hemoraji olabilir ve sıvı-debris, sıvı-
sıvı seviyeleri görülebilir. Bütün kistler ince uniform bir duvara sahip olmalıdır. Kontrast
enjeksiyonu takiben, kist duvarları kontrast tutabilir. Bununla beraber, duvar ince ve
uniform görülmelidir. Rim tarzinda kontrast tutan bir kist, rim tarzında kontrast tutan bir
tümörle veya meme absesiyle karıştırılmamalıdır. Bu patolojiler daha kalın ve düzensiz
duvar kontrastlanması gösterir.22
Fibrozis memenin fibröz konnektif dokusunun benign proliferasyonudur.
Adenozis lobüllerin sayısının arttığı ve genişlediği, küçük duktullerin büyüdüğü
ancak TDLU’nun temel yapısının korunduğu histolojik antitedir. Genişlemiş duktuller
içerisine kalsiyum çökmesi halinde birbirine komşu çok sayıda dairesel kalsifikasyon
görülebilir.14
2.3.6. Galaktosel
Süt içerikli benign kistlerdir. Galaktoseller hemen hemen her zaman kadınlarda
laktasyon sürecinde veya laktasyonun bırakılmasının hemen sonrasında görülür.
Erkeklerde nadişren görülür. Muhtemelen duktal obstrüksiyona sekonder geliştiği
düşünülmektedir. Galaktosel çoğu zaman hassas olmayan ve serbestçe hareket edebilen
11
palpe edilebilir bir kitle şeklinde ortaya çıkar. Soliter veya multipl, unilateral veya
bilateral olabilirler ve sıklıkla akut enflamasyon bulgusu gösteremezler. Mamografide
lezyonun yağ içeriği çok yüksekse, lezyon lipom benzeri tamamen radiolüsent görülebilir.
Lezyonun içerdiği yağ sıvı miktarına göre farklı görüntüler oluşabilir. Ayakta profil ve
oblik pozisyonda yapılan mamografide yağ-sıvı seviyesi izlenen keskin kenarlı lezyon
görülmesi tanısaldır. US’de lezyon içerisindeki sütün yağ ve su oranına göre keskin
kenarlı solid kitle görünümünden komplike ve kompleks kist görünümüne kadar değişen
farklı görüntüler oluşturabilir. MRG’ye tanı için sıklıla ihtiyaç duyulmaz.24,25
2.3.7. Lipom
Lipomlar benign, yağ içerikli mezenşimal tümörlerdir. Orta yaş grubundaki
kadınlarda yumuşak, mobil kitle palpe edildiğinde akla gelmelidir. Çoğunluğu cilt altı
yağ doku yerleşimli olup soliter veya mulitpl olabilirler. Mamografide ince kapsüllü,
düzgün ve keskin kenarlı, radiolüsent kitleler olarak görülürler.26
2.3.8. Hamartom
Hamartomlar, yağ, glandüler doku ve fibröz bağ dokusu dahil, meme dokusunun
değişken normal bileşenlerini içeren benign, düzgün sınırlı meme lezyonlarıdır.
Fibroadenolipom ve lipofibroadenoma gibi diğer isimler, lezyon içindeki doku tiplerinin
baskın bileşenini yansıtmak için kullanılır. Hamartomların büyük çoğunluğu 35 yaşın
altındaki kadınlarda tanı alır. Meme hamartomunun klasik mamografik görünümü düzgün
sınırlı, yağ ve yumuşak doku dansiteleri içeren, radyoopak ince psödokapsül ile çevrili
kitle lezyonu olup diagnostiktir. Yağ ve yumuşak doku içeriği mikst dansite oluşturur ve
bu görünüm ‘meme içinde meme görünümü’ olarak adlandırılır. US’de hiperekoik alanlar
içeren heterojen eko iç yapısında düzgün sınırlı kitleler olarak görülürler. Bazı
lezyonlarda, lezyon içindeki yağ dokusu yüksek derecede ekojenik olabilir. Tanı için
MRG genellikle gerekmemesine rağmen lezyon içindeki yağ varlığını araştırmak için
kullanılabilir. MRG’de lezyon içindeki parankimal elemanlar malign bir lezyondan çok
daha az olarak kontrast tutabilir.24,27
12
2.3.9. Mastit ve Meme Apsesi
Mastit meme parankiminin enfeksiyöz veya nonenfeksiyöz enflamasyonudur.
Ancak mastit kavramı genellikle duktusların enfeksiyonu için kullanılır. Çoğunlukla
laktasyon döneminde görülür. Enfeksiyon, meme başı-areola kompleksinin hasarlı
epitelinden mikroorganizmaların retrograd yayılmasıyla oluşur. Akut evrede memede
şişlik, kızarıklık, hassasiyet görülür. Tedavi edilmeyen hastalarda fluktuasyon veren apse
kaviteleri gelişebilir. Mamografide akut mastitte en sık rastlanan bulgular cilt ödemi ve
deri ödeminden kaynaklanan trabeküler kalınlıktır. Bu bulgular dağınık veya fokal
olabilir. Ağrı ve ödem genellikle memenin sıkıştırılarak optimal görüntü alınmasına engel
olur. Bu nedenle, bu hastalarda görüntü kalitesi sıklıkla bozulmaktadır. Apseler genellikle
belirsiz sınırlı kalsifik olmayan oval kitleler olarak görünür. Apse içerisinde hava çok
nadir görülür. Mamografik ayırıcı tanı enflamatuar karsinomu ve diğer invaziv meme
karsinomlarını içerir. Ultrasonografi, fokal meme apselerinin tespiti için ideal bir
görüntüleme yöntemidir. MRG’de T2 ağırlıklı görüntülerde apse kavitesi hiperintens ve
genellikle heterojendir. Kontasrtlı görüntülerde lezyonun püy içerikli santralinde
kontrastlanma izlenmezken rim tarzında kapsüler kontrastlanma saptanır. Temel ayrım
yapılacak patoloji enflamatuar meme kanseridir. Ancak bazı vakalarda radyolojik ve
klinik olarak ayrım kesin yapılamaz ve kesin tanı biopsi ile koyulur.24,28
2.3.10. Fibroadenom
Fibroadenomlar lobülün glandüler ve stromal elementlerinin eşzamanlı
proliferasyonu ile oluşan iyi huylu, atipi içermeyen fibroepitelyal tümörüdür. 35 yaşın
altındaki kadınlarda en sık karşılaşılan meme kitlesi ve her yaştan kadında en sık görülen
solid meme kitlesidir. Çoğunlukla puberte sonrası görülür. Fibroadenomların etiyolojisi
bilinmemektedir. Ancak premenopozal veya hamile kadınlarda veya menopoz sonrası
hormon replasman tedavisi alan kadınlarda sıklıkla görüldüğünden etyolojisinde
östrojenin rol oynadığı düşünülmektedir. Birçok fibroadenomda menopozdan sonra
hyalinizasyon, dejenerasyon, kalsifikasyon gelişir ve boyutları küçülür.24
13
Muayenede menstruasyon ve hamilelikle değişebilen yuvarlak-oval mobil
kitlelerdir. Multipl olabilirler. Çoğu fibroadenom 3 cm'den küçüktür, 6 cm üzerindeki
lezyonlar ise dev fibroadenom olarak adlandırılır.29
Mamografide fibroadenomlar genellikle iyi sınırlı, yuvarlak, oval veya lobüle
görünümde dansiteler olarak izlenirler. İnvolusyone fibroadenomlarda genellikle
lezyonun periferinden başlayarak büyüyen ve lezyonun tamamını kaplayan tipik kaba
kalsifikasyonlara görülür. Kalsifikasyonlar kitle içerisinde mevcutsa ultrasonografi
gerekli değildir.24
US’de tipik olarak yağa göre izoekoik veya hipoekoik, oval, düzgün sınırlı, internal
ekolar içeren homojen solid kitleler olarak görülürler. Fibroadenomların transvers boyutu
ön-arka boyutundan genellikle büyüktür.30
Fibroadenomun MRG görünümü, miksoid ve fibröz doku bileşenlerinin yüzdesine
bağlı olarak değişir. Yaş arttıkça fibröz bileşenler artar. Klasik MR görünümü, kontrastlı
T1 veya T2 görüntülerde düzgün sınırlı ve hipointens septasyonlar bulunan oval kitledir.
Septasyonlar genellikle Cooper ligamentlerine paralel uzanırlar. Genellikle homojen
kontrastlanma mevcut olup, artan fibroz ve skleroz ile heterojen kontrastlanma da
izlenebilir. Kinetik açısından en sık tip 1 kontrastlanma paterni görülür. hızlı kontrastlanıp
yıkanmazlar. Sklerotik fibroadenomlar T2 ağırlıklı görüntülerde düşük sinyal
yoğunluğuna sahiptir ve septalar genellikle görünmez.31
Fibroadenomlar genç hastalarda sıklıkla palpabl olduğundan öncelikle tercih
edilecek görüntüleme yöntemi hastanın yaşına bağlıdır. 30 yaşından küçük hastalarda
ultrasonografi ilk tercih edilen çalışmadır. 30 yaşından büyük hastalarda mamografi ve
ultrasonografi yapılır. Klasik görünüm mevcut değilse, doku tanısı gerekir. Lezyon
büyükse veya hasta tarafından isteniyorsa cerrahi eksizyon yapılabilir. Büyüyen solid bir
kitle fibroadenom olarak kabul edilmemeli ve malignite mutlaka dışlanmalıdır.24
2.3.11. Duktal Ektazi
Duktal ektazi, majör subareolar duktusların ve zaman zaman daha küçük
duktusların spesifik olmayan genişlemesidir.
14
Duktal ektazinin nedeni bilinmemektedir. Başlatıcı olayın, duktusun elastik ağını
hasarlayarak duktal ektazi ve periduktal fibrozise yol açan inflamasyon süreci olduğu ileri
sürülmüştür. Ayrıca duktusun muhtemelen obstrüksiyona sekonder gelişen duktal
ektazinin başlatıcı olay olduğu inflamasyonun ise duktustan sekresyon sızıntısına
sekonder geliştiği de iddia edilmektedir. İnflamasyona sekonder duktus duvarı kalınlaşır
ve fibrotik hale gelir. Ektazik duktuslar içindeki yoğun sekresyon ve hücresel debris
lümende kalsifikasyonlar oluşur.24
Mamografide yoğun, dens ve çubuk benzeri tipik sekretuar kalsifikasyonlar
görülür. Bunlar genellikle bilateral ve yaygındır. Sekresyon duktusun kendisini çevrelerse
kalsifikasyonlarda santral lüsensiler izlenebilir. Erken evre fokal sekretuar
kalsifikasyonlar malign mikrokalsifikasyonları taklit edebilir.24
US’de genellikle anekoik sıvı ve/veya ekojenik debris ile dolu dilate duktuslar
rahatlıkla tesbit edilebilir.24
MRG’de T1 ağırlıklı görüntülerde duktus içeriğine bağlı olarak sinyal karakteri
değişir. Basit seröz sıvı ile dolu duktuslar T1 AG’de hipointens izlenirken, proteinöz
ve/veya hemorajik içerikli duktuslar heterojen hiperintens izlenir. T2 AG’de dilate
duktuslar genellikle hiperintens görülür. Kontrastsız yağ baskılı T1 ağırlıklı kesitlerde, bu
kanallar görüntüdeki en yüksek sinyal intensitesine sahip olabilirler.32
Duktal ektazi bulunan hastaların çoğu asemptomatik olduğundan genellikle yıllık
mamografi taramalarında teşhis edilir. Bununla birlikte, hastada palpabl lezyon veya
spontan meme başı akıntısı mevcutsa, intraduktal papillomlar veya maligniteler gibi
yüksek riskli lezyonlar benzer şikayetlere sebep olabildiğinden , tanısal mamografi,
ultrasonografi ve gerekirse duktografi yapılmalıdır.24
2.3.12. İntraduktal Papillom
Memenin papiller lezyonları üç tipe ayrılan heterojen grupta patolojileri içerir:
soliter santral papillomlar, multipl papillomlar (papillomatozis) ve juvenil papillomatozis.
Papilloma santral büyük bir laktiferöz duktus epitelinden köken alan
15
benign bir lezyondur. Papillomatozis küçük terminal duktal lobüler ünite epitelinden
(TDLU) köken alır. Papillomatozis genellikle periferik yerleşimli ve multifokaldir. (24)
Soliter papillomlar genellikle kanlı veya seröz meme başı akıntısı ile prezente olur.
Sıklıkla palpe edilemez ve hassas değildir. Multipl papillomatoz genellikle asemptomatik
ve nonpalpabldır.24
Bir hasta spontan, seröz veya kanlı meme başı akıntısı ile başvurduğunda
görüntüleme algoritması tanısal mamografi (30 yaşından büyük kadınlarda),
ultrasonografi ve gerekirse duktografi içermelidir.24
Soliter papillomlar genellikle küçük boyutlarından dolayı mamografik olarak
okkülttürler; ancak, düzgün sınırlı bir subareolar kitle veya küme kalsifikasyonlar olarak
görülebilirler. Mamografi veya US ile görüntülenemeyen lezyonlarda galaktografi faydalı
olabilir. Mamografide multipl periferik papillomlar multipl kitle görünümleri
oluşturabilir ve nadiren mikrokalsifikasyonlar gözlenebilir.33
Papillomların ultrasonografik görünümü değişkendir. Bu lezyonlar sıklıkla duktus
dilatasyonun eşlik edebildiği intraduktal dolum defekti olarak görülür. Lezyon tamamen
solid görünebilir veya kistik ve solid bileşenler içeren mikst ekoda bir lezyon olarak
görülebilir. Lezyon çok küçükse, tek ultrasonografik anormallik izole duktal dilatasyon
olabilir.33
MRG görünümü spesifik değildir ve sadece görüntüleme özelliklerine bağlı olarak
maligniteden ayırt edilemez. Lezyonlar küçük, düzgün sınırlı, benign görünümlü kitleler
olarak görülebildiği gibi düzensiz sınırlı, hızla yıkanan, invaziv karsinomları taklit eden
morfolojide de izlenebilirler.34
2.3.13. Radial Skar
Radial skar veya kompleks sklerozan lezyon çoğunlukla yağ içeren santral sklerotik
çekirdek ve bunun çevresinde ışınsal dizilimli periferik proliferatif duktuslar ile
karakterize benign meme lezyonudur. Önceki travma veya oprasyonlarla ilişkisiz olup
sebebi bilinmemektedir. Radial skar en sık 40 ile 60 yaşları arasında görülür ve 30
16
yaşından önce nadir görülür. Mastektomi spesimenlerinde radial skar sıklığı% 4 ila 26
arasındadır. Genenllikle asemptomatik olup tarama mamografilerinde saptanırlar.24
Mamografide tipik görünümü santral lüsent alan çevresinde spiküle konturlu, çevre
dokuda distorsiyona neden olan yıldızsı görünümde lezyonlar olarak görülürler. İnvaziv
kanserlerin görünümüne oldukça benzerler ve ayrım için çoğunlukla eksizyonel biopsi
gerekir.14
US’de görünümleri nonspesifik olup düzensiz sınırlı, posterior akustik
gölgelenmeye neden olabilen solid lezyonlar olarak görülürler.35
Meme MRG'de radial skarlar düzensiz veya spiküle kitleler olarak görülebilir.
Kontrast tutulumu değişkendir. Kontrast tutulumunun derecesi ve kinetiği benigniteyi
düşündürürken, radial skarların düzensiz morfolojileri genellikle tanısal açıdan kaygı
vericidir ve invaziv kanseri dışlamak için sonunda eksizyon gereklidir.14
2.3.14. Epitel Hiperplazileri
Hiperplazi terminal duktal lobüler ünitenin tamamında epitelial ve myoepitelial
hücrelerde görülen görülen proliferatif lezyon olup lümen içi çoğalma uniform
poliklonaldir. Nadiren görülen büyük lezyonlar florid hiperplazi olarak tanımlanır.
Olağan hiperplaziler genellikle düşük riskli lezyonlar olarak kabul edilirler. Mamografide
kalsifikasyonlar görülebilir. Amerikan patologlarının ortak klasifikasyon önerisine göre:
1. Hafif epitelial hiperplazi (duktal veya lobüler hiperplazi): 2-4 kat
kalınlığındaki epitel proliferasyonunu simgeler. Malignite riskinde artış yoktur.
Adenozis, kistik hastalik, duktal ektazi şeklinde olabilir ve derece 1 benign hastalığın
karşılığıdır. Görülme sıklığı %70'tir. Fibroadenom, adenom ve mastitlerde de
görülebilir.14,36
2. Orta dereceli epitelial hiperplazi: Atipi olmaksızın 4 kattan fazla hücre
hiperplazisi görülen durumdur. Malignite riski 1.5-2 kat artar. Solid veya papiller
hiperplazi (epiteliozis) şeklinde olur ve derece 2 benign hastalığın karşılığıdır. Görülme
sıklığı %25- 30'dur. Stromal komponenti bulunan papillom şeklinde de görülebilir.14,36
17
3. Atipik epitelial hiperplazi (duktal ve lobüler hiperplazi): Düzenli epitel
tabakasının bozulduğu ve selüler atipinin bulunduğu durumdur. Myoepitelial tabaka ve
bazal membran sağlamdır ve derece 3 benign hastalığın karşılığıdır. Malignite riski 4-5
kat artar. Görülme sıklığı %4'tür.14,36
Atipik duktal hiperplazi (ADH), duktusun bir kısmında veya çok küçük bir alanında
(2 mm'den küçük) saf, uniform, monomorfik düşük dereceli hücreler topluluğu olarak
görülür, myoepitelial tipte hücreler çok azdır. İnvaziv kanser için prekürsör lezyon olarak
kabul edilmektedir. Atipik hiperplazi hem ipsilateral hem de kontralateral meme kanseri
riskini arttırır.37
ADH’de görüntüleme nonspesifiktir, mamografide en sık olarak
mikrokalsifikasyon bulgusu vermekle birlikte kitle veya yapısal distorsiyon görünümü de
oluşturabilir. Helvie ve arkadaşlarının mamografide tespit ettiği 45 ADH olgusundan
27'si kalsifikasyon, 8'i nodül, 5'i spiküler lezyon, 1'i kalsifikasyonun eşlik ettiği nodül
şeklinde bulgu vermektedir. ADH diğer benign veya malign patolojilere eşlik edebilir.
Eksizyonel biyopside saptanırsa düzenli klinik ve mamografik takip gereklidir. İğne
biyopsisi ile ADH saptanan olgularda komşu dokuda kanser riski (DKİS veya invaziv
kanser) olduğu için eksizyonel biyopsi önerilmelidir.14,38
Atipik lobüler hiperplazi, terminal duktal lobüler ünitenin lobül kısmından
kaynaklanır. Lobüllerin küçük duktulleri düşük dereceli küçük yuvarlak monomorfik
hücrelerle dolar ve genişler. Meme kanseri için prekürsör değildir ancak memede kanser
riskini artmaktadır.37
Mamografi ve US’de saptanan bulgular da spesifik olmayıp birlikte görüldüğü, altta
yatan proliferatif değişikliğe bağlıdır.14
Proliferatif meme lezyonlarının MRG bulguları değişken ve nonspesifiktir.24
18
2.3.15. Filloid Tümör
Filloid tümör nadir görülen, memenin intralobüler stromasından köken alan,
epitelial ve stromal elemanlar içeren bifazik neoplazmdır. % 60-70 benign, % 25-30’u
malign olabilir. Geçmişte kullanılan sistosarkoma filloides terimi lezyon geniş bir
neoplastik dağılım gösterdiğinden günümüzde kullanılmamaktadır. Histolojik olarak
fibroadenomlara benzerler ancak stromal komponentleri fibroadenomlara göre çok daha
selülerdir.14,24
Filloid tümör nadir görülür ve fibroadenom ile karşılaştırıldığında genellikle daha
büyük kitleler olarak ortaya çıkar ve daha yaşlı hastalarda (40-52 yaş arası) tanı alır.
Kadınlarda tüm meme tümörlerinin % 0,3 ile % 0,5’ini oluşturur. Lezyon histolojik olarak
benign olsa bile eksizyon sonrası nüks etme eğilimindedir.24
En sık görülen klinik tablo geniş ve hızlı büyüyen bir kitle olup küçük lezyonlara
nadiren rastlanır. Filloid tümörün klinik davranışı tahmin edilemez. Çoğunluğu iyi
huyludur, ancak yaklaşık % 5 ile % 25'i malignite alanları içerir. Malign lezyonların %
20'sinden azı hematojen yolla metastaz yapar. En sık akciğer, plevra ve kemiğe metastaz
görülür.24
Mamografide çoğu yuvarlak, oval veya lobüle şekilli, büyük, düzgün sınırlı,
nonkalsifiye kitlelerdir. Lezyon küçükse görünüm fibroadenoma ile aynıdır.
Kalsifikasyonlar nadirdir.24
Ultrasonografide sıklıkla heterojen iç ekoda, bazen küçük periferik kistik alanlar
içeren ve multilobulasyon gösteren solid kitle olarak görülür. Görüntüleme özelliklerine
dayanarak filloid tümör ile fibroadenom ve filloid tümörün benign-malign varyantları
arasında güvenilir bir şekilde ayrım yapmak mümkün değildir.24
MRG'de filloid tümörler T1 ağırlıklı görüntülerde parankim ile izointens
özelliktedir ancak tümör içi kistik ya da nekrotik komponentler hipointens izlenirler. T2
ağırlıklı görüntülerde glandüler dokuya oranla hiperintenstir. Bazı tümörler düşük sinyal
intensitesine sahip internal septasyonlar içerir. Büyük tümörlerde solid papiller
çıkıntıların kistik alanlara doğru oluşturduğu tipik ‘yapraksı’ patern görülebilir. Hem
benign hem sınır malign tümörlerde hızlı kontrastlanma görülür. Bu nedenle başka benign
19
morfolojik özellikleri olsa bile 4 cm'den büyük ve hızlı büyüyen kitleler eksize
edilmelidir.39
2.4. Malign Meme Lezyonları
2.4.1. Noninvaziv Karsinomlar
2.4.1.1. Duktal Karsinoma İn Situ (DKİS)
Duktal karsinom in situ (DKİS) veya intraduktal karsinoma duktal yapılar içinde
sınırlı ve bazal membran invazyonu yapmamış malign hücre proliferasyonu olarak
tanımlanır.40
DKİS lezyonları invazyon ve metastaz olasılığı açısından geniş bir spektrum
gösteren heterojen lezyonlar grubudur. DKİS invaziv meme kanserinin direk
prekürsördür. Lezyonların en az % 30-50’sinin invaziv karsinoma ilerlediği
düşünülmektedir. Mamografi taramalarının yaygın şekilde kullanılmasından önce
DKİS'nin tüm meme kanserlerinin % 5'inden daha azını oluşturan nispeten nadir bir
lezyon olduğu düşünülüyordu. DKİS günümüzde tarama programlarında tespit edilen
meme malignitelerinin yaklaşık % 30'unu oluşturur ve vakalarının çoğu mamografide
tespit edilir.41,42,43
Lezyonun uzanımı, klinik bulgular ve histolojik özellikler temelinde çeşitli
sınıflandırma sistemleri geliştirilmiştir. En yaygın kullanılan histopatolojik sınıflandırma
DKİS'yi komedokarsinom ve nonkemodokarsinom olmak üzere iki majör tipe ayırır.
Komedokarsinom daha agresif malign sitolojik özellikler ve davranışlarla
karakterizedir.44
İntraduktal karsinomlar çoğunlukla asemptomatiktir ve sıklıkla mamografide
saptanan kalsifikasyonlar ile tanı alır. En yaygın klinik bulgular palpabl kitle ve meme
başı akıntısıdır. Komedo tip, nonkomedo tiple karşılaştırıldığında daha sık palpabl kitle
olarak ortaya çıkar.45
20
Paget hastalığı DKİS’in bir başka prezentasyonudur. Paget hastalığında intraduktal
veya invaziv karsinomun meme başını düzeyinde cildi infiltre etmesi sonucu meme
başında eritem, ülserasyon, kaşıntı ve kanama şikayetlerine yol açar.40
Mamografi kalsifikasyonların en önemli görüntüleme bulgusu olduğu DKİS'in
tanısında kilit rol oynar. Tipik görünüm ince, lineer, devamlılık göstermeyen ve çapları
genellikle 0,5 mm'den az olan dallanan kalsifikasyonlarıdır. Görünüm malign lezyonun
duktus lümeninin düzensiz olarak doldurmasını yansıtır.46
Mamografide nonkomedo DKİS'nin mikrokalsifikasyonları değişken boyut ve şekil
ile karakterize granüler, puslu, amorföz veya silik parçacıklardır. Buna karşılık komedo
DKİS'in kalsifikasyonlarının süreksiz, lineer ve dallanan kalsifikasyonların yanı sıra daha
büyük ve daha kaba olması muhtemeldir. Bununla birlikte, bu radyografik özellikler
lezyonların histolojik alt tiplerini ayırt etmek için her zaman güvenilir değildir.46,47
DKİS'in bir diğer önemli özelliği kalsifikasyonların dağılımıdır. Genellikle lineer,
dallanan veya segmental dağılımda bulunurlar. Kalsifikasyonların dağılımı lezyonun
anatomik lokaliasyonuna bağlıdır. Majör duktuslarda yerleşen lezyonların meme başına
doğru uzanan bir çizgide dağılması muhtemeldir, oysa duktal sistemin daha küçük
bölümlerindeki lezyonlar interlobüler ve intralobüler duktusların dalları gibi
dallanabilirler.46
Olguların % 10'undan biraz daha azında mamografide yalnızca yumuşak doku
kitlesi değerlendirilebilir. Bu değişiklikler, solid tümöral lezyonun tezahürü veya tutulan
duktusların çevresinde bulunan enflamasyon, ödem ve fibrozis belirtisidir. DKİS önceden
var olan sklerozan adenozis veya radial skar içerisinde oluşabilir ve palpe edilebilir veya
mamogramda kitle lezyonu olarak mevcut olabilir.47,48
DKİS lezyon çevresinde enflamasyon, ödem, çevreleyen desmoplastik reaksiyon
veya fibrozis varlığında US’de görülebilir. Sınırları net seçilemeyen hipoekoik bir kitle
olarak ortaya çıkabilir. Ultrason ayrıca ilişkili kalsifikasyonları gösterebilir.49
Literatür MRG’nin mamografik olarak okkült DKİS'i tespit edebildiğini
göstermektedir. DKİS'in görünümü MRG'de değişkendir. Lineer, segmenter veya duktal
dağılımda, kitle benzeri olmayan kümelenmiş veya heterojen kontrastlanma en yaygın
21
görünümdür. Bununla birlikte fokal veya bölgesel kontrastlanma da görülebilir. Zaman
zaman DKİS kontrastlanan kitle olarak görünebilir.50
2.4.1.2. Lobüler Karsinoma İn Situ (LKİS)
Lobüler karsinoma in situ yüksek riskli meme lezyonu olarak değerlendirilir ve
DKİS’tan farklı olarak meme maligniteleri içinde sınıflandırılmaz. LKİS çoğu araştırmacı
tarafından invaziv meme kanseri için prekürsör lezyon olarak kabul edilmez. Olguda
meme kanseri gelişme riskinin arttığının göstergesidir. Bu nedenle bazı araştırmacılar
karsinom yerine neoplazi terimini tercih eder.40
Literatürde LKİS’in sadece bir risk faktörü değil, bazı durumlarda karsinomun
direkt prekürsör lezyonu olduğunu gösteren çalışmalar da mevcuttur. Page ve arkadaşları
tarafından yapılan retrospektif bir çalışma, LKİS patolojik tanısı sonrasında gelişen meme
kanserlerinin bilateral olarak eşit dağılmadığını gösterdi. Bu retrospektif çalışmada, LKİS
patolojik tanısı mevcut olgularda ipsilateral memede kontralateral memeye göre üç kat
daha fazla invaziv kanser geliştiği görüldü. Bu lobüler neoplazinin meme kanseri için
genel risk faktörü olmasının yanı sıra direk prekürsör olabileceğine de işaret etmektedir.51
Asemptomatik ve muayene bulgusu vermeyen lezyonlar olup genellikle diğer
nedenlerle eksize edilen meme dokusunda saptanırlar. Sıklıkla bilateral ve multifokal
lezyonlardır. Olguların % 80-90’ı premenopozal kadınlardır. Lezyonlar yaklaşık % 80
multisentirk ve % 30-40 bilateraldir. Mamografik bulgu genellikle yoktur ancak nadiren
lobüllerdeki kalsifikasyon odakları görülebilir. Spesifik US ve MRG bulgusu yoktur.40,52
LKİS tanısı alan hastaların % 25-35 kadarında invaziv karsinom gelişecektir.
İnvaziv kanser gelişme riski her yıl için % 0,5-1 oranındadır ve risk her iki meme için söz
konusudur. LKİS tanısı mevcut hastada gelişen invaziv kanserin normale göre lobüler
karsinom olma riski 3 kat fazladır. Ancak LKİS sonrası daha çok invaziv duktal karsinom
gelişir. 40,52
Bu olgularda tanı sonrası yakın klinik ve yıllık radyolojik takip yapılmalıdır. Aile
öyküsü mevcut hastalarda izleme meme MRG de eklenmelidir.40
22
2.4.2. İnvaziv Karsinomlar
2.4.2.1. İnvaziv Duktal Karsinom (İDK)
İnvaziv duktal karsinom (İDK) invaziv meme kanserlerinin% 80'ini oluşturan en
yaygın invaziv meme kanseri subtipidir. TDLU’dan köken alır. İDK'nın en sık klinik
prezentasyonu sert, fikse ve genellikle ağrısız bir kitledir. % 20’lik kısmı oluşturan diğer
invaziv meme kanseri subtipleri İDK’ya kıyasla farklı prognostik önemi olan belirgin
patolojik özellikler gösterir. Subtipler arasında bazı klinik ve mamografik bulgular
spesifik bir invaziv kanser türüne işaret edebilse de, ayırıcı tanı için sıklıkla doku tanısı
gerekir.53,54
İDK'nın en sık rastlanan klinik prezentasyonu sert, fikse ve genellikle ağrısız bir
kitledir. Diğer klinik bulgular palpabl asimetri, cilt değişiklikleri, spontan meme başı
akıntısı ve ağrıdır.55
Mamografide İDK en sık irregüler şekilli, düzensiz veya spiküle sınırlı, dens kitle
olarak görülür. Vakaların yaklaşık % 30'unda kitleye malign kalsifikasyonlar eşlik eder.
Nadiren düzgün sınırlı dairesel lezyonlar olarak görülürler. Meme cildinde kalınlaşma ve
çekinti, meme başı retraksiyonu, yapısal asimetri ve distorsiyon, aksiller lenfadenopatiler
gibi sekonder bulgular eşlik edebilir.56
US’de dens tümörlerde akustik gölgelenme görülebilir. Lezyon uzun aksı göğüs
duvarına vertikal yerleşimli izlenir.56
MRG’de İDK’nın tipik görünümü irregüler şekilli, düzensiz veya spiküle konturlu
kitle lezyonudur. Kontrastlı görüntülerde heterojen kontrastlanma ve halkasal
kontrastlanma görülebilir. Kinetik değerlendirmede tipik olarak erken dönemde belirgin
kontrastlanma ve geç dönemde hızlı yıkanma veya plato görülür.32
2.4.2.2. İnvaziv Lobüler Karsinom (İLK)
İkinci en sık meme kanseri subtipidir ve meme kanserlerinin yaklaşık % 10'unu
oluşturur. Diğer invaziv meme karsinomu tipleri ile karşılaştırıldığında, desmoplastik
23
reaksiyon oluşturmadığından muayenede ve mamografide saptanması zor olabilir ve
genellikle geç tanı alır.57
İDK ile karşılaştırıldığında yaşlı hastalarda ortaya çıkması daha muhtemeldir. Yine
İDK ile karşılaştırıldığında tanı anında evre 3 veya 4 hastalık ve daha büyük tümör
saptanması olasılığı daha yüksektir. Pozitif cerrahi sınırlar konservatif eksizyonel
biyopsiden sonra İLK'da daha sık görülür ( İLK’da % 59 iken İDK’da % 43). İLK ayrıca
% 20 ile % 29 arasında değişen bir insidansla, diğer meme tümörlerine göre daha yüksek
oranda multisentirisite ve bilateralite gösterir. Değişken istatistikler bildirilmiş olmasına
rağmen, İLK'nın İDK'dan daha yüksek bir lenf nodu pozitifliği oranı ile ilişkili olduğuna
dair inandırıcı bir kanıt yoktur.57,58,59
Mamografide saptanması en zor invaziv meme kanseridir. Mamografide dens
memede lezyon büyük olsa bile tespit edilmesi zor olabilir.56,60
Mamografide İLK lezyonları sıklıkla meme dokusuna göre izo veya hipodens
olduğundan yanlış negatiflik oranı diğer invaziv meme kanserleri ile karşılaştırıldığında
% 32'ye varan oranlarda daha yüksektir. İLK için bildirilen mamografi duyarlılığı % 57
ile % 81 arasında değişmektedir. Ek olarak İLK sıklıkla standart kraniokaudal (CC) ve
mediolateral oblik (MLO) grafilerden sadece birinde genellikle CC projeksiyonda
mamaografik anormallik gösterir. Bunun İLK'nın desmoplastik reaksiyona neden
olmamasından kaynaklandığı düşünülmektedir.61,62,63
Mamografide en sık spiküle veya silik sınırlı kitle lezyonu olarak izlenirler. İkinci
sıklıkla yapısal distorsiyon görülür. Bunu asimetrik dansite izler. Mikrokalsifikasyonlar
nadiren görülür.64
US’de vakaların % 54-61'i tipik olarak hipoekoik, heterojen iç yapıda, düzensiz
sınırlı, posterior akustik gölge gösteren lezyonlardır.56
MRG % 95 ile İLK için sensitivitesi en yüksek görüntüleme yöntemidir. Kitle dışı
kontrastlanma ile ortaya çıkma oranları daha yüksektir. Kitle dışı kontrastlanma bölgesel,
duktal, lineer veya diffüz olabilir. Yine halkasal kontrastlanma ve çevresel ödem de daha
seyrektir. T2 ağırlıklı serilerde glandüler doku ile izointens veya hipointenstir. Dinamik
inceleme sonrası yapılan kinetik incelemede pik intensitenin İDK’a göre daha geç olduğu
24
ve hızlı yıkanma bulgusunun daha seyrek görüldüğü dikkati çekmektedir. İLK'da tip 1
eğri görülme oranı daha yüksektir.56,65
2.4.2.3. Medüller Karsinom
Medüller karsinom nadirdir, tüm meme kanserlerinin % 5-7'sini oluşturur. Genç
kadınlarda görülme sıklığı artmakta, 35 yaş ve altındaki meme kanseri tanısı alan
kadınlarda meme kanserlerinin % 11'ini oluşturmaktadır. Ayrıca BRCA-1 geni pozitif
olan kadınlarda görülme sıklığı artmıştır. İnvaziv duktal karsinomdan daha iyi bir
prognoza sahiptir.66,67,68
Medüller karsinomun histolojik tanısı için Dünya Sağlık Örgütü kriterleri sinsityal
büyüme paterni (>% 75), glandüler yapıların bulunmaması, diffüz orta derecede ya da
belirgin lenfoplazmositik hücre infiltrasyonunun bulunması, ılımlı veya belirgin
pleomorfizm ve histolojik olarak iyi sınırlı bir tümör olmasıdır. Makroskobik olarak çevre
yapıları infiltre etmeyen, düzgün sınırlı, zaman zaman fibroadenomlarla karışabilen
tümörlerdir.67
Medüller karsinomanın mamografik ve sonografik özellikleri de fibroadenomların
özelliklerini taklit edebilir. Mamografide medüller karsinom genellikle nonkalsifiye,
genellikle iyi sınırlı, orta veya yüksek dansiteli, yuvarlak veya oval kitle lezyonu olarak
görülür. Ultrasonda akustik güçlenme veya gölgelenme göstermeyen, hipoekoik kitleler
olarak görülürler. Düzgün veya lobüle konturlu olabilir ancak spiküle konturlu olmaları
beklenmez.69
MRG’de de diğer görüntüleme modalitelerinde olduğu gibi düzgün sınırlı, çevre
dokuyu infiltre etmeyip iterek büyüyen fibroadenom benzeri kitle lezyonları olarak
görülür. T2 ağırlıklı görüntülerde hiperintens görülür. Tip 2 ve 3 kontrastlanma kinetiği
gösterirler.56
25
2.4.2.4. Tübüler Karsinom
Tüm invaziv meme kanserlerinin % 0,8-2,3’ünü oluşturan iyi prognozlu meme
kanseri subtipidir. Tanısı için tümör hücrelerinin en az % 75 oranında gelişigüzel tübüler
yapılar oluşturması gerekir. Tubüllerin çoğu angulasyon yapan kontur gösterir. Tümör
hücrelerinin tipik olarak çekirdekleri belirgin ve düşük ile orta derecelidir, mitoz nadirdir.
Lenfovasküler invazyon oldukça nadirdir. Tubuler karsinoma eşlik eden DKİS tipik
olarak düşük dereceli kribriform tiptir. Ayrıca tubuler karsinoma eşlik eden lezyonlar
içinde, sıklıkla radial skar, kolumnar hücre değişiklikleri, yassı epitelyal atipi, atipik
lobüler hiperplazi ve LKİS yer almaktadır. Tubuler karsinomlarda hormon reseptörleri
genellikle pozitif olup, HER2 aşırı ekspresyonu veya gen amplifikasyonu çok nadir olarak
izlenir. Ki-67 proliferasyon indeksi sıklıkla %10'un altındadır.56
Diğer invaziv kanser türlerine göre daha az sıklıkta metastaz yapan, yavaş büyüyen,
oldukça iyi prognozlu tümörlerdir. Tanı anında ortalama 1 cm boyutunda, uzun
spikülasyonlar ve mikrokalsifikasyonlar içeren lezyonlardır.56,70
Mamografi taramalarında 1 cm’nin altında, ışınsal uzanımlar gösteren spiküle
konturlu kitleler olarak görülürler. Yapısal distorsiyon, asimetrik dansite ve
mikrokalsifikasyonlar ile de prezente olabilirler.28,56
US’de zorlukla saptanabilen posterior akustik gölgelenme gösteren, spiküle
konturlu, küçük hipoekoik lezyonlar olarak görülürler.28
Diğer modalitelerde olduğu gibi küçük, ışınsal uzanımı bulunan spikğle konturlu
lezyonlar olarak görülürler. Heterojen iç yapıda ve tip 1 kontrastlanma kinetiği gösteren
lezyonlardır. Geç kontrastlanmaya başlamaları nedeniyle saptanmaları zorluk yaratabilir.
Lezyon büyük boyutlara ulaşırsa tip 3 kontrastlanma kinetiği gösterebilir. Radyolojik
görünümü radial skara benzemekle birlikte özellikle postmenopozal kadınlarda radial
skar zemininde de görülebilmektedir.32,56
26
2.4.2.5. Müsinöz Karsinom
Müsin üreten bezlerle karakterize, kolloid ve jelatinöz karsinom olarak da bilinen,
invaziv meme kanseri subtipidir. İnvaziv meme kanserlerinin % 1-4’ünü oluşturur.
Mikroskobik olarak tümör hücrelerinin % 90’ınından fazlasında müsin üretimi görülürse
pür tip, % 90’nın altında müsin üretimi saptanırsa mikst tip olarak adlandırılır. Mikst tip
daha çok premonopozal, pür tip ise daha çok postmenopozal kadınlarda görülür.
Vakaların % 75’ine DKİS eşlik eder ve genellikle lezyonun periferinde bulunur. Aksiller
lenf nodu metastazı tanı anında nadir olup (% 12’nin altında) prognozu İDK’ya göre daha
iyidir.56,71
Mamografide yuvarlak, oval veya düzensiz şekilli, dens kitleler olarak görülürler.
Çoğunlukla silik veya mikrolobüle sınırlı olarak görülürler. Keskin sınırlı lezyonlar daha
sıklıkla düşük gradeli tümörlerde görülebilir. Kalsifikasyonlar mikst tipte daha sıklıkla
görülmekle birlikte nadir ve nonspesifiktir.72
US’de özellikle küçük lezyonlar yağ ile izoekoik olup saptanmaları zor olabilir.
Fibroadenomlarla karışabilirler. Daha büyük lezyonlar hipoekoik, akustik güçlenme
gösteren lezyonlar olarak görülür.73
MRG’de pür tip sıklıkla oval veya yuvarlak, düzgün sınırlı kitleler olarak görülür.
Nadiren düzensiz sınırlıdırlar. T1A görüntülerde tümörün protein içeriğine bağlı olarak
hipo veya hiperintens olabilir. T2A görüntülerde müsin içeriğine bağlı hiperintens
görülürler. Kontrastlı görüntülerde erken fazda tümör priferi yoğun kontrastlanır.
Tümörün santral kesimi müsin içerikli olduğundan belirgin kontrastlanmaz. Geç fazlarda
plato kinetiği gösterirler.74
2.4.2.6. Enflamatuar Karsinom
Cilt lenfatiklerinin malign tümöral infiltrasyonu sonucu memede diffüz ödem ve
buna bağlı portakal kabuğu görünümü, eritem ve sıcaklık artışı ile prezente olan klinik
antitedir. Bulgular memenin benign enflamatuar patolojilerini taklit edebilir. Antibiyotik
tedavisine cevap vermeyen olgularda tanıda akla gelmeli ve cilt biopsisi yapılmalıdır.56,75
27
Herhangi bir meme kanseri subtipine bağlı görülebilir ancak en sık kötü diferansiye
İDK’ya sekonder görülür. Hastalık hızlı ilerler, tanı anında çoğunlukla aksiller lenf nodu
metastazı görülür.56,75
Mamografide ciltte kalınlaşma, meme parankiminde trabeküler kalınlaşma ve
meme dansitesinde diffüz artış görülür. Daha az sıklıkla irregüler kitle lezyonu ve fokal
asimetri şeklinde izlenebilir. Hastaların yaklaşık yarısında aksillada lenfadenopati
görülür. Meme başı retraksiyonu görülebilir. Kalsifikasyon nadirdir.56,75
US’de ciltte kalınlaşma ve cilt altı yağ dokuda ödeme sekonder diffüz hiperekojen
görünüm ve dilate lenfatik kanallar izlenir. Hastaların çoğunda düzensiz şekilli, hipoekoik
ve posterior akustik gölgelenmeye neden olan kitle lezyonu saptanabilir.56,75
MRG’de diğer tetkiklerde de görülen ödeme sekonder bulgulara ek olarak malign
lezyon kitlesel veya kitlesel olmayan formda heterojen kontrast tutulumu gösterebilir.
Kitle imajı olmayan ve izole lenfatik tutulum ile prezente olan vakalarda malignite dışı
enflamatuar veya enfeksiyöz patolojiler ile karışabilir.56,75
2.5. Mamografi Görüntüleme
Mamografi; yoğunlukları birbirine yakın olan kas, yağ ve memenin glandüler
yapılarını ve memenin patolojik değişikliklerini incelemek amacıyla kullanılan bir
yumuşak doku radyografisidir. Mamografide incelenen bölgede bulunan cilt, cilt altı yağ
dokusu, glandüler yapılar, duktuslar ve konnektif bağ dokusu gibi farklı dokuların
kontrast farklılığı düşüktür. Bu kontrast farkının ortaya koyulabilmesi için düşük
radyasyon dozu ile çekilecek yüksek spasiyal rezolüsyona ve mükemmel yumuşak doku
çözünürlüğüne sahip görüntülere ihtiyaç duyulur.76
Mamografi cihazlarında düşük kilovoltaj (kV) tekniği (25–50 arası kV), 25–100
arası miliamper (mA), 0.1-0.2 saniyelik süreler ve 0.1-0.6 mm’lik fokal spotlar kullanır.
İstenilen yumuşak doku kontrastını sağlayabilmesi için anodu, molibdenden imal
edilmiştir. Molibden anottan çıkan radyasyonun hemen hemen tamamı karakteristik
radyasyon özelliğindedir. Tüpün penceresinde X-ışını absorbsiyonunu minimuma
indirgemek için berilyum filtre kullanılır.77
28
Analog mamografik incelemelerde iki yüzü emülsiyonlu veya tek yüzü emülsiyonlu
filmler kullanılır. Ekran-film kombinasyonunda ise kullanılan X-ışını dozunu azaltmak
amacıyla kaset ve içerisindeki ranforsatör veya ekran adı verilen fosfor tabakası yer
almaktadır.77
Dijital mamografi erken dönemde tanı oranını artırmak ve bunu en az X-ışını dozu
ile gerçekleştirmek amacıyla geliştirilmiştir. Dijital mamografi ünitesinde analog cihazda
memenin yerleştirildiği ve komprese edildiği apareyin karşısında yer alan kaset taşıyıcısı
ve kaset yerine imaj reseptörü olarak görev yapan fotoreseptör tabakası bulunmaktadır.
“Picture Archive and Communication Systems” (PACS) ve teleradyolojiye imkan
sağlaması, dijital sinyallerin monitör ve yazıcılara aktarılabilmesi, gerektiğinde röntgen
filmlerine basılabilmesi, geniş bir dinamik aralığa sahip olması, hastaya uygulanan X-
ışını dozunun azaltılmış olması, postprosessing işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi dijital
mamografinin avantajlarıdır.77
Broeders ve arkadaşlarının yaptığı araştırmada, tarama mamografisinin, tarama
yapılmayan kadınlarla karşılaştırıldığında meme kanseri mortalitesini % 38 ile % 48
azalttığını göstermiştir. Coldman ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, tarama
mamografisinin meme kanserine bağlı mortaliteyi, 40-49 yaş arasındaki kadınlarda % 44,
50-59 yaş arasındaki kadınlarda% 40, 60-69 yaş arasındaki kadınlarda % 42 azalttığı
gösterilmiştir.78,79
29
Tablo 1. Mamografi tarama kılavuzları.
American College of
Radiology and Society
of Breast Imaging
40 yaşından yaşam beklentisi 5-7 yıldan az olana
kadar devam eden yıllık tarama
American Cancer
Society
40 veya 45 ile 54 yaş arası yıllık tarama, 54 yaşından
yaşam beklentisi 10 yıldaz az olana kadar 2 yılda bir
tarama
United States
Preventive Services
Task Force
50-74 yaş arası iki yılda bir tarama
2.3.1. Mamografi Çekim Tekniği
Mamografik inceleme her meme için mutlaka kraniokaudal (CC) ve mediolateral
oblik (MLO) pozisyondaki standart mamogramları içermelidir. Gerekli görüldüğü
takdirde incelemeye ek mammografik pozisyonlar eklenmelidir.
Mediolateral oblik (MLO) grafi: Uygun çekilmiş MLO grafi, tek bir açıda en fazla
meme dokusu görüntülenmesini sağlar. MLO pozisyonda kaset, pektoral kasa paralel
olacak şekilde, yatay eksene göre 30-60 derece açılandırılır. X ışını demeti, memenin
superomedialinden inferolateraline doğru yönlendirilir. MLO pozisyonda görüntüye
mümkün olan en fazla miktarda dokunun girdiğinden emin olmak için pektoralis kasının
yeterli görüntülenebilmesi gerekir. Fibroglandüler doku arkasında kalan retroglandüler
yağ dokusunun tümüyle izlenebilmesi, fibroglandüler dokunun yeterli görüntülendiğinin
göstergesidir.80
Kraniokaudal (CC) grafi: Kraniokaudal grafi, MLO’da görüntüden kaçan dokuların
görülmesini sağlayacak şekilde elde edilmelidir. MLO’da görüntüden kaçan alan,
genellikle medialdeki dokudur. Bu nedenle CC’de mümkün olduğunca fazla miktarda
medial doku gösterilmeye çalışılır. Ancak bu sırada lateralden de olabildiğince fazla doku
30
alanını göstermek gerekir. Posteriorda pektoralis kasının görüntülenmesi yeterli posterior
meme dokusunun görüntü alanına girdiğini işaret eder. MLO grafide görüntü alanı
dışında kalma olasılığı olan bölge posteromedial meme dokusudur. Bu nedenle CC
grafide bu alanın görüntü alanına girmesine çok özen göstermelidir.80
Mamografi çekiminde diğer bir önemli unsur kompresyondur. Kompresyon
uygulanması meme kalınlığını azaltır, böylece hem doz hem de saçılan radyasyon azalır
ve görüntü keskinliği artar. Meme kalınlığının uniform olması görüntüdeki atenüasyon
farklılığı gösteren dokuların algılanmasının kolaylaştırır. En uygun kompresyon, hastanın
dayanabileceği ölçüdeki en fazla kompresyondur. Dens fibroglandüler doku içindeki bir
kanser odağının saptanması için dokuların yeterli komprese edilerek dağıtılması
gereklidir.80
2.4. Mamografi BI-RADS
Radyologlar arasında mamografik değerlendirmelerde belirgin farklılıklar olduğu
bilinmektedir. Ayrıca standart bir terminoloji ve raporlama sistemi kullanılmadığında
klinisyenler ile radyologlar arasında iletişim kopuklukları oluşmaktadır. Meme
görüntüleme yöntemlerinde raporlara standardizasyon getirmek ve radyologlar ile
klinisyenler arasında ortak bir dil sağlamak amacıyla ‘The American College of
Radiology’ (ACR) 1993 yılında ‘Breast Imaging Reporting and Data System’ (BI-RADS)
adında standart bir raporlama sistemi tanımlamıştır. Bu skorlama sisteminde yer alan
kriterler zamanla görülen eksik ve ihtiyaçlar belli aralıklarla güncellenmektedir. Son
güncelleme beşinci baskı ile 2013 yılında yapılmıştır.6,7
BI-RADS sözlüğüne göre bir mamografi raporu; inceleme endikasyonu, genel
meme kompozisyonunu yansıtan meme parankim paterni, bulguların tanımlanması,
önceki incelemelerle karşılaştırma, sonuç, kategori ve öneri bölümlerinden oluşmalıdır.6
31
2.4.1. Kitleler
Mamografi değerlendirmede kitle lezyonlarının BI-RADS skorlaması lezyonun
morfolojik özellikleri ve eşlik eden bulgular göz önüne alınarak yapılır.
Mamografide kitlelerin morfolojik değerlendirilmesi, lezyonun şekil, kenar
özellikleri ve dansitesine bakılıp BI-RADS’a göre sınıflanarak yapılır. Lezyonun şeklini
tanımlamak için yuvarlak, oval ve düzensiz terimleri kullanılırken, kenarlar keskin,
örtülü, mikrolobüle, silik ve spiküle olarak tariflenir. Kitlelerin değerlendirilmesinde en
önemli özellikler şekil ve kenar özellikleridir.
Eşlik edebilen bulgular BI-RADS sözlüğünde cilt çekintisi, meme başı çekintisi,
cilt kalınlaşması, trabeküler kalınlaşma, aksiller adenopati, yapısal distorsiyon ve
kalsifikasyonlar olarak tanımlanmıştır.6,81
2.4.2. Kalsifikasyonlar
BI-RADS son baskısında kalsifikasyonlar morfolojik olarak tipik benign ve şüpheli
morfolojide kalsifikasyonlar olmak üzere iki kategoriye ayrılmıştır. BI-RADS skorlaması
yapılırken ayrıca kalsifikasyonların dağılım paterni dikkate alınır.82
2.4.2.1. Tipik benign kalsifikasyonlar
Mamografide saptanan meme kalsifikasyonları çoğunlukla benign tiptedir. Son BI-
RADS sözlüğünde tipik benign kalsifikasyonların raporlanmasına dahi gerek olmadığı
ifade edilmektedir. Cilt kalsifikasyonları, vasküler kalsifikasyonlar, kaba (patlamış mısır)
kalsifikasyonlar, büyük çubuk şeklinde kalsifikasyonlar, yuvarlak (punktat), halka,
distrofik, kalsiyum sütü ve sütür kalsifikasyonları bu grupta yer alır.6,82
32
2.4.2.2. Şüpheli morfolojide kalsifikasyonlar
Kuşkulu kategoride değerlendirilerek biyopsi önerilen kalsifikasyonlar dört
morfolojik grupta sınıflandırılır. Amorf, kaba heterojen, ince pleomorfik ve ince lineer ya
da ince lineer dallanan kalsifikasyonlar bu grupta yer alır.6
Şüpheli kalsifikasyonlar son BI-RADS sınıflamasına göre yalnızca 4B ve 4C
kategorilerde sonuç almaktadır. Amorf, kaba heterojen ve ince pleomorfik
kalsifikasyonlarda malignite için pozitif prediktif değer (PPD) %50’nin altındadır, bu
nedenle bu üç kalsifikasyon tipi BI-RADS 4B olarak kategorize edilir. İnce lineer ve ince
lineer dallanan morfolojideki kalsifikasyonlarda PPD %70 in üzerindedir ve kategori 4C
olarak değerlendirilir. Ancak bu sınıflamaya alternatif olarak BIRADS 4A’yı da dahil
ederek kategorizasyon öneren araştırıcılar vardır.82
2.4.2.3. Kalsifikasyon dağılım paternleri
Kalsifikasyonların dağılım paterni de önemlidir. Dağılım paternlerine göre
kalsifikasyonlar grup veya küme yapmış kalsifikasyonlar, lineer (çizgisel) seyirli
kalsifikasyonlar, segmenter, bölgesel ve yaygın/dağınık kalsifikasyonlar olarak
tanımlanırlar. Kalsifikasyonların morfolojisinden bağımsız olarak meme içindeki dağılım
paternleri malignite riskini belirlemede yardımcıdır. Lineer ya da segmenter dağılım
gösteren kalsifikasyonlar yüksek kuşku gösterirken, bölgesel dağılım tek başına daha az
kuşku taşır. Küme yapan kalsifikasyonlar ise lineer ve segmenter dağılıma göre daha az
malignite olasılığı göstermektedir. Diffüz dağılımda nadir malignite saptanmaktadır.6,82
2.4.3. BI-RADS değerlendirme kategorileri
Meme görüntüleme tetkiklerinin raporlarında sonuç kısmında BI-RADS 0 ile 6
arasında kategorizasyon yapılır. Kategorizasyon en yüksek şüphe uyandıran bulguya göre
yapılmalıdır.
BI-RADS 0 tamamlanmamış bir incelemedir ve sonuca varılabilmesi için ek
tetkikler gerektirir.
33
BI-RADS 1 mamografide herhangi anormal bulgunun olmadığını belirtir.
BI-RADS 2 mamografik olarak malignite lehine bulgu bulunmadığını
göstermektedir.
BI-RADS 3 olarak tanımlanan bir lezyonun malign çıkma olasılığı % 2’nin
altındadır. Takip sırasında değişiklik göstermesi beklenmeyen lezyonlardır ancak yine de
saptanan lezyona yönelik kısa aralıklı (6 ay) takip önerilmekte, değişiklik saptanmazsa 2-
3 yıllık takip sonrası sonuç değerlendirmesi kategori 2 olarak değiştirilmektedir. İlk
mamografide görülen nonpalpabl keskin sınırlı kitleler, spot kompresyon grafilerinde
dansitesi azalan fokal asimetri, grup oluşturan punktat kalsifikasyonlar bu kategoride yer
alır.
BI-RADS 4 tipik malignite bulguları göstermese de geniş bir spektrumda malignite
olasılığı içermekte olup biyopsi gerektirir. 4a’da malignite olasılığı % 2-10, 4b’de % 10-
50, 4c’de ise % 50-95 arasındadır.
BI-RADS 5’te malignite olasılığı % 95’in üzerindedir ve biyopsi sonuçları malign
gelmese de cerrahi eksizyonları önerilir.
BI-RADS 6’da zaten biyopsi yapılmış ve malignite tespit edilmiştir. Bu kategori
daha çok neoadjuvan kemoterapi alan, eksizyonel biyopsi sonrası rezidüel tümör
araştırılan ya da tetkikleri biyopsi sonrası yapılan olgular için kullanılmaktadır.6
34
3. GEREÇ ve YÖNTEM
Çalışma, üniversitemiz bünyesinde oluşturulan etik kurul tarafından onay alınarak
gerçekleştirildi (Ek 1).
3.1. Hasta popülasyonu
Bu çalışmada Ocak 2016 ile Temmuz 2017 tarihleri arasında Çukurova Üniversitesi
Tıp Fakültesi Hastanesi Radyoloji Ana Bilim Dalı’nda çeşitli sebeplerle görüntüleme
eşliğinde meme biyopsi yapılan hastaların radyolojik tetkikleri hastanenin Picture
Archiving and Communication System (PACS)’ta retrospektif tarandı. Biyopsi
öncesindeki üç ay içerisinde PACS’ta mamografisi bulunan hastaların mamografileri
değerlendirildi. Mamografide görülen kitle imajı, kalsifikasyon ve kitleye eşlik eden
kalsifikasyon nedeniyle biyopsi yapılan BI-RADS 3 ve üzeri kategoride 219 hasta
çalışmaya dahil edildi.
3.2. Mamografi protokolü
Mammografi incelemeleri Amulet Innovality Digital Mamografi cihazı (Fujifilm
Corporation, Tokyo, Japan) ile düşük kVp ve yüksek mAs ile rutin inceleme protokolü
olan kraniokaudal (CC) ve mediolateral-oblik (MLO) pozisyonlarda yapıldı. Gerekli
görülen hastalarda ek inceleme pozisyonlarında grafiler çekildi.
3.3. Biyopsi protokolü
Mamografide kitle imajı oluşturulan lezyonlar LogiQ P6 US cihazının (General
Electric Healthcare Medical Systems, Wauwatosa, Wisconsin) 3.4-10.8 MHz lineer probu
ile biyopsi uygunluğu için incelendi. US’de görüntülenebilen lezyonlara US eşliğinde,
görüntülenemeyen lezyonlar ile sadece kalsifikasyonlar nedeni ile biyopsi yapılan
hastalara ise mamografi eşliğinde 14-16 Gauge ve 10-16 BARD CORE-MAX Disposable
35
Core Biopsy Instrument tam otomatik uç kesici biyopsi iğneleri (C.R. Bard Inc., Tempe,
Arizona) ile kesici iğne biyopsisi yapıldı.
3.4. Değerlendirme kriterleri
Çalışmaya dahil edilen hastaların biyopsi öncesi mamografileri dijital mamografi
için özel Amulet Bellus II iş istasyonunda (Fujifilm Corporation, Tokyo, Japan)
retrospektif olarak değerlendirildi.
Mamografide kitle imajı oluşturan lezyonların morfolojik özelliklerinden kitle şekil
ve kenar özellikleri incelendi.
Kitle şekilleri BI-RADS sözlüğüne uygun olarak oval, yuvarlak ve düzensiz olarak
sınıflandırıldı.
Kitlelerin kenar özellikleri yine BI-RADS sözlüğüne uygun olarak keskin, örtülü,
mikrolobüle, silik ve spiküle olarak sınıflandırıldı.
Mamografide saptanmış olan kalsifikasyonları morfolojileri ve dağılım paternleri
BI-RADS sözlüğüne göre belirlendi.
Sonrasında çalışmaya dahil edilen hastaların histopatoloji sonuçları hastanemizin
bilgi sisteminden tarandı ve kaydedildi. Görüntüleme eşliğinde biyopsi sonrasında cerrahi
eksizyon yapılan hastalarda cerrahi spesimenin patoloji sonucu dikkate alındı.
Daha önce aynı memeden operasyon ve/veya radyoterapi öyküsü bulunan hastalar,
mamografi değerlendirmesi sonucunda BI-RADS 0 kategorisinde yer alıp ileri tetkike
ihtiyaç duyulan hastalar, BI-RADS 6 kategorisinde bulunan hastalar çalışmaya dahil
edilmedi.
36
3.5. İstatistiksel analiz
Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 23.0 paket programı (IBM Corporation,
Armonk, New York) kullanıldı. Kategorik ölçümler sayı ve yüzde olarak, sürekli
ölçümlerse ortalama ve standart sapma (gerekli yerlerde ortanca ve minimum-
maksimum) olarak özetlendi. Gruplar arasındaki sürekli ölçümlerin karşılaştırılmasında
dağılımlar kontrol edildi, parametrik dağılım ön şart varsayımı sağlandığında Student T
testi; parametrik dağılım ön şartı sağlanmadığında Mann Whitney U testi kullanıldı.
Parametrik dağılım ön şart varsayımı sağlandığında veriler ort±sd olarak; parametrik
dağılım ön şartı sağlanmadığında veriler median (min-max) olarak özetlendi. Kategorik
değişkenlerin karşılaştırılmasında Ki-Kare testi kullanıldı. Tüm testlerde istatistiksel
önem düzeyi 0.05 olarak alındı.
37
4. BULGULAR
Çalışmaya 219 kadın hasta dahil edilmiş olup hastaların yaşları 23 ile 83 (ortalama
52,7±10,9) arasında değişmektedir. Benign patolojik tanı alan olguların yaş ortalaması
50,2±10,7 iken; malign patolojik tanı alan olgularda yaş ortalaması 55,6±10,6 hesaplandı.
Malign patolojik tanı alan olguların yaş ortalamasının anlamlı olarak daha yüksek olduğu
görülmüştür. (p=0,001)
Patolojik tanıya göre 123 olgu (% 56,1) benign, 96 olgu (% 43,8) malign tanı aldı.
Tablo 2. Patoloji sonuçlarının dağılımı.
Patoloji
Sayı
%
Benign
123
56,1
Malign
96
43,8
Malign olguların patoloji sonuçları incelendiğinde; 54 olgu (% 56,2) İDK, 24 olgu
(% 25) İDK’ya eşlik eden DKİS, 6 olgu (% 6,2) DKİS, 6 olgu (% 6,2) İLK’ya eşlik eden
LKİS, 3 olgu (% 3,1) İLK ve birer olgu invaziv mikropapiller karsinom,papiller karsinom
ve medüller karsinoma eşlik eden DKİS+LKİS tanısı aldı.
38
Tablo 3. Malign lezyonların dağılımı.
Patoloji Sayı %
İDK 54 56,2
İDK+DKİS 24 25
DKİS 6 6,2
İLK+LKİS 6 6,2
İLK 3 3,1
İnvaziv mikropapiller karsinom 1 1
Papiller karsinom 1 1
Medüller karsinom+DKİS+LKİS 1 1
BI-RADS kategoriye göre 39 olgu (% 17,8) BI-RADS 3, 45 olgu (% 20,5) BI-
RADS 4A, 18 olgu (% 8,2) BI-RADS 4B, 30 olgu (% 13,7) BI-RADS 4C, 87 olgu (%
39,7) BI-RADS 5 olarak raporlandı.
39
Şekil 3. Olguların mamografi BI-RADS dağılımı.
BI-RADS 3 kategorisindeki lezyonların 1’i malign 38’i benign patolojik tanı
almıştır. Tek malign lezyonun patolojisi papiller karsinom olarak gelmiştir.
BI-RADS 4A kategorisindeki lezyonların 3’ü malign ve 42’si benign, 4B
kategorisindeki lezyonların 3’ü malign ve 15’ benign, 4C kategorisindeki lezyonların 18’i
benign ve 12’si malign patolojik tanı almıştır.
BI-RADS 5 kategorisindeki lezyonların 6’sı benign ve 81’i malign patolojik tanı
almıştır. Yapılan istatistiksel değerlendirmede BI-RADS kategorisi büyüdükçe malignite
olasılığının anlamlı olarak arttığı görülmüştür. (p<0,001)
40
Şekil 4. BI-RADS kategorilerine göre benign ve malign olgu sayıları.
Olguların mamografi bulguları incelendiğinde;
123 benign olgunun 113’ünde (%91,8) kitle , 9 olguda (% 7,3) kalsifikasyon ve 1
olguda (% 0,8) kitleye eşlik eden kalsifikasyon görüldü.
54 İDK olgusunun 14’inde (% 25,9) kitle görünümü, 6 olguda (% 11,1)
kalsifikasyon ve 34 olguda (%62,9) kitleye eşlik eden kalsifikasyon görüldü.
24 İDK’ya eşlik eden DKİS olgusunun 15’inde (% 62,5) kitle, 3 olguda (% 12,5)
kalsifikasyon ve 6 olguda (% 25) kitleye eşlik eden kalsifikasyon görüldü.
6 DKİS olgusunun tamamında sadece kalsifikasyonlar mevcuttu.
6 İLK’ya eşlik eden LKİS olgusundan 3 olguda (% 50) kitle, 3 olguda (% 50) ise
kitleye eşlik eden kalsifikasyon görüldü.
3 İLK olgusunun tamamında sadece kalsifikasyonlar mevcuttu.
Malign
Olg
u sayısı
41
Papiller karsinom olgusu ve medüller karsinoma eşlik eden DKİS+LKİS
olgularında mamografide kitle izlenirken, invaziv mikropapiller karsinom olgusunda
kitleye kalsifikasyon eşlik etmekteydi.
Şekil 5. Patolojik tanılara göre mamografi bulguları.
Toplam 192 kitle görünümü oluşturan olguda kitlesel lezyonlar boyut ve morfolojik
özellikler (şekil ve kenar) açısından değerlendirildi. ACR BI-RADS sistemine göre kitle
şekli oval, yuvarlak ve düzensiz olarak, konturları ise keskin, örtülü, mikrolobüle, silik
ve spiküle olarak sınıflandırıldı.
0 0 0 0
Kitle
Olg
u s
ayı
sı
42
192 lezyonda kitle boyutu ortanca 17 (7-60) mm dir. Benign olguların kitle boyutu
15 (7-60) mm iken; malign olguların kitle boyutu 23 (9-60) mm olarak saptanmıştır.
Şekil 6. Benign ve malign lezyonlarda kitle boyutu.
Mamografide kitle lezyonu oluşturan 114 benign olgunun kitle şekillerine
bakıldığında; 59 olguda (% 51,7) oval, 30 olguda (% 26,3) yuvarlak ve 25 olguda (%
21,9) düzensiz şekil saptandı. Kitle lezyonu oluşturan 78 malign olguda ise; 11 olguda
(% 14,1) oval, 17 olguda (% 21,7) yuvarlak ve 50 olguda (% 64,1) düzensiz şekil saptandı.
43
Tablo 4. Benign ve malign olgularda kitle şekli.
Patoloji
Kitle Şekli
Oval
Yuvarlak
Düzensiz
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Benign
59
51,7
30
26,3
25
21,9
Malign
11
14,1
17
21,7
50
64,1
Kitle şekli ve patoloji sonuçları karşılaştırıldığında benign olgularda daha sıklıkla
oval, malign olgularda daha sıklıkla düzensiz şekil görülmüş olup bulgular istatistiksel
olarak anlamlı bulundu.
Mamografide kitle lezyonu oluşturan 114 benign olguda kitle konturları
incelendiğinde; 48 olguda (% 42,1) keskin, 21 olguda (% 18,4) örtülü, 26 olguda (% 22,8)
mikrolobüle, 12 olguda (% 10,5) silik ve 7 olguda (% 6,1) spiküle kontur saptandı. Kitle
görünümü oluşturan 78 malign olguda ise; 3 olguda (% 3,8) keskin, 3 olguda (% 3,8)
örtülü, 13 olguda (% 16,6) mikrolobüle, 21 olguda (% 26,9) silik ve 38 olguda (% 48,7)
spiküle kontur saptandı.
44
Tablo 5. Benign ve malign olgularda kitle konturu.
Kontur
Benign Malign
Sayı % Sayı %
Keskin 48 42,1 3 3,8
Örtülü 21 18,4 3 3,8
Mikrolobüle 26 22,8 13 16,6
Silik 12 10,5 21 26,9
Spiküle 7 6,1 38 48,7
Kitle kenar özellikleri patoloji ile karşılaştırıldığında spiküle konturun malignite
olasılığını istatistiksel anlamlı olarak arttırdığı saptandı. (p=0,0001)
Kitle görüntüsü oluşturan malign lezyonların patolojik subtiplere göre morfolojik
özellikleri incelendiğinde;
İDK olgularında kitle şekli 9 olguda (% 18,7) oval, 9 olguda (% 18,7) yuvarlak ve
30 olguda (% 62,5) düzensiz olarak saptanmıştır. Kitle konturları ise 1 olguda (% 2)
keskin, 3 olguda (% 6,2) örtülü, 9 olguda (% 18,7) mikrolobüle, 15 olguda (% 31,2) silik
ve 20 olguda (% 41,6) spiküle olarak belirlendi.
İDK’ya DKİS’in eşlik ettiği olgularda kitle şekli 8 olguda (% 38) yuvarlak ve 13
olguda (% 61,9) düzensiz olarak saptanmıştır. Kitle konturları ise 1 olguda (% 4,7) keskin,
6 olguda (% 28,5) silik ve 14 olguda (% 66,6) spiküle olarak belirlendi.
İLK’ya LKİS’in eşlik ettiği olgularda kitle şekli 6 olgunun hepsinde (% 100)
dizensiz olarak saptandı.Kitle konturları ise 1 olguda (% 16,6) keskin, 2 olguda (% 33,3)
mikrolobüle ve 3 olguda spiküle (% 50) olarak belirlendi.
Papiller karsinom olgusunda kitle şekli oval, kitle konturu ise mikrolobule olarak
saptandı.
45
İnvaziv mikropapiller karsinom olgusunda kitle şekli oval, kitle konturu ise spiküle
olarak belirlendi.
Medüller karsinoma DKİS ve LKİS’in eşlik ettiği vakada kitle şekli düzensiz kitle
konturu ise mikrolobüle olarak saptandı.
Şekil 7. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kitle şekli.
Oval
0 0
9 9
Olg
u s
ayı
sı
46
Şekil 8. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kitle konturu.
Mamografide kalsifikasyon görülen 72 olguda kalsifikasyonlar morfolojileri ve
dağılım paternleri açısından değerlendirildi. ACR BI-RADS sözlüğüne göre morfolojik
olarak tipik benign ve şüpheli morfolojide kalsifikasyonlar olarak sınıflandırıldı. Tipik
benign kalsifikasyonlar tek bir grupta kategorize edildi. Şüpheli morfolojideki
kalsifikasyonlar amorf, kaba heterojen, ince pleomorfik ve ince lineer ya da ince lineer
dallanan kalsifikasyonlar olarak subgruplar halinde kategorize edildi. Dağılım paternleri
yaygın, bölgesel, grup veya küme yapmış kalsifikasyonlar, lineer (çizgisel) seyirli
kalsifikasyonlar ve segmenter olmak üzere sınıflandırıldı.
Mamografide kalsifikasyon saptanan 10 benign olguda kalsifikasyon
morfolojilerine bakıldığında; 3 olguda (% 30) tipik benign, 6 olguda (% 60) amorf ve 1
olguda (% 10) kaba heterojen kalsifikasyon saptanmıştır.. Kalsifikasyon saptanan 62
malign olguda ise; 3 olguda (% 4,8) amorf, 13 olguda (% 20,9) kaba heterojen, 25 olguda
(% 40,3) ince pleomorfik ve 21 olguda (% 33,8) ince lineer ya da ince lineer dallanan
kalsifikasyonlar saptanmıştır.
1 1
0 0 0
Örtülü Mikrolobüle Silik
Olg
u s
ayı
sı
47
Tablo 6. Benign ve malign olgularda kalsifikasyon morfolojisi.
Kalsifikasyon
morfolojisi
Benign Malign
Sayı % Sayı %
Tipik benign 3 30 0 0
Amorf 6 60 3 4,8
Kaba heterojen 1 10 13 20,9
İnce pleomorfik 0 0 25 40,3
İnce lineer ya da ince
lineer dallanan
0 0 21 33,8
Kalsifikasyonların morfolojileri ile patoloji sonuçları karşılaştırıldığında ince
pleomorfik ve ince lineer ya da ince lineer dallanan morfolojilerin malignite olasılığını
istatistiksel anlamlı olarak arttırdığı saptanmıştır. (p=0,0001)
Mamografide kalsifikasyon saptanan 10 benign olguda kalsifikasyon dağılım
paternleri incelendiğinde; 7 olguda (% 70) bölgesel, 3 olguda (% 30) grup yapmış
kalsifikasyonlar görüldü. Kalsifikasyon saptanan 62 malign olguda ise; 27 olguda (%
43,5) grup yapmış, 15 olguda (% 24,1) lineer seyirli ve 20 olguda (% 32,2) ise segmenter
dağılım paterninde kalsifikasyonlar görüldü.
48
Tablo 7. Benign ve malign olgularda kalsifikasyon dağılım paterni.
Kalsifikasyon
dağılım paterni
Benign Malign
Sayı % Sayı %
Yaygın 0 0 0 0
Bölgesel 7 70 0 0
Grup-küme yapan 3 30 27 43,5
Lineer 0 0 15 24,1
Segmenter 0 0 20 32,2
Kalsifikasyon dağılım paternleri ile patoloji sonuçları karşılaştırıldığında malignite
ile anlamlı ilişki saptanmadı.
Kalsifikasyon bulunan malign lezyonların patolojik subtiplere göre kalsifikasyon
morfolojisi ve kalsifikasyon dağılım paterni incelendiğinde;
İDK olgularının 6’sında izole mikrokalsifikasyonlar görülmüş iken 34 olguda kitle
içerisinde kalsifikasyonlar saptanmıştır. Kalsifikasyon morfolojisi 3 olguda (% 7,5)
amorf, 12 olguda (% 30) kaba heterojen, 10 olguda (% 25) ince pleomorfik ve 15 olguda
(% 37,5) ve ince lineer ya da ince lineer dallanan morfolojide saptanmıştır. Kalsifikasyon
dağılım paterni; 21 olguda (% 52,5) grup yapmış, 9 olguda (% 22,5) lineer seyirli ve 10
olguda (% 25) segmenter paternde saptanmıştır.
İDK’ya DKİS’in eşlik ettiği 3 olguda izole mikrokalsifikasyonlar izlenmiş olup 6
olguda kitle içerisinde kalsifikasyonlar saptanmıştır. Kalsifikasyon morfolojisi olguların
tamamında ince pleomorfik olarak belirlenmiştir. Kalsifikasyon dağılım paterni ise 3
olguda (% 33) grup yapmış, 3 olguda (% 33) lineer seyirli ve 3 olguda (% 33) segmenter
olarak belirlendi.
6 DKİS olgusunun tamamında mamografik bulgu izole mikrokalsifikasyonlar
olarak belirlendi. Kalsifikasyon morfolojisi 3 olguda (% 50) ince pleomorfik ve 3 olguda
49
(% 50) ince lineer ya da ince lineer dallanan kalsifikasyonlar saptandı. Kalsifikasyon
dağılım paterni ise 3 olguda (% 50) lineer seyirli ve 3 olguda (% 50) segmenter
paterndedir.
İLK’ya LKİS’in eşlik ettiği olgularda izole mikrokalsifikasyon saptanmamış olup
3 olguda kitle içerisinde kalsifikasyonlar belirlenmiştir. Kalsifikasyon morfolojisi 1
olguda (% 33,3) ince pleomorfik ve 2 olguda (% 66,6) ince lineer ya da ince lineer
dallanan olarak saptandı. Dağılım paterni olguların tamamında grup yapmış olarak
saptandı.
3 İLK olgusunun tamamında izole mikrokalsifikasyonlar saptanmıştır.
Kalsifikasyon morfolojisi 2 olguda (% 66,6) ince pleomorfik ve 1 olguda (% 33,3) ince
lineer ya da ince lineer dallanan olarak saptandı. Dağılım paterni olguların tamamında
segmenter olarak saptandı.
İnvaziv mikropapiller karsinom olgusunda kitle içerisinde kalsifikasyon saptanmış
olup kalsifikasyonlar kaba heterojen morfoloji ve segmenter dağılım paterninde saptandı.
Tablo 8. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kalsifikasyon morfolojisi.
Kalsifikasyon
morfolojisi
İDK İDK+DKİS DKİS İLK+LKİS İLK
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
Amorf 3 7,5 0 0 0 0 0 0 0 0
Kaba
heterojen
12 30 0 0 0 0 0 0 0 0
İnce
pleomorfik
10 25 9 100 3 50 1 33,3 2 66,6
İnce lineer ya
da ince lineer
dallanan
15 37,5 0 0 3 50 2 66,6 1 33,3
50
Tablo 9. Malign olgularda patolojik subtiplere göre kalsifikasyon dağılım paterni.
Kalsifikasyon
dağılım
paterni
İDK
İDK+DKİS
DKİS
İLK+LKİS
İLK
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Yaygın
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Bölgesel
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Grup-küme
yapan
21
52,5
3
33,3
0
0
3
100
0
0
Lineer
9
22,5
3
33,3
3
50
0
0
0
0
Segmenter
10
25
3
33,3
3
50
0
0
3
100
51
5. TARTIŞMA
Meme kanseri ülkemizde kadınlarda en çok görülen ve akciğer kanserinden sonra
en çok ölüme neden olan kanser türüdür. Mamografi taramaları ile meme kanserine daha
erken tanı konulmakta ve meme kanserine bağlı ölümler azalmaktadır.1,2
Mamografinin asıl amacı asemptomatik kadınları tarayarak meme kanserini erken
evrede saptamak ve meme kanserine bağlı ölümleri azaltmaktır. Yoğun meme dokusuna
sahip kadınlarda yağlı meme dokusu bulunan kadınlara oranla meme kanseri yaklaşık altı
kat daha fazla görülmektedir. Mamografi yüksek sensitif bir teknik olmasına rağmen
özellikle yoğun meme dokusuna sahip hastalarda, mamoplasti uygulanmış hastalarda,
önceden radyoterapi almış ve cerrahi uygulanmış hastalarda olmak üzere sıklıkla malign
lezyonları benign lezyonlardan ayırt edemez.
Meme görüntülesinde kullanılan yöntemler; mamografi, US ve MRG’dir.
Ultrasonografi, mamografide saptanan radyoopak lezyonların iç yapılarının
değerlendirilmesinde üstünlüğü tartışılmaz bir yöntemdir. Bu nedenle günümüzde
mamografinin tamamlayıcısı durumundadır.84 Ayrıca palpabl kitlesi bulunmayan ve 35
yaşından küçük kadınlarda primer görüntüleme yöntemi olarak seçilmelidir. Kolay
uygulanabilen, ucuz ve radyasyon içermeyen bir görüntüleme yöntemi olması avantajları
iken; kullanıcı bağımlı olması en önemli dezavantajıdır.85
MRG meme görüntülemede mamografi ve USG bulguları ile sonuca
ulaşılamadığında problem çözücü ileri inceleme olarak kullanılan modalitedir. Yapılan
çalışmalarda mamografi ve US sonrasında yapılan MRG’nin malignite için PPD’yi
arttırdığı ve gereksiz biyopsileri önlediği gösterilmiştir.86
Broeders ve arkadaşlarının yaptığı araştırmada, tarama mamografisinin, tarama
yapılmayan kadınlarla karşılaştırıldığında meme kanseri mortalitesini % 38 ile % 48
azalttığını göstermiştir. Coldman ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, tarama
mamografisinin meme kanserine bağlı mortaliteyi, 40-49 yaş arasındaki kadınlarda % 44,
50-59 yaş arasındaki kadınlarda% 40, 60-69 yaş arasındaki kadınlarda % 42 azalttığı
gösterilmiştir.78,79 Çalışmamızda mamografide saptanan kitle lezyonlarının morfolojik
özellikleri ve kalsifikasyonların patoloji ile korelasyonunu amaçladık.
52
Daha önce aynı memeden operasyon ve/veya radyoterapi öyküsü bulunan hastalar,
mamografi değerlendirmesi sonucunda BI-RADS 0 kategorisinde yer alıp ileri tetkike
ihtiyaç duyulan hastalar, BI-RADS 6 kategorisinde bulunan hastalar çalışma dışı
bırakıldı.
Bizim çalışmamızda belirtilen tarihler arasında farklı sebeplerden dolayı
görüntüleme eşliğinde veya cerrahi meme lezyon biyopsisi yapılan hastaların
mamografileri retrospektif değerlendirildi. Bu açıdan Lacquement ve ark., Liberman ve
ark., Burrell ve ark.’nın yaptıkları çalışmalara benzerlik göstermektedir. 219 hastanın
mamografileri retrospektif incelenmiş olup diğer çalışmalara göre hasta sayısı azdır.5,87,88
Mamografide kitle görünümü oluşturan olgularda morfolojik özelliklere (şekil ve kontur),
kalsifikasyon saptanan hastalarda kalsifikasyon morfolojisi ve dağılım paternine
bakılmıştır.
Hastaların yaşları 23 ile 83 (ortalama 52,7±10,9) arasında değişmektedir. Benign
patolojik tanı alan olguların yaş ortalaması 50,2±10,7 iken; malign patolojik tanı alan
olgularda yaş ortalaması 55,6±10,6 hesaplandı. Malign patolojik tanı alan olguların yaş
ortalamasının anlamlı olarak daha yüksek olduğu görülmüştür. (p=0,001)
Lacquement ve ark., yaptıkları retrospektif çalışmada meme biyopsisi yapılmış olan
688 hastanın mamografilerini ve patoloji sonuçlarını incelemişler. Bizim çalışmamızdan
farklı olarak BI-RADS kategori 1 ve 2 lezyonları da çalışmaya dahil etmişler. Bu
kategorideki lezyonlara çok az biyopsi yapıldığından biz çalışmamıza dahil etmedik.
Lacquement ve ark., çalışmasında PPV değerleri BI-RADS 3 kategorisindeki lezyonlar
için % 3, BI-RADS 4 için % 23 ve BI-RADS 5 için % 92’dir.87 Wiratkapun ve ark.,
yaptıkları prospektif çalışmada mamografide BI-RADS 4 olarak değerlendirilen 460
hastada PPV değerlerini incelemişler. PPV değerleri BI-RADS 4A’ da % 9, 4B’de %21
ve 4C’de % 57 olarak saptamışlar.89 Bizim çalışmamızda maliginite açısından PPV
değerleri BI-RADS 3’te % 2, BI-RADS 4A’da % 6, BI-RADS 4B’de % 16, BI-RADS
4C’de % 40, BI-RADS 5’te ise % 93 olarak saptanmış olup literatür ile benzerdir.
Liberman ve ark., yaptıkları prospektif çalışmada mamografide görülen 492
nonpalpabl lezyon doku tanısı öncesinde incelenmiştir. Bunların içinden 172 kitle
lezyonunun şekil ve konturları incelenmiştir. Bu çalışmada kitlenin şekil ve kontur
53
özelliklerinde spiküle kontur malignite için en anlamlı morfolojik özellik olarak
saptanmış olup malignite açısından PPV değeri % 81 olarak belirtilmiştir. İkinci sırada
saptanan düzensiz şekilin PPV değeri % 73’tür.5 Burrell ve ark., yaptıkları çalışmada
meme lezyon biyopsisi yapılan 425 hastanın mamografileri retrospektif incelenmiştir. Bu
çalışmada spiküle kontur için PPV % 94 olarak saptanmıştır.88 Bizim çalışmamızda
benign olgularda kitle şekli 59 olguda oval, 30 olguda yuvarlak ve 25 olguda düzensiz
iken; malign olgularda 11 olgu oval, 17 olgu yuvarlak ve 50 olgu düzensiz olarak
saptanmıştır. Kitle konturları ise benign olgularda 48 olguda keskin, 21 olguda örtülü, 26
olguda mikrolobüle, 12 olguda silik ve 7 olguda spiküle iken; malign olgularda 3 olguda
keskin, 3 olguda örtülü, 13 olguda mikrolobüle, 21 olguda silik ve 38 olguda spiküle
olarak saptandı. Hasta sayısı çalışmamızda diğer çalışmalara göre daha azdır. Ancak
çalışmamızda düzensiz şekil için PPV % 66 iken; spiküle kontur için PPV % 84 saptanmış
olup literatür ile benzerdir. Her iki morfolojik özelliğin malignite ihtimalini istatistiksel
anlamlı olarak arttırdığı çalışmamızda görülmüştür.
Çalışmamızda 192 lezyonda kitle boyutu ortanca 17 (7-60) mm dir. Benign
olguların kitle boyutu 15 (7-60) mm iken; malign olguların kitle boyutu 23 (9-60) mm
olarak saptanmıştır.
Liberman ve ark., yaptıkları prospektif çalışmada mamografide görülen 320
kalsifikasyonun morfoloji ve dağılım paternini inceleyip patoloji sonuçları ile
karşılaştırmıştır. Bu çalışmada malignite için PPV değeri lineer kalsifikasyon
morfolojisinde % 81, segmenter dağılım paterni için % 74 ve lineer dağılım paterni için
% 68 olarak saptanmıştır.5 Bent ve ark., yaptıkları retrospektif çalışmada mamografide
görülen 146 kalsifikasyonu morfoloji ve dağılım açısından inceleyip patoloji sonuçları ile
karşılaştırmıştır. Bu çalışmada malignite için PPV değerleri ince lineer dallanan
kalsifikasyonlar için % 70, ince pleomorfik kalsifikasyonlar için % 28, kaba heterojen
kalsifikasyonlar için % 20, amorf kalsifikasyonlar için % 20 ve tipik benign
kalsifikasyonlar için % 0 olarak saptanmış olup ince lineer dallanan ve ince pleomorfik
mikrokalsifikasyonların malignite riskini diğer kalsifikasyon tipleri ile
karşılaştırıldığında istatistiksel anlamlı olarak arttırdığı saptanmıştır. Bu çalışmada
dağılım paternlerinden küme yapmış kalsifikasyonların % 22’si, segmenter
kalsifikasyonların % 56’sında, lineer dağılımlı kalsifikasyonların % 50’sinde malignite
54
saptanmıştır.4 Bizim çalışmamızda benign olgularda toplam 10 kalsifikasyonun 3’ü tipik
benign morfolojide, 6’sı amorf morfolojide ve 1’i kaba heterojen morfolojidedir. Malign
olgularda ise 3 olgu amorf, 13 olgu kaba heterojen, 25 olgu ince pleomorfik ve 21 olgu
ince lineer ya da ince lineer dallanan morfolojidedir. Çalışmamızda ince pleomorfik ve
ince lineer ya da ince lineer dallanan morfolojideki lezyonların tamamı malign patoloji
sonucu almış olup ince pleomorfik ve ince lineer ya da ince lineer dallanan
mikrokalsifikasyon morfolojilerinin malignite riskini istatistiksel anlamlı olarak arttırdığı
saptanmıştır.
Çalışmamızda benign olgularda kalsifikasyon dağılım paterni 7 olguda bölgesel ve
3 olguda grup yapmış olarak saptandı. Malign olgularda ise 27 olguda grup yapmış, 15
olguda lineer ve 20 olguda segmenter dağılım paterni saptanmıştır. Lineer ve segmenter
dağılım paternindeki kalsifikasyonların tamamı malign patolojik tanı almıştır.
Jiang ve ark., yaptıkları çalışmada 108 İDK olgusunun mamografi bulgularını ve
klinikopatolojik datalarının retrospektif olarak incelemiştir. Bu çalışmada 89 olguda pür
İDK mevcut iken; 19 olguda İDK’ya DKİS eşlik etmektedir. 63 hastada mamografide
görülebilen kitle lezyonu saptanmış olup; izole kitle lezyonlarının pür İDK daha sıklıkla
görüldüğü ve mamografide kitle lezyonu içerisinde mikrokalsifikasyonların görülmesinin
İDK’ya eşlik eden DKİS ile ilişkili olduğu saptanmıştır.(p<0,01) Ayrıca
mikrokalsifikasyonun eşlik ettiği kitlelerin boyutunun genellikle 2 cm üzerinde olduğu
saptanmıştır.(p<0,01)90 Bizim çalışmamızda 54 İDK olgusunda mamografi bulguları 14
olguda kitle, 6 olguda kalsifikasyon ve 34 olguda kitle içerisinde kalsifikasyon iken; 24
İDK’ya DKİS’in eşlik ettiği olguda 15 olguda kitle, 3 olguda kalsifikasyon ve 6 olguda
kitle içerisinde kalsifikasyondur. Çalışmamızda duktal malign olgularda mamografide
saptanan 29 izole kitle lezyonunun 14’ü İDK patolojik tanısı almış olup; 15’inde İDK’ya
DKİS eşlik etmektedir. İzole kitle lezyonu ile pür İDK histopatolojisi ve kitle içerisinde
mikrokalsifikasyon görülmesi ile İDK’ya DKİS eşlik etmesi arasında anlamlı istatistiksel
bulgu saptanmamıştır. Çalışmamızda malign lezyonlarda mamografide izole kitle
lezyonları ile mikrokalsifikasyonun eşlik ettiği kitle lezyonlarında boyut açısından
anlamlı farklılık saptanmamıştır.
55
Çalışmamızın literatürdeki benzer çalışmalara göre daha az sayıda hasta içermesi,
malign lobüler patoloji grubunda yeterince lezyon olmaması ve retrospektif olması
kısıtlılıklarındandır.
56
6. SONUÇ
Meme kanseri ülkemizde kadınlarda en çok görülen ve akciğer kanserinden sonra
en çok ölüme neden olan kanser türüdür. Literatürde birçok çalışmada mamografi
taramalarının meme kanserine bağlı mortaliteyi azalttığı gösterilmiştir.
Standart meme görüntüleme raporları oluşturmak ve klinisyenler ile radyologlar
arasında ortak bir dil oluşturmak amacıyla ‘The American College of Radiology’ (ACR)
tarafından 1993 yılında tanımlanan BI-RADS raporlama sisteminin 2013 yılında son
güncellemesi yapılmıştır. Çalışmamızda mamografide BI-RADS sistemine göre
değerlendirilen kitle lezyonları ve kalsifikasyonlar patolojik tanılar ile karşılaştırılmıştır.
Sonuçlar literatürdeki, benzer diğer çalışmalar ile karşılaştırılmış olup mamografide
saptanan kitlelerde düzensiz şekil ve spiküle kontur ile ince pleomorfik ve ince lineer ya
da ince lineer dallanan morfolojideki kalsifikasyonlar malignite ile yakından ilişkilidir.
Literatürdeki çalışmalar yapılacak olan BI-RADS güncellemeleri açısından veritabanı
oluşturacaktır.
57
KAYNAKLAR
1. Özmen V. Dünya’da ve Türkiye’de Meme Kanseri. Meme Sağlığı Dergisi. 2008; 4:6-12.
2. Kopans DB. Beyond randomized, controlled trials: organized mammmographic screening
substantially reduces breast cancer mortality. Cancer. 2002; 94(2):581-583.
3. Berry DA, Cronin KA, ve ark. Effect of screening and adjuvant therapy on mortality from breast
cancer. N Eng J Med. 2005; 353(17):1784-1792.
4. Bent CK, Bassett LW, ve ark. The positive predictive value of BIRADS microcalcification
descriptors and final assessment categories. Am J Roentgenol. 2010; 194:1378 – 1383.
5. Liberman L, Abramson AF, ve ark. The breast imaging reporting and data system: positive
predictive value of mammographic features and final assessment categories. Am J Roentgenol.
1998; 171(1):35–40.
6. American College of Radiology. Breast Imaging Reporting and Data System, 5th edn. Reston:
American College of Radiology. 2013.
7. Spak DA, Plaxco JS, ve ark. BI-RADS® fifth edition: A summary of changes. Diagnostic and
Interventional Imaging. 2017; 98(3):179–90.
8. Lowe JS, Anderson PG. Stevens & Lowe’s Human Histology. 4th ed., Philadelphia, PA :
Elsevier/Mosby; 2015:363–384.
9. Javed A, Lteif A. Development of the Human Breast. Semin Plast Surg. 2013; 27(1):5–12.
10. Moses KP, Banks JC, ve ark. Atlas of Clinical Gross Anatomy. 2nd ed., Philadelphia, PA:
Elsevier/Saunders; 2013:166–177.
11. Guyton A.C. Tıbbi Fizyoloji. 7. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi, 1989:1409-1410.
12. Standring S. Gray’s Anatomy. Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders; 2016:931-952.
13. Gartner LP. Textbook of Histology. 4th Ed., Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders; 2017:529–558.
58
14. Işıl GB. Benign Meme lezyonları., Oktay A.,Meme Hastalıklarında Görüntüleme. İzmir: RotatıP
Kitabevi; 2014:284-285.
15. Giess CS, Raza S, ve ark. Distinguishing Breast Skin Lesions from Superficial Breast
Parenchymal Lesions: Diagnostic Criteria, Imaging Characteristics and Pitfalls. RadioGraphics.
2011; 31:1959–1972.
16. Svane G, Franzén S. Radiologic Appearance of Nonpalpable Intramammary Lymph Nodes. Acta
Radiologica. 1993; 34(6):577–80.
17. Arancibia Hernández PL, Taub Estrada T, ve ark. Calcificaciones mamarias: descripción y
clasificación según la 5.a edición BI-RADS. Revista Chilena de Radiología. 2016; 22(2):80–91.
18. Jesinger RA, Lattin GE, ve ark. Vascular Abnormalities of the Breast: Arterial and Venous
Disorders, Vascular Masses, and Mimic Lesions with Radiologic-Pathologic Correlation.
RadioGraphics. 2011; 31(7):117–136.
19. Shetty MK, Watson AB. Mondor's Disease of the Breast Sonographic and Mammographic
Findings. Am J Roentgenol. 2001; 177:893-896.
20. Taboada JL, Stephens TW, ve ark. The Many Faces of Fat Necrosis in the Breast. Am J
Roentgenol. 2009; 192:815–825.
21. Hogge JP, Robinson RE, ve ark. The mammographic spectrum of fat necrosis of the breast.
RadioGraphics. 1995; 15:1347– 1356.
22. Molleran VM, Mahoney MC. Breast MRI. 1st Ed., Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders; 2014:
62–92.
23. Bassett LW, Jackson VP, Jahan R, Fu YS. Gold RH. Diagnosis of Diseases of the Breast. 1st
Ed., W.B. Saunders: 1997.
24. Apple SK, Doepke L, Bassett LW. Breast Imaging.1st Ed., Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders;
2011: 239–254.
25. Murillo Ortiz B, Botello Hernandez D, ve ark. Benign breast diseases: clinical, radiological and
pathological correlation. Ginecol Obstet Mex. 2002; 70:613-618.
26. Üstün E. Mammografi Atlası. 1. Baskı, İzmir: Güven-Nobel Kitabevi, 2000:27-30.
59
27. Sezer A, Yalçın Ö, ve ark. Memenin nadir görülen bir tümörü: meme hamartomu. Meme Sağlığı
Dergisi. 2009; 5:104-106.
28. Kuhl CK. Concepts for Differential Diagnosis in Breast MR Imaging. Magn Reson Imaging Clin
N Am. 2006; 14:305-328.
29. Zacharia TT, Lakhar B, ve ark. Giant fibroadenoma. Breast J. 2003; 9(1):53.
30. Tohno E, Cosgrove DO, ve ark. Ultrasound diagnosis of breast diseases.1st Ed., Churchill
Livingstone: 1994:110-113.
31. Weinstein D, Strano S, ve ark. Breast fibroadenoma: mapping of pathophysiologic features with
three-time-point, contrastenhanced MR imaging-pilot study. Radiology. 1999; 210:233-240.
32. Siegelman ES, Rosen MA. Tüm Vücut MRG. 1. Baskı, İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi, 2008:
425-473.
33. Francis A, England D, ve ark. Breast papilloma: Mammogram, ultrasound and MRI
appearances. The Breast. 2002; 11:394–397.
34. Daniela BL, Gardnera RW, ve ark. Magnetic resonance imaging of intraductal papilloma of the
breast. Magnetic Resonance Imaging. 2003; 21:887–892.
35. Taşkın F, Ünsal A, ve ark. Memenin benign lezyonlarında sonografik arka akustik gölgelenme
bulgusu. Meme Sağlığı Dergisi. 2007; 3:19-25.
36. Dupont WD, Page DL. Risk factors for breast cancer in women with proliferative breast disease.
N Engl J Med. 1985; 312:146-151.
37. Güllüoğlu BM. Selim proliferatif meme lezyonlarına yaklaşım. Meme Sağlığı Dergisi. 2009;
5(4):182-186.
38. Dupont WD, Page DL. Relative risk of breast cancer varies with the time since diagnosis of
atypical hyperplasia. Hum Pathol. 1989; 20: 723.
39. Cheung HS, Tse GM, ve ark. “Leafy” pattern in phyllodes tumour of the breast: MRI-pathologic
correlation. Clin Radiol. 2002; 57:230-231.
40. Oktay A. Meme Hastalıklarında Görüntüleme. İzmir: Rotatıp Kitabevi; 2014:335-347.
60
41. Dershaw DD, Abramson A, ve ark. Ductal carcinoma in situ: mammographic findings and
clinical implications. Radiology. 1989; 170:411-415.
42. Rosner D, Bedwani RN, ve ark. Noninvasive breast carcinoma: results of a national survey by
the American College of Surgeons. Ann Surg. 1980; 192:139-147.
43. Bassett LW, Liu TH, ve ark. Prevalence of carcinoma in palpable vs. impalpable
mammographically-detected lesions. Am J Roentgenol. 1991; 157:21-24.
44. World Health Organization. Histological Typing of Breast Tumors. Geneva: World Health
Organization. 1981.
45. Zunzunegui RG, Chung MA, ve ark. Casting-type calcifications with invasion and high-grade
ductal carcinoma in situ: a more aggressive disease? Arch Surg. 2003; 138(5):537-540.
46. Holland R,Hendriks JH. Microcalcifications associated with ductal carcinoma in situ:
mammographic-pathologic correlation. Semin Diagn Pathol. 1994; 11:181-192.
47. Stomper PC, Connolly JL, ve ark. Clinically occult ductal carcinoma in situ detected with
radiologic-pathologic correlation. Radiology. 1989; 172:235-241.
48. Kinkel K, Gilles R, ve ark. Focal areas of increased opacity in ductal carcinoma in situ of the
comedo type: Mammographic-pathologic correlation. Radiology. 1994; 192:443-446.
49. Yang WT, Tse GM. Sonographic, mammographic, and histopathologic correlation of
symptomatic ductal carcinoma ın situ. Am J Roentgenol. 2004; 182:101–110.
50. Kuhl CK, Schrading S, ve ark. MRI for diagnosis of pure ductal carcinoma in situ: a prospective
observational study. Lancet. 2007; 370:485-492.
51. Topal U. Meme Kanserinin tanı ve izleminde Radyoloji., Engin K. Meme kanserleri. İstanbul:
Nobel Tıp Kitabevi, 2005:95-98.
52. Page DL, Schuyler PA, ve ark. Atypical lobular hyperplasia as a unilateral predictor of breast
cancer risk: a retrospective cohort study. Lancet. 2003; 361:125-129.
53. Page DL, Anderson TJ, ve ark. Diagnostic Histopathology of the Breast. 2nd Ed., Edinburgh:
Churchill Livingstone, 1987.
54. Newstead GM, Baute PB, ve ark. Invasive lobular and ductal carcinoma: mammographic
findings and stage at diagnosis. Radiology. 1992; 184:623-627.
61
55. Cutler M. Tumors of the Breast. Philadelphia: JB Lippincott, 1962:168-176.
56. Balcı Pınar. Meme invaziv kanserleri ve diğer malign tümörler., Oktay A.,Meme Hastalıklarında
Görüntüleme. İzmir: Rotatıp Kitabevi; 2014:349-381.
57. Arpino G, Bardou VJ, ve ark. Infiltrating lobular carcinoma of the breast: tumor characteristics
and clinical outcome. Breast Cancer Res. 2004; 6:149-156.
58. Li CI, Uribe DJ, ve ark. Clinical Characteristics of different histologic types of breast cancer. Br
J Cancer. 2005; 93:1046-1052.
59. Silverstein MJ, Lewinsky BS, ve ark. Infiltrating lobular carcinoma. Is it different from
infiltrating duct carcinoma? Cancer. 1994; 73:1673-1677.
60. Sickles EA. The subtle and atypical mammographic features of invasive lobular carcinoma.
Radiology. 1991; 178:25-26.
61. Krecke KN, Gisvold JJ. Invasive lobular carcinoma of the breast: mammographic findings and
extent of disease at diagnosis in 184 patients. Am J Roentgenol. 1993; 161:957-960.
62. Le Gal M, Ollivier L, ve ark. Mammographic features of 455 invasive lobular carcinomas.
Radiology. 1992; 185: pp. 705-708
63. Berg WA, Gutierrez L, ve ark. Diagnostic accuracy of mammography, clinical examination,
US, and MR imaging in preoperative assessment of breast cancer. Radiology. 2004; 233:830-849.
64. Newstead GM, Baute PB, ve ark. Invasive lobular and ductal carcinoma: mammographic
findings and stage at diagnosis. Radiology. 1992; 184:623-627.
65. Kinkel K, Hylton NM. Challenges to interpretation of breast MRI. J Magn Reson Imaging. 2001;
13:821-829.
66. Tominaga J, Hama H, ve ark. MR imaging of medullary carcinoma of the breast. Eur J Radiol.
2009; 70:525-529.
67. Yoo JL, Woo OH, ve ark. Can MR imaging contribute in characterizing well-circumscribed
breast carcinomas? Radiographics. 2010; 30:1689-1702.
68. Liberman L, LaTrenta LR, ve ark. Overdiagnosis of medullary carcinoma: a mammographic-
pathologic correlative study. Radiology. 1996; 201:443-446.
62
69. Yilmaz E, Lebe B, ve ark. Comparison of mammographic and sonographic findings in typical
and atypical medullary carcinomas of the breast. Clin Radiol. 2002; 57:640-645.
70. Nunes LW. Architectural-based interpretions of breast MR imaging. Magn Reson Imaging Clin.
N Am. 2001; 9:303-320.
71. Karan B, Pourbagher A, ve ark. Unusual malignant breast lesions: imaging-pathological
correlations. Diagn Interv Radiol. 2012; 18(3):270-276.
72. Goodman DN, Boutross-Tadross O, ve ark. Mammographic features of pure mucinous
carcinoma of the breast with pathological correlation. Can Assoc Radiol J. 1995; 46:296-301.
73. Lam WW, Chu WC, ve ark. Sonographic appearance of mucinous carcinoma of the breast. AJR.
2004; 182(4):1069-1074.
74. Kawashima M, Tamaki Y, ve ark. MR imaging of mucinous carcinoma of the breast. Am J
Roentgenol. 2002; 179:179-183.
75. Yeh ED, Jacene HA, ve ark. What Radiologists Need to Know about Diagnosis and Treatment
of Inflammatory Breast Cancer: A Multidisciplinary Approach. RadioGraphics. 2013; 33:2003–
2017.
76. Oyar O, Gülsoy UK. Tıbbi Görüntüleme Fiziği. 1. Baskı. Ankara: Tisamat Basım; 2003.
77. Tükel S. Dijital mamografi. Tanısal ve Girişimsel Radyoloji. 2002; 8:222-227.
78. Broeders M, Moss S, ve ark. The impact of mammographic screening on breast cancer mortality
in Europe: a review of observational studies. J Med Screen. 2012; 19(1):14–25.
79. Coldman A, Phillips N, ve ark. Breast cancer mortality after screening mammography in British
Columbia women. Int J Cancer. 2007; 120(5):1076–80.
80. Hendrick RE, Ikeda DM, Miyake KK. Breast Imaging: The Requisites. 3rd Ed., Philadelphia,
PA: Elsevier; 2017:1–29.
81. Acunas G, Demir AA. BI-RADS Değerlendirmede Yaşanan Güçlükler. Türk Radyoloji
Seminerleri. 2014; 2(2):192–205.
63
82. Oktay A. Mikrokalsifikasyonların Değerlendirilmesi ve BI-RADS. Türkiye Klinikleri J Radiol-
Special Topics. 2017; 10(3):198-204.
83. Bird RE, WallaceTW, ve ark. Analysis of cancers missed at screenign mamography. Radiology.
1992; 184: 613-617.
84. Ferris M. Hall. Sonography of breast: controversiens and opinions. Am J Roentgenol. 1997; 169:
1635-1636.
85. Sutton D. Textbook of Radiology and Imaging. 7th Ed., Edinburgh: Churchill Livingstone; 2003;
1451-1488.
86. Strobel K, Schrading S, ve ark. Assessment of BI-RADS Category 4 Lesions Detected with
Screening Mammography and Screening US: Utility of MR Imaging. Radiology. 2014;
274(2):343–51.
87. Lacquement MA, Mitchell D, ve ark. Positive Predictive Value of the Breast Imaging Reporting
and Data System. J Am Coll Surg. 1999; 189(1):7.
88. Burrell HC, Pinder SE, ve ark. The positive predictive value of mammographic signs: a review
of 425 non-palpable breast lesions. Clin Radiol. 1996; 51(4):277–81.
89. Wiratkapun C, Bunyapaiboonsri W, ve ark. Biopsy rate and positive predictive value for breast
cancer in BI-RADS category 4 breast lesions. J Med Assoc Thai. 2010; 93(7):830–7.
90. Jiang L, Ma T, ve ark. Mammographic features are associated with clinicopathological
characteristics in invasive breast cancer. Anticancer Res. 2011; 31(6):2327–34.
64
ÖZGEÇMİŞ
Adı Soyadı : Cem CEYLAN
Doğum Tarih ve Yeri : 11.02.1989 GAZİANTEP
Medeni Durumu : Evli
Adres : 81015 Sk. Deeppark Apt. No:6 Çukurova/Adana
Telefon : 0 (506) 274 09 82
Faks : -
E.posta : [email protected]
Mezun Olduğu Tıp Fakültesi : Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi (2006-2013)
Varsa Mezuniyet Derecesi : -
Görev Yerleri : Halfeti/Ş.URFA Toplum Sağlığı Merkezi
2014-2015 Haseki EAH Radyoloji Kliniği
2015-2019 Çukurova Üniversitesi Radyoloji ABD
Dernek Üyelikleri : Türk Radyoloji Derneği (TRD)
Alınan Burslar :
Yabancı Dil(ler) : İngilizce
Diğer Hususlar :
65
ETİK KURUK ONAY BELGESİ
