Makroekonomia

Blok V

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny i jego fazy

Cykl koniunkturalny – okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej

Fazy cyklu:

- Kryzys (A-B)

- Depresja (B-C)

- Ożywienie (C-D)

- Rozkwit (D-E)

Fazy cyklu koniunkturalnego(charakterystyka)

Kryzys – przewaga podaży nad efektywnym popytem (nadprodukcja), spadek wielkości gosp.

Depresja – stabilizacja gospodarki na obniżonym poziomie („dolny pkt. zwrotny”)

Ożywienie – wzrost wskaźników aktywności gospodarczej przechodzą w następną fazę:

Rozkwit – wzrost wskaźników aktywności gospodarczej (w wolniejszym tempie), aż do „górnego pkt. zwrotnego”

Fazy cyklu koniunkturalnego(współczesne ujęcie)

I – FAZA RECESJI – spadkowa (dawniej: faza kryzysu i depresji)

II – FAZA EKSPANSJI – wzrostowa

(dawniej: faza ożywienia i rozkwitu)

Modyfikacja cyklu jako skutek interwencjonizmu

Recesja traci głębokość ale przedłuża się.

Faza ekspansji wydłuża się ale traci dynamikę.

Wahania koniunktury

RECESJA EKSPANSJA

Rodzaje wahań cyklicznych

1. Cykle Kitchina (około 3 - 4 lat; związane ze zmianami cen hurtowych, zapasów, rozliczeniem operacji bankowych)

2. Cykle Juglara (8 – 10 lat; związane ze zmianami inwestycji, PKB, inflacją, bezrobociem, )

3. Cykle Kuznetza (15 – 23 lat; związane z akumulacją czynników produkcji: inwestycje, budownictwo, migracje)

4. Cykle Kondratiewa (50 – 60 lat; związane z wielkimi innowacjami technologicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania)

Cykle a wzrost gospodarczy

• Poziom PKB przemiennie rośnie i spada, ale na ogół po każdym cyklu „wchodzi” na wyższy poziom, niż poprzednio (tzw. trend wzrostowy)

• Cykl koniunkturalny – okresowe wahania aktywności gospodarczej wokół trendu…. Inaczej…. Występują cykliczne zmiany stopnia niedopasowania globalnego popytu do globalnej podaży.

Cykle a wzrost gospodarczy

Teorie wahań cyklicznych

Teorie neoklasyczne Teorie keynesistowskierównowaga nierównowaga

jako cecha immanentna jako cecha immanentna

czynniki egzogeniczne czynniki endogeniczne

zakłócają równowagę zakłócają równowagę

pochodzą one z zewnątrz pochodzą one z wewnątrz

systemu gospodarczego systemu gospodarczego

Teorie neoklasyczne

„Teoria plam na słońcu” (W.S. Jevons)

Periodyczne pojawianie się większej ilości plam na słońcu powoduje okresy nieurodzaju.

Zmiany w produkcji rolnej powodują nie tylko zmiany podaży produktów rolnych, ale

również zmiany siły nabywczej rolników.

Powoduje to zmiany w rytmie produkcji przemysłowej

Teorie neoklasyczne

Teoria innowacji (J. Schumpetera)

Cykle są przyczyną falowego pojawiania się innowacji techniczno-organizacyjnych.

STRUMIEŃ INNOWACJI INNOWATOR ZYSK NADZWYCZAJNY INNI NAŚLADUJĄ

ROSPRZESTRZENIANIE SIĘ INNOWACJI (dyfuzja techniki) WZMOŻONE INWESTYCJE i WZROST

PRODUKCJI WZROST PODAŻY SPADEK POPYTU i STOPY ZYSKU SPADEK POPYTU INWESTYCYJNEGO ZWOLNIENIE GOSP.

Teorie neoklasyczne

Teoria cyklu politycznego

Rządzący nie kierują się w swoich działaniach strategicznymi, długookresowymi wymogami

rozwoju gospodarczego lecz taktycznymi posunięciami mającymi zapewnić im przychylność

wyborców

Realizacja celów politycznych (zewnętrznych wobec gospodarki) powoduje jej cykliczny rozwój

Zob. więcej: „paradygmat reelekcji”

Teorie neoklasyczne

Teoria realnego cyklu koniunkturalnego

(Kydland’a i Prescott’a)

Fluktuacje gospodarcze swą przyczynę mają po podażowej stronie gospodarki i są one

wynikiem szoków zewnętrznych (np. technologicznych)

Impuls – wyprowadza gosp. ze stanu równowagi

Transmisja – przenosi efekt wstrząsu na resztę gospodarki i utrwala wahnięcie.

Teorie keynesistowskie

Cykl koniunkturalny jest immanentnie związany z systemem rynkowym – wynika z „reguł gry”

Cykle są przyczyną zmian rozmiarów inwestycji, te z kolei zależą od wahań stopy zysku oraz

zmian w dochodzie

Jak to działa?

Kryzys nadprodukcja spada produkcja (szybciej) i konsumpcja spadają ceny spada stopa zysku bankructwa (zmniejszenie potencjału wytwórczego gosp.) dostosowanie popytu i podaży…

…niskie ceny konieczność wprowadzenie nowych metod produkcji inwestycje wzrost DN (mnożnik) wzrost inwestycji (tzw. Inwestycje indukowane wzrost DN…

Teorie keynesistowskie

Inwestycje indukowane – inwestycje spowodowane zmianami dochodu narodowego i konsumpcji

Zasada akceleracji – zmiana dochodu narodowego powoduje z pewnym opóźnieniem, zwielokrotnione zmiany inwestycji indukowanych

Iit = a (Yt-1 – Yt-2) = a Yt-1

Działanie mnożnika - akceleratora

Teorie keynesistowskie

Ekspansja kończy się, ponieważ konsumpcja nie rośnie równie szybko jak dochód narodowy…

…Faza spadkowa osiąga kres, gdyż konsumpcja nie spada równie szybko, jak dochód narodowy

Oddziaływanie państwa na cykl koniunkturalny

Narzędzia fiskalne Narzędzia pieniężne

HAMOWANIEKONIUNKTURY

Polityka restrykcyjna

Polityka„drogiego pieniądza”

POBÓDZANIEKONIUNKTURY

Polityka stymulacyjna

Polityka„taniego pieniądza”

Kryzys finansowy

1. Sfera realna a sfera finansów. Wzajemna współzależność procesów realnych i procesów pieniężnych.

2. Regulacja i deregulacja rynków finansowych3. Globalizacja rynków finansowych i koncentracja

kapitału bankowego.4. Wzrost obrotów na rynkach finansowych,

pojawienie się nowych instrumentów (tzw. Sekurytyzacja, instrumenty pochodne, derywaty) ich wartość szacuje się na 24 x PKB świata (wszystkie akcje i obligacje to ponad 2 x PKB)

5. Funkcjonowanie giełdy, popyt spekulacyjny i „bańki mydlane” (spekulacyjne)

21

Sfera finansów

• Akcje, obligacje, instrumenty pochodne

• Funkcjonowanie GIEŁDY – jakie funkcje

spełnia?

• Oczekiwania graczy i koniunktura (popyt

spekulacyjny)

• Ceny papierów wartościowych

„Bańka mydlana”

22

Cena akcji odzwierciedla:

CENA AKCJI

• Ogólną koniunkturę na giełdzie

(hossę lub bessę) + ? -

• Kondycję i perspektywy

ekonomiczne przedsiębiorstwa

Objawy „przedkryzysowe”

• „WYSOKI WZROST GOSPODARCZY”

• TANI i ŁATWY KREDYT

• WZMOŻONY PROCES KREACJI

PIENIĄDZA

• ZWIĘKSZONA PODAŻ PIENIĄDZA

• WZROST CEN (np. nieruchomości)

• WZMOŻONY OBRÓT PAPIERAMI

WARTOŚCIOWYMI WZROST CEN AKCJI23

24

Kryzys finansowy

wzrost

gospodarczy

sfera finansów

kryzys

sfera realna

czas