MAKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016

mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

Kontakt

E: maciej@szczepankiewicz.net Dyżury: Wtorek 12-13.30 nieparzyste 10.15-11.45 parzyste Środa 13.15-14.45 Katedra Nauk Ekonomicznych p. 304A III piętro WIZ Strzelecka 11

Informacje o przedmiocie

• Wymiar zajęć

• Lista obecności

• Nieobecności

• Aktywność na zajęciach

• Prace domowe

• Wejściówki

• Kolokwium zaliczeniowe

Materiały dydaktyczne i literatura

www.szczepankiewicz.net/studenci.htm

Literatura podstawowa:

E. Skawińska, K. G. Sobiech-Grabka, K. A. Nawrot., Makroekonomia : teoretyczne i praktyczne aspekty gospodarki rynkowej, Wyd. 2 zm. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2010.

Literatura uzupełniająca:

Red. E. Skawińska, Wybrane problemy ekonomii : Ćwiczenia z zadaniami, Wyd.2, popraw. i rozszerz, Poznań : Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, 2006.

D.Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia, t.2, t.3, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003.

Plan zajęć

1. Makroekonomia jako nauka o gospodarce

2. Rachunek dochodu narodowego i wielkości pokrewnych

3. Model popytowy – prosty

4. Model popytowy z państwem. Polityka fiskalna

5. Model popytowy z państwem i handlem zagranicznym

Plan zajęć cd.

6. Pieniądz i system bankowy

7. Problemy współczesnej gospodarki - Podsumowanie

Ekonomia każdego dnia

• 10 pojęć ekonomicznych

• W domu, w pracy, uczelnia, wiadomości…

• Co to znaczy…

Czym jest makroekonomia?

Makroekonomia - pojęcie

Makroekonomia - Zajmuje się gospodarką jako całością i badaniem zjawisk jakie dotyczą całej gospodarki. Nazwa makroekonomia pojawiła się około 1929r. Wprowadził ją R. Frisch. Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest przede wszystkim tworzenie i podział dochodu narodowego, a także zagadnienia związane między innymi z inflacją, bezrobociem, inwestycjami i bilansem płatniczym, z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego oraz polityki gospodarczej państwa. Makroekonomia bada gospodarkę, zarówno narodową jak i światową, jako ogół zależności, występujących między najważniejszymi agregatami gospodarczymi, takimi jak: łączny (globalny) popyt i podaż produktów i usług, średni poziom cen, poziom zatrudnienia, wielkość konsumpcji i inwestycji, czy dochody i wydatki budżetu państwa.

11

Czym różni się makroekonomia od mikroekonomii?

W mikroekonomii koncentrujemy się na próbach wyjaśnienia zjawisk

ekonomicznych na podstawie indywidualnych decyzji podmiotów

gospodarczych.

W makroekonomii koncentrujemy się próbach wyjaśnienia

zjawisk ekonomicznych dotyczących dużych agregatów

Interesuje nas jak działa gospodarka jako całość, sposób w jaki się rozwija,

jakim podlega fluktuacjom i zmianom długotrwałym.

Analiza makroekonomiczna jest podstawą do prowadzenia polityki

makroekonomicznej, której celem jest najczęściej rozwój i stabilizacja

ekonomiczna.

12

Makroekonomistów interesuje analiza przyczynowo-

skutkowa takich zjawisk jak m.in.:

• produkcja w skali kraju (wielkość i struktura),

• dynamika tej produkcji w długim okresie i jej fluktuacje w krótkim okresie,

• podziałem wytworzonej produkcji,

• zmiany cen (wielkości nominalne a realne),

• tworzenie i wykorzystanie zasobów czynników wytwórczych (m.in.

inwestycje, bezrobocie, zasoby naturalne, itp.).

13

Makroekonomiści badają łączny efekty działania

podmiotów gospodarczych, takich jak:

• przedsiębiorstwa,

• gospodarstwa domowe.

Badają także jak na wzrost w długim okresie i

stabilizację gospodarki w krótkim okresie oddziałuje

polityka:

• fiskalna,

• monetarna,

• inne polityki (np: polityka handlowa, inwestycyjna, zatrudnienia).

14

Wzrost Gospodarczy i Cykl koniunkturalny

PKB

Czas

ekspansja

trend

recesja

15

W analizie ekonomicznej posługujemy się modelami.

• Upraszczają rzeczywistość;

• Pozwalają;

• rozumieć zależności pomiędzy agregatami,

• testować (np. reakcje na politykę ekonomiczną),

• prognozować (np. wzrost).

Jak to się zaczęło?

Klasycy

Keynesiści

Neokeynesiści

Nowa Ekonomia Klasyczna

Adam Smith i David Ricardo

John. M. Keynes

Nowa Ekonomia Klasyczna

Racjonalność oczekiwań

Robert Lucas, Thomas Sargent, Robert Barro, Patric Minford, Ch. Sims

Neokeynesizm

John Hicks, James Meade, James Tobin , Paul Samuelson, Franco Modigliani

Skąd się biorą pieniądze?

Ćwiczenia 1. Makroekonomia jest działem ekonomii zajmującym się postępowaniem pojedynczych konsumentów i przedsiębiorstw. 2. Głównym źródłem zaspokajania ludzkich potrzeb jest proces produkcji i wymiany. 3. Jednym z celów makroekonomii jest zbadanie, w jaki sposób ludzkość radzi sobie z racjonalnym wykorzystaniem ograniczonych zasobów do zaspokajania wręcz nieograniczonych potrzeb. 4. Produkcja i konsumpcja są procesami gospodarczymi wzajemnie na siebie oddziałującymi; poziom produkcji determinuje poziom konsumpcji, a jednocześnie produkcja jest w dużej mierze określona przez konsumpcję. 5. Termin „makroekonomia" jest tożsamy z pojęciem „polityka ekonomiczna". 6. Własność jest pojęciem stopniowalnym, może przyjmować różne formy, zarówno skrajne (bycie właścicielem i niebycie właścicielem), jak i pośrednie.

1. Makroekonomia jest działem ekonomii zajmującym się postępowaniem pojedynczych konsumentów i przedsiębiorstw. FAŁSZ

2. Głównym źródłem zaspokajania ludzkich potrzeb jest proces produkcji i wymiany. FAŁSZ produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji

3. Jednym z celów makroekonomii jest zbadanie, w jaki sposób ludzkość radzi sobie z racjonalnym wykorzystaniem ograniczonych zasobów do zaspokajania wręcz nieograniczonych potrzeb. PRAWDA

4. Produkcja i konsumpcja są procesami gospodarczymi wzajemnie na siebie oddziałującymi; poziom produkcji determinuje poziom konsumpcji, a jednocześnie produkcja jest w dużej mierze określona przez konsumpcję. PRAWDA

5. Termin „makroekonomia" jest tożsamy z pojęciem „polityka ekonomiczna".

FAŁSZ

6. Własność jest pojęciem stopniowalnym, może przyjmować różne formy, zarówno skrajne (bycie właścicielem i niebycie właścicielem), jak i pośrednie.

PRAWDA

7. Najlepszym sposobem na spełnienie zasady racjonalnego postępowania w warunkach określonego celu i środków działania jest jednoczesne przyjęcie zasady maksymalnego efektu i zasady minimalnych nakładów. 8. Jedną z głównych metod badawczych nauk ekonomicznych są eksperymenty badawcze. 9. W najszerszym ujęciu makroekonomia jest nauką o gospodarowaniu. 10. Środki zaspokajania ludzkich potrzeb mają wyłącznie materialny charakter. 11. Podział decyzji gospodarczych na mikroekonomiczne i makroekonomiczne jest oparty na kryterium czasu. 12. Gospodarkę centralnie planowaną wyróżnia się na podstawie kryterium rodzaju własności czynników produkcji. 13. Obiektywność praw ekonomicznych oznacza, że działają one dopiero od momentu, gdy ludzie poznają je i uświadomią sobie ich mechanizm.

7. Najlepszym sposobem na spełnienie zasady racjonalnego postępowania w warunkach określonego celu i środków działania jest jednoczesne przyjęcie zasady maksymalnego efektu i zasady minimalnych nakładów. FAŁSZ

8. Jedną z głównych metod badawczych nauk ekonomicznych są eksperymenty badawcze. FAŁSZ

9. W najszerszym ujęciu makroekonomia jest nauką o gospodarowaniu.

PRAWDA

10. Środki zaspokajania ludzkich potrzeb mają wyłącznie materialny charakter.

FAŁSZ

11. Podział decyzji gospodarczych na mikroekonomiczne i makroekonomiczne jest oparty na kryterium czasu.

FAŁSZ

12. Gospodarkę centralnie planowaną wyróżnia się na podstawie kryterium rodzaju własności czynników produkcji.

FAŁSZ

13. Obiektywność praw ekonomicznych oznacza, że działają one dopiero od momentu, gdy ludzie poznają je i uświadomią sobie ich mechanizm.

FAŁSZ

14. Postulat liberalizmu ekonomicznego oparty jest na klasycznej teorii ekonomii. 15. Zasada racjonalnego gospodarowania odnosi się do maksymalizacji efektu, przy danym nakładzie, lub minimalizacji efektu w celu osiągnięcia danego poziomu nakładów. W wyniku zastosowania kryterium perspektywy spojrzenia na procesy gospodarowania można wyróżnić: a) mikroekonomię, b) makroekonomię, c) mezzoekonomię, d) wszystkie wymienione.

14. Postulat liberalizmu ekonomicznego oparty jest na klasycznej teorii ekonomii. FAŁSZ

15. Zasada racjonalnego gospodarowania odnosi się do maksymalizacji efektu, przy danym nakładzie, lub minimalizacji efektu w celu osiągnięcia danego poziomu nakładów. PRAWDA

W wyniku zastosowania kryterium perspektywy spojrzenia na procesy gospodarowania można wyróżnić:

a) mikroekonomię,

b) makroekonomię,

c) mezzoekonomię,

d) wszystkie wymienione.

MAKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016

mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

GOSPODAROWANIE PKB

Jak działa gospodarka?

Rynek czynników

gospodarstwa domowe przedsiębiorstwa

Rynek dóbr finalnych

dobra

zapłata za dobra

dobra

zapłata za dobra

zapłata za usługi czynników

zapłata za usługi czynników

usługi czynników

usługi czynników

Model ruchu okrężnego w gospodarce (Circular Flow – CF)

Produkt Krajowy Brutto

PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia pochodzenie kapitału, własność firmy itp.

PKB

Polska – 1 719 097 mln PLN

per capita- 25 105 USD PPP PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza, a więc „oczyszczony” z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen (deflator). W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego.

PKB jest miarą wielkości gospodarki. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę wzrostu gospodarczego.

PKB

PKB globalnie – siła gospodarki danego kraju

PKB per capita – zamożność społeczeństwa

Y=C + I + G + Ex - Im

Pozycja Państwo wg PSN

1 Katar 143 427

2 Luksemburg 92 049

3 Singapur 82 762

4 Brunei 73 233

5 Kuwejt 71 020

6 Norwegia 66 937

7 Zjednoczone Emiraty Arabskie 64 479

8 San Marino 60 664

9 Szwajcaria 58 087

— Hongkong 54 722

10 Stany Zjednoczone 54 597

41 Litwa 27 051

42 Estonia 26 999

43 Portugalia 26 975

44 Grecja 25 859

45 Seszele 25 607

46 Polska 25 105

47 Bahamy 25 049

48 Węgry 24 942

49 Rosja 24 805

50 Malezja 24 654

Od 2014 roku

Zgodnie ze zaktualizowaną metodologią przy obliczaniu PKB uwzględnia się lub inaczej traktuje wydatki na: badania i rozwój, udoskonalenia gruntów, małe narzędzia, koszty likwidacji dużych aktywów kapitałowych, systemy uzbrojenia i wyroby wysyłane do uszlachetnienia za granicę. Dodatkowo zmiany objęły sektor rządowy, samorządowy oraz NBP. Wisienką na torcie jest pionierskie uwzględnianie działalności nielegalnej.

DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH

DRZEWO 1000 PLN

PRACA DRWALA + 200 PLN

DREWNO (BALE) 1200 PLN

PRACA W TARTAKU + 800 PLN

DREWNO (DESKI) 2000 PLN

PRACA STOLARZA I OBICIE TAPICERSKIE +

(400 PLN)

500 PLN

MEBEL 2500 PLN

POŚREDNIK SPRZEDAŻY 500 PLN

MEBEL 3000 PLN

TWORZENIE I RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO

PRACA PRZĄDKI + 100 PLN

PRZĘDZA BAWEŁNIANA 600 PLN

PRACA TKACZA + 300 PLN

TKANINA BAWEŁNIANA 900 PLN

+ PRACA KRAWCA 800 PLN

BAWEŁNA 500 PLN

PLANTACJA BAWEŁNY

TWORZENIE I RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO

KOSZULA 1600 PLN

TWORZENIE I RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO

DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH

DRZEWO

PRACA DRWALA +

DREWNO (BALE)

PRACA W TARTAKU +

DREWNO (DESKI)

PRACA STOLARZA I OBICIE TAPICERSKIE +

MEBEL

POŚREDNIK SPRZEDAŻY

MEBEL

1000 PLN

200 PLN

1200 PLN

800 PLN

2000 PLN

(400 PLN)

500 PLN

2500 PLN

500 PLN

3000 PLN

DRWAL

TARTAK

STOLARZ

PLANTACJA BAWEŁNY

BAWEŁNA

PRACA PRZĄDKI +

PRZĘDZA BAWEŁNIANA

PRACA TKACZA +

TKANINA BAWEŁNIANA

KOSZULA

+ PRACA KRAWCA

1600 PLN

500 PLN

100 PLN

600 PLN

300 PLN

900 PLN

800 PLN

1 Suma wartości produkcji wytworzonej

a suma wartości dodanej

b suma wartości dóbr i usług finalnych

c produkcja globalna - przepływy międzygałęziowe

2 Suma wydatków (popyt) C + I + G + Ex - Im

3 Suma dochodów czynników wytwórczych dochód dyspozycyjny ludności (dochód ludności)

suma podatków - transfery = podatki netto (dochód państwa)

nie rozdzielone zyski + amortyzacja (dochód przedsiębiorstw)

suma dochodów czynników wytwórczych PKB saldo dochodów netto z zagranicy

PNB

+

METODOLOGIA PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO

Pozostałe użyteczne miary - PNB (Produkt Narodowy Brutto) - miara wartości wszystkich dóbr i usług

finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.

PNB = C + Ib + G + Ex-Im (eksport netto) + Dw, gdzie: Dw - dochody netto z własności za granicą (czyli różnica dochodów z własności za granicą i dochodów zagranicznych właścicieli czynników produkcji uzyskiwanych w kraju). - PNN- miara efektów rocznej działalności gospodarki, rozumiany jako różnica produktu narodowego brutto oraz wartości amortyzacji kapitału trwałego. PNN = PNB - Am

W Krasnoludkowie PKB od lat jest bardzo wysokie i wynosi 2000 nibygroszy. Krasnoludki w swoich domach zwykły konsumować ulubione huby drzewne za połowę dochodów (są bardzo oszczędne) których średni poziom wynosi 1200 nibygroszy. Niestety w Krasnoludkowie huby nie występują co zmusza nasze Krasnale do kupowania hub w Krainie Za Wielką Czerwoną Granicą – od znanych grzybiarzy Skrzatów. Rocznie wydają na ten cel 1000 Ngr. W zamian pozbywają się zbędnych im papierowych czapek o wartości rocznej 600 Ngr. Krasnoludkisą anarchistami i nie mają własnej państwowości (co ułatwia zadanie). Ile Nibygroszy Krasnoludki inwestują???

STRUKTURA PRODUKTU I DOCHODU NARODOWEGO

PKB w

cenach

rynkowych suma wartości dodanej

suma dochodów czynników

wytwór- czych

PNB w cenach

czynników wytwór-

czych

dochód dyspozy-

cyjny ludności

podatek dochodowy

+ TRANSFERY

dochód ludności

nie rozdzielone

zyski

podatek od zysków

PNN w cenach

czynników wytwór-

czych (dochód

narodowy)

amorty- zacja

PKB w cenach

czynników wytwór-

czych

dochody netto

z zagranicy

PKB w cenach

czynników wytwór-

czych

podatki pośrednie

C

I

G

Ex-Im

Ćwiczenia 1. Dochody ze sprzedaży czynników produkcji płyną od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw. 2. Eksport netto może przybierać wyłącznie dodatnie wartości. 3. Do wartości globalnej zalicza się sumę wytworzonej wartości dodanej oraz wartość zużycia pośredniego. 4. Na podstawie modelu ruchu okrężnego w gospodarce można wyznaczyć trzy metody obliczania produktu krajowego brutto. 5. Obliczanie PKB metodą produktów następuje wyłącznie poprzez zsumowanie wartości sprzedaży dóbr finalnych. 6. Aby prawidłowo obliczyć PKB metodą sumowania dochodów, niezbędne jest dodanie emerytur, rent i stypendiów.

Ćwiczenia 1. Dochody ze sprzedaży czynników produkcji płyną od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw. F 2. Eksport netto może przybierać wyłącznie dodatnie wartości. F 3. Do wartości globalnej zalicza się sumę wytworzonej wartości dodanej oraz wartość zużycia pośredniego. P 4. Na podstawie modelu ruchu okrężnego w gospodarce można wyznaczyć trzy metody obliczania produktu krajowego brutto. P 5. Obliczanie PKB metodą produktów następuje wyłącznie poprzez zsumowanie wartości sprzedaży dóbr finalnych. F 6. Aby prawidłowo obliczyć PKB metodą sumowania dochodów, niezbędne jest dodanie emerytur, rent i stypendiów. F

7. W metodzie sumowania wydatków konieczne jest uwzględnienie wartości importu i eksportu. 10. Produkt krajowy brutto pomniejszony o wartość amortyzacji to produkt narodowy brutto. 11. Produkt narodowy netto jest wiarygodną miarą sprawności gospodarki dzięki podobieństwu systemów amortyzacji w poszczególnych krajach. 12. Miary PKN i PKB oblicza się według kryterium terytorialności, czyli według miejsca lokalizacji podmiotu gospodarczego. 13. Do produktu narodowego brutto danego kraju wlicza się wartość produktów wytworzonych w tym kraju, niezależnie od narodowości właściciela czynnika produkcji. 14. Produkt krajowy brutto jest zawsze większy niż produkt narodowy brutto. 15. Dochód narodowy netto powstaje poprzez odjęcie wartości amortyzacji od produktu narodowego netto. 16. Podział wartości wytworzonych dóbr i usług na wielkości realne i nominalne związany jest z uwzględnianiem zmian cen przy dokonywaniu obliczeń. 17. Nominalny produkt krajowy brutto w każdych okolicznościach jest większy od realnego produktu krajowego brutto.

7. W metodzie sumowania wydatków konieczne jest uwzględnienie wartości importu i eksportu. P 10. Produkt krajowy brutto pomniejszony o wartość amortyzacji to produkt narodowy brutto. F 11. Produkt narodowy netto jest wiarygodną miarą sprawności gospodarki dzięki podobieństwu systemów amortyzacji w poszczególnych krajach. F 12. Miary PKN i PKB oblicza się według kryterium terytorialności, czyli według miejsca lokalizacji podmiotu gospodarczego. P 13. Do produktu narodowego brutto danego kraju wlicza się wartość produktów wytworzonych w tym kraju, niezależnie od narodowości właściciela czynnika produkcji. F 14. Produkt krajowy brutto jest zawsze większy niż produkt narodowy brutto. F 15. Dochód narodowy netto powstaje poprzez odjęcie wartości amortyzacji od produktu narodowego netto. F 16. Podział wartości wytworzonych dóbr i usług na wielkości realne i nominalne związany jest z uwzględnianiem zmian cen przy dokonywaniu obliczeń. P 17. Nominalny produkt krajowy brutto w każdych okolicznościach jest większy od realnego produktu krajowego brutto. F

18. Przy obliczaniu PKB metodą sumowania produktów bierze się pod uwagę takie podmioty, jak gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo. 19. Głównym źródłem rozwoju społeczno-gospodarczego jest konsumpcja zbiorowa i indywidualna. Na rynku dóbr konsumpcyjnych przepływem pomiędzy przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi jest: a) sprzedaż czynników wytwórczych, b) przepływ wydatków na zakup dóbr, c) zakup czynników wytwórczych, d) przepływ dochodów ze sprzedaży czynników wytwórczych. W zakres działalności państwa jako uczestnika rynku dóbr konsumpcyjnych i rynku czynników produkcji nie wchodzi: a) zakup dóbr, b) zakup czynników wytwórczych, c) świadczenia na rzecz przedsiębiorstw, d) sprzedaż dóbr.

18. Przy obliczaniu PKB metodą sumowania produktów bierze się pod uwagę takie podmioty, jak gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo. F 19. Głównym źródłem rozwoju społeczno-gospodarczego jest konsumpcja zbiorowa i indywidualna. F Na rynku dóbr konsumpcyjnych przepływem pomiędzy przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi jest: a) sprzedaż czynników wytwórczych, b) przepływ wydatków na zakup dóbr, c) zakup czynników wytwórczych, d) przepływ dochodów ze sprzedaży czynników wytwórczych. W zakres działalności państwa jako uczestnika rynku dóbr konsumpcyjnych i rynku czynników produkcji nie wchodzi: a) zakup dóbr, b) zakup czynników wytwórczych, c) świadczenia na rzecz przedsiębiorstw, d) sprzedaż dóbr.

Pomiar dochodu narodowego metodą sumowania wydatków w warunkach gospodarki zamkniętej nie wymaga uwzględnienia w obliczeniach następującego czynnika: a) wydatków rządowych, b) salda eksportu, c) wydatków konsumpcyjnych, d) wydatków inwestycyjnych. Przy pomiarze produktu krajowego brutto metodą sumowania dochodów nie uwzględnia się: a) plac, b) zysków, c) renty gruntowej, d) emerytur. 7. Uwzględnienie wartości amortyzacji pozwala odróżnić: a) produkt krajowy brutto od produktu narodowego brutto, b) wartość globalną od produktu krajowego brutto, c) produkt krajowy brutto od produktu krajowego netto, d) nominalny produkt narodowy brutto od realnego produktu narodowego brutto. Kryterium lokalizacji terytorialnej właścicieli czynników produkcji stosuje się przy obliczaniu: a) produktu krajowego brutto, b) produktu narodowego netto, c) produktu narodowego brutto, d) dochodu narodowego netto.

Pomiar dochodu narodowego metodą sumowania wydatków w warunkach gospodarki zamkniętej nie wymaga uwzględnienia w obliczeniach następującego czynnika: a) wydatków rządowych, b) salda eksportu, c) wydatków konsumpcyjnych, d) wydatków inwestycyjnych. Przy pomiarze produktu krajowego brutto metodą sumowania dochodów nie uwzględnia się: a) plac, b) zysków, c) renty gruntowej, d) emerytur. 7. Uwzględnienie wartości amortyzacji pozwala odróżnić: a) produkt krajowy brutto od produktu narodowego brutto, b) wartość globalną od produktu krajowego brutto, c) produkt krajowy brutto od produktu krajowego netto, d) nominalny produkt narodowy brutto od realnego produktu narodowego brutto. Kryterium lokalizacji terytorialnej właścicieli czynników produkcji stosuje się przy obliczaniu: a) produktu krajowego brutto, b) produktu narodowego netto, c) produktu narodowego brutto, d) dochodu narodowego netto.

Wpływ zmian poziomu cen w gospodarce na poziom obliczanego dochodu narodowego niwelowany jest przez: a) zastosowanie deflatora PKB, b) odjęcie wartości rządowych wydatków transferowych, c) odjęcie wartości amortyzacji kapitału trwałego, d) dodanie wartości rządowych wydatków transferowych. Uzyskanie informacji na temat struktury wytwarzanego PKB według działów gospodarki umożliwia obliczenie PKB: a) przypadającego na jednego mieszkańca, b) metodą sumowania dochodów, c) metodą sumowania wydatków, d) metodą sumowania produktów.

Wpływ zmian poziomu cen w gospodarce na poziom obliczanego dochodu narodowego niwelowany jest przez: a) zastosowanie deflatora PKB, b) odjęcie wartości rządowych wydatków transferowych, c) odjęcie wartości amortyzacji kapitału trwałego, d) dodanie wartości rządowych wydatków transferowych. Uzyskanie informacji na temat struktury wytwarzanego PKB według działów gospodarki umożliwia obliczenie PKB: a) przypadającego na jednego mieszkańca, b) metodą sumowania dochodów, c) metodą sumowania wydatków, d) metodą sumowania produktów.

Rok Kraj A Kraj B

2005 2010 2005 2010

Wydatki konsumpcyjne (mld zł) 80 90 240 250

Inwestycje brutto (mld zł) 40 40 40 80

Inwestycje netto (mld zł) 20 30 30 40

Wydatki rządowe (mld zł) 100 120 200 240

Eksport (mld zł) 80 85 70 120

Import (mld zł) 40 50 80 70

Dochody z własności za granicą (mld zł) 60 70 20 50

Dochody zagranicznych właścicieli czynników produkcji uzyskiwane w kraju (mld zł)

30 30 50 55

Amortyzacja (mld zł) 20 10 10 50

Liczba ludności (min) 11 11,3 100 127

Na podstawie danych zawartych w poniższej tabeli oblicz PKB, PNB i PNN dla

krajów A i B w latach 2005 oraz 2010

1. O ile, w ujęciu procentowym, wzrósł PKB w obu krajach pomiędzy rokiem 2005 a 2010?

2. Jakie czynniki wpłynęły na wzrost gospodarczy? 3. Co można powiedzieć o sprawności gospodarowania w obu krajach? 4. Czy zmiana bezwzględnej wysokości PKB w latach 2005-2010 odzwierciedla rzeczywisty wzrost efektywności gospodarek tych krajów?

Pytania do zadania

MAKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016

mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych

Polityka Fiskalna

Rzecz o skłonnościach

• Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC – marginal propensity to consume) jest to część każdej dodatkowej jednostki dochodu, przeznaczona przez gospodarstwa domowe na konsumpcję. [c]

• Krańcowa skłonność do oszczędzania (MPS – marginal propensity to save) jest to część każdej dodatkowej jednostki dochodu, przeznaczona przez gospodarstwo domowe na oszczędności. [s]

• Krańcowa skłonność do importu (MPI – marginal propensity to import) informuje, jaką część każdej dodatkowej jednostki dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydać na dodatkowy import. [m]

Konsumpcja a oszczędzanie

• C = A + cYd, gdzie A – wydatki

autonomiczne, c – krańcowa skłonność do

konsumpcji, Yd – dochód rozporządzalny

• Czy rząd trudni się oszczędzaniem?

• Implikacja ->

Rozszerzony wzór

Y = A + cYd + I + G + eX – mY

+ Państwo (które pobiera podatki)

NT=tY (stopa podatkowa x produkt)

Y = A + c(1 – t)Y + I + G + eX – mY

• Y = (A + I + G + eX) / [1 – c(1 – t) + m]

gdy zwiększymy np. wydatki rządowe o ∆G, wówczas Y wzrośnie o G / [1 – c(1 – t) + m]. Wartość 1 / [1 – c(1 – t) + m] to tak zwany mnożnik, czyli stosunek zmiany wielkości produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany wydatków autonomicznych.

• Mnożnik zrównoważonego budżetu to mechanizm polegający na tym, że wzrost wydatków państwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji.

• Ekspansywna polityka fiskalna polega na zwiększaniu wydatków budżetowych (często większym niż zwiększenie podatków, co prowadzi do deficytu budżetowego).

• Restrykcyjna polityka fiskalna polega na obniżaniu wydatków budżetowych oraz często także podatków.

Bezrobocie • Ludność będąca w wieku produkcyjnym to osoby od 15 do 65 roku

życia.

• Nieaktywni zawodowo to osoby nie posiadające pracy i nie szukające jej: uczniowie, studenci, emeryci, gospodynie, inwalidzi, leniuchy itp.

• Aktywni zawodowo to osoby w wieku produkcyjnym, które albo mają pracę albo aktywnie jej poszukują.

• Współczynnik aktywności zawodowej jest to odsetek ludności w wieku produkcyjnym, która należy do zasobu siły roboczej (a = A/L).

• Stopa bezrobocia jest to odsetek siły roboczej, która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako poszukująca pracy (u = U/A).

• Stopa zatrudnienia wyraża proporcję liczby osób pracujących do liczby osób w wieku produkcyjnym (e = E/L).

• Bezrobocie frykcyjne (naturalne) stanowi niemożliwy do obniżenia minimalny poziom bezrobocia, występujący w każdym dynamicznym społeczeństwie.

• Bezrobocie strukturalne powstaje z powodu niedostosowania kwalifikacji pracowników i zapotrzebowania pracodawców w sytuacji, kiedy struktura popytu i produkcji nieustannie się zmieniają.

• Bezrobocie wynikające z niedostatku popytu (keynesowskie) pojawia się wtedy, kiedy faktyczna produkcja jest mniejsza od produkcji potencjalnej. Czasami nazywane jest też bezrobociem cyklicznym (koniunkturalnym).

• Bezrobocie klasyczne oznacza rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży i popytu na pracę się przecinają.

• Bezrobocie technologiczne występuje, gdy z powodu postępu technicznego ludzie stają się zbędni w procesie produkcji. Jest ono tymczasowe aż do momentu znalezienia nowego zastosowania siły roboczej.

Zadanka

W gospodarce krańcowa skłonność do konsumpcji

wynosi 0,9. Jaka jest wartość mnożnika? Jak się

ona zmieni, gdy w gospodarce pojawi się państwo,

które nakłada podatek na dochody 0,2? Jak zmieni

się wartość mnożnika, gdy z kolei gospodarka

otworzy się i podmioty zaczną importować z

krańcową skłonnością do importu 0,1?

• W gospodarce zamkniętej z państwem, krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,85, zaś stopa podatkowa to 2/17. Wydatki rządowe równe są 100, konsumpcja autonomiczna 50 a inwestycje równe są 70.

• 1. Ile wynoszą oszczędności?

• 2. Jaki jest poziom produkcji (dochodu narodowego)?

• 3. Czy budżet państwa jest zrównoważony?

• 4. Załóżmy, że państwo zwiększa wydatki oraz stopę podatkową dwukrotnie. Jaki poziom dochodu narodowego zostanie teraz osiągnięty?

• W gospodarce otwartej z państwem produkcja wynosi 1000, konsumpcja autonomiczna to 90, inwestycje 100, eksport 110, krańcowa skłonność do konsumpcji 0,75, krańcowa skłonność do importu 0,1, wydatki rządowe 200, a budżet jest zrównoważony (występują jedynie podatki bezpośrednie).

• 1. Ile wynosi mnożnik?

• 2. Jak musi zmienić wydatki państwo (nie zmieniając podatków), by zrównoważyć handel zagraniczny?

ZALICZENIE

OSTATNIE ZAJĘCIA: 20.01.2015R.

- PYTANIA TESTOWE

- 1-2 ZADANIA DO POLICZENIA