MADDENİN SINIFLANDIRILMASI...Not-2: Tuzun büyük tanecikli olması tercih edilmelidir. Not-3: Ebonit çubuk karıĢıma dokundurulmaz. Ebonit çubuk tarafından çekilen madde bir

03.06.2011 1ŞULE YILMAZ

+

+

+ + +

+

+

-

-

-

-

-_ -

-

-

-

-

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI

SAF MADDE KARIŞIM

ELEMENT BİLEŞİK

HOMOJEN

KARIŞIM

HET.

KARIŞIM

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI

MADDE


SAF MADDE:

Aynı cins atom yada moleküllerden oluşmuş maddelere

saf madde denir.

ÖR.

Elementler saf maddelerdir.

Çünkü; hepsi aynı cins atomlardan oluşmuşlardır.

Bileşikler saf maddelerdir.

Çünkü; hepsi aynı cins moleküllerden oluşmuşlardır.

element bileĢik


SAF MADDELERİN ÖZELLİKLERİ:1. Saftırlar.2. Aynı tür taneciklerden oluĢurlar.3. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.4. Homojendir.5. Fiziksel yöntemlerle daha basit maddelere ayrıĢtırılmazlar.6.Belli koĢullarda belli öz kütleye sahiptirler.

element bileĢik


ELEMENT:Aynı cins atomlardan oluĢmuĢ saf maddelere denir.

ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ:1. Aynı tür atomlardan oluĢurlar.2. Saf ve homojendirler.3. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.4. Fiziksel ve kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrıĢtırılmazlar.5. Belli koĢullarda belli öz kütleye sahiptirler.6. Metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar olmak üzere 4 ana bölümde incelenirler.7. Sembollerle gösterilirler.

Altın elementi

Atomların durumu


BİLEŞİK:Ġki yada daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleĢmesi sonucu oluĢturduğu yeni saf maddeye bileĢik denir.

BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ:1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar.2. Belli oranda birleĢirler.3. Kimyasal olarak birleĢirler.4.Kendini oluĢturan elementlerin özelliklerini taĢımazlar.5.Kendini oluĢturan maddelere ancak kimyasal yöntemlerle ayrıĢtırıla bilirler.6. Saf ve homojendirler.7. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.8. Kendi özelliğini taĢıyan en küçük birimleri moleküllerdir.


KARIŞIM:Ġki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir araya getirilmesi sonucu oluĢturduğu maddeler topluluğuna denir.

KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ:1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar.2. Ġstenilen oranda karıĢtırılırlar.3. Fiziksel olarak karıĢırlar.4.Kendini oluĢturan maddelerin özelliklerini taĢırlar.5.Kendini oluĢturan maddelere fiziksel yöntemlerle ayrıĢtırıla bilirler 6. Saf değildirler.7. Belli erime ve kaynama noktaları yoktur.8.Yapı taĢları element yada moleküllerdir.9. Belli bir formülleri yoktur.


HOMOJEN KARIŞIM:Özellikleri kütlesinin her yerinde aynı olan karıĢımlara denir. ÖR: Çözeltiler homojen karıĢımlardır.

ÇÖZELTİ:Homojen karıĢımlara çözelti denir. Maddelerin katı-gaz halleri hariç diğer tüm halleri homojen olarak karıĢarak çözeltileri oluĢtururlar


SÜSPANSİYON:Katı-Sıvı heterojen karıĢımlara denir. ÖR: TebeĢir tozu - su


EMÜLSİYON:Sıvı-Sıvı heterojen karıĢımlara denir.ÖR: Zeytinyağı - su


KOLLOİDAL KARIŞIMLAR:

Çıplak gözle bakıldığında heterojen

olduğu anlaşılmayan katı-sıvı

karışımlara denir.

ÖRNEK:

Bulanık su, boya, süt..gibi.


AERESOLLER

Sıvı-gaz heterojen karışımlara denir.

ÖR: Deodorant …gibi.

gaz

sıvı


ELEKTRİKLENME YOLUYLA AYIRMA :

Saç, pul biber…gibi bazı maddeler elektrik yüküyle yüklenmiş maddeler

tarafından çekilirler.

DENEYİN YAPILIŞI:

Şekildeki gibi bir kaba, kuru yemek tuzu ve kuru

kırmızı biber konur.

Ebonit çubuk yünlü kumaşa sürtülür. Daha sonra

ebonit çubuğunun elektriklenmiş ucu tuz-biber

karışımının üzerinde tutulur.

Not-1: Biber kuru olmalıdır. Yoksa elektriklenmiş

nesneleri çekmez.

Not-2: Tuzun büyük tanecikli olması tercih edilmelidir.Not-3: Ebonit çubuk karıĢıma dokundurulmaz. Ebonit çubuk tarafından çekilen madde bir baĢka kâğıt parçasına üzerine alınır ve gözlemler yazılır

GÖZLEM: Saç, kuru biber, küçük kağıtparçaları gibi çok hafif maddeler, elektriklenmeyöntemiyle diğer maddelerden ayrılırlar.


MIKNATISLA AYIRMA :

Demir, Kobalt, Nikel… gibi mıknatısla çekile bilen

maddeler için yapılan ayırma işlemine denir.

ÖRNEK:

Demir tozu - Kükürt tozunun karışımından, demir

tozunun ayrılması gibi.

DENEYİN YAPILIŞI:Deney masasının üzerine, bir kaba bir miktar demir talaşı ve bir

miktar kükürt tozu konur. Karıştırma çubuğu ile demir

parçacıkları ve kükürt tozu iyice karıştırılır ve karışım çıplak

gözle incelenir.

Mıknatıs karışımın üzerine yaklaştırılarak tutulur. Karışımı

oluşturan bileşenlerden biri mıknatıs ile toplanarak başka bir

tarafa alınır.

Maddelerin karışım öncesi ve karışımdan ayrıldıktan sonraki

özellikleri incelenir ve gözlemler not edilir.

NOT: Demir parçacıklarını mıknatıstan rahatlıkla uzaklaştırmak

için, mıknatıs üzerindeki demir talaşları kağıtla temizlenir.

GÖZLEM: Demir, Kobalt, Nikel…gibi mıknatısla çekile bilen

maddeler, mıknatısla çekilmeyen diğer maddelerden, mıknatısla

çekilerek kolaylıkla ayrılırlar.


ÖZKÜTLE FARKIYLA AYIRMA :Katı-katı heterojen karıĢımlarda katılardan birinin üstten toplanarak ayrılması iĢlemine denir.ÖRNEK: Kükürt tozu-demir tozu karıĢımının ayrılması gibi. DENEYĠN YAPILIġI : Kükürt tozu ile demir tozu karıĢtırılıp, içi su dolu behere dökülür . Yoğunluğu az olan kükürt tozları üstte kalır demir tozu ise dibe çöker.GÖZLEM : Katı-katı hetrojen karıĢımları, her iki katınında çözünmediği ve yoğunluğu katıların yoğunluğunun arasıda olan bir sıvı içerisinde ayrılabilir.

Kükürt tozu

Su

Demir tozu


ÇÖZÜNÜRLÜK FARKIYLA AYIRMA :

Katı-katı heterojen karışımlardan, suda çözünmeyen katılardan birinin süzülerek ayrılması

işlemine denir.

ÖRNEK: Tuz - kum karışımından kumun süzülerek ayrılması gibi…

DENEYİN YAPILIŞI: Spatülün ucu ile yemektuzu ve önceden yıkanmış kum alınarak bir kâğıt

parçasına üzerine konur ve iyice karıştırılır. Sonra

içinde su bulunan beher glasta iyice karıştırılır.

Katlanmış süzme kağıdı huniye yerleştirilir. Şekilde

görüldüğü gibi huni de erlenmayere yerleştirilir. Karışım

huniye yavaş-yavaş dökülür. Süzgeç kâğıdı üzerinde

kalan kum, bir kâğıt parçasının üzerine alınır.

Erlenmayerde kalan çözelti alınarak porselen kapsüle

konulur.Porselen kapsül tel kafesin ortasına yerleştirilir

ve dikkatlice düşük ısıtıcı aleviyle ısıtılır.

GÖZLEM: Katı-katı hetrojen karışımlarından birisi

suda çözünüyorsa, diğer madde süzülerek ayrılır.

Suda çözünen ise kristallendirme yöntemiyle diğer

maddeden ayrılır.


ERİME NOKTASI FARKI İLE AYIRMA:Katı-katı karışımları, katıların erime

noktalarının farklı olmasından

yararlanılarak ayrıştırılır.

DENEYİN YAPILIŞI: Demir-KurĢun karıĢımı bir potaya alınarak ısıtılır. Sıcaklık 327,5 0C ye geldiğinde kurĢun (Pb) erir. KurĢun süzülerek erime noktası 1540 0C olan demirden kolaylıkla ayrılır.

Not-1: Eritilerek yapılacak ayırma iĢleminde katımaddelerin erime noktalarının, bir birinden çok farklı olması ayırma iĢlemini kolaylaĢtırır.

GÖZLEM: Demir-Kurşun gibi erime noktaları birbirinden farklı olan katılar eritilerek birbirinden ayrılırlar.


SÜZME YOLUYLA AYIRMA :

Katı-sıvı hetrojen karışımlarda, katı madde

süzülerek sıvı maddeden ayrışırlar.

ÖRNEK:

Kum - su karışımından kum süzülerek ayrılır .

DENEYİN YAPILIŞI:

Bir miktar kumlu su, şekildeki gibi daha

önceden hazırlanmış süzgeç kağıdına dökülür.

Kum süzgeç kağıdının üzerinde kalırken su alta

konulan kapta toplanır.

Not:

Süzgeç kağıdı kuralına uygun yerleştirilmişse,

Huninin ucunun çapı küçük olursa,

Karışım homojenliğe yakın değilse… süzme

işleminden iyi verim alınmış olur.


KRİSTALLENDİRME YOLUYLA AYIRMA :Bir sıvıda çözünmüş olan katının

çökmesine kristallenme denir.

ÖRNEK:

Tuzlu sudan tuzun eldesi.

DENEYİN YAPILIŞI:

Tuzlu su yavaş-yavaş ısıtılarak

suyu buharlaştırılır. Su

tamamen buharlaşınca geriye

sadece tuz kalır.

Böylece yemek tuzu, sudan

ayrışmış olur.

Tuz gölünde tuzun oluĢumuda aynı yöntemle olur.


BUHARLAŞTIRMA

(damıtma) YOLUYLA

AYIRMA :

Bir sıvıda çözünmüş olan

katının çökmesine

kristallenme, sıvısının

buharlaştırılarak

ayrılmasına da

buharlaştırma denir.

ÖRNEK:

Deniz suyundan - su eldesi.

DENEYİN YAPILIŞI:

Tuzlu su yavaş-yavaş

ısıtılarak suyu

buharlaştırılır. Buharlan su

geri soğutucuyla

yoğunlaştırılarak ayrılır.

Böylece suyu ayırmış

oluruz.

Tuz-su


KNO3

Cs2 SO4

AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME YOLUYLA AYIRMA :Bir çözeltide bulunan birden fazla tuzun, farklı sıcaklıklarda, katı halde çöktürülmesiyle (Sıcaklıkla çözünürlüğü önemli ölçüde bir birinden ayrılan) yapılan ayırma iĢlemine denir.

ÖRNEK: KNO3 ve Cs2 SO4 x 8 H2O karıĢımının ayrılması. (Sıcaklık artırıldığında Potasyum Nitratın sudaki çözünürlüğü artarken, sezyum sülfatın sudaki çözünürlüğü azalır.)

NOT: Ayrımsal kristallendirme iĢleminde tuzların çözünürlükleri arasındaki farkın oldukçabelirgin ve farklı olması gerekmektedir.


AYIRMA HUNİSİ İLE AYIRMA :

Sıvı-sıvı heterojen karışımlarında

(emülsiyon) sıvıların yoğunlukları farkından

yararlanarak yapılan ayırma işlemine denir.

ÖRNEK:

Zeytinyağı-su karışımının ayrılması.

DENEYİN YAPILIŞI: Zeytinyağı-su karışımı ayırma hunisine koyulduğunda iki ayrı

faz, görünüme sahip olur. Yoğunluğu büyük olan altta kalırken

yoğunluğu küçük olan yukarıda kalır. Musluk açılırsa önce

yoğunluğu büyük olan akar (su) . Sıra ikinci maddeye

gelince(Zeytin yağı) musluk kapatılır, sıvılar birbirlerinden

ayrıştırılmış olur.

Not: Sıvıların yoğunlukları arasındaki fark fazla olursa,

Ayırma hunisinin çapı küçük olursa,

Musluk az açılarak sıvının yavaş akması sağlanırsa, ayırma işlemi

hassas olur03.06.2011 22ŞULE YILMAZ

DAMITMA YOLUYLA AYIRMA:

Katı-sıvı homojen karışımlarının

kaynama noktalarından

yararlanarak, önce

buharlaştırılıp sonra

yoğunlaştırılarak yapılan ayırma

işlemine denir.

ÖRNEK:

Tuzlu-su dan suyun eldesi.

(Buharlaşmaişlemine bak)

DENEYİN YAPILIŞI:

Tuzlu su ısıtılırsa su buharlaşır,

tuz çöker (kristalleşir). Su

buharı soğutulduğunda

(damıtıldığında) tekrar sıvı hale

geçer ve karışımı oluşturan

maddeler birbirlerinden

ayrışmış olur.

Tuz-su


AYRIMSAL DAMITMA YOLUYLA AYIRMA :Sıvı-sıvı homojen karıĢımlarınnın kaynama noktası farkından yararlanarak yapılan ayırma iĢlemine denir.ÖRNEK:Alkol su karıĢımından alkol ve suyun ayrılması.

DENEYİN YAPILIŞI: Alkol-su karıĢımı Ģekildeki gibi hazırlanmıĢ düzeneğe koyulur ve ısıtılır. Alkolün kaynama noktası daha düĢük olduğundan önce ve büyük bir oranda alkol buharlaĢır. Geri soğutucuyla soğutularak alkol tekrar sıvılaĢtırılarak ayrılır. Bu iĢlemle sıvılar birbirlerinden tam olarak ayrıĢamaz. Çünkü her sıvı, sıvı halde bulunduğu bulunduğu her sıcaklıkta buharlaĢır. Kaynama noktası küçük olan sıvı daha uçucu olacağı için ondan daha fazla buharlaĢır ve toplama kabında o sıvıdan daha fazla bulunur. ĠĢlem ne kadar çok yapılırsa %100’e o kadar çok yaklaĢılır. Fakat hiçbir zaman tam ayrıĢma olamaz.

NOT:Çözeltiyi meydana getiren maddelerin kaynama noktaları arasındaki fark ne kadar fazla olursa ayrıĢma %100 e yakın olur.


YOĞUNLAġMA NOKTASI FARKIYLA AYIRMA:Bir biri içersinde karıĢmıĢ gaz maddeleri yoğunlaĢma noktalarından yararlanarak, yapılan ayırma iĢlemine denir.Gaz karıĢımının sıcaklıkları düĢürüldüğünde kaynama noktası yüksek olandan baĢlayarak gazlar sıvılaĢır. Bu Ģekilde gazlar bir birinden ayrılmıĢ olur.

ÖRNEK:NO2 ve O2 gazlarının ayrıĢtırılması.

O2NO2

DENEYİN YAPILIŞI: NO2 ve O2 gazları içeren kap buzlu su içersine konulur. Zamanla gazlardan bir kısmının sıvılaĢtığı gözlenir. SıvılaĢan gaz kaynama noktası 21 0C olan NO2 dir. Oksijen gazı bu sıcaklıkta sıvılaĢmaz çünkü O2 ninkaynama noktası -183 0C dir.NOT: Gazların yoğunlaĢma noktaları arasındaki fark fazla olursa, ayırma iĢlemi daha kolay ve sağlıklı olur.


ELEKTRİK ENERJİSİ İLE AYIRMA:Bazı maddeler ne kadar ısıtılıra ısıtılsın bileĢenlerine ayrıĢtırılmazlar. Bu tür maddeler elektrik enerjisiyle bileĢenlerine ayrıĢtırılırlar. Bu iĢleme ELEKTROLİZ denir.

Elektroliz edilecek madde sıvı ya da çözelti konumunda olmalı ve en önemlisi elektrik akımını iletmelidir. Bu tür çözeltilere ELEKTROLİT denir. Elektrik akımını iletmesi için çözeltiye daldırılan maddeye ELEKTROT denir. Güç kaynağının (+) ucuna bağlı olan elektroda ANOT, (-) ucuna bağlı elektroda ise KATOTdenir.

AnotANOT

KATOT

su


ISI ENRJİSİ İLE AYIRMA:

Zayıf bağlı bazı bileşikler ısı enerjisi yöntemiyle ayrıştırılabilir.

ÖRNEK:

CaCO3(k) CaO(k) + CO2(g)Kireç taĢı ısıtıldığında tepkime gereği iki farklı maddeye parçalanırlar.

KClO3(k) KCl(k) + 3/2 O2(g)Potasyum Kloratısıtıldığında tepkime gereği O2 gazı elde edilir.


DENEYİN YAPILIŞI:

Düzenekte olduğu gibi saf su elektrolit kabına konulur. Saf

su elektrik akımını çok az iletse de, iletkenliğini biraz daha

artırmak için bir miktar Sodyum Karbonat (Çamaşır Sodası)

eklenerek çözülür.Devreden akım geçmeye başladığında

su, H2 ve O2 ye parçalanarak ayrışır.Bu olayı denklemle

göstermek istersek:

H2O H2 +1/2 O2 Denklemden de anlaĢılacağı gibi elde edilen H2 nin hacmi, O2 nin hacminin iki katı olacaktır

AnotANOT

KATOT

su


Documents

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI...Not-2: Tuzun büyük tanecikli olması tercih edilmelidir. Not-3: Ebonit çubuk karıĢıma dokundurulmaz. Ebonit çubuk tarafından çekilen madde bir