36
Luh Ayu Manik Mas, Pahlawan Lingkungan BASAbali Wiki I Putu Supartika Gus Dark

LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Luh Ayu Manik Mas,Pahlawan Lingkungan

BASAbali WikiI Putu Supartika

Gus Dark

Page 2: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

1

Page 3: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Nuju semengan, Luh Ayu Manik ngenahbincuh ngalih-ngalihin apa kaden di paone.Memenne matakon, ”Ngalih apa, Luh?’ ’Ngalihplastik, Me, anggon wadah canang ane lakaraba tiang ke sekolah,’ keto pasautne. ”Ning,sokasi cenik dogen wadahin, da nganggonplastik,” keto memenne ngorahin. ”Plastikdogen wadahin, Me, apang aluh tiang ngaba,tusing repot,” keto pasautne Luh Ayu Manik.Disubane makatang ane aliha, ia salanturne

2

Page 4: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

makinkin lakar luas ka sekolahne.

3

Page 5: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Disubane mulih uli sekolah dinane ento, iatumben langsung mabalih tv. Sujatine iatusing biasa mabalih tv teka uli sekolah. Rikala tipine idupanga, dapetanga siaranetusing melah. Ia lantas nyemak rimut lanngalih-alihin acara tipi ane melah. Ping telunglecekang rimut, saget ia nepukin ada iklandi silih tunggil stasiun tipi. Isin iklane entotuah apang krama Baline nguangin nganggontas plastik. Apabuin jani suba ada peraturan

4

Page 6: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

ane ngatur unduke ento. Suud iklane ento,tipine matianga lantas ia masalin tur madaar.

5

Page 7: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Sambilanga madaar ia ngenehang apa anemakada musti nguangin nganggon plastik.Yadiastun ia masih mapineh plastik entoliu kawigunane, umpamine anggon wadahbablanjan lan anggon wadah canang rikala Purnama ka sekolah. Buina nganggonplastik liu ngaenang gaene elahan. Tusingperlu repot, disubane suud nganggon lantasentungang dogen ka tong sampahe. Kantinasine telah, ia masih enu ngenehang unduke

6

Page 8: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

ento.

7

Page 9: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Krana ia enu inget teken munyin iklane ditipine, ia makeneh matakon teken reramanne.Ri kala memene suba di jumah, Ia lantasnakonang unduke ento. ”Me, tunian tiangningeh di tipine, i raga kone musti nguanginnganggon tas plastik. Apa ane makada?Apake plastik totonan jelek?” ”Meme tusingnawang, Luh. Buina meme sabilang wainganggon kresek, kanti jani tusing ja kenapa-kenapa. Mirib lakar ane anggona ngae plastik

8

Page 10: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

suba keweh ngalih, Luh,” keto memennemamunyi. ”Oh, keto. Tumben tiang ningeh,”Luh Ayu Manik mamunyi keto. ”Meme masihmara taen ningeh. Tegarang mani gurune disekolahan takonin,” keto munyin memenne.”Nah, Me, mani tiang lakar matakon tekengurune,” Luh Ayu Manik nyautin.

9

Page 11: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Buin manine, neked di sekolahan Luh AyuManik lantas nuju ruang kelas. Ditu iamapapasan teken gurune, Pak Budiadnyana.”Om Suastiastu, Pak,” Luh Ayu Manik nyapatingurune. ”Om Suastiastu, Luh. Kenapa, Luh?” Pak Budi nyautin sinambi matakon. ”Pak,tiang jagi mataken indik plastik. Ibi tiangnepukin di tipine, wenten iklan sane ngorahinapang iraga nguangin kone nika nganggonplastik, napi sane makada, Pak?” ”Oh kene,

10

Page 12: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Luh, anak jani mula pemerintahe ngorahinapang iraga nunain nganggon plastik utawikresek. Krana plastik totonan yen kakutangngawag bisa ngaenang jagate cemer, benedi pasihe masi cemer, lan plastik keweh nyag.Tusing cara don kayu ane enggal nyag,” ketoPak Budi nlatarang.

11

Page 13: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

”Tiang di jumah biasa nunjel plastik, Pak,tur nyak nyag nika, Pak. Nguda Bapaknganikaang nenten nyidaang nyag?” Luh AyuManik buin matakon. ”Luh, yening plastiketunjel, sinah nyelekang panadine. Sesaingadek andus uli plastik ane matunjel bisangaenang baya keslametan i ragane,” PakBudi buin nlatarang. ”Oh kenten, Pak. Mih,baya pesan plastik nika sujatinne, Pak. Wautiang uning, Pak,” Luh Ayu Manik marasa

12

Page 14: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

maan pangajah-ajah anyar uli Pak Budi. ”Nggih, Luh, ento awanane uli jani iraga patutnunain nganggon plastik utawi kresek,” PakBudi ngimbuhin.

13

Page 15: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

”Napi anggen nganti plastik nika, Pak?” BuinLuh Ayu Manik matakon. ”Liu, Luh, yeningmablanja ka peken, tas kain aba. Yening kapura canange wadahin sokasi. Keto masihyening lakar nunas tirta eda nganggenkresek, aba wadah tirtane uli jumah,” PakBudi ngorahin Luh Ayu Manik penggantinplastik. ”Yen kenten uli dugas niki tiangpelih krana tiang setata nganggen plastik.Uli mangkin tiang jagi ngirangin nganggen

14

Page 16: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

plastik. Tiang taler jagi nekedang indikeniki teken reraman tiange miwah timpal-timpal tiange,” Luh Ayu Manik nglanturang.”Inggih, Luh, dumogi jagate ene tusing janglantas cemer sangkaning plastik,” Pak Budingimbuhin mamunyi. ”Nggih, Pak, suksmasampun ngicenin tiang piteket.” ”Nggih, Luh,suksma mawali.”

15

Page 17: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Kacrita murid-muride jani suba maan liburrainan Nyepi. Liang kenehne Luh Ayu Manikteken timpal-timpalne ulian maan libur,apabuin lakar maan mabalih ogoh-ogoh diPangrupukanne. Semenganne ento, Luh AyuManik orahina teken memenne mablanja kapeken meli lakar banten anggon ngae carudi jumahne. Pekenne tusing ja joh, tuah disamping banjar paek umahne. Nanging, ulianapanga ada ajaka nutur di margane, ia lantas

16

Page 18: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

ngalih Putu Nita lan bareng-bareng majalanka peken. Luh Ayu Manik masih tusingengsap ngaba tas kain anggo mablanja. Iainget pabesen Pak Budi yening plastik entobisa ngae gumine cemer. Suba neked dimalun umahne Putu Nita, lantas Luh AyuManik kauk-kauk sambilanga dengak-dengok.”Putu Nita, tiang Luh Ayu Manik. Lan maibareng-bareng ka peken!” keto Luh Ayu Manikngaukin Putu Nita uli di pamesu panyengkerumahne. ”Antiang malu, Luh! Tiang nyemaktas blanja malu,” Putu Nia nyautin Luh AyuManik. Lantas Putu Nita pesu ngaba tas kainanggo wadah bablanjanne. ’Mai, Luh, ne tiangmasi suba ngaba tas kain anggon mablanja.Apang bedikan ada luu plastik.’

17

Page 19: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Ritatkala Luh Ayu Manik miwah Putu Nitamajalan nuju ka peken, ia ajaka daduamareren akejep di malun bale angklunge.Ditu Luh Ayu Manik miwah Putu Nita nepukinada truna-trunane ane ngentungang luuplastik liu sajan di tlabahe. Tusing ja luuplastik dogen ane kutanga, ditu ia masihnepukin truna-trunane ento ngentungang luugabus sisan ngae ogoh-ogoh.

18

Page 20: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Disubane malipetan uli peken lan lakarmajalan mulih, ditu buin Luh Ayu Maniklan Putu Nita nepukin I Wayan lan I Madengentungang luu plastik lan gabus. Ane janitusing ja abedik nanging luune ane kutangake tlabahe liu sajan kanti kajanga nganggomontor palungan. Ane jani tepukina tekenLuh Ayu Manik, luu plastike tusing ja tuahsisan ngae ogoh-ogoh dogenan. Nanging,luune ane kutanga ditu suba magenepan,

19

Page 21: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

luire botol plastik, kaleng, lan sisan plastiklaad dedaaran. Empet kanti pajalan yéhtlabahé, ulian luuné nugdug di tlabahé.Meliah yéh tlabahé kanti ka sisin margané.

20

Page 22: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Matan aine jani suba nyrendeng kauh langumine suba sandia kala. Para kramaneinceg ngaturang caru lan segehan satuskutus. Lantas maobor-obor nganggo danyuhmatunjel lan munyiang suara-suara sadauyut. Makejang ento ilehanga di kamar-kamare kanti ka karang umahe. Keto masih dijumahne Luh Ayu Manik lan Putu Nita. Incegia ajaka dadua nulungin memenne.

21

Page 23: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Saget gumine suba peteng dedet. Luh AyuManik lan Putu Nita suba pada majanjilakar mabalih ogoh-ogoh ka marga gedene.Ngenggalang Luh Ayu Manik mapayas lanmakamen lantas ngalih Putu Nita jumahne.Neked di margane, saget suba rame anakemabalih ogoh-ogoh. Ngon lan jejeh ajakadadua nepukin ogoh-ogoh ane gobane aeng-aeng cara raksasa, macaling renggah, mabokgumbrang-gambring, lan makuku lantang-

22

Page 24: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

lantang. Saja mirib goba aeng ogoh-ogoheento bisa ngaenang sarwa butane jejeh.Keto masih suryak-suryak truna-trunanemarasa liang ritatkala negen ogoh-ogohe, anekatimpalin baan munyin gamelan blaganjure.

23

Page 25: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Suba lantas nyansan peteng, makejang ogoh-ogohe suba pada malipetan. Di marganemasih suba langah anake majalan. SedengLuh Ayu Manik lan Putu Nita majalan mulih,ditu ajaka dadua makesiab nepukin truna-trunane ane tunian negak lan ngojog baleangklunge saget pati purug malaib, sadagelar-gelur jejeh tur ngidih tulung. ’Tulung-tulung …’ Keto Wayan kraik-kraik. Guminesipeng tusing ada ane mentas. ’Ada ogoh-

24

Page 26: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

ogoh bisa majalan. Tekane uli tlabahe!Gobane aeng, awakne makejang malakar ajiplastik,’ keto Made masih kraik-kraik.

25

Page 27: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Pati kaplug makejang trunané di baléangklungé ento malaib lan paling ngalihtongos mengkeb. Luh Ayu Manik lantasnepukin saja aéng goban raksasané ento.Cara ogoh-ogoh awakné gedé ganggas,nanging makejangné awakne makaput ajiplastik, gabus, lan botol plastik. Matannéngendih cara mesuang api, layahné lantangsajan kanti ngenteg ka tanahé. Calingnérénggah sajan lan mangan. Nepukin unduké

26

Page 28: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

ento, lantas Luh Ayu Manik ngorahin PutuNita mengkeb di durin entik-entikanné.Ditu lantas Luh Ayu Manik masih ngalihtongos mengkeb lan nyuti rupa dadi anakluh magelungan lan mabusana sarwa mas,madan Luh Ayu Manik Mas.

27

Page 29: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Raksasa plastik magoba aeng ento lantasnyimbuh makejang ane tepukina baan api.Telah kena borbor entik-entikanne. Gedebug-gedebug raksasa plastike ento masih majalanlan nagih ngejuk truna-trunane. Malesatlantas Luh Ayu Manik Mas mesuang sanjatapedang ane nyidaang masuang yeh lannyidaang ngamatiang api. Para trunanemakejang jejeh lan tuah bisa mabalih.Ritatkala apine suba nyansan mati, ditu lantas

28

Page 30: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

raksasa plastike ento ngomong. ’Weiiii..manusa ajak makejang! Eda sajan ngawagngentungang luu, apa buin dini di tlabaheene. Tongose ene tenget, patutne sekenangngupa pira apang setata kedas tur tusingkena cemer. Kedasin enggalang tongose ene!’ Keto raksasane ngomong sambilang nelikmatanne barak.

29

Page 31: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Raksasa plastike ento lantas ilang enggalsajan. Keto masih Luh Ayu Manik Mas lantasnyuti rupa buin dadi Luh Ayu Manik lanngaukin timpalne, Putu Nita. Ngenggalangajaka dadua mulih lan masadu tekeningreramanne. Para trunane lantas pablesatmasih malaib pada ngojog umahne.

30

Page 32: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Buin puane di rahinan Ngembak Geni, prajanimakejang truna lan trunine suba tedunmakedas-kedas di tlabahe ane tenget ento.Luh Ayu Manik lan Putu Nita ada masih ditubareng makedas-kedas.

31

Page 33: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

32

Page 34: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Modeled after traditional Indonesian shadowpuppet storytellers and co-developedwith the community and a team of localartists, our digital schoolgirl/superherowill have conversations with children,environmental experts, elders and othersaround environmental and social issues. LuhAyu Manik – an 8th grade schoolgirl fromBali who incarnates into Luh Ayu Manik Mas– is a courageous, agile, fast and strong

33

Page 35: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Indonesian superhero who uses her powersto help sustain the natural and culturalenvironment of Indonesia. This book wasmade in partnership with BASAbali. BASAbaliis a collaboration of linguists, anthropologists,students, and laypeople, from within andoutside of Bali, who are collaborating to keepBalinese strong and sustainable. For moreinfo, visit www.basabali.org

34

Page 36: LuhAyuManikMas, PahlawanLingkungan...LuhAyuManikMas,PahlawanLingkungan,author:BASAbaliWiki.illustrator:IPutuSupartika GusDark.ReleasedunderCCBY-NC4.0. Thisworkisamodifiedversionoftheoriginalstory.©TheAsia

Brought to you by

Let’s Read is an initiative of The Asia Foundation’s Books for Asiaprogram that fosters young readers in Asia. booksforasia.org

To read more books like this and get further information aboutthis book, visit letsreadasia.org

Original StoryLuh Ayu Manik Mas, Pahlawan Lingkungan, author: BASAbali Wiki. illustrator: I Putu Supartika

Gus Dark. Released under CC BY-NC 4.0.

This work is a modified version of the original story. © The AsiaFoundation, 2019. Some rights reserved. Released under CCBY-NC 4.0.

For full terms of use and attribution,http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/