epub©vctvegroup09-01-2018

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

DànhtặngbàDaisyNathanvớinhữngcâuhỏidàihàngthếkỷ

Hãytrởlạicùngta,thìtasẽtrởlạicùngcácngươi.Malachi3:7

MỞĐẦU

1.

CÓLẼMỌISỰKHỞINGUỒNtừkhibàchochặtbỏcáicâyđóđi.Bà khônghềnói gì với cháu cả - những chuyện thếnày có

liênquangìđếntrẻconđâu-vậynênbuổisángmùađôngnọ,lúc cháu đang ngồi trong lớp ngán ngẩm nghe thầy giảng vềtínhchấtcủabộisốchungnhỏnhất,thìlưỡicưađãnghiếnvàolớpvỏcâymàutrắngbạc;cònkhicháuđanglếtchântrênhànhlangvào giờ ra chơi, thìnhữngmảnh sống của cái câyđã rớtnhưmưaxuốngbầykiếnnhỏ.Khung cảnh tàn diệt đổ ập lên cháu lúc từ trường trở về.

Trongsân,nơicâyócchótừngđứngxõabóng,giờchỉcònlàhốđấtđenngòm;nhữngcànhcâybịchặtvứtbỏngổnngang,cònthân cây bị cưa thành ba đoạn nằm vô hồn dưới đất; vàmộtngười đàn ôngmặtmũi đỏ tía phủ kínmuội khói dầu dieselđangđiềukhiểnchiếcmáyxúc,vớinhữngbộhàmkhổnglồgiậttungcáigốccây.Cỗmáyxúcgầmrú,khụtkhịt, lùi lại, chồmlên, hối hả trướcnhững tiếng chửi thề củangười điều khiển.Phần rễ cứng cỏi khôngmuốn nơi lỏng những cánh tay bámchặt vào lòng đất. Chúng bướng bỉnh và đâm sâu hơn tưởngtượng.Nămnốinăm,mùatiếpmùa,nhữngchiếcrễđãâmthầmlan

tỏa,lấnsâuvàolòngđấttừngchútmột,bệnlẫnvớirễcâysồi,câytuyếttùngvàcâytáo,thậmchícòncùngnhauquấnchặtlấyđườngốngdẫnnướcvàkhíga.Đóchínhlàlýdokhiếnngườitachặtbỏcâycối:chúngluồnláchtrongthẳmsâu, làmkhóconngười,vàconngườibuộcphảidùngtớimáymócđểđốiphóvớinhữngkẻcứngđầunhưthế.

Thìnhlình,dướiánhnắngmùađônglạnhlẽo,vồngrễoaivệcủacâyócchó,vớinhữngchùmđấtnhỏvẫncòndínhchặtlấyrễcây,bịnhấcbổnglêntrướcmắtcháu-nhưphầnmáibịbốcrakhỏingôinhà - thả lại đoạn rễ cái vẫn còn chôn sâu tronglòngđất.Khiđó-vàchỉkhiđó-ngườiđiềukhiểnmáyxúcmớihảhê

giơcaonắmtayradấuchiếnthắng,vàbàđãmặcsẵntạpdề,vỗtayhưởngứng.Khi đó - và chỉ khi đó - cháu, vốn chưa thểmởmiệnghay

nhấc nổi bước chân, có cảm giác sống lưngmình bỗng dưngphátxạ.Xươngsống lẫntủysốngkhôngcòn làcủacháunữa;chúnglàmộtphầncủasợidâyđiệntrầncũkĩ,vànhữngtialửađiệnxẹttớixẹtluitrongniềmvuigiảtạo,vớithứnănglượnglạnhlùngvàdữtợn.Chúnglantỏakhắpnơi,nhưnhữngchiếcgaibăngvôhình,mũigaisắcnhọnnhưdaocạo,xiênvàoruộtgan cháu, đâm vào trái tim cháu, rối tung trong trí óc cháu,nhảymúalơ lửngtrongmáuhuyếtcủacháu;nhữngmảnhgỗvụntrắngởn,nhữngkhúcxươngngườichết,khôngnhảyđiệunào khác ngoài vũ điệu diệt vong; thứ năng lượng kia khôngphảilửa,khôngphảiánhsáng,màlàthứnănglượngchohànhviđộcác,khônlường;thứnănglượngbứcbối,bỏngrát.Vàsautiasétlàmảngtốicủađêmđen,cáicâmlặngbấtantừ

quámức: chứngkiếnquámức, chịuđựngquámức,hiểubiếtquámức.Cáicâmlặngkhôngphảicủagiấcngủ,màcủasựchếtchóc:khinỗiđauquálớn,ngườitaphảichếtđimộtchútmớicóthểsốngtiếpđược.Câyóc chócủacháu - cái câyđã lớn lêncùngcháu, cái cây

cháu từng tin tưởng sẽ đồng hành cùng cháu khi năm thángtrôi qua, cái câymà cháu tưởng làmình sẽ nuôi dạy các condướitánlácủanó-giờđãbịnhổbậtgốc.Cáicâyđổxuống,kéotheo bao điều bị tàn phá: giấc ngủ của cháu, hạnh phúc củacháu,vẻvôlocủacháu.Khiphầnrễcáibịrựtđứt,âmthanhđó

nhưmộtvụnổ;thờigianbịngắtthànhtrướcđóvàsauđó;ánhsáng cũng khác hẳn, chìm lịm trong bóng tối chập chờn.Khoảngtốibanngày,khoảngtốibanđêm,khoảngtốigiữamùahènóngbỏng.Và,từtrongbóngtốiđó,cómộtđiềuchắcchắn:nỗiđauchínhlàđầmlầymàcháubuộcphảilộiqua.

***

Nhữngđiềunhỏnhặtnhấtlạichínhlàbíẩnlớnnhất.Trongvỏbọcvôhình,cáithếgiớibímậtđóvỡòa.Mộthònđá,trướchaysaucũngvẫnchỉlàmộthònđá;bảnchấtcủanókhôngbaogiờ thayđổi.Nhưngmột cái cây, trước khi trở thành cây,nóvốnlàmộthạtgiống;vàconngười,trướckhitrởthànhngười,chỉlàmộtphôithai.Nhữngđiềutotátnhấtthườngnằmmơhồtrongnhữngcái

gọilàgiớihạn,địnhnghĩa.Khihiểuđượcđiềunày,bỗngdưngcháunhậnrarằngnhững

thứcầnchămchútlạichínhlànhữnggìnhỏbé.

***

Saucáichếtcủacâyócchócaolớn,cháuđãkhócròngnhiềungày.Banđầu,bàcốgắnganủi-làmsaomàviệcchỉđốnmộtcáicâylạikhiếnmộtcôbéđaukhổđếnvậychứ?Bàcũngyêucây;lẽrabàkhôngnênlàmthếđểtrêutứccháu.Bàquyếtđịnhchặtbỏđivìnógâyphiềntoái;nóởquágầnnhàmình,vàcảcâytuyếttùngcũngthế.Câycốicầncókhônggian,bàluônbảocháunhưthế,chưahết,biếtđâungàynàođó,rễcâycóthểđâmthẳngvàobồnvệsinhgiốngnhưxúctucủabạchtuộc,vàhẳnrồi,cháukhôngmuốncáiđiềuđángsợđóxảyrađâu!Bàđang

cố làmchocháucười,hoặc ítnhất làmỉmcười,nhưngchẳngmấythànhcông.Quagiaiđoạnbùngnổdữdội,ngàynàocháucũngnằmbất

độngdướisànphòngmình,nhìntrântrâncáibầutrờitrìđộnbằngximăngkhôngthểgiúpchotìnhhìnhsángsủahơn.Mớitrướcđó,trongmộtcuốnsáchtranhcủamình,cháuđã

đọccâuchuyệnvềloàihảisâm.Dùlàmộtsinhvậttầmthườngvôhại,vôdanhnhưngchúngvẫnquyếtliệtbảovệmạngsốngcủamìnhnhưbấtkì sinhvậtnàokhác.Khibị tấncông,ngaylậptức,chúngphóngra toànbộmớbòngbongnội tạng - timgan,phèophổi,nhữngbộphậnnội tạngtái sinhđược -đểvôhiệuhóakẻthùbằngcáithứgiốngnhưtấmvảicủađấusĩấy,vànhờđóchúngcóđủthờigianđểlủitớinơiantoàn,náumìnhtrong rừng tảo,nghỉngơi,để các tếbàocủa chúng táihợpvàphântáchchotớikhitạorađượcmộtphiênbảnnộitạnghoànhảothaythếthứđãbịtrụcxuất.Bàthấyđấy,cháutựthấymìnhrơivàotrạngtháigiốngnhư

conhải sâm saumột vụ tấn công: ruột gan trống rỗng. Cháukhôngcó lờinàođểnóicả.Cháukhôngtrả lờinhữngcâuhỏicủabà.Chúngtasốngởhaithếgiớikhácnhau;thếgiớicủabàđầylươngtringựtrị,trongkhithếgiớicủacháulàmộtvũtrụđenđặcvàđầytaiương,chốcchốclạicósấmsétxoẹtqua.Mốiliênhệgiữahaithếgiớiấyrấtrõràng:cháucóthểthấythếgiớicủabà,nhưngbàthìkhôngthểhiểuđượcthếgiớicủacháu.Và vì thế, đến ngày thứ ba, khimà lương tri và lòng kiên

nhẫncủabàđãcạnkiệt,vàcólẽnhờbácsĩnhikhoatưvấn,bàmởcửaphòngcháuvànói,“Đủrồiđấy!Cháulàmbàbựcmìnhlắmrồi.Chỉ làmột cái cây thôimà, lúcnàocháucũngcó thểtrồngmộtcâykhác.”Rồibàlạimảimiếtvớiđủthứviệctrongnhà,cólẽgiốngnhưbaobuổisángcháuđihọc.

***

Cháuvốnkhôngcó tínhcãi thẳng lại trướcnhững lờibuộctội. Không ai phải chịu trách nhiệm về khoảng cách giữa cáchành tinh;đó làdo cácđịnh luậthấpdẫn.Tầmhiểubiết củamỗingườicũngkhácnhau.Bàcũngbiếtđiềuđó:bà từnghayđọcchocháunghetruyệnHoàngTửBé,nênchắcbàbiếtmỗitiểuhànhtinhđềucónhữngcưdâncủariêngnó.Cháuthấyhơibấtngờvìbàđãkhôngnhớvềchuyệncâybaobáp,vìcâyócchónàycókhácgìcâybaobápấyđâu.Bụihồngbàcứmuốnmuatặngcháuấy,vềsaucũngchẳngthếthaythếnóđược.Bụi hồng rất lung linh và tỏahương thơmmát dịu, nhưng

bônghồngrồisẽbịcắtđi,cắmvàolọhoavàcuốicùngsẽnằmgọntrongthùngrác.Nhưngmộtcáicâymàtayêuquýcắmrễănsâuvàotráitimta.Khicâychếtđi,rễbịkhôhéo,quắtqueo,đểlạinhữngvếtsẹonhỏnhưnghằnsâu,khôngthểlãngquên.

***

Ngườihayđổ lỗivề thấtbại củamình trongcuộc sốngchongườikhác-haychomộtsựcốnàođó-chẳngkhácgìmộtconchóbịbuộcvàodâyxíchdài, cứ trượt theosợidâyđó.Chẳngmấychốc,đámcỏdướichânconchósẽchếtdần,vàchỗđấtbịgiày xéo sẽ bê bết thức ănvươngvãi vànhữngbãi phân chó.Khikiệtsứcvìnhữngbướccàoliênhồivôđịnhđó,conchórồisẽchếtvàsợidâyxíchcòn lại lơ lửng,hangỉ; tấtcảnhữnggìcònlạicủamộtcuộcđờibấthạnhđóchỉlànhữngdấuvếtbuồntrênnềnđất.Biến cố và con người không phải là những bì dằn, cũng

khôngphải lànhữngngõhẻmmà takhôngbiết lối ra; chúnggiốngnhữngchiếcgươnghơn:nhỏ,to,lồi,lõm,mấpmô,biếndạng,nứthoặcmờ,nhưngvẫnchohìnhảnhphảnchiếuvàchochúngtabiếtmộtphầnẩnkhuấttrongchínhchúngta.

***

Hẳnlàcháuđãthứctỉnhkhỏicuộcđờicủamộtconhảisâmvàođêmthứtưhoặcthứnămgìđó.Cănphòngcủacháungậptràn ánh trăng tròn lạnh lẽo. Cây móc treo quần áo phủ cáibóngrùngrợncủanóxuốngsàn.Tạisaophảiđểlạibóngtrongđêmtối?Đểlàmgì,nếukhôngphảiđểchứngminhchosựtồntạicủanhữngthứkhôngthểcầmnắmđược?Hồicháucònbé,suốtcảbuổitối,bàthườngngồibêngiường

và kể chuyện cho cháu nghe. Trong mớ hỗn độn, nào côngchúa,bùaphép,nhữngconvậtkhổnglồvànhữngchiếncônglẫylừng,chỉcóhaihìnhảnhvẫnkhắcsâutrongtâmtrícháu:đôimắtvàngkhècủaconsóivànhữngbướcchânthìnhthịch,vụngvềcủaQuáivậtGolem.Lũsóirìnhrậptrongrừngvàdọcnhữngconđườnghoangvắng,cònQuáivậtGolemcóthểđitớibấtkỳđâu;nóbiếtmởcửa,đóngcửavàleolêncầuthang.Nókhôngăn thịt trẻ conhaybiến chúng thànhquáivật, vậymàcháuvẫnsợnóhơnbấtkìloàinàokhác.Mỗikhinhắcđếntênnó,khôngkhíquanhcháunhưđóngbănglại.Vàomộtđêmđầuthu,ẩmướtnhưngkhônglạnh,cháucảm

thấychoángngợptrướcnhữngcáibóngđángsợnêntrởdậyvàrangoài.Khônggianthoangthoảngchúthươngthơmgợinhớvềmùa

hèrựcrỡ.Đócólẽlàmùicủavàiquảtáocònsótlạitrêncành,số khác rụng đầymặt đất, thối rữa, hoặc có lẽ là hương củanhữngtráimậnvàngvừachíntới.Vìnhiệtđộvẫnchưaxuốngdướimứcđóngbăng,nênchỉcóvàichiếclárụng.Cỏvẫnxanh,lácđácđâyđólànhữngcâyhoaanhthảodạivàhaicâybồcônganhcònsótlạisauđợtbàdọnsạchcỏ.Tới lúc đó, cháu chợt nhận ra lòng mình thật trống trải.

Cháutớichỗcâyócchótừngđứngvàkhụygối.Mặtđấtẩmướt,

phủđầynhữngnhánhcâygãyvụn,vươngvãikhicáicâyngãậpxuống.Khônggianquanhđây,khicòncócâyócchó,từngngânlên

rấtnhiềugiaiđiệu;trongchốclát,cháuthấynóvẫncònđây,rễnóvẫnđanghútlấydưỡngchấtbơmvàothân,nhữngchạccâynhư những ngón tay đen ngòm vẫn đang truyền nhựa sống.Mới đấy, quả hạch rơi đầy từ thân cây lừng lững, ăn sâu vàolòngđấtvànhúmầm,vươnlênbầutrời.Bảngiaohưởngngẫuhứngcủađámquảrụngđãđồnghànhvớituổithơcháunhữngkhimùa thu tới.Ngàyấy,mỗikhiđihọcvề, cháu lại chạy rađây,nhétđầytúinhữngquảócchó.“Đừng có nhặt, bẩn đấy.” Tiếng bà vọng ra từ cửa sổ bếp.

Nhưng kệ, cháu cứ lờ đi và tỉ mẩn bóc quả óc chó thật nhẹnhàngđểchúngkhôngvỡ.Cháukhôngăn,màđểchúngtronglòngbàn tayvànhìnngắm.Khônghiểusao,cháu thấychúnggiốnghệtmấybộnãotrongsáchgiáokhoa-nãocủacácđộngvậtcóvúvàcácloàichim-vớihộpsọ,nhưmộtcáivỏbọc,bảovệ cácbộphậnmongmanhhơn,màng cứng,màngmềm,và,vùngkiểmsoáttrínhớgiữahaibáncầunão.Saohaithứtrongtựnhiênlạigiốngnhauđếnthế?Saothứ

nàylạiliênhệvớithứkia?Đólàquyluậtvũtrụ,haychỉlàsựphóngđạicủamộtphútthấtthần?Xungquanhnơiđâyphủđầyquảócchó.Nhữngcơnmưarào

đãbiếnthảmcỏxanhmướtcủathángSáuthànhlớpbùnnhão;chỉ cầnchọcnhẹngón tay,hạt cây sẽ lộ ra.Cứngđấy,nhưngvẫnkhôngthoátnổimóngvuốtvàhàmrăngnhọnhoắtchìaracủalũsóc,haynhữngchiếcmỏcủabọnquạmào,lũchimáclàvà chim giẻ cùi; cứng, nhưng chưa đủ để có thể khiến cháungừngthắcmắc.Vìcáicâyócchókia-naysốngmaichết-chínhlàtấmgương

đầutiênphảnchiếucuộcđờicháu.Cháukhuỵxuốngvùngđấttổnthương,nhìnvàovếtsẹohằntrênmặtđất,đằmmìnhtrong

ánhtrăngquáigở,tayvẫncầmmộthạtcâymàthấylòngmìnhtrống rỗng. Khi quả tuyết tùng rơi đánh cộc khô khốc dướichân, cháu hiểu mình không thể vượt qua con đường phíatrước,conđườngcôđộccủamộtkẻhayhoàinghi.

2.

MỖIKHINHỚVỀNGÔINHÀCỦACHÚNGTA,cháulạithấynólơlửngtrongánhbìnhminh.Trờivẫnđangthu,vìmặtđấtbắtđầubốchơisươngmờảodướihơiấmcủanhữngtianắngđầu tiên.Giống nhưmột con chim đang bay lượn, cháu luônnhìnxuốngngôinhàtừtrêncaovàrấtxa;rồitừtừtiếnlạigần,quansátcửasổ -baonhiêucửađangmở,baonhiêucửađangđóng-vàtớithámthínhkhuvườn,giàndâyphơi,nhữnggỉsắttrêncánhcửa.Cháukhôngxuốngvội-cứnhưcháumuốnchắcchắnrằngđóthựcsựlànhàcủamình,làcâuchuyệncủamình.Dườngnhư lũ chimdi trú cũnggiốngnhư thế; chúngphải

bayquahàngngàncâysố,khôngmàngtớingoạicảnh,vàrồi,khitớinơichúngđượcsinhratừnămtrước,chúngbắtđầutìmhiểu.Cáicâydẻngựanởhoatrắngcócònđókhông?Vàcảchiếcxehơimàuxanh?Cảngườiphụnữtốtbụngluônbướcra,giũnhữngmẩubánhmìcònvươngtrênkhăntrảibànnữa?Chúngquansátmọithứthậttỉmỉ,vìsuốtbaothángròng,ởnhữngsamạcchâuPhi,nhữnghìnhảnhvềngườiphụnữvàchiếcxeđóđãănsâutrongtâmtríchúng.Nhưngcónhiềunhữngphụnữtốtbụngvànhữngchiếcxemàuxanhtrênthếgiới,vậylàmsaođểxácđịnhđượcchođúng?Khôngphảilàbằngquansát,màbằngmùihương,sựkếthợp

giữacácmùihươngvươngvấttrongkhônggianquanhtổcủachúng;nếucómùihươngcủacây tửđinhhươngvàcâyđoantrộnlẫnvàonhau,thìđúnglànó,chínhlàngôinhàđó,vàtađãtìmvềđúngchỗ.

***

CònmùihươngùatớikhicháutừMỹtrởvềlàmùikhétlẹtcủalácâyẩmướtkhôngcháynổi;lúcđólàtầmnửabuổisáng,nhà hàng xóm vừa mới chất một đống lá và đang hoài côngchâmlửađốt,khiếnkhôngkhíxungquanhđặcsánhkhóitrắngmùmịt.Vàrồibàbướcratừtronglànkhói,cólẽgầyhơnsovớikíức

củacháu.Cứngỡrằngcháucóthểtựgiảithoátkhỏibànếucócảmột

đạidươngngăncách,cháuđãđinhiềutháng,chứngkiếnnhiềuđiều,vàgặpgỡnhiềungười,nhưngtấtcảnhữngkhoảngcáchđóchỉmangđếnmộtkếtquảhoàntoànngượclại.Cháuvẫnghétbànhiềunhưxưa.Cháuthấymìnhnhưmột

concáođuôidàibựxựvôtìnhxùađuôivàođámlửa,vàlửacứlẵngnhẵngbámtheocháukhắpnơi;dùtớiđâu,lòngcháuvẫntrànđầytứctối,đauđớn,vàkhaokhátdậptắtngọnlửađangbùng cháyphía sau,ngàymộtdữdội vàhủyhoạimạnhhơn.Khi cháu tra chìa khóa vào cổng, cái đuôi lại phừng lên, kêutanh tách và tóe lửa nhưmột bó cỏ khô, đám cháy xém lẹmcàngtăngcườngbởinhữngngọnlửahunghãn.Bàđangởngõvàonhà, taycầmchổi.Bàreo lên“Cháuđây

rồi!” và ném chổi xuống đất. Cán chổi gỗ đập vào nền đá látpháttiếngkêukhôkhốc,sắclẹm.“Hẳnrồi,”cháuđáplại,vàkhôngnóithêmmộtlờinàonữa,

cháuđivềphòngmình,conBucklẽođẽotheosau,kêuăngẳnghânhoan.Nhữngtuầnsauđó,sựgiằngcokhóchịuvốndĩgiữabàcháu

talạitáidiễn-cháughétbà,cònbàcốđểcháukhôngghét.Vàonhững ngày bà khỏemạnh, bà thường cố xoa dịu nó, nhưngnhữngviệcbàlàmthậtyếuớt,nhưmộtvõsĩhếtthời,vàchúng

chỉcàng làmcháu thêmbựcbội.“Bàmuốngì?”cháuhét lên.“Bàđiđi!”Cháugọibàlà“Bàlão”;cháuđácửa,mồmlẩmbẩmnhưtụngkinh,“Đừngquấyrầycháunữa,đừngquấyrầycháunữa,đừngquấyrầycháunữa...”

***

Thật khómàhiểuđược sự cămhờnđóđã chất chứa tronglòngcháura sao.Nó làkếtquảcủamộtchuỗi sựkiện,khôngmaylạikếthợpvớibảntínhbẩmsinh.Khinhữnggiâyphútđầutiêncủatuổitrưởngthànhđến,cái

dòngchảybìnhyêntrongtuổithơcủacháubắtđầubiếnthànhmộtdòngsôngvầnvũ;lànnướckhôngcònxanhnữamàbiếnthànhvàngúa,vàgầmrúkhidộiquamỗivậtcản.Mọiloạirácthảibị cuốnđi trongcon lạchđó -nhữngchiếchộpnhựa, túibóng,nhữngquảbanhdabịthủng,nhữngthânhìnhbúpbêtrơtrụi, những cành cây gãy nát, những xác mèo bụng trươngphềnh -vàmọi thứtrôibồngbềnh, thứnàymắcnhẹvàothứkia,bấtlực,uấtức,khôngthểtựgiảithoát.Từthuởnhỏ,đãcóquánhiềuđiềutíchtụdướilớpvỏmàcảcháuvàbàđềukhôngthểnhìnra:nhiềunămtrôiqua,dùnóirahaychôngiấu,mộtcáinhìntrừngtrợn,mộtcáiômâuyếmbịchốitừ-nhữnghiểulầmvốnlàtấtyếutrongbấtkìmốiquanhệsongphươngnào-đãbiếnthànhhaikhothuốcnổ,nằmtrongmỗichúngta.Haitừ“chúngta”đó,nhưngthựctìnhchỉnênnóilà“cháu”

thôivìbàvẫnluônnỗlựchếtsứcmìnhđểtránhmọicuộcbùngnổ.Bà luôn im lặng nếu bà cho cách đó là tốt, bà cố nói thật

nhiều nếu bà nghĩ lời nói sẽ hiệu quả hơn, nhưng dù là lặngthinhhaybàytỏbằnglờithìcũngđềuvôích.“Saobàkhôngnóigì cả?” cháu sẽhét lên, giậndữnếu thấybà tỏ ra bàngquan.

“Saobàkhôngimđi?”cháusẽgầmgừ,khăngkhăngnhữnggìbànóichỉlàmcháuthêmứcchế.

***

Cháu thường xuyên rơi vào trạng thái khủng hoảng. Điệnngập trong não cháu; những conmối hung hãn chạy loạn xạtrong sọ cháu. Chúng làm tắt ngómmọi ánh đèn, những bộhàmnhỏxíunhainátdâyđiện,vàmọithứchìmvàomànđêm.Trongbóngtốiđó,cuốicùngcháucũngbìnhtâmtrởlại.Bỗngchốcdòngsôngtrongcháubiếnmất,chỉcònlạihồnước,mộthồnướcnhỏ trênnúi.Một con cáhồi béomầm lượn lờ dướilònghồsâu,vàánhbìnhminhnhuốmhồngđỉnhnúi.Vâng,mọithứthựcsựđềucóthểbắtđầulại,giốngnhưđêm

tàntrời lạisáng.Cánhcửasổmởra,khôngkhí trong lànhùavàongôinhà; ánh sánghòa với dòngkhímát rượi, và dườngnhưkhôngcòngóctốinàongựtrị.Chúng ta cùng nhau nướng bánh, cùng nhau đimua sắm,

hoặccùngtớithưviệnđểchọnvàiđầusáchmới.“Cháu cố uống thuốc nhé?” bà nói, và trong vòng hai, ba

tuần,cháuđãvânglờibà.Nhữngtuầnbìnhyên.Thậtđẹplàmsao,trongnhữngtuầnđó,vìđượchítthở,tản

bộ, nhìn ngắm xung quanhmà bên tai cháu không còn văngvẳngnhữngtiếngìxèo;thậtthoảimáilàmsaokhiđượcngủvàthứcdậymàkhôngcanhcánhmốilosợòavỡ.Nhưngcũngnhưmọiđiềutốtđẹptrênđời,nóchẳngbaogiờ

tồntạimãi.Một buổi sáng, cháumởmắt, và bỗng thấy cái bình yên tẻ

nhạtđósaonặngtrĩu.

Cháucầnnỗiđauđể thấymìnhđang sống.Cháubiếtnó làthứa-xít,thuốcđộc...bằngtrựcgiác,cháuhiểunósẽhủyhoạiruột gan cháu và bất kỳ thứ gì chạm vào cháu; nhưng cháukhông thể từbỏnó.Lòng tốtvà lẽphảikhôngcónhiềunănglượngbằng.Chúngchỉlànhữngcảmxúcyếuớt,nhạtnhòavôđịnh.Từ bình minh tới hoàng hôn, cháu đi lại bồn chồn chẳng

khácnàocái lõinúi lửachuyểndịch.Tâmcháu lúcnàygiốngnhưlòngnúilửatanchảynóngbỏng,khônglốithoátkhíquanhữngkẽngócngách,lỗthônghơihayrãnhthoátvôhình;thứđámác-mađỏrựcsôisụcvầnvũ,dồilên,rụtxuốngnhịpnhàngđềuđặnvàthithoảnglạiồạttrànra.Hồimườimột,mườihaituổigìđó,cháuvẫncònngồitrong

lòngbàtrênghếsô-phađọcsách,nhưngchớmsangtuổimườiba,cháubắtđầumấtkiênnhẫn,rồimườibốntuổi,câuchuyệnduynhấtcháuthựcsựhàohứnglàtìmhiểuvềchínhmình.Vàomộttrongnhữngbuổichiềunhưthế,khichúngtađang

cùngđọcsách-mộttrongnhữngcuốnNghìnlẻmộtđêmmàbàyêuthích-thángTư,cơnmưalạnhgiáxốixuốngvườnvàmộtconngườikhácbỗngtrỗidậytrongcháu.Thìnhlình,cháubậtdậyvàchêbai,“Cháuhếtchịunổiquyểnsáchtẻnhạtnàyrồi!”Ngỡngàng,bàđặtcuốnsáchxuốngvànói,“Cháuănnóithế

à?”“Cháunóithếnàomặccháu.”Cháuphảnứngrồiquayđivà

bướcmột mạch ra khỏi phòng, đóng sầm cánh cửa phía saulưng.

***

Trongsuốttuổithơcủacháu,khibạnbèđồngtranglứachúi

đầuvàocácchươngtrìnhtruyềnhình,thìbàphủlêncuộcđờicháunhữngcâuchuyệnkể,nhữngbàithơ,truyệnthầnthoại.Bàyêuthíchsách,vàmuốntruyềnniềmđammêđósangcháu-hoặc có lẽ vì bànghĩnếuđượcnuôi dưỡng trongnhữngđiềulunglinhđẹpđẽngườitasẽkhôngcònphảisốngtrongsợhãiđềphòng.Trong kí ức đầu tiên của cháu về cuộc sống của chúng ta,

sáchluônhiệnhữu.Đólàcáchbàxâydựngnhữngmốiquanhệ;đólàthếgiớicủabà,thếgiớimàbàtrưởngthành.Nhữngcuốnsáchgiúpchúngtahiểuhơnvềcuộcsống,nhưbàthườngnói;nhờvănhọc,chúngtacóthểhiểusâusắcvềcảmxúccủaconngười.Nhưng dù có vô vàn các nhân vật bất tử vây quanh, mỗi

ngày,cháulạitrăntrởnhiềuhơn,chứkhôngtrởnênhiểubiếthơn.Tất cả bọnhọ cứ ở giữa bà và cháu,một số thì ngồi, sốkháclạiđứng;nhữngkhuônmặtcủahọlốnhốgiữachúngta,và cơ thể họ phủ bóng mờ ảo lên câu chuyện của chúng ta,trong khi cháumuốn thấy ánh sáng,một thứ ánh sáng chânthậtvàminhbạch.Cháu chỉ thấy những khuôn mặt mà cháu thực sự muốn

thấy:khuônmặtcủachamẹmình.

***

Vâng,cáikhoảnhkhắcbốirốivôcùngđóngẫunhiêntrùngkhítvớisựtáihiệncủamẹ.Trướcđó,mẹchỉkínđáoxuấthiệnởsânchơi.Chỉcóhaichúngta,bàvàcháu-hoặccháutưởnglàchúngta - tựhài lòngtrongmốiquanhệđó:khôngbấtđồng,khôngcâuhỏivôtư,vàngàythángcứtrôiquanhưchuyếntàumòmẫmtrongsươngmùdàyđặc.Mọithứmùmờ,baobọcvàkhôngnơibấuvíu;chỉcóđườngraythôcứngđảmbảochosự

bìnhancủachúngta.Thếrồi,mộtbuổisángthángNăm,cháutỉnhgiấcvàlầnđầu

tiênnhậnrarằngtrongcảngôinhànàykhônghềcómộtbứcảnhnàocủamẹ:phòngkháchkhông,nhàbếpkhông,phòngbàcũngkhôngmộtdấutíchnàocủamẹ,vàbàcũngkhôngbiếtlàcần phải treo ảnhmẹ trong phòng cháu.Dù cố hình dung rahìnhbóngmẹthìtrongcháuchỉlànhữngkíứcxavời,màngàyđó cháu còn quá nhỏ, và đã nhiều năm trôi qua, những đặcđiểmcủamẹbắtđầunhạtnhòagiốngnhưnétvẽphaidầndướiánh nắng. Chúng nhòe lẫn với khuôn mặt của người khác,nhữngmẩuchuyệnkhác.Mẹcủacháulàai?Cháuchỉbiếthaiđiềuvềmẹ:mẹmấtsaumộttainạnxehơi,

vàmẹhọcđạihọcởPaduanhưngchưakịptốtnghiệp.Buổisángđó,cháulaovàobếp.Bàđãhâmnóngsữa,vàđang

tắtlò.“Chúngtakhôngcóbứcảnhnàocủabàấy!”Cháugàolên.“Ảnhaicơ?”Trong tim cháu có âm thanh như tiếng băng nứt vỡ dưới

chân.Cổhọngcháurunlêntrướckhikhónhọcthốtthànhlời,“Ảnhmẹ.”Haingàysau,mộtkhungảnhnhỏxuấthiệntrênbànngủcủa

cháu,vớitấmhìnhđentrắngchụpmộtbégáimặcbộváynhỏtựmay xinh xắn đangngồi trên chiếc bập bênh, vẫn là chiếcbậpbênhtayvịnmàuđỏngoàisânkia.Cháucầmtấmảnhlênvàđiravườntìmbà.“Cháukhôngmuốnảnhcongáibà,”cháunói.“Cháumuốn

ảnhmẹcháu.”Trước khi xé tan tấm ảnh, cháu đã kịp đọc dòng chữ phía

sau:Ilaria,11tuổi.Thếrồi,mộttấmảnhinliềnvớimàusắclòenhòexuấthiện

trongphòngcháu,chụpmộtphụnữtrẻtaychốngcằm,dángvẻđanglắngngheaiđótrongmộthộpđêmmùmịtkhóithuốc.

3.

BÂYGIỜTHÌCHÁUHIỂURẰNG có thể những sự việc đómangsắctháiýnghĩakhácnhau;nhữnggìchúngtanhìnthấybằngmắtthườngluônphiếndiện.Cólẽbànghĩkýứcvềmẹsẽlàm cho cháu buồn, hoặc có thể vì bà vẫn còn quá đau khổ -thấmthoátđãmườinăm-vàbàvẫnkhôngcầmlòngđượckhithấyhìnhảnhmẹtrongnhà.Có lẽbàmuốnâmthầmlưugiữánhmắtvàkhuônmặtmẹtrongtim.Ởđóbàlậpbànthờmẹ;ởđó, trong bóng tối và câm lặng, bà tưởngnhớ cái nỗi đau tộtcùngkhimấtmẹ.Nhưng ngày đó, với cơn thịnh nộ củamột thiếu niên theo

Manigiáo,cháuchỉthấymộtphầncủasựthật:xóabỏ.Bàmấtcongái,vàbàkhôngbuồntưởngnhớcôta;còngìkháccóthểchứngtỏmộttráitimvôcảmhơnnữa?Vàhơnthế,ngườicongáiđólạilàmẹcháu,đãchếtyểusaumộtcuộcđờimậpmờsángtối.Quả thực bà đã không kể gì vềmẹ với cháu cả. Tất nhiên

cháuđãcó thểhỏibà,và sauchútngậpngừng,hẳnbàcó thểcho cháu biết vềmẹ, và khi sống lại những khoảnh khắc đó,bănggiá trong trái timbà sẽ tanchảy, cháuđã có thểđặt tênchonhữngkýứccủamình,vàbàđãcóthểrũbỏgánhnặngđènénbaolâunay;vàcuốicùngchúngtasẽômnhauthậtlâu,haikhuônmặtnhạtnhòanướcmắt,cònmặttrờithì lặnphíasaulưng,mọithứxungquanhchúngtasẽchìmvàobóngtối.Cháu đã có thể làm thế, nhưng cháu lại không làm. Đó là

khoảnhkhắcgiằngcomâuthuẫn,vàvìthếgiữachúngtatoànlàmâuthuẫn,ởmứcđángkể:tườngđấutường,thépđấuthép.Aicứngđầuhơn,tráitimsắtđáhơnsẽlàngườitồntạitớicùng.

Vìquáámảnhđổlỗichobà,cháuluôntinrằngbàhànhđộngnhưmộtloàivậtnàođóđôilúcđánhcắpconcủaloàikhácvànuôichúnglàmconmình.Bàmuốngiữtuổithanhxuân,hoặccólẽvìbàthèmcómộtcôcongái,dovậybàđãđangtâmcướpđicongáicủaconmình,niềmhạnhphúcduynhấtcủacôấy.Chungquy,cháuchỉcảmthấyvìlýdogìđómongmuốncủabàđã làmxáotrộncuộcđờicủamẹ,cảcuộcsốngvàcáichếtcủamẹ,vìngaycảcóthể-cháuvẫnthấyrằng-hẳnlàbàmangmộtthứtráchnhiệmbímậtnàođó.

***

Thỉnhthoảngcháunghĩsẽtuyệtvờibiếtmấynếulúcnàođótrong tuổi thơ của mình có ai đó khua đũa thần và chỉ chochúngtabiếtđườngđinhữngngàysắptớitrongcuộcđờichúngta.Chúngtasẽngồitrênghế,nghiêngđầurasau,vànghemộtônglãorâutócbạcphơ,giảithíchvềlộtrìnhđángtincậynhấtđểtớiđượctrungtâmcủalãnhđịabíẩnđó.Tại sao không ai cho chúng ta chútmanhmối nào về thời

điểmtacầnchúý?Chỗnàybăngmỏnghơn,chỗkiadàyhơn,hãyđithẳng,rẽ,lùilại,dừnglạivànétránh.Saochúngtaluônphải kéo theo phía sau lưng sức nặng của những hành độngchưa được thực hiện và những lời chưa được nói ra?Tại saochúng ta sống,ngay từkhi sinh ra,đãbịbóbuộc trong sự tùđàykỳquặcnày?Mọithứvớichúngtadườngnhưđềulàvĩnhcửu,vàýchícủachúngtangoancốngựtrịthứnhỏbérốirắmđượcgọilà“tôi”,thứmàtaphảitônkínhgiốngnhưmộtđấngtốicaotônkính.Giátachỉcầnmởmắtramộtgiâythôi,tasẽthấykẻtrịvìtađangnóitớiđóthựcralàmộtôngvuaconnhunhược,giảtạo,thiếubảnlĩnhvàbịbóbuộctrongtầmnhìnhạnhẹp.

***

Đãbaonhiêuthángtrôiđikểtừkhicháutrởvề?Ba,cólẽlàbốntháng.Trongnhữngthángngàyđó,cháuđã

khôngbiếtchuyệngìđangxảyra;cháukhôngđểýthấyđôilúcbước chân của bà lơ đễnh hoặc ánhmắt bà thoáng chút mơmàng.Mộtsáng,cháunhậnđượcdấuhiệuđầutiênkhicơngióbora

thốctới.Cháuđimuabánhmìvàsữatrướckhimặtđấtđóngbăng lại,vàkhi trởvề,bàđóncháubằngmộtnụcười rấtđỗingạc nhiên, và vỗ tay háo hức: “Ta có tin cho cháu đây; cóngườingoàihànhtinhởtrongbếpnhàtađấy!”“Bànóigìthếạ?”Cháukhôngbiếtnêncườihaynênnổicáu.“Cháukhôngtinà?Lạixemđi.Takhôngđùađâu.”Chúngtavàotrongbếpvàlụctungmọithứlênđểtìmkiếm.

Bàmởcácngănkéo,lònướngvàtủlạnh,cànglúccàngthêmlolắng.“Nhưngvừamớiđâymà,”bàcứ lảinhải.“Bàchắcchắnchúngvừaởđây.Giờcháunghĩlàtalừacháuđúngkhông?”Cháunhìnbàbốirối.“Đâylàmộttròchơiạ?”Bàcóvẻtựái.“Cótớibảy,támtên,”bànói.“Lúcbàvừabật

bếp,chúngxuấthiệntrongngănlò.Khibàtắtbếp,chúngnhảyvàobồnrửa.”“Vàchúnglàmgìạ?”“Nhảymúa.Takhôngnghethấytiếngnhạcnào,nhưngchắc

chắnchúngđãnhảymúa.”“Cólẽchúngtrốnquaốngnướcrồi.”“Ốngnước?Đúngrồi, có lẽ thế.Có lẽchúngđếnrồiđiqua

vòinướcnày.”Từhômđó,ngườingoàihànhtinhbắtđầutồntạitrongngôi

nhàcùnghaibàcháu.Cháugiảithíchnhưngcũngvôích,rằngngườingoàihành tinhđến từnhững chiếcđĩabaykhôngxácđịnhUFO,rằngchỉnhữngngườiuốngquánhiềuhoặccácnhàkhoahọcởCơquanHàngkhôngVũ trụNASAmớinhìn thấychúng,rằngkhôngthểnàocóchuyệnhọnhảymúatronggianbếpnhàaiđó;nếuhọđápxuốngvườnnhàmình,cháunói,thìhẳnhàngxómxungquanhđãnhìnthấy,vàcâycốicũngsẽbịcháyrụi.Bàlắngnghecháunói,nhưngnhìnvàoánhmắtbàcháuhiểu

bàvẫnchưachịutừbỏ.Một hôm, cháu bảo, “Chắc không phải người ngoài hành

tinh đâu, cháu thấy giống vong hồn hơn.” Bà nhún vai nônnóngtrướcgợiýnày,nhưmuốnnói,“Tùycháuthíchgọilàgìthìgọi.”Theolờibàmôtả,chúngcómàuxanhnhạt-nhưhạtđậuHà

Lan tươi - và chúng cũng tròn như hạt đậu; nhưng tay chânchúnggiốngchicủacontắckèđứngthẳng.Đuôingắn,trọclốc,thay vìmũi vàmồm, chúng cómột cái kèn lớn, vừa dùng đểnói, ănvàđể thở.Chúng thoắtẩn thoắthiện; chúngchuivàoốngkhói,bơitrongbồntắm,vàvẫybàntaynhớpnhápnhỏxíuvềphíachúngtaqualớpkínhcủamáygiặt.Đôikhibàcònthấychúngbaylượn,lẩntrốntrongtấmmàngiốngnhưmấyconvậtcó túi, và rồi chúng không chỉ dừng lại ở nhảy múa nữa.“Chúngđangcườinhạota!”bàvừanóigiọngtứcgiận,vừagiũmáitócxõaxượicủabà.Bàlolắng,điđilạilại,khắpquanhnhà,rồingoàisân,kểcả

banđêmcũngkhôngngừng,điềumà trướcđâybà chưa từnglàm.Bàđi lênxuốngcầuthang, lôingănkéoranhìnrồiđónglại.Nhiềulúccháuthấygiốngnhưcómộtconchuộtbịđộtbiếngencứphảichạyquanhkhắpnơi,luônmiệngkêuchítchít.Nhữngbướcchâncủabàgieokhắpnơi suốtđêmthâu.Đôi

lúc,cháurakhỏigiường,giữlấybờvaigầyguộcvàmongmanh

củabà,lắcmạnhvàhỏi:“Bàtìmcáigìvậy?”Bànhìncháuvừatựhào,phalẫnchúttựmãn.“Cháukhông

thấyà?Bàđangtựvệ.”Mộtsớmbìnhminh,bàănvậnchỉnchuvàbướcnhữngbước

chắc chắn vào thị trấn. Đồng hồ điểm tám giờ, khi cửa hàngthựcphẩmchuẩnbịmởcửa,ôngchủhàngđãthấybàchờsẵnbênngoài.Ôngtacònchưakịpmởcửachớpbảovệ,bàđãnói,“Tôicần

thứgìđócóthểđuổiUFO.”Bácchủcửahàngcốgắnggiúpbàbìnhtâmlạinhưngvôích,

khigợiýcáchchốngmối,nhưvậyítnhấtcũngđuổiđượclũcôntrùngđóđi,hoặcmột loạinước cọ rửađủmạnhđể tốngkhứđược lũ sinhvậtxâmphạmrakhỏiđườngống.Bàgiángnắmđấm nhỏ bé xuống bàn thu ngân và hét lên “Thật đáng hổthẹn!”vàbỏđitrongcơngiậndữ.Sauhômđó,mỗilầncháuvàothịtrấnmuađồ,ngườitalại

tớivàvờvĩnhhỏithăm,“Bàcháuthếnàorồi?”

4.

TRONG MỘT CĂN NHÀ HOANG PHẾ, quá trình mục nátdiễnrachậmrãimàquyếtliệt.Bụitíchtụ,nhữngbứctườngbắtđầungấmcáilạnhngàyđôngvàhơinóngmùahè.Khôngkhíbíbáchtrongngôinhàẩmmùicũnát.Vữatrêntườngbongtróc,bở bục thành bột, thỉnh thoảng rơi ầm xuống sàn, tựa nhưtuyết trênmáinhàđổàoxuốngkhiđông tàn.Cùng lúc, từngcơngióbiếncácôcửasổthànhnhữngmảnhvỡđểgiómưamặcsứcxôngvào,cảnhữngtianắnghèchóichang,nhữngđụnlá,giấyvụn,mảnhnhựa,cànhcâynhỏ,đồnghànhcùngchúnglàđủloạicôntrùng,chimchóc,dơi,chuột.Phânchimvàdơitíchtụbàomụcsànnhà,lũgặmnhấmlonốtphầncònlại.Vàvìthế,cănnhàxinhxắnxưakiagiờchỉcònlànơicưngụ

củahồnma.Khôngaidámnghĩđếnviệcmởcánhcửađó.Việcnàyquánguyhiểm.Nướcchảyliêntụcđã làmmụcruỗngcácmốinối.Chỉmột bước chân cũngđủ làmbạnbổnhào xuốngtầng dưới. Cuối cùng, sàn nhà sập xuống, kéo theo những gìmột thời đem lại sinh khí cho căn nhà.Đồ nội thất đổ nhào,cùng những li thủy tinh, lọ hoa, bát đĩa, áo khoác, giày dép,sách, ảnh những đứa cháu, những món đồ lưu niệm từ cácchuyếnđi...Suốt những tháng ngày đằng đẵng đó, hình ảnh ngôi nhà

mụcnátcứlởnvởntrongtâmtrícháu.Cháuhìnhdungracănphòng,rồithấynósụpđổ,khôngphảingaylậptức,màlàtừngchúttừngchútmột,méomó,nhưcátlúnhaymónthạchmềm.Mọithứlộnnhào,nhưngthayvìvỡnát,chúnglạibịngốnngấutrong khoảng không lặng thinh, chỉ có những hồn ma xuôingược,trườnquacáckhenứt,nhanhnhẹnnhưlũlươn.

***

Nhiềunămtrôiqua,dễđếnhàngthậpkỉ,nhữngngườingoàihànhtinhđãngủmơởmộtgócnàođótrongnãocủabà,cólẽhọđã lưu lạiởđóquamộtbộphim tài liệuvề sinhvậtngoàiTráiđất.Dùthếnàođinữa,nhữngsinhvậtđó-vớicácgiáchútdướibànchânnhỏxíuvàmộtthứgiốngnhưchiếckèntrumpetlàmchứcnăngcủamiệngvàmũi-đãxâmnhậpvàođầubà,bímậttrúởđó,màkhôngđểlộdấuhiệunào.Mỗikhibànấucơm,nóichuyện,láixe,đọcsách,nghenhạchayngâmthơ,tậpđoàntíhonđólạilơlửnggiữamơvàtỉnh,chỉchờbảnlềbậtmở,mộtcơngiómạnhchưatừngthấyùavàogiảiphóngchúng.Phải,nhữnglinhhồnngoàihànhtinhđóchínhlàlệnhkèn.

Đángracháuphảiđượccảnhbáovớinhữngdấuhiệusớmđóvàsẵnsàngchocuộcchiến;vậymà,cháuthậmchícònkhôngkịpmặcáogiáp.Màcháucũngkhôngngờcuộcchạmtrántạigiasẽđổichiều;haychínhcháu,từkẻphụckíchbiếnthànhconmồi,bởimộtkẻthùvôhìnhhoạtđộngtrêncảhaichiếntuyến.Cháuphảitựbảovệmình,vàcảbànữa.Ngàyquangày,trí

nhớ củabàdầngiảm sútnhưnhữngmối ghép sànở cănnhàhoangnọ.Một khi trí nhớ của bà suy sụp, đầu óc bà sẽ chỉ còn toàn

nhữnghồnma.Đếnmộtlúcnàođó,cómộtđámđôngngăncáchbàcháuta.

Chúngtasốngcùngbầykháchxấuxađó,sàndướichântrởnêntrongsuốtvàmờmờnhưlớpbộtnhồimỏngmanh.

***

Vài tháng sau khi những chiếc UFO đó xuất hiện, cháu đã

mời cho bác sĩ - khám cho chính cháu, cháu nói dối thế, đểtránhđánhđộngbà.Hômđó,bàcưxửchẳngkhácgìngàythường.Bàkêbàndưới

chiếclềutrongvườn,trảilênđómộttấmkhănxinhxắn,vàsaukhixếpdao,dĩa,bàmờiôngbạnbácsĩgiàthânthiếtmónbánhmìsấynhấmcùngtràlạnh.Ôngthờơhỏibàvàicâuvàbàvồnvãđáp lại.Rồihaingườibắtđầunóivềkìnghỉ lễ sắpđến,vềnhữngđứacháucủaôngbácsĩsắpđếnởcùngông,vềcáchtrừrệpvừng chohoahồnghữuhiệuvà rẻ tiền làngâmđầumẩuthuốclávàonướcrồixịtlênrệpvừng.“Chínhxác!”Ôngbácsĩgiàthốtlên.“Nếuchúnggiếtđượcta

thìcũngdiệtđượcrệpvừng.”Cháu nhìn bà, lòng đầy hoangmang. Đã có chuyện gì với

nhữngvịkháchkhôngmờitrongbếprồi?Phíacuốibãicỏ,mộtchúchimkétkiênđịnhtuyênbốlãnh

thổ,mộtđámmuỗivằnlaoxaotrênkhómhoađẫmnước.Ánhnắngcuốingàyrọiquanhữngbộcánhmỏngcủachúngtrôngnhưnhữngvảyvàngóngả.Mộtconbọvừngomsòmbayquabàn,bàđứngbậtdậyvànói:“Tôisẽđểhaingườivàiphútriêngtư-hoatúcầucủatôicầntướinướcrồi.”Cháuvàôngbácsĩimlặngdõitheobànhặtmộtđầuốngvà

điđếnvòinước.ConBuckchạytheobà,sủaầmvàochiếcốngcaosumàuđenđangtrượtquacỏ.Nóđangchơiđùahayđangnghĩlàmìnhđangbảovệbà?Aimàbiếtđược?Khichỉcònhaingười,cháudễdàngthuyếtphụcbácsĩrằng

cáivẻbìnhthường,điềmtĩnhđócủabàkhônghẳnlàthậtnhưthế đâu. Bác sĩ giải thích rằng những người mắc bệnh ảnhhưởng tới trínhớvà tínhcáchbanđầuvẫngiữđượcsựkiểmsoátbềngoài.Họcốgắngvôthứcđểcưxửbìnhthườngtrướcngườingoài.Họ tỏ rabình thườngđếnkhó tinđểbảovệ conngườiốmyếubêntrong.

BácsĩchobiếtbàtừngmộtlầnđộtqụykhicháucònởMỹ,vàhỏicháukhôngbiếtchuyệnđóư,rồicòncónhữngtriệuchứngthiếumáukhác;lượngmáulênnãobàngàycànggiảm.Banđầubàbắtđầu lẫnvềngày, rồiđến tháng,năm,giọngnói,khuônmặtcũngbịcuốndầnđi,nốitiếpnhaunhưmộtđợtsóngthần,mỗiconsónglạimangđichútsựkiệnvàcuốnnórabiểnkhơi,nhấnxuống lòngđạidương,đếnmộtnơikhông thểquayđầulại...Bàvẫnđangtướichohoa.Cháuvàvịbácsĩcóthểthấyhình

bóngbàđangcửđộng,baoquanhlàmộtđámbụinướclấplánhsángbừng lơ lửng trongánhnắng.“Liệucóchữađượckhôngạ?”Cháuhỏi.“Hơikhó.Cóvàiloạithuốcanthầncóthểcóích.”“Bệnhcủabàcháusẽkéodàiđếnbaogiờ?”“Chừngnàotimbàấycònđập.Nghecóvẻtànnhẫnnhưng

sựthậtlàthế.Khitríóckhôngcòn,chỉcòntráitimchốngchọi.Nócóthểhoạtđộngthêmvàinămbêntrongcơthểchỉcònlàvỏsòrỗng.”Khicháutiễnbácsĩracổng,bàcònvẫytaychàoôngtừxa,

lòngbàntayrộngmở,tựanhưmộtcôbéháohứckhibắtđầumộtchuyếnthamquancủatrường.Ngàyhômđótrôiquathậtbìnhlặng.Tướicâyxong,bàvào

nhànấubữatối.Cơngióđầuhạmangtheomùihương,hơiấm,chất chứa hi vọng ùa qua ô cửa sổmở tung. Chúng ta đã tròchuyện về sách. Bàmuốnđọc lại cuốnGia đình Buddenbrooks.“Cóbuồntẻkhôngạ?”cháuhỏi.“Khônghề!”bàđápvàbắtđầukểchocháunghevềngườiủrượu,Permaneder,ngườivợvàcácnhânvậtkhácvẫncòntrongtrínhớcủabàsauchừngấynăm.Trướckhiđingủ,chúngtađãhônchúcngủngon.Đãlâulắm

rồitakhônglàmvậy,từtrướckhicháuđếnMỹ.Cháunằmtrêngiườngvànghĩcóthểbàchỉđùathôi;bàđã

rấtvuivẻ,bà chỉ lừa cháu thôi,vàgiờ thì tròđóđãkết thúc.

Cháumangtheoýnghĩđóchìmvàogiấcngủ.Sánghômsau,cháubừngtỉnhkhibàkềsátkhuônmặtgiận

dữvàocháuvànói:“Cháuđãăntrộmdépcủata!”

***

Vài tuần sau đó, cháu thấy mình như đang sống với mộtngườihoàn toànxa lạ.Nhữngngườingoàihành tinhđãbiếnmất,nhườngchỗchochứngphứccảmbịhànhhạ.Tấtcảđềuđangâmmưuchốnglạibà.Đólànhữnglờithìthầmácý,trònhạobángsaulưng,những

vụtrộmvặtthườngxuyên:dépvàváyngủcủabàbiếnmất,túixáchvàáokhoáccủabàmấttăm,chìakhóavàkínhkhôngthấyđâu.Aiđólấytrộmchiếcnồibàđịnhdùngvàbữatrưabàvừanấu.Trongtủlạnhkhôngcódấuvếtcủanhữngmónđồbàđãmua.Xàphòngtrongbuồngtắmbốchơi.VìUFOvànhữngkẻchiếmđóngđãđirồi,giờngườiduynhấtchịutráchnhiệmchonhữngtròtrộmvặttùytiệnnàylàcháu,chỉcháumàthôi.Cháulàmthếđểchọctứcbà,đểbắtbàphảikhốnkhổtìmkiếm.Bàmua từcửahàngvề rấtnhiềudâyxíchvàkhóađểkhóa

mọithứlại.Đểkhỏimấttừngấychìakhóa,bàxâuchúngvàomộtdảiruy-băngđỏđeoquanhcổ.Trongtrínhớcủacháuvẫnvanglêntiếnglengkengliênmiêncủanhữngchiếcchìakhóa,tiếngchânlộpcộploẹtquẹtcủabà,làthanhâmchủđạotrongnhàsuốtnhữngthángđó.Bà đổ cho cháu những chuyện không tưởng, khiến cháu

chẳngbiếtphảibàochữathếnào.Nhữnggìcháunóichỉnhưđổthêmdầuvàolửa-chỉvàigiọtcũngđủkhiếnbànổtung.Bàsẽbừngbừnggiậndữ,xiếthàmkenkét,mắtcaumàynhíu,bàntaygầyguộccàovàokhôngkhí;bàsẽtuônranhữnglờikhiếmnhãsuốthànggiờliền.Bàhếtmởlạiđóngngănkéo,lénchuyển

đồđạcđếnnhữngchỗmới,thậmchícònbímậthơn.Bàđóngmởtủđứng, tủ lạnh, lònướng.Bà lênxuốngcầu thang,đóngmởcửasổ,bấtchợtthòđầurađểbắtquảtangnhữngkẻđangrìnhmòbà.Vớicửatrướccũngthế.Bàcamđoanthấyaiđónấpsaukhungcửa,sămsoibàbằngđôimắtámmuội.Cầnthẳngtaycho chúngmột trận, không thương xót. Phải đánh cho chừathóitọcmạch.Vớinỗlựcnhằmtỏrõsựủnghộ,cháugiúpbàbốtrínhiều

chiếnthuậtphòngbị.Cháumuamộtchiếccòivànóinócósứcmạnh kì diệu, có thể khiến những kẻ ác tránh xa. Bà giật nókhỏitaycháu,mắtmởtođầythíchthú.“Thậtchứ?Cótácdụngchứ?”Bàhỏiđihỏilạivớivẻcảmkíchnhẹnhõm.Quả thực nó đã có tác dụng một thời gian. Âm thanh hộ

mạngmớimẻđóhòacùng tiếngbướcchâncủabà, tiếng lengkengcủachùmchìakhóa tựchế: tiếngcòi inh tai thườngkéotheocảtiếngtrucủaconBuck-vìnhữngâmthanhtầnsốcaolàmnókhóchịu.Cháuởđó,langthangnhưmộtbóngmagiữakhúchòaâmtànnhẫnnày.Trongnhữngphúthiếmhoimàbàchịungủ,cháuđứngbêngiườngquansátbà.Bàcuộnngườiởthếtựvệ,taynắmchặt,môimím,cơmặtđộngđậyvàcorúmkhôngngừng,cảđôimắtphíasaulớpmímỏngcũngvậy.Nhìnngắmnétmặtnày,cháucốtìmrahìnhbóngcủangười

đã nuôi nấng cháu. Đã có chuyện gì với người đó rồi? Bà giàcháuđangnhìnlàaiđây?Bàấytừđâurathế?Làmsaomộtphụnữđoantrang,hòanhã,dịudànglạithayđổiranôngnỗinày?Bần tiện,nóngnảy, đanghi, bạo lực - những thứnày là sao?Điềugìđãkhiếnsựđángsợnàybùngnổ?Từlâunóvẫntồntạiâmthầmbêntrongbàư?Cóphảibàđãkhốngchếnótừngấynăm, và giờ khi không còn khả năng chế ngự lên tâm trí, bàđangbộclộđúngbảnchấtcủamình?Hayđúnglàbàđãbịlinhhồn lạ nhập vào? Liệu linh hồn này có xâm chiếm cả cháukhông?

Hay làchúngta,giốngnhưcácsinhvật trongmộtsốphimkhoa học viễn tưởng, ngay từ đầu đã âm thầm mang mộtchươngtrìnhtựdiệtnằmgiữamàngcứngvàmàngmềmởnão?Aiđãhẹngiờ?Aiquyếtđịnhtuổithọcủachươngtrình?Trướckiacháukhôngmấykhinghĩđếnviệccóaikhácsống

trênthiênđườngngoàiUFOvàngườingoàihànhtinhbaylượntrênđó,nhưngtrongnhữngbuổichiềuđằngđẵngcủamùathunămđó, lầnđầu tiên cháu suyngẫmvề câuhỏinàyvà rút ramột kết luận: Thiên đường vốn trống không, hoặc nếu có gìchăngnữathìthựcthểngụtrênđócũnghoàntoànbàngquantrướcnhữngchuyệndiễnradướihạgiới.Hẳnvịđóthườnglơđãngtronglúctạoranhữngmónđồchơinhonhỏ.Còncáchnàokhácđểgiảithíchchoviệcmộtngườiphảichịu

sựsa sútđếnvậychứ?Mộtcuộcđờiđầyphẩmcáchvà thôngtuệsaolạicóthểxuốngdốcchỉtrongcóvàitháng?Kíứcsaocóthểmấtsạch,nhưbịmiếngbọtbiểnchàquanhưvậy?NhữngngườinóivềChúaChachỉlàkẻđạođứcgiả!Cóngườichanàolạimuốnconmìnhchịusốphậnnhưvậychứ?

***

Hàngđêm-mongmuốnthoátkhỏitiếngbướcchânloẹtquẹtcủabà, tiếng còi rít, tiếng cọtkẹtphát ra từbản lềkhôdầu -cháuthườngcốnáumìnhnơigócsânxanhất.Nhìn từ bên ngoài, ngôi nhà chẳng khác nào con tàu ma.

Trước tiên cháu nghe thấy tiếng khóa leng keng, rồi thấy bàxuấthiệnvàbiếnmấtnhưmộtcáibóngsauôcửasổsángđèn;vàcùnglúcđó,tiếnggầmrúcủaxecộtấpnậpngoàiđườngcaotốc,tiếngchósủađơnđộctừphíamấyngôinhàrảirácởchốnthôndãnàyvẳngvàotaicháu.Trongnhữngđêmlộnggió,nhữngcâythôngđensìphíatrên

kêukẽokẹtnhưcộtbuồmtrêntàu.Cháu thumình dưới gốc cây. Cuối cùng cháu cũng có thể

khóc - vì tức giận hơn là đau buồn. Từ khóc, cháu bắt đầuchuyển qua đấm đá linh tinh; cháu hung hăng đá mạnh vàothâncây,đấmvào lớpvỏ chođếnkhimáuchảydàixuốngcổtay.“Hãyđể tôichếtđi!”Cháuhét to tronggió,cốhếtsứcđểmonggióđưatiếnghétđithậtcaothậtxa.“Đểbàchếtđi!Hãymang bà đi, biến bà thành cát bụi!NếuNgài khôngmuốn, ítnhấthãymangtôiđi!Phải,nếuNgàithựcsựtồntại,nếuNgàiởtrênđó,hãyđể tôi chếtđi!”Rồi cháubuôngmìnhxuốngđất,ômlấyconBuckđangkhiếpsợquẫyđuôibêncạnh.

***

Mộtbuổisớm,thứcgiấcsaumột trongnhữngđêmởngoàitrời như thế, lo sợ những lời cầu nguyện của mình bị nghethấu, cháuđingủmuộnhơn lệ thường,vàkhiquayvàonhà,cháu cảmnhậnmột sự tĩnh lặng bất thường.Không có tiếngchân lêbước,khôngmột tiếngcòi, tiếngchìakhóa lanh lảnh,khôngtiếnglầmbầmnguyềnrủa,khônggìcả.Sauvàiphútnghihoặcchờđợi,cháuthậntrọnghémởcánh

cửaphòngbà,chỉsợsẽnhìnthấyxácbàtrongđó.Vẫnnỗisợđólàm cháu nghẹn lại khi tìm kiếm từng phòngmà không thấybóngbàđâu.Rồi,vớiconBuck lẽođẽo theosaura sânnhưngcháucũng

khôngthấybàgiữađámphonglữđỏ,khocủihaykểcảtronggara.Bàkhôngthểláixeđi,vìchìakhóathấtlạcđãlâurồi,vìthế,nếucóđi,hẳnbàđãđibộ,mặcdùáokhoácvàchiếctúibàluônmangtheobênmìnhvẫnđangởchỗcũ.Cháuđangđịnhđibáocảnhsátviệcbàmấttíchthìchuông

điện thoại reo. Đó là điện của người bán hoa quả. Ông ấy đã

chặnbàlạikhibàđangchântrầnbăngquangãtư-trênngườichỉmặcđồlót-vàđưabàvềcửahàng.Bàluônmiệngnói:“Tavàohầmrồi.Bốmẹơi,vàohầmrồi.

Sốngrồi!”Suốtmộtthờigian,bàbịámảnh,tưởngđangbịdộipháo,có

quân Đức đập cửa. Nhìn thấy cháu, bà trở nên thù địch vìkhôngnhậnracháulàai.“Màymuốngìởtao?”bàhỏi.Mãiđếnkhicháuthìthầm,tựnhậnlàngườiphụtráchphòngkhông,bàmớiđưataychocháuvàcùngcháuvềnhà,ngoanngoãnnhưmộtđứatrẻkiệtsức.Từ sau sáng hôm đó,mọi chuyện khẩn trong nhà đều liên

quanđếnnhữngchuyếnbỏnhàđivàvàcửchỉlơđễnhcủabà.Bàrửataybêntrênmỏhàn;nếumuốnănmứtcam,thayvìmở,bàđập lọvànuốtcảnhữngmẩu thủy tinh;khibànhốtmìnhtrongphòngđểtựvệ,bàhôhoáncầnrahầmtrúbomvìchuôngbáo động đã kêu; khi Buck xuất hiện trước cửa, bà hét lên“QuânGestapođến!”-chắcbởinéttươngđồngvôcùngxaxôivới giống chó chăn cừuĐức - rồi bà chạy đi nấp, khuônmặtđẫmnướcmắt.Bà chỉ biết cháukhông còn là kẻ địchvàđã trở thànhmột

ngườihoàntoànxalạ;bàkhôngnhậnracháulàai.Suốtnhữngthángtiếp theo,đểsốngsótvàgiúpbàsốngsót,cháuđãbiếnmình (như nhân vật Thần đèn của Aladdin mà bà yêu mến)thànhvôsốnhânvậtkhácnhau.

***

TròchơinàychỉkếtthúcvàomộtsángthángMườiHailộnggió.Khiđimuađồvề,cháupháthiệnbànằmtrênsân,vẫnmặcchiếcváyngủ.Đôichântrầncủabàbámđầyđất.Buckđangrênưửbêncạnhbà.Bịmộttrongnhữngconmatruyđuổi,bàchạy

khỏinhà,vàcólẽđãvấpphảivàicáirễtrồitrênmặtđất,đậpđầuvàocây.Bànằmngửa,miệngmỉmcười,mộtcánhtayvungtrênđầu,nhưthểđangbơingửatrênthảmcỏ.Mộtdòngmáuhằn trên trán bà, và dưới cặpmí, đôimắt cuối cùng đã đượcthảnhthơi.

5.

KHÔNG PHẢI NGAY SÁNG HÔM ĐÓ, mà ba ngày sau, bàmấttrongmộtphòngbệnhtạibệnhviện.Trờitờmờsáng,khicháuđangtrăntrởtrêngiườngởnhà,

thì thầnchếtđãgiángthanhđaodữtợnxuốngngườibà.HẳnconBuckđãđánhhơithấytrênlốiđi,vìkhicháudậy,nókhôngđứngchờcháunhưthườnglệ,ởphíasaucánhcửa.Vìnócũngthườngxuyênbiếnmất,nêncháucũngkhôngthấylolắnglắm,nhưngrồitớichiều,cóngườigọiđiệnvànóiđọcđượcsốđiệnthoạinàytrênvòngcổcủanó.Mộtchiếcxexôvàonókhôngxabệnhviệnlàmấy.Cólẽnóđangtớiđóđểthămbà,hoặccólẽnónghĩcảhaingườinêncùngnhautớithếgiớibênkia.Họbảovớicháulàngườitađãđưathithểnótớilòhỏatáng.

***

Chỉcókhoảngnămngườitớidựđámtangcủabà,vàingườihàngxómvàhaingườibạngià,nhữngcụgiàlụkhụvẫncóthểtự đi lại. Vị linhmụcnói giọng nhưmột chủ bán xe hơi, vớinhữngcâuquenthuộc,cóchútmệtmỏiđểca tụngnhữngưuđiểmtrongmặthàngcủaôngta.Chỉ vài ngày nữa là hết năm nên khimọi người rời nghĩa

trang,mộttràngpháohoanổnhưđónchào.Cómột đám thanh niên ồn ào trên xe buýt. Hẳn là họ đã

uốngkhánhiều;mộtngườicònđộimũônggiàNoel,vàingườikhácđeomặtnạgiốngnhưhộpsọcócặpmắtdiđộng.

Khivềtớinhà,cháuchỉbiếtnằmngủ.Suốtbabốnngàyliền,cháungủmêman.Cănnhàlạnhlẽo,vànhữngcơngióbấtchợtlàmnhữngcánhcửachớpđậpđánhsầmvàotường.Thithoảng,âmthanhchói tai,dữ tợnđó -giốngnhư tiếng súngnổ - làmcháuchoàngtỉnh.

***

Rồicháubắtđầuđilại,cảmgiáctrốngvắngmàcháuthựcsựcảmnhậnđượcmỗingàykhôngphải là vì bà,mà là vì Buck.Cháuvẫnnóichuyệnvớinó,vẫnđitìmnó,đểđồănthừachonó.Cháuthựcsựmuốntớitrạinuôichóđểchọnmộtconkhácthay thế, nhưng rồi cháu ngập chìm trong công việc thủ tụcgiấytờvôtậnđểchứngtửmộtcuộcđời.Cháuvẫnkhôngthểcảmthấyđaukhổvìbàkhôngcònởđây.Cănphòngtrốngrỗng,chìmtrongimlặnggiốngnhưrạphát

sau đêm diễn: không còn người đi lại, không còn tiếng bướcchân,khôngcònnhữngcơnho.Cáiphầntrongcháulẽranêndànhđểthankhócgiờđãcạn

kiệt,thiêurụitừsớmdobựctứcvàdosựsuykiệtbấtngờtớimứctànnhẫncủabà.Cháuđãvuimừng,nhẹnhõmtrướcsựrađicủabà,còncảmthấybiếtơnvìcuốicùngbàkhôngcònphảichịuđựngkhổsởnữa.Chỉ có thời gian trôi đimới giúp hình ảnh của bà tái hiện

trong tâm trí cháu,để cháucó thể thấy lạingười cựckìquantrọngtrongcuộcđờimình.Khihoànthànhxongmọithủtụcquanliêu,cháukhôngbiết

phảilàmgìtiếpnữacả.Bệnhcủabàđãlàmcháucạnkiệtsinhlực;cháukhôngcònbiếtđếncảmgiácđaukhổ,màchỉlàmộtcảmgiácnhụtchíđếnchênhvênh.

Milàai?Cháutựvấnmình.Lớnlênmisẽthếnào?Cháukhônghềcómộtýniệmnàocả.Cơn gió bora thổimạnh khác thường suốt cả thángGiêng.

Trờicũngđôikhicótuyếtrơi-conhươuthậmchícònmòvàotrongvườn,tìmkiếmchồinonđểăn.Cháu cuộn mình trong chiếc ghế bành trước lò sưởi, bên

cạnhlàchiếcbànvớivàicuốnsáchcủachúngta(khiđóbụiđãphủkín),vàcháuvẫnnghegiọngbàkểcâuchuyệnBachúheoconvàConsóiđộcác.“Tasẽhítmộthơi,thổiphùmộtcái,bayngôinhàcủangươi,conchósóirốnglênquacánhcửa.”“Khôngconsóinàocóthểvàođây,”bànóiđểtrấnancháu.

“Đâylàngôinhàxâybằnggạchvữngchắc,khôngphảixâytrêncát,màlàtrênnềnđácứngcủaCarso.”Rồibànóithêmrằngmóngnhàvàrễcâycónéttươngđồng,

vìchúngđềucóthểđứngvữngvàkhôngđầuhàngtrướcgiódữ.Để ngôi nhà đứng vững, bà phải đàomóng thật sâu, sâumãixuống, giống như rễ cây cắm mãi xuống, năm này qua nămkhác,trongcáitốitămcủalòngđất.Tuyvậy,ởMỹ-bànóitiếp-họxâynhàhờihợtngaytrênmặtđất,giốngnhưcắmlều,vàđólàlýdotạisaochỉcầnmộthơithổicủaconchósóicũngđủđểthổibaycácthànhphốởđó.Mộtmìnhtrongngôinhàvắnglặng,cháukhôngcòndámtin

chắcvàolờibàkể.Cháucócảmgiáclàgióđangrítquakhecửasổ,thìthàomãicâuHếtrồi,hếtrồi,giốnghồicháucònnhỏvàcỗmáyrửabátquay tròncứmãi thì thầm,Mọi thứđềuvônghĩa,mọithứđềutiêutan.Vàolúcnửađêm,cánhcửatrướcrênrỉdướinhữngcơngió

bora;âmthanhđóthựcsựgiốngnhưaiđóđangởbênngoài,hétlên:Gestapo!Sángngày,thayvìtránhcơngió,cháubướcrađểđốimặtvới

nó,cưỡnglạicơngiómạnhgiốngnhưDonQuixoteđánhnhauvớicốixaygió.Hãygiếtta,gộtsạchchota,mangtađi,đithậtxa

khỏiđây,đưa takhỏi cuộcđờinày.Trong thâmtâm,cháu luônthầmnhắclạinhữnglờiđó.Cháu ngủ ít, ăn còn ít hơn, không gặp gỡ ai, cũng chẳng

hoạchđịnhbấtcứđiềugì;cháuthấymìnhnhưmộtvõsĩđứngtrơtrọitrongsànđấu.Cháuđãkhởiđộngsuốtnhiềunăm,đãtậpcúthọcsâuvàđấmmóc,đãnhảydâyđểchuẩnbịtinhthầnchocuộcđọsứccuốicùng,vàrồiđốithủcủacháuđộtnhiênbấtngờ rút lui.Tấtnhiên cháuvẫn tiếp tục chiếnđấu,nhưngkẻđịchduynhấtmà cháuđốimặt lúcnày là cáibóng của chínhmình.Khôngcònaiđểgâygổ,cuộcđờicháugiốngnhưcáitúigiấy

mỏng đựng đồ bị phómặc cho gió thổi; những khoảnh khắccuộcđời cháudonhững cơngió thất thườngquyết định, chứkhôngphảidochínhýchícủacháu.Cháuchưatừngnghĩvềmaisau.Hồi còn bé, cháu có vài ướcmơ viển vông về nghề nghiệp

tươnglai-mộttrưởngga(chỉnhtềvớichiếcmũđỏvàtấmbảngtínhiệu)hoặcmộtthuyềntrưởng,mộtdiễnviênnhàolộncủagánhxiếchaymộtngườihuấnluyệnchó-nhưngcũngchỉthếthôi,chỉlàướcmơ,màkhônghềcómốiliênhệthiếtthựcnàocả.Từkhibướcsangtuổivịthànhniên,cháuchỉcómộtcôngviệcduynhất:côngkíchbà.Bâygiờ,bàđãtừbỏsànđấubằngmộtthếvõthiệnxảo,còncháuthì langthangquanhnhànhưmột chú chó Pavlov, giựt dây xích và nhe nanh, nhưng hồichuông thắng trận mà cháu mong ngóng thì không bao giờvanglêncả.Nhữngngày trongcuộcđời cháucòncóýnghĩagì,khimà

giờđâycháuchỉcònlạimộtmìnhtrênthếgian?Hoặclà,ngaycảkhibàvẫncònđó?Và,nóichung,ýnghĩacủacuộcđờiconngườilàgìnhỉ?Tạisaongườitaluônphảilặplạinhữnghànhđộnggiốngnhau?Bỏquathóiquen,bỏquasựnhàmchán,bỏquasựbất lựcđểhìnhdungrathứgìđókhácbiệthoặcđểtự

vấnchínhmình?Hoặccólẽbỏquasựsợhãi,vìsẽdễdànghơnkhicứđitheomộtlốimòncósẵn.Đẩychiếcxedọctheo lốiđi trongsiêuthị,cháungắmnhìn

nhữngkhuônmặtxanhxaodướiánhđèntuýpvàtựhỏi:Cuộcsốngnào thì có ý nghĩa?Và cuộc sống có ý nghĩa gì?Tại saochúngtalạicóhaichânđểđilạivàhaitayđểlàmviệc?Tạisaochúngtalạilàmthơ,vẽtranh,sángtácnhữngbảngiaohưởng?Có aimongmuốn tới thế giới này đâu.Một ngày đẹp trời,

khôngđượcbáotrước,chúngta thấymìnhbịxôrasânkhấu;mộtsốđượctraovaichính,sốkhácchỉlàvaiphụ,vàdùvậysốkhácđó bước ra khỏi cảnh trướckhimàndiễnkết thúchoặcmuốnxuốngkhỏisânkhấuvàthưởngthứcmàndiễntừhàngghếđầu-đểcười,khóc,hoặcthấybuồnchán,tùyvàochươngtrìnhcủangàyhômđó.Bất chấpkhởi đầu giannan là thế,nhưngmộtkhi đã chào

đời,khôngailạimuốnrờibỏnó.Vậyýnghĩacủatráchnhiệmcánhânlàgì?Cháucólàngườiđượcchọnlựa,haybịchọn?Cháukhôngchọnđểtớithếgiớinày,nhưngcháucóthểchọn

khi nào sẽ nói lời tạm biệt; cháu không tự nguyện đến đây,nhưngcháucóthểtrởlạikhinàocháumuốn.Nhưngđếntừđâu?Trởlạiđâu?Cócáigọilàởtrêntrờihay

dướiđấtkhông?Haychỉlàhoàntoànhưvô?

***

Sau sự ra đi của bà,mỗi khi nghĩ về ngôi nhà đó, cháu lạinghĩ tớihìnhảnhchiếcvỏsò.Hồicòn làmộtcôbé,chưađầysáu tuổi,bàmuachocháumộtchiếcvỏ sòcủamộtngư lãoởGrado.Cháuvẫncònnhưnghegiọngbàkhibàđặtchiếcvỏsòvàotaicháuvànói,“Cháucónghethấykhông?Âmthanhcủabiểnđấy.”

Cháulắngnghemộthồi,vàrồiđộtnhiêngàolênthảmthiếtkhiếnbàvừacáuvừahoảng.Bàcứhỏimãi,“Saocháulạikhóc?Saothế?”Cháukhông thể trả lờibà.Cháukhông thểnóivớibà rằng

âmthanhtrongvỏsòđókhôngphảitiếnggầmcủabiểnmàlàtiếngrênrỉcủaxácchết,rằngtiếnghúkìlạmàcháungheđượcđó là giọng của họ. Cháu không thể nói rằng nó rót vào taichúng tabằng tất cả cơngiậndữâm thầm,và rằng từđó,nóngấmvàotim,dàyxéochotớikhinónổtung.Ngàyxưa,chiếcvỏsòđólànơitrúngụcủamộtđộngvậtchânbụng(giốngnhư,suốtbaothậpkỉ,ngôinhàtrênKrasPlateaulàchiếcvỏsòbảovệgiađìnhchúngta)rồimộtconcuahayconsaobiểnnàođóđãănnó,bỏtrơlạikhungxươngcan-xicác-bon-nát.Nước,luồnláchvàomọingócngáchcủachiếcvỏsò,đãmàidũa,đánhbóngcho tớikhinó sángbóngnhưngọcmẫu,vàgiờđây,nằmsâutronglòngvỏsòsángbóngđó, làâmthanhvangvọngđếnvôtận.Những người sinh sống trong nhà chúng ta đã trải qua số

phậntươngtựthế:họđềuđãchết,vàgióđãmàidũamọikíứcvềhọ.Cònlạimộtmình,cháulangthangquatừnghốcxoáy,vàđôikhidườngnhưcháubịlạctrongcáimêcungđó.Nhưngcólúccháulạinhậnrarằngchỉcóởtrongđó,chỉcóbằngcáchtìmkiếm,đàobớivàlắngnghe,cháumớicóthểtìmđượccáchneođậuchínhmình.Gió cũng làmột giọngnói;nómang theo tiếng thởdài của

người chết, âm thanh của những bước chân, của những điềumàhọnéngiữởtronglòng.

***

Khiởđómộtmình, trongcănnhàvớinhữngbức tườngbị

bào mòn qua năm tháng, càng ngày càng có thể nhìn xuyênthấu,cháubắtđầunghĩvềngườiphụnữtrẻtrongbứcảnhmịtmùkhóithuốc.Cháucốnhớlạigiọngnói,hơiấmbàntaycủacôấy,thứgìđócólẽmàcháuvàcôấyđãlàmcùngnhautrướckhicôấyrađi.Cháumuốnbiếtmọithứvềcôấy,nhưnglúcnàychẳngcònaiđểcháuhỏiđượccả.Côấytrôngthếnào,côấylàai,côấythíchgì,và-cólẽlàcâu

hỏikhẩnnàinhất-tạisaocôấylạimangcháutớithếgiớinày?Cháu bắt đầu gọi tên cô ấy khi lang thang trong các căn

phòngtrốngvắng.Cháu thấy xấuhổ khi thốt ra cái tên đó -một cảmgiác cứ

nhưlàcháuđangphảnbộibàvậy.Chotớingàyhômđó,lúcnàocháu cũng chỉ biết gọi “Bà ơi”, còn ngay lúc này đây, bỗngnhiên,cháuchỉmuốngọi“Mẹơi”.

BẢNGPHẢHỆ

6.

BỐMẸTA LÀAI?Điều gì ẩn sau khuônmặt của các đấngsinh thành ra ta? Trong hàng tỉ con người, chỉ có hai; tronghàng trămnghìn tinh trùng, chỉ cómột.Trướckhi trở thànhconcủabốmẹ,chúngtalàkếtquảcủahàngtỉsựkếthợpvàlựachọn-cảđượchìnhthànhvàkhônghìnhthành-nhưngkhôngaihiểurõvềchúng.Sao làcontinhtrùngnàymàkhôngphảicontinhtrùngởcạnhnó?Saochỉcónómangcácnétđặctrưngcủa một con người? Đứa trẻ chưa ra đời có thể trở thànhLeonardodaVinci,mộtngười thợ sửaốngnước,haymột tênsátnhânmanrợ.Nếu đúngmọi thứ đều là do tiền định, nhưmột thực đơn

trong nhà hàng, nếu Leonardo phải trở thành Leonardo, chứkhông phải bất kì ai khác, người thợ sửa ống nước phải trởthànhngườithợốngnướcvàtênsátnhânchỉcóthểlàtênsátnhân,thìsựtồntạicủachúngtangoàikiaphỏngcóýnghĩagì?Chúngtacóthựcsựđượccấuthànhtừnhiềumảnhghép,nhưcácmảnhcủatròghéphìnhkhông?Vậycóconsốnàotrênmỗimảnhghépquyếtđịnhhướngđicủanóchăng?Cólẽ,đâuđótrênthiênđường,cóngườinàođó-nhưmộtbà

nộitrợsiêngnăng-đangvộivãquyếtđịnh:Hômnay,chúngtacần400thợốngnước,khoảng80têngiếtngườivà42nhàkhoahọc.Hoặccólẽđúngnhưnhiềungườivẫnnói,thiênđườngtrống

rỗng,vàmọithứxảyranhưmộtchukìvậnđộngkhôngngừng;vật chấtbắtđầu tích tụhàngniênđại trước,vàgiờnókhôngthểdừnglại;cácdạngthứcmànósảnsinhngàycàngphứctạphơn. Sự phức tạp ấy mở đường cho một hư cấu lớn, khiến

chúngtatincóAiđấyởđâuđótrêntrời.Dù saođinữa, chúng ta làmộtphần củabốmẹ,mộtphần

củaôngbà,mộtphầncủa cụkị, và cứmãinhư thế, cứ lùi xahơnvềquákhứ,chođếnkhiphảhệđượcmởrộng-ôngngoạiđammêcôntrùng,bàcốthíchcahát,kịôngcótàikinhdoanh,mộtngườiônghọnghiệnrượu,haingườichúcứchămchămtựhủyhoạimạng sống củamình,mộtbàbácbị ámảnhbởi thếgiớitâmlinh-tấtcảnhữngđiềunàynằmrấtgầnbêntrongta,nhưthểtrongmộtquảbomhẹngiờcóthểnổtungbấtcứlúcnào.Vànhưthế,mộtngườiđànôngvàmộtngườiđànbà-trong

hàngtỉconngười-đãgặpnhautạimộtthờiđiểmtrongđời,vàsaumộtkhoảngthờigiancóthểduditừvàiphútđếnvàithậpkỉ,đã tái sinh lại chínhbản thânhọ trongmộthìnhhài sốngkhác.Theocácnghiêncứutiếnbộnhất,nguồngốccủaviệckếtđôi

này có lẽ lạimột lần nữa xuất phát từmùi hương, giống hệttrườnghợpcủalũchimditrú.Tađangnghetheolệnhchiếcmũi,hayđịnhmệnh?Sự tiếnbộcủanhân loại có lànhân tốchính?Hay làdo sự

yếuđuốicộngvớikhátvọngvôtận,khônggìlígiảinổicủaconngườivớitìnhyêu?

***

Hìnhảnhduynhấtcủabốkhicòntrẻ -màcháucóthểtìmđượcsaukhibàmất-nằmtrongmộtbứcảnhtậpthể.Bốđứngsaumẹ.Cảhaingười, tay cầm lonbia, vẻnhưđangănmừngmộtdịpnàođó.Mẹnhìnbốđầysùngbáinhưmộtchúchóđangngắmchủmình.Khói thuốc củamẹhòavào lànkhóiđang lơlửngkhắpphòng.Saubứchìnhlàdòngchữđượcviếtbằngbút

chì:ThángBa,1970.Bứcảnhnàynằmlẫntrongtậpảnhgiađìnhtrongmộtcáiva

libằnggiấybồiphủkínbởihai tấmthảm,cháuthấytrêngácxép. Cháu cũng tìm thấy rất nhiều bức thư,một vài lá đượcbuộc lạibằngcácdải ruybăngnhiềumàu sắc, số còn lạinằmlộn xộn trong các túi ni lông, lẫn với các tấm thiệp từSalsomaggiore, từ Cortina d’Ampezzo, từ các trụ đất ở NamTyrol,và từPorretaTerme, cùngvớiđó là các tấmvé tàu,vévào viện bảo tàng, thiếpmời đám cưới, thiếpmời sinh nhật,điệnchiabuồn,vàdướiđáyvalicóbốnđếnnămcuốnsổ...Nhìnvào lớpbụi,có thểbiếtkhôngaichạmvàochiếcva li

nàyđãnhiềunăm;chắc lâurồibàkhônglên lạigácxép,cháucũngchưatừngthấynóbaogiờ.Khátvọngtrởvềvàkhámpháquákhứchỉtrỗidậykhicuộcđờitathayđổivìvàilídobấtngờvàtồitệ,nhưbịốmhaybỗngdưngbịbỏrơichẳnghạn.Cháuđãlấyhếtcanđảmđểmởtoangchiếcvali.Trongđólànhữngcâuchữbịkìmnén,khôngđượcthốtrathànhlời,nhữngviệcchưatừnglàm,vànhữngngườichưatừnggặp;tấtcảnhữnggìchiếcvaliấycầnlàmộtcáichạmnhẹđểgiảithoátcáclinhhồn.Conmađầutiêncháugặpkhôngphảibốmàlàmẹ.Cháutình

cờtìmthấynó-bịgiấudướimộtquyểnnhậtkí,mộttậpthưvàvàitấmảnhnằmlộnxộn.Cháucẩn thậngommọi thứ lạivà trởxuốngphòngkhách,

chứkhôngmuốnởlạigácxép,ởlạilãnhđịacủahọ;cháuthấymìnhthậtmongmanh.Đểgiảvờlàmìnhkhôngđơnđộc,cháumởtivivàngồixuốngghếbành.CáctrangnhậtkíđượclàmbằnggiấylụaFlorentineinhình

nhữngbônghoahuệtâynhỏtinhin.Trêntrangđầutiên,aiđócólẽđãdùngmộtcâybútmựcđỏtòengòiđểtôđậmchodòngchữ: NỔI LOẠN. Dòng chữ được gạch chân ba lần, sau nó lànhữngdấuchấmthanđầymơhồ.•Ngày14tháng9năm1969

LễThánhgiáHômnay làngày tựdođầu tiên củamình!Báibiệt các cơn tức

giậncủaTrieste;báibiệtsựkìmkẹpcủagiađình.Chẳngdễgìkhiếnmẹchấpnhậnlựachọncủamình.Mìnhcóthể

học các khóa học y như thế ở Trieste, vậy thì chịu tốn kém khichuyểnđếnthànhphốkhácđểlàmgìchứ?Mẹchịunhượngbộnhanhhơnmìnhtưởng.Câuthầnchúởđây

chínhlà:‘tựquản’:‘Conmuốntựquảnbảnthân.’Mẹhiểuravànói:‘Nếuđólàlídothìmẹđồngý.’Đánglẽmìnhphảinóivớimẹlàmìnhsẽđidùmẹcónóigìđinữa.Cuốicùng,mìnhsẽkhôngcònlàmmộtcáibóngnữa,vàmìnhcóthểlàmbấtcứthứgìmìnhmuốntrênđờinày.Mìnhđãphímấthainămvìsựcổhủcủamẹrồi.KhitớiđâyhồithángBảy,mộtthôngbáotrênbảntincủatrường

Đại học đã dẫn ngay mình tới căn hộ này. Nó đúng là một cái ổchuột.Mìnhở chungnhà với Tiziana, cô ta là dânComelico và làsinhviênykhoa.Dùsaođinữa,mìnhsẽchẳngởlìtrongcănphòngnày.Mình cảm thấynhưmột con chó, saubaonămcốgắng, cuốicùngđãđượctựdo;mìnhsẽthườngxuyênrongchơi,hítkhítrời,mìnhsẽđượcmởrộngtầmmắt,mìnhquyếtđịnhsẽtrảinghiệmmọithứ,đểhiểuđượcmọiđiều.•Ngày27tháng9Nửasốđồmìnhmuađãkhôngcánhmàbaykhỏitủlạnh.Đãhỏi

T.,côtachối.Thôibỏqua,tránhcãivã.•Ngày02tháng10M.gọiđiện.Mìnhvẫnđangngáingủkhiđiệnthoạikêu.Mẹbảo

gióborathổicựcmạnh-nólàmtoáccảthâncủamộtcáicâytrongvườn.‘Tạisaoconphảiquantâmtớichuyệnấychứ?’mìnhnóirồigácmáy.Mìnhbiếtđâychỉlàmộttrongcáccáchkiểmsoátcủamẹmàthôi.•Ngày13tháng10Buổihọcđầutiên.Giảngđườngchậtníchngười,mìnhđếnmuộn,

và phải đứng cả buổi, Giáo sư đã già và nổi tiếng là phát xít. Khithầygiảng,khôngkhírấtcăngthẳng.Nhữngcụcgiấyđượcvotrònlại,baytừgócnàytớigóckiahộitrường.Cuốicùng, lúcthầygiảithíchvềthờikhóabiểucácbuổihọc lí thuyết,mộtnhómsinhviênhứngchí,bắtđầuhuýtsáotỏýchêbai,mộtnhómđôngkháccũnghùatheo.Giáosưbựctứcbỏđi,nhữngtiếngcườinhạobángđuổitheosaulưngthầy.•Ngày30tháng10M.gọi,lạivàosángsớmnhưthườnglệ-mẹlàmnhưthểsinhviên

cũng giống như nông dân ấy. ‘Con được nghỉ dài cuối tuần, saokhôngvềthămnhà?’mẹnói.Mìnhthấymìnhthậtxuấtsắckhinói:‘Conbậnhọcmàmẹ.’Nóixong,mìnhlậtngườisangbênkiavàngủtiếp.•Ngày18tháng11Mình vừa nhập môn lí luận ngôn ngữ. Người dạy là một trợ

giảng.Máitócmớiđiểmvàisợibạckhiếnthầytrôngquyếnrũhơn.Thầylàgiáosưduynhấtcórâuquainón.Aiaicũngchămchúnghethầygiảng.Khibọnmìnhrờigiảngđường,mìnhnóivớiCarla,bạnhọcmớicủamình:‘GiáosưAnconađâucóxấutrai.’C.cườiđầyhàmý,nhưmuốnnói:‘Cậutưởngchỉmìnhcậuthấythếhaysao?’•Ngày02tháng12C. cố dụmình tới nhómnâng cao ý thức cho phụnữ. Ban đầu,

mìnhthấyhơingượng,vìmọingườichỉtoànnóivềcơthểhọ.Theonhữnggìmọingườinói thìhọ chỉnhận thứcđượcvềbản

thânsaukhichiasẻhếtcáicảmgiáctộilỗivềviệcsinhđẻ,vànhậnthứcmớinàygiúphọnhậnrasựápđặtkhótinkhibégáichỉđượcchơibúpbêvàđồhàng.‘Đólàkhởiđầucủakiếpsốngnôlệ!’mộtcôgáihétlên,vàmọingườiđềurấtnhiệttìnhhưởngứng.Đếnlượtmình,mìnhkhôngbiếtnóigì.Mộthồiứcbỗnghiệnlên

rấtnhanh,đoạnhồiứckhimìnhởvớibố:Lúcấymìnhkhoảngsáuhaybảy tuổi, ăn tối xong, thật cẩn thận,mìnhmangmột tách càphê tới phòng khách cho ông. ‘Con đúng làmột bà nội trợ nhỏ bé

đảmđang’,ôngthốtlênvàcườivớimình.Giờ,mìnhnói,rõlàtôiđãbịđóngdấu,cáigánhnặngvàcáiđích

đếnđógắnvàotrongtôitừbấytớigiờ.Sẽrasaonếutôimuốntrởthànhmộtbácsĩgiảiphẫuthầnkinhhaymộtnhàduhànhvũtrụ?Lờimìnhnóinhậnđượcnhiềuđồngtình.Nhữngbànộitrợnhỏđảmđangvàtấtcảnhữngkẻphánátgiấcmơhãyxuốngđịangụcđi.Lúcrờicuộcthảo luận,mìnhcảmthấy ítnhiềuđãtrưởngthànhthêmđượcmộtchút.•Ngày27tháng12Đểtránhbiếncáccuộccãivãthànhchiếntranhtoàndiện,mình

phảivềnhàvàoGiángsinh.ThườngthìđêmGiángsinhlàlúctụtậpcủađámbạngóa,củacácbàcôtrầmcảmvàcảcủanhữnghọhàngxatítmùkhơichẳngcónơinàokhácđểđi.Đêmấy,lúcnằmtrêngiường,mìnhnghĩvềMadonna,vềcáchbà

trởthànhbiểutượngcủaphụnữtrongnhữngngàyxaxưaấy,kìlạnhất làbàcómộtđứacondùchưatừnglàmtình;bàchỉcầnnhìnvàoLinhhồnThánhthiệntrongmắtmình,thếlàđủ,vàtrongsuốthainghìnnăm,bàluônhiểnhiệnquanhđâyvớinétmặtngâydạiấy.Vìthế,sángsớmtrướckhirờiđi,mìnhđãbanchobàmộtânhuệ.

MìnhđãtớilấycắpbứctượngnhỏcủabàđặtởsườnnhàthờThánhJoseph, để lại đó mảnh giấy với dòng chữ ‘mang đi sửa’ và đưaMadonnarangoài,hưởngchútkhôngkhítronglành.Trướckhilênxe,mìnhđặtbứctượngdướibứctườngthấp,đằng

sautrạmxebuýt.Monglàaiđósẽđưabàđivòngvòngmộtlátđểbùđắpchobàkhoảngthờigianđãmất.•Ngày31tháng12T.vẫnđangở cái thung lũngđầy tuyếtnhàcô ta, tốinaymình

phảimởtiệcthậtlớnmớiđược.Mìnhđimuasắmsớmhơnthườnglệ và tình cờ gặp giáo sưA. Timmình đập loạn xạ khi thấy thầy.Mìnhrấtmuốnnóichuyệnvớithầy,nhưngthấyngạilàmsao.Mìnhnghĩ chắc thầy sẽbấtngờkhi thấymình - sao có thểhi vọng thầynhớđượchếtđámsinhviêncơchứ.

Lúcmìnhtránhthầy,đẩyxeđi,mìnhcócảmgiácnhưthầyđangnhìnmình.Thầycóđôimắtđen láy,khithầynói,chúngnhưsángbừnglên.Cólẽvìthếmàmìnhthấynóngbừngởgáy.Đọcđếnhếtnăm1969,cháugấpquyểnnhậtkílại.Đống chăn, ga trên giường cháu thật lạnh lẽo; dù có cuộn

chặtvàongườiđếnđâuđinữa,cháucũngkhôngthấyấm.ÁnhtrăngthángTưrọiquakẽnứtcủacánhcửachớpđãđóngkín,chianềnnhàvàchiếcbànra làmđôi,rồidừngchântrêntấmảnhcủaIlaria.Khôngmàngtớitấtthảynhữnggìcháuđãtưởngtượng,đã

mơ,đãđoánvềmẹ,điềuđơngiảnnhấtcháuchưatừngnghĩtớiđólà:mẹcũngchỉlàmộtcôgái.

***

Chíngiờsánghômsau,cháuđãởtrongphòngkhách.Trướckhi lật giở cuốnnhật kí, cháuđể tập ảnh lên chiếc bàn trướcmặt,xếpchúngthànhcộttheokiểuchơibàisolitaire:Ảnhchândungcủamẹ,ảnhmẹvớiđámbạngái,ảnhdomẹchụp,ảnhcủanhữngngườithuộcgiớitínhbênkia.Nhưngxấpảnhcuốicùngnàylạivôcùngítỏi,đaphầnlàảnhchụptậpthể.Trongtậpảnhnày,cómộttấmđượcchụptrongquánnước.

Đóhẳnlàmùađôngvìtrongảnh,mẹcóquàngkhănvàđộimũlen.Cómộtngườiđànôngngồicạnhmẹ,taychemặt;giữacáckhengóntaythoángthấyđôimắtvàbộrâuquainóncủaôngta.Đócóphảitiệchóatrangkhông?Họđangđichơisao?Bàntayxòeraấynghĩalàgì?Làtừchối?Làngăncách?Cólẽôngtađãkếthônvàkhôngmuốntựlàmhạimình,cũngcóthểôngtakhôngmuốnđểlạibằngchứnglàmìnhcóquanhệtìnhcảmvớisinhviênnữ.

Cháusotấmảnhnàyvớitấmảnhchụpđámngườiđanguốngbia.Ngoàingườiđànôngcóbộrâuquainón,còncómộtngườinữađứngcạnhmẹ.Ngườinàycóvẻnhỏconhơnngườiđànôngcóbộriakia,vàmặtôngtađầymụn.Xavềphíagócphải,ngaytrướchaicôgái-hìnhnhưlàCarla

vàTizianathìphải?-làmộtngườiđànôngcólàndanhợtnhạtvớiđôimắtốcnhồimàuxanh,cổquấnchặtmộtcáikhănmàuđỏ,đangkhommìnhnhưmộtcầuthủbóngđá.Mìnhlàcongáicủaôngtahaycủangườiđànôngmặtmụn?

Thựcra,trongảnhchỉcóduynhấtmộtngườicórâuquainón,đólàngườiđứngngaysaumẹ.Cháusosánhbàntayôngtavớibàntaycháu,mắtôngtavớimắtcháu,vàbắtđầuđọctiếpnhậtkí.Cháuđọckĩtừngtrang,giốngnhưmộtngườiláixeđọccác

biểncảnhbáo-nguyhiểmcólởđất,nguyhiểmcóđárơi,nguyhiểm đường có vách đá dựng đứng - nhưng người tài xế ấykhông hề dừng lại, vẫn tiếp tục lái xe với cái chân để hờ lênphanh,bàntaysẵnsàngvềsố,cảmthấyvôcùngsợhãivìđâylàconđườngduynhất trênthếgiớimàngười tàixếấymuốnđichođếncùng.•Ngày6tháng1năm1970.Dùkhôngmuốn,mìnhvẫnbịkéođếnbữatiệctoànngườilạ,vàở

đấy,mìnhđãgặpgiáosưA.Khi thấy thầy,mìnhgiữvẻ lạnh lùng,hay chí ít cũng cốgiả vờ

nhưvậy,nhưnghaimámìnhbỗngnhiêncứđỏửnglên;vìthếmìnhđã quay vào tường và nói chuyện vớimột cô bạnmình đã thoángthấyởmộtcuộchọpnhómvềquyềnphụnữ.Nhưng lúcấy, tấtcảnhữnggì trongđầumìnhchỉ làmìnhsẽ tiếpcận thầy thếnàobâygiờ.Tuynhiên,điềuấychẳngcòncầnthiếtnữavìthầyđangtiếnlại

chỗmình. ‘Hìnhnhư tađãgặpnhauởđâu rồi thìphải,’ thầynói,mắtthầytìmmắtmìnhtrongkhimôithầyvẫnđangnhấmnhápli

rượuvangđỏ.Mình nghĩ mình đã chót cất giọng cao quá: ‘Vâng, ở siêu thị!’

(mìnhđúnglàconngốcmà),maymàsauđómìnhcònnóithêm,‘Emlàsinhviêncủathầy.’Thầyđặtnhẹ tay thầyxuống taymình,hỏi: ‘Em thích triếthọc

không?’‘Rấtthíchạ.’Khitiệctàn,chúngmìnhđãđidạodướimáivòm,đimãichođến

khi tớikênhnước.Haibênbờ, sươngbắtđầuxuống,và trongcáitĩnhlặngcủathànhphốđangyêngiấcnày,cảhaithầytròchỉnghethấy tiếng nước vỗ bập bềnh và tiếng thở của nhau. Lúc thầy vàmìnhđiquamáivòmtrướcnhàthờ,cánhtaythầygầnnhưđãghìchặtvàosườnmình.ỞphíaĐông,mặttrờibắtđầulórạng,dátánhsánglênmáivàmặttiềncủacáctòanhà.‘Nhìnkìa,’thầynói.‘Triếthọcvàmặttrờirấtgiốngnhau.Cảhai

đềucùngcónhiệmvụlàxuatanbóngtối-bóngtốitựnhiênvàbóngtối của tâm tưởng - thứ đè nặng sự mê muội lên cuộc sống conngười.’Mình và thầy đã chúc nhau ngủ ngon ở lối vào chính tòa nhà

mìnhở. ‘Ta có còngặp lạinhaunữakhông?’mìnhhỏi thầy.Thầyvẫychàotạmbiệtbằngmộtbàntaymởrađầykhóhiểu.•Ngày11tháng1Khôngmaylàmìnhlạibắtđầuthấylolắng.Mìnhđãtìmtênthầy

trong danh bạ điện thoại, nhưng chẳng thấy cái tên MassimoAnconanàocả.Mìnhkhôngthểgọichothầyvàkhôngbiếtthầysốngởđâu.Tấtcảnhữnggìmìnhcóthểlàmchỉlàchờđợi.•Ngày15tháng1Mìnhđếngiảngđườngtrướcmộttiếngđểcóthểngồiởhàngghế

đầu,nhưng thầychẳng thèmnhìnmình lấymột lần, chodùmìnhđangngồingaytrướcmặtthầy.Cólẽthầykhôngmuốnbịphântâm;khôngmuốnđểlộratrướclớp.

Mình đợi thầy trước cửa lớp, nhưngmột gã đầu đỏ đã nhanhchân hơn. Thầy và hắn cùng đi xuống hành lang, vừa đi vừa nóichuyệnnhưđãquenthântừlâu.Cólẽhắnlàmộttrongnhữngsinhviênnămcuốicủathầy.•Ngày25tháng1Lạithêmhaibuổilênlớpvôíchnữa.Mìnhnghĩlàmìnhsắpđiên

rồi.Mìnhđãliêntụcđisiêuthị,mongchạmmặtthầy.Nhưngvôích.•Ngày28tháng1Lạilàmộtbữatiệchóatrangkhác,nhưngmìnhchẳngthấyvui

chútnào.Đámphụnữtrongnhómănvậnnhưnhữngmụphùthủy,cònmìnhthìhóatrangthànhmộtbộxương,đócũngchínhlàcảmgiáccủamìnhkhikhôngcóthầy,khôngđượcthầynhìn:cảmgiácnhưthểmìnhđãchết.Mình đến các bữa tiệc chỉ với một hi vọng là thấy thầy ở đó.

Nhưngchẳng thấy thầyđâu, vàmìnhcứbị cuốnvàohết cuộcvuinàytớicuộcvuikhác.Ítnhấtthìđiềuấycũngkhiếnthờigiantrôinhanhhơn...•Ngày30tháng1Mìnhmuốn ngắt lời thầy giảng và hét vàomặt thầy: Sao thầy

khôngnhìnemnữa?Đêmquamìnhmơlàmìnhđãhétlênnhưthếvới thầy, và rồi sáng nay thức dậy, xương hàmmình bị cứng lại.MìnhđãbộclộnỗilòngvớiC.Cậuấynóirắcrốiduynhấtcủamìnhchính là sự sợ hãi; trực giác của cô ấymách bảo là cảm giác củamìnhvớithầyquálớn,quáquantrọng,thếnênmìnhsợphảitiếnxahơn.Mìnhnghĩlàcậuấynóiđúng.Sao mình phải bỏ chạy khi giữa thầy và mình chưa hề xảy ra

chuyệngì?C.khuyênmìnhnênchủđộng.Thờiđạiđãthayđổirồi.Cái thời phụ nữ phải cư xử như những pho tượng nhỏ xinh đẹptrướcmọingười,rồimộtmìnhthanvãnđãquarồi.•Ngày2tháng2

Cuốicùngmìnhcũngđãbỏđượcmẩugiấynhắnvàothùngthưcủa thầyở phòng giáo viên. Sau khi đắnđo rất lâu,mìnhđã viết,‘Ánhsángtrítuệxuađuổibóngđenmêtín.Đêmnàoemcũngrảnh,mongđược cùng thầyngắmbìnhminh.’Vàđểđềphòng,mìnhđãghitênvàđịachỉcủamìnhlêngiấy.•Ngày6tháng2Ngồilẫntrongđámsinhviênởgiảngđường.Mìnhnghĩthầybắt

đầuquaytìmmình.Mìnhđãcườivớithầy,vàhìnhnhưthầycũngcócườivớimình.•Ngày12tháng2Ảotưởng,ảotưởng,đúnglàảotưởng...Cólẽmìnhnênbỏcuộc,

trởvềTriestevàbắtđầulạitừđầu...hoặclàchếtchìmtrongkhóithuốc...•Ngày15tháng2C.mangtớivàiviênthuốckíchthích.Cậuấynóichúngmìnhnên

phiêumộtchuyếncùngnhau,mộtcuộcduhànhtớimiềnđấtkìthú,tớinhữngthếgiớichỉhaiđứamìnhthấy.Mìnhnóivớicậuấylàlúcnày,mìnhchỉmongcómộtchuyếnphiêulưuduynhất,đólàđượcởtrongvòngtaycủathầyMassimo.•Ngày2tháng3Điềuấyđãxảyra!Đãxảyra!Xảyrarồi!Đócóphảilàsứcmạnh

thầnkìcủamùaxuânkhông?Aimàbiết?Vàaithèmquantâmcơchứ?Quantrọnglàđiềuấyđãxảyra.Mìnhđãquácôđơn,buồnbã,quálolắng!Lúcthầybấmchuông,

mìnhvẫnđangnằmngủtrêngiường.Mìnhramởcửa,trênngườivẫnvậnnguyênbộđồngủ(bộhìnhchúgấuTeddy;trôngchẳnggợicảmchútnào cả).Mình lắpbắp, ‘Xin lỗi, emkhông...’Thầy chạmnhẹđôitayấmápcủathầyvàomámìnhvànói: ‘Thếnàyemcũngvẫnxinhđẹp.’•Ngày15tháng4Cólẽmìnhđượcsinhrachỉlàđểđượchưởngnhữngngàynày.Có

thầyởbên,mọithứđềuthayđổi.Mìnhthấythậtphithường;mìnhđượcgiảithoátkhỏitấtcảnhữngnỗisợ,nhữngkhaokhátđượcvỗvề;khôngcònphảigòbóbảnthânnữa.Massimokhôngsợcácràocản-thựcra,thầycònđitìmvàphátanchúng.ỞnhàhaingàytrongLễPhụcSinh:như làrơixuốngmộthành

tinhkhácvậy.M. nói, ‘Cuối cùng, sắcmặt con cũng khá hơn rồi!’ Làn da của

mình-mẹchỉquantâmmỗithế.Vẻbênngoài,cáimặtnạ.Nếumẹlàngườikhácthìgiờnàymìnhsẽkểmẹnghemọichuyện

củamình,nhưngnóigìvớimộtconcáchếtởcảđờiởtrongtủlạnhbâygiờ?Đôikhimìnhnghĩvềbốmẹ.Quansáthaingườisốngbênnhau trong cái nơi tù túng này suốt bao nhiêu năm, và thấy họchẳngcógìnóivớinhau,chẳngcótìnhcảmvớinhau,mìnhtựhỏicảhai đã sinh ramình như thế nào?Mình có thật là con gái của họkhông?Mìnhcóyêuhọkhông?Cólẽbốmìnhbịbấtlực;cólẽmìnhlàconnuôivàmẹkhôngdám

nóiđiềuấyvớimình.Nhưngthế thìcógìkhácđâu?Cuốicùngthìđiềuquantrọnglàmìnhđangsốngmộtcuộcđờitựdo,khôngbịđènénvàkhônggiảtạo.Khichàotạmbiệt, lầnđầutiêntrongđờimìnhthấythươnghại

mẹ,ngườimẹgiàkhốnkhổ,bị chônchặt trong chínhnỗiđau củamình.•Ngày1tháng5Mìnhsẽkhôngthamgiacuộcdiễuhànhvìbịđauđầu.C.nóimình

nênđithửthai,khôngđượcchầnchừlâu,nếukhôngmìnhsẽphảitới London, vàmọi chuyện sẽ trởnênphức tạp.Mình thấy rất lạ,mônglung,khôngthốtđược lờinào.Mìnhchưatừngnghĩchuyệnnàycóthểxảyra.•Ngày3tháng5Dươngtính.Cháubậtđứngdậy,nhữngláthưvàtậpảnhrơixuốngsàn.

Khoáccáiáocómũtrùmđầulênngười,cháubướcrangoàiđidạo,mentheođỉnhnúiCarso.Bêndưới,nướcbiển lấp lánhnhưmộtchiếcgươngvàphía

saucháu,dãyNanosvẫnphủđầytuyết.Dươngtính.Đókhôngphảilàcháu-nămsinhkhôngkhớp.Vậythìđiều

gìđãxảyđếnvớingườianhchịđócủacháu?

***

Hômsau,tiếttrờidịumáthơn.Từsángsớm,muônloàichimđãcùngnhauhòacavôcùngsôinổi.Sovớikhôngkhíấmápbênngoài,ngôinhàtrôngnhưmột

chiếc hang lạnh giá và tối tăm. Quyển nhật kí vẫn nằm trênbàn,nhữngláthưvàtậpảnhvẫnnằmvươngvãikhắpsànnhà,nhưđangtỏaramộtthứánhsángmàuvàngtrongbóngtốibaophủcănphòng.Cháulấymộtcáighếxếptrongnhàxemangravườn,không

xa cây mận lớn đang trổ đầy hoa là mấy. Đám hoa mận tỏahươngthơmdịunhẹ,hấpdẫncảmộtlũongnghệ.Tiếngkêuvovođiêncuồngcủachúngcứvăngvẳngbêntaicháu.Thứcháucầnđểcó thể tiến lênphía trước là cuộc sống, là

ánhsáng,làcảmgiácrằngcháulàmộtphầncủathếgiớirộnglớnnày.•Ngày12tháng5Mình không dám lên lớp - không dámnhìn vàomắt thầy. Cảm

giác của mình thay đổi từng giây, từng phút. Đôi khi mình nghĩmình đangmangmột bímật nhỏ bé đáng yêu trong người.Mìnhmuốncómộtchuyếnđidạothậtlâuvàlãngmạncùngthầy,vàsauđó,cólẽkhiđangcùngnhấmnhápchútrượu,mìnhsẽthìthầmvào

taithầy, ‘Anhbiếtkhông?Chúngmìnhsắpcócon,’vàxemthầysẽphảnứngrasao,chắclàsửngsốtrồivuimừngrạngrỡ.Nhưngnhưvậythìmauquá,tấtcảnhữngđiềunàynhưmộtgánhnặngbấtchợtđổlênđầuvàbópnghẹtmình.Mìnhsợràngbuộc,sợnỗlựcvàtráchnhiệm.Mìnhsẽnóigìvới

mẹđây?Rằngmìnhđangmangthaivớingườiđànônglớnhơnmìnhgần20tuổisao?Mìnhcóthểphóngtácnênmộtchuyếnphiêu lưulãngmạnởThổNhĩKì,mìnhđãthấyMassimohútthuốcnhưmộttayThổNhĩKìchínhgốc...Hoặcmộtngàynàođómìnhdẫnthầyvềnhàvànói,‘Mẹà,đâylàngườiconyêu,làchacủađứabéconđangmongđợi.’Vàmìnhtựnhủmốiquanhệcủamìnhvàthầysẽkhôngbaogiờảmđạmnhưcủabốmẹđâu.Cólẽthầysẽrấtsốtsắnggiớithiệumìnhvớinhàbênđấy.Nhưng

có lẽcũngchẳngíchgìkhicứmãitưởngtượngviểnvôngthếnày.Trướckhicóthêmbấtkìchuyệngìnữa,mìnhphảibáotinchothầy;chúngmình sẽquyếtđịnhnhữngđiều sắp tới cùngnhau.LầnnàogặpCarla,cậuấycũnghỏi, ‘Saorồi?’nhưthểmuốngiụcmìnhhãynhanhlên.•Ngày20tháng5Thầy không lên lớp đã hai tuần. Theo những gìmình thu thập

đượcthìcóvẻthầybịốm.Mìnhđãmangthaiđượcgầnhaitháng.Tâmtrạngphởnphơnhạtdần,thayvàođó làsợhãi,rồitứcgiận.Thầycóốmthậtkhông?Haylàthầyđãđoánrađiềugìđóvàmuốnngãngra?•Ngày24tháng5Carlatriệutậpmộtcuộchọpđặcbiệtvềvấnđềcủamình,nhân

danh tình chị em.P. làngười châmngòi: ‘Trướckhi đưa raquyếtđịnh,chúngtaphảibiếtđứabélàcontraihaycongáiđã.Đừngđểthếgiớinàyxuấthiệnthêmmộtkẻthùnữacủata.’Vàingườitrongnhómtánđồng,sốkháclạiphảnđối.B.phảnhồingay:‘Mìnhnghĩnếuđứabélàcontrai,tacàngnên

giữnó lại.Nếuchúngtakhôngcải tạocáigiốngđànông, thìai sẽ

làmđây?’Nhiềungườitánthưởngýkiếnnàyhơn,vàrồimọingườibắtđầu

hòhét:“Đúng,tasẽbắthọchơiđồhàng!Bắthọchămsócbúpbê!Sẽdạyhọlàkhôngcầnthiếtphảihung

hăng!Sẽbắthọmặcđồmàuvàngvàđỏ...’Đểchốthạ,C.nói:‘Sưtửcáicóbaogiờhỏisưtửđực:‘Anhyêu,anhcómuốngiữlạiđứaconnàykhông?’Khônghề!Nó

sẽgiữlạiđứacon,đơngiảnthếthôi,vàrồicảđànsưtửcáisẽcùngnuôicon,đólàtìnhchịemthựcsự.Phụnữvànhữngđứacon:đâylàđiềuluậtchiphốithếgiới-cácđiềucònlạichỉ làvôdụngmàthôi.Giống đàn ông chỉ hữu dụng trongmột chốc,một lát - sau đó, tachẳngcầnđếnhọnữa.’Cănphòngnổtungbởinhữngtiếngreohòtánthưởng.Tôi thú thật: ‘Các bạn! Tôi... Tôi không biết phải làm gì... Tôi

khôngbiếtliệumìnhcómuốngiữlạiđứabéhaykhông.’Sựimlặngđếnghêngườibaotrùmcảcănphòng.‘Dùgì thìcậuvẫn làngườiphảiraquyếtđịnhcuốicùng.Làchị

emcủacậu,chúngmìnhchỉcótráchnhiệmởđâyvớicậuthôi.Nếucậumuốngiữđứabé,chúngtasẽlàmnhưsưtửcái,tứclàsẽcùngnhaunuôinó.Cònnếucậumuốnphácáithai,chúngmìnhcũngsẽloviệcnày.L.vàG.đãhọcquamộtkhóarồi,vàhọrấtgiỏi.’Saunhữnglờinày,cuộchọpchínhthứckếtthúc,mọingườicắp

túiravề.•Ngày5tháng6Mình tới văn phòng khoa để hỏi thăm thông tin. ‘Phải năm tới

GiáosưAnconamớibắtđầudạylại,’ngườitabảomìnhvậy.Mìnhđãnhanhtrínóirằngmìnhlàsinhviênnămcuốicủathầyvàthậtsựcầnnóichuyệnvớithầy.Hẳnmìnhđãđỏmặt,thếnêncôthưkímớinhìncóchútnghingờthếkia. ‘EmkhôngnhờGiáosưdạythaytưvấnđượcà?’‘Dạ,không...’‘Thếthìviếtchothầyấymộtbứcthư,rồiđểlạivăn

phòng.’Cáctrangnhậtkíđằngsauđầyrẫynhữngdòngchữbịgạch

xóa.Đôikhi,quanétchữđậmtừcáibútcóvẻnhưbịtòengòi,vàinétmựchiệnranhưnhữngconcáthoátkhỏitấmlưới.Yêu.Tráchnhiệm.Làmsaođây?Giữt.viếtnổilên,ngaydướiđó,đượcviếtlạibalầnbằngchữinhoavớinhiềugạchchânbêndướilàchữTUYỆTVỌNG,TUYỆTVỌNG,TUYỆTVỌNG.Trướckhiviếtthư,mẹhẳnđãviếtnhápnhiềubản-vìdùsao

thìôngấycũnglàgiáosưtriếthọcchuyênngànhlíluậnngônngữ.Lúcđọcnhữngđoạnthưnày,cháucócảmgiácmẹrấtsợdùngsaitừ;từngcâu,từngchữđềuthểhiệnsựbấtantrongđó.Mẹnhưngườimất thăngbằng, bị đẩyphải đi trêngờđá, vớiduynhấtmộtsựlựachọn:sốnghoặcchết.Nhữngkhimẹthamgiacáccuộchọpnhóm,khimẹlolắng

laonhanhtớilớp,lúcmẹhútthuốchay(cólẽ)khimẹnằmkhócvùitrêngiường,ngườianhhoặcchịđócủacháuvẫnđanglớnlêntrongmẹ.Bằngsựthôngminhvàmộtchukìđiềmtĩnh,cáctếbàotựsinhsôi,sắpxếpthànhmộtgươngmặtsaunày.Đứabé ấy đang dần lớn lên trong bụngmẹ, nhưngmẹ vẫn chưaquyết định được có giữ nó lại hay không; mẹ hoàn toàn cóquyềnquyếtđịnhsốphậncủanó.Khiđọcnhữngdòngnhậtkíấy,cháukhôngthấycămghéthaykhinhthường,màtựnhiênchỉmuốnbảovệmẹ.Nhưthểmọinỗituyệtvọng,đơnđộcvàsựkhờ khạo đáng chế nhạo củamẹ đã chạy thẳng vào các tĩnhmạchcủacháu,vàkếtlạithànhniềmđauvôtận.Lúcnày, cáinắnggiữa trưanóngđến làkhóchịu,khiến lũ

ong đang bay vo ve quanh những đóa hoa kia cũng phải xâyxẩmmặtmày.Ngaykhicháuđịnhgấpquyểnnhậtkí lại,mộtconongnghệbỗngrơivàogiữacáctranggiấy,chânsaucủanódínhđầyphấnhoa.Cháunhẹnhànggiúpnótrởlạivớikhôngtrung.Con ong đã để lại một vòng tròn màu vàng ở chỗ nó rơi

xuống.Cháuđọccácdòngbêndướivệtmàuấy:Đãquyếtđịnh.Bangàynữakểtừhômnay,tạinhàcủaB.Tiziana,sinhviênykhoaxuấtsắcphảithốtlên,‘Cậuđiênà.Họsẽ

giếtcậumất.’Mìnhtrảlời,‘Cólẽnhưthếsẽtốthơn.’Haitrangsauđãbịxémất.Ởtrangsaunữa,bằngbàntayđầy

lolắng,mẹđãviết:Đêmhômsau,bịgiằngxégiữasựgiảithoátvàhỗnloạn,mìnhđã

mơthấymìnhănmộtmiếngbộtmìchưanướng,vànóbắtđầunởtotrongbụngmình.Aiđiquacũnghỏi,‘Cậucóbầuà?’‘Không,’mìnhtrảlời,‘Chỉlàmenbánhthôi,nóvẫnđangnở,’nhưngkhinóirađiềuđó,mìnhkhôngcòntinlàmìnhđãlàmđúngnữa.Mình tỉnh giấc, thấy là lạ nên đã gọi cho B. ‘Cậu chắc là mọi

chuyệnổncảchứ?’mìnhhỏi.B. lạimột lầnnữacamđoan làquytrìnhhoàntoànchínhxác.‘Hơnnữa,’cậuấynóithêm,‘chẳngphảimìnhđãchocậuxemcáithaitrongchậurồicòngì?’Cậuấycóvẻhơibựcvìmìnhcứnghingờkhảnăngcủacậuấy,đểlàmchuyệnnàydịuđi,mìnhđãnói đùa, ‘Nhưnggiả sử cậu làmynhư thầymongườiPhilippine và cho mình xem hai cái gan gà thì sao?’ Cả hai cườivang,chẳngcòncăngthẳngnữa.Cháu thấy mình nên tách khỏi cuộc đời của mẹ vài ngày.

Cháukhôngthểchịunổinỗiphiềnmuộncủanhữngnămthángđóthêmmộtchútnàonữa.Đểrũsạchnỗiđauvàbóngtối,đểgộtrửabảnthân,cháuđã

đibộxamãiquacaonguyên.Lẩntrongcácbụicây,lũchimkétvà chim chíchhợp xướng các bản tình ca.Màu xanhdịumátcủanhữngchồinonmớinhúnhưtôđiểmthêmchoquangcảnhrực rỡxungquanh.Mộtđámmâykhổng lồkết từvôvàncácong thợ bận rộn lượn trên những đồng cỏ cao tít điểm xuyếtnhữngbôngbồcônganh,cúcdạivàhuệtây.

Đôikhicháunằmsóngsoàidướimộtđáyhốsâuẩmướt.Từđó,cháucóthểngắmnhìncácvòmlávàbụicâyquanhmiệnghố, ngắmnhìn lũ nhện lưng sáng đang leo lên, leo xuống cáimàngtơvôhìnhcủamình,vàngắmlũbọcánhcứng,trôngnhưnhữngviênđáquýmàu tím,đang thả vàokhông giannhữngtiếngkêurảrích.Nhưngcũngcónhiềukhi,cháumuốntrèolêncaohơn,tớimộtnơimàtừđócháucóthểnhìnthấychântrờitíttắpphíaxakia.KhiđiquacáchõmđấtvàụđồidọcbiêngiớiSlovenia,cháu

đã nghĩ tới người anh - hoặc chị của cháu - người đã bị tướcquyền được sinh ra trên đời. Cháu tự hỏi, liệu cháu có đượcsinhranếungườianhhaychịấyvẫncònsống?Liệucóphảicáichếtđấyđãgiúpcháuđượcsinhratrênđờinày?Ngoàiýchí,sựyếuđuốivàcáckếhoạchcủatara,còncáigì,

haycònaicóthểkiểmsoátvòngluânhồikhông?Saocháulạiđược sinh ra chứkhôngphải làmột trongnhững anh chị emkhác?

***

Những chuyến đi bộ ấy đã cho cháu sứcmạnh để tiếp tụcnhữngkhámphácủamình.Mộtbuổisáng,cháubịđánhthứcthứcbởitiếngmưatítáchđậpvàoôkínhcửasổ.CơnbãoBorađãùavềtrongđêm,thờitiếtdịuđi,vàgiómạnhlùakhắpkhuvườntrongnắngthu.Nhữngbônghoatrắngnằmrảirácdướigốcmậnvàgốccâyanhđàonhưnhắccháumùaxuânđãđến.Saumộtchútđiểmtâm,cháulại trèo lêngácmái.Mộttấm

rèm hoa cũ kỹ phủ lên đống hộp lớn, nhỏ. Vài cái là vỏ hộprượuvàsô-cô-la;cònlạilàđámhộpcáctôngđượcdánkínbằngbăngkeo.Cháudùngdaonhípmởtừnghộpmột,hóarachúnglàcáchộpđựngđồtrangtríGiángsinh.Cháuphảitháovàimét

ruybăngmàubạcmớithấyđượcmôhìnhChúaHàiđồngbênmáng cỏ.Chuồngngựakhôngđẹp cũng chẳng quá cũ với haibứcváchgỗvàmộtcáithangdẫnlênvựacỏkhôdướimáinhà.Bêntrong,mộtconbòvàmộtconcừunằmchổngvólêntrời,còn Thánh Joseph và Mẹ Madonna thì đang ngồi bên cạnhchúng.Cómộtchiếctúinhỏđựngcáimángăn,bầycừulớnvàđámcừu con.Cháuđã tìm thấybức tượngnhỏyêu thích củamình.Mộtcôcừucũkĩbằngthạchcaobịgãymấtmộtchânvàcổđượcquấnruybăngđỏ.NólàthứcháuthườnggiấuvàoĐêmGiángsinh;nóchínhlàconcừubénhỏcháugiấuđểbàphảiđitìm,phảilụclọikhắpcáccănphòngquanhnhà.Cháu cũng tìm thấyvàimónđồ thủy tinh rẻ tiềnvẫngắng

sốngđượcquamấychụcmùaNoelvàmộtmónđồtrangtrítrênngọncâyđãbịthủngmấtmộtlỗ.Nhữngcáihộpbêndướiđựngbộsưutậplũbọcánhcứngđa

dạngcủaôngngoại:chiếclọthủytinhnhỏđượcbọcvảinhung,tronglàlũbọđượccốđịnhbằngnhữngchiếcđinhghimmảnhvà dài, lọ nào cũng có nhãn ghi tên con bọ bằng chữ Latinh,đượcviếtbằngnétbútrõràngvàquảquyết.Trong lúcchầmchậmxếpđống lọ thủy tinh sangmộtbên,

cháu chạm phảimột túi nhựa, được dính lại bằng băng dínhđiện,cóinphùhiệucủacảnhsátbang;hìnhnhưbêntrongcómộtcái túivảiđeovai.Timcháuđậprộn lên.Nócó thể làgìchứnếukhôngphảilàcáitúimẹmangtheolúcbịtainạn?Cháudùngmóngtayxélớpvỏnilôngbọcbênngoài.Cáitúi

không có khóa kéo, chỉ có một cái nút, bỏ lửng không cài.Trongấycómộtcáivívớivàingànlia,mộtthẻthànhviêncủacâu lạc bộ phim ảnh chọn lọc, vài đồng đi-na,một vé xe lửatuyếnTrieste-Padua,vàbọctrongchiếcphongbìsạchsẽlàbứcảnhchụplấyngayđãngảmàuhìnhcháulúcnhỏtrênbãibiển,trongvòngtaymộtngườiđànông.Mộtngườilạmặttóctaibùxù,cổđeomộtcáivòngbằngvỏsò,ôngtacười,còncháutrông

rõlàkhóchịu.Taycháucầmmộtchiếcxônhỏ,cólẽcháuvừakhócxonghoặc làđangchựckhóc.Từcảnhnềncủabứcảnh,cháuđoánbứchìnhnàyđượcchụpởvịnhSistiana.Ngoàichiếcvíra,trongtúicònmộtchiếcbútbiđãhếtmực,

mộtgóigiấycuộnthuốclá,mộtcáimáyuốntócnhỏ,chùmchìakhóanhà,mộtchiếckhănsợitổnghợp,mộtthỏison,vàiviênkẹochongườihútthuốclá,vàgiấutrongmộtngănnhỏlàhailáthư.BứcđầutiênđềgửichomẹcháuđếntừPadua,vàithángtrướclúccháuđượcsinhvàitháng.Chữnhỏvàđềunhưngvẻgaigóchiệnquatừngnétbút.Ilariathânyêu,Nhậnđược thư của em tôi vội hồi đápngay vì khôngmuốn em

lãng phí thì giờ chờ đợi vô ích, cũng không muốn khuyến khíchnhữngảotưởngsẽchỉlàmemđaukhổ.Nếugiảtạothêmchútnữa,nếunhưcáisựthậttrầntrụikhông

quá thúc ép như thế - tôi sẽ nói dối em là tôi đã kết hôn, rằng tôikhôngđịnhmạohiểmcuộchônnhâncủamìnhvớicuộctìnhkéodàicómộttháng.Nhưngtôimuốnnóithật,vànóithậtrõvớiemlàtôikhôngmuốn

cócon.Tôikhôngmuốncócon,cóvợ,haybấtcứthứgìvướngbận,ảnhhưởngđếnsựtựdocủatôi.Emvẫncònquátrẻ,quáđacảmnênvẫnmơmộngvềcuộcđờiqua

điệpkhúc-mộttúplềutranh,haitráitimvàng.Emcònviết:‘Chúngtasẽcùngnhauxâydựngmộtthếgiớikhác,tasẽnuôidưỡngbọntrẻthậtsángtạovàsốngcuộcđờicủamộtcặpđôitựdo.’Nóitómlại,emnghĩchúngtanênđóngvainhữngkẻtiênphong,

vàemhuyễnhoặcrằngemsẽthànhcông-chúngtasẽthànhcông-bằngcáchgiảiphóngchínhmìnhkhỏinỗiđaukhổtinhthầndocáccuộchônnhânmanglạichoconngười.Nétngâythơchínhlàđiềutôiyêunhấtởem,yêungaytừlầnđầu

tagặpnhau.Vìlídoấyvàvìkhoảngthờigianngắnngủinhưngđẹpđẽtađãởbênnhau,tôithấymìnhcónghĩavụnóichoemvàiđiều.

Emmớichỉhiểumộtphầncủatôi,cũngnhưtôimớitiếpxúcvớimộtphầnnhỏcủaem,chúngtachonhaunhữngđiềutuyệtvờinhấtcủamình,tươngtựnhưcácbônghoasẽkhoenhữngmàusắcrựcrỡnhấtcủanóđể thuhútcôntrùngđếnthụphấn,nhưngkhiđãthụphấnđượcrồi,cánhhoarụngđi,chỉcònđểlạichúttàndưcủacáivẻlộnglẫyxưacũấy.Chẳngcógìphảibấtngờcả-đólàquyluậttựnhiên.Mọicuộckết

đôicủamuôn loàiđều làkếtquảcủanhiềudạngcámdỗ.Nhưconongkhôngthểnói‘Anhyêuem’vớibônghoa(hayngượclại),màchỉcóthểnóirằng,‘Tacầnnhau.’Chúngchẳnglàmthếvìkhoáicảm;chúnglàmthếđểđảmbảosựsốngcủagiốngloài,đểđảmbảonhữngbônghoanhưchúngsẽtồntạicảtrongtươnglai.Cơchếấycũnglàđiềubẩmsinhcủa loàingười.Bấtchấptưtưởngphứctạpcủata,thểxáccủatavẫnmuốntáisảnsinhrachúng.Mộtđứatrẻrađờicóthểlàkếtquảtừmộtvụhãmhiếp,haytừviệcxuấttinhsớm.Trongcuộcđuacủahaitrămnămmươinghìntinhtrùng,chỉduynhấtcómộtconchiến thắng - congiỏinhất, conkhỏenhất, conmaymắnnhất,hayconlừalọcnhất-cũngchẳngcógìkhácbiệt.Điềuquantrọnglàcuộcsốngluôntáitạovàtiếntriểnkhôngngừng.Nói thực là, tôiphảinhắcemrằngemđãsai rồi. Saoemkhông

dùngcácbiệnpháptránhthai?Hayđâylàđiềuemmuốn,đểtạomốiliênkết,ràngbuộcvớitôi?Cólẽ,sâutrongbảnnăngtựnhiêncủamình,emthựcsựtinchắc

về tương lai của một cặp vợ chồng. Không ít đàn ông đã nhúnnhường và đầuhàng, vì họ là nhữngkẻ yếu đuối, hoặc vốn sợ cáichết khônggì thayđổi được.Cònaingoài con cháuhọmới có thểđảmbảochosựbấtdiệtcủahọnữađây?Nhiềukẻđầuhàng,nhưngtôithìkhông.Mọidaođộngtrongtôi

đềubịchặnđứngbởiýnghĩđứatrẻđanglớnlêntrongbụngemsẽkhôngchỉlàmộtkẻxalạ,màcònlàmộtkẻbạongược,hútcạnnănglượngcủachúngta-cácđấngsinhthànhranó.Tôisẽchẳngbaogiờyêunó.Emcũngsẽnhưtôi,trừviệcemđangmangthainó.Mộtbuổi

sángnàođóemthứcdậyvànhậnrarằng:emvừađưamộtkẻxâmlượcvềnhà.Em cứ làm điều emmuốn. Nếu muốn giữ nó, cứ việc, còn nếu

muốn bỏ cái thai đi, tôi cũng không phản đối.Nhưng hãy nhớ là,mộtngàynàođó,nếuemômmộtcáibọcđếnđứngtrướctôi,tôisẽchẳngmủilònghayphảnbộilạiniềmtincủamìnhđâu.Tôirấtbiếtơnemvềkhoảngthờigiantuyệtvờitađãởbênnhau,vềnhữngâuyếmvàngâythơluônhiệnhữutrongmắtemmỗikhiemnhìntôi.M.Bốcháucũnglàbốngườianhđãchếtcủacháu.Mộtkẻđốn

mạt.Giờ thì cháu chẳng mấy hoài nghi về nội dung trong cái

phongbìmàutrắngkianữa.Cháutừtừmởthư,nhìnchămchúvàođóvànhậnranétchữquenthuộc.Từng câu chữ của thầy càngminh chứng rõ hơn điều em luôn

biết.Trẻconchỉthuộcvềmẹcủachúng;saukhingườichathựchiệnxongvaitròthụtinhcầnthiết,tachẳngcầnđếnhọnữa.Bạnbè,giađìnhemởTriestecórấtnhiềungười.Emkhôngthiếu

sựhỗtrợvàđứatrẻsẽlớnlênmàkhôngsốnglốiđạođứcgiả.Nósẽkhôngphảichịuđaukhổvàlolắng,vìtuổithơcủanósẽsonghànhvớilòngtốtvốnởtrongtimmỗiconngười.Đólàthửthách:sinhranhữngsinhlinhhoànthiệnhơnchúngta.

Nếukhôngtạorađượccuộccáchmạngbằngvũkhí,thìítnhấttacóthểlàmcáchmạngbằngcáchnuôidạyconcáitheocáchmới.G.nóiđâuđótrênthiênđườngđãviếtemvàthầysẽgặpnhau,và

sựhợpnhấtcủachúngtasẽchorađờimộtsinhlinhmới.Địnhmệnhcủachúngtavàcủaconchúngtalàvẽtiếpvàovòngtuầnhoànđãtồntạibaođờirồiấy-Emtinvàođiềuấy,chodùthầykhôngthừanhận.Chắcchắnđứabésẽgiốngthầy;nósẽcóđôimắt,bàntay,miệng

cườicủathầy,nhưngnếunócóhỏibấtkìđiềugìvềthầy,emsẽkểchonóvềchuyệntìnhmộtđêmtuyệtvời,khócóthựctrênmộtbãi

biểnxaxôi...MaymàemcòncóG.trongđời.Anhấykhôngphảilàtìnhnhân

mớicủaemmàlàmộtngườiđặcbiệt,rấtquantrọngvớiem.Nhữngmảnhvỡ tâmhồntannátcủaemđãđượcanhấynhặtnhạnh lại,kiênnhẫntìmhiểuýnghĩacủatừngmảnhvỡrồitrảlạiđúngchỗcũchoem.G.cóthểthấynhữngđiềungườikháckhôngthấy.Anhấybiếtcáchtháogỡnhữnglolắngrốinhưtơvòcủamộtngười,vàgiúphọtìmđượcđúngđườngđểđitớibìnhan.Emchưatừngkểvớithầylàmấynămtrướcemcũngđãtừngcó

mangvớithầy.Lầnđầumangthaiấy,emđãnạođiđứaconcủachúngtavìem

sợ.Sợtráchnhiệm,sợcamkết,sợphảitừbỏtuổitrẻ,sợrằngemsẽkhông thấy được sự mãnh liệt trong mắt thầy, sợ làm thầy thấtvọng.Emđãnóidối thầykhi lầnđầu taởbênnhau:Emđãkhôngdùngthuốctránhthai.Vàcólẽmộttrongcáclídokhiếnemnạothailàvìemsợthầycườinhạovìđãnóidối.Emđã30rồi,vàkhôngcònlàđứacongáingâythơ,mộtthờimê

đắmvịgiáosưđẹptraicủamình,khôngcònnữarồithầyạ.Emđãlớnvàcóthểđưaranhữnglựachọncótráchnhiệm,vàemchọnlàmmẹ.Em thấtnghiệp,nhưng sẽ kiếmviệc dạy thêm.Thầy sẽ khôngphảichứngkiếncảnhembếđứabéđếncầuxinthầyđâu.ThầycóbiếtG.nóigìkhông?Anhấynóimỗingườichúngtađều

đangcầmmộtđầucủasợidâydẫntatớivìsaocủamình.Sốphậncủatalàhọccáchđitheonókhinódichuyểnquanhthiênđường.Đólàmộtngôisao-diều,nghiệpchướngcủatađượcviếttrêncánhcủanó, và nếu chúng ta thả dây ra, tất cả sẽ baymất,mọi thứ sẽ rốitunggiữacácngôisao.Tinemđi,nếuthầykhôngtìmthấyngôisaocủathầy,nếuthầy

khôngđitheonó,sớmhaymuộnthìsợidâycủathầycũngsẽmắcvàrốivàocácsợidâydẫnlênnhữngngôisaokhác,vàsẽchẳngthểnàogỡnórađượcnữađâu.Khi đang đọc thư, cómột lúcmắt cháunhưmờ đi; những

conchữnhảymúaloạnxạcònhaibàntaythìrunlẩybẩy.Giấcmơcủamẹkhônggiốngvớibấtkìhồiứcnàocủacháu

cả.Điềumẹ ảo tưởng là tự do đã khiến chomột đứa trẻ nhưcháu,chẳngcógìngoàisựhoangmangvàbốirối.Ngôisaocủamẹ làngôi sao của sựhủydiệt;nhữngnỗ lựcquáhờihợtmẹlàmđểcứulấybảnthânmẹđãđẩycháuvàotrạngtháirốiloạncùngcựcvàdaidẳng.Cháuđểlạihai láthưvàotrongngănnhỏcủachiếctúiđeo

vai,trântrọngnângniuchúngnhưnhữngdichỉkhảocổđượckhámphásauhàngthếkỉbịchônvùi.Yênnghỉnhé,cháunóivớichúng,yênnghỉnhé,nhữngmũitênđangnónghừnghựckia,cácngườiđừngđâmvàolòngtathêmnữa,nóvốnđãyếuđuốilắmrồi.Khiđangnóiđiềuấy,taycháuchạmphảimộtmảnhgiấybị

gấp lại, nằm dưới đáy túi.Mảnh giấy bị xémột cách cẩu thảkhỏimộtquyểnsổghichép.TiêuđềchothấytờgiấyđượcviếtvàothángNăm,cùngnăm

mẹquađời.Dướidòngchữghingàythángấylàmộtdòngchữinhoa, nó viếtTHẦYBIẾNTÔITHÀNHKẺNGỐCSUỐTCẢCUỘCĐỜINÀY!Đằngsautờgiấylàmộtbứcthưrấtngắn:Thathứchomẹvìđãsinhraconởcõiđờinày.Mẹmắc hết sai lầm này tới sai lầm khác.Mẹmất cả đời chạy

quanhvàđàohangnhưmột con chuột chũi,mùquáng trướcmọithứ.Khôngcóđườngchântrời,vàkhôngcótươnglai.Mẹđượcsinhrađểsốngtrongbếtắc,vàgiờmẹđãcùngđường

rồi.Hãythathứchomẹnếuconcóthể.Nếunhưconkhôngthểthathứđược,mẹcũnghiểu.Ômvàhônconthậtnhiều.

Mẹđãtẩymấtchữkí-Ilaria-bằnghaivạchmựcđenvàđậm,vàngaybêndướiấy,mẹviếtnhữngchữcáikhátovớinétchữcóchúttrẻcon,Mẹ.

***

Cháumuốn tìm hiểu thêm, nhưng tất cả chỉ có thế. Cháuchẳngcógìđểdựavàongoàinhữngkíứccủamình,vàikíứcngắn ngủi, yếu ớt của giai đoạn đầu đời đã bị khép lại nhiềunămrồi.Cuộcsốngcủacháu-cuộcsốngvốncháuđãbiết-đãthuộcvềbà,vềngôinhàcủabà;mọiđiềudiễnratrướckhicháuchuyển tới đây sống đã hoàn toàn bị xóa sạch.Như thể cháuđượcsinhrakhiđãbốntuổivậy.Những khámphá vềmẹ và nhữngnăm tháng cũ đã lột bỏ

tấmmạngchekýứccủacháu,nhưthểngườitatrởvềnhàsaumộtthờigiandàiđixa,rũbỏtấmphủbảovệnhữngchiếcghếsofa.Điềuđầutiênhiệnlêntrongkíứccủacháulàmộtthứmùi

đặcbiệt,mùicủaxìgàvàmùi thuốc láHasitđangcháy trongcănphòngthiếukhôngkhí.Cháuhẳnlàmộtconchimlangbạt,lầntheomùihươngđểtìmvềvớitổ.Cáitổ,trongtrườnghợpnày, là căn hộ của mẹ ở Trieste, nơi cháu bò đi giữa nhữngngườiđànôngvàđànbà,nằm,ngồivạvậttrênsàn.Cháuchỉthấycóhaitấmảnhvềhồiđótrongvali.Trongbức

ảnhđầu tiên, cháunằm trongvòng tay củamẹ,mặtmũi lemluốc,phụngphịu,mìnhmặcmộtchiếcáolenmàuđỏ,vàmẹ-vớimáitócdàivàhaicáibọngmắt-đangnắmvàgiơmộtcánhtaycủacháulên,vẫyvẫy,cốđểchocháuchàotạmbiệtvớiaiđó.Bứcảnhthứhaiđượcchụpvàongàysinhnhật lầnthứbacủa cháu. Có rất nhiều người ngồi trên sàn nhà, cháu ngồi ởgiữahọ,trướcmặtlàmộtkhốiméomó,đensì,đượcthắpsáng

bởi ba câynến, đó chắchẳn làmột cái bánh sinhnhật.Cạnhcháu, một dải giấy vệ sinh được căng lên nhưmột tấm biểungữ,aiđóđãviếtdòngchữ‘ChúcmừngSinhnhật’lênđóbằngmộtchiếcbútđãtòengòi.Cháuchẳngnhớgìvềhaiviệcđócả;thứcháucònnhớtrong

nhữngnămthángđầuđờicủamìnhlàmộtbốicảnhồnào,mộtchuỗiâmthanhcủanhữngcuộccãivã,củalốisốngphóngđãngđầymơhồ,hết lầnnàytới lầnkhácbịátđibởi tiếngcủamộtloạinhạccụkinhkhủng(saunàycháumớibiếtđólàtiếngđànxita)đãlàmcháuphảikhócthétlên.Cháuđãrấtsợâmthanhấy,rấtsợphảiởmộtmìnhsaukhi

mọingườingủgụchếttrênsànnhà,vàcháusợlúcmặttrờiđãlêncao,cháulaymẹdậy,nhưngthayvìmởmắtra,mẹlạitrởmìnhvàngủtiếp.Cháusợđànxita,vàcháusợmẹvìmẹthườngkhôngphảilà

mẹ;mẹ làmộtngườihayvớ lấymọi thứrồiđậpnát,hoặccứđậpđầumìnhvàotườngvàđácửa.Cólẽchínhnỗisợấyđãkhiếncháuxóanhòagươngmặtmẹ

trongtâmtrí.Cháubiếtsựthậtấycóthểcănglênvàvỡthànhnghìnmảnhbất cứ lúcnào,vàkhônghiểu saocháu thấyánhsángcủatialửađiệncógìđóliênquantớicháu.Ngoàisựyếuđuốivàlolắngtriềnmiêntrongnhữngngàyấy,

cháunhớmìnhcòncómộtcảmgiácnhỏnhoivàrúngđộnghơnvìđólàthứcảmgiácxuấtpháttừmộtđứatrẻnhỏ:cáicảmgiácthươnghại.Đúngvậy,cảmgiácthươnghạinghẹnlạitrongcổkhiếncháuphảikhóckhithấymẹnằmmệtlửtrênsànnhà.Vàcháutiếnlạigầnmẹđầysợhãinhưngcũngthậtnhẹnhàng,đểcóthểvươntayvàchạmvàogươngmặtcủamẹ.

7.

LIỆUCHÁUCÓTHỂTIẾPTỤCKHÔNGNHẬNCHAMÌNHgiốngnhưông ấy đã làmvới cháu?Câuhỏi này cứ vẳngmãitrongcháu,màchưatìmđượccâutrảlời.Trong suốt tuổi thiếu niên, cháu đã ảo tưởng rất nhiều về

ông.CháuđãkhôngcòntincâuchuyệncủabàvềmộthoàngtửThổNhĩKỳtừkhilên9tuổi,nhưngcháuvẫnthườngnghĩvềchamình;ngàyquangày,cháuchắpghépmộtbứctranhvềôngcủariêngcháu.Đểcóbứctranhvềcha,cháuđãdùngcácmảnhghépvớicácmàusắcđặcbiệtnhất:rõràngviệcôngấykhônghềtìmcáchliênlạcvớicháuhẳnlàvìcóđiềugìđócảntrở,mộtràocảnnàođókinhkhủngtớimứccóthểđedọamạngsốngcủaôngấy,hoặccóthểlàcủachínhcháu.Còn lýdonàokháckhiếnmộtngười cha chấpnhậnkhông

chứngkiếncongáimìnhtrưởngthànhchứ?Nhữngviễncảnhngày càng kì cục cứ nối đuôi nhau trong trí tưởng tượng củacháu;bắtđầulànhữngcơquantìnhbáoquốctế(chỉmộtđiệpviên quốc tế mới không dámmạo hiểm để lộ danh tính củamình),chotớinhữngphòngthínghiệmkhoahọctiêntiếnnhất(chacháuhẳnlàmộtnhàsinhvậthọc,mộtnhàvậtlýhọc,hoặcmộtnhàhóahọcđanglàmviệctrongcácdựáncóýnghĩađặcbiệtvớitươnglainhânloại,vàdovậyôngbuộcphảisinhsốngtrongmôitrườngtốimật,tránhxacáccặpmắtdòxét,vàphảiphủnhậntìnhyêuvớicongáicủamình).Trẻconthườngmuốntựhàovềchamẹmình;thậttiếcnếu

các bậc chamẹkhôngbiết điều đó.Trongnhững trườnghợpmaymắnnhất,khichamẹcóýnguyệnvềviệcconmìnhphảithànhngườithếnào,thìmọiđiềuhọnóivà làmđềuphùhợp

vớiýnguyệnđó.Trongnhữngtrườnghợpkémmaymắnnhất,chamẹkhôngbiết gìngoài chínhbản thânmình, vàhọ sốngcuộcđờihọmàkhôngthèmquantâm,bấtchấpnhữngánhmắtcủaconcáinhưnhữngtialazeliêntụcxéovàohọ,liađếntừxa,xuyênquabứctường,bướngbỉnh,đóikhát,dõitheohọtớitậnthiênđànghayđịangục,sẵnsàngmạohiểmtấtcả,đểcốkiếmtìmcáiđiềuchưađượcthấytừkhichúngmởrađểnhìnthếgiớinày:mộtcáinhìnđáptrả.Mỗiđứa trẻđược sinh rađềumưucầu thắcmắc;nómuốn

dõimắt theonhữnggìnóyêu thích,đểđượcdẫn lối tớiđỉnhnúi nơi nó có thể nhìn ngắm khung cảnh kì vĩ, ánh sáng đổimàu,tuyếtrơi,hìnhảnhphảnchiếulấplánhtrênbăng,vàconđạibàngbayliệng,oainghiêmbảovệlũcon,giốngnhưviệccácbậcchamẹcầnlàm.Nhưngthayvìthế,khungcảnhtrảidàitrướcmắtnhiềuđứa

trẻ, hunhút tới tận chân trời, thườngkhông có gì ngoàimộtđốngráclộthiên,ởđó,nhữngthânxe,thânghếgãygập,xoongnồi,bồnrửa, tivihỏng,vànhữngtúini-lôngvứtbừabãi trênmặtđất.Vàdùvậy,ngaycảtrongbốicảnhđó,mộtđứatrẻvẫncốtìmthấythứgìđóđểyêuthích-mộtviênbi,chẳnghạn-vàchỉtrongnháymắt,khinócầmquảcầuthủytinhnhỏđólên,thếgiớikhôngcònnhữngbóngtốibaotrùm,chỉcònlạiquảcầulấplánhtrongtaynó.Đểkhỏi tuyệtvọng,đứatrẻbấuvíuvàobấtkì thứgì -một

dấuhiệu,mộtýniệmmơhồ-mànóhivọngcóthểlớnlênvàmởrộngtớikhitrởthànhmộtkhungcảnhthựcsự.Khôngmộtthámtửhaymộtnhàkhoahọcnàocóthểsánhkịpvớitàinăngtìm tòi củamộtđứa trẻ đang gắng gượng tìm ranhững lý dochínhđángđểngưỡngmộnhữngngườiđãđưanótớithếgiannày.Suốtnhiềunăm,cháuđãgắnhìnhảnhchamìnhtrongmột

quảbongbóngtưởngtượngluônđitheocháu.Quảbongbóng

đólơlửngtrongkhôngtrung,vàôngởtrongđó,xungquanhlànhữngcánhhoa,nởmộtnụcườihiềntừcủaĐứcPhật:thiêngliêng, xa vời. Cháu tin rằng chẳng chóng thì chày, quả bongbóngđó sẽ vỡ và cuối cùng ông sẽ giáng trầnđể có thể giangrộngvòngtayômcháuvàolòng.Quảbongbóngđóthựcrađãvỡ;tuyvậy,thayvìlàmộtĐức

Phật tối cao,điềm tĩnh, lại làGiáo sưAnconabước ra,vớibộrâuxồmxoàm,cùngđiếuxì-gàvànhữnglờinói, thoángnghethì lọt tainhưng thựcchấtngầmmangýnghĩa sắcnhọnnhưnhữngmũidaonhỏ.

***

Trongnhữngngàythánghoàntoàncôđộcđó,cháuđãđọcđiđọc lại lá thư duy nhất của ông viết cho mẹ. Ban đầu, cháutưởngcóthểcháusẽđồngtìnhphầnnàođóvớinhữnggìôngviết-vềtìnhyêutrithứcchẳnghạn,hoặcvềquyếtđịnhxalánhnhữngmối ràngbuộc cánhânđểông có thể tựvấnbản thânthật nhiều: đây là một bộ óc vĩ đại, cháu tự nhủ, vì vậy tấtnhiênôngcóquyềntừchốibịràngbuộc,đểtránhnhữngmốiquan tâm thường nhật. Nhưng cháu vẫn mang triệu chứngbongbóng;cháumuốntìmởôngthứgìđócũngcótrongcháunữa.Vàingàysaukhiđọclạiláthưđó,cháucómộtấntượnghoàn

toànkhác.Cứnhưlàcómộtphảnứnghóahọcđãxảyragiữacácdòngchữ,vànhữngtừngữđượccânđong,suyngẫm,độcđoángiờđangrỉramộtthứaxítănmònmàuxanhnhạtcóthểsoi rọi bản chất đích thực của người đã viết ra chúng. Cháunhìnthấynétgiatrưởng,nhạobáng,cayđộcởđó.Cháuđãmơtưởngsuốtbaonămvềcuộcgặpgỡđầutiênvớichamình,vềvòngtayâuyếmđầutiêncủaông,nhưngmấytrangthưđóđã

xóa tan tất cả những tình cảm yêu thương hay ngưỡng mộtrongtráitimcháuvàchỉcònlạisựcămphẫn.Cháuthấythậtbẽbàngvìlàphụnữ,làcongáicủamẹcháu(vàdovậycũnglàcongáiôngấy),sảnphẩmcủasựsuyđồihơnlàcủasựtiếpnối,đãđượcđưatớithếgiannàybởimộttròđùacủasốphận.Giờthìcháubiếtmìnhsẽphỉnhổvàoôngtangaykhigặp.

Cháusẽđitìmôngta,nhưngkhôngphảivìtìnhyêuhaytòmò,mà chỉ để xả bỏ cơn giận dữ đangngày càng dâng trào trongtim, để cháu có thể đến thật gầnmàhét vào tai ông ta tất cảnhữnggìlẽramẹcháuđãnóinếunhưbàcóđủcanđảm.

***

Tìm ông ta cũng chẳngmấy khó khăn. Trên trang bìa củamộtcuốnsáchvềnhậnthứcluậnđượcdịchtừtiếngAnh,cháuđã đọc được những từ này: “Lời bạt của Giáo sư MassimoAncona”.Cháuđãgọi tớinhàxuấtbảnvàhỏi xinđịa chỉ.Họnhãnhặnnóivớicháurằng-vìlýdobảomật-họkhôngđượcphép tiết lộđịachỉcủaông ta,nhưngcháucó thểviết thưvàgửitớibanchămsóckháchhàngcủanhàxuấtbảnvàhọđảmbảosẽgửitớitayôngta.Vì vậy cháu cầmbút giấy và viết thư tự giới thiệumình là

mộtsinhviênkhoatriếthọc,trẻtrung,nhútnhát,rấtngưỡngmộcôngtrìnhnghiêncứucựckỳphứctạphấpdẫncủaôngtavàhỏixinmộtcuộcgặp.Thư trả lời khôngmấy chốc đã tới. Ông ta sống không xa

Trieste lắm. Ông ta cảm ơn nhưng né tránh lời ca tụng củacháu,vànóithêmrằngchẳngphảimấtcôngđặtmộtcuộchẹnvớiônglàmgì,vìôngởnhàmọibuổichiều,trừthứBảyhàngtuần.Tấtcảnhữnggìcháuphải làmlànhấnchuôngcửatầngdướivàxưngtênmình-Elena-vàobộđàmởcổng,ôngấysẽ

mờicháuvào.Cháumuốn chọn chomình cái tên là Elena. Còn họ, cháu

dùngcủacụngoại.Cháukhôngmuốntạoramốinghingờnàodùlàrấtnhỏvàđểbuổihẹngặpbịhủy.

***

Cháucảmthấythếnàokhiởtrongchiếcxebuýtcócảnửasốghếtrốngđưacháutớibãibiển,tớicuộcgặpgỡvớichamình?Cháucólosợkhông?Cótứcgiậnkhông?Tứcgiận,hẳnrồi,

nhưng có lẽ hơn cả là sợ hãi. Cháu nhìn ngắm khung cảnhhoang tànbuồn tẻ cuốnquabênngoài cửa sổxe.Ngaykhiđiqua những chiếc cần trục trồi lên từ xưởng đóng tàu ởMonfalcone,xebắtđầuvượtquacửasôngIsonzo.Thithoảng,mộtcánhhạcbaylađàngangquabầutrời.Cólẽcháucảmthấysợhãihơncảvì-saukhitốnquánhiềutâmtríchoviệcnàyvànghĩ ra quánhiều kế sách công kích thật công phu - cháu lạikhông còn dám chắc mình có đủ can đảm để nhấn nút đàmthoại,cóđủsứcmạnhđểbướclênbậcthanghaycóđủdũngkhíđể nhìn vào mắt ông ấy mà không để lộ cảm xúc của mình,giốngnhưUlyssestronghànhtrìnhtrởvềquênhàIthaca,ngaytrướckhirataysáthạinhữngkẻxoắnxuýtbênvợchàng.Khitớiđiểmdừngcủamình,cháulàngườiduynhấtxuống

xebuýt.Mộtcụgiàđixeđạploạngchoạnglaotớichỗcháutừmộtđoạnphốvắngvẻ.Dùcó tên là rừng thôngGrado,vùngđấtnàychỉcó lèo tèo

vàicâythôngtrơtrụivàbịcầmtùtrongmộtdãynhàtậpthểxiêuvẹovớinhữngcáitênrấtnênthơ:Mỹnhânngư,Cángựa,Ngôisaocủabiển,Nausicaa.Trảiquanhữngthángmùađôngdàilêthê,nhữngkhuvườn

nhỏđãchấtđốngcácloạichailọ,giấytờ,vỏbia,vàrácrưởihỗn

tạpbịgiócuốnvềđây.Ởthờikỳkinhtếbùngnổ,đây làmộtvị tríhàonhoángđể

xây nhà nghỉ; còn giờ thì cả khu này trông như một chiếnthuyền trôi dạt.Qua thời gian, độmặn củanướcbiểnđãmảimiếtănmònlớpnhựavàgỗ,nhấtlàcửalớnvàkhungcửasổ.Nhiềucửachớpđãxiênlệchđi;mộtsốtấmmànhcuốnđãgãyvụn.Mộttấmbiểncongqueo,thủnglỗchỗ,đượcđặttrướcmộtngôinhànhỏđổnát:“BiệtthựLuisella”.Từcổngnhìnvàosânnhà,cóthểthấychiếcxeđạpmộtvànhnằmđổchỏngchơ.Cháu không thể hình dung làm saomàGiáo sưAncona lại

trôidạtvềcáinơitùhãmnhưthếnày.Sauvàilầncốgắngvônghĩa, cuối cùng cháu đã tìm được đúng địa chỉ: I8 via delMaestrale.Trướcmặtcháulàmộttòanhàkhôngkémphầnhưảohơn các tòanhàkhác, chỉmộtnétkhácbiệt duynhất làởphầncổngnhỏcóvàigianhàngmớidựngvàomùahè(chắcđểbánxuồnghơi,banhda,kemchốngnắngvàghếngồibãibiển,cùngxô,xẻngxúccát);tuyvậy,lúcnày,cácgianhàngđềutrốngtrơn,vàcháucóthểnhìnxuyênqualớpcửaanninhảmđạmvàthấylớpbụiphủkíntrênmấycáigiátrốngrỗng,nhữngtrangbáonằmrảiráckhắpsànnhà.Massimo Ancona. Đó làmột trong số ít tên trên tấm bảng

điệnthoại.Cháukhôngthểlầnchầnthêmnữa;mốinghingạicứ tăng lên theo từng giây trôi qua, cùng một cảm giác baotrùmrằng, sẽ tốthơn - chocuộc sốngcủacháucũngnhưcủachínhôngấy-nếucháuquaygótvàlaotrởlạibóngtốimàcháuvừamớitừđóbướcra.“Elena,”cháunóivàobộđàm.“Tầng5.”Cháuđẩycánhcửakínhmởra;khibướcvàocửa,cháunhìn

thấymột chiếc áo phaomàu trắng lẫn vàng da cam treo trêntường (đềphòngnhữngcănhộnàybị chìmchăng?) có in têncủatòanhà:“Nữthần”.Cháulênthangmáy;rồimộtcánhcửa

mởra,vàcháuthấymìnhđangđốidiệnvớichamình.

8.

MỘTMÙI HƯƠNG XÔNG LÊN MŨI - mùi khói lạnh - vàchậpchoạng tối.Đồđạcmàutrắng theophongcáchnhànghỉtrên bãi biển, những cánh cửa long khỏi tủ đồ và tủ tường,nhữngbềmặtgỗdátmỏngphồng lênvìhơi ẩm.Sách rải ráckhắpnơi,nhữngtranggiấyvươngvãi,trênsànnhàmộtchiếcmáyđánhchữcũkỹphủđầybụibặm,mộtchiếcmáytínhxáchtayđangmở-nguồnsángduynhấttrongcănphòng-báogiấy,tạpchí,mộtchairượuwhiskyđứngcạnhmộtchiếccốccáucặnvàdơdáy tớimứcmờđục, vàmột chiếc chănnhớpnhápđặttrênchiếcgiườngtrẻemđãchuyểnthànhghếsô-pha.Vàngaygiữacănphòng,làôngấy.Vẫnkhuônmặttrongbứcảnhchụpinliền,chỉcóđiềuthật

hơn;mái tóc đen, bộ râumuối tiêu, đôimắtnhìn cháybỏng.Nửa trên người ông ấy vẫn thon thả, nhưng có chút còng vìchiếcbụngphệépquácăngvàochiếcáosơmitớimứccúcáotưởngnhưsắpbậtra.“EmlàElena,rấtvuiđượcgặpthầy,”cháunóirồingồixuống

chiếcgiường-ghếọpẹp.Saumàntraođổi(mơhồ)vềcácmônhọc,cháunhườngsân

choôngấy.Điềuđódườngnhưđúnglàthứôngấyđangmongđợi.Cháunhậnrarằngôngtahẳnrấtcôđơn,cáiđầuluôntrànngậpýtưởngcủaôngliềnchớplấycơhộiđểthổlộcùngngườinghe.Nỗitứcgiậntrongcháuđãnhườngchỗchosựtòmò.Cháu

cốquansátôngquacáinhìncủamẹ:điềugìvềôngấyđãchinhphụcđượcmẹcháu?Nhữngcảmxúcquyềnnăngnàotừôngấyđãquyếtđịnhsốphậncủamẹbithảmđếnthế?

“Hẳncôngạcnhiênlắm,”ôngnói,“vìtôiđãchọnsốngởnơikinhkhủngthếnày.CólẽcômuốntớithămtôiởVenicehơn,trongcăngáccủangườibáncáđượccảitạolại,vớinhữngmónđồ cổ và những dấu tích xưa trên tường, nhưng điều đó thìthườngquá.Trungthànhvớimôtuýpcósẵnquá-giáosưtriếthọc trongmôi trường sống tựnhiên - và đó chính là điều tôikhông muốn làm: bước vào một khuôn mẫu. Tôi muốn tớinhữngnơikhôngaikháccóđủcanđảmđểtới,vàcôcóbiếtvìsao không?Vì tôi không biết sợ. Thế thôi. Vì tôi không sốngtrongmối ràng buộc với bất kỳ cái gì hay bất kỳ ai. Sự ràngbuộc khiến chúng ta trở nênmongmanh. Ta phải xây dựngquanhmìnhmột bức vách gồmnhiều thứ và sự thay thế giảtạo,đểgiữkínnỗisợhãi,nhưngtấtcảsựdồnnénnày,thayvìgiúptađượcthanhthản,lạitạoramộtmốilosợthậmchícònlớn hơn, lo sợ sựmấtmát. Càng có nhiềumối ràng buộc, tacàng sống trong thấp thỏm;vật thìbịmấthoặcvỡ,người thìchếthoặc từbỏ ta, vàbỗngdưng ta thấymìnhhoàn toàn trơtrọi.Trơtrọivàtuyệtvọng.Tấtnhiên,chúngtaluôntrơtrọi,nhưngtacốgiảvờkhôngbiết,khôngthấy,vàtớikhitanhậnra,thườngthìđãquámuộnđểtựcứurỗichínhmình.Cólẽcôthắcmắcrằnglàmsaomộtngườicóthểtựcứurỗibảnthânnếukhôngthểbấuvíuvàobấtkìthứgì.Anhtacứurỗimìnhkhôngphảibằnghànhđộng-haybằnghànhđộnghàihòavớisựtrỗngrỗng.Sựtrốngtrảiluônđitrướcchúngta;cảmgiáctrốngtrảisẽlạitiếpcậnsaukhinỗiđaukhổquađi.Trongcáitrốngrỗngđócómộtkiểuthôngthái,sựthôngtháicủaviệcxuấthiệnvàbiếnmất,vàdovậychúngtaphảigiaophóchínhmìnhchosựtrốngtrảiđónhưchomộtvúnuôihàophóng...”Thờigiantrôiđi,vàcháukhôngthểhòamìnhvàodòngsông

tuônchảycủanhữngcâunóicủaôngấy.Vẫncònmộtgiờnữađể kịp bắt chuyến xe buýt cuối cùng, nhưng cháu không biếtlàmsaođểtiếpcậnmụctiêucủachuyếnviếngthămnày.Maymắnthay,saumộthồiôngấyđứngdậyrótthêmrượu

whisky vào cốc, vàmắt cháu chạmphảimột tấm thảmBa tưtuyệtđẹp,mónđồcổduynhấttrongnhà.Cháuchỉvàonóvàhỏi,“Tấmthảmởđâurathếạ?”“Bốtôilàmộtnhàbuônthảm-nólàmộttrongsốíttấmtôi

còngiữ.”“Nólàmónđồgiatruyềnạ?”“Không,nólàkétsắtcủatôiđấy.Thứtôicóthểbánđinếu

cầnthiết...”Thay vì trở lại ghế ngồi, ông ấy đến ngồi cạnh cháu trên

chiếc giường làmghế sô-pha, khiếnnhững chiếc lò xo củanókêurítlênvìnặng.Imlặnghồilâu;cáchđókhôngxa,mộtconchóđang sủađiên cuồng.Rồi ông ấy cầm tay cháu lên vàbắtđầuxemxét.“Theongườixưa,bàntay luônbộc lộmọiphẩmchấtvềtâmhồncủamộtconngười...Ởđâytôithấymộttrítuệvàóctưduythanhcao...Taycủacôrấtgiốngtaytôi.”Bàntaycháurunrun.“Vìcháulàcongáibác,”cháunói,bằngmộtgiọngbìnhthản

tớimứclàmchínhcháucũngngạcnhiên.Vịgiáosưgiãyraxacháu.“Gìthếnày,mộttròđùaà?”ông

ấyhỏi,vớiâmđiệunửalolắngnửađùagiỡn.“Padua,mườibảytuổi.Một sinh viên của bác...” Ông ấy đứng bật dậy để nhìncháurõhơn.“Cháunóithậtmà.”Mộttiasángkhôkhốcánhlêntrongcặpmắtôngấy,khiến

chúngmờđụchẳnđi, chẳngcònvẻ long lanh rực sáng. “Nếucháuđếnđâyđểbuộc tội, để ta cho cháubiếtngaybâygiờ làcháuđếnnhầmchỗrồi.”“Khônghề.”“Vậycháumuốngì?Mộtchútbùđắpà?Nếuđólà lýdo,ta

chỉcóthểchocháucáithảm.”“Cháukhôngcầntiền,vàcháukhôngcầnchiếcthảm.”

“Vậytại sao,cứchocháuthựcsự làcongái ta,cháu lạicấtcôngđếntậnđây?”“Đơngiảnvìhiếukỳthôi.Cháumuốnđượcbiếtvềbác.”Xebuýtsắpđếnrồi.Khicháuđangmặcáokhoác,ôngấybảo,

“Hãyđếnkhinàocháumuốn.Taluônởnhàvàobuổichiều.”Sau lần đó, cháu tới thăm ông ấymỗi tuầnmột lần trong

vòng ba tháng. Cháu và ông ấy thường dạo bộ trên bãi biển.Mùatắmbiểncònkháxa,vàvàonhữngngàynắng,đám lùmtảonặngmùiởnhữngvùngnướcnôngdọcbờbiểnđãthuhútnhữngđànhảiâubayđếntìmmồi.Mực nước thay đổi trông thấy theo thủy triều. Đôi khi,

nhữngngưlãonghỉhưuphảilộiraxatítđểtìmtrai,sò.Cháuvàôngấythườnggặpmộtsốngườichạybộ,nhữnggã

bụng phệ, nhễ nhạimồ hôi ngay cả vào giữamùa đông, cònnhữngngày ấmáp thì đôi khi gặpnhững cặp tìnhnhânngồitrên các thân câyngả xuốngvì bãobiển.Những lầnnhư thế,cha cháu lại chỉ vàomột cặp đang ôm chặt lấy nhau và nói,“Cháucóbiếtvìsaocáccặptìnhnhânthườngthíchngắmbiểnkhông?Đó làvìhọ tin rằng tìnhyêucủahọvôbờbến,giốngnhưđườngchântrời.Tómlại,họnhìnvàomộtđườngkẻhưảovàthêmthắtvàođómộtthứtìnhcảmhãohuyền.”Ôngấykhôngbỏlỡcơhộigiảithíchchocháunghevềcáimã

ngoài của thếgiớihữuhình.Thếgiớivật chất tri giácMaya -mộtảotưởnglớnvềvũtrụ,theotriếthọcẤnđộGiáo-đãcầmtù chúng ta trong mạng lưới ma thuật của nó, mà chỉ rất ítngười có thể tìm lối thoát ra khỏinóbằng cáchdámmởmắtnhìnnhận.Tấtcảnhữngngườikhácđềubuộcphảibướctheonhữngcáibóng.“Tìnhyêukhôngthểchỉlàmộtcáibóng,”cháutrảlời.“Nólàcáibóngcủasựđammê.Nghenày,ngaybâygiờtarất

vui được tản bộ cùng cháu trên bãi biển này, ta thích tròchuyệnvới cháuvề rấtnhiềuđiều,nhưngđây cóphải là tình

yêukhông?Không,nóchỉlàsựthỏamãnmộtphầnkiếnthức.Ởcháu,ngườitựxưnglàcongáicủata,tayêusựphảnchiếutrítuệcủa ta; tayêunhữnggì tanhậnra làcủachínhtaởcháu.Nhưngnếu,giảsử,cháubộclộmộtđặcđiểmgienkhác-cólẽlàđặcđiểmgiốngbàdìngốcnghếchnàođóbênhọngoạinhàcháuhoặcnhàta-nếuhóaracháulạilàmộtcôgáingờnghệchsốngvìnhữngshowtruyềnhìnhvớvẩn,tasẽtốngcháurakhỏicửangay.Takhônghứngthúlắmvớiquyềnsởhữu-taquantâmtới sự thừanhậnhơn.Ta thíchý tưởngdò tìmmộtdấuhiệu,mộtmanhmối,đượctruyềnmộtcáchthầnbítừđờinàysangđờikhác.Hãythửtưởngtượngcuộcsốngcủacháusẽnhưthếnào nếu ngay từ đầu cháu biết mình là con gái của Giáo sưAncona. Cháu sẽ nghiễm nhiên sống theo những khuônmẫuhànhxửtiềnđịnh;chẳnghạn,cháucóthểcảmthấybuộcphảihọcgiỏinhấtlớp.Hoặcngượclại,cốhếtsứcđểtrởthànhmộtkẻđuađòiđángghétchỉđểlàmtatứcphátđiên.Nhưngnếuđểtựdo,cháusẽtrưởngthànhrấtđỗitựnhiên,vàđượctrởthànhchính conngười cháu, khôngphải làmột cái cây trồng trongnhà kínhmà làmột cái cây đứng oai nghiêmmộtmình giữachốnhoangvu,vàtấtcảlànhờta,vìtađãtrốntránhcháu,tađãrútlui.Đừngnghĩđókhôngphảilàmộtsựhisinhtừphíata.Tađãphảitừbỏvôsốnhữngkhoảnhkhắcvuisướngchỉngườichamớicó,nhưngtakhôngmuốnkìmkẹpđôicánhcủacháu.Cháucóhiểukhông?Ta thíchđểchonguồngien thừakếcủacháubiểulộmộtcáchtựnhiên,vìcuốicùngthìđócũnglàbảnchất cốt lõi của chúng ta. Suốtnhiều thiênniênkỷ,ADN củachúngtađãtựnóxoayvần.Cháusống,tồntạivàrồichết;mọithứđềuđượcghirõtrongđó,trongchuỗivậtchấtnhỏxíuđó.”Trờihômđó rấtnóng.Cháuvàôngấyngồi trênmột chiếc

thuyền có gắnmái chèo đã được kéo lên bãi cát và cởi bỏ áokhoác.Chacháuđốtmộtđiếuxìgà,còncháuthìhướngmắtvềphíamộtconchimcốcnằmchếtcáchđókhôngxa,đangbị lũruồinhặngbukín.

Chakhônghềhỏicháuđiềugìvềmẹ,mẹlàai,hayđiềugìđãxảyđếnvớibà.Điềunàydườngnhưhơikỳquặcvớicháu.“Mẹcháumấtrồi,”cháunói,màkhôngnhìnvàomặtông.“À,thếà?”“Mẹmấtlâulắmrồi.Lúccháulênbốntuổi.”“Cảđiềunàycũnglàmộtkiểumaymắn.Bàấyrađinhưthế

nào?”“Trongmộttainạnxehơi.Cháunghĩmọichuyệnđãtrởnên

quásứcvớibà...”Làn khói từ điếu xì gà của cha bay lên thành những vòng

trònđồngtâmvàtrôivềphíamặtông.Chahắtramộttiếngthởdàithậtnặngnề.“Cáigienngâythơnàythườngmanglạimộtsailầmnàođó.”“Sailầmgìạ?”“Mộtxuhướngtựhủyhoạibảnthân.”

***

Mộthôm,saukhiđidạo,chađưacháuđiăntrưatrongmộtthị trấn cổ. Có lẽ ông là khách hàng thường xuyên ở đó, vìngườiphụcvụ luống tuổidẫn chavà cháuvàobàngọi ông là“ThưaGiáosư”.Khi chavàcháungồixuốngbàn,ông thì thầm“Họsẽnghĩ

cháulàngườimớinhấttachinhphụcđược.”Cháu muốn nói, “Bác bắt đầu quan tâm tới chuyện người

khácnghĩgìtừbaogiờthế?”Nhưngrồicháuimlặng.Trênbứctườngphíasaulưngcha,mộtgãsayvớichiếcmũ

lưỡitraiđộilệchvàdònglệchảydàitrênmátrongbứcvẽsơndầunhìnchằmchằmvàocháu.Cómộtchai rượuđãcạn trên

cái bàn của ông ta. Trong bức tranh bên cạnh,mộtmặt trờimàucamtolớnchiếunhữngtianắngxuốnghaiconngựađangđứngđốiđầuvàonhau,khôngrõlàvìthùđịchhayvìtìnhyêu.“Cháunêngọibánhngôchiênnướcxốt,”chagợiý.“Không,cháuthíchmựcchiênhơn.”Trong lúcchờđợi,họmangravàimónnguộiđểkhaivịvà

mộtchaivangtrắng.Đólàlầnđầutiêncháuthấychaăn.Cháucứngỡôngsẽđốixửvớithứcăn,giốngnhưvớimọithứkhác,bằngsựhờhữngtộtcùng;tuyvậy,cháuvôcùngngạcnhiênkhiôngănmọithứmộtcáchngấunghiến,cứnhưđãnhịnănkhálâu.Tớilúcđó,chavẫnchưahềbảocháukểchoôngnghebấtkỳ

điềugìvềcháuvàcuộcđờicháu.Nhìnôngcúirạpxuốngchiếcđĩa,cháucảmnhậnđượclàsẽchẳngcógìkhácnếucháucólàmộtmanơcanhhaymộttấmbìađượccắtra.Nhưngcháumuốnbiết chút ít vềông,vàvìvậy, trong lúc chờđợimónănđượcmangra,cháuhỏichavềgiađìnhông.

***

MẹônglàngườiởđảoRhodes,vàchaông,BrunoAncona,làmộtngườibuônthảm-đâylàcôngviệckinhdoanhđượcthừakếlạitừbốvợ.HọsốngởVenice,nơichacháuđượcsinhravàonăm1932.NgaytrướckhiBộLuậtChủngtộcđượcbanhànhnăm1938,

BrunoAnconavàgiađình,cùngvớimộthòmđầythảm,đãlêntàu sang Brazil. Vợ ông Bruno, tức mẹ của ông Massimo, đãphảnđốiquyếtđịnhnàykịchliệt;cáccuộcgặpgỡởcâulạcbộchơibàicanastavẫndiễnrathườngxuyên,tấtcảcácquýbàvẫnđangchơi,vàkhôngcólýdogìđểphảilolắng.

HọlàngườiItalymà,giốngnhưmọingườichungquanhđóthôi.Trongsuốtchuyếnđi,Brunophảichịuđựngnhữnglờiphàn

nàncủavợ.“Anhtưởngtượngquánhiềuđấy,”vợônglảinhải.“Trítưởngtượngcủaanhđãhủyhoạitấtcảchúngta.”SựdàyvòcủabàvẫntiếpdiễntậntớikhihọđếnSãoPaolo.

Mọithứđềuquásứcchịuđựngvớibà;thànhphốnàyquáẩmthấp, quá nóngnực, quá bẩn thỉu, quá nghèonàn, quánhiềungười da đen, và tệ hơn nữa, không có ai để cùng chơi bàicanasta.Gắnggượngthêmđượchainăm,cuốicùngbàbệnhvàmất.“Chung quy lại là một người đàn bà ngu muội” cha cháu

nhậnxét.“Rấtđẹp,nhưngngungốc.”ÔngBruno,tráilại,khônghềngungốc;mộtnămsaukhigóa

vợ,ôngtáihôn.NgườivợmớicủaônglàmộtmỹnhânBrazilcónước da sậmmàu, người đã sinh ra cho ôngmột đàn con damàu.Sauchiếntranh,ôngMassimoxinchachotàisảnthừakếvà

trởvềchâuÂu.Từđóhaingườikhôngbaogiờgặplạihayliênlạc gì nữa; người này thậm chí còn không biết người kia cònsốnghayđãchết.Khitrở lạiTriestetốihômđó,mùiđồănchiênvẫncònám

vào cháu suốt chặng đường về nhà. Cháu mệt mỏi và tất cảnhững gì cháu muốn là một giấc ngủ, nhưng cháu phải tắmtrướcđã.Cháusợcáimùibuồnthảmđósẽngấmvàocháuvàtràtrộnvớinỗibuồncủacháu.

9.

TUẦNTIẾPTHEO,cháukhôngđếnthămchanữa.Những lời nói của ông ngấm vào suy nghĩ của cháu giống

nhưbụibámlấyđồđạc,luồnláchvàonhữngkẽnứtvànhữngkhoảngtrốngkhiếnmọithứmờmịt;đókhôngphảilàthứbụingây thơ vô tội do sự bỏmặc, thứbụimàbạn có thể phủi đingaybằngmộtmảnhvảihaythổiphùmộthơi,màlàthứbộtmịn, bốchơi độc, có thể giấu giếm trongphân tử củanó thứnguyhiểmnhưchìvà thạch tín,những chấtmà, chỉ cầnhấpthumộtliềunhỏ,banđầukhônggâyratriệuchứnggì,nhưngsauđó,quathờigian,sẽdẫntớingộđộcvàtửvong.Nhiều lần, khi chanói chuyện, cháunhận thấymìnhđồng

tìnhvớinhữnggìôngấynói:rốtcuộc,cháulạicùngchiasẻsựkhinhmiệtcủaôngvềdiệnmạovàvềnhữngtìnhcảmhưcấu.Néttrìđộnthoángthấyởkhuônmặtcủanhiềungườivừalàmcháubựcbộilẫnkhiếpsợ.Phíasaunhữngánhmắtmờnhạtđólàcuộcđờinhưthếnào?Cáigìcó thểthaythếchosựtrìđộnđó?Nhờtínhđiềmđạmcủaông(cũnglàcủachínhcháu),chađãbướctheomộtnhịptrốngkhác,nhưngcuộcđờiôngcóthựcsựtựdo?Hình ảnh ẩn dụmà chamuốnhướng tới, là cái cây cô độc

giữachốnhoangvu,vươnnhữngtánrộngoainghiêmlêntrờicao.Nhưngchẳngphảicuộcđờiônglạigiốngmộttrongnhữngcâytiêuhuyềncao lớnxếphàngtrêncácđại lộ,ngólơnhữngconchótèbậy,haycácloạigiấyrácchấtđốnglêngốccây,lãnhđạmtrướcnhữngchữviếtvôcùngtụctĩuđượckhắcvàolớpvỏcâyư?Mộtcáicâymàrễcủanóngộtngạtbởinhựađường,mộtcái

câyvớimàuláxámxịtvàthâncâyđenkịtnhưbồhóng,mộtcáicâykiệtsứctrướcnhữngchấnđộngcủaxecộchạyqua,màtuyvậy,bấtchấpmọiđiều,vẫnhiênngangvươnlên,vìgiốngnhưmọicáicâykhácnókhaokhátmộtvàchỉmộtđiều:đólàuốngánhsáng.Vàđểđượcnhưthế,nóphảitiếptụcvươnlêncaovàcaonữa,chotớikhivượtquabóngcủacáctòanhàxungquanh.Cứđôngsang,SởQuảnlýCôngviênvàGiảitríĐôthịlạixóabỏchiếnthắngnhọcnhằnnày,bằngcáchchặtbỏ,xénbớtnhữngcànhcâyoaivệchođếnkhichỉcònnhữngthâncâytrơtrụi.Bấtchấpbịlàmchoquèquặt,xuântới,nhữngchồinonlạinhúratừnhữngcánhtaybịcắtcụtvàrồi,nhữngchiếcláđầutiênrađời.Thậtđau lòngkhiphải chứngkiếnmột cái câykhuấtphục

trướcnhữngcảnhhuốngđó,nhấtlànếubạnbiếtnócóthểphủrộngbaonhiêutrongmộtkhônggiantrốngtrải.Cáicảnhhốchácmỗimùađông kia chính là kết quả củanỗi đau đớn chếtchóctộtcùngdaidẳngquanhiềuthậpkỉ,bàicacủachúcávoichết mòn bởi cây lao móc đâm xiên và chìm dần xuống đáybiển.Khiởbêncha, sựrối renvà táobạo trongcách lý luậncủa

ônglàmcháukinhngạcvàkhiếnđầuóccháuquaycuồng.Nhưngngaykhikhôngcòn sựhiệndiện củaông, cháu suy

nghĩvềnhữnglờiôngnói,vàsựchoángvángđólạibiếnthànhkhó chịu, rồi hình ảnh cái cây tiêuhuyền kia cứ lập lờ trongtâm trí cháu.Cha đã tìm ra chân lý bằng chính sứcmạnhđãthôithúccáicâyđókhaokhátvươnlênphíaánhdương,nhưngđồngthờiônglạicựtuyệtcuộcsống,vàcuốicùngtấtcảnhữnggìôngcóthểlàmlàbóbuộctrongchínhbảnthânmình.Chuyệngìđãđến,nếuôngchấpnhậnchiasẻtráchnhiệmvề

cáithaitrongbụngmẹthayvìphủitaytrướcmốiquanhệđó,nếuôngcướimẹ,nếuônggiữđượctìnhcảmvớichamìnhvànhững thành viên khác trong gia đình, và nếu ông vẫn làm

công việc giảng dạy ở trường đại học và dành trọn cuộc đờimìnhchoviệcdạydỗ?Đólàmộtcâuhỏilớnmàcháuluôntựvấnmìnhsuốtnhững

tháng qua. Cháu cứ day dứt về nó, vì ông ta nhưng cũng vìchínhcháu.Khihướngsuynghĩchuyểnsangmẹ,nỗibựctứctrongcháu

trởthànhcơnthịnhnộ.Nếumẹchânthật,ngâythơnhưvậy,tại sao cha lại phómặcmẹ cho sốphận?Ôngkhông thấy xótthươngsao?Cháucóthựcsựchỉlàkếtquảcủamộtphảnứngsinhhóagiữahaitácnhânkhôngthểkhôngtìmđếnnhau?HaylàánhsángthángBa,nhờkíchthíchvùngđiềukhiểnkhaokhátvàlàmtrỗidậydụcvọng,đãthôithúcchamẹcháugặpnhau,rồithìnhữngchấtdịchcủahọtrộnlẫnvớinhauvàchỉcóthế?

***

Hơn một lần, giữa đêm khuya, lùng nhùng trong mớ suyluậnnày,cháuđãchộplấyđiệnthoại,sẵnsàngthétvàotaicha,“Ônglàmtôighêtởm!Tôicămhậnông!Ôngchếtđi!”Nhưngmỗilầnđó,cháulạingừngquaysốvàcốvượtquanỗikhiếpsợrốibời.Phảichăngcháusợcáigiọngnóimỉamaicủacha,“Tabiếtsẽ

kết thúc thế nàymà”? Hay vì cháu sợ rơi vào - và không cóquyềnkhángcáo-đốngnhầynhụamàôngtakhinhkhỉnhném“ngườikhác”vàođó?Nhữngngườikhác,nhữngngườibìnhthườngnhưmẹcháu,

như ông nội cháu (với người vợ damàu và đàn con lai), nhưnhững sinh viên không dám đương đầu với ông, như nhữngngườibạn (nếunhưôngấy có)hoặcnhữngphụnữkhôngđủcanđảmđểtìmtớiôngởtiềnđồngiữachốnhoangvunàycủaông.

Vàvâng,thựclòngmànói,sựấpúngcủacháucũngchínhlàdosợsựkhinhmiệtcủacha;cháuchưasẵnsàngđểhứngchịubấtkỳsựsỉnhụcnàotừphíaông.Rốtcuộc(ítnhấtđâycũnglàđiềucháutinvàolúcnày),ônglàngườithânthíchduynhấtmàcháu có trên thế gian này. Xấu tốt thế nào, cháu cũngmangnămmươiphầntrămgiencủacha.Trongnhữngthángngàyđó,cháubắtđầuchútâmtớinhững

điểmchunggiữachavàcháu;càngquansátkỹ,cháucàngnhậnthấyrõlýdovìsaocháukhôngthểbuộcmìnhđộtngộtchấmdứtmốiquanhệnày.Tớithờiđiểmphùhợp,cháusẽđếnnhàchavàliệtkêchoôngbiết,mộtcáchthậtbìnhtĩnhvàrõràng,nhữnglýdochosựkhinhmiệtcủacháu.Cháutựnhủrằngmìnhsẽlàngườiquyếtđịnhchấmdứtvới

cha,chứkhôngphảilàngượclại,cháuchẳngmuốnmộtkếtcụcgiốngmẹmình,bịbỏrơitrênđườnggiốngnhưmộtchiếctúibịgãytaycầm.Trướckhimùahèđếnhồicaođiểm,mọiniềmđaukhổtrong

năm-việcbàbịbệnh,bàmất,gặpcha-đãtácđộngnặngnềlêncháu, và cháumệtmỏi, tơi tả nhưmảnh giẻ rách cũ kỹ.Việcduynhất cháumuốn làm là ởmộtmình, nằmườn ở đâu đó,khôngăn,khôngnói,đểthuhồisứclựcgiốngnhưmộtcáicâyvàomùađông,hoặcnhưconmacmôtchờtuyếttan.

***

ĐãbatuầntrôiquakểtừlầncuốicháutớiGrado.Một buổi chiều muộn, có tiếng điện thoại reo. Đó là cha.

Giọngchanghehơilạ-chuyệngìđãxảyravớitháiđộxalánhmỉa mai kia? - khi ông phàn nàn: “Có chuyện gì thế? Cháukhôngđếnđâynữaà?”

Gần như không ý thức được, cháu cố thanh minh. “Cháuthấykhôngđượckhỏe.Khinàokhỏelại,cháusẽđến.”Tạisaocháulạichophépmìnhcảmthấycólỗivềkẻđãgặp

khoảngmườilần,mộtkẻthậmchíkhôngbaogiờtựnhậnthấyngaycảmộtnỗiănnănnhỏnhất,mộtkẻdụdỗluônhànhxửnhưthểchẳngmộthànhđộngnàocủamìnhgâyrahậuquả?CháuđãkhôngđếnGradotuầntiếptheovàcảtuầnsaunữa,

mặcdùđãthấykhỏehơn,vàcũngkhônggọichocha.Thếrồichuôngđiệnthoạilạireocùngthờiđiểmvàobabuổichiềuliêntiếp,nhưngcháuthậmchíkhôngcóýđịnhgiơtayranhấcđiệnthoại.Rõrànglàchađangtìmcháu,mộtcáchvôvọng.Cháuđãtìm thấymột chút tựmãn ngầm từ ý nghĩ là ông ấy đang lolắng.Vàongàythứtư,cháuđãtrảlờiđiệnthoại.Cha bắt đầu cuộc đàm thoại bằng câu “Có phải cháu đó

không?”Cómộtchútngậpngừnggầnnhư là sợhãi tronggiọngnói

củacha;nghenhưgiọngmộtônglão.Cólẽchahơisay,vìgiọnghơirunvàloạngchoạngnhưánhlửacủangọnnếntrướcgió.Cháuchờchanóigìđóvớimình,hỏixemsứckhỏecháuthế

nào hoặc cháu đã khỏi ốm chưa, nhưng thay vì thế, saumộttiếng thở dài nặng trịch, ông nói, “Ta không thể sống ở đâynữa.Cảkhunàyđãtrởnênrấtnáo loạn.Đâucũngthấytiếngtrẻconkhócvàtiếngtivioangoang,cầuthangthìbịxâmchiếmbởinhữngmụnộitrợbéoúvànhữnggãđànôngđammêmấytròtựsửachữavớimáykhoan,máycắtcỏthôkệch;thayvìtấncôngmấymụvợ,họtratấnthầnkinhhàngxóm.Nămnàocũngthế,hoặcđúnghơn,mỗinămlạitồitệhơn.Maymắn,vàomùahè,mộtngườibạnchotamượncănhộởBustoArsizio,nênnơiđótrởthànhnơiẩnnáumùahècủata.Tađếnđóbâygiờđây,nhưngtamuốnchocháuđịachỉ,chỉlàtrườnghợp...”“Trườnghợpgìạ?”

“Trường hợp cháu thấymuốn đến thăm ta. Ta có thể chocháucảsốđiệnthoạinữa.Cháucógìđểviếtkhông?”“Cóạ,”cháutrảlời,nguệchngoạcsốđiệnthoạilênmặtsau

củamộttờbiênlaicũ.“Nhưngnhớđểquabahồichuông,gácmáy,vàgọilại.Nếu

không, ta sẽ không nghemáy đâu. Tamuốn xa lánh hầu hếtmọingười.”“Cháubiếtrồi.”“Nghenày...”Giọngchachùngxuốngvớivẻlolắng.“Tamuốnnóivớicháumộtđiềukhácnữa...”“Dạ?”Chabịngắtlờibởivàigiọngnóitrẻconlahétomsòmtrên

nềntiếngnhạcrapđộtnhiênđượcvặntohếtcỡ.“Đểlúckháctanóivậy,”ôngnói.“Takhôngchịunổinữarồi...Taphảiđiđây!”Thếrồi,saukhinhắctớichuyếnbay,ônggácmáy.Khichanói“Tamuốnnóivớicháumộtđiềukhácnữa,”tim

cháuđậpnhanhhơn;cháuchờđợimộtsựtiếtlộ,mộtlờithừanhận,mộtkýức,mộtdấuhiệuănnăn,mộtthứgìđóđưamốiquanhệcủahaichacontheomộtchiềuhướngchophépcháuthôigọiônglàbácMassimovàbắtđầugọiônglàCha.Cóthểchachỉđơnthuầnmuốnbáochotôibiếtlàôngsắpđi,

và chẳng phải chính hành động đó là bước đầu tiên trên conđườngdẫntớisựđầuhàngsao?Tôichobạnbiếttôisẽởđâuvìtôi cầnbạn,vì tôi chờbạn tới thăm,vì tôikhông thể tiếp tụcsốngmàkhôngnghegiọngnóicủabạn,khôngđượcthấykhuônmặtbạn?Saucúđiệnđó,cháubướcravườn.Không khí thật sảng khoái trong lành, và những đámmây

bay gấp gáp báo hiệumột trận bão lớn đang cuốn về từ phíađông,vẫncònkháxa,nhưngđãbịxétoạcbởinhữngánhchớp

lóelênthắpsángcảchântrời.Mộtcơngiókhôhanh-thườngđến trướcbão -quậtvàonhữngngọn thôngđen thưa thớtvàkhiến các cành thông kêu răng rắc trước khi gãy gập xuốngnhữngquảmậnmọngnướcchínvàngtrêncây,khiếnchúngrơithìnhthịchxuốngđất.Ởhướngkia,mặttrờiđãdầnbiếnmấtkhỏinềntrời,vàánhsángmàvòngxoaytráiđấtthôngthườngtrước giờ vẫn dư thừa nay bị những đámmây xông tới nuốtchửng.Rấtnhanhthôi,cơnbãosẽđổậptớivùngđấtmiềncaonày,

nhưngtrongtráitimvàtríóccủacháuthìbãođãvề,nóđánhsập những đường dây điện, và dòng điện chạy tung tóe khắpnơi,giốngnhưđámyêutinhđangnhảynhót.

10.

KHIMÁYBAYRƠI, thứđầu tiênngười ta tìm là chiếchộpđen.Mọi thứđượcghi lại trongđó,baogồmcảnhữngyếu tốgópphần,dùlàrấtnhỏ,gâyratainạn-tốcđộ,đườngđi,lỗicủaconngười, sựdodự,đêmtối,vàvânvân -chođếnđúngthờikhắctainạn.Ởconngười,nhữngquytrìnhtươngtựcũngđượcgửi gắmchokhảnănghồi tưởng.Trínhớ tạonên conngười,tạo nên môi trường sống của con người trong cuộc đời củachínhhọcũngnhưtrongthếgiớixungquanhhọ,vàlờinóilànhữngdấutíchmàhọđểlạiphíasau.Lờinóigiốngnhưdấuchânbạnthấytrênbãicátbuổichiều

tà.Đêmxuống,vôvànnhữngsinhvậtxuấthiệnrồibiếnmấtgiữanhữngđụncát:nàolàcáo,chuột,quạ,mòngbiển,cua,vàcảnhữngcongiánnhỏtrườnbò,laođitrêncáttrongbóngđêmvàđểlạidấuvếtcủamình.Mộtsốgặpnhau,đánhhơimộtcáchtòmò;sốkhácbaysàxuốngrồilạivútlên;nhữngconkémmaymắnnhấtsẽbiếnthànhmồi,trongkhinhữngconkháckếtđôihoặcchỉđơngiảnduỗinhữngcặpchânkhoankhoái.Lũcuaxâythànhlâuđàicátkhichúngdũirabiển.Dấuvếtcủalũchimchỉcòn lại cho tới khiđợt sóngkế tiếp cuốn trôi.Bọngiánđể lạinhữngvệtdàivàgọnghẽtrênnềncátphíasau,giúpchúngdễdàngtìmlạilốivềhang.Nếucongiánkhôngbiếtnóthuộcloàinào,làmsaonócưxử

đúngđắnđược?Làmsaonóbiếtnósẽănphân,phấnhoa,hayxácconvậtchết?Mộtconvậtvốnsinhrađãhiểuđượclànósẽsinhsốngbằng

gì;hươngvịthứcănmànónhớđịnhhướnglựachọnchonó,vànó,cũngnhờvậy,cóthểnhậnbiếttổcủamìnhvàlýdokhiến

nórờitổ.Tấtcảđềuđượckhắctronggiencủanó.Ởconngười,mọithứphứctạphơnnhiều.Conngườichúngtacócácchứcnăngcơthểgiốngnhau,còn

lại thì khác nhau hoàn toàn.Mỗi chúng ta có nguồn gốc củariêngmình,vànóbắtnguồntừtrướcđórấtxa,từthờiôngbà,cụkỵ,cốtổ,xa,xanữa,tớitậnngườiđầutiên,tớikhimà-thayvìcưxửnhưloàigián-chúngtabắtđầubiếtlựachọn.Tổtiêncủachúngtađãchọnlựagì?Gánhnặngnàomàhọđã

đặtlênchúngta?Vàtạisaocácgánhnặngnàykhácnhauđếnvậy?Tạisaomộtsốngườicóthểbướcnhữngsảichândài,nhẹbẫng, trong khi một số khác, lại chẳng thể lê nổi một bướcchân?

***

Đeođẳngmãinhữngsuynghĩnày,cháu lại lọmọchuivàotầngápmái.Mặttrờimùahèbắtđầunungnóngbầukhôngkhítù túng,và cháumởcánhcửa sổnhỏchođỡngộtngạt.Cháukhoanhchânngồibênchiếcva limởsẵntrênsàn.Khôngcònnhiềuthứtrongđó:vàiláthưcũ,đầybụi,mộtcuốnsổtaynhỏtrôngcóvẻmớihơn,tấtcảbịbỏbênhưnhữngbônghoagiấysau lễ kỷ niệm linh đình. Đây là những dấu vết cuối cùng,nhữngvếtgợntrêncátcònlạikhilũgiántìmvềvớitổ.Nhữngtranggiấynàysẽđưacháutớinhữngđâu?Cháumang đống thư và cuốn sổ xuống gác, đặt chúng lên

bàn,sắpxếptheongàytháng,nhưngtớilúcđó,trờiđãmuộn;cháu không muốn mở chúng khi một ngày chẳng còn lại gìngoàibóngtối.Cháuquyếtđịnhđợiđếnkhiánhsángcủangàymớitrởlại.Dù đã lên giường, nhưng tiếng nhạc inh ỏi củamột lễ hội

mùahè nào đó khiến cháu không tài nào ngủ được.Đồnghồbáothứcđiểmmộtgiờsáng,vớigiaiđiệubài“Lácờđỏthắm”vangvọng.Mãitớitậnbagiờsáng,khikhônggiancaonguyênvừađượctrảlạisựtĩnhmịch,thìtiếnggầmrúcủamộtchiếcxetảilạiầmĩcảlên.Vẳnglạimơhồtừtítmãixa,làtiếngdâychãorungbầnbậttrêncácthuyềnbuồmneoởbếncảng.Tấtcảnhưhòathànhmộtbảngiaohưởngkhiêmnhườngtronglàngióhèmơnman.Khúcnhạcđólàgìnhỉ,cháutựhỏitronggiấcngủlơmơvừa

đến,làkhúcnhạccủalytanhaytáihợp?

***

Trênbìacuốnsổtaylàmộtkhungcảnhmùađông.Mặttrướclàhìnhảnhconthỏchạyxuyênmàntuyết;ởgiữalàmộthàngcâytrĩunặngtuyết trắng;nềnphíasau,nối liềnchântrờivớivòm trời trong trẻo, sáng bừng là một dải núi phủ băng lấplánh.Đólàmộtcuốnsổtayđơngiản,loạisổbàthườngdùngđểlàmbài tập tiếngLatinhoặcghichépsổsáchnội trợ.Có lẽvìthếmàcháuđãmởnóramộtcáchhờhững.Nhưngcháuchếtđứngngaykhinhậnrađólàchữcủamẹ.Cómộtchữtrêntrangđầutiên:Thơ.Cháutừngđọcnhậtký

củamẹvànhữngbứcthưmẹviếtchochamàkhônghềbốirối,nhưnggiờđây,vớicuốnsổtaytrướcmặt,cháucảmthấylúngtúngvàsợhãi;cháuchưatừngnghĩmẹlạicóchútlòngchothica.Cóvàibàithơ-ngắncó,dàicó.Cháulướtquanhữngbàithơ

trongcuốnsổ.TôisẽkhôngbaogiờlàhoaVìtâmhồntôilàcỏ

MộtchiếclámỏngmanhsánhngangngànchiếcláSươngmùSương che vạn vật nhà cửa và con người; xe đạp cũng ngừng

huyênnáo.Thếgianthànhnơihưảohaychínhtôivôhìnhnhưhồnma?TimtôitrongbọcgiấygóihoaMónquàquý,chẳngnơinaothèmnhận.NỗisợChẳngquái vậtnàohùdọađược takể cảnhững têngiếtngười

manrợTachẳngsợđêmtốibãolũhaycuồngphongbảnánhaycáichếtHaymộttìnhyêuvôhìnhTachỉsợbàntayconbébỏngdòdẫmtìmtaytaSợánhmắtthơdại“Tạisao?”conthườnghỏi.Mắt cháunhòeđi; cháu cảm thấynhư có gì đóđè lên lồng

ngực.Nónhưmộtcáicọcvótnhọnđểgiếtlũmacàrồng.Mộtbàntayđangthọcmạnh,cốgắngxéroạclồngngựccủacháu.SẽthậtđángyêubiếtbaoNếuđờitavuinhộnNhưbảnnhạclễhộiSanremoAnhvàem,taytrongtayđếnbêncửasổ,VớihộpđầyhoatửđinhhươngSẽthậtđángyêubiếtbaobênnhauchờhoànghônxuốngSẽ thật đáng yêu biết bao được dung dăng dẫn bước con cái ta

trênđườngđời...Cái cọc đâm sâu hơn, chỉmột chút nữa thôi là nó sẽ đâm

thủngmàngtimcủacháu.Ngườiphụnữnàylàmẹcháuư?Chuyệngìđãxảyravớicô

gáiphiềntoái,nôngcạntrongcuốnnhậtkýkia,ngườiphụnữlầmlỗi,tuyệtvọngởnhữngláthư?Hẳnmẹđãviếtcácvầnthơnàykhônglâutrướckhimất,nhưngdùtrongtrườnghợpnào,chúngnhưghilạisuynghĩcủamộtconngườikháchẳn.Nghenói,khicậnkềcáichết,mọithứhiểnlộrõhơn;nóxảy

rangaycảkhichúngtakhônghềbiếtngàythángcủamìnhđãđượcđịnhđoạt.Rồibỗngnhiên,bứcmànbịxétoạc,vàtớigiâyphútấy,chúngtasẽnhìnthấyrõnhữnggìvốnvẫnbịgiamcầmtrongbóngtối.Mẹcủacháuđãphómặcbảnthânchodòngchảycủathếhệ,

khônghềhoàinghirằngmìnhsắpbịrơixuốngvựcthẳm.Vìmẹtrưởng thànhmà không có cội rễ vững chắc, nên thác ghềnhtànbạođãcuốnmẹđi.Khác loài liễurủcó thểbị lũ lụtnhấnchìmnhưngvẫnbámsâuvàolòngđất;rõràngmẹlàmộtlácỏmỏngmanh,nhưmẹviết trongthơ.Cụcđấtnhỏnhoimàmẹbấuvíuđãbịcuốnkhỏiváchnúi,đẩymẹvàodòngtrôinổiđơnđộc. Có lẽ mãi tới khi nghe tiếng gầm rú của dòng thác đổxuống,khisắpbịquăngvàochốnvôđịnh,mẹmớithấyhốitiếcvìkhôngcónhữngchiếcrễsâuđểmàbấuvíu.Rốtcuộcthì,cháunghĩ,cáicáchmàconngườiđượcghéplại

vớinhaucũngkhôngkhácgìvùngđávôiKras:nhìnbềngoài,lịchsửbiếnđổikhôngngừng,quatừngngày,từngtháng,từngnămvà từng thếkỷ,nối tiếpnhau theodòngchảy thờigian -hếtxengựalạitớixehơilănmìnhtrênđó-trongkhibêndưới,đời sống của nó vẫnnguyên vẹn vàmãi như thế.Khôngmộtdao động ánh sánghaynhiệt độ trong các hang động tối om,khôngthayđổitheomùa;bầykỳnhôngvẫnbúngmìnhvuivẻ,dùmưahaynắng, thạchnhũvẫn tí táchnhỏxuốngmăngđá.Trongthếgiớiđượctạonêntừnướcấy,vạnvậttồntạivàtáisinhtheomộttrậttựgầnnhưkhôngbiếnđổi.Vậylàtrongnhữngnămthángcáchmạng,mẹđãsốngmột

cuộcđờisôinổi.Đểhếtlòngvớigiấcmơấy,bàđãbópméocảm

xúccủachínhmình.Ngàyđó,cảmxúckhôngquantrọngbằngtinhthầnđồngđội.Cùngđứngtrênmũitàuphábăngtưởngtượng,họhùnghồn

tiến lên,phávỡvỏbọcbănggiá, trì trệ,mắthọdánvàochântrờicônglýchungđầytươisáng.Nếucontàucóthểđitiếp,thìrốtcuộchọsẽtớiđượcmộtthếgiớimới,mộtvùngđấtnơicáixấukhôngcònlýdođểtồntại,vàtìnhbằnghữuđượcđặtlênđỉnh cao. Tầm quan trọng của sứmệnh này không cho phépdao động hay do dự. Họ phải cùng nhau tiến lên, không lýtưởngcánhân,khôngnuốitiếc,hợpthànhmộtnhịpđiệuduynhất,nhưđànkiếnchâuPhicóthểăntrọnmộtconvoitrongvàiphút.Tuy nhiên, tớimột lúc, chắc hẳnmẹ đã xa rời nhóm theo

mộtcáchnàođó.Khibạnbèxungphongtiếnlên,mẹchọnconđườngnộitâmđơnđộc.Đanglúcquáđỗimongmanhvàbốirốitớimứckhôngthểtựcứumình,thìmẹgặpNgàiG,chiếcphaođầutiêncóthểbấuvíu.Ôngtanângmẹlên,giúpmẹnổi,vàthếlàquáđủ.Trongmộtthờigianngắn,cáikimchỉnamấygiúpmẹđitiếp,nhưngtrongthựctế,dướivỏbọctưtưởngcứngrắnvàkhátvọngmơhồvươntớimốihòahợpchungtrừutượng,cómộtphụnữtrẻ,trongphầnlớncuộcđờiẩnnáucủamình,đãmơvềtìnhyêu.Dòngsôngcứtrôitrongnhữnghangđộngbíẩn,vànướccủa

nó vẫn là nguồn sống cho đời, với quyền năng xoa dịu, nuôidưỡng, bồi đắp, củng cố và đoàn kết nhân loại từ mọi ngócngách trên địa cầu.Nhưng yêu và được yêu, chứ không phảicáchmạng,mớilàkhátvọngsâuthẳmtrongtâmhồnmỗisinhvậttrênthếgiới.

11.

CÓNHIỀUNHÂNTỐkhiếncâycốibịsâubệnh,vàcònnhiềuyếu tố hơn nữa góp phần gây ra những căn bệnh khiến conngườikhốnkhổ.Nếu bệnh tiến triển quá xa, cơ hội tồn tại của cái cây rất

mongmanh.Rễnómụcruỗng,thânphồngrộp,cácquytrìnhtraođổichấtbịgiánđoạn,vàlácây,cạnkiệtnhựasống,bắtđầurụngxuống.Khimộtngườibịốm,virúthayvikhuẩnthườnglàmốinghi

ngờvàcũngphải thôi,nhưngkhôngaihỏichúngđếntừđâu,làm sao chúng chui được vào người, tại sao là hôm nay, chứkhôngphải tháng trước,và tại saongườinày,màkhôngphảingười kia, ai sẽ là người dễ bị lây nhiễm hơn? Khi hai bệnhnhânđượcchữatrịgiốngnhau,saomộtngườikhỏibệnh,cònngườikiathìkhông?Mộttiachớpxẹtquavỏcâysồigiàcóthểđủđểkhởiđầumột

quytrìnhdẫntớisựtànlụicủanó:vikhuẩn,nấmmốc,vàsâubọ chui qua lỗ thủng,nhanh chóng lan truyềnvà sớmmuộn,câysẽchết.Loạicâyăntráitrởnênyếuớtkhichúngmấtđidángđứng

thẳng.Dùcơngióthổingãrạpmộtcâythông,nóvẫntiếptụcphát triển, nhưng câymơ thì không; chỉ có đứng thẳng trênmặtđấtmớigiúpnósốngvàratrái.Để hủy hoại một con người, để khiến anh ta bị ốm, cần

nhữnggì?Vàcầnthứgìđểchữalànhchoanhta?Ýnghĩacủamột trậnốm trongmột giai đoạn cuộcđời là gì?Sựđọađày?Vậnrủi?Haycólẽlàmộtcơhộibấtngờ,mộtmónquàquýtừthiênđường?

***

Suốt những tuần dài nằm viện, hình ảnh ngọn đèn cứ lởnvởn trong tâm trí cháu. Cháu thấy mình như một thần lùntrongcổtích,taycầmđènlồng,cốkhámphámộtkhônggianxalạ.Cháukhôngbiếtmìnhđangđiđâunữa.Bướcnhữngbướcsợsệt, cháu lẩn trốn giữa đám rễ to lớn củamột cái cây cổ thụ,hoặc bò xuống một hang chuột trũi, hay tìm đường qua mêcungcủakimtựtháp.Cháudòdẫmthậntrọng,sợhãinhưngcũng đầy nôn nóng. Cháu đoán chẳng chóng thì chầy, sẽ tớiđượcmộtcánhcửabíhiểm,vàcàngtớigần,cháucàngthấyrõ,đi qua cánh cửa ấy,mình sẽ tìm rakhobáu.Giốngnhư cánhcửa mở sẵn mà Aladdin tìm thấy, cánh cửa này dẫn tới cănphòngcấtgiấunhữngrươnghòmđầyắpngọc trai,đáquývàvàngthỏi,chờđợiriêngcháuthôi.Khôngcầnbiếtaigiấuchúngở đó hay động cơ của họ là gì; cháu chỉmuốn tìm ra chúng,mangrangoài,vàngắmnhìnchúngtỏasánglấplánhdướiánhmặttrời.Mẹcủacháuđãchết.Vìnhữnglýdokhóhiểu,mẹđãquyết

địnhđâmxevàomộtbứctường;tuyvậy,trướckhithựchiệnkếhoạchnày,mẹđãviết chocháumấydòng,và lầnđầu tiênkýtên là“Mẹ”.Chấpnhậnvai tròcủamình,vàchết,đốivớibà,chỉlàmộtviệc.Cha cháu đang lang thang quanh các trung tâm mua sắm

vắngtanhởBustoArsiziotrongchiếcxecũrích,chẳngaibầubạnngoài chínhnhữngsuynghĩ củaông, côđơnhơnbaogiờhết,tuyệtvọnghơnbaogiờhết,bóbuộctrongtrítuệcủaôngnhưmộtchiếclồngPlexiglas.Quãngthờigiantừkhibàmấttớinaychưađủlâu;hìnhảnh

thờithơấucủacháucóbàthườngbịchemờbởikýứcvềgươngmặtbàméomómỗikhitứcgiậnvớicácUFOđangxâmchiếm.

Trongngôinhàtrốngtrảiấy-nơiâmthanhduynhấtlàtiếngvangtừnhữngbướcchânmình-cháungàycàngcảmthấykhóthở.Mộtđêm,cháuthìnhlìnhtỉnhdậy,cảmthấynhưaiđóđang

bópnghẹtcổmình.Cháuhổnhểnhớplấykhôngkhígiốngnhưngườithợlặnđãlặnquálâu.Từngàyhômđó,càngngàycháucàngthấykhóthở.Tronglúcthaothức,cháucóthểthấyphổicủamìnhthắtlạivànởragiốnghaimiếngbọtbiểnkhô;khôngtốnnhiềusứcđểbópvụnchúngrathànhmảnhnhỏ.Tuynhiên, vào thángChín, khi nhận ra cơ thểmình đang

lùng bùng trong áo quần thay vì mặc vừa vặn chúng, cháuquyết định đi khám. Lần khám này dẫn cháu thẳng tới bệnhviện.Mộtconvirútđãchuivàotúiphổicủacháu,vôtưsinhsôinảynở trongđó.Cháunhiễmchứngviêmphổikhônggâysốthayho,nhưngdùvậy,vẫnhoàntoàncóthểdẫntớitửvong.Thờigiannằmviệncủacháukhôngquábuồn;cháukếtbạn

vớivàibàcụcùngphòngbệnh.Họthấylạvìkhônghềcóaitớithămcháu.Ngàycháuraviện,chúngcháutraođổiđịachỉvànhữnghứa

hẹnđãibôirằngsẽgặplạinhau.ĐólàtuầnthứhaicủathángMười.Cháulơđễnhbướcnhữngbướcyếuớt,ngậpngừngtrênphố.Sựgiaothoadữdộicủaâmthanhvàchuyểnđộngkhiếncháuchoángváng.Trongvườn,bụihồngvẫnnởrộ -nhữngbônghoanhỏxíu

vẫnnởdàyđặc,hiênngangtronggiálạnh-nhưngthảmcỏbắtđầuchuyểnsắcvàng.Chiếcbát củaBuckđầynướcmưa, lềnhbềnhxácvàiconongbắpcày.Mộtthángvắngcháuđủđểmùiẩmmốcxâmchiếmkhắpcả

cănnhà.Thutrảidàitrướcmắtcháu,xungquanhmộtkhoảngkhông

trốngtrải.Cháucảmnhậnđượccơngióborarìnhrậptrêndãynúi Carpathians, và thấy nó bắt đầu tràn xuống, vây phủ lấy

cháutrongnhữngtiếngrít,lenlỏivàotậnxươngtủy.Cháukhôngthểchịuthêmmộtmùađôngnàonơiđâynữa.Cháumuốnánhsáng.Cháumuốncảnhhuyhoàng.Cháu muốn hoặc là khám phá liệu chân lý có tồn tại hay

không-liệumọithứcóxoayvầnhướngtớinó,nhưtrongchiếckínhvạnhoahaykhông-hoặclàđượcchết.Mộtsángxuốngphốmuavéđểrađi,cháuchứngkiếnmột

hiện tượngkỳ lạ.Biểnvẫn lặng,hàng trămhàngngànconcábơnbơilênkênhđàoCanalGrande,lượnlờtrênmặtnướcnhưnhững chiếc thảmbay.Khi tới cuối kênhđào ở phía nhà thờThánhAntonio,chúngtụlạithànhmộtkhốilớn,khôngbơiđiđâuđượcnữa.Mộtđámngườitụtậptrêncầu,tòmòvàkinhngạckhiđược

thấy kiểu tự tử tập thể lạ lùng này. Có nhiều suy diễn lắm.Chuyện gì đang xảy ra? Phải chăng đây là dấu hiệu từ thiênđường?Haymộttàungầmhạtnhânbịnổ?Haymộtlựclượngquânđộinướcngoàiđangthửnghiệmloạivũkhíđộchạimới?Vàingưdânbắtđầumúc từngxôđầycábơn lênvàđổvào

thuyền.“Cóănđượcchúngkhôngnhỉ?”mọingườitrêncầuxìxào.“Chúngtabiếtđượcgìvềnhữngchuyệnthựcsựđangdiễnratrênthếgiới?”Trướcmắthọ,đàncáquằnquạihấphối,hếtconnàytớicon

khác,giữamộtmớbụngvàđuôihỗnđộn,trongkhibầymòngbiểnkêurítồnào,baylượnvunvútphíatrên.Chúngsàvàotừmọiphía,nhữngthânhìnhtrắngngầnlaoxuốngtừcácnócnhàhoặctừngoàibiển,theođộihìnhcácbiệtđộimáybayoanhtạc.Mặtnướckhuấyđộngbởinănglượngchếtchóc;ngaykhimộtconmòngbiểnbaylên,miệngngậmmộtconmồi,sốkhácđổxôxuống,bayráoriếttheovàcốđoạtlấyphầnthưởngcủanó.Sựviệclúcđầuđơnthuầnlàtòmò,naythànhnáoloạn.Các

bàmẹvàlũtrẻkhôngcònnấnnátrêncầunữa,vàđámngườigiàtảndầnra.

Tronglúcấy,cuộcsốngthườngnhậtcủathànhphốvẫntiếptục.Trênconđườngvòngquanhbờbiển,dòngxecộxếphàngchờtínhiệuđènxanh.Ngoàicảng,mộtcontàukháchđượctàukéo lai dắt, tiến hành công cuộc thao diễn thường ngày. TạiPonterosso, tiếngnhạcđinhtainhứcóc (vọng lại từmộtshopquầnáodànhchogiới trẻ)đượcđệmbởinhữnggiaiđiệu lườibiếngcủamộtvàiquầyhàngrảirác.Thiênđườngđanggửiđinhữngtínhiệu,nhưngkhôngaiđọc

được chúng, cháu vừa suy nghĩ vừa bước vào văn phòng củacôngtytàuthủy,nơivôtìnhđốidiệnvớikênhđào.Mộttuầnnữasẽcóchuyếntàukếtiếp.Ngườinhânviêntiếp

chuyệncháunóirằngcóthểđặttrướcmộtbuồng-luôncósẵn.Thờiđạinày,aicònngốctớimứclãngphínămngàytrờiđểtớimộtnơimàchỉmấthaigiờbay?Cháuđặtmộtbuồngthuộchạngrẻnhấtsâutrongthântàu.Khi trở về nhà, cháu thấymình bước đi nhanh nhẹn hơn.

Quyếtđịnh rờiđikhiến cháunhìnmọi thứbằngánhmắt cởimở, có đôi chút luyến tiếc. Đã nhiều tháng nay cháu khôngchămsóckhuvườn.Nhữngthảmhoachenđầycỏdại,cácbụicâycứlùmxùmlỉachỉa.Hoatúcầuvànhiềuloàihoakhácđãkhôquắtqueovìthờitiết,trongkhimộtlớplágầnnhưchephủtoànbộkhuvườn.Lácây-mộttrongnhữngnỗiámảnhcủabà.Lácâyvàcỏdại.

Chúngtađãnhiềulầntranhluậnvềlácâyvà/hoặccỏdại.Bànghĩchúngrấtphiềntoáivàvìthế,cầnphảiloạibỏ;còncháu,ngược lại, tin rằng cả hai đều cần thiết.Đôi lúc, bà bảo cháulườibiếng,vàcháuphảnđốibằngcáchnóibàchẳngbiếtcáchchăm sóc cây cối. “Nếu lá bị rụng, chắc hẳn phải có nguyênnhân”, cháu bảo bà thế. “Bởi vì thiên nhiên không ngốc nhưcon người. Và những cái cây mà bà gọi là cỏ dại không biếtchúng là cỏdại.Bà có thểphánxéthaykết tội chúng,nhưngchúngnghĩchúnglàhoavàthảomộc,cũngđẹpvàquantrọng

nhưtấtcảcácloàicâycònlại.”Mộtngàynọ,cháuđãthétlênvớibàtrongcơngiậndữ:“Bà

khôngthấyđượccáihồncủakhuvườn!Bàkhôngthấyđượccáihồncủabấtkỳthứgì.”

***

Cháu bắt đầu âm thầm chuẩn bị cho chuyến đi. Đầu tiên,cháutớingânhàngđểđổitiền,rồigiặtgiũvàbỏthuốcchốngmọtvàotrongcácngăntủ.Cũngvìthếmàcháuchuyểntoànbộđồđạcrakhỏinhàbếp,sợrằngvàimẩuthứcăntrongcáckhehởcóthểthuhúthàngtrungđộibướmđenchiếmlĩnhsànvàtrầnnhà.Trongmấyngàycòn lại, cháuđónggóikhá tỉmỉmộtba lô

quầnáocùngcácvậtdụngcầnthiếtchochuyếnđi.Trướckhiđóngbalô,cháulấycuốnkinhthánhkhôngbìacũkỹtìmthấytrongtầngápmáivàbỏnólêntrêncùng.Chakhôngliênlạclạivớicháunữa.Mùatắmbiểnđãqua,và

ôngchắchẳnđãtrởlạiGradoPineta.Cháukhôngmuốngọichocha,nênchỉviếtchoôngdòngnhắn.“Chayêuquý”cóvẻkhôngphùhợp,nêncháuquẳngđi cố

gắngđầu tiên củamình.Trong tờgiấy thứhai, cháuchỉviết,“Conđangtớivùngđấtcủatổtiêncủachavàcon”.Dướidòngchữngắnngủinày,cháughithêmđịachỉnơimàcóthểcháusẽtớivàởđó.

***

Chuyếntàukhởihànhvàosángsớm,saukhinuốttrọnmột

dãy toa hàng dài vô tận từ Anbani vàHy Lạp. Không có nhàhàngtrêntàu,chỉcómộtquầyănnhẹvớiđồđạcbằngnhựavàmộtngọnđènnêôngkhiếnmọikhuônmặtđềumangvẻnhợtnhạtnhưxácchết.Ngoàicácbácláixetải,bạnđồnghànhcủacháucòncóhai

khoangđầyngườiIsraelnghỉhưutrởvềtừmộtchuyếnđitớichâuÂu.Cháuquan sáthọ xuấthiện từ thân tàu,mang theonhữngchiếchộpđựngđồnấunướng.Cháulênboongtàuđểnhìnthànhphốdầnxakhuất.Contàulaidắtđibêncạnhđểdòđường.Luồngsángtừngọn

hải đăng nhảy nhót trên mặt biển theo nhịp nhấp nháy đềuđặn.Mặtnướcphẳnglặng,tốisẫmnhưmộtvếtmựcloangrộnglớn,đángsợ.Những ngôi sao đang lấp lánh trên nền trời, cũng chính

nhữngngôisaonày,haimươinămtrướcđãtỏasánglấp lánhtrênđầumẹvàmầmsốngbénhỏđanglớndầntrongbụng.Cólẽsaotrờicũngcómắtvànhìnthấumọivậtnhưtathấychúng,cháunghĩvậy.Cólẽchúngcũngmangnhữngtráitimbíẩnvà-nhưngườitathườngnghĩ-cókhảnăngtácđộngtớihànhđộngcủachúngta.Cólẽ,trêncácđỉnhsaotrắngbạcấy,ngườichếtđangsinhsống,nhữngngườikhôngcònởtrêntráiđất,nhữngngườiđãgiãtừhìnhtháithểxáccủamình.Hồi nhỏ, trước khi đi ngủ, cháu thường đòi được nhìn ra

ngoàicửasổvàvẫychàoMẹ,ngườimàtheolờibà,đãđixađểsốngởthiênđường.Lắmkhi,nếumâychephủbầutrời,cháusẽbậtkhóc.Cháuhìnhdungmẹnhưnàngtiên,mặcchiếcváynhẹ, dài bằng vải chiffon rực rỡ, độimũ chóp sáng lòa cùngnhững ngôi sao nhỏ trên đầu, một gương mặt thanh thản,mongmanhkỳlạ,vàởchỗlẽraphảicóđôichân,lạilàmộtvệtnướclấplánh,thànhvệtdàiphíasaukhimẹđitheocháu,dậpdờntừngôisaonàytớingôisaokhác.Nhưngthựctế,gầnnhưchẳngcòn lạigìvềmẹtrongchiếc

quan tài bằng thiếc; vàbà, cũngđangphân rã trongđó, cũngnhưcháu,mộtngàynàođó,sẽthànhcátbụi.Vậycuộcđờicủachúngtacóýnghĩagì?Cốt lõicủanhững

giấcmơmẹdànhchocháu,ướcmơcủabàdànhchomẹ,làgì?Phải chăng chúng ta buộc phải tuân theo số mệnh chìm sâutrongbóngtối,haylàcóýnghĩagìđóngoàisựtrốngrỗngbaolanày?Saotấtcảmọingười-bà,mẹcủabà,chacủacháu,đềutừbỏ

cộinguồncủamình?Vìsợhãi,vìlườibiếng,vìcuộcsốngtiệnnghiư?Haycólẽđểsốngcuộcđờihiệnđạivàtựdo?Khicháuhỏichacâuấy,chađãtrảlờirằngđạoDoTháithực

rachẳnglàgìngoàinhữngtậptụccủaconngườivàmốiliênkếtxãhộingày càngmở rộng;và,để chứngminhnhậnđịnh củamình,ônglấychínhcuộcđờicủaôngnộilàmvídụminhhọa,mộtngườivôcùngsùngđạokhilàmviệcchobốvợởVenicevàthườngxuyênluitớinhàôngấy,nhưnglạisẵnsàngnhảyđiệusambamàkhônghềhốitiếcsaukhichôncấtvợmìnhởBrazil.Vàcólầnbàtừngnóivớicháurằngchúngtakhôngtheotôn

giáonào.Chúngtakhôngthuộcdòngnàocả.Khibàthấyđiềunàylàmcháulolắng,bàchữa“Nhưvậykhônghẳnlàxấuđâu.Thựcralạitốt.Nghĩalàcháutựdo,vàtựdolàtàisảnthựcduynhấtmàmộtngườicóđược.”Cộinguồn

12.

SAU SÁU NGÀY YÊN BÌNH TRÊN BIỂN, cháu đã tới cảngHaifa.Đứngtrênboongtàu,ngắmnhìnthànhphốhiệndầntrước

mắt,cháucảmnhậnđượcsựthânquenđếnkỳlạ,gợichocháunhớvềTrieste. Phía sau thànhphố, thayvì caonguyênKras,sừng sữngdãynúiCarmel lởmchởmđá;nhữngngôinhà caotầngmọc lênkhắpnơi -nhữngngôinhàmớinhất là tonhất.Bên trái,nơinhữngdảiđồi thoai thoảinhường chỗ chođồngbằng, luồng khói đen đặc từ các nhàmáy công nghiệp phunthẳng lên bầu trời và hòa lẫn với ngọn lửa củamột nhàmáytinhchế.Nhưng Haifa không có thành phố quay mặt ra biển như

Trieste. Thay vì con đường lượn quanh bờ biển và tòa nhàPiazzad’Unità, là cácbếnneo tàuhàng,vàbên trên,mộtdãycần cẩumàu vàng với những cánh tay cẩu khổng lồ đang hạxuống. Phía dưới, hàng tá tàu container từ khắpnơi trên thếgiớiđangđượcxếpdỡhànghóa,tầngtầnglớplớp.Trongkhichờđợilàmthủtụcđểlênbờ,cháuthathẩntrên

boongtàu,ngắmnhìnđườngnétcủamộttòanhàlạlùngtrênđỉnhmộtngọnđồi,baobọcbởinhữngkhuvườntrênnềnđấtbậcthang,thoaithoảidốcxuốngbiển,máivòmhìnhtròn,mạvàng của ngôi nhà giốngmột nhà thờHồi giáo, chỉ thiếu tòathápbêncạnh.“Cái gì thế ạ?” cháu hỏi một phụ nữ đến từ Ashkelonmà

cháuquentrongchuyếnđi.“Kiaá?ĐềnBahá’iđấy”,bà ta trả lời,mỉmcườinhưmuốn

nói thêm,Đúng thứ chúng ta cần. Thực ra, đó là lăngmộ của

Bahá’u’lláh,mộtngườiBaTưcảiđạoHồitrongnửasauthếkỷmườichínvàlậpnênphongtràotôngiáocủachínhmình,phatrộncáctôngiáodựatrêntìnhyêuthươngchungcủaconngườithuộcmọiđứctinvàdântộc.

***

Đặtchânxuốngnềnđấtkhôkhốc,cháumới thấysứcnặngcủachiếcbalôtrênlưng,cứnhưcảthếkỷđangtớihồikết,vàcháubiếtđãđếnlúcdừnglạixemxétgánhnặngcủamình,đãđếnlúclấyratấtcảnhữngtảngđá,lầnlượt,đặttênchúng,liệtkêchúng,rồiquyếtđịnhcáinàocầnmangtheo,vàcáinàonênbỏlại.Bấtgiác,trênmảnhđấtxalạnhưngrấtđỗithânthươngấy,

cháuhiểurằngcâuchuyệncánhâncủatacũngchínhlàchuyệncủanhữngngườiđitrướcta,vànhữnglựachọncủahọ.Chínhnhững chọn lựa đó đã nhào nặn ra chúng ta; như canxicacbonattronghangđộng,chúnglàkếtcấuvôhìnhcủamỗicánhân.Thayvì là tấmbảngtrắngđểviếtbấtcứđiềugì,đứatrẻsơ

sinhnhưtấmkhăntrảibànmàaiđóđãthêudệtvàođónhữngđườngnétvănhoa.Đứatrẻđócóđitheoconđườngmàngườikhácđánhdấu,haynósẽchọnmộtconđườngkhác?Nósẽtiếptụcbướctheovếtxequenthuộc,haysẽcanđảmbậtrakhỏilốimònđó?Vàtạisaomộtngườicóthểxébỏkhuônmẫu, trongkhingườikháclạimụmị,cầnmẫnbướctheođườngđãđịnh?Vàrồi,đâycó thực làcuộcđờiduynhất tacóđượckhông?

Phảichăngđâylàkhônggianchiếusángduynhấtmàtaphảiđiqua? Lẽ nào ta buộc mình phải im lặng, và vươn cổ ra nhưngườicuốicùngtrongmộthàngdàicácvậttếthần?Phảichăngđếnvới thế giannàyvà rồi chìmdầnvào cái chết, giốngnhư

mộtngôinhàxếphình,tựđổsậpxuốngtrongcâmlặng?Aiquyếtđịnh cácvai chomộtvởdiễn?Haymọi thứ chỉ là

chuỗitiếpnốiliênhồicủaánhsángvàbóngtối?Giếthaybịgiết:ailàngườiđịnhđoạt?Cólẽlànhữngngười

tựchomìnhđangsốngdướiánhsáng.Nhưngcònnhữngngườitrongbóngtối,họsẽlàmgì?Vàcòncháunữa?Đâulàvịtrícủacháu?Cóthật làmọiviệcđềudiễnranhưtrênsâukhấu-mởmàn, hạ màn, những lời thoại được nói ra hay quên lãng?Chuyệngìsẽxảyravớitiếngkêutrướckhichếtcủanhữngnạnnhân và những giọt mồ hôi lạnh toát trong cơn hấp hối saucùng? Liệu trên thiên đường có chỗ nào để chứa tất cả,mộtdanhmục,mộtkhotrữ,mộtbộnhớkhổnglồchẳnghạn?Và,cùngvớiviệcghichépđơnthuần,liệucómộtbàncân,haycóaiđóđếmđosựsống?Làmsaođĩacânbêntráicânbằngđĩacânbênphải:hànhđộngbênđĩacânnày,cònphánxétlàđốitrọngở đĩa bên kia? Liệu thanh gươm của thiên sứMichael có lóesáng, vung lên đây đó, hay chỉ là tiếng vút của hư vô dội lạitrongkhônggian?Phảichăngvũ trụchỉ làchiếcdạcỏkhổng lồ, toàn lỗhổng

đen ngòm nghiền nát và hấp thumọi loại hình năng lượng?Phảitìmýnghĩacủathếgiớitrongcáiđộngcơkhôngmệtmỏi,cỗmáynhainuốt-hấpthu-bàitiết,trongbảngiaohưởngcủacácdịchvịdạdày?Nhưngkhichiếcdạcỏđónglại,conbòsẽchết.Thếcònvũtrụthìsao?Chúngtalàcácprotein,khoángchất,axitamino,chấtlỏng,

cácphảnứngvềmen,vàthếthôiư?Cònlũấutrùngtrắngởn,lúcnhúc,lúcnàocũngngấunghiếnănvàbịănngấunghiếnthìsao?Nhưngngaycảấutrùngcũngbiếtchângiátrịcủachuyểnhóa;lớpmômềmcủanócóthểbiếnthànhnétđẹphuyhoàngcủamộtcánhbướm.Và sẽ ra sao nếu từ ngữ nhiệmmàu thực chất chính là từ

“chuyểnhóa”?NếubóngtốitồntạirõràngchỉlàđểđónchàoÁnhsáng?

13.

TRONG TẤT CẢ CÁC CÂU CHUYỆN VỀ GIA ĐÌNH TA,chuyệnvềbácOttaviolànổitiếngnhất.Bàchỉnóibónggióvới cháuvàomộtbuổi tốikhi chúng ta

ngồitrênghếsofavàxemcácbứcảnhgiađìnhmàbàlấyratừmộtchiếcrương.Lúcấycháubaonhiêutuổinhỉ?Khoảngmườihoặcmườihaigìđó-cháuđãtớicáituổikhimàsựthiếuvắngmộtgươngmặt(củachacháu)bắtđầudàyvòcháu.Bàkhôngcóảnhchacháuđểchocháuxem,vìbàkhôngbiếtôngấylàai,vàtheocáchnàođó,cólẽbàđangcốgắngbùđắpcáikhoảngtrốngđanglớndầntrongcháu.Địa điểm được chụp ảnh nhiều nhất làmột trang viên lớn

màutrắng,baobọcbởimộtcôngviên,nơibàlớnlên.Đólàmộtbuổi đoàn viên gia đình, có cả những người hầu, chụp trướcmộttrậnđấucricket,vàtrongnhiềubứchìnhinliềnkhác,cóvàibứcchụpconchóArgocủabà.Nó-vớiđôimắttinhanh-duỗi dài người trước cổng vàonhà kính.Cónhững bức chụptrangviêntrongcảnhmùahètránglệ,vớicácbụihồngnởrộrảiráctrênthảmcỏ,nhữngcánhcửachớpmởradãybancôngđầyhoa,vàrồi,cómộtbứchìnhchụptrangviênsaukhimáybaynémbomtànphánó:mộtđốngđổnátdướimộtđámkhóiđensì.Nhiềubứcảnhchụpbàthờibé,bímtóccộtdảiruybăngdài,

hoặcchụpvớichamẹcủabàtrongmộtphòngchụphình,trướcmộtphôngnềnsơnmàulòeloẹt;rồicómộtbứcchỉcóảnhcủacụngoại,chụpkhicụđanghát.Cóvàibứcảnhnhữngđứatrẻkhác - tất cả đềumặc đồng phục thủy thủ, tay cầm váy hoặcnhững chiếc đàn vĩ cầmđồ chơi, đi đôi ủng cao tới cổ chân -

nhữngngườimàbà thườngvuivẻkểvới cháuvề têncủahọ,mối dâymơ rễ má với bàmà không hề làm cháu hào hứng.Cháuquan tâm tớihọ làmgì chứ,nhữngngười ấy trongmắtcháuchẳngkhácnàovừamớibướcratừmộtbộphimcả.Một lần,khicùngđiquanơi từng là trangviên,bàchỉcho

cháumộtcâytuyếttùngđơnđộc,lọtthỏmtronghàngchụctòachung cư ảm đạm, tối tăm vì khói phả ra từ các xưởng đúc.“Cháu thấycái câyđókhông?”bànói“chiếcbậpbênhcủabàđượcđặttrêncànhcâythấpnhấtcủanóđấy.”Cáicâylákimphủđầybồhóngấylàkẻduynhấtcònsótlại

trongcôngviênrộnglớnđãtừngbaobọcgiatrangcủabà.

***

CụOttavio là em trai củamẹbà;bà chocháuxemảnhôngngồi bên chiếc dương cầm, trong khi người chị gái đứng bêncạnh,hátmộtbảntìnhca.Trongmộtgiađìnhmàmỗingườiítnhiềuđềubiếtchơinhạcchovui,thìcụlàngườiduynhấttheođuổisựnghiệpâmnhạc.Lànghệsĩdươngcầmnổitiếng,cụlưudiễnliêntụckhắpchâuÂu,vàkhivềnhà,cụdànhhầuhếtthờigiantậpđàntrongphòngkhách.Bàkhôngchịuđượccụ,bàbảocháuthế,nhưngbàcũngnói

thêm,cólẽbàchỉghentịvớitàinăngcủacụ,bởitựthấymìnhchẳngcókhiếugìcả.CụOttaviolậpgiađình-khámuộnởthờiđó-vớimộtnghệsĩchơiđànhạcngườiGorizia.Họcóhaicon,một traimột gái, cách nhau vài tuổi. Người con gái, Allegra,thừa hưởng năng khiếu âm nhạc của chamẹ, và sau khi tốtnghiệptrườngnhạcởTrieste,đãchuyểnsangMỹđểhoàntấtchương trình học đàn viola của mình. Em trai của bà ấy,Gionata, chuyểnsang Israelkhikết thúcchiến tranhThếgiớithứHai.

“SaolạilàIsarel?”cháuhỏi,vớivẻbănkhoănnhưthườnglệ.“Ôngấyđãyêuphảikhôngạ?”Bàsữngngườitrướccâuhỏiấy,“Yêuư?”bàlặplại.Rồi,với

ánhmắtxaxăm,bànóithêm“Phải,cólẽvậy...nhưng,đólàcảcâuchuyệndài,vàcũnghơibuồn:quádàivàquábuồnvớimộtbégáiđãtớigiờđingủ.”Cháuhoàicôngphảnđối.Cháuthíchcáccâuchuyệncổtích

buồn;mỗitốiđingủ,cháuômchặtcuốnNàngtiêncáút, lẩmnhẩmnhững đoạn tuyệt vọng nhất bên dưới tấm chăn trongkhichúVịtconXấuxíngắmnhìncháutừchiếcbànbêncạnh.“Nhưngđâykhôngphảichuyệncổtích”bàchặnhọngcháu.

VậylàcụOttavio,vợcủacụấy,câydươngcầmcủacụ,câyđànhạc,đànviola,bàAllegra,ôngGionatavàđiểmđếnlạlùngcủaôngấy(đốivớicháu)đềubiếnmấttrongcáigiếngthờigianhunhút.

***

Cháu mang theo ba lá thư tìm thấy ở tầng áp mái trongchuyếnđinày.HaitrongsốchúngđượcgửitừMỹ;láthưđầutiênlàcủabàAllegra,vàláthưthứhaikýtênSara,mộttrongcáccongáithôngbáovềcáichếtcủabà.Lá thưthứba từ Israel.Vớimấydòngsơsài,ngườianhhọ

GionatacủabàgửilờichúcmừngbàhạsinhIlariavàbáorằngôngđãcướivợvàđịnhcưluôntrênmộthònđảophíabắcBiểnhồGalilee.Bứcthưcóđịachỉđầyđủcủaôngấy,phòngkhimộtngàynàođóbàmuốntớithămông.Địa chỉ ấy là điểmđến của cháu saukhi cháuxuốngHaifa.

Giả dụ ông Gionata là con trai người em út của mẹ bà, ướcchừngôngấytầm70tuổivàcólẽvẫncònsống.Ởphầnbáncầu

này,khôngkểđámanhemcon laidamàumàcháucó thểcótrêncácbãibiểnRiodeJaneiro,ngườiemhọGionatacủabàlàngườithânduynhấtcònsốngcủacháu,trừchacháu.

***

Saugầnmộttiếngđồnghồchờđợi,cháuđónđượcchuyếnxeđếnnơicháumuốn.Máyđiềuhòanhiệtđộvàâmnhạcđềumởhếtcôngsuất,hầuhếtcácchỗngồiđềuchậtkínnhữngnamnữmặcquânphục.Vàingườitrongsốhọđeosúngmáylủnglẳngtrênvai.XerờiHaifatừhướngbắc,phíađốidiệndãynúiCarmel,đi

quakhucôngnghiệpnơicónhiềucầuvượtlớn.Cháunhìnquacửa sổ,ngắmcácnhàkho,phânxưởng, siêu thị...Tình trạnggiaothôngkhálộnxộn,cácláixekhoataymúachânđầyhămdọaquanhữngcửasổxeđangmởvànhấncòiliêntục.Thậtkỳlạ,cháukhôngcảmthấyxúcđộngmàthấykhálưỡnglựngaykhiđếnđượckhuđịnhcưnêutrongbứcthư.CháukhôngbiếtliệumìnhcóthựcsựtìmđượcôngGionatakhông;cóthểôngđãchếttừlâu,hoặccóthểôngđãđổiđịachỉrồi.Cóthểcháusẽtìmđượcngườibàconnàođóđờisauông,hoặckhảnăngxấunhấtlàsẽkhôngtìmđượcaicả.Ngaycảgiảthuyếtấycũngkhôngđủkhiếncháulo lắng,vì

cháubiếtchắc:chuyếnđicủamìnhkhôngphảimộtcuộcchạytrốn (như chuyến đi tớiMỹ ngày trước). Lần này, cháu đangthẳng bước đương đầu với một điều mà mình không biết,nhưnglạiliênquansâusắcđếncháu.Cháu xuống xe buýt - hành khách duy nhất xuống xe - và

đứng bên lề con đường chạy qua các cánh đồng. Trước mặtcháu,mộtcánhcổngkiêncốbọcdâythépgaibảovệmộtcôngtrìnhnửanhưchòigácnửanhưphòngtrực.

Cháuđếnchỗnhânviênbảovệcóvũtrang,mộtthanhniêntrẻ,nói têncháuvà tênngườicháumuốntìm.Ngườigácdẫncháu bước vào cánh đồng. Khi ngồi trên xe buýt, cháu đã cốtưởngtượngxemmộtkhuđịnhcưtrôngsẽthếnào;hìnhảnhtrongnãocháu,dựatrênnhữngcâuchuyệnmàmộtngườibạncủabàđãkể, đó là khu toàn lều lánđơn sơdựng lên lộnxộntrênmộtmảnhđấtkhôcằnnứtnẻ.Nhưngkhiđi theongười línhtrẻ,cháunghĩrằngnơimình

đangvàotrônggiốngmộtkhuônviênđạihọchơn.Rảirácđâyđó là những căn nhàmột tầng nho nhỏ,mỗi nhà lại được tôđiểmbằngmột thảmcỏvàkhuvườnnhỏxinh.Cócảmộtbểbơivàsântennisởkhutiệníchchung.Giữacánhđồnglàngôinhàcaovàrộnghơnsovớinhữngnhàkhác;ngườidẫnđườngbảocháuđólànhàăn.Điểmkhácbiệtduynhấtgiữanơinàyvàkhuđạihọclàmùi

phânbónnồngnặctừmấyhầmchứalớnởđằngxa.Câyhoagiấyvớinhững chiếc cánhđủmàu, từđỏ thắmvà

tím sẫm, tớimàu vàng và trắng, điểm tô chomỗi bức tường.Những dây nho lan rộng sum suê đầy kiêu hãnh. Từng bầychimsẻlớnbaylượngiữagiànhoalásặcsỡ.Ngườibạnđồnghànhtrẻtuổibảocháunênđợi.Cháutháo

ba lô và ngồi xuốngmột chiếc ghế dài, ngập ngừng quan sátxung quanh. Cháu không dám chắc liệu anh ta có biết ngườicháuđangtìmkhôngnữa.Tuynhiên,saukhichờđợikhoảng15phút,cháuthấymộtônggiàrâubạcdángngườitầmthướctáchratừmộtnhómnhỏ,vàngaylậptứccháunhậnra(nhờnhữngquyluậtbíẩnvềgenditruyền)đóchínhlàôngcậuGionata.Ôngcậurõràngđãrấtngạcnhiên,nhưngkhôngcóvẻphiền

gìvềsựxuấthiệncủacháu.DùmangtênthánhlàGionata,ôngđãkhôngnóitiếngÝtrongnhiềunăm.CòntêncủaôngbâygiờlàJonathan,nhưngôngxưnghôvớicháutheomộtcungcáchkhácổlỗmàbàthithoảngcũngdùngmỗikhibịốm.

Ôngcậunằngnặcmời cháuvềnhà -một cănnhàđúc sẵn,thấplètèđốidiệnkhuvườnnhỏđầyhoa-đểuốngtrà.Bấtchấptuổi tác, ông vẫn giữ được vóc người rắn chắc, khỏe mạnh.Phongtháinóichuyệncủaôngrấtthẳngthắn.Cháukểchoôngnghevềbà -cháunóibàđãmấtmộtnăm

trước -kểvềchuyệnmẹđãquađờikhi cháubốn tuổi,và saucùnglàkểvềcha,mộtgiáosưtriếthọcsốngởGradovàchẳngliênquangìtớiquátrìnhtrưởngthànhcủacháu.VợôngJonathanmớimấtvàithángtrước.Ôngcóhaingười

con:contrailớn,Arik,làmộtkỹsưsốngởArad;ngườiemgáilàbácsĩtâmthầnhọctạimộtbệnhviệnởBeersheba.ÔngJonathanrấttựhàovớihaicôcháusongsinh7tuổi,con

gáicậuArik;cảhaiđứađềubiếtchơivĩcầmtừkhicònrấtnhỏ;vànhờphươngphápgiảngdạycủanghệsĩvĩcầmngườiNhậtShinichi Suzuki, chúng đã có thể chứng tỏ mình được thừahưởngtrọnvẹnkhiếuâmnhạccủaôngbàcốnội-ôngOttaviovàngườivợchơiđànhạccủaông.ÔngJonathanmớidựmộtbuổibiểudiễnđầyxúccảmcủahaicôcháunhỏởAradvề.Ôngkểvới tôi, thật lạ lùng làmsao, tiếngnhạcnuôidưỡng

tuổithơcủaôngbỗngnhiênbiếnmấtkhiôngrờinướcÝ;ôngngừngngheđĩavàkhôngtớicácbuổihòanhạcnữa.ThứnhạcduynhấtđồnghànhvớicuộcsốngthườngnhậtcủaôngởIsraellàâmthanhcủamáykéo.Trongthựctế,từlúcchuyểntớiđó,ôngchỉ làmmỗiviệccanh tác trồng trọt.Chínhôngđã trồngnhữnghàngnhodàitrảirộngkhắpcácsườnđồi,vàchịutráchnhiệmvớicácvườnbơ.TrướckhiôngJonathanvànhữngngườibạntrongkhuđịnh

cưtới,nơiđâychẳngcógìngoàiđásỏivàcỏdại.Họđãdànhnhiềunămđầu để xới và đào đất bằng tay, rồimới dùng đếnmáykéo.Vì luônsaymênhữngmónđồcơkhí,ôngJonathanđãhọcmộtkhóasửachữamáykéo.Mọingườitrongkhuđịnhcưmuốntựtúcvềmọimặt;đâychínhlàtriếtlýđãtruyềncảm

hứng cho họ xây dựng cộng đồng từng chút một theo nămtháng.Thếhệtrẻhơnkhôngquantâmgìđếnnhữngtinhhoaxưa

cũmà cácbậc tiềnbối củahọđã chọn.Họmuốn cómọi thứ,ngaylậptức.Họkhôngbiếtchờđợi;họkhôngcókhảnăngtựhisinhvìtươnglaicủacộngđồng-hoặccólẽhọkhôngcóđủnghịlực.“Đólàlýdokhiếntađaukhổ,”ôngJonathantâmsựvớicháu,“vàcảnhữngngườitầmtuổitanữa.Làlỗidoaiđây?Lỗicủabọnta,haycủathờiđại?Lẽratakhôngnênquákhắtkhe.Từkhởinguồnthếgiới,bọntrẻđãcóxuhướngpháhủymọithứmàchamẹchúngxâydựng,vàcuộcsốngvẫntiếpdiễnnhưvậy...Ừm,cólẽđâychỉlànhữnglờicàunhàubuồnbãcủamộtônggià.”Cháuđượcởtrong“phòngdànhchokhách”:mộtkhônggian

nhỏhẹpvớinhữngbứctườngbằnggỗdán,vừađủđểkêmộtchiếcghếtựavàmộttấmphản.Ôcửasổđơnvớikhunglàmtừgỗthơmcủacànhcâybạchđàn.Chưabaogiờ cháuđượcnghechimđầu rìuvà chimcugáy

hótsôinổiđếnvậy.Nhưthểmặttrờithiêuđốtmiềnđấtấydữdộibaonhiêuthìlạicàngtruyềnchomọivậtsứcsốngmạnhmẽbấy nhiêu. Các bông hoa lớn hơn và rực rỡ hơn; những conchimhótvớiâmđiệuhàohứnghơn.Mọiviệccódiễnratươngtựđốivớicảmxúc,chẳnghạnnhưyêuvàghét,vớinănglựcdữdộicủakýứchaykhông?Cháungủthiếpđivớicâuhỏiấyvơvẩntrongđầu.Khinghethấytiếnggõcửa,cháuvẫntưởngđanglànửađêm.

Hóaralàôngcậumuốncùngcháudùngbữađiểmtâm.Mớigầnnămgiờsángmàmặttrờiđãlêncao.Nhìnvẻmặtngơngáccủacháu,ôngJonathangiảithíchrằngôngcònphảirađồngcàngsớmcàngtốt,trướckhitrờinóngquákhônglàmviệcđược.Nhàănlớnđãchậtníchngười.Nhữnggiọngnóitrộnlẫnvào

nhau,ồnàonhưtiếngchuyệntròcủathựckháchtạimộttiệc

cưới.Cảsánghômấy,cháulangthangquanhkhuđịnhcưvàtận

tớibữatrưamớigặplạiôngJonathan.Ởnhà,chiếcmáyđiềuhòacũkỹ,ồnàođãđượcbậtlên.CháungồitrênchiếcsofahẹptrongphòngkháchvàngắmbứctranhvềTriestetreotrênbứctường trướcmặt.Bức tranhvẽmộtphầnbờbiểnvới tòanhàPalazzoCarciottiởđằngsau:cácquýbàcầmô,cácquýôngcầmcanvàđộimũchópcao,cácytáđưatrẻemđidạodọccầucảngSanCarlo (ngàynay làAudace), trongkhinhữngchiếc sọtđủmọikíchcỡđangđượcdỡxuốngtừmộthàngtàudàitrênkênhđàoGrande.Cháubướctớigầnđểnhìnnókỹhơn.“Họđangdỡgìthếạ?”

cháuhỏiôngcậu.“À... càphê,hầuhết là thế,nhưngcũngcó cảgiavịvàvải

vóc.Cháucóbiếttạisaotatreobứctranhđótrêntườngkhông?Vìnókhiếntanhớvềkhoảngthờigianđãxa,khoảngthờigiankhi cháu có thể dànhnhiều giờ để thảo luận saymêmọi chủđề...mộtbuổibiểudiễnbảnCarmencủaBizetchẳnghạn,hoặcgầnnhưđánhnhauđểbảovệnhàthơyêuthíchcủacháu.Vợtakhông thích bức tranhđó. Bà ấy chủ trương rằng quá khứ làquákhứvàkhôngnênđểnóđeođẳnglấychúngta,nhưngbứctranh gợi cho ta một loại cảm giác...không hẳn là yên bình,nhưngítralàchútkhuâykhỏa.Tathấydễchịukhibiếtđãtừngcómộtthờiđạimàcháucóthểnóivềnghệthuậtcứnhưđólàđiềuquantrọngnhấttrênthếgiới;thờiđạimànỗisợhãivẫnbịgiữlạiởphíasau.Khôngphảinókhôngtồntạinhưngkhôngainóivềnónữa,khôngainhìnthấynó,vàcháuvẫncóthểsốngnhư thểnó khônghề tồn tại. Cháubiết không, chamẹ ta tinrằng - có lẽ bởi vìhọ lànghệ sĩ,hoặc có lẽ vì thờiđại củahọkhác - cái đẹp là ánh sáng soi rọi trái tim con người. Cha tathường bảo “Âm nhạc mở được mọi cánh cửa.”, còn mẹ tathườngđưataravườnđểlắngnghetiếngxàoxạccủatừngloạilá.

“Họlànhữngngườilýtưởnghóa,chắcchắnlàthế.Nếuhọsốngthựctếhơnmộtchút,ítrahọcóthểtránhđượcmộtphầnbikịch,nhưngđólàcáchhọsống-họluônnhìnvàomặttíchcựccủamọiviệc.Họtinrằngcáiđẹpvàđứchạnhđángkínhđiliềnvớinhau.Kýứcvềnhữngnămthángtasốngcùngchamẹởtrangviênluônngậptrànmộtloạiánhsángbằngvàng.Khônghềcóchútbóngtốinàogiữahọ,khôngcógì làmvẩnđụcmốiquanhệcủahọvớibọnta.Họchơivớiđámtrẻbọnta,nhưngviệchọctậpcủabọnta luônđặt lênđầu.Họyêucầutuânthủrấtítkỷluật,nhưnghọphảiđượctôntrọngtớimứcuynghiêmtộtbật.Trongbànăn,mỗiđềtàilàmộtcuộcchơicôngbằngđểthảoluận;khôngcócâuhỏinàobịnétránh.“Tanghĩmộtyếutốquantrọnggópphầnvàotấtcảđiềunày

làmốiquanhệhọcótrongsựđồngđiệuvềâmnhạc.Mộtkhibướcvàolĩnhvựccáiđẹp,họcóthểgiảitỏabấtkỳmâuthuẫnnào.“Tínhchấtpháccủahọnằmtrongviệchọtinrằngthứgìgiá

trị đối với họ cũng sẽ giá trị với người khác, rằng tất cảmọingườiđều có chungáp lựcnội tâmđểmang lại ánh sáng chomọithứ.“Chamẹta,luônđượcbaobọctrongsựhòahợpvềâmnhạc,

đãsavàoniềmtinđángsợrằngtráitimconngườivềcơbảnlàtốt,kểcảtêntộiphạmtồitệnhất,độcácnhấtcũngcólòngtốt,vìđólàđiềubẩmsinh.Mọiviệccầnlàmlàđánhthứclòngtốtbêntronghắn-bằngmộtnụcười,mộtbàihát,mộtbônghoa.“Mẹtatinvàođấngtốicao,thíchđọcsáchvềcácđềtàitâm

linhvàquantâmsâusắcđếnsựluânhồicủalinhhồn-nóicáchkhác,chínhlàsựđầuthai.Tanhớmộtlầnbắtgặpbànhìnconsâubướmđầylôngtrênmộtchiếclátrongvườnvànói,“Ngàymaimàysẽthànhmộtconbướm,nhưngtrướcđâymàylàai?”“Tathấythậtrắcrốikhinghĩrằngcómộtsựthậtđượcgiấu

saumọithứ,nhữngthứmà,nóingắngọn,khônggiốngnhưbề

ngoàicủachúng.Tabiếttakhôngcònnhiềuthờigiannữa,nêntathườngthứcrấtkhuya,lắngnghetiếngxecộầmìnhỏdần,vànghetiếngtrucủalũchórừng.Nhữngtiếngtruđólàgì,nếukhôngphảilànhữngcâuhỏidànhchomặttrăng,ngôisao,bầutrời?“Khi nhìn về phía lũ chó rừng đanghú, ta có thể thấyhơi

nướcbốclêntừmặtđất.Mẹtaởtrongđámmâyđen,tinhhoacủabàhòatrộncùnghàngngànthứkhác-nhữngmơướccủabà,tàinăngcủabà,cáinhìncủabà,mọiđámtrorảitrênsôngVistula,trêncâycối,trêncáccánhđồngxungquanhBirkenau.Chấtka-li từcáccơ thểấykhiếncảvùngmàumỡ,giúpmangđếnchođờinhữngcâyhoagiọttuyếtcaolớn,nhữngbắpcảixa-voakhổnglồ,nhữngtráitáotonhưquảcầu.“Liệu linhhồncủabàcóthựcsựnhậpvàomộtcơthểmới,

nhưbàhằngtin,giốngnhưcáchcháuchuyểntừphòngkháchsạnnàysangphòngkháchsạnkháckhicháucómộtchuyếnđi?CólẽbàđãđầuthaiởchâuPhi,hoặcmộtngôilàngxaxôinàođóởAndes...“Trong cuộcđờimình, tađã cốđiềukhiểnmình theo cách

tốtnhất có thể, thành thựcmànói, để làmviệc, để gâydựngmộtgiađìnhvàyêuthươngnótrongkhảnăngcủamình, thếthôi.“Tatớiđâysauchiếntranhđểtrốntránhcáckýức.Không

cònmối liên hệ dễ chịu nào ràng buộc ta với châu Âu, và tamuốntìmhiểuxemmìnhlàai,đểxâydựnglạicátínhchoriêngmình,vàtađãdầnthànhcông.”ÔngJonathanchỉvàomộtchiếchộphìnhchữnhậtgắntrên

cửa“Đólàmộttấmbùadadêmezuzahmàcontraitađặt.Ariklàđứa rấtmộđạo,mặcdù ta chưabaogiờđộngviênnó theohướngấy.Ởnhà,tachỉbuộcmọingườitôntrọngnghiêmngặtcácgiátrịtruyềnthống,vậythôi.Lẽtấtnhiên,tacũngkhôngngăncảnnó,nhưngthỉnhthoảngmẹnóvàta,lạinhìnnónhư

thểnólàngườilạ,vàtựhỏi“Nótừđâuđếnvậy?”“Nhưngbọntakhôngbaogiờtìmđượccâutrảlời.“Đôikhi,tanghĩrằnglinhhồnmộđạocủabànộiArikchắc

hẳnđãđầuthaivàocơthểnórồi.Vợtatừngnóirằngđượcsinhragiốngnhưbịrơikhỏinóccủamộttòanhàrấtcao.Vìthế,rơixuốnglàđịnhmệnhcủachúngta,vàchúngtaphảicốbámvàothứgìđó.Ngườinàybámvàobậu cửa sổ,ngườikiabámvàobancông,ngườikhácnữathì túmchặtcửachớp,vàcóngườithìcốgắng,tớigiâyphútcuốicùng,đểchộplấycáigờcủamángnước.Nếumuốnsống,cháuphảitìmrathứgìđóđểbámvào,bấtchấpnólàcáigì...”Mặcdùmớigầnsáugiờ,mànđêmđãbuôngxuống,vàcơn

giónhẹthổirabiểntừnhữngngọnđồimạnhdầnlêntheobóngtối.Bênngoàicửasổ,câyhoagiấyphấtphơtrongtiếngxàoxạcnhưtấmgiấymềm;từnhữngchuồngbògầnđấy,vọnglạitiếngrốngcủamộtconbê,mộtlờikêugọituyệtvọngkhôngcóhồiđáp.Cólẽmẹnóđãđượcmangtớilòmổrồi.ÔngJonathanrótchomìnhmộtcốcnướcvàuốnghếtmột

hơi.Máyđiềuhòađãtắt,vàtrờirấtnóng.Chắchẳnđãlâurồiôngmớinóinhiềunhưthế;thởdàimộttiếng,ôngngồiphịchxuốngghếsofarồinhìncháuchămchú.“Thếcòncháu?Cháutinvàođiềugì?”.

14.

SỨCNẶNGCỦAMÀNĐÊMchính là sự đènén củanhữngcâuhỏikhônglờigiảiđáp.Chúngtabướcrakhỏibóngtối,rồitrởlạibóngtối;trướckhivũtrụđượchìnhthành,khắpnơichỉtoànlàmànđêmđenđặc.Ông Jonathan đã hỏi cháu tin vào điều gì. Cháu trằn trọc

trên giường trong màn đêm yên tĩnh. Cháu biết giấc ngủ sẽkhôngđến,nhưngvẫncứhivọng(vôích)rằngítramìnhcóthểngủlơmơmộtchút.CâuhỏicủaôngJonathancứquanhquẩnbêncháu,kéotheonhiềucâuhỏikhácmàcốtyếutrongsốđólà:Vìsaobạnsống?Bạntinvàođiềugì?Vìsaobạnsống?Khisinhra,mỗiđứatrẻ

sẽnhậnđượcmộttấmdadêviếthaicâuhỏiđó,chờđượctrảlời.Vậybàtinvàođiềugì?Cháu tin vào nỗi đau. Nỗi đau đã chiếm hữu cháu từ giây

phút cháumởmắt chào đời, xâm chiếm thể xác và tinh thầncháu,kích thích, tànphávà làmchúngbiếndạng;nỗiđauđãđặtmộtquảbomhẹngiờtrongtráitimcháuvàcàikípnổchomộtvụnổchắcchắnxảyra.Nhữngkýứcđầutiêncủacháuđầyắpnỗiđauthayvìniềm

vui,đầynỗilolắng,sợhãithayvìsựchechởyênbìnhcủatìnhthương.Lúccháuđiquanhcănhộ,tìmkiếmmẹmìnhtrongsốnhữngngườiđangquáchén, lúccháunhìnthấymẹđangngủcạnhmộtngườitìnhchẳnglúcnàogiốngngườitrướcđó,cháucóthểcảmthấygìkhácngoàisựmấtmát?Mặcdùvậy,khitheobảnnăng, cháu biếtmình làmột đứa trẻ được sinh ra khôngphải bởi tình yêumà là do sự sơ ý, thì chínhnhận thứcnày,

thay vì khiến cháu cảm thấy đau đớn hay giận dữ, lại khuấyđộngtrongcháumộtmongmuốnkỳlạđượcbảovệmẹmình.Cháuluônluônpháthiệnradấuhiệucủanỗibuồnbêndưới

sựvuivẻgượnggạocủamẹ;cháucảmthấymẹđangtrôidạtvềphíamộttaihọavàcháusẵnsàngliềumạngsốngcủamìnhđểthayđổiđiềuđó.Linhhồncháuđếntừđâu?Nóđãhìnhthànhcùngcháu,hay

nómớinảyratừbíẩncủathờigianvượttrênthờigian?Lẽnàonóđãhạxuốngtrầngian,bấtchấpcácquyluậttựnhiênđểgiúpmộtcơthểđãvôtìnhtriệuhồinóvàrồibuộcnócómộtcuộcđờiđaukhổvàghẻlạnh,nhưchacháutừngnói:“Khôngquantrọngchađếntừđâuhayđếnvìai,bởivìmọithứ,kểtừhạtđấttớinhữngconvoi,đềutựtáisinhbấtđộngtâm?”Nhưvậy,cháulàcongáicủasựbấtđộngtâmư?

***

Cháu trở dậy. Trời vẫn tối, đồng hồ trên đài điểm ba giờsáng. Vài giờ nữa, ánh sáng sẽ chan hòa. Vào ban đêm, địnhmệnhphảiđốimặtvớiquánhiềulờinănnỉ;nênmỗitiasángkhiđêmđãqualàmộtkýứckhôngyênbình,cháunghĩthếkhiđidọckhuônviênmộtvườncam.Cháutớiđầukiacánhđồngvàngồixuốngmộtphiếnđá.Cơn

gióđêmđã tắt;mọi thứ,kểcả tiếngồnàovàmùihương,đềubất động. Cháu cảm thấy mình như đang trong một khánphòngtrướckhibắtđầumộtbuổihòanhạc;mọithànhviêncủabannhạcđãvàovịtrí,nhạctrưởngđãsẵnsàngtrênbục,nhưngvẫnchưaphấttaynênmọiđôimắt,trínão,tráitim,cơbắpvẫnđứngyên,đợilúchòavàomộtbảnhợpxướngâmthanh.CótiếnggàgáytừlàngcủangườiẢrậptrêncácbậcdốccủa

ngọnđồi.Mộtlátsau,tiasánglelóibắtđầutrànngậpvòmtrời

đentối.Tuầnsauđó,cháubắtđầu làmviệcởkhuđịnhcư,giúpđỡ

bấtcứaicần.Đólàlúccóítviệctrêncáccánhđồng,nênphầnlớncháugiúplàmviệctrongbếphoặctrongphònggiặtủilớn.

***

Mộtbuổitối,ôngJonathankểchocháunghechuyệnvềchamình,cụOttavio.LúcđóbầukhôngkhíởTrieste trĩuxuốngbởimốiđedọa.

BạnbècủacụOttaviođãdicưđếnnơiantoàn,saukhikhuyênhaingườicùnglàmnhưvậy.NhưngcụOttaviokhôngmuốnrờiđi;cụphảnđốingaycảýnghĩvềtừ“chạytrốn”.Cụnói“Tạisaotalạiphảichạytrốn?Đólàcáchhànhxửcủanhữngtêntrộm,và những kẻ sát nhân, những người sai trái, những tên hènnhát.Còntađãlàmsaigìchứ?”CụOttavio khônghiểunổi rằngngười ta có thể giết người

khácchỉvìcáihọcủaanhta.“TôilàmộtcôngdânnướcÝ”!CụOttaviotuyênbốkhingười

tatớibắtmình,nhưthểsựsápnhậpvềđịa lýsẽchoôngtấmthẻthônghànhkỳdiệu.ÔngJonathanđangởngoàilúcxảyravụbắtbớ.Khitrởvề

nhà,ônghiểungaychuyệngìđangxảyravàlậptứcbướctheomộtphụnữđếntừCarso,ngườimangbơđếnchogiađìnhôngtừnhiềunămnay.Tin rằngmái tócvàngvàđôimắtxanhcóthểcứumình,ônggiảvờlàmconcủabàvàđứngnhìntrongsựbấtlựccâmlặngkhibốmẹmìnhbịbắtđưađi.ÔngJonathankhôngtrởlạingôinhàđónữa.Ngườiphụnữ

kiađãmangôngvềnơiởcủabà trêncaonguyênvàôngởđócho tới khi chiến tranhkết thúc.Chìmđắm trong suy tưởng,

ôngnói“Đólàlúcgiữađấtđaivàsáchvởtađãchọnđất.Trongngônngữinấn,chỉcónhữngcâuhỏivàchẳngcógìkhácnữa,nhưng trong các cánh đồng, có đời sống, và cuộc đời cứ tiếpdiễn,mộtcáchgiảndị.”Trong những tuần sau đó, một giám mục, người từ lâu

ngưỡng mộ tài năng âm nhạc của cụ Ottavio đã cố gắng tácđộng cùng với sự giúp đỡ từ những người bạn có tầm ảnhhưởngcủamìnhđòitrảtựdolạichocụ.NhưngdogiấythônghànhchỉcóhiệulựcchomộtngườinêncụOttaviođãtừchối.VàoLễsámhốinăm1944,chamẹcủaôngJonathanrờinước

ÝđếnvùngđồngbằnghoangsơcủaBaLan.Tạiđó,mẹôngsớmbiến mất không một dấu vết còn cha ông, ba tháng sau khichiếntranhkếtthúc,hộiChữthậpđỏđãbáochoôngrằngcụOttaviovẫncònsống.“Mùathunăm1945,chatatrởlạiTrieste,gầnnhưkhôngthể

nhậnravềmặtthểxácnhưngrõràngkhônghềthayđổivềmặttâmhồn.Cụnhanhchóngmờingườichỉnhđànpianotới;saukhingườibạngiàđikhỏi,cụngồixuốngvàbắtđầuchơiđàn.Cóvẻcụkhôngcầnthứgìkhácnữa.Cụkhôngthiếtănuống,ngủnghỉhayđidạo-mọiđiềucụmuốnlàmlàchơinhạc,vàthếlàđủ.Lúcđầu, tanghĩâmnhạccùngvai tròchínhcủanótrongcuộcđờichamìnhcólẽđãgópphầnlớnvàosựsốngsótcủaôngấy,nhưngtađãsớmphảithayđổisuynghĩấy.”Mộtthángsaungàytrởvề,cụOttaviobắtđầukhăngkhăng

bày tỏmongmuốnđược trìnhdiễn trongbuổihòanhạc.Yêucầucủacụnhanhchóngđượcchấpnhận.Buổitốihômđó,khánphòngchậtníchkhángiả;khôngmột

conruồivove,khôngaihắthơi,khôngaihohắng.Mọingườidườngnhưđãbịmangđinơikhácbởimộtsứcmạnhsiêuhìnhtừ bản nhạc của cụ Ottavio. Khuôn mặt của người nghệ sĩdươngcầmnhưđượcthầnhóa.Khikhángiảnhìncụ,mộtcảmgiácnghẹtthởbaotrùmlênhọ.ÔngJonathancũngvậy.

Ngườiđangchơiđànnàylàai?Làchamình,ngườimàmìnhluônbiết,haychỉlàngườigiốngôngấy?Đôibàntayônglướttrênphímđànnhưngkhôngmộtniềmvuitrongmắt;mộtánhsángxavời, lạnh lẽonhưđangđẩyôngđixa,xamãi, tớimộtnơikhôngaivớitới.Khibảnnhạckết thúc,cảkhánphòngđứngdậyvà tặngcụ

Ottaviomộttràngpháotaykéodàitớimườiphút,yêucầuôngtrìnhdiễnthêmbảnnữa,nhưngcụOttaviochỉtrởlạisânkhấu,cúiđầutrangtrọng,rồilàmcảhộitrườngớnlạnhbằngmộtcáiphấttaydứtkhoáttừtráisangphải,nhưthểtừchối,rằngđiềuđólàkhôngthể.Đừngnàixinnữa,tôiđãtrìnhdiễnxongrồi.Nhiềungườithìthầm“Thậtkhôngthểquênđược,khôngthể

quênđược”khihọlấyáokhoácởsảnh.Khôngrõhọđangnóivềbuổihòanhạchayvềkếtthúckhácthườngcủanó.Ngàyhômsau,cụOttaviothứcdậy,quănghếtbằngkhenvào

lòsưởi,đậynắpcâydươngcầm,khoácáochoàngvàrangoài.Từđótrởđi,cảtrongsuốtmùađôngdài,đirangoàilàhoạt

độngduynhấtcủacụ.Cụrờinhàtừ lúcbìnhminhvàvềnhàthậtmuộnsauhoànghôn.Thithoảng,cóngườibiếtcụlạibáorằnghọnhìnthấycụđidọcbờbiểnởMuggiahoặcAurisina.Cụsảinhữngbướcdài,đầucúixuốngvàngó lơ tấtcả.Bạnbècóchàothìcụvẫncứbướctiếpmàkhôngthèmnhìnhọ.Đôimôicụmấpmáy liênhồi, tựanhưđangnóichuyệnmộtmình.Cụkhôngtắm,khôngcạorâuvàmặcmãichiếcáokhoácbẩnthỉucùngđôigiàyốngráchrướithảmhạivàmộtchiếcmũlưỡitraisùm sụp che đôi mắt cùng vài đoạn dây thừng buộc quanhhông.Sau một vài tháng, cụ bắt đầu dùng mấy sợi thừng ấy để

mangchóvềnhà.Đầu tiên là đôi chó lai thuộc giống chó săn; cụ dành cho

chúngmộtchỗở sân sau,gầngara.Cụởnhàmột tuần,dựngvàicáicũibằnglướithôsơ;khilàmxong,cụlạitiếptụcđilang

thang. Cụ ra ngoài vào buổi sáng và trở về nhà vào buổi tối,luôndẫn theomộtconchómớibịbuộcvàomột trongnhữngsợithừngcủamình.“Không lâu,” bác Jonathanhồi tưởng “trước khi tìnhhình

trở nên không thể chịu nổi. Bầy chó bày bừa khắp mọi nơi,chúng sủa, hú, cắn xé lẫn nhau để tranh giành thức ăn. Phảithừanhậnrằngchatakhôngchochúngănđều,chỉkhinàocụnhớ ra hoặc cụ thấy thích, và không ai khác được phép chochúngănthaycụ.Mộtlầncụbắtgặptachochúngănvàcụlaovàotanhưmộtngườiđiên.Nếulũchóđánhnhau,cụliềnxôngvàogiữa,vụtgậytúibụichotớikhicuộcđánhnhaudừnglại,rồicụngãvậtxuốngđấtkiệtsức;tuynhiên,nếuchúngănhếtkhẩuphầnvàchịuyênổn,cụsẽdànhhànggiờvuốtvechúng,ngồi giữa chúng, nói với giọng trầm tĩnh, dịu dàng như thểchúnglàlũtrẻ:“Chúngmàycótráitimbiếtyêuthương,khônggiốngnhư...”Vàbầychóvevẩyđuôi,liếmtaycụâuyếm.“Rõ ràng là cụ cần được đưa vào viện và chữa trị, nhưng

bằngcáchnào?Cụkhôngbaogiờđồngývàobệnhviệncả.Đólàmột vấn đề tế nhị. Làm sao để giúp cụ?Cụ có thực sựmuốnquay lại làmmột nghệ sĩ dương cầm già cả, hay cử chỉ kiênquyết vào cuối buổi hòa nhạc sau cùng kia đã đánh dấumộtbướcngoặtrõrànggiữaquákhứvàtươnglai,giữaconngườicủacụlúctrướcvàconngườicụbuộcphảitrởthành?Ranhgiớichia cắt đó, ranh giới đánh dấu sự khai tử của cái đẹp, chắcchắncũngbáohiệusựbắtđầucuộcđờikếtiếpcủacụ.“Thậtmay,thầnchếtđôilúccũngrấtnhântừ.Mộtngàynọ

khivềnhà,khôngnghethấylũchósủa,nhưngtachẳngquantâmlắm.Chỉtớisauđó,khinhìnrangoàicửasổphòngtắmvànhậnrachúngyênlặngthếnào,tamớichạybổrasânsauvàthấycha.“Ôngấynằmđấy,nhưđangcười,đôimắtmởtogiữanhững

chiếccũi.Timôngđãngừngđậpđộtngộtvàkhôngđauđớngì.

Lũ chóđứng canh thi thể của ông trong im lặng, ve vẩyđuôinhưđangnói chuyệnvớinhau.Người tanói rằngchócókhảnăngnhìnthấythiênsứcủatửthần.Vàokhoảnhkhắcấy,tatinđiềuđólàsựthật.Tanghĩcólẽchínhbầychólànhữngthiênsứ,bởicáicáchchúngdànhtráitimmìnhchochủ.Dùthếnào,tavẫnthấyđượcanủivìthấycharađitrongyênbình.”

15.

SAU BỮATỐIHÔMẤY, khi trở lại phòngmình, cháu bắtđầu đọc Kinh thánh. Cháu cứ mở cuốn kinh một cách ngẫunhiên và đọc lướt qua những trang sách. Cháu tự hỏi sao bàchưabaogiờkểchocháunghevềcụOttavio?Cólẽbàđãquyếtđịnhlảngtránhbấtcứliênhệnàovớivấn

đềấychotớikhicháuđủlớnđểhiểu;saunày,khicháurốtcuộcđãđếnđộtuổi thíchhợp,bàđãchoángngợpkhi thấycháu lolắngvàbuồnbãnhườngnào,vàcảmxúcdữdộinàyđãnhanhchóngkéotheotrậnốmcủabà,vàvậylàthờiđiểmphùhợpđểgợilạinhữngkỉniệmnàykhôngbaogiờđến.Bàđãchocháutìnhthương,chắcchắnrồi,nhưngnềntảng

củanólàgì,thứgìđãnuôidưỡngnó,thứgìthúcđẩynóngoàinhữngthôithúctựnhiênmangtínhditruyền?Vàtạisaobàkhôngthểyêumẹcháu?Điềugìkhiếnbàđểmẹ

langthang,nhưmộtconthuyềnkhôngbánhlái?Chẳngphảikhôngcóthứgìmàbàkhônglàmđượcđấyư?Haylàdòngchảythờigian,dòngchảylịchsửluônkéolêsự

sống,vàmangchúngđixa?Mẹcháuchỉ làcongáicủabàvàolúcđó,giốngnhưbà làcongáicủamẹbà,vàcháu làconcủamẹ?Vàcứchorằnglịchsửđúnglàmộtdòngchảy,thìthứgìcó

thểcưỡnglại,thứgìcóthểthayđổi?Chínhtronglịchsử,bíẩncủasựcứurỗilinhhồnđãbịgiấuđichăng?Haysựcứurỗilinhhồnnằmtrongđườngđicủachânlýđãđượcsoirọi?

***

Cuốituầnđó,cháuquyếtđịnhrờikhỏikhuđịnhcư,bắtxebuýttớiSafed.Khiđếnnơi,cháungồitrênmộtbờtườngthấpănchútthứcănđãlấytừnhàbếpcủakhuđịnhcư.Tiếngnhạcầm ĩphát ra từnhữngquánbardu lịchgầnđó trong lúcmộtgiọng tiếng Anh trôi chảy của hướng dẫn viên giới thiệu cáccảnhđẹpcủanơinàychomộtnhómngườiMỹmệtmỏi,buồnchán.“Trongnhữngthếkỷđầu,Safedtrênhếtchínhlàmộtpháo

đài,mộtdinhlũycủa lực lượngchốnglạinhữngngườiLaMãxâm lược. Phải tới tận thếkỷ 16 thì Safedmới trở thànhmộttrongnhữngtrungtâmquantrọngnhấtcủachủnghĩathầnbíDoThái.ThờikỳnàycũngchứngkiếnviệcxâydựngcácgiáođườngDoTháiquantrọngnhấtmàngàynayvẫnđượcngưỡngmộ...”Hơinóngbốclên,nhẹnhàngrungrinhcáctánlá.Xatíttắp,

đôi chim thiên nga giang rộng cánh, lượn thànhnhững vòngtrònlớntrongkhôngkhí.

***

Đầugiờ chiều, cháuđi xebuýtxuốngTiberias trênbờbiểnGalilee.Cứngỡ sẽ thấymột làng chàinghèo, vậymà cháu lạiđặt chân tớimột thị trấndu lịch,nửaRimini,nửaLasVegas.Cái ảm đạm của khu du lịch trong mùa vắng khách đã lắngxuốngnơiđây,nấnnáẩntrongmùidầumỡ,mùithứcănvàđồlạnh;lelóitrongnhữngtấmbiểnhiệusángtrưngvớimộtnửasốbóngđènđãbịcháy;trànvàocửahàngđồlưuniệmnơicháumuamộttấmbưuthiếp,vàviếtmấychữphíasau.Đây làmộttiềnđồnthíchhợpvớicha...rồigửichocha.CháunghỉđêmđầutiêntrongmộtkháchsạnnhỏởTiberias.

Ngàyhômsau,cháulênđườngđếnkhutàntíchCapernaum.

Trờinổigiótovànhữngconsóngđángsợkhuấyđộngmặthồrộnglớn.CháulàmmộtchuyếnthămkhukhảocổhọcTabghavàởđó

cháu gặpmột đám đông những người đồng hương nói giọngVeneto,cổquàngnhữngchiếckhănrựcrỡgiốngnhauvàđầuđộimũ lưỡi trai.Nhiều người cònmang nét vềmột cuộc đờilàmnông lam lũ.Mộtmục sư trung tuổi, có lẽ là linhmục ởgiáoxứđicùngvớihọ.Ôngcóvẻlolắngnhưmộtcôgiáođangđưađámhọctrònhỏđidãngoạivàliêntụclặplạinhữnglờichỉdẫn:“Đếnđâynào...đếngầnhơn...nghenày...”Nhưng ngoại trừ ba hay bốn giáo dân không rời khỏi chỗ

ông,mộtsốngườibạodạnnhấtđãcởigiàyvàlộixuốnghồ,ténướcvàonhauầmĩnhưmộtđámtrẻ.Trong lúc đó, hai chiếc xe khác dừng lại bên bờ hồ và thả

xuống từng đợt những người hành hương mới. Lần này làngườiĐứcvàngườiHànQuốc.NhómngườiHànQuốccóvẻtrậttựvàđônghơn.Tấtcảbọn

họđềudõimắtđồngloạttheonhữnggìmàvịlinhmụccủahọchỉ,nhưthểhọlàbộphậncủacùngmộtcơquan.Cuối cùng thì những nỗ lực của vị linhmục người Ý cũng

đượcghinhận.Saukhikhoataymúachân,caogiọngmộtcáchvôvọng,ôngđãtậphợpđượcđámgiáodânquanhmìnhvàđọccho họ câu chuyện trong sách phúc âm ở đó: “Trong nhữngngàykhidânchúngngàycàngđôngvàkhôngcógìđểăn,ChúaJesusđãgọicácmônđệđếnvàbảohọ:“Tathươngdânchúngvìhọđãởcùngtabangàyvàkhôngcógìăn.Nếutađuổihọ,đểhọnhịnmàvềthìhọsẽđóilảmấtvìnhiềungườitrongsốhọởxađến.”Cácmônđệtrảlờiông:“Chúngtakiếmbánhmìởđâutạinơihoangvunàyđểcóthểchođámđôngđóănchứ?”ChúaJesus hỏi: “Chúng ta còn bao nhiêu ổ bánhmì?”. Họ trả lời:“Bảyổbánh,vàmộtítcá”.Chúayêucầudânchúngngồixuốngđất.Người lấybảyổbánhvàcára,nói lờitạơnrồibẻchúng,

đưachocácmônđệ,vàcácmônđệđưachodânchúng.”Đọchếtđoạnnày,vịlinhmụcrờimắtkhỏitranggiấyvànói:

“Bao nhiêu người trong chúng ta có thể nhịn ăn mà đi theoChúanhiềungày?Liệuchúngtacóthểchứngtỏsựtậntâmnhưvậy chỉ để nghe những lời của Người không? Và bao nhiêungườitrongchúngtasẽnghiêngmìnhchấpnhậnnó?”Mộtvàigiáodânbàytỏsựchămchútrongkhimộtsốkhác

ngónghiêng,hơixấuhổhoặcbốirối,nhưthểhọđangnghĩcònbaolâunữathìđượcănbữatrưamangtheocủamình.Trong lúc ấy, gió từ mặt hồ càng mạnh hơn, thổi bay vài

chiếcmũlưỡitraidọctheonhữnghònđácổ;nhữngtấmkhănchoàngbayphấpphớinhưnhững lá cờ, từcáccànhcâybạchđàn,tacóthểnghetiếnglákhôxàoxạchòalẫntiếnghótlíulocủabầychimsẻ.Cháungồitrênbậcthangcủakhánđài,chămchúngắmnhìn

nhữngkhuônmặtxungquanh.Nếuđãchọncấtcôngtớiđây,cháunghĩ,chắchẳnhọđãtinvàođiềugìđó.NếukhôngthìhọthàđitắmnắngởQuầnđảoCanarycònhơn.Buổisánghômấy,khiđứngđợixebuýt,cháuđọcđượcđoạn

nàytrongsáchphúcâmcủaThánhMatthew:“Ngọnđèncủacơthể làconmắt:vìvậy,nếuconmắtcủangươi trongsáng, thìtoànbộcơthểsẽngậptrànánhsáng”.Nhiềugiờsauđó,cháuđếnCapernaumvàgặpởđóhàngloạt

xe du lịch với cáchướngdẫnviên, với nhữngngônngữkhácnhau,lấpđầybầukhôngkhíbằngnhữnglờigiảithíchmàcháuchỉnắmbắtđượcmộtcáchrờirạckhiđiquađámđôngmặcđồtươisángtheochỉdẫnvàokhucònlạicủagiáođườngcổ,gồmbốncâycộtbằngđávôimàu trắng,và trênnềnđất làmột sốmảnh vụn của bức phù điêu phủ hình chạm trổ quả lựu vànhữngchùmnho.Mặttrờiđãlêntớiđỉnhđầunênthờitiếtkhánóng.Theosau

dòngngườiđanglộnxộnlêbước,vàingườiănbánhmìkẹp,vài

người giải khát bằng những chai nước khoáng nhỏ, cháu tớimộtnơicóbóngrâmởnơixanhấtphíanamcủakhukhaiquậtrồingồixuốngăn.Thị trấnnơichônnhaucắtrốncủaThánhSimonPetergiờ

chẳng còn gì ngoài những chiếc móng nhà trơ trọi. Hàng táhàngtáđồngxudokháchdulịchquăngvàolấplánhtrênsànnhàcổkính.Cháukhônghiểunghi lễnàycóýnghĩagì.PhảichănglàđểCầuphước?HaycólẽlàsựkhởiđầumộtvụquyêngópnhằmbiếnCapernaumtrở lạivẻđammêcủanóởnhữngngàyvuivẻkhônglâutrướcđây?Trongsuốtchuyếntrởvềkhuđịnhcư,khiphongcảnhdần

bịbóngtốinuốtchửng,cháuhồitưởnglạicảngàyvừatrảiqua.Đámđôngthôngtháichínhlàcứuthế.-CháuđãđọccâuđótrongKinhthánhlúctrước.Sựthôngtháithựcralàgìchứ?Trênbờbiển hồGalilee, ông thầy tu xứNazareth đã ban thức ăn chohàngngànngười.Liệucócònổbánhhayconcánàođểbanra?Vàhọ cònphải thỏamãncơnđói gìnữa?Conngườihiệnđạicònhammuốnđiều gì khi đã sởhữumọi thứ, trừ chínhbảnthânanh ta?Linhhồnhammuốnđiềugì?Vinhquang, chiếnthắng, những lời phán quyết, những cuộc phân ly? Hay đơngiản là khám phá ra một ngưỡng cửa để nó có thể quỳ gốixuống?

16.

TRONGMẤYTHÁNGSAUĐÓ, cháu làmviệc trongphònggiặtủi cùngmộtnhómcácbàgiànói tiếngĐứccổ.Kiến thứctiếngĐứcgiúpcháuhiểumộtsốlờihọnóivàthamgiachútítvàocâuchuyện.Cháudànhphầnlớnthờigianrảnhcủamìnhcùngôngcậu

Jonathan;ôngcũngcóvẻvuivìtìmlạiđượcnhánhphảhệthấtlạc củamình. Vào các buổi tối, cháu và ông ngồi nói chuyệnhànggiờtrongcănphòngkháchnhỏhoặcđidạodọctheocáchàngcamdochínhôngtrồng.“Mộtthờigiandài,đốivớita,việctrồngcâygiốngnhưxây

mộtbứctường;takhôngthấycógìkhácbiệt.Nhưngkhinămthángquađi,tachămsóccáccâyvànhìnchúnglớnlên,vàdầncómối đammê thực sự với chúng. Vợ ta thường trêu: “Anhnghĩvềnhữngcáicâynàynhiềuhơnnghĩvềcáccon”vàcólẽbàấyđãđúng.“Xét cho cùng, địnhmệnh của bọn trẻ là không thể tránh

được.Dùcốgắngnuôidạychúngtheocáchtốtnhấtcóthể,tabiếtchắcrằngtựchúng,cóthểcómột lựachọnsai,hoặcđơngiảnlàkhácvớilựachọncủata.”“Tuynhiên,vớicâycốithìlạikhác.Chúngphụthuộcvàosự

chăm sóc của ta. Chúng cần nước khi đất khô cằn, cần dầukhoángđểbảovệchúngkhỏilũrệpson,vàlượngphânbónphùhợpvàocuốimùađông,vìnếubónsaitỷlệcácloạiphântrộn,câysẽraquánhiềuláhoặcquảsẽrụngnon,hoặcthậmchígâyranhữngvết rámnguyhại.Đó là lỗimà ta rất haymắcphảitrongthờigianđầu:tachođấtquánhiềudinhdưỡng.Tabónphânchođấtnhiềunhưmộtbàmẹhaylovàkhiếnnóphátốm

lên.Phânbónphảiđượcdùngđúngtỉlệ,đúngthờiđiểmvàđôikhi,khôngcầnbóngìcả.Rútđimộtlượngphânhợplýsẽtốtchocâycốicũnggiốngnhưbớtchămbẵmquáđộđốivớitrẻconvậy;đểbiếthammuốnthứgìđó,trướchếtphảibiếttừbỏ.“Ta thường thảo luậnvấnđềnàyvớicáccặpđôi trẻ,vàhọ

bảorằngtacổhủvàthậmchíhơikhắcnghiệt.Họkhônghiểulàta phải cảm thấy luyến tiếc gì đó trướckhi tiếp tụcmột cuộchành trình. Nếu ta lấy đi ánh sáng của cây cối, chúng sẽ tậptrungmọisứcmạnhđểtìmlạinó.Cácphầntửtrênngọncâysẽcốgắngtừngchútđểtìmramộtkẽhở,vàkhilàmđược,cáicâysẽmạnhlênvìnóđãphảiđươngđầuvàvượtquanghịchcảnh.Nhữngcáicâysâu,giốnglũtrẻhư,chỉbiếtchiềutheobảnngã.“Tanghĩ,mọingườinênnghĩnhiềuhơnvềcâycối,họccách

quantâmtớichúngvàbiếtơnchúng,bởivìnếukhôngcócâycối,cuộcsốngcủachúngtasẽkhôngtồntại;chínhhơithởcủachúngđãgiúpchúngtathởđược.“Cháucóbiếtkhíacạnhnàocủathếgiớihiệnđạikhiếntae

ngạinhấtkhông?Ýnghĩamởrộngcủaquyềnnăng.Conngườichorằnghọcóthểlàmbấtcứthứgìvìhọsốngtrongmộtthếgiớinhântạo,xâydựngbởichínhđôibàntayhọ,vàhọtinhọcótoànquyềnchếngựnó.Nhưngbấtcứai trồngcâycối,đềubiếtlàkhôngphảivậy.“Tấtnhiên,nếumuốnđảmbảonguồnnướcchocâycốicủa

mình,tacóthểxâymộthệthốngtướitiêutinhvi,nhưngnếutrờikhôngmưatrongnhiềungày,nhiềutháng,nhiềunăm,đếnlúcnàođó,đấtsẽkhôcằntớimứcnứtnẻ,câycốivàđộngvậtsẽchết cùng với chúng. Chúng ta không thể làm ra nước, cháubiếtđấy.Vàcũngkhôngthểlàmrakhíôxi.Chúngtaphụthuộcvào thứ nằm ngoài tầm kiểm soát. Nếu nước biển dâng lên,chúngtasẽbịngậpchìm;nếunạnchâuchấuđến,chúngsẽănsạch mùa màng và cây giống, đúng theo cách chúng đã làmtrongthờiđạicủacácpha-ra-ông.

“Nhữngkhônggiantùtúngtạonênsựtrìđộnlạlùngởconngười.Cháuphảiđứngrakhoảngtrốngđểthừanhậnrằngcónhữngthứmàmìnhkhônghiểunổi.Nhậnthứcmớiđókhôngphảilàthấtbại;nókhiếncháucóthểtrưởngthành.“Từthờiđiểmđó,cháucóthểtiếptụcnhữnghànhtrìnhphi

thườngkhác,cònnếukhông,bấtcứconđườngnàocháuđiđềuchỉdẫncháutheomộtvòngluẩnquẩn.“Giốngnhưmọiđứatrẻthànhthị,lúcmớibắtđầutrồngcây,

tanghĩrằngchúngchẳngkhácnàonhữngchiếccột,ngoạitrừviệcchúngmọclá.Khithờigianquađivàtalắngnghechúng,quan sát sự tăng trưởng của chúng, nhìn thấy chúng bị sâubệnh,chếtđihayratrái,tanhậnrarằngchúngkhôngkháctrẻcon,chúngcầnchămsóc,yêuthương,nhưngcũngcầnmộtbàntaycứngrắn.Thậtlạlùng,tanhậnthấymỗicâyđềucócátínhriêng-câymạnhmẽ,câyyếuđuối,câyhàophóng,câykeokiệt,vàthậmchícócâyđồngbóng.“Ta săn sócmọi cây với cùng sự tận tâm và nghiêm khắc,

nhưngchúngđáplạitheocáchrấtkhácnhau.Điềunàykhiếntathấychúngkhôngphảilànhữngcáicột,màlànhữngsinhvậtcócảsốmệnh.Nếucóđiềubíẩnvềchúng,điềubíẩnbaobọcnhânloạisẽlớnhơntớimứcnào?”

***

CháukểchoôngJonathanvềniềmđammêcủacháuđốivớicây cối. Cháumô tả cây óc chómà bà đã chặt đi và cảm giácnặngnềsauđó.Nócũnggiốngnhưmộtcáicâyđãbịchặtnhỏbêntrongcháu.Vếtthươngluônluônhámiệngvàcácnỗiloâucủacháucứtuônchảyratừđókhôngngừng.Haiôngcháucũngnóivề trậnốmcủabà,vềcáchmàcháu

vẫnchưathểlýgiảiđượctrongmốiquanhệcủachúngta:quá

gần gũi và bảo bọc trong thời thơ ấu, rồi về sau đầy ắpmâuthuẫn.Cái thực tế rằngbàyêu cháunhưng lại không thểyêucongáicủabàđãkhiếncháutrôinổi,chênhvênhtrongcáimâuthuẫnvềtưtưởngđốivớibà.Rồi cháu kể về chamình, vềmối quan hệ của ông vớimẹ

cháuvànhữngnămthángcủahọởPadua.Sauđócháuvàôngcậubắtđầuchơi tròchơivềcâycối.Ôngcậuvímẹcháunhưmộtloạicâydướinướcvớinhữngcáirễnổikhôngđủsứctạothànhthâncâycứngcáphoặcgiữnósốnglâu;cònchacháuthìgiốngcâycỏ lănởvùngsamạc.Chúnggiốngcácvươngmiệnbằnggai,khibịgióđẩy,chúngnhảymúa,trèolêncácđụncátrồilănngượcxuống,khôngbaogiờdừnglại.Vìchúngkhôngcórễmàcũngkhôngcókhảnăngđểmọc,chúngthậmchíkhôngthểchobầyongcáitổ,vàsốphậncủachúnglàbịtrôidạtmãimãivàđơnđộctanvàohưkhông.Cháukểvớiông,khicònlàđứatrẻ,cháumuốncósựmạnh

mẽ vững chắc của cây sồi hay hương thơm của cây chanh,nhưng gần đây cháu đã đổi ý. Cháu lo lắng khi thấy các câychanhbịgiamcầmbêncácđạilộ,trongcácvườncây,vàthấybuồnvớisốphậncủacâysồi,bịbuộcphảisốngcôđơn.Vìvậy,bâygiờcháumuốnlàmcâyliễu,đượcbuôngnhữnglọntócdàibênmột dòng sông, ngâm cácnhành rễ củamình trong suối,đượclắngngheâmthanhcủadòngnước,chìanhữngcànhcâyhiếukháchcủamìnhđóncácchúsơncacùngbầychimchích,vàđượcngắmnhìnnhữngconchimbóicáxuấthiệnrồibiếnvàolànnước,giốngnhưnhữngchiếccầuvồngbénhỏ.Rồi cháuhỏiôngcậu:“Thếcònông?Ôngmuốn thành loại

câynào?”ÔngJonathansuynghĩmộtchúttrướckhitrảlời:“Lúccòn

trẻ,tathíchlàloạicâybụinàođó-mộtcâyhồngdại,hoặcmộtcâytáogai,haymộtcâymận,mọcchenvàogiữamộthàngrào.Saukhi tới Israel, ta thích làmột trongnhữngcây tuyết tùng

oaivệmọctrênsườnnúiHermon.Nhưngnhữngnămgầnđây,loạicâymàtaluônnghĩtới,câymàtalưuluyếnnhất,làcâydẻgai.Tanhớcáccâydẻgaitừnhữngchuyếndungoạntrênnúi:nhữngthâncâyxámbạc,phủđầyrêu,nhữngcái láthắpsángkhôngkhínhưnhữngngọn lửanhỏ...Vậyđấy, giờ ta thích làmộtcâydẻgai.Vìkhicuộcđờisắpsửatànlụi,nósẽthănghoavớinhữngtìnhcảm,nhữngkýức,nhữngcảmxúc,giốngnhưtán lácủanhữngcáicâykia, sẽbiến thànhngọn lửavàomùathu.”

17.

KHÔNGLÂUSAUBỮATIỆCSHAVUOT,aiđóởÝđãcốgắngliên lạc với cháu.Cuộc gọi được chuyển tới phòng ăn, nhưnglúcđócháuvẫnđanglàmviệc.Khicháutancavàbêkhaythứcănđầyắptớimộtcáibànvàngồixuống,mộtngườilínhtrẻđưachocháumộtmẩugiấyghichữ:“Mộtcuộcgọitừchabạn.”Đólàcha,đangtìmcháulầnthứhaitrongcuộcđờiông.Điều

gìthúcđẩyônglàmthế?Cháukhôngbiết.RốtcuộcthìđãhơnsáuthángtừlúccháurờinướcÝ.Biếttínhcha,cháuđoánchẳngcógìkhẩncấp.Cháubỏmảnh

giấyvàotúi,nghĩrằngsẽmuamộtchiếcthẻđiệnthoạivàgọiôngvàolúccháurờikhuđịnhcư.

***

Cũngtốihômđó,Arik,ngườiconlớncủaôngJonathantớithămcha.CậuAriktảchochanghenhữngthànhtíchgầnnhấtcủahaibésinhđôi,bíhiểmnóithêmrằngmìnhcòncómộttintốtkhácmuốnchiasẻvớiôngnhưngphảiđợitớilúcvợtới.SauđócậukểđôichútvềcôemgáimàmìnhđãgặpmộttuầntrướcởBeersheba;ôngJonathanbuồnrầunói:“Nếubốkhônggọinó,bốsẽkhôngđượcnóichuyệnvớinó.Nóchẳngbaogiờgọichobố.”“Nóquá saymê công việc,” cậuAriknhanh chóngđáp lời.

“Nónghĩnhiệmvụcủanólàcứunhânloại.Nếucứtiếptụcvậy,nósẽốmmất”.

ÔngJonathanlắcđầu“Lạthậtđấy.Thườngthìcongáigiốngcha.Nhưngtronghoàncảnhcủachúngta,nólạigiốngmẹhơn:Khéo léo, thực tế, sẵnsàng laovàobấtkỳ tìnhhuốngnàomàkhôngbaogiờbốirối.”Arikkhônghoàntoàntánthành.“Khôngphảivậy.Nógiảvờ

khôngbốirốiđểchẳngphảiđươngđầuvớinhữnglýdokhiếnnó thành như vậy. Nó quyết định rằng thế giới phải đi theocáchnómuốn,khôngđếmxỉađếnbấtcứaikhác.”Cháuhỏi cậuAriknhiềuđiềuvềcuộc sốngcủacậuởArad.

Cậunói,lúcđầucuộcsốngkhôngdễổnđịnh-khíhậuvàphongcảnhhoàntoànkhácvớinhữnggìcậubiết-nhưngbâygiờthìcậukhông thể sốngởnơikhácđược.Cậucầnnhữngviênđá,bầukhôngkhítronglànhkhôráovànhữngbônghoabùngnổtrong bản giao hưởng sắc màu sau cơn mưa đầu mùa ở cácthunglũng.Cậuluôndẫncáccongáiđingắmnhữngbônghoanày dù các bé vẫn còn nhỏ và không thực sự hiểu được. Cậumuốntậpchochúngngaytừđầucóniềmvuithúvớinhữngkỳquanthiênnhiên.“Người sống ở vùng nhiệt đới sẽ chẳngmấy để ý đến hoa,

nhưngmộtsamạcmànởhoadùchỉmộtlầnsẽlàmộtmónquàbấtngờ.Nókhiếnchúngtanhậnraánhsángcóýnghĩathếnàokhibịgiamcầmtrongvậtchất.”Khoảng 11 giờ tối, ông Jonathan đi ngủ còn cậu Arik cùng

cháuđidạo.Sauvàikhúccuachỗchuồngbò,cậuvàcháubắtđầuđidọc

bênlềvườncam.Hoacamđãnở,tỏamộtmùihươngnồngnànkỳ lạ trong bầu khôngkhí êmdịu của đêm.Lúchai cậu cháungồixuốngmộtphiếnđá,cậuAriknói,“Cáiđẹpvàsựhòahợptồn tại trong chừngmựcmà chúng ta cảm thụ được và hamthíchchúng.Đólàcáchduynhấtđểchúngnuôidưỡngtâmhồnta.Trái timchính làchiếntrường.Ởđó,ýđịnhtốtvàýđịnhxấu chiến đấu với nhau trongmột cuộc tranh tài không giới

hạn...”Quanhhaicậucháu,lũchórừnghùanhautrulêntừnghồi,

thithoảngđượcphụhọabởivàitiếngchósủa.Bầygàtrốngbắtđầugáy,chàođónmộtngàymới.CậuArik chỉvàomột cái câynhỏđượcbuộcvào chiếc cọc.

“Giốngnhưcâycối,”cậunói,“chúngtacómộtmongmuốntựnhiênlàđượcvươnlên.Đólàloạicảmgiácẩntrongsâuthẳmmỗi con người. Giống chiếc cọc của cái cây non ấy, nó giúpchúngtađứngthẳng,vươntớitrờicaomàkhôngbịgióbãolàmđổ.”Từgiữacáctáncâyvọngtớitiếngđậpcánhsộtsoạtcủabầy

chimsẻ.Khi lũchimthứcgiấc, tiếnghót líu locủachúng lớndần.Khibầychimđầurìubắtđầutảnmạnquacáchàngcâythì

mộtcâucầunguyệntạơnbậtrakhỏimôicháu.Tạơncuộcđời,tạơnsựhuyhoàng,tạơnkhảnăngnắmbắtnó.

***

Tuầnsauđó,cháunhậnđượcmộtcuộcgọikháctừÝ,nhưnglầnnàykhôngphảicủachacháu.ĐólàcuộcgọicủacảnhsátởMestre,thôngbáoviệchọtìm

thấy một người đàn ông chết trong một đường hầm gầnMarghera. Tên ông ấy là Massimo Ancona, và trong túi áokhoác của ông ấy, họ tìm thấymột lá thư gửi con gái, với sốđiệnthoạicủacháu.Côcóbiếtôngấykhông?Côthựcsựlàcongáicủaôngấychứ?Cácgiấytờcủaôngấykhôngđềcậpđếncô,nhưngnếumốiquanhệđượcámchỉnàythựcsựlàthật,thìcôbuộc phải cómặt tại nhà xác ởMestre càng sớm càng tốt đểnhậndiệnthithể.

Buổichiềucùngngày,cháutớiHaifađểđặtvémáybay.ChỉcònvéđiTelAviv-Milanvàobangàysau.Cháuđặtmộtvérồitrởvềkhuđịnhcư.Đêmhôm đó, cháu không thể chợpmắt. Cháu nguyền rủa

bảnthânvìđãkhônggọilạichocha.Cảnhsátkhôngthể,hoặcsẽkhôngnóichocháubiếtôngchếtthếnàonêncháungờrằngchađãtựsát:trongsựtuyệtvọng,cólẽvậy,vìđãcốgắngvôíchđểnóivớicháuđiềugìđó,màcháuthìkhônggọilại...Sáng hôm sau, lúc đầu óc minh mẫn hơn, cháu nhận ra

nhữngýnghĩ ấyngớngẩn tớimứcnào.Cha cháu, luônđượcbảovệbởibảntínhkhôngbiếtyêuthươngvàíchkỷ,sẽchẳngbaogiờtựsátchỉvìmộtcuộcgọikhôngcóhồiđáp.Hômsau,khôngcòntâmtríđểlàmcôngviệcnhưthườnglệ,

cháubắtxebuýtđếnnúiBeatitudes.

***

Cháutớinơicũngvừagiờăntrưa.Nhữngkhuvườnlớnvâyquanhphápđìnhgầnnhưbịbỏhoang.Xaphíadưới,biểnhồGalileelấplánhnhưmộttấmgươngsángbừng,trongkhicơngió thoang thoảng mang theo âm thanh ồn ào của nhữngphươngtiệnđilạivọngtớitừconđườngbêndưới.Trongvòngvàichụccâysốquanhđây,ChúaJesusđãsống

quãng đời quan trọng trong cuộc sống ngắn ngủi của mình.Đám đông theo Người khắp mọi nơi; mỗi bước trên đường,ngườitacầuxinChúacứurỗihọ.CháukhôngkhótưởngtượngraNgườiđãkiệtsứcvàcôđơnnhườngnào,khikhôngngừngbịquấynhiễubởinhữngkẻcầuxin.Saubamươinămyêntĩnh,Ngườicóbanămđắmchìmtrongsựnhiễuloạntriềnmiên.Nhưngviệc “cứu rỗi họ” có ýnghĩa gì nhỉ?Khiếnhọnhìn

được,điđược,haycảmnhậnkhácđi,nhưngđểlàmgì?Đểănđượcngon,đểngủtốthơn,đểcóthểchạynhanhhơnư?Haycólẽđểđạt tớimộttrìnhđộnhậnthứcmới?Cómối liênhệnàogiữa những lời ngọt ngào giả tạo cháu nghe được từ các linhmụctrêntivi,vớisựmạnhmẽvàkhắcnghiệttrongnhữnglờigiảngcủavịthầytuxứNazareth?Mộtngàynàođó,liệunhữnglờinàycóthểcứurỗichocháukhông?Dọc đường mòn, theo những phiến cẩm thạch màu trắng

đượcchạmkhắcnhữngĐiềuphúclớn,vạnvậtđangtrổhoarựcrỡ,nhữngchúchimhoànganhbuôngtiếnghótvàokhônggiannhưthểchúnglànhữngcâuhỏi.

18.

HAI NGÀY SAU, ông Jonathan đưa cháu tới sân bay BenGuriontrongchiếcxeSubarucũkỹ.Ôngvàcháutạmbiệtsaumộtcáiômthậtlâu.Cháumờiông

tớithămcháuởTrieste,vàônghứasẽtớisớm;lẽtấtnhiên,lờimờicủacháudànhchocảArikvàgiađìnhcậunữa.ĐếnMilan,cháuđitàutớiVenicevàxuốngMestre.Ngaysau

khitrìnhdiệnởtrụsởcảnhsát,mộthạsĩtrẻđưacháutớinhàxác.Tronglúcđi,anhtagiảithíchrằnghọđãtiếnhànhkhámnghiệm tử thi, và cha cháu chết vì những nguyên nhân tựnhiên.Rấtnhanhchóng,tráitimchađãngừngđập.Ngườiphụtráchnhàxácđitrướcđểdẫnđường.Đôiguốccao

sucủacôtatạotiếngkêurinrítlạlùngtrênnềnnhàbằngvảisơnlótsàn.Một luồngkhí lạnh lẽo phả vào khi cháubước vào khoang

lạnh.Bathithểđangnằmtrênnhữngchiếcbànbằnginox.Chanằmởgiữa.Mộtcánhtaybuôngthõngvàđôichânôngthòrangoài bên dưới tấm vảimàu xanh - đây là lần đầu tiên cháunhìnthấyôngkhôngđigiày.Nhânviênnhàxácnângtấmvảilên:“Côcónhậnraôngấy

không?”Đôimôiônghéranhưtrongmộtbiểucảmngạcnhiên.“Có,”cháuđáp.“Ôngấylàchatôi,MassimoAncona.”“Tôirấttiếc,”ngườihạsĩnói.“Tôi cũng vậy,” cháu trả lời, và đó là giây phút cháu cảm

thấynhữnggiọtnướcmắtlănxuốngđôigòmá.Trongtrạngtháixúcđộng,cháuchộplấybàntaytrắngbệch

củachađangbuôngthõngdướitấmvảivàsiếtchặtnó.Làndalạnhlẽonhưdarắn,trọnglượngvàđộdàycủanókhôngkhácnhiềusovớimộtbàntaysống,vàcácmóngtayđượccắttỉavộivàng.“Đây là tiền đồn cuối cùng của cha,” cháu thì thầm và cúi

xuốnghônôngrồinóithêm,“Dùsaođinữa,concũngcảmơncha.Cảmơnvìcuộcđờichađãbanchocon.”

***

Khi đã trở về nhà ở Trieste, cháu mở chiếc túi nhựa màngườicảnhsátđãđưa.Bêntronglàmộtchiếcchìakhóanhàvàchìakhóaxecủacha,mộtgiấyphép láixetrênđườngcaotốcđịaphương(đãhếthạnmộtthángtrước),mộtcuốnsổđịachỉnhỏ,một chiếc ví đã sờn vàmột phong bì màu trắng đề têncháu.Chiếcvíchứavàiđồngxu,mộttínphiếu50.000 lia,hai tín

phiếu 5.000 lia,một thẻ bảohiểmy tế,một tấm thẻnhỏ củamộtsiêuthịởMonfalconecódántemthưởngtíchlũyđểgiànhđượcmột phần thưởngmà ông đãmongước từ lâu: chiếc áochoàngtắmbằngvảibông,và,thòratừngănvíbêncạnh,mộtbứcảnhnhỏcũmèm.Mộtphụnữthanhlịch,khôngcaolắm,nắm chặt taymột bé trai, nhìn người chụp ảnh vớimột biểucảm nửa kiêu kỳ, nửa bực bội. Bức ảnh chắc được chụp ởVenice. Bé trai đang cười, cặpmắt ánh lên sự tòmò và hamthíchkhôngngừng,taychỉvàothứgìđókhiếnnóngạcnhiên.Mộtcontàuchăng?Hayloàichimbiểnnàođómànóchưatừngthấy?Đằngsaubứcảnhlàdòngchữđãphaimàu:Venicenăm1936,mẹvàmìnhtrênbờkè.Cuốnsổđịachỉnhỏchỉchứavàisốđiệnthoại.ỞvầnD,làsố

điệnthoạicủabácsĩvànhasĩ;ởvầnTlàsốđiệnthoạicủamấy

nhàhàng;đôichỗcóthôngtinliênlạccủavàinhàxuấtbảnvàvàibacáitênphụnữ;vàởtrangđầulàsốđiệnthoạicủacháutạiTrieste,bêndướiđó,vớinétbútchìrunrẩy,làsốđiệnthoạicủacháuởIsrael.Cũng bàn tay run rẩy ấy nguệch ngoạc tên cháu trên mặt

trướcphongbì.Cháumởra.Bêntronglàhaitranggiấyốvàng(cóphầntiêuđềcủamộtkháchsạnởCracow),viếtđầychữtrênhaimặt.GradoPineta,ngày13tháng5Chakhôngbiếtliệuláthưnàycótớitayconkhông-nếuconđang

đọcnó,nghĩa là chađãkhông còn trênđờinàynữa.Conbiết chaghét cayghétđắng sựủymị; tuynhiên, chakhông thểkhôngviếtcho con những dòng này. Xét cho cùng thì con cũng là món quàkhôngchờđợi.Đángsợvàkhôngchờđợi.Conđếnvàonhữngngàycuốiđờicủacha,và,giốngmộttrongsố

nhữngcáicâylenlỏinhữngcáirễmỏngmanh(vàvôcùngmạnhmẽ)nhằmxâmchiếmkhuvựcxungquanh,conđãmởmộtvếtnứttrongcuộcđờichabằngđôimắt,giọngnói,nhữngcâuhỏicủacon,vàkểtừđó,đôimắt,giọngnói,nhữngcâuhỏiấy,chamãikhôngbaogiờgiảithoátđượcchúngrakhỏimình.Liệuđólàtiếnggọicủatìnhmáumủhaylàsựyếuđuốicủatuổi

già?Chakhôngbiết.Chakhôngđủsức,haycònđủthờigianđểtrảlờicon.Nóichung,điềuấykhôngquáquantrọng.Vàolúcnày,chakhôngphảibiệnhộchomìnhhaygiảithíchgìnữa.Hômnay,chađãcốtựsát.Quyếtđịnhkếtliễucuộcđờilàđiềuchađãquyếtkhilầnđầutiên

hiểuramìnhkhôngđượcchọnđểsinhra,nhưngviệcmìnhchếtởđâuvàchếtnhưnàolàtựdoduynhấtmìnhcóđược.Cơthểcủacharõràngđãsuytàn,vàthậtkhôngmay,trínãochacũngtheosaunó.Sángnay,cánhcửachớpbảovệtrêncửasổphòngchabịgãy,và

chakhôngmởđượcnó.Chaởtrongbóngtốichotới5giờchiều,sau

khigọiđiệnchothợsửachữamộtcáchvôích.Cuốicùng,chaquyếtđịnhbướcrabầukhôngkhíônhòacủathángNăm,cùngvớinhữngchuyếnbaykhôngmệtmỏi củabầychimmang thứcănvề tổ; chatrông thấynhữngbônghoa vàngbénhỏ khắpmọi nơi,mọc ra từnhững kẽ nứt xi măng. Tháng Năm, cha nghĩ, là thời gian bấtthườngnhấtcủanămđểrờibỏtráiđấtmãimãi, thờigiancầnsựgandạnhất,vìđólàkhitrờiđấtđangởđỉnhcaocủasựhuyhoàng.ChakhôngtốnquánhiềudũngkhíđểtựsáttrongthángMườiMột,khibầutrờiphủđầynhữngđámmâymưauám.Lúcnày,cóthểconsẽnghĩchínhsựchánnảnđãđẩychatớiđiềunày,nhưngthựcracha hoàn toàn minh mẫn và nhận thức đầy đủ sự lựa chọn củamình.Saukhivềnhà,chacốgọichocon.Chamuốnnghegiọngconlần

cuối, nhưng cha không gặp may. Ở đầu dây bên kia, lần lượt cónhữngngườikhácnhau,nóimộtchúttiếngAnh,mộtchúttiếngDothái,một chút tiếngTâyBanNha,nhưng chẳngai trong sốhọ cốgắngtìmcon.Rồichatrèolênghếtìmkhẩusúnglục,khẩusúngđãởtrênnóc

giásách,bọctrongmiếngvảiđennhiềunămrồi.Chanạpđạnsẵn,vừa đợi cho hết đêm, vừa đọc những bài thơ yêu thích củamình.Trong sâu thẳm, cha khôngmuốn chết giống nhưmột con chuột;chamuốnrađitrongmộtkhônggianmởrộng,đốidiệnvớibiểncả,nhìnngắmbìnhminh thêm lầnnữa,đểđược thấymặt trời lênvàthếgiớingậptrànánhsáng.Khoảngbốngiờ,chaxuốngbãibiển.Khibướctrongbóngtối,cha

cóthểnghetiếngvỏsòlạoxạodướigótgiày.Changồixuốngchiếcthuyềnmàcontừngchọnkhichúngtadừnglạiđểnghỉ.Chacóthểcảmthấykimloạilạnhlẽodướibắpđùi.Hơn5giờsáng,bầutrờiphíađôngTriestevàIstriabắtđầuhừng

sáng.Không khí tràn ngập tiếng kêu của chim biển, vàmức thủytriềuthấpđangdịudàngvỗvềbờcát.Chanhìnquanhvàlấykhẩusúngkhỏitúi,chờđợi.Khiđỉnhchiếcđĩamàucamnhôlênphíachân

trời,chachĩasúngvàotháidương,bópcò.Mộttiếngtách lớn,vàchẳngcógìxảyra.Chaquayổđạn,thửlạilầnnữa:thêmmộttiếngtách.Tronglúcấy,mộtônggiàcùngđôichóxùxuấthiệntrênbờbiển.

Ôngtaquăngmộtquảbóngsặcsỡvàokhôngkhívànhữngconchóđuổitheonó,sủalênvuivẻ.Chabỏlạikhẩusúngvàotrongtúi.Vàigiờsauđó,thợsửacửachớpđếnvàmangánhsángvàocăn

phòngcủacha.Buổichiềuhômấy,chatớiMonfalconeđểmuasắm.Cuộcsốnglạitiếptục,chakhôngbiếtsẽdàibaolâunữa,nhưngnóvẫntiếpdiễn,changhĩkhithảkhẩusúngvàongănkéo.Chasẽđợichotớilúcsốphậnanbài.Buổitối,chađứngtrênbancôngnhỏcủanhàbếp.Nhiệtđộgần

nhưlúcmùahè,đủấmđểlênmenđámtảotrongvịnhvàlàmđượmbầu không khí bằng hơi nước mặnmòi của biển. Các đèn đã bậttrongmộtcănhộởtòanhàchéovớinhàcha;mộtphụnữđeotạpdềvàcầmmộtchiếcxôđangdọnkhunhà, sẵn sàngchomùadu lịchsắpđến.Chađịnh trởvàonhà thìbắtgặpmộtchùmsángđộtngộtgiữa

cácbụicâyumtùmngăncáchhaitòanhà.Nhữngconđomđóm.Đãnhiềunămrồichamớithấyđomđóm.Chúngđangnhảymúagiữamặtđấtvàcáclùmcây,thêudệtkhônggianbằngnhữngđốmsánglậplòe.Nếulàngàyhômtrước,chasẽcườivàosựxảoquyệttrongcác chiến lược tái sinh của thiên nhiên; ánh sáng đó có thể là gìngoàimưumẹođểgiànhtìnhcảmtrongmùagiaophối?Nhưngtốihômđó,cùngmộtlúc,mọithứnhưkhácđi.Chakhông

còncoiánhsángchậpchờnnhỏbécủanhữngconđomđómnhưmộtphầncủamộtquytrìnhmáymócnữa.Chẳngcógìgianxảotrongánhsángấy,ngoàisựthôngthái,cha

tựnóivớimình,vàchabắtđầukhóc.Gầnsáumươinămđãtrôiquakểtừlầncuốicùngchakhóc,trêncontàuđưachatớiBrazil.Chakhócchậmrãi,lặnglẽ,khôngmộttiếngnứcnở;chakhóccho

nhữngtàn lửabénhỏđó,bịbaobọc trongbóngđêmthốngtrị,và

cho chuyểnđộnghỗn loạn của chúng, vì bỗngnhiênmọi thứ chợtsáng tỏ đối với cha rằngmỗimột bóng tối đều đè nénmộtmảnhsáng.Chađang làm con bật cườiư?Cha có vẻ đáng thươngư?Có lẽ

vậy.Những lời này có thể sẽ chọc tức thêm cơn thịnh nộ tuổi trẻchưađượcdậptắtcủacon,nhưngchađãtớicáiđộkhôngcònengạiđiềugìnữa.Vậynên,chasẽchedấubảnthânmìnhbằngđiềuthậmchílốbịchhơn,bằngcáchnóichoconbiếttrongnhữngthángqua,chađãsốngvớiniềmhivọngđượcgặplạiconlầnnữa.Những ngày này, trong thời gian còn lạimà số phận dành cho

cha,chatựgiảithoátmìnhkhỏi lòngkiêuhãnh,vàchacóthểsuyngẫmmọiđiềumàkhôngsợhãi,bởicơbảnthì,chađãchếtrồi;chacóthểcảmnhậntấmvảiliệmtrênthânthểvàlớpđấtẩmướtphủlêncha.Chínhvìchađãthắng(vàkhôngcònsợsựnhạobáng),chacóthểnóivớiconrằngnỗisợhãiđãđịnhđoạtcuộcđờicha;thứmàchagọilàdũngcảmthựcchấtchẳnglàgìngoàinỗisợ.Chasợmọiviệcsẽkhôngtheocáchchađãđịnh.Chasợđiquágiớihạnnàođó,khôngphảigiớihạntinhthần,màlàgiớihạncủatráitim.Chasợyêuvàkhôngđượcyêulại.Rốtcuộc,đólànỗikhiếpsợduynhấtcóthậtcủamộtconngười,

vànólànguyênnhânkhiếnanhtadângmìnhchosựđêtiện.Tìnhyêu,giốngmộtcâycầulơlửngtronghưkhông.Vì sợhãi, chúng ta làmphức tạpnhữngvấnđềđơngiản.Đểđi

theobóngmakýức,chúngtabiếnmộtconđườngthẳngthànhmộtmêcungmàkhôngbiếtcáchthoátra.Chađãlàmgìtrongsuốtcuộcđờimìnhngoàiviệc:chạytrốnbản

thân, chạy trốn trách nhiệm, làm tổn thương những người kháctrướckhihọcóthểlàmchađauđớn?Khi con đọc những dòng này (và cha đã nằm trongmột phòng

lạnhhay trênnềnđất lạnh),hãybiết rằng trongnhữngngàycuốiđời,chasốngnhờnỗibuồn-mộtnỗibuồnuuất,khônghềgiậndữ,vàcólẽvìthế,lạicàngđauđớnhơn.

Tính tự phụ, sự khiêmnhường; cuối cùng, là hai thứ duy nhấtđượcđặt lênbàncân.Chakhôngbiết sứcnặngcụ thể của chúng,nênchakhôngthểnóiliệumộtngàykhiêmnhườngcóđủđểchuộclạimộtđờitựphụhaykhông.Thậttuyệtvờinếuđượcômcon,quảbomhẹngiờbénhỏ,người

đãxuấthiệnbấtngờ(vàquámuộn)đểtànphácuộcđờicha.Mặcdùviệcnàychẳngbùđắpđượcgì,chamuốnđượcômconlầncuối,thậtlâu,thậtchặt,vàtrongcáiômđósẽlàtấtcảnhữngcáiômmàchachưatừngdànhchocon,nhữngcáiômtừkhiconsinhra,khiconcònbé,khiconlớnlên,nhữngcáiômconsẽcầnkhichakhôngcònnữa.Hãythứthachosựxuẩnngốccủangườiđànônghaynhạobáng,

ngườiđãmangcontớithếgiớinày.Chacủacon.Đámtangdiễnramộttuầnsauđótạinghĩatrangdànhcho

người Do thái ở Trieste. Ngoài các thành viên của ban tụngniệmvàgiáosĩ,cháulàngườiduynhấtởđó.Tiếngcầukinhsắpdứt thìhồi còi tầmbuổi chiềuvang lênầm ĩ trong cácxưởngđóngtàugầnđấy.Trong suốt mùa đông, cơn gió bora đã mang lá cây cùng

nhiều loại tờbướmquảngcáovàocănnhànguyệnbénhỏ lâunay bị bỏmặc của gia đình ta. Không khí bên trong rất ngộtngạt,cómùiẩmướtvànấmmốc;đãnhiềunămrồikhôngcóaidọndẹpnơiđây.Cháumởrộngcửarồiđimuamộtcâychổivàgiẻ lau. Khi xong việc, cháu cắm bó hoa hướng dương muangoàicổngnghĩatrangvàobìnhvàngồixuốngcạnhbàmộtlúc.Aibiếtbàởđâuvàbàthếnào?Cólẽ,ítraởphíabênkia,bà

vàmẹđãgặpnhau;cólẽsaucùngthìhaingườiđãcốgắngđểxuatannhữngcáibóngđãngănhaingườicómộtmốiquanhệyênbình.Cólẽởnơiấy,bàvàmẹcóthểnhìnthấycháuđangngồibênmộbàvàomộtchiềumùahè.Cólẽđúnglàngườichếtcókhảnăngđứngbênngườisốngvàbảovệhọmàkhôngđểhọ

rờikhỏi tầmmắt.Hayphải chăng,đó chỉ làmột aoước,mộttrongnhữnghivọngquáđỗiconngườicủachúngta?Cóthậtlàởphíabênkiacósựphánxét,vớiTổnglãnhthiênthầnMichaelgiơcaochiếccânmỏngmanh?Phảichăngchỉcóhailoại-thiệnvàác-haylàphứctạphơn?Nhữngđaukhổcủamộtngườivôtộinặngbaonhiêu?Cáichếtdữdộicủamộtngườichínhnghĩacógiốngvớicáichếtcủamộtkẻxấuxađãsốngtrọnđờikhông?Tạisaokẻxấuthườngcócuộcsốnglâudàiyênổn,nhưthểaiđóbảovệhọ,trongkhingườihiềnlànhphảichịuđựngtủinhụcvàbấthạnh?Tuổithọbanchonhữngkẻvôliêmsỉ-cóphảilàdấuhiệucủasựkhoandungthầnthánh,chophéphọsốnglâuđểcónhiềuthờigianmàsámhốivàthayđổitráitim?Vànỗiđaubuồn,sứcnặngcủanỗiđaubuồnlàgì?Nỗiđaubuồncủamẹ,củacha,củabà,củacụOttavio,vàcủa

cháu (khicháuchếtđi) - chuyệngìđãxảyravới tấtcảnhữngnỗiđaubuồnấy?Chúnghóa thànhbụi trơ,hay thànhnguồnnuôidưỡng?Liệucótốthơnnếuaiđóđượcsốngmộtcuộcđờivô lovônghĩ?Chuyệngìxảyđếnvớingườikhôngbaogiờ tựchấtvấnmình,ngườikhôngcómốihoàinghinào?CậuArikđãnóivềcuộcđấutranhdiễnradaidẳngtrongtrái

tim chúng ta. Sống một cuộc đời trì trệ, không một mối lochẳng phải cũng bằng với dâng hiến bản thân cho sự tồn tạimáymóc,chođịnh luậtvề trọng lực, luôn luônghì taxuống?Chẳngphảinhữngngờvựcvàthắcmắcxuấtpháttừsựluyếntiếcsao?Nhưnhữngphầntửtrênngọnluônkéocâycốivươnlên,tìmkiếmánhsáng,nhữngthắcmắchẳnsẽkéoconngườitớithiênđường.Khi ở Israel, cháu quen với Miriam, một phụ nữ Pháp đã

sống sót khỏi địangụcAuschwitz, giờ trông coi thư việnnhỏcủa khu định cư. Khi chiến tranh nổ ra, bà làmột sinh viênkhoasinhvậthọchaimươihaituổi.“Tuynhiên,lịchsửđãđẩybácvàomộthướngđihoàntoànkhácbằngmộtcúhuýchtàn

bạo.Bácnhìnthấychamẹmìnhđếnvớitửthần;chúngtanhìnvàomắt nhau lần cuối trước khi họ biến vào tòa nhà nơi có“nhữngphòngtắmhoasen”.Vàithángsau,báccũngsuýtchếttrongnhững trậnđòn thùvìcốbỏ trốn,nhưngaiđóđãbướclênvàthếchỗchobác.“Bácởđâyvì ông ấyđã tanvào cátbụi.Mọi câuhỏiđềuở

trongbamươiphânnhúnnhườngấy:mộtbướcchântiếnlên,bướcchânkháclùilại.”CháuvàbácMiriamcùngngồi tronggócmátnhất của thư

việnvànóihànggiờliềnvềcáichết,vềviệctráitimcủaChâuÂuđãbiếnthànhtrobụichỉtrongsáunăm.“Mọingườinói,Chúaởđâu?SaoNgườikhôngkếtliễulũđồ

tểấybằngmộtcáibúngtay?SaoNgườikhônggiángmộttrậnmưa lửavàdiêmxuốngđầunhữngkẻ làmviệcxấu?”Miriamthường lặp lạinhững câuhỏi ấy, và câu trả lời củabác ấy là,“Nhưngphảinói,conngườiởđâu?ĐâulàsinhvậtđượcChúatạora“chỉthuacácthiênthầnmộtchút”?Bởichínhconngườiđãxâylêncácbuồnghơingạt;đểtốiưuhóathờigian,cáckỹsưchuyênnghiệpđãtínhragócquaychínhxácchonhữngcáixegoòngchuyểnngườitớilòthiêu;họtínhtoánđiềuấytrongkhingườivợđangkhâuvátrongphòngkhách,cònlũtrẻđangngủtrênnhữngchiếcgiườngbénhỏ,ômchặtnhữngchúgấuteddy.Chínhconngườiđãđihếtnhànàytớinhàkhác,lùahọrakhỏinhữngnơikínnhất.Chínhconngười,đãngâmtaymìnhtrongmáu,đánhữngđứatrẻsơsinhtớichết,mổxẻnhữngngườigià.Conngười có quyền lựa chọn, và đã không chọn.Conngười,thayvìcoingườikháccũnglàngười,lạichỉcoihọnhưđồvật.”Mộtlầnkhác,khiđangnhẹnhàngphủibụichotủsáchnhỏ

nhoi của thưviệnnhưnângniu lũ trẻ,Miriamnói: “Khimộtngười mơ tạo ra được thế giới không có nỗi đau, không cókhuyếttật,trongthựctế,anhtađãtháodỡdànthépgaivàchiathếgiớithànhhainửaphùhợpvàbấthợp,thếgiớimàởđó,các

thành viên của nhóm thứ hai không khác gì những viên đádăm,cầnđượcmàigiũadọcđường.“Tấtnhiên,báctinnhữnggìbàCurieđãtin-nhiệmvụcủa

con người là chăm sóc người hàng xóm của anh ta khi cần -nhưngkhisựchămsócbiếnthànhnỗihoangtưởngvềquyềnnăngtuyệtđối,khinóvướngvàocuộcđấutranhvìnhữngbằngsángchếhàngtỉđôla,nósẽbiếnthànhthứgìđórấtkhácvớikhátvọngchínhđángcủaloàingười.Thayvìtándươngnhữnghứahẹnvĩđạicủakhoahọc,chúngtacầncanđảmđặtcâuhỏi,ngay cả khi chúng khiến ta không nổi tiếng bằng Jeremiah:không bệnh tật, không yếu đuối, không bất định, con ngườibiếnthànhgì?Chúngtalànhữngcỗmáyđượchoànthiện,haynhững sinh vật đầy phiềnmuộn bị lưu đày? Liệu ý nghĩa tộtcùngcủachúngtacóđượctìmthấytrongquyềnlựcvạnnăng,haytrongviệcchấpnhậnbấpbênh?Thắcmắcnảysinhtừbấpbênh;câuhỏicũngxuấtpháttừýthứcvềđiềuhuyềnbívàkỳdiệu,nhưngquyềnlựcvạnnăngvàsựchắcchắnmanglạiđiềugì?”

***

Tiếngmèokêulàmgiánđoạnhồiứccủacháu.Mộtconmèogầytrơxươngđangđứngởcửanhànguyện,nhìnvào.Cáiđuôichỉcòndabọcxươngcủanótongteonhưchiếcbútchì.Cháugọinóvào.Nó cứđể cháugãinhẹvào cằm,miệngkêugừgừcònbộmặtthìlộvẻthíchthú.Ngoài kia,mặt trời đã qua đỉnh đầu, không khí trong nhà

nguyện vẫn nóng bức ngột ngạt. Trước khi rời đi, cháu nhẹnhàngchạmvàotấmbiađákhắctênbà.Rồibướcquatấmbiavớihaimốcthờigianvắntắttrongcuộcđờicủamẹ.Conmèo lẵngnhẵng bám theo cháu qua cổngnghĩa trang,

rồibiếnmấtsaumộtphiếnđá.Nhữngbônghoarũxuốngnặngnề, kiệt sức trước cái nóng. Hàng tá ong bắp cày bay vù vùquanhvòinước,vamạnhvàonhauchờđợimộtgiọtnướcsắprơi.Cháunhìnquanhnghĩatranglầncuốitrướckhirờiđi.Tấtcả

mọingười-bà,mẹ,vàchađềuannghỉnơiđâytrongkhinhữngẩnsốcuộcđờivẫnđangmởratrướcmắtcháu;dùtốthayxấu,mọingườiđãdạycháunhiềuđiều;vàbằngcáchnàođó,nhữngsailầmcủamọingườiđãmanglạichocháumộtkhobáu.

***

Cháuvềnhàvàtrởlạiviệcdọndẹp.Cháumởtấtcảcáccửasổđểmùibíbáchthoátđi;ánhsáng

mùahèrựcrỡtrànvàomạnhmẽ,soirọicảnhữnggóctămtốinhất. Cháu vào phòng bà để lấy vài tấm ga trải giườngmới.Chiếc tủ quần áo được sắp xếphoànhảo; vì lý donào đó, nóthoátkhỏicơngiậntrongcănbệnhcủabà.Nhữngtúihoaoảihươngnhỏbémàcháutừngthấybàlàmthậtkhéoléo,quabaonhiêu thờigianvẫncònvươngvãiđâuđó.Khivới lấynhữngtấmtrảigiường,cháuchợtthấymộtphongbìlớnmàuvàngđặtbên.Bàđãviếtgìđó,bằngnétchữrunrun,Gửicháu.Cháuchưa từngnhìn thấynó.Nóđãởđấybao lâurồi?Từ

trướckhibàbịốmchăng?Cháumởphongbìvàthấytrongđómộtcuốnsổ lớnvới tấmbìa inhoa.Tuyvậy,cháunhậnthấymìnhchưasẵnsàngđốidiệnvớiđiềugìtrongđónêncháuđặtcuốnsổtrênbànbếpvàtiếptụclaudọnchotớiquágiờchiều.Ngàyhômấy,trongkhilàmviệccậtlực,cháuđitớihaiquyết

định quan trọng. Quyết định thứ nhất liên quan tớimột conchó:cháumuốnđếnnơinhốtchómèođilạcvàchọnmộtconkhác,vì cháukhôngchịuđượckhinhìnkhuvườn trống trải.

Quyếtđịnhthứhailiênquanđếntươnglaicủacháu;vàothu,cháu muốn ghi danh vào trường đại học và học ngành lâmnghiệp,vìrốtcuộccháuđãnhậnraviệccháumuốnlàmtrongphầncònlạicủacuộcđời:chămsóccâycối.Khi những giờ nóng nực nhất trong ngày qua đi, cháu bắt

đầu tưới vườn. Bụi hồng đang ở cuốimùa trổ bông và có vẻkhôngbị ảnhhưởngmấyvì sự vắngmặt của cháu, trongkhinhữngcâytúcầutrôngkhátệ.Cháutướichochúngcảmộtlúclâu,thỉnhthoảngnângcaovòinướcđểcóthểnhìndòngnướcbiếnthànhmộttrậnmưanhữnggiọtvàng.Khixongviệc,cháuđặtchiếcghếxếpgiữavườn,ngồinghỉ,

mộttaycầmcốcnướccam,taykiacầmcuốnsổcủabà.DòngchữOpicina,ngày17tháng11,năm1992trêntrangđầu.Cháunhậnrachữviếtcủabà,vẫngọngàng,đềuđặn.Cháu đi đã được hai tháng rồi, và trong suốt hai tháng ấy, bà

chẳngnhậnđược tin tứcgìngoài tấmbưu thiếpvỏnvẹn lờinhắnrằngcháuvẫncònsống...

HẾT