22
SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Dec 12, 2008 k[i7 @$ d"No ?= *÷– jif{ !$ c+s @( sf7df8f} +, z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% !! df neu'? /]vf yfkf af“sL k[i7 # df sf7df8f} +— b/af/ xTofsf08df wd{kTgL cyf{t\ tTsfnLg clw/fhs'df/L >[ltnfO{ u'dfPsf uf]/v zdz]/ ha/f k'gM ljjfx aGwgdf af“lwPsf 5g\ . :juL{o /fhf jL/]Gb|sf HjfO“ uf]/v cfdf clDasf /fHonIdL /f0ff tyf k"j{/fgL Pj+ sfsL;f;" sf]dnsf] cfu|xkl5 bf];|f] ljjfx ug{ tof/ ePsf] ;|f]tx¿n] hgfPsf 5g\ . uf]/vn] b/af/ lgs6 k"j{k|wfgdGqL nf]s]Gbaxfb'/ rGbsf sfG5f efO s[i0faxfb'/sL dflxnL 5f]/L lbKtL;“u dfuL ljjfx u/]sf x'g\ . uf]/vn] zlgaf/ /flt nf]sGynLl:yt rGb lgjf;df wfld{s tyf ;fdflhs k/Dk/f cg'¿k lbKtLnfO{ wd{kTgL agfPsf 5g\ . s[i0faxfb'/sf Ps 5f]/f / tLg 5f]/LdWo] ;flx+nL lbKtL kb\dsGof SofDk;df aLP t];|f] jif{df cWoog/t l5g\ . k'vf} {nL 3/ a}t8L jf;'lnª uflj; ePsf] rGb kl/jf/ nf]sGynLd} a:b} cfPsf] 5 . k"j{k|wfgdGqL nf]s]Gb|axfb'/ rGbsf tLg bfh'efOdWo] dflxnf s0f{axfb'/ cjsfzk|fKt hg]{n x'g\ eg] sfG5f lbKtLsf lktf s[i0faxfb'/ k];fn] clwjQmf x'g\ . s[i0faxfb'/ k~rfotL sfndf w]/} k6s k|wfgk~r e};s]sf / k"j{/fhf 1fg]Gb| Pj+ k"j{/fgL sf]dnsf ljZjf;kfq dflgG5g\ . :6\ofG88{ rf6{8{ a} +sdf l;lgo/ l/n];gl;k Dofg]h/ kbdf sfo{/t uf]/vzdz]/ ha/f b/af/ xTofsf08kl5 Joj;fo Pj+ cWoogdf ;lqmo /x“b} ljjfx gu/L a;]sf lyP . uf]/v ;fj{hlgs :yndf >'ltsf b'O{ 5f]/L lujf{0fL / ;'/+ugf;“u b]lv+b} cfPsf 5g\ . nfdf] ;dob]lv rrf{aflx/ /x]sf uf]/vsf] ljjfx x'g] s'/fn] Ps dlxgfcl3 dfq ult lnPsf] uf]/vn] < lsg ljjfx u/] lsg ljjfx u/] lht]Gb| ;fx ;~h' dWok[i7df tl:j/ M g/]Gb| >]i7

ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Dec 12, 2008 k[i7 @$ d"No ?= *÷– jif{ !$ c+s @( sf7df8f}+, z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^%

!! df

neu'?/]vf yfkf

af“sL k[i7 # df

sf7df8f}+— b/af/ xTofsf08df wd{kTgL cyf{t\tTsfnLg clw/fhs'df/L >[ltnfO{ u'dfPsf uf]/vzdz]/ ha/f k'gM ljjfx aGwgdf af“lwPsf 5g\ .:juL{o /fhf jL/]Gb|sf HjfO“ uf]/v cfdf clDasf/fHonIdL /f0ff tyf k"j{/fgL Pj+ sfsL;f;" sf]dnsf]cfu|xkl5 bf];|f] ljjfx ug{ tof/ ePsf] ;|f]tx¿n]hgfPsf 5g\ . uf]/vn] b/af/ lgs6 k"j{k|wfgdGqLnf]s]Gbaxfb'/ rGbsf sfG5f efO s[i0faxfb'/sLdflxnL 5f]/L lbKtL;“u dfuL ljjfx u/]sf x'g\ .

uf]/vn] zlgaf/ /flt nf]sGynLl:yt rGblgjf;df wfld{s tyf ;fdflhs k/Dk/f cg'¿klbKtLnfO{ wd{kTgL agfPsf 5g\ . s[i0faxfb'/sfPs 5f]/f / tLg 5f]/LdWo] ;flx+nL lbKtL kb\dsGofSofDk;df aLP t];|f] jif{df cWoog/t l5g\ . k'vf}{nL3/ a}t8L jf;'lnª uflj; ePsf] rGb kl/jf/

nf]sGynLd} a:b} cfPsf] 5 . k"j{k|wfgdGqLnf]s]Gb|axfb'/ rGbsf tLg bfh'efOdWo] dflxnfs0f{axfb'/ cjsfzk|fKt hg]{n x'g\ eg] sfG5flbKtLsf lktf s[i0faxfb'/ k];fn] clwjQmf x'g\ .s[i0faxfb'/ k~rfotL sfndf w]/} k6s k|wfgk~re};s]sf / k"j{/fhf 1fg]Gb| Pj+ k"j{/fgL sf]dnsfljZjf;kfq dflgG5g\ .

:6\ofG88{ rf6{8{ a}+sdf l;lgo/ l/n];gl;kDofg]h/ kbdf sfo{/t uf]/vzdz]/ ha/f b/af/xTofsf08kl5 Joj;fo Pj+ cWoogdf ;lqmo /x“b}ljjfx gu/L a;]sf lyP . uf]/v ;fj{hlgs :yndf>'ltsf b'O{ 5f]/L lujf{0fL / ;'/+ugf;“u b]lv+b} cfPsf5g\ . nfdf] ;dob]lv rrf{aflx/ /x]sf uf]/vsf]ljjfx x'g] s'/fn] Ps dlxgfcl3 dfq ult lnPsf]

uf]/vn] <lsg ljjfx u/]lsg ljjfx u/]

• lht]Gb| ;fx

;~h'dWok[i7df

tl:j/ M g/]Gb| >

]i7

Page 2: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

/+ud~r

Sof;]6 /+ud~r

@

Uofn/L

nfOe zf]

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfd]if

of] ;ftfsf] k~rf·

rnlrq

;'uGwuLtsf/ ;'efif

u f } t d s fc f w ' l g su Ltx¿sf ]gof “ ; +u |x… ; ' u G w Úahf/df cfPsf]5 . /fh]zkfon / f O { ,dlNnsf sfsL{, x]dGt zdf{,:j¿k/fh cfrfo{, g/]Gb| Kof;L,bLks lnDa' tyf ;'/]z clwsf/Lsf]:j/ ;d]l6Psf] PNad ;'uGwnfO{ca' Sof;]6 PG8 l;8L xfp;n]ahf/df NofPsf] xf] . PNaddfcfnf]s>L, ;'/]z clwsf/L, g/]Gb|Kof;L, ls/0f s“8]n, lrqnfn zdf{tyf cflzif clj/nn] ;+uLtlbPsf 5g\ .

ofbdfu f o s

nf]s]Gb| /fO{sfuLtx¿sf] ;+u|x… o f b d f Ú>f]tfdfem cfPsf] 5 . ;+u|xdf/fh' l;+x, /fd l;6f}nf, 8]gLlg/f}nf, Zofd ;'Gb/ tyf x]dGtr]Dhf]ªn] ;+uLta4 u/]sf uLtx¿5g\ . 8L=cf/=åf/f /rgf ul/PsfuLtdf uf]kfn /;fOnL, ls/0fs“8]n, gf]a'{ z]kf{, cd"n sfsL{ tyfljsf; /fO{n] ;+uLt ;+of]hg u/]sf5g\ . of] ;+u|x 6fOD; Do'lhsn]ahf/df NofPsf] xf] .

jfSoufos kfNb]g

nfdfn] ufPsf kkuLtx¿sf] ;+u|x…jfSoÚ nfO{ b l/a]nlqmP;gn] ahf/dfNofPsf] 5 . ;+u|xdf cf7j6f uLt;'Gg ;lsG5 . ;+u|xdf cfo{g kf}8]n,ls/0f l3ld/] tyf ufos kfNb]gåf/f;+uLta4 Pj+ pgLåf/f g} /rgful/Psf uLtx¿ ;dfj]z 5g\ .

d+l;/ @& ut] M bQfqohoGtL, wg]Zj/ d]nf, Hofk' lbj;, wfGo k"l0f{df, ls/f“tx¿sf] p“wf}nL k"hf,@* ut] M sf];Lsf]sf ;+ud d]nf, k'; ! ut] M k'; ;+qmflGt, # ut] M cGt/f{li6«o cfk|jf;L lbj;

u|xuf]r/ /fd|f 5g\ . sfddf;kmntf ldNg]5 . af]nLsf] k|efjPj+ k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/fsfd aGg] tyf gof“ sfd kfOg]of]u 5 . ;lhn} c¿sf] dg lhTg;lsg]5 . Joj;fodf nfe xf]nf .dgf]/~hgdf ;do laTg ;S5 .;kmntfsf nflu ;+od ckgfpg'xf]nf .

dfg;Ddfg ldNg]5 .ef]het]/df ;fd]n x'g] cj;/ h'6\g]5 .;ef–;Dd]ngdf klg ;xeflutfxf]nf . k/fqmd Pj+ af]nLsf] k|efj a9\g]5eg] cw'/f sfd aGg] tyf gof“ sfdkfOg] of]u 5 . Joj;fodf ;kmntfkfpg'xf]nf . wg cfh{g ug]{ cj;/k|fKt x'g]5 . :jf:Yo u8a8 /xg] x'“bfvfgkfgdf ljrf/ k'¥ofpg'xf]nf .

zq', vr{ Pj+ ljjfb a9\g]5g\ .dgdf lrGtf Pj+ z/L/df cfn:otfa9\g]5 . z/L/df rf]6k6s nfUg;S5 . s'/f sf6\g]x¿b]lv ;hu/xg'xf]nf . zlgaf/b]lv dfg;DdfgldNg], ef]het]/df ;+nUg x'g], k/fqmda9\g], cw'/f sfd aGg] tyf gof“ sfdkfOg] of]u 5 .

wgcfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .ofqf tyf Joj;foaf6 nfe k|fKtx'g]5 . e]63f6df /dfpg] cj;/ldNg]5 . c¿sf] ljZjf; ;lhn} lhTg;lsg]5 . af]nLsf] k|efj a9\g]5 eg]cWoogdf ;kmntf xft nfUg]5 . s'/fsf6\g]x¿ ;lqmo /xg] x'“bf ;+oldt/xg'xf]nf . zlgaf/ tyf cfOtaf/ vr{,ljjfb Pj+ lrGtf a9\g] of]u 5 .

dfg;Ddfg ldNg]5 eg] sfddf;kmntf kfpg'xf]nf . wg cfh{g ug]{cj;/ h'6\g]5 . cWoogdf ;kmntfk|fKt x'g]5 . af]nLsf] k|efj a9\g]5 .c¿sf] dg lhTg ;lsg]5 .Joj;fodf nfe xfl;n x'g]5 . ;f]daf/tyf d+unaf/ vr{, ljjfb Pj+ lrGtfa9\g] of]u 5 . zq' ;lqmo /xg]5g\ .

efUon] ;fy lbg]5 . wd{sd{dfdg hfg]5 . dfg;Ddfg kfpg'xf]nf .k/fqmd a9\g]5 eg] cw'/f sfd aGg]tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .cWoogdf ;kmntf ldNg]5 . Joj;fo;kmntftkm{ cu|;/ x'g]5 . ofqf ug]{cj;/ h'6\g]5 . c¿sf] dg lhTg;lsg]5 . a'waf/ tyf laxLaf/ vr{Pj+ ljjfb a9\g] of]u 5 .

;'?df :jf:Yo lau|g]5 eg]sfddf cj/f]w cfpg]5 . dgb'ljwfu|:t /xg ;S5 . 3/]n' ;d:ofn];tfpg]5 . zlgaf/b]lv wfld{s sfo{dfdg hfg]5 . efUon] ;fy lbg'sf;fy} k/fqmd a9\g]5 . cw'/f sfdk"/f x'g]5g\ . gof“ sfd kfOg] of]u 5 .wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

Joj;fo a9\g]5 . ofqf klgxf]nf . e]63f6df /dfpg] cj;/h'6\g]5 . af]nLsf] k|efj Pj+ k/fqmda9\g]5 . cw'/f sfd k"/f x'g]5g\ . gof“sfd kfOg] of]u 5 . efUon] ;fylbg]5 eg] cWoogdf ;kmntf k|fKtx'g]5 . zlgaf/ tyf cfOtaf/ :jf:You8a8 /xg], sfddf cj/f]w cfpg]tyf lrGtf a9\g] b]lvG5 .

zq'af6 ;hu /xg'xf]nf . b'ljwfa9\g]5 . :jf:Yo u8a8 /xg ;S5 .sfddf cj/f]w cfpg]5 . s'/f sf6\g]x¿;lqmo /xg]5g\ . wgdfn x/fpg;S5 . z/L/df rf]6k6s klg nfUg;S5 . zlgaf/ tyf cfOtaf/Joj;fodf ;kmntf ldNg]5 eg] ofqfPj+ wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

;f]Rg] zlQm Pj+ k/fqmda9\g]5 . cWoog Pj+ Joj;fodf;kmntf ldNg]5 . /dfOnf] ofqfx'g;S5 . cw'/f sfd aGg] tyfgof “ sfd kfOg ] of ]u 5 .cfkmGtx¿sf ] ;xof ]u k |fKtx'g]5 . zq' a9\g] Pj+ :jf:You8a8 /xg] x'“bf vf“bf tyf af]Nbfljrf/ k'¥ofpg'xf]nf .

e]63f6sf] cj;/ h'6\g]5 eg];f]Rg] zlQm a9\g]5 . cWoogdf;kmntf k|fKt x'g]5 . Joj;foaf6nfe ldNg]5 . w]/} cw'/f sfd k"/fx 'g ]5g \ . ofqf x 'g;S5 .dfg;Ddfg klg kfpg'xf ]nf .;lhn} c¿sf] dg lhTg ;lsg]5 .zq'af6 ;hu /xg'xf]nf .

k/fqmd a9\g]5 . cw'/f sfd k"/fx'g]5g\ . gof“ sfd kfOg] ;Defjgf5 . Joj;fodf ;kmntf ldNg]5 .dfg;Ddfg klg kfpg'xf]nf .cfkmGtx¿sf] ;xof]u h'6\g]5 .cWoogdf ;kmntf k|fKt xf]nf . c¿sf]dg lhTg ;lsg]5 . kbs k|flKtsf];Defjgf 5 . 7"nf JolQm k|efljtx'g]5g\ . efUon] klg ;fy lbg]5 .

ld;g ne Og l;lSsdlxGbL rnlrq …ne Og

g]kfnÚ x]l/;s]sfg]kfnL bz{sx¿n]ca l;lSsddfdf }nfPsf ] Pp6fk| ]dsyf x]g{ kfpg]ePsf 5g \ . cfhz'qmaf/b]lv ;fj{hlgsk|bz{g x'g] …ld;g neOg l;lSsdÚ k|]dsyfdfcfwfl/t rnlrq xf] .clwsf +z 5fof +sgl;lSsddf ul/Psf] of]rnlrqdf ?idf /fO { , s 'gfn ; ' Gbf;,ljqmfGt a:g]t, lxdfgL 8L;L, holszg a:g]t cflbsnfsf/n] d'Vo e"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ . s]xLb[Zo sf7df8f} +df ;d]t 5fof+sg ul/Psf] of]rnlrqsf] zLif{s c+u|]hL efiffdf /flvPsf]df lgb]{zs;f]let a:g]tsf] ts{ 5— …c+u|]hL klg a'em\g] o'jfk':tfnfO{ nlIft u/]/ lgdf0f ul/Psfn] rnlrqsf]zLif{s c+u|]hL efiffdf /flvPsf] xf] .Ú rnlrqdf gflosf?idf /fO{n] ;zQm clego u/]sf] atfOG5 . pgn]rnlrqsf åGå b[Zodf klg k|z:t d]xgt u/]sLl5g\ . rnlrqdf ;dfj]z ul/Psf] Pp6f b[Zodfgflosf /fO{n] x]lnsK6/af6 hldgdf kmfn xfn]sLl5g\ . sf7df8f}+sf] rf]ef/df of] b[Zo 5fof+sg ug]{qmddf gflosf /fO{sf] v'§f dls{Psf] lyof] . rnlrqdfufos ;~ho >]i7n] ;+uLt lbPsf 5g\ . zDe';fksf]6fn] 5fof+sg u/]sf] of] rnlrqsf n]vs ljsf;cfrfo{ x'g\ . /fhwfgLaflx/sf gf/fo0fu9, kf]v/f, a'6jn,bds cflb :yfgdf of] rnlrq k|bz{g x'“b}5 .

/a g] agf lb hf]8LelgG5, Pp6f ;fdfGo hLjgofkg

ul//x ]sf ] ;fwf/0fJolQmnfO{k | ] d s faf/]df gt ;f]Rg]km';{b x'G5g t k| ]dub} { lx+8\g]cj;/ g }k|fKt x'G5 .cem Tof ] Jo lQmsf ] JolQmTjcfsif{s 5}g tyf s'g} klg o'jtL pmk|lt cfslif{tx'Ggg\ eg] t p;n] k|]dsf af/]df ;'g]sf] dfq x'G5,

;'gfpgsf nflu pm;“u s'g} s'/f x'“b}g, t/ cfhz'qmaf/b]lv ;fj{hlgs k|bz{g x'g] rnlrq …/a g]agf lb hf]8LÚ df k|]dn] ;fwf/0f / c;fwf/0f,cfsif{s tyf cgfsif{s h:tf s'/fdf Wofg lb+b}geGg] s'/fnfO{ d'Vo ljifo agfOPsf] 5 . k|]d h;n]klg ug{ ;S5 / hf];“u klg x'g ;S5 eGg] d"ncfzo of] rnlrqn] ;d]6]sf] 5 . oz/fh lkmND;sf]Aofg/df tof/ kfl/Psf] of] rnlrqdf zfx?v vfg,cg'isf zdf{ tyf ljgo kf7sn] d'Vo e"ldsf lgjf{xu/]sf 5g\ . To;f] t of] rnlrqdf sfhf]n, /fgLd'vhL{, k|Llt lhG6f tyf lk|o+sf rf]k8fn] klg ljz]ife"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ . rnlrqdf ;fwf/0f,OdfGbf/ tyf ;kmf dg ePsf ;'l/Gb/ ;fxgL -zfx?v vfg_ Pp6f lg/; lhGbuL latfO/x]sfx'G5g\ . pgsf] hLjgdf tfgL -cg'isf zdf{_ sf]k|j]zkl5 rnlrqsf] syf kl/jt{g x'G5 . ;'l/Gb/hlt lg/; 5g\ To;sf] 7Ls ljk/Lt tfgLnfO{ lhGbuLaf“Rg] snfsf] /fd|f] 1fg 5 . rnlrqsf] syfn] gof“ df]8lng] qmddf ljleGg 36gfx¿ l;h{gf x'G5g\ h;n] ;'l/Gb/tyf tfgLnfO{ glhs Nofp“5 . To;kl5 k|f/De x'G5Pp6f To:tf] ofqf hxf“ xf“;f], v';L, kL8f, ;+uLt, g[To;a} s'/f ;d]l6G5 . rnlrqsf] cGTodf bz{s k|To]s;fwf/0f hf]8Ldf Pp6f c;fwf/0f k|]dsyf n's]sf]x'G5 eGg] s'/fdf ljZjf; ug{ afWo x'G5g\ .

b /]:n/l j l e G g

lji fodf rnlrqlgdf{0f x'g] xlnp8dfof] ;ftf Pp6f o:tf]rnlrq k|bz{g x'“b}5h;df /]l:nª v]n;“u;DalGwt ljifo ;dfj]z5 . …b /]:n/Ú zLif{ssf]of] rnlrqnfO{ lgb]{zs8/ ]g cf/f ]gf ]km \ :sfOn ]v ]ns 'bdf dfq ;Lldt /fv]sf 5}gg\ . PS;g,P8\efGr/ tyf sd]8L kIfnfO{ ;d]t ;d]l6Psf] of]rnlrq ! 3G6f $% ldg]6 nfdf] 5 . kmS;;r{nfO6 lkSr;{n] ljt/0f ug]{ of] rnlrqdf ldSsL/f ]sL{, dfl/;f 6f]dL, Oefg /]rn p8, h'8fk|mfO8n]G8/, cho gfo8' cflb snfsf/n] d'Voe"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ . leG;]G6 df/fefn tyfcfUg]; d]lG6«åf/f lgld{t of] rnlrqsf] 5fof+sgcd]l/sfsf] Go' h;L{ /fHodf ul/Psf] 5 . rnlrqsf;g\ !(*) sf] bzssf] syf ;dfj]z ul/Psf] 5 .d'Vo kfq /]08L …b /fdÚ /f]laG;g Vofltk|fKt /]:n/x'G5g\ . Pp6f v]nsf] qmddf Xbo3ft ePkl5 pgsf]v]n hLjg ;dfKt x'G5 . Pp6f Jo:t v]nf8Ln] v]nhLjg TofUg'kbf{ s]–s:tf ;d:ofaf6 u'h|g'k5{ eGg] oyfy{nfO{rnlrqdf cfsif{s 9+un] lrq0f ul/Psf] 5 .

• ;d:ofsf ¿kdf a9\b} uPsf] PrcfO{eL÷P8\;sf] lgoGq0ftyf /f]syfd cleofgdf /+usdL{x¿ klg ;lqmo x'g yfn]sf5g\ . oxL cleofgcGtu{t g'jfsf]6df ut ;ftf ;8sgf6s…;dembf/LÚ d~rg ePsf] 5 . P8\; lgoGq0f tyf k/fdz{cleofgdf sfo{/t lqz"nL Kn;sf] cfof]hgfdf d~rg ul/Psf]pQm gf6s o'jsn] 3/kl/jf/ tyf ;fyLefOsf] ;Nnfx gdfGbfef]Ug'k/]sf] P8\;sf] ;d:of tyf P8\; ;+qmldt kl/jf/sf] kL8fdfs]lGb|t 5 . gf6sdf eujfg /fgfdu/, /fh /fO{, >Ls[i0f s'dfn,;kgf 8+uf]n cflb Ps bh{g snfsf/n] clego u/]sf lyP .

• åGåkLl8t afnaflnsfn] agfPsf lrqx¿sf] k|bz{gL kf6gb/af/ :Sjfo/l:yt kf6g ;+u|xfnodf ;DkGg ePsf] 5 .ut z'qmaf/ cfof]lht pQm k|bz{gLdf afnaflnsfx¿n]agfPsf b 'O { bh {geGbf a9L lrqsnf ;dfj ]z lyP .a'waf/;Dd rn]sf] pQm k|bz{gLsf] cfof]hgf o'lg;]km tyflxd/fO6\;n] ;+o'Qm ¿kdf u/]sf x'g\ .

• cfkm\gf kl5Nnf lrq k|bz{g ug{ cl:6«of k'u]sL snfsf//flugL pkfWofo ut ;ftf :jb]z kmls{PsL l5g\ . snfsf/ pkfWofocS6'a/ #) b]lv gf]e]Da/ @@ ;Dd leogfdf cfof]lht cfkm\gflrqsf] Psn k|bz{gLdf ;xefuL ePsL lyOg\ . k|bz{gLdf pgn]g]kfn tyf cGt/f{li6«o ;DaGwdf cfwfl/t lrqsnf ;dfj]zu/]sL lyOg\ . leogfdf k|blz{t lrqx¿ cfufdL kmfu'gdfsf7dfdf8f}+df klg k|bz{g ug]{ of]hgf snfsf/ pkfWofosf] 5 .

• !* jifL{of kf]v/]nL snfsf/ ;nf]gf /l~htn] tof/ kf/]sflrqx¿sf] k|bz{gL kf]v/fdf ;DkGg ePsf] 5 . …a8{\; PG8 a]8\;ckm km\nfj/Ú zLif{ssf] pQm k|bz{gL Ps ;ftf;Dd rn]sf] lyof] .kfgL tyf Pqm]lnssf] dfWodaf6 l;h{gf ul/Psf lrqsnfdfsnfsf/ /l~htn] r/fsf] lr/la/, xfpefp tyf km"nsf] ;'Gb/tfnfO{Sofgef;df ptf/]sL l5g\ . k|bz{gLdf ;dfj]z ul/Psf lrqsf]d"No !% ;o b]lv @% ;o ?k}of“ lyof] . k|bz{gLdf ;dfj]zul/Psf @( j6f lrqdWo] @# j6f lrq k|bz{gL:ynaf6} laqmLePsf] snfsf/ /l~htn] hfgsf/L lbOg\ .

k':ts

b'O{ l5d]sLsf] hnofqfg]kfn / ef/tn] ;+o'Qm ¿kdf lnPsf låkIfLo

hn;|f ]t gLltdf cfwfl/t cho bLlIftåf/f n]lvPsf]k':ts …b'O{ l5d]sLsf] hnofqfÚ PS;g P8 g]kfn /g]kfn kfgL ;b'kof]u kmfpG8];gn] k|sfzg u/]sf] 5 .k':tsdf kfgL k|of]usf] cfw'lgs k|ljlw, blIf0fPl;ofsf] gbLk|0ffnL / hLjg, hn;|f ]t ljsf;sfcjwf/0ffh:tf ljifodf ljzb rrf{ ul/Psf] 5 .hn;|f ]t;DaGwL cWoog ug] { lh1f;' Pj+ zf]wstf{x¿sfnflu of] k' :ts pkof ]uL b ] lvG5 . clu|d v08afx]s !;o &* k[i7sf] of] k':tssf] d"No $ ;o (% ?k}of“ 5 .

Page 3: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 #

kfl/jfl/s ;"qx¿ atfp“5g\ . ;|f]tsf cg';f/ >'ltsf]

lgwgkl5 uf ]/v s]xL lgs6ldqx¿ afx ]s c¿;“u sd}af]n]sf] b]lvGYof] . pgsf] a}7ssIfb]lv zog sIf;Dd cem} klg>'lt / b'O{ 5f]/Lsf tl:a/x¿b]lvG5g\ . b'O{ 5f]/Lsf] dfofdf sdLgcfcf];\ eg]/ bf];|f] ljjfx gug]{c8fg lnPkl5 pgnfO{ dgfpgkl/jf/hgnfO{ xDd]xDd] k/]sf] /f0ffkl/jf/sL Ps dlxnf ;b:on]atfOg\ . lbKtLn] ljjfxsf] s'/frn]b]lv ;f;" clDasf/fHonIdLsf]lgb]{zgdf /f0ff kl/jf/sf] kfl/jfl/slbgrof{, ;+:s[lt Pj+ /xg;xgsf]cWoog ug{ yfn]sL lyOg\ .

uf]/v b/af/ xTofsf08kl5lgs } cfTds ] l Gb |t hLjglatfO/x]sf lyP . clt Jo:thLjgdf 5f ]/Lx¿sf ] sl/o/dfu{bz{g x'g] kSsf ePkl5 uf]/vljjfxsf nflu tof/ ePsf x'g\ .ljleGg kfl/jfl/s e]63f6dfpgLx¿aLr ;fdfGo lrghfg ePklg of] k"0f{tof dfuL ljjfx ePsf]b'j} kIfn] bfaL u/]sf 5g\ .kl/jf/k|lt k|lta4, :ki6 jQmf,dfofn' :jefj Pj+ cWoogzLnafgLsf sf/0fn] uf]/vn] cGttMlbKtLnfO{ dg k/fPsf] kl/jf/lgs6 Ps dlxnf gft]bf/n];fKtflxsnfO{ atfOg\ . lbKtLn]hLjge/ b'O{ 5f]/Lsf] ;+/If0fdf s'g}sdL cfpg glbg ] e/f ];flbnfPkl5 uf]/v ljjfxsf nflu/fhL ePsf lyP .

k"j{/fhf 1fg]Gb| la;~rf]

k[i7 ! af6 hf/L gft]bf/n] eg], …x]g]{x¿nfO{ eJoj}jflxs ;df/f]x nfu]sf] xf]nf t/of] xfd|f nflu ;fbuLk"0f { ljjfxx f ] . Ú h fgsf/x¿ eG5g \—ljjfxsf ] s '/ f rnfpg ]b ] lvx / ] s l g 0 f { od f k " j { / f g Lsf]dnn] ;xof]u u/]sL lyOg\ .k"j{/fgL sf] ]dn / d'df /Tgn]zlgaf/ /flt g} ljjfx ;df/f]xdfk'uL uf]/v / pgsL wd{kTgLlbKtLnfO{ z'esfdgf lbPsf lyP .

7d]nl:yt lgjf;af6 k~r]tyf AofG8 afhf ahfp“b} zlgaf/;ft ah]]/ kf“r ldg]6sf] ;fOtdfuf]/v b'nfxfsf ¿kdf rGb lgjf;k'u ]sf lyP . otf b 'nxLkl§nf]s]Gb|axfb'/ rGbsf lgs6 ldqPj+ k"j{k|wfgdGqL ;"o{axfb'/ yfkf,:jsLo ;lrj s]zj rGb Pj+tLgj6} bfh'efOsf kl/jf/n];3fO/x]sf] b]lvGYof] . k"j{k|wfgdGqLnf]s]Gb|axfb'/ rGbsf 5f]/f c?0frGbsf] nf]sGynLl:yt lgjf;dful/Psf ] of ] ljjfxnfO { nf ]–k |f ]kmfOndf /flvPsf ] lyof ] .;~rf/dfWodnfO{ tl:a/ ;d]tglvRg cfu|x ul/Psf] lyof] .

uf]/vn] <lsg ljjfx u/]lsg ljjfx u/]

ePsf sf/0f zlgaf/ j}jflxs;df/f]xdf ;l/s x'g g;s]sf]atfOG5 . pgn ] ef ] lnkN6cfOtaf/ ;f“em uf]/v lgjf;dfcfof]lht k|Llt ef]hdf k"j{ /fgLsf]dn;lxt k'u]/ a/–jw'nfO{ljjfxsf] z'esfdgf lbPsf lyP .uf]/vs} cfu|x cg'¿k ljjfxsf]tfdemfd sd ul/Psf] / kl/jf/lgs6nfO { dfq af ]nfOPsf ]atfOG5 . ljjfxsf nf lu7d]]nl:yt uf]/vsf] lgjf;df

zlgaf/ cfof ] lht ;df/f ]xdfk "j {/ fgL sf ]dn, d 'df /Tg,z f x L ty f / f 0 f f k l / j f /;b :os f ; fy } c Gogft]bf/x¿sf] pkl:ylt lyof] .

uf ]/vsf ] ljjfxdf pgLsfo {/t a } +ssf ldq /sd{rf/Lx¿sf] afSnf] Pj+ ;xof]uLpkl:ylt b]lvPsf] lyof] . o;cl3/f0ff kl/jf/sf] k/Dk/f cg'¿kul/g] /demdsf] Ps k|ltzt klg;hfj6 gul/Psf] atfp“b} Ps

uf]/vn] cfkm\gf] JolQmut Pj+kfl/jfl/s hLjgnfO{ rrf{dfgNofpg cfu |x u/ ] cg '¿kljjfxsf] Joj:yfkg ul/Psf]lyof] . ljjfxkl5 cfof]hgf x'g]ef]hdf cfdlGqt kfx'gfx¿nfO{;d ] t ;~r f /d f W od; “ ua9fO {r9fO { s ]xL gaf ] lnlbgcfu|x ul/Psf] ;|f]tn] atfof] .

ljjfxb]lv ef]h;Dd g]kfnL;]gf / hgkb k|x/Lsf axfnjfnfPj+ k"j{jl/i7 clws[t / pgLx¿sfkl/jf/sf] /fd|f] hd36 lyof] .lgDtf] kfP/ klg ljjfxdf guPsfPs jl/i7 k|x/L clws[tn] eg],

…ljz'4 ;fdflhs / kfl/jfl/slgotn] k'luP klg s]xL klqsfn]o:t} s'/fdf /fhfjfbL eg]/ av]8fv8f u5{g\, t;y{ >LdtL /5f]/Lx¿ uP klg drf“lx uOg“ .Úd'Vo j}jflxs sfo{qmd / ef]hcfOtaf/ ;lsP klg /f0 f fkl/jf/df Ps–csf{sf] v';Ldf kf6L{lbg] k/Dk/f cg'¿k ;ftfel/sfo{qmdx¿ e}/xg] lxt}ifLx¿n]atfP . ljjfxsf ] lgdGq0ffs f8 {d f k " j { / fh f , k " j { / fg Lnufot b/af/sf ;b:ox¿nfO{k'/fg} ;Daf]wg ul/Psf] klghfgsf/x¿ atfp“5g\ .

Page 4: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

…tLtf] ;ToÚ :tDesf nflu cfkm"n]b]v]sf, ef]u]sf s6' ;To k7fpg xflb{scg'/f]w 5 .

—;Dkfbs

;DkfbsLo lr7Lkq

d'vfn] tLtf] ;To

$

cZnLntf klx/gdf xf]Og x]g]{gh/ / ;f]rfOdf x'G5 .

wg ;DklQ emu8fsf]sf/s xf] .

v]n, h'jf / dgf]/~hgdfdg rf “8 } cfslif {t x ' G5,logLx¿df ge'Ng] xf] eg] k|ultkydf nDsg ;lhnf] x'G5 .

–lg/h skfnLc¿sf ;fd' em'Sg] dflg;

ljj]sn] el/k"0f{ x'G5 .h;n] c¿nfO{ wf]sf

lbG5 . p;nfO{ eujfg\n] klgwf]sf lbG5g\ .

–uf]s0f{ nfld5fg]x/ ]s JolQmdf OR5f

cfsf+Iff x'G5 t/ s;}sf] OR5fk"/f x'G5 eg] s;}sf] x'“b}g .

an]sf] cfuf] / hn]sf] dgp:t}–p:t} x'g\ .

OHht kmfn ]/ wgLx'g'eGbf OHht /fv]/ ul/ax'g' a]; .

b'Mvdf ;xof]u dfUg] t/;'vdf la;{g] JolQmnfO{ u'gnufpg'eGbf s's'/ kfNg'a];, sd;]sd s's'/n] 3/sf]/]vb]v t u5{ .

–>Lw/ uf}td, bfªslxNo } cf “; ' gemf/,

cf “; 'n ] ltdLnfO { sdhf ]/agfp“5 .

–;xofqL /fwf, c3f{vf“rL

a]nfotdf xf]6n Dofg]hd]G6sf] cWoog k"/f u/]kl5kf]v/fsf tGg]/L ls/0f s];L pt} hld;s]sf lyP . w]/}g]kfnL tGg]/L cd]l/sf / a]nfotsf] d'v tfls/x]sfa]nf pgL eg] cfk\mgf] hflu/ 5f]8]/ :jb]z kmls{P .sl/a ^ jif{cl3 kms]{sf s];L clxn] o'jf pBdLsf¿kdf kl/lrt 5g\ . pgn] kf]v/f xfplhª, ldt]/L ufp“,uf]vf{ len]h, s];L sG:6«S;gsf] Dofg]lhª 8fO/]S6/sf]lhDd]af/L ;Dxfln/x]sf 5g\ . s];L eG5g\– …xh'/afafsf]kfnfb]lv g} xfd|f] kl/jf/ oxL Joj;fodf lyof], dnfO{klg ot}lt/ tfGof] .Ú

@^ jifL{o o'jf x“l;nf] njhdf eG5g\– …;a}n]o'jf pBdL eG5g\ t/ d}n] cem} w]/} l;Sg af“sL 5 .;'?sf] jif{ sG:6«S;gsf] lhDd]af/L ;DxfNbf t pgnfO{lgs} d'l:sn eof] . 7"nf] lhDd]af/L af]w x'“bf slxn]sfxL+t sfd} 5f8f}+h:tf] klg x'G5, s];L eG5g\– …gfds}nflu sfd u/]sfn] x/]z vfPsf] 5}g .Ú kf]v/fl:yt3f/Lkf6gdf lgdf{0fwLg kf]v/f xf]D;af6 cem a9Lrrf{df cfPsf s];Ls} ;f]rcg'¿k tof/ ePsf cd]l/sgz}nLsf 3/x¿ clxn] x/]s :jb]zL tyf ljb]zLx¿sf]/f]hfO ag]sf 5g\ . s];L eG5g\– …k};f sdfpg] eP tljb]z g} a:y]+ xf]nf, t/ gfds} nflu oxf“ cfP“ .Ú

–lzj zdf{

;x/ rrf{

l6gPhn] 5f]Pkl5 ;Ldfs];Ldf df]8n aGg] /x/ hfu]sf]xf] . ef/tsf] u'jfxf6Ldf :yfoLa;f]af; ug]{ ;Ldf kl5Nnf];dodf sf7df8f} +df a;]/df]8lnª Sofl/o/nfO{ cl3a9fO/x]sL l5g\ . g]kfnL;fO686sdsf nflu kmf]6f];];gu/]kl5 df]8lnªdf ;lqmotfa9]sf] atfpg] ;Ldf clxn]nlntk '/sf ] xfQLjgdfa;f]af; ul5{g\ . @@ jifL{of;Ldf % lkm6 cUnL l5g\ . %)s]hL jhgsL ;Ldf :gftstxsL ljBfyL{ x'g\ . /fhgLltdfk6Ss} ?lr g/fVg] ;Ldf ufogtyf g[TosL ;f}lvg x'g\ .cfkm"nfO{ clgn l;+x tyf lgdf?Dafsf ] km \o fg atfpg ];LdfnfO{ dg kg]{ ;]lnla|6L;'l:dtf ;]g tyf dnfO{sfc/f]/f x'g\ . pgnfO{ cfsif{sJolQmTj ePsf cfTdljZjf;Lk'?if dg k5{g\ . km';{bdf;d'b |sf ] lsgf/df 6xlng?rfpg] ;Ldfn] /fd|f] df]8naGg] nIo lnPsL l5g\ .

;Ldfsf]df]8lnª /x/

;x/ rrf{

ls/0

fsf]

prfO

/fxt Joj:yfkg u/sf]zL gbLdf t6aGw eTs]/ cfPsf] ljgfzsf/L af9Lkl5

lgs} nfdf] ;do u'lh|;s]sf] 5 t/ pQm af9Ln] NofPsf] qf;bLsf]zL If]qsf hgtfn] cem} klg a]xf]l//x]sf 5g\ . o;aLrdfsf]zL af9LkLl8tsf gfddf ;/sf/ / :jo+;]jL ;+:yfx¿n]/fli6«o–cGt/f{li6«o:t/af6 7"nf] /sd ;xof]usf] gfddfh'6fO;s]sf 5g\ . To:tf] /sdsf] slt ;b'kof]u eof] sltb'?kof]u Tof] cfkm\gf] 7fp“df 5 t/ d"n k|Zg s] xf] eg] sf]zLsf]af9Lkl5 :yfgLo hgtfn] h'g lsl;dsf] /fxt k|fKt ug'{kYof]{To:tf] /fxt ;f] If]qdf cem} k'Ug g;s]sf] u'gf;f] a]nfavt cfO{g} /x]sf 5g\ . ;/sf/n] af9LkLl8tx¿n] k|fKt ug'{kg]{ tfTsflns/fxtdf tTk/tf b]vfP klg pgLx¿sf] k'gjf{; Pj+ j}slNks/f]huf/Lsf nflu h]hlt sfd ug'{kYof]{ Tolt x'g ;s]sf] 5}g .of] l:yltdf ;/sf/sf] gfnfosL jf nfrf/L]sf] hlt cfnf]rgfu/] klg sd} x'G5 . sf]zLsf] af9Ln] k'¥ofPsf] ef}ltsIfltsf] n]vfhf]vf u/]/ dfq jf x]lnsK6/ r9]/ pQmIf]q e|d0f u/]/ dfq af9Lsf] qf;bL sd x'g] xf]Og eGg]s'/f a'em\g g;s]sf] ;/sf/n] af9Lkl5 ug'{kg]{ k'glg{df{0fdfh'g tTk/tf b]vfpg'kYof]{ Tof] b]lvPsf] 5}g .

sf]zLsf] af9Ln] IftljIft agfPsf] ;8s ;~hfnsf sf/0fsf]zLk"j{sf] g]kfnsf] ;DaGw z]if g]kfn;“u 6'6]sf] 5 . o;sf]c;/ dflg;x¿sf] cfjthfjtdf dfq gk/L Jofkf/ Joj;fodf;d]t k/]sf] 5 . To;}u/L af9Ln] aufPsf] ljB't\ k|;f/0fnfOgsf] ;dod} dd{t tyf k'glg{df{0f x'g g;Sbf d'n'sn] csNkgLoljB't\ nf]8;]l8ª a]xf]g'{ kl//x]sf] 5 . ljsf; tyf lgdf{0fsfoL sfdx¿ klg kLl8t hgtfn] gkfPsf] /fxt;“u hf]8]/ x]g]{hdftsf] xfdLsxf“ sdL 5}g . d'Vo s'/f hgtfnfO{ kl/jt{gsf]cfef; lbnfpg] lsl;dn] sfd u5'{ eGg] jfrfsf ;fy ;Qf/f]x0fu/]sf] jt{dfg ;/sf/n] sf]zL af9Lkl5sf] l:yltsf] ;d]tJoj:yfkg ug{ g;Sbf d'n'sn] 7"nf] e'Qmdfg ef]Ug'k/]sf] 5 eg];/sf/ cem} klg hgtf;fd' jfrfx¿sf] h'xf/L v]ln/x]sf] 5 . of]cj:yfdf eGg}kg]{ x'G5— st} ;/sf/ sf]zL af9Ln] lgDTofPsf] ljgfzsf]Joj:yfkgsf nflu csf]{ af9L t klv{/x]sf] 5}g <

;/sf/ -t/fO{sfljb|f]xLx¿;“u_ xr'jfdf jftf{ ub}{5 .

– k/dfgGb emf, pk/fi6«kltzflGt k | lqmofnfO {

lgisif {df k ' ¥ofpg ] /nf]stflGqs ;+ljwfg lgdf{0f ug]{dxfg\ cleofgdf sf+u| ];sf];xeflutf ckl/xfo{ 5 .– k'iksdn bfxfn, k|wfgdGqL

;/sf/n] 7Ls 9+un] sfdu/]g / To;n] ;d:of v8f ub}{uof] eg] ;/sf/sf] k"hf u/]/ a:g'k5{eGg] dnfO{ nfUb}g .

– emngfy vgfnca gof“ ;+ljwfg agfpg

/fli6«o ;/sf/ agfpg'k5{ .– s]kL zdf{ cf]nL

xfdL klg ;/sf/df a:b}gf}“ .– pk]Gb| ofbj, k//fi6« dGqL

;/sf/ cfkm}n] ;+ljwfgagfpg] xf]Og, ;+ljwfg agfpg]jftfj/0f agfpg] xf] .

– z+s/ kf]v/]nk|r08 b+u kb}{df dhb'/

;d:of xn x'“b}g .– l8NnL/fh vgfn

snfsf/ ePkl5 …e;{6fonÚx'g'k5{ .

– c?l0fdf nD;fn, gflosfd cln 5'RrL 5' .– ;l~rtf n'O{+6]n, gflosfgf6s / d]/f ] hLjg

5'6\ofpg ufx|f] 5 .– lgzf zdf{, /+usdL{

dlxnf 6«]lsª el/ofsf] ;d:of g]kfndf dlxnf 6«]lsª el/ofsf] ;+Vof slt 5 <

olsg;fy eGg g;lsP klg ljleGg 6«]lsª ?6df 7"n};+Vofdf dlxnfx¿n] ko{6ssf] ef/L af]s]/ lx+8]sf] b]Vg;lsG5 . k'?ifx¿ ;/x ;dfg Hofnf eP klg pgLx¿n]/flt k'?ifx¿;“u}, Pp6} kfn jf cf]9f/df ;'Tg'kg]{afWotf 5 eg] s;}s;}n] ghflg+bf] kf/fn] k|tf8gfklg v]Kg'kg]{ cj:yf ljBdfg 5 .

lsg pgLx¿ ko{6ss} ef/L af]Sg rfxG5g\t < /;'jf sflnsf:yfgsL Dx]Gbf] tfdfª elG5g\–…s] ug]{ < 3/df b'Mv 5, km]l/ o;/L ko{6ssf] ef/Laf]s]/ lx+8\bf b]zsf] ljleGg efusf] b[Zofjnf]sgklg ug{ kfOG5 eg] Hofnfsf ¿kdf s]xL /sdkfOg] t 5“b}5 .Ú tfdfªsf cg';f/ sdfPsf] s]xL/sd cfkm" /flV5g\ eg] af“sL 3/vr{sf nflu afa'–cfdfnfO{ lblG5g\ . To;f] t k'?ifx¿sf] h:t} ;d:of5 dlxnfx¿sf], ljleGg ?6df af; gkfpg],lxdfnLIf]qdf bfp/f gkfpg], vfgf ksfO{ vfgnfO{ef“8fs'“8f cfkm} af]Sg'kg]{, lrof lsg]/ vfbf“ ;d]tlbg gdfGg] -s]xL ?6df_ cflb ;d:of 5g\ . ;'TgnfO{7"nf] kfn ;d]t k7fpg yfn]sf 5g\ eg] Hofnf

klg klxn]eGbf s]xL /fd|f] ePsf] 5 . yf]/f]ªkf;dfe]l6PsL dlgiff sfsL{nfO{ hf] kf]v/fl:yt y|Ll;:6/dfkm{t uPsL x'g\, elG5g\– …s] ug] { <s]6LnfO{ af; lb+bf ;d:of x'G5 eg]/ sltko7fp“df af; g} lb+b}gg\ .Ú geGb} d'lQmgfydf pgLx¿n]eg]sf] 7fp“df af; kfPgg\ .

;/sf/n] tf]s]sf] Go"gtd b}lgs Hofnf ?6x]/L # ;o %) b]lv $ ;o %) ?k}of“ b}lgs ePklg clwsf+z ;/bf/n] k"/} /fpG8 sfd lbg] nf]eb]vfO{ yf]/} /sdd} lrQ a'emfpg afWo kf5{g\ .ko{6s el/ofsf] csf]{ -dlxnf–k'?if_ ;dfg ;d:ofeg]sf] la/fdL eP lagf cf}ifwf]krf/ / Ifltk"lt{lkmtf{ k7fpg' xf] . u|'k ln8/x¿ ;d]t alS;;sf¿kdf ko{6s;“u p7fPsf] /sd xhd kf5{g\ eg] el/ofgfOs]n] klg logLx¿af6} b}lgs !)–@) ?lkof“ sld;gvfG5g\ . lj:tf/} 6]«lsª el/ofx¿df klg r]tgf cfpgyfn]sf] atfp“5g\– 7d]n l:yt el/of ljsf; g]kfncyf{t\ lklkPgsf Ps sd{rf/L . h] xf];\, xfnsf]zflGtk"0f{ jftfj/0fdf klxn] h:t} dlxnf ko{6gel/ofx¿sf] ;+Vof a9\g] ck]Iff ug{ ;lsG5 .

–lggfd nf]jfQL s'n'ª

;'ljwf a9L eP/ xf] ls <hf “r ul/;fWo ] klg x ' “b }g .lzIfsx¿n] of] /fd|f] af6f], of] v/faaf6f] xf] eg]/ lrgfOlbg] xf], cayfxf e}–e} v/fa af6f]df hfG5g\eg] s;n] s] ug{ ;S5 <

otf sltko ljBfyL {;'ljwfsf] a9L pkof]u ub}{sn]hnfO{ ljs[t agfpgnfu]sf 5g\ eg] u|fdL0fe]usf ljBfyL{x¿ cfkm"nfO{cfjZos kg]{ u'0f:t/LolzIff kfpgaf6 klg jl~rt5g\ . To:t} sltko :yfgdfsn]hsf] ;+Vof Psbd} Go"g 5 eg]st} t Pp6f sn]h klg 5}g .Psftkm{ cfly{s ;d:of, csf{tkm{

;x/df pknAw cTolws;'ljwfsf] ljBfyL{n] ;sf/fTdseGbfa9L gsf/fTds k|of]u ug{ yfn]sf5g\ . sf7df8f}+sf ljBfyL{x¿n] sn]hhfg]–cfpg] qmddf ;jf/L ;fwg k|of]uug'{ gf}nf] xf]Og . ljBfyL{x¿ ;fgf]b"/Ldf klg uf8L k|of]u ug]{ tyfsltkon] t sn]hdf …afOsÚ g} nfg]u/]sf 5g\ . csf{tkm{ clxn] k|foMo'jsx¿n] sn]hd} uf“hf ;]jgug]{ tyf sn]hd} nfu"kbfy{ k|of]uu/]sf] klg b]Vg ;lsG5 .

ptf b'u{d If]qsf ljBfyL{x¿eg] OR5f x'“bfx'“b} klg pRr lzIffk|fKt ug{af6 jl~rt 5g\ . lzIffsfnflu sn]hsf] dfl;s z'Nsltg{;d]t g;Sg] l:yltaf6 cfPsfufp“n] ljBfyL{x¿n] /jfkmdf xftxfNg] t s'/} ePg . oBlk b'u{dsfljBfyL{x¿ ;sf/fTds tyf cfkm"nfO{cfjZos kg]{ ;'ljwf k|of]u ug{af6jl~rt 5g\, cfkm"nfO{ cfjZos kg]{k':ts, sfkL, snd lsGbf klgsGh':ofO“ ug{ afWo 5g\ .

To:t} sf7df8f}+sf sltkoljBfyL{ ;fgf]ltgf] s'/fnfO{ klg 7"nf]agfP/ emu8f u5{g\, o:tf emu8fdf;fgfb]lv 7"nf xltof/sf] klg k|of]uePsf] b]Vg kfOG5 . csf{tkm{ sltkosn]hdf lzIfsx¿n] k9fp“bf xf]–xNnf ug]{, lzIfsx¿nfO{ g6]g]{,sIffdf df]afOn rnfpg] cflb sfdePsf] b]lvG5 .

To:t} sn]hn] dfq k|of; u/]/ljBfyL{ lgolGqt gx'g] l:ylt 5 .sn]hn] klg slt u/f];\, ljBfyL{sf6\jfOn]6–6\jfOn]6df uP/ hf“r ug]{s'/f ePg, sn]h sDkfpG8aflx/ t

5}g . ca xfdL ;a}n] o; ljifodfulxl/P/ ;f]Rg}kg]{ l:ylt cfPsf] 5 .–;fu/ zdf{, jg:ynL, sf7df8f}+

sn]hsf] ;+Vofdf sdL . k9]/cfkm\gf] eljionfO{ pHofnf] agfpg]ljBfyL{x¿sf] ;kgf k"/f x'g ;s]sf]

Page 5: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 %

Ps;fy ;of}+ dlxnf ue{jtL eP

njb]j ld>, g]kfn k|d'v kt~hnL of]ukL7

njb]j ld> ljut Ps bzsb]lv of]usf] k|rf/df h'6]sf5g\ . s}nfnL 6Lsfk'/sf :yfoL afl;Gbf ld>n] cfkm\gf] k}t[s;DklQ dfq xf]Og, ;Dk"0f{ hLjg g} of]udf nufPsf 5g\ .of]uu'? :jfdL /fdb]jsf cg'ofoL ld>n] g]kfndf b'O{ jif{otf% xhf/ lzIfs pTkfbg u/]/ pgLx¿dfkm{t b}lgs !)nfvnfO{ of]u cEof; u/fO/x]sf 5g\ . d]l8sn ;fOG;n]lbg g;s]sf] pkrf/ of]un] lbPsf] atfpg] ld> cfhef]lng]kfndf hl8a'6L v]tL tyf cfo'j]{lbs cf}ifwL sf/vfgflgdf{0fsf nflu ;lqmo 5g\ .

cfhef]ln ;x/L dflg;x¿dlg{ª jfssf] ;f6f ] of ]ult/nxl;Psf 5g\, of]u olt w]/}nf]slk|o x'g'sf] sf/0f s] xf]nf <

lxhf]cfh dflg;x¿ ;d:o};d:ofn] u|:t 5g\ . pgLx¿o;sf] t'?Gt} ;dfwfg rfxG5g\ .:JffdL /fdb]jn] O{Zj/, :Jfu{,;dflwh:tf gb]lvg] s'/fdf k|jrglbg'ePg . pxf“n] dflg;leqsf]oxL kL8fnfO{ ;dfTg'eof] . dflg;ls t zf/Ll/s /f]usf sf/0f ls tdfgl;s /f]usf sf/0f b'MvL 5 .laxfg Ps 306f of]u ubf{ o:tf;d:of ;dfwfg x'g yfn]kl5o;k|lt dflg;sf] ;sf/fTds;f]r a9\g yfNof] . csf]{ s'/f d]l8sn;fOG;n] ug{ g;Sg] sfd of]un] u/]sf]kfPkl5 lrlsT;sx¿ klg of]usfk5fl8 nfu] . lrlsT;sx¿n] g}la/fdLnfO{ /fdb]jsf] of]u u/eg]/ ;Nnfx lbg yfn ]k l5o;sf] nf]slk|otf a9]sf] xf] .

s:tf dflg;n] of]uk|lt ?lrb]vfPsf] kfpg'ePsf] 5 <

ljz]if u/L /f ]uLx¿n] .zf/Ll/s cyjf dfgl;s, b'j}y/Lsf /f]uLsf] klxnf] /f]hfO of]uag]sf] 5 . ljz]if u/L d]l8sn;fOG;n] lgsf] kfg{ g;s]sf /f]utyf nfdf] ;do;Dd pkrf/ug'{kg]{ /f]uLx¿ of]u u5{g\ . oBlkclxn] ;a} dflg;n] of]u ug'{kg]{/x]5 eGg] r]tgf a9]sf] 5 .

of]un] /f]u lgsf] x'g nfdf];do lng] u/]sf] 5, halsd]l8sn ;fOG;n] t'?Gt} ;d:of;dfwfg u5{, xf]Og / <

xf ]Og, tkfO{ + 9f8 b'v]/cfpg'ePsf] 5, Ps ldg]6df 9f8b'Vg aGb x'G5 . tkfO{+nfO{ 6fpsf]b'v]sf] 5, t'?Gt} lgsf] x'G5 . Hj/f]

cfPsf] dflg;nfO{ l;6fdf]nn] hltrf“8f] sfd u5{, of]uleq ;dfj]zul/Psf ] cSo'k | ];/ pkrf/n]Tof]eGbf rf“8f] /f]u lgsf] x'G5 .

g]kfndf 5f]6f] ;dod} of]uug]{x¿sf] ;+Vof a9]sf] b]lvG5,tYof+s s:tf] 5 <

g]kfndf !) nfv JolQmn]lgoldt ¿kdf of ]u u5{g\ .slxn]sfxL+ of]u ug]{x¿sf] ;+Vof#) nfveGbf a9L x'G5 . of]ulzlj/df uP/ PskN6 of]u k|lzIf0flng]x¿sf] ;+Vof %) nfv gfl3;s]sf]5 . k|ltztsf lx;fan] g]kfn ;a}eGbfa9L of]u ug]{x¿sf] b]z xf] .

dflg; xNnfsf e/df of]uul//x]sf 5g\ ls o;df s'g} tYok|df0f klg 5 <

;+;f/df x/]s lbg ! ;o^( b]zsf emG8} # s/f]8 dflg;n]lgoldt of]u u5{g\ . /f]u nfu]/of]u ;'? u/]sf tyf /f]u lgsf]eof] eGg]x¿sf] ;+Vof emG8} Psc/a k'lu;s]sf] 5 . d]l8sn6]:6af6 nfvf } + dflg; pRr/Qmrfk, SofG;/, d'6'sf /f]uL k"0f{¿kdf 7Ls ePsf] k|df0f kt~hnLof]ukL7n] /fv]sf] 5 . of]u dfqo:tf ] pkrf/ xf ] h;n ]Kof/fnfOl;;sf la/fdL 7Lsx'G5g\ . oL ljleGg tYof+scg'¿ksltko dflg;n] xNnfsf e/df

of]u u/] klg /f]uLx¿ jf:tljs¿kdf g} 7Ls e}/x]sf] atfp“5 .

tkfO{+n]ljut Ps bzsb]lvof]u l;sfO/xg'ePsf] 5, ;a}eGbfcfZro{hgs kl/0ffd s] kfpg'eof] <

PskN6 xfdLn] ;GtfgxLgdlxnfnfO { ue {jtL agfpg ]cleofg rnfof}+ . af“emf dlxnfnfO{sl/a ^ dlxgf of]u u/fp“bfs}nfnLdf dfq ;of}+ dlxnf ue{jtLeP . tLdWo] sltko dlxnf t@% jif{b]lv ;GtfgxLg lyP .s}nfnLsf] hf]zLk'/df dfq Ps;fykf“r dlxnfn] ;Gtfg hGdfP .

clxn] kt~hnL of]ukL7af6pTkfbg ePsf cfo'j]{lbs cf}ifwLn]cGo cfo'j]{lbs pTkfbgnfO{ cK7Øf/f]dfkf/]sf] u'gf;f] cfO/x]sf] 5, of]lrGtfsf] ljifo xf]Og <

xf]Og, dflg; ;r]t eP .h'g cf}ifwLdf hlt dfqf /fVg'kg]{xf], kt~hnLn] ToxL dfqfdf /fV5,c¿af6 dx“uf j:t'sf] dfqf sd/flvGYof] . To;}n] cGo cf}ifwLeGbfkt~hnLsf cf}ifwLn] t'?Gt} sfdug{ yfNof] . o;n] c¿nfO{ klg;a} dfqf plrt ¿kdf /fVg bafak/]sf] 5 . of] pkef]Qmfsf nflu;sf/fTds s'/f xf] .

sltko :jb]zL pTkfbg tyfcf}ifwL k;nx¿ kt~rnL of]ukL7sf]cf}ifwLsf sf/0f aGb ug'{k/]sf pbfx/0fklg b]lvG5, of] t :jb]zL pTkfbgsfnflu /fd|f] xf]Og lg <

k|lt:kwf{df u'0f:t/Lo Pj+ljZj;gLo pTkfbgn] g} ahf/

tl:j

/ M g

j/fh

jfUn

]

GjfuL dxf]T;j ;lsof]

lnG5 . cK7Øf/f] kg]{ sDkgL tyfJofkf/Lx¿n] u'0f:t/Lo pTkfbgdfWofg lbg'k5{ .

Ps jif{cl3 :jfdL /fdb]jg]kfndf cfp“bf g]kfndf kt~hnLof]ukL7 tyf cf}ifwL sf/vfgf lgdf{0fug]{ s'/f cfPsf] lyof], sxf“ k'Uof] <

xfdL cf}ifwL lgdf{0f tyfcg';Gwfgsf] a[xt\ of]hgfdf sfdul//x]sf 5f}+ . ls;fgnfO{ hl8a'6Lv ]tL ug { aLp–lahg tyfjftfj/0f lbg], tL ;fdu|L lsGg]tyf To;nfO{ cf}ifwL lgdf{0f u/]/ef/t tyf t];|f] d'n's lgof{t ug]{of]hgfdf 5f}+ . Tof] sDkgL g]kfn;/sf/nfO{ ;a}eGbf w]/} s/ ltg]{tyf ;a}eGbf w]/} dflg;nfO{/f]huf/L lbg] sDkgL x'g]5 .

;/sf/n] wfgv]tsf nfludn ty f a L p l ahg l b gg;ls/x]sf] cj:yfdf hl8a'6Lv]tLsf] dxŒjsf+IfL of]hgf agfpg'cln a9L ePg <

lxhf];Dd of]u ug]{x¿sf];+Vof g]kfndf dfq nfvf}+ gf£5eGg] s;nfO{ ljZjf; lyof] < cfhTof] ;Dej ePsf] 5 . kt~hnLof]ukL7n] cfp“bf] jif{ dfq ! xhf/s/f]8 ef/tLo ?k}of“sf] 6g{cf]e/ug]{ of]hgf agfPsf] 5 . lxhf]Pp6f of]uLn] olt w]/} sfd u5{eGg] s;nfO{ ljZjf; lyof] <g]kfn To;}sf] Pp6f zfvf ePsfn];/sf/n] ug{ g;s]sf ] sfdkt~hnL of]ukL7n] ug{ ;S5 .;/sf/n] w"d|kfg ug'{ :jf:Yosfnflu xflgsf/s 5 eg]/ km's]sf]jifF}{+ eof], t/ sltn] w"d|kfg 5f8] <xfdLn] Pp6} lzlj/af6 xhf/f}+nfO{Ps};fy r'/f]6 5f8\g nufPsf 5f}+ .To;}n] xfd|f] s'g} klg of]hgfc;Dej 5}gg\ .

slt ls;fgnfO{ hl8a'6L v]tLug{ lbg] of]hgfdf x'g'x'G5 <

t/fO{sf xhf/f}+ x]S6/ hldgdfhl8a'6L v]tL x'G5 . lxdfnL e]udf;a}lt/ hl8a'6L v]tL nufOG5 .kxf8sf 8f“8f–sf“8f ;a}lt/ Toxf“x'g] hl8a'6L nufpg lbOG5 . xfd|f]nIo g]kfndf hlt wfg pTkfbgx'G5, Tof]eGbf a9L hl8a'6L pTkfbg

ug] { xf] . x ] l//xg 'xf ]nf , !)jif{kl5 xfd|f ] b]zdf Jofkf/Lxf]Og, ls;fg wgL x'Gf]5g\ .

tkfO { + /ft–lbg of ]u /cfo'j]{bsf kl5 nflu/xg'ePsf] 5,kl/jf/nfO{ ;do lbg Eofpg'x'G5 <

Eofplbg“, d}n] Ps k|sf/n]3/af/ Tofu]/} of] If]qdf nfUg]lg0f{o u/]sf] x'“ .

>LdtL tyf 5f]/Lx¿sf] s'g}

u'gf;f] 5}g <>LdtLsf ] 5 }g , t/

5f]/Lx¿sf] u'gf;f] 5 . pgLx¿nfO{jif {sf ] b 'O {–rf/ lbg :jfdL/fdb ]jsf ] cf>ddf nu ]/kfl/jfl/s dfof lbg] u/]sf] 5' .ljjfx u/]kl5 of]usf] kl5 nfluof],To;}n] ;+Gof; tyf u[x:yL b'j}sf]cfgGb p7fpg] u/]sf] 5' .

—clZjgL sf]O/fnf

kfNkf— u|fdL0f ko{6g k|j4{gug{ klZrd kfNkfsf] e'jgkf]v/Luflj; /}gfb]jL uf]v'+ufdf cfof]lhtb'O{ lbg] GjfuL dxf]T;j ;lsPsf]5 . xfd|f] snf xfd|f] ;+:s[lt,u | fdL0f ko {6gsf ] ljsf;dfhgtfsf] pGglt, gof“ g]kfnsf]gof“ ko{6sLo 7fp“ eGg] d"n gf/fsf ;fy dxf]T;j ePsf] xf] .

dxf ] T;j :yn ;b/d'sfdaf6 #* lsnf]ld6/ klZrdk5{ . klZrd kfNkfsf] k|l;4dflgPsf] GjfuL kj{nfO{ dxf]T;jsfjif{ dgfOPsf] xf], e'jgkf]v/L

uf lj;sf lgjt {dfg cWoIfnfnaxfb '/ bnf {dLn] atfP .sflQs dlxgfdf 3/df NofPsf]gof“ wfg /}gfb]jL eujlt b]jLnfO{r9fP/ dfq oxf“ vfg] rng 5 .oxL k/Dk/f GjfuLsf ¿kdfljsl;t ePsf] xf] .

k|To]s jif{ d+l;/ dlxgfsf]lahf]/ ut]dWo] s'g} lbg GjfuLkj{ dgfpg] k/Dk/f 5 . GjfuLsfnflu bnf{dL du/x¿ nfdf a:g]/ pgLx¿n ] ;do 5fGg ]rng;d]t 5 .

–dfwj cof{n

Page 6: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 ^

sf7df8f}+— k|fs[lts ;|f]t–;fwgn] ;DkGg xfd|f] d'n'sdfjgn] 7"nf] lx:;f cf]u6]sf] 5 .;fd 'b f los jgx¿ ljkGg;d'bfosf nflu j/bfg ;fljtePsf 5g \ t/ jg;DaGwL;/sf/sf ] c:ki6 gLlt Pj +jglj1sf] cefjdf clxn] …xl/of]jg g]kfnsf] wgÚ gf/f lg/y{saGg k'u]sf] 5 . To;}n] jgsf];d'lrt ljsf;af6 d'n'ssf]cf ly {s sfokn6 ug {jglj1x¿sf] vf“rf] 5 .

jgnfO{ cfÎgf] ;DklQsf]7"nf] lx:;f dfGg] g]kfndf o;ljifodf cWofkg u/fpg] z}lIfs;+:yfsf] cefj eg] sfod} 5 .jg lj1fg cWoogsf nflu xfnsf7df8f} +, kf]v/f / x]6f} +8fdfSofDk;x¿ ;~rfngdf 5g\ .lqe'jg ljZjljBfnosf] ;DaGwglnP/ tL SofDk;x¿n] jglj1fgsf]cWofkg u/fO/x]sf 5g\ .

sf7df8f } +d f ;~rflnt…sf7df8f}+ km/]:6«L sn]hÚ g]kfnd}

klxnf] jglj1fg cWofkg u/fpg]lghL :t/sf] SofDk; xf] . @)^@;fndf :yfkgf ePsf ] of ]SofDk;df rf/jif]{ :gfts txcWoog ug{ ;lsG5 . ;}4flGtsPj+ k|of]ufTds ljlwaf6 cWofkgu/fOg] of] SofDk;n] ljBfyL{nfO{cjnf]sg e|d0fdf ;d]t ;l/su/fO{ k|ToIf cg'ejaf6 lzIff k|fKtug]{ cj;/ lbPsf] 5 . To:t} >Jo–b[Zo dfWod, cled'vL sfo{qmdPj+ ;]ldgf/x¿df ljBfyL{nfO{;xefuL u/fO{ cWoog u/fp“b}cfPsf] of ] SofDk;sf cfÎg};'ljwf;DkGg ejgx¿ 5g\ .SofDk;df k':tsfno, Od]nOG6/g]6sf] ;d]t ;'ljwf pknAwePsfn] ljBfyL{nfO{ cWoogsfnflu yk ;xh ag]sf ] 5 .SofDk;n ] cWoogsf nf lusfe| ]knfGrf]s, wflbª, /;'jf,lrtjg, wg'iff cflb 7fp“df nuL:ynut cWoog u/fpg] x' “bfoxf“sf] k9fO k|efjsf/L 5 .

SofDk;n] a;]{lg clwstd

$) hgf ljBfyL{ egf{ lnG5 .lqe'jg ljZjljBfnocGt{utsfSofDk;af6 jglj1fgdf cfO{P:;Lu/]sf jf lj1fg ljifodf k|df0fkqtx cyjf Kn; 6 ' pQL0f {ljBfyL{nfO{ k|j]z k/LIffdf pQL0f{u/]kl5 egf{ lnOG5 . oxf“af6tLgjif]{ :gfts txsf] sf];{ k"/fug{ %% xhf/ ?k}of“ vr{ x'G5 .of] SofDk; afns'df/Ldf 5 .

jg lj1fg cWoogsf nflusf7df8f}+aflx/ x]6f}+8f / kf]v/fdfklg SofDk;x¿ ;~rfngdf 5g\ .k|j]lzsf k/LIffdf lj1fg / ul0ftljifodf ^) k|ltzt c+s xfl;nu/L pQL0f{ ljBfyL{n] k|j]z k/LIffpQL0f{ u/]kl5 tL SofDk;df k9\gkfpg]5g\ . oL SofDk;x¿dfk|df0fkq txb]lv :gfts tx;DdcWoog ug{ ;lsG5, t/ :gftstxsf nflu k|df0fkq txdf %)k|ltzt c+s xfl;n u/]s} x'g'k5{ .oL SofDk;x¿df k|ltjif{ @ ;oljBfyL{ egf{ ul/G5 .

lzj d'lvof

ldqtfsf] cfjZostfdf]afOn, P;PdP; tyf

OG6/g]6sf] cfhsf] o'udf hxf“;~rf/sf] :t/ a9]sf] 5 ToxL“JolQm–JolQmaLr cfk;L nufjsf]:t/ 36\b} uPsf] cg'ej x'G5 .xftdf df]afOn lnP/ 3'ld/x]sf]JolQmsf] ;fdflhs bfo/f km/flsnf]x ' “b } uPsf] b]lvP klg p;dfPSnf]kgsf] cg'e"lt b]Vg kfOG5 . of]cfw'lgs hLjgz}nLsf] lj8Dagf xf] .

ef } lts ; 'v–; ' ljwfsf ]3]/fleq /dfP klg JolQm :jo+dfefjgfTds cfTdLotfsf] ¥xf;cfPsf] cg'ej ug{ ;lsG5 . o;cj:yfdf p;nfO{ cfjZos k5{–Pshgf c;n ldqsf] . c+u|]hLegfOcg';f/ …c k|m]G8 Og lg8Oh c k|m]G8 Og l88Ú cyf{t\cfjZos k/]sf avt cfkm"nfO{;xof]u ug]{ ldq g} ;xL cy{dfc;n ldq xf] . cfk;L k| ]d,ljZjf; tyf ;dk{0fsf cfwf/dfdf}nfPsf] ;DaGw g} ;f“rf] ldqtfxf] . c;n ldq ToxL xf] hf] ;'v–b'Mv b'j} cj:yfdf ;fydf /xG5 .cfÎgf] v';L / ;kmntfdf pm uj{u5{ eg] b'Mv Pj+ c;kmntfdf;fy /x]/ xf};nf a9fp“5 .

k'?if xf];\ jf :qL, k|f}9 xf];\jf afnaflnsf, ul/a xf];\ jf wgLx/]s JolQm ldqsf] cfjZostf

e]l6/xg], pml;t ;do latfpg]rfxgf cln a9L g} x'G5 t/ s}og\cj:yfdf ;do cefjsf sf/0fjf ef}uf]lns b"/Lsf sf/0f cfkm";“uePsf ;fwgsf] k"0f{ ;b'kof]u ug'{a ' l4dfgL x ' G5 . df ]a fOn,P;PdP;, OG6/g]6sf] dfWodaf6;Dks{nfO{ lg/Gt/tf lbg' plrtx'G5 . nf]e, nfnr tyf :jfy{n]hf ]–sf ]xLsf ] klg dlt lau|g]ePsfn] s;}nfO{ klg cfºgf] c;nldqsf ¿kdf :jLsf/ ug'{k"j{;fjwfgL ckgfpg' cfjZos 5 .

kl/jt{gzLn ;dodf ldqtfuf“:g] ljlwdf ljljwtf cfPh:t}ldqx¿sf] k|s[lt / k|j[lQdf klgkm/s s'/f cg'ej ug{ kfOG5 .oBlk ldqtfsf] efjgfdf eg]cflbsfnb]lv g} kl/jt{g cfPsf]kfO“b}g . To;}n] xf]nf clxn] klgc;n ldqtfsf] ;+1f lbg'kbf{eujfg\ s[i0f tyf ;'bfdfaLrsf]ldqtfnfO{ pbfx/0fsf ¿kdflnOG5 . k|To]s JolQm km/s ;f]rPj+ k|j[lQsf x'G5g\ . ;dfgtf /c;dfgtfn] g} JolQm–JolQmaLrldqtf / zq'tfn] hGd lnG5 .;do / kl/l:ylt hlt; 's }:jfy{k"0f{, nf]enfnrn] el/Psf]Pj+ ef}ltsjfbn] h]lnPsf] lsg gxf];\k|To]s JolQmnfO{ s'g} g s'g} cj:yfdf,s'g} g s'g} ¿kdf c;n ldqsf]cfjZostf k5{ h;/L af“Rgsf nfludf5fnfO{ kfgLsf] .

– /f]lhg zfSo

/f]huf/d'vL jglj1fgx'G5 . ;f];n g]6jls{ªsf] cfhsf]o'udf clwsf+z JolQm cfºgf;fyLx¿sf] ;"rL nfdf] agfpgOR5's /xG5g\ h;n] ubf{ cfºgf]JolQmut ;kmntf tyf nfesfnflu cfºgf ldqx¿sf] ;xof]uPj+ ;Nnfx lng ;lsof];\ .

o; k|sf/sf ldqnfO{ ;f];nk|m]G8\;sf] >]0fLdf /fVg ;lsG5 .;dfg pd]/sf JolQmx¿aLrsf]ldqtf cToGt /f]rs tyf k|uf9x'G5 tyflk ldqtfdf pd]/sf] ;Ldfgx'g] s'/fnfO{ klg gsfg{ ;ls“b}g .pd]/, ln+udf c;dfgtf x'“bfx'“b}klg b'O{ JolQmaLr c;n Pj+cfTdLo ldqtf x'g ;S5 . cfhsf]cfw'lgs kl/j]zdf clwst/o'jfx¿ cfºgf] ;DaGwnfO{ cemk|uf9 agfpg / gof“ ;DaGwlj:tf/ ug{ k|m ]G8l;k 8] klgdgfp“5g\ . s]xL JolQm km]ldnLk|m]G8\; x'G5g\ . o;k|sf/sf] d}qL;DaGwnfO{ sfod /fVg pgLx¿;do–;dodf …u]6–6'u]b/Ú u5{g\,5'§L dgfpg hfG5g\ . kl/jf/sf;b:oaLr ;do latfpg, Ps–csf{nfO{ a'em\g cfhsf] Jo:thLjgk4ltdf …u]6 6'u]b/Ú nfO{ klgdxŒjk"0f{ dfGg yflnPsf] 5 .

c;n ldq efjgfTds¿kn] glhs /xg] ePsfn] pml;t

sf7df8f}+– g]kfndf u}/sfg'gL9 +uaf6 ljb ]zL ljBfnox¿;~rfng x'“b} cfPsf] rrf{ gf}nf]x f ] Og . g ]k fnsf lzIf fclwsf/Lx¿ klg g ]kfnsf ]/fli6«otf / sfg'gsf] pkxf; ePsf]of] ljifodf df}g 5g\ . ef/tsf];LaLP;O{ -;]G6«n af]8{ ckm ;]s]G8/LPh's];g_ gof“ lbNnL;+“u ;DaGwglnP/ g]kfndf sl/a Ps bh{gljBfno vf]lnPsf 5g\ . s'gcfwf/ / s;sf] cg'dltdf o:tfljBfno v'n] eGg] s'/f lzIffdGqfnonfO{ g} yfxf 5}g . sfg'gLcfwf/df o:tf ljBfnox¿g ]kfndf vf ] Ng gkfOg ]sfg'gljb\x¿ atfp“5g\ .

lzIff P]g @)@* sf] bkmf */ ( cg';f/ s'g} ljb]zL lzIf0f;+:yf;“u ;DaGwg lnP/ s;}nfO{klg ljBfno vf]Ng cg'dlt jf:jLs[lt lbOg]5}g . olb To:tfljBfno vf]n]sf] kfOP ;/sf/n]h'g;'s} a]nf aGb ug{ ;Sg]5 .lzIff P]gdf olt :ki6;“u elgPklg ef/tsf] ;LaLP;O{ af]8{;“u;DaGwg lnP/ ljBfno vf]lnPsf5g\ . o:tf ljBfnon] lzIffdGqfno;“u klg cg'ldt glnPsf]dGqfnosf clwsf/Lx¿ atfp“5g\ .

oL ljBfno ;~rfngsfcfwf/ s] x'g\ < o:tf ljBfno;~rfng ug{ lbg] ls glbg] <eGg] ljifodf ;/sf/sf lzIff

:jLs[lt glnPsfljBfnosf] laulauL

clwsf/L / cGo lzIffljb\x¿;“u5nkmn u/L gLltut lg0f{o x'gaf“sL /x]sf] lzIff dGqfnosf pRrlzIff tyf k|fljlws zfvfsfclws [t l8NnL/fd l/dfnatfp“5g\ . l/dfn eG5g\– oLljBfnon] ;LaLP;O{ af ]8 {sf ];DaGwg lnP klg g ]kfn;/sf/;“u cg'dlt lng'kYof{] t/cg'dlt glnO{ :s'n rnfO/xg'cfklQhgs s'/f xf] .

;/sf/ j}b]lzs ;DaGwgsf;DaGwdf cndlnPsf sf/0f g}o:tf] lgolt ef]Ug'k/]sf] s]xLlzIffljb\sf] bfaL 5 . lzIff P]gdf:ki6 pNn]v ul/P klg nfk/afxL/ a]jf:tfn] g} o:tf z}lIfs;+:yfx¿ jiff}{+b]lv lgjf{w rln/x]sf5g\ . ef/tLo / s]xL g]kfnLsf]nufgLdf ;~rfng e}/x]sf o:tfljBfnodf k7g–kf7g /fd|f] x'g]ljZjf;n] s]xL /fhg}lts bnsfg]tfsf 5f]/f5f]/Lx¿ klg k9\g]u/]sf 5g\ . ;De|fGt kl/jf/sfafnaflnsfx¿ o:tf ljBfnodfk9\5g\ . g]tfsf 5f]/f5f]/Lx¿ klg

;DaGwdf Pp6f lgb]{lzsf hf/Lu/]sf] lyof] . pQm lgb]{lzsfn] s'g}klg ljb]zLn] pRr lzIffsfnflu dfq g]kfn ;/sf/sf] :jLs[ltlnP/ lzIf0f ;+:yf rnfpg kfpg]Joj:yf u/]sf] 5 .

lgb]{lzsfsf] kl/R5]b & sf]bkmf !) df elgPsf] 5— s'g}klg ljb]zL ljBfno jf lzIf0f;+:yfaf6 ;DaGwg lnP/ g]kfndfpRr dfWolds tx jf To;eGbfdflyNnf] txsf] lzIf0f ;+:yf;~rfng u/ ]sf ] eP , o f ]lgb] {lzsf k|f/De ePsf] ldltn]5 d lxg f leq dGq fnoaf6cg ' d l t lnO;Sg ' kg ] { 5 .;f]adf]lhd lgwf{l/t cjlwleqcg'dlt glnPdf lzIf0f ;+:yfx¿:jtM aGb x'g]5g\ . of] lgb]{lzsfljBfno lzIffcGtu{t g;{/Lb]lvsIf f !) ;Dd k9fO x 'g ]ljBfnosf] xsdf nfu" x' “b}g t/clwsf+z ljBfnodf g;{/Lb]lvsIff !) ;Dd k9fO x'G5 . of]l g b ] { l zs fcg ' ; f / o L ;a }ljBfno u}/sfg'gL ePsf] k'li6x ' G 5 . o :t f c l ws f + zl jB fnod Wo ] s ] x L n ] tl jg fcg ' d l t Kn; 6 ' klg;~rfng ul//x]sf 5g\ .

;a} ljBfno btf{ljxLglzIff P]g @)@* -;ftf} +

k9\g] eP klg o:tf ljBfnonfO{lgoldt ug] {tkm { eg] rf;f ]b]vfOPsf] 5}g . lzIffljb\ 8f= tLy{vlgof“ eG5g\– ;/sf/n] rfx]oL ljBfnox¿ Ps ldg]6d}lgoldt x ' G5g \ . s; }n ]o;lj?4df lzIff dGqfnodfph'/L lbP cfkm"x¿n] l6Kk0fLp7fP/ sf/afxLsf] k|lqmof cl3a9fpg ;Sg] lzIff dGqfnosfsd{rf/Lx¿ atfp“5g\ .

ljb ]zL lzIf0f ;+:yfsf ];DaGwgdf g ]kfndf v'n ]sfljBfnox¿n] c+u|]hL tyf g]kfnLefiff k|of]u ug'{kg]{ k|fjwfg 5t/ o:tf sltko ljBfno lxGbLefiffnfO{ k|fyldstf lbOG5 .To;}u/L lzIff P]gn] s'g} klg;+:yfnfO{ ljb]zL kf7\oqmddfcfwfl/t ljBfno lzIff lbg aGb]hnufPsf] 5 . ;fy} :s'n :t/sf]k7g kf7g g]kfns} kf7\oqmddfx'g'kg]{ s'/fdf hf]8 lbPsf] 5 .

pRr lzIff dfq ;~rfngug]{ ;DaGwdf ;/sf/n] @)%(;fndf ljb]zL lzIf0f ;+:yfsf

;+zf]wg_ n] ;Dk"0f { ;+:yfutljBfnonfO{ sDkgL cyjf u'7Ldfbtf{ x'g'kg]{ sfg'gL Joj:yf u/]klg ;~rfngdf /x]sf ljb]zL;DaGwgk|fKt s'g} klg ljBfnobtf{ ePsf 5}gg\ . s]xL ljBfnoeg ] sDkgL / lh:6 « f/sf ]sfof{nodf btf{ t ePsf 5g\ t/tL ljBfno btf{sf] cfwf/ eg]k | :6 5 }g . o;/L sDkgL/lh:6«f/df btf{ x'g]df 1fg]Zj// hf]/kf6Ll:yt /fO{ :s'n tyfjL/uGhsf] kz'klt Ph's];g 5g\ .sf7df8f}+sf] afkmnl:yt ?lkhOG6/g];gn :s'nn] Kofg btf{dfq lnPsf ] 5 t/ lzIf fdGqfnoaf6 cg'dlt lnPsf] 5}g .@)^# df3 !* ut] of] :s'nn];'/lht l;+xsf] gfddf cfGtl/s/fHf:j ljefu sfof{noaf6 Kofgbtf{ u/fPsf] lyof] .

cfos/ P]gcg';f/ btf{ePsf k|To]s ljBfnon] cfkm\gf]s 'n cfosf ] @% k | ltzt /3/ef8fsf ] !% k | ltzt s/;/sf/nfO{ a'emfpg'kg]{ x'G5, t/btf{ gePsf :s'nsf xsdf of]sfg'g :jtM lgliqmo x'G5 .o;af6 s] k'li6 x'G5 eg] o:tf:s'naf6 ;/sf/n] a;]{lg nfvf}+?k}of“ cfos/ u'dfO/x]sf] 5 . s'g}–s'g} :s'nn] t zfvf klg vf]n]sf

5g\ . clxn];Dd ;~rfngdf/x]sfdWo] hDdf rf/j6fn] dfqdGqfnosf] pRr lzIff tyfk|fljlws zfvfdf :jLs[ltsf nflulgj]bg lbPsf 5g\ t/ :jLs[lteg] s;}n] gkfPsf ] zfvfsfc lws [t l8Nn L / fd l /d fnatfp“5g\ . l/dfnsf cg';f/oL ljBfnonfO{ :jLs[lt lbg]l s g l bg ] e Gg ] l j i f od fpRr:t/df 5nkmn e}/x]sf] 5 .o:tf ljBfnon] :jLs[ltsf nflulgj]bg lbPsf] ;f9] b'O { jif {d f q ePs f ] 5 , t / o LljBfnox¿ ;~rfng ePsf] jiff}{+e};s]sf] 5 .

lzIff P]gcg';f/ g]kfndfs"6g}lts lgof]uaf6 l;kmfl/z eP;/sf/n] ;t{ tf]sL ljBfno vf]Ng]cg'dlt jf :jLs[lt lbg ;Sg]5t/ pQm P ]gcg ';f/ Pp6fb"tfjf;n] Pp6f ljBfno vf]Ngkfpg] lzIffljb\x¿sf ] egfO5 . h;dWo] ef/tn] s"6g}ltstj/a f 6 e f /t Lo s ] G b | L oljBfno vf]ln;s]sf] 5 . lghLtj /a f 6 l j b ] z L lz I f 0 f; + : y fs f ] ; Da Gwg lnP /ljBfno vf]Ng] sfg'g g]kfndfgePsf] x'“bf o:tf ljBfnox¿u}/sfg'gL ePsf] k'li6 x'G5 .

–z'sb]j rfkfufO{

Page 7: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 &

s] pRrlzIffsf nflu ljb]z hf“b} x'g'x'G5<;dfhdf h'g;'s} JolQmn]

klg cfkm\gf] dfgdof{bf, ;DklQ,OHht, lzIff Pj+ k|lti7fsf] sfdgfu/]sf] x'G5 . oL ;a} s'/f k|fKtug{ lzIff clt cfjZos 5 .ljb ]zdf uP/ cWoog ug ' {km ];gh:t} aGg k 'u ]sf ] 5 .ljb]zdf u} cWoog ug'{sf cltl/Qm/f]huf/Lsf] cj;/ klg k|fKt x'g]x'“bf hLjg:t/ klg alnof] x'G5 .To;}n] cfkm\gf] Sofl/o/ ;kmn kfg{/ cfkm\gf afa'cfdfsf] ;kgf k"/fug{ klg 5fq5fqfn] ljb]zdf k9\ghfg] rfxgf /fv]sf x'G5g\ .ljb]zdf u} pRr lzIff xfl;nug'{ lgs} sl7g s'/f xf] . olbs]xL s'/fdf Wofg k'¥ofpg ;s]ljb]zdf pRr lzIff xfl;n ug]{;kgf cjZo k"/f x'g]5 .

• 5gf}6 ug'{k"j{ cWoog ug]{ljZjljBfnosf] dfs{ s'g ln:6df5, yfxf x'g' cfjZos 5 .

• s'g b]zdf uP/ cWoog ug]{xf], cfkm}+n] 5gf}6 ug'{k5{ .

• ljZjljBfnodf nfUg] z'Nss]–slt / s'g s/]G;Ldf ltg'{k5{,hfgsf/L x'g'k5{ .

• ;:tf ] sn ;le {;sf;DaGwdf klg hfgsf/L /fVg'cfjZos 5, cyjf slnª sf8{k|of]u ug{ ;lsG5 .

• Nofk6k x'g' cfjZos 5 .• a9L hfgsf/L xfl;n ug'{k/]

;DalGwt b]zsf] /fhb"tfjf;sf]Ph's];g laËdf klg ;Dks{ug{ ;lsG5 .ljb]z hfg'sf] sf/0f

;j{k |yd cfkm } “n ] lg0f {oug'{xf];\ ls s] sf/0fn] ljb]z hf“b}x'g'x'G5 < cfkm"n] cWoog ug{rfx]sf] ljifo ljb]zdf eGbf cfkm\g}b]zdf k9\bf ;:tf] kf] x'G5 ls <ljb]zdf cWoog ubf{ c¿ kmfObfklg 5g\ ls < pRr lzIff xfl;nug'{sf cltl/Qm cfly{s l:ylt klg

;an t'Nofpg] ljrf/ ug'{ePsf]5 ls < To;}n] ;f]rljrf/ u/]/ dfqljb]z hfg] lg0f{o ug'{k5{ .ljZjljBfno s;/L 5gf}6 ug]{ <

ljZjljBfno 5gf }6dxŒjk "0 f { s '/ f xf ] . x/ ]sljZjljBfno km/s–km/s dfs{sfx'G5g\ . ljZjljBfno 5gf}6 ubf{dfs{sf] dfq e/ kg'{x' “b}g . PSnf;sf] eP klg s'g} sn]h ANofsln:6df x'g;S5 . hxf“ cfkm" /fd|f]/ lkm6 x'g ;lsG5 ToxL “sf ]ljZjljBfno 5gf}6 ug' {k5{ .ljZjljBfno 5gf}6 ubf{ OG6/g]6tyf ;DalGwt b]zsf] /fhb"tfjf;af6klg hfgsf/L lng ;lsG5 .s;/L k|j]z ug]{ <

;j{k|yd s'g b]zdf hfg] xf],5gf }6 ug ' {k5 { . cd] l/sf /a]nfotdf cWoog ug'{ eg]sf] Hofb}sl7g sfo{ xf] . Go'lhNofG8,hd{gL, ¿;, l;+ufk'/ cflb le;f;lhn} k|fKt ug{ ;lsg] /fi6«x'g\ . x/]s /fi6«sf] km/s– km/slgod 5 . o; qmddfljZjljBfnodf k|j]z ug]{ of]Uotfklg km/s ePsf] kfOG5 .s;/L cfj]bg eg]{ <

olb ljb]zdf cWoog ug{hf“b} x'g'x'G5 eg] Psb]lv 8]9jif{cl3 g} cfj]bg k|lqmof ;'?ug'{k5{ . cfj]bg cfkm}“n] ljZjljBfnosf]j]a;fO6df 8fpgnf]8 u/L k7fpg;lsG5, t/ k|j]z k/LIffsf] ;"rL eg]nfd} x'G5 . lsgls cd]l/sf hf“b}x'g'x'G5 eg] SAT, TOEFL, ACT,

GMAT, GRE, o's]sf nflu IELTS,c:6«]lnofsf nflu IELTS, Go'lhNofG8 /Sofgf8fsf nflu IELTS cWoog u/LpQL0f{ u/]sf] dfq ge} /fd|f] c+sk|fKt ug'{ cfjZos 5 .k};fsf] Joj:yf

5fqj[lQsf nflu M km/s–km/s z } lI fs ; +:yf jfljZjljBfnoåf/f ljBfyL{x¿sf

nflu 6\o';g lkm, k':ts tyf cGovr{sf nflu k|bfg ul/g] 5fqj[lQklg b'O{ k|sf/sf] x'G5 . h:t} km'n5fqj[lQ / cf+lzs 5fqj[lQ . k"0f{5fqj[lQdf cWoogsf] ;a} vr{ -;a} ljZjljBfnodf of] nfu"x'“b}g_ a]xf]l/G5 . bf];|f]df s]xL /sdljZjljBfnon] a]xf]/]sf] x'G5 eg]af“sL vr{ cfkm}“n] h'6fpg'k5{ . km'n5fqj[lQdf ljBfyL{x¿n] s8fk|lt:kwf{ ug'{kg]{ x'G5 .

z}lIfs C0f M olb 5fqj[lQk|fKt ug'{ePsf] 5}g eg] a}+s jfkmfOgfG;af6 z}lIfs C0f k|fKt ug]{Joj:yf 5 . Ph's];g nf]gsf nflucfjZos sfuhft k]; u/]sf] !%lbgb]lv Ps dlxgfleqdf k|fKtug{ ;lsG5 . o; ljifodf s'g}klg a}+sdf a'em\g ;lsG5 . s]–slt Aofh / cltl/Qm s/ nfU5,;:tf] / ;'ne shf{ lbO{ sd Aofhlng] a}+s 5gf}6 ug'{k5{ . sltkoljZjljBfnodf OG;f]/]G; kf]ln;Llng' klg cfjZos x'G5 .le;f

k|To]s b]zsf] le;f lbg]lgod / le;f cjlw klg km/s–km/s x'G5 . le;f k|fKt ug{sd;]sd b'O{ dlxgfcl3 g} lgj]bglbg 'k5 { . o;sf nflu le;fOG6/Eo'sf nflu /fhb"tjf;dfcfjZos b:t'/ lt/L k|:t't x'g'k5{ .cfjZos b:t'/ lt/L cGtjf{tf{ lb“bfpQL0f{ eOG5 eGg] x'“b}g . ;kmn x'gsfnflu ;j{k|yd cfkm"df cfTdljZjf;x'g'k5{ . cfkm"n] k9\g rfx]sf]ljZjljBfnodf s] k9\g rfx]sf]xf], Tof] k"0f{ 1fg x'g'k5{ . cfkm\gf]3/kl/jf/ / cfly{s cj:yf s:tf]5 < k/LIffdf cfkm\gf] k/km/d]G;

s:tf] 5 < h:tf];'s} k|Zgsf] hjfkmlb“bf gx8\a8fO{ lbg ;Sg] cfTdljZjf;x'g' clt cfjZos 5 . km/s–km/sb]zn] km/s–km/s lsl;dsf] le;fagfpg] lgod agfPsf x'G5g\ . h:t}:6'8]G6 le;f, nª :6] le;f, lelh6le;f, lahg]; le;f, jfs{ kld{6 le;f,dlN6kn le;f cflb .k9fO klg sdfO klg

ljBfyL{x¿ cWoogsf nfludfq ge} /fd|f] sdfOsf nflu klgljb]z knfog x'g rfxG5g\, h;dfljb]zdf sfd ubf{ /fd|f] cfDbfgLklg k|fKt ug{ ;S5g\ t/ o;sfnflu ;DalGwt b]zsf] P]g–sfg'g/ cfkm\gf] cfly{s Knflgª klgagfpg'k5{ . Sofgf8f, cd]l/sf,la|6]gnufot /fi6«df cltl/Qm sfdug{ ;lsG5 . o;sf nflu js{kld{6sf ;fy} ;f]l;on sf8{ lng'klg cfjZos 5, t/ l;+ufk'/dfcWoog ug{ hf “bf sfd ug] {cg'dlt lbOPsf] 5}g .

s]–s] /fVg ;Sg'x'G5 <• kf;kf]6{, le;f, Ps]8]ldS;

/]s8{, l/Ho"d, k|z+;fkq, cfjZossfuhft, skL, snd cflb .

• ;DalGwt b]zsf] s/]G;L, 6«feN;r]s, ;fy} l8dfG8 8«fkm\6 cflb .

• d]l8sn ls6 .• 8«fO{ km'8, d/d;nf .• l;of], wfuf], a6d, ;]K6L lkg,

g]lKsg, :6]Kn/, :qm'j/, kl~rªd]l;g cflb–OToflb .

• k|];/ s's/ / lkg, jf;/ .• lrofbfgL, cfn' l5Ng] cflb .

t/ oL ;fdfgx¿ ;DalGwtb]zdf nfg] cg'dlt 5 ls 5}g,hfgsf/L x'g' cfjZos 5 .

– lji0f's'df/ >]i7

ljb]z hf“b} x'g'x'G5 < yfxf kfO/fVg'xf];\

• k|jf;df :jf:Yo g} wgePsfn] PrcfOeL÷P8\; /of}ghGo /f]uaf6 arf}+ .

• dlxnf lj?4 x'g] cg]sk|sf/sf lx+;f tyf e]befj pGd"ngug{] dxf;lGw @))) /fi6«;+3åf/fsfof{Gjog e};s]sf] 5 .

• k"j{ k|:yfg tflnd lnP//f ]huf/L lbg] /fi6«df hf“bfe}kl/cfPdf sf];“u ;Dks{ ug]{,sxf “ ;xfotf dfUg ] ;a }7]ufgfx¿ k|fKt u/]/ dfq hfcf}+ .

• j}b]lzs /f]huf/Ldf hf“bfsDkgLnfO{ a'emfPsf] /sdsf]ekf{O{, ;a} ;t{ ePsf s/f/gfdf;a} sfuhftx¿ tyf kf;kf]6{;w} cfkm";“u /fvf}+ .

• s'g Ph]G;Ldfkm{t\ hfg]xf], s'g 7fp“df s] sfd ug]{ xf], slt

vr{ nfUg] xf], klxn] g} a'emf}+ .• ljb]zaf6 k};f k7fp“bf

jf cfly{s sf/f]af/ ;w} a}+s tyfljQLo ;+:yfdfkm{t\ dfq u/f}+ .

• s'g} klg sfuhft ;xLug'{cl3 /fd|f];“u k9]/ a'em]/ dfq};xL ug'{xf];\ . ;DalGwt If]qsf]pko'Qm k|fljlws ;Lk tyfcled'vLs/0f tflnd lnP/ dfq}j}b]lzs /f]huf/df hfg'xf];\ .

• ;/sf/åf/f cg 'dltlbOPsf /fi6«x¿df dfq cj;/sf]vf]hL ug'{xf];\ . aGb]h nufOPsf/fi6«df hfg' sfg'gljk/Lt sfo{ xf] .

• Ohfhtk|fKt e/kbf ] {j}b]lzs /f]huf/bftf sDkgL afx]sJolQmut k|nf]eg b]vfO{ ljb]z k7fpg]JolQmx¿af6 ;b}j ;r]t /xg'xf];\ .

;|f]t M j}b]lzs /f]huf/ Joj;foL ;+3

Page 8: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 * j]a;fO6 ;fOa/ lh1f;f

olb tkfO+{x¿sf sDKo'6/;“u;DalGwt s]xL lh1f;f 5g\ eg] tnsf]7]ufgfdf k7fpg'xf]nf. tkfO{+x¿sf]lh1f;fsf] pQ/ Ps hgf sDKo'6/cleoGtfn] lbg'x'g]5.

s'g} pTkfbg ljz]if / ltgsfk|of]u;DaGwL lh1f;fnfO{ eGbfk | ljlw;DaGwL lh1f;fnfO {k|fyldstf lbOg]5.

lh1f;f k7fpg] 7][email protected]

mit.eduDof;fRo';]6 k|fljlws

cWoog ;+:yfg -PdcfO{6L_ dfcWofkg u/fOg] :gfts tyf:gftsf ]Q/ txsf ;a}kf7\o;fdu|L lgMz'Ns tyf v'nf¿kdf ;a}sf] kx'“rdf k'uf];\ eg]/of] j]a;fO6df hfgsf/L pknAwu/fOPsf] 5 . ;g\ @))@ b]lv;~rflnt of ] j ]a;fO6dfxfn;Dd ! xhf/ * ;okf7\oqmd /flvPsf 5g\, h;df@^ ljwfsf ] k "0f { lel8of ]n ]Sr/;d]t 5 . oL ;a}kf7\oqmd x]g{ tyf 8fpgnf]8ug{ s'g} z'Ns ltg{ jf btf{ug'{kb}{g . To;sf cltl/Qm oxf“ePsf ;a} ;fdu|L ;|f]t pNn]vx'g] u/L k|ltlnlk agfpg tyfljt/0f ug{;d]t 5'6 5, t/o;nfO{ Jofkfl/s k|of]hgdfk |of ]u ug{ eg] kfO “b }g .j]a;fO6df lj1fg, k|ljlw,ul0ft, snf, Oltxf;,/fhgLltzf:q, ;flxTo,efiffnufot ljleGg ljifosfkf7\o;fdu|L, n]Sr/ gf]6, k/LIff;fdu|L tyf u[xsfo{ cflb/flvPsf] 5 . j]a;fO6df ljifotyf ljwfcg';f/ ;fdu|Lx¿juL{s/0f u/]/ /flvPsf] 5 .

of] j]a;fO6dfkm{t v'nf¿kdf pknAw x'g] ;fdu|Lx¿ljZjs } pTs [ i6 k|fWofks,cg';Gwfgstf{ tyf j}1flgsx¿åf/ftof/ ul/Psf] x'gfn] ljBfyL{ju{n]k|z:t kmfObf p7fpg ;S5g\ .

—z+s/

l;6L afOs a]G8f

/fhwfgLdf gof“ On]lS6«s l;6LafOs a]G8f lelqPsf] 5 . of] On]lS6«sl;6L afOsn] ofqfnfO{ ;xh, ;/n /sd vlr{nf] dfq agfpg]5}g, OGwgsf]cefj, 6«flkms hfdsf] ;d:of /b'3{6gfh:tf hf]lvdaf6 ;d]t arfpg]bfaL ul/Psf] 5 .

sf7df8f } + pkTosfsf ]jftfj/0f tyf hghLjg ;'xfp“bf]of] l;6L afOsdf luo/ 5}g /psfnf];d]t r9g ;Sg] ePsfn]5f ]6f ] ofqfsf nflu o;nfO{pko'Qm dflgPsf] 5 . w"jf “ ,x f lgsf/s Uof “; / tfkpT;h{g;d]t gug] { ePsfn]o;nfO{ jftfj/0fd}qLsf ¿kdf;d]t lnOPsf] 5 . k|lt3G6f #)

gof“ k|ljlw

b]lv #% lsnf]ld6/sf] ultdfu'8fpg ;lsg] l;6L afOsaf6 %?k}of “sf ] Aof6«L rfh{af6 %)lsnf]ld6sf] ofqf ug{ ;lsG5 .l;6L afOsdf $* ef]N6 zlQmsf]rfh]{an Aof6«Laf6 rNg] df]6/h8fg ul/Psf] 5 . l;6L afOsdfh8fg ePsf] Aof6«L ;lhn} lems]/sf]7fdf nu]/ rfh{ ug{ ;lsG5 .l;6L afOssf] Aof6«L sl/a kf“rjif {;Dd vKg] Joj;foLx¿n]atfPsf 5g\ .

;fd;'ªsf] @ ;o %^P;P;8L

;fd;'ªn] @ ;o %^ hLaLsf];f]lnª–:6]6 8«fOex¿sf] pTkfbgk|f/De u/]sf ] 5 . sDkgLsfcg ';f/ oL 8 « fOex¿ s ]xLdlxgf leq } Nofk6kx¿dfcfpg]5g\ . d 'VotM Nofk6kk|of]ustf{x¿df of] va/n] v';L;~rf/ u/fPsf] 5, lsgeg] @ ;o%^ hLaLsf] ;f]ln8–:6]6 8«fOepkef]Uo ahf/sf] cfh;Dds} ;a}eGbfw]/} Ifdtf ePsf] 8«fOe xf] . o;n]clxn] ;fwf/0f rngrNtLdf cfPsfxf8{ 8«fOen] eGbf Psbd} yf]/} zlQmpkof]u u5{ / o;df rnfodfgk'hf{x¿ gx'g] ePsfn] rf“8} lau|g];Defjgf klg sd x'G5 . o;sf] d"Noslt x'g] eGg] s'/f ;fd;'ªn];fj{hlgs ul/;s]sf] 5}g .

k|Zg M ljls s] xf] < ljls/ ljlsk]l8ofdf s] km/s 5 <

/]ag l;njfnpQ/ M ljls Pp6f To:tf]

j]a;fO6 xf] h;df ePsfljifoj:t'x¿nfO{ j]aa|fph/af6}hf];'s}n] ;Dkfbg ug{ jf x6fpg;S5g\ . ljls ;xeflutfd"nsj]a;fO6 lgdf{0fsf] Pp6f gd'gfxf ] . ;fdfGotof ljlsdful/Psf x/ ]s ;Dkfbgsf ]clen]v /flvPsf] x'G5 h;n]ubf{ s;n] s] ljifoj:t' yKof]jf s] x6fof] eGg] s'/f x]g{;Dej x'G5 . ljlssf] x/]sk[i7nfO{ …ljls k[i7Ú elgG5 .ljlsdf ljifoj:t'x¿ /fVgljls6]S:6 elgg] Pp6f cToGt};/n dfs{ck efiffsf] k|of]uul/G5 h;n] ljlsleq tyfaflx/sf k[i7sf ;DaGw /fVg],ljlsdf /flvPsf ljifoj:t'x¿tyf ljleGg ljlsk[i7x¿sf]Joj:yfkg ug]{ sfddf ;/ntfPj+ Ps¿ktf Nofp“5 . jf8{slg3dn] ;g\ !((% df klxnf]ljls …ljlsljj]aÚ sf] :yfkgfu/]sf lyP . pgn] …ljlsÚ gfdxjfOog efiffaf6 lnPsf lyP,h;sf] cy{ l56f] x'G5 .

o:tf] j]a;fO6 rnfpg;e{/df /flvg] ;km\6j]o/nfO{klg ljls elgG5 . xfn bh{gf}+ljls ;km\6j]o/ rngrNtLdf5g\ . h;dWo] ldl8of ljls,df]Og df]Og ljls, l6lsljsL,lk laljsL a9L k |rlnt;km\6j]o/ x'g\ .

ljlsk]l8of -wikipedia.org_ljlssf] clxn];Dd ;a}eGbfpQd pbfx/0f xf ] h;n]ldl8ofljsL ;km\6j]o/ k|of]uu5{ . of] jx'eflifs, v'nf,:jtGq Pj + lg Mz ' NsljZjsf]ifdf xfn @ ;oeGbf a9Lefiffdf sl/a Ps s/f]8 n]v 5g\ .ljlsk]l8ofsf] g]kfnL ;+:s/0f-ne.wikipedia.org_ df eg ]clxn ];Dd @ xhf/ & ;on]v 5g\ .

cfsfzdf g]kfnL hxfh kmggkf ]v/f– …cfDd} † hxfh

p8\of]Ú /ldt]x¿ crDd dflg/x]sflyP . sltnfO{ nfu]sf] lyof] o:tf]hxfh klg p8\nf / † t/ ;f“lRrs}p8\of] . g]kfnL tGg]/Ln] lgdf{0f u/]sf]xjfO{hxfh klxnf] k6s cfsfzdfp8\bf crDd nfUg' :jfefljs klglyof] . OlGhlgol/ªsf ljBfyL{åf/flgdf{0f ul/Psf] g]kfns} klxnf] ljdfg…8f“km]Ú sf] k/LIf0f p8fg ebf{ kf]v/fljdfg:ynleq / aflx/ dflg;x¿sf]pT;fxhgs eL8 b]lvGYof] .

P leof Sna g ]kfnsfl;lgo/ kfOn6 Pn ]Sh ] G8/DoflS;df]en] pQm p8fg e/]sflyP . lj1fg tyf k|ljlw dGqLu0f]z ;fxn] p8fgsf] cf}krfl/spb\3f6g u/]sf lyP . dGqL ;fxn];fKtf lxs; “u eg ]– …g ]kfnLo'jfx¿sf] of] sfo{ k|z+zfof]Uo 5 .o:tf bIf o'jfx¿nfO{ lab]l;gaf6/f]Sg ;s] cfdg]kfnLn] ljb]zLsf]d'v tfSg'kg]{ lyPg .Ú

g]kfndf klg ljb]zLx¿;“uk|lt:kwf{ ug{ ;Sg] j}1flgssf]sdL /xg]5, g]kfnL hxfh k/LIf0fp8fg cjnf]sg ug{ cfPsf Ps j[4fn]eg]– …/fHon] klg pgLx¿nfO{ xf};nflbg'k5{ .Ú cGt/f{li6«o p8\8oglbj;sf] cj;/ kf/]/ pQm hxfhsf]p8fg el/Psf] xf] .

rf/ jif{sf] nfdf] of]hgf /kl/>dkZrft \ O l Ghlgol/ªSofDk; k'nrf]sdf cWoog/t

kf ]v/ ]nL o 'jf ljsf;k/fh 'nLn ] g ]k fnLxjfO{hxfh 8f“km]sf] lgdf{0fu/]sf x'g\ . pgnfO{ u0f]z/fdl;+s]dfgn] ;fy lbPsf lyP .

Ps jif{d} hxfh agfpg];f]r eP klg nfdf] ;do nfUof],j}1flgs k/fh'nLn] eg]– …l9n} ePklg 8f“km] agfpg ;kmn eof}+ .Úhxfh lgdf{0f u/] klg p8fgsf]cg'dlt Ps jif{cl3 g} kfpg'kg]{lyof ] , t/ gful/s p8 \ogk|flws/0fn] ;'/Iffsf] sf/0f b]vfO{cg'dlt lbPsf] lyPg . nfdf]cg'go–ljgo k|flws/0fn] g;'g]kl5

gful/s p8\8gd G q f n o n ]

;lrj:t/Lo hf“ra'em ;ldltu7g u/L kf]v/f ljdfg:yndfp8fg ug{sf nflu cg'dlt k|bfgu/]sf] xf] . d+l;/sf] klxnf] ;ftfdfq p8fgsf nflu 8f“km] Po/qmfkm\6 l8hfOg, km\ofla|s]zg PG86]:6 ÎnfO6 u|'k g]kfnn] cg'dltkfPkl5 lgdf{tf k/fh'nLn] eg]–…g]kfnL k|fljlwsn] klg cj;/ kfPs]xL ug{ ;S5g\ . xfd|f] p2]Zogof“ k':tfnfO{ lj1fg k|ljlwk|ltclek|]l/t ug'{ p2]Zo klg xf] .

lgdf{tf k/fh'nLsf cg';f/

cGtl/Ifdf efO/;cGt/f{li6«o cGtl/If

s]Gb|df Pp6f gof“ tŒjn] sAhfhdfPsf] k'li6 gf;fsfj}1flgsx¿n] u/]sf 5g\ .cGtl/If s]Gb|df k'u]sf] Tof] gof“tŒj c¿ s]xL geP/sDKo'6/af6 ;/]sf] efO/; ePsf]s'/f tL j}1flgsx¿n] atfPsf5g\ . gf;fsf cg';f/ ;g\@))& df Pp6f lel8of] u]daf6pQm efO/;n] pQm cGtl/Ifs]Gb|df k|j]z kfPsf] eP klgTo;af6 cGtl/If s]Gb|nfO{ s'g}vt/f g/x]sf] atfOG5 .

b; u'0ff a9L ljB't\cd]l/sfsf] Dof;fr';]6\;

OlG:6Ro'6 ckm 6]Sgf]nf ]hLsfj}1flgsx¿n] Pp6f o:tf] ;f]nf/Kofgn agfPsf 5g\ h;n] xfnsf;f]nf/ Kofgnsf] t'ngfdf b; u'0ffa9L ljB't \ pTkfbg u5{ .j}1flgsx¿n] l;;fsf] o:tf] ;]nsf]ljsf; u/]sf 5g\ h;n] ;Lw} ;"o{sf]k|sfznfO{ kmf]6f]ef]N6fOs ;]ndfnu]/ ljB't\df kl/0ft ul/lbG5 .cfufdL tLg jif { leq } o:tf;]nx¿sf] Jofj;flos pTkfbg x'gyfNg] 6f]nLsf] g]t[Tj ug]{ k|f]km];/dfs{ afN8f]n] atfP .

of] k4ltdf cfwfl/t ljleGg/Ë ldl>t ;f]nf/ sG;]G6]«6/n] ;"o{sf]k|sfznfO{ u|x0f u/L ;Lw} Unf;Kofgnsf] lsgf/fdf k7fOlbG5 .To;kl5 Unf; Kofgnsf] lsgf/df/x]sf] xfOef]N6]hsf] kmf]6f]ef]N6fOs;f]nf/ ;]nn] ;"o{sf] k|sfznfO{ u|x0fug]{ / l56f]–l56f] ljB't\ pmhf{dfkl/0ft ug]{ sfd u5{ eg] csf{tkm{/x]sf] nf] ef]N6]hsf] kmf]6f]ef]N6fOs;f]nf/ ;]nn] ;"o{sf] k|sfznfO{ oqtq5l/g / plDsgaf6 /f]Sg] tyfk|sfznfO{ l56f]–l56f] ljB't\ pmhf{dfkl/0ft ug]{ sfd u5{ .

klxnf] txdf h8fg ul/Psf];f]nf/ sG;]G6]«6/n] eg] ;"o{sf] k|sfznfO{u|x0f ug]{ Ps k|sf/sf] em\ofnsf ¿kdfsfd u/]sf] x'G5 . gof“ ljsf; ul/Psf];f]nf/ Kofgnsf] d2taf6 cab'u{d ufp“–7fp“x¿df ljB't\ pmhf{k'¥ofpg, Aof6«L rfh{ u/]/ rnfpg;lsg] jB'tLo pks/0fx¿ rnfpgtyf aQL afNg ;xh x'g] 5 .

lrofsf nflu 3/]n' sf/vfgflrof k |zf ]wgsf nf lu

ls;fg:t/af6} ;~rfng ug{;lsg] 3/]n' k|ljlw ljsf; ul/Psf]5 . Onfd, h;jL/]sf z/b ;'Aafn]jif{ lbgsf] >d / ;Lk vr{ u/]/of] k|ljlw tof/ u/]sf x'g\ . o;nfO{pgn] …;fgf 3/]n' sf/vfgfÚgfd lbPsf 5g\ .

lgDg ju{sf ls;fgn] ;d]tlghL:t/df ;~rfng ug{ ;Sg] of]sf/vfgf ljB't\ / bfp/f b'j}af6rnfpg ;lsg] of] sf/vfgfaf6pTkflbt lrof :jflbi6 dfq xf]Og,:j:ys/ klg x'g] ;'Aafsf] bfjL 5 .

pQm sf/vfgfdf Psk6sdfkf “r lsnf ]u | fdb ] lv @)lsnf]u|fd;Dd lrof tof/ ug{;lsG5 . yf]/} kl/0ffddf lroftof/ ul/g] x'“bf of] sf/vfgfaf6cfkm"n] rfx]cg'¿ksf] u'0f:t/ lbg;lsG5 . b'O{ kft Ps ;'O/f]lrofb]lv ;'O/f]af6 dfq klgljleGg u'0f:t/sf] lrof pTkfbg

ug { ;lsg ] ePsfn ] of ]3/ ]n ' sf/vfgf ls;fgsfnflu lgs} pkof]uL ;flat x'g];'Aaf atfp“5g\ .

kmnfdsf] ;fgf] 8«d, sf7sf]k|]md ePsf] 6«:6 / ;fgf] k+vfhl8to:tf] sf/vfgf tof/ ug{ sl/a^) xhf/ nufgL u/]sf] pgLatfp“5g\ . of] k|ljlw tof/ ug{pgnfO { P;PgeL g ]kfnsf ]cfly{s Pj+ /fli6«o lrof tyf skmLljsf; af]8{sf] k|fljlws ;xof]uk|fKt ePsf] xf] .

o;/L pTkfbg lrofnfO{;dod} laqmL ug{ ;s] sf/vfgfn]lbg]eGbf a9L d"No k|fKt ug{;lsG5 . o;df Psflt/ bfp/fafNg] r'nf] /flvPsf] 5 . r'nf]an]kl5 o;sf] tfk lrDgLsf]dfWodaf6 lrof /fVg] 6«kmdfkf l/G5 / 6 «kmdf /f lvPsf ]lrofnfO { cfjZostfcg';f/;'sfpg ;lsG5 .

zlQm arfpg] rfh{/7"nf ;]nkmf]g lgdf{tf sDkgLx¿n] ;]nkmf]g rfh{/sf nflu OghL{

/]l6ª l;:6dsf] ljsf; u/]sf 5g\ . ca pkef]Qmfx¿n] ;a}eGbf sdzlQm vkt x'g] rfh{/ vl/b ug{ ;Sg]5g\, h;n] jftfj/0f hf]ufpg;xof]u k'¥ofpg]5 . jftfj/0fjfbLx¿n] cfnf]rgf ul//x]sf] ;dodfTo;sf] k|ltlqmofsf ¿kdf of] l;:6d cfPsf] xf] . of] /]l6ª l;:6dclxn] ljZjdf k|rngdf /x]sf gf]lsof, df]6f]/f]nf, ;fd;'ª, ;f]gLOl/S;g tyf PnhL On]S6«f]lgS;sf ;a} ;]nkmf]gdf k|of]udf cfpg]5 .of] /]l6ª l;:6ddf % b]lv z"Go :6f/;Dd /xg]5g\ . % j6f :6f/n] ;a}eGbfsd zlQm / z"Go :6f/n] a9L zlQm vkt x'g] s'/f atfOG5 .

hxfhn ] @306f;Dd ! ;o

lsnf]ld6/ k|lt306fsf] ultdfsl/a ^ xhf/ lkm6 prfO;Ddp8fg ug{ ;S5, t/ ;/sf/n]8f“km]nfO{ ;Lldt prfOdf dfqp8\g] cg'dlt k|bfg u/]sf] 5 .p8fg ;dodf sl/a $ ;o lsnf]tf}n wfGg ;Sg] Ifdtfsf] 8f“km];“u%) ln6/ OGwg Ifdtf 5 .hxfhdf b'O{ l;6 Ifdtf 5 . @bzdnj & ld6/ nDafO, !bzdnj ^% ld6/ rf}8fO / @bzdnj # ld6/ prfOsf ]hxfhsf] kl5Nnf] efudf oGqh8fg ul/Psf] 5 . hxfhdf !)ld6/ km}lnPsf] !$ ju { ld6/I f ] qk mnsf ] kv ] 6 f 5 . of ]hxfh !) nfvsf ] nfutdflgdf{0f ul/Psf] xf] .

cl:6«og k|ljlwsf] OlGhghl8t hxfhdf g]kfnL k|ljlw /:yfgLo ;fdu|L k|of]u ul/Psf] 5 .lj1fg k|ljlw dGqfno, PleofSna g]kfn tyf g]kfn ko{6gaf]8{sf] ljz]if ;xof]udf 8f“km]xjfO{hxfhsf] lgdf{0f ;DkGgePsf] xf] . …;/sf/n] cg'dlt lbof]eg] xfdL o;sf] p8fg IfdtfnfO{lj:tf/ ub} { hfg]5f} +,Ú lgdf{tfk/fh'nLn] atfP .

lzj zdf{

tl:a

/ M ;'b

z{g /l~h

t

Page 9: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 (

sf7df8f} +— d+l;/ ;lsgnfUbf /fhwfgLsf] tfkqmd x\jfQ}36]sf] 5 . ;x/df Gofgf n'ufnufpg]x¿sf] ;+Vof a9]sf] 5 .afSnf ] Hofs ]6 , :jL6/df

;lhPsfx¿ htftt} b]lvG5g\ .laxfgsf] lr;f] 5Ng dflg;x¿afSnf klx/gsf ;fy} dkm\n/,k~hfh:tf Gofgf klx/gklg nfpg yfn ]sf 5g \ ./fhwfgLdf k|foM d+l;/, k'; tyfdf3 dlxgfdf df};d lr;f] x'G5 .hf8f] df};d clwsf+znfO{ dgkb}{g, t/ sltko oxL df};ddf/dfOnf ] u5 {g \ . hf8f ]s }ljifodf ;]lnla|6Lx¿rflx+ s];f ]R5g\ t < hf8f]sf ] df };dpgLx¿nfO{ s:tf] nfU5 <

gfos /fhaNne sf]O/fnfnfO{udL{eGbf hf8f] df};d dgk5{ .laxfg l9nf];Dd ;'Tg kfOg]ePsfn] pgn] udL{sf] ;f6f] hf8f]df };d 5fg]sf x'g \ . …laxfgl9nf];Dd ;'Tg kfOg] ePsfn]dnfO{ hf8f] df};d dg k/]sf] xf],Úsf]O/fnf eG5g\— …laxfg h'?Ssp7\g'eGbf klg Ao""lemP/ Gofgf]l;/sdf al;/xg'sf] dHhf g}a]Un} .Ú o;afx]s pgnfO{ of]df};ddf sf7df8f} +sf /d0fLo:yfgsf] e|d0f ubf{ klg /dfOnf]cg'ej x'G5 . hf8f]df pgnfO{tfQftf] lrof lkp“bf klg plQs}cfgGb cfp“5 .

rnlrq tyf Do ' lhslel8of] lgb]{zs cfnf]s g]Djfªsf]hf8f];DaGwL wf/0ff a]Un} 5 .JolQmut ¿kdf pgL hf8f]nfO{plt;f/f] dg k/fp“b}gg\ . of]df};ddf pgnfO{ kxf8L If]qsf]e|d0f ug{ dg nfU5, vf;u/Lhf8f ]s } df };ddf pgnfO {hf]d;f]dsf] ;'Gb/tfn] nf]Eofp“5 .…hf8f ]df hf ]d;f ]; jf:tjd}/dfOnf] x'G5, cfnf]s eG5g\—…hf8f]df Ps k6s Toxf“ hfg dgnfU5 .Ú cfnf]snfO{ ljb]zdf /x“bfeg] hf8f] df};d g} dg kYof]{, t/sf7df8f}+sf] df};dsf] s] s'/f,hf8f]df aflx/ ;'Vvf x'G5, clg3/leq lr;f ] . To;}n ] klgpgnfO{ sf7df8f}+sf] hf8f]n] dglhTg ;s]sf ] 5}g . hf8f ]sf ];b'kof]u pgL 3/d} a;]/ u5{g\ .…l;/sleq a;]/ rnlrq x]g'{ /;+uLt ;'Gg'afx]s c¿ yk gof“s]xL ug{ ;ls+b}g sf7df8f}+sf]hf8f]df,Ú cfnf]s eG5g\ .

6 ] lnlehgsdL { k |efcdfTonfO{ hf8f] / udL{dWo] s'g

df};d dgk5{ eg]/ lh1f;f /fVof]eg] pgsf] ;xh hjfkm x'G5—…hf8f]Ú . k|efn] udL{df k|of]u ug{]P;];l/h hf8f]df k|of ]u ug{gkfp“bfsf] kL8f eg] cfk\mg} 7fp“df

5, t/ klg pgL Gofgf klx/gklg km];g]jn x'g] s'/fdf ljZjf;ul5{g\ . k|efsf] hf8f] dgfpg]cfkm\g} sfObf 5 . pgL Tof] sfObfckgfpg c¿nfO{ klg ;'emfjlblG5g\ . k|ef elG5g\— …s]xL;dosf nflu sfdaf6 labf lnof],clg pkTosfaf6 aflxl/of] . hf8f]klg 5lng] , gof “ 7fp “ klg3'ldg] † hf8f] 5Ng pkTosfaflx/hfg] 7fp“ w]/} 5g\, s'g} klg ;x/dfhfg ;lsG5 . k|ef elG5g\—…n'lDagL pko'Qm :yn x'g;S5 .;f}/fxf klg hf8f] 5Ng / /dfOnf]ug{ hfg] pko'Qm ynf] xf] .ÚTo;f ] t k |ef hf8f ] 5Ngs}nflu kf]v/f klg uPsL l5g\ .Toxf“sf] k|fs[lts ;f}Gbo{ j0f{gu/]/ ;ls+b}g . k|ef elG5g\—…hf8f] 5Ng st} hfg kfOPg eg]klg lrGtf 5}g, Gofof] n'uf nufof],hf8f]nfO{ eufof] †Ú

gflosf Crf l3ld/]sf] s'/}a]Un} † s]xL jif{cl3;Dd pgnfO{hf8f] df};d k6Ss} dg kb}{gYof],t/ ut jif{sf] hf8f] df};dsf s]xL;ftf o'/f]kdf latfPkl5 pgnfO{hf8f] s;/L dgfpg] eGg] s'/fsf]1fg eof] . ;+hf]u g} dfGg'k5{,l8;]Da/sf ] hf8f ] vfg pgLo;k6s klg o'/f]k g} k'u]sL l5g\ .;f+:s[lts sfo{qmdsf qmddf ¿;k'u]sL Crf ljb]zLx¿n] hf8f]dgfPsf ] b ]v ]k l5 dfq of ]df};dsf] km\ofg ePsL x'g\ . CrfelG5g\— …df};dcg';f/ OGhf]oug{ hfGof] eg] udL{eGbf hf8f] g}Kof/f] nfUg yfN5 .Ú

k "j { ld; g ]kfn tyf6]lnlehgsdL{ piff v8\uLnfO{hf8f] df};d Tolt dg kb}{g . utjif{sf] hf8f]df pgL kf]v/f uPsLlyOg\ . o;k6ssf] hf8f]df eg]pgL /fhwfgLd} x'g]l5g\ . …hf8f]df};del/ d ;f“em tyf /fltsfsfo{qmddf sd} ;xefuL x'G5',piffsf cg';f/ of] df};ddf pgL;dod} 3/ kmls{P/ kl/jf/sf;b:ox¿;“u /dfpg dgk/fp “ l5g \ . … lr;f ]df /f ltca]/;Dd aflx/ a:g'eGbf 3/d}Gofgf] eP/ a:g' 7Lsh:tf] nfU5 .ÚTo;f] t hf8f] 5Ng pgL ;'k,lrs ]g lrNnLh:tf kl/sf/agfp “ l5g \ clg 3/d } a; ]/

rnlrq x]l5{g\ .df]8n snf ;'Aaf elG5g\—

…hf8f ]df rf lx + Gofgf n 'ufnufpg'kg]{ ePsfn] km];g ug{kfO“b}g .Ú 5f]6f :s6{sL kf/vLePsfn ] klg pgnfO { hf8f ]df};ddf udL{ emNemnL ;Demgfcfp“5, t/ hf8f]df hlt klgvfg]s'/f vfg ;Sg] ePsfn]pgnfO{ of] df};d dgk5{ . hf8f]dfpgL k|foM tftf s'/f a9L vflG5g\,Gofgf n'uf nufp“l5g\ . …t/ ;a}eGbfgdHhf nfUg] s'/f, d udL{sf]t'ngfdf hf8f]df 6Gg df]6fp“5' .

…xfdLnfO{ df]6fPsf] ;'xfp“b}glg †Ú, snfn] 76\6f ul/g\— …t/hf8f]df hlt g} df]6fP klg udL{dfd k'gM l:nd x'G5' .Ú

uflosf k'ikf kf}8]nnfO{ hf8f]

df};d Tolt dg kb}{g, hlt udL{dg k5{ . …v} lsg xf] lsg, dnfO{of] df};d dg} kb}{g, ;f+uLltssfo {qmd tyf rnlrqkfZj {ufogdf Jo:t uflosfkf}8]nn] elgg\— …hf8f] dg gkg]{y'k|} sf/0f 5g\ .Ú k'ikfsf cg';f/hf8f]df laxfg} p7\g' ;a}eGbfcN5L nfUg] sfd xf] . …laxfggp7L l/ofh x'“b}g . l/ofh ug{a:of], :j/ g} lgl:s“b}g . lr;f]n]unf g} efl;Psf] x'G5, s;/Ll/ofh ug' { <Ú k'ikf elG5g\—…efl;Psf] unfn] l/ofh ubf{;'Gg]x¿ klg xf“:5g\ .Ú o;afx]sk'ikf cfkm\gf] z/L/sf] agfj6 g} lr;f];xg g;Sg] ePsf] atfp“l5g\ .lr;f]af6 aRg pgL s] ul5{g\ t <k'ikf elG5g\— …laxfgLkv ;s];Ddaflx/ lg:sGg“ . /flt klg rf“8} 3/kmls{G5' . tftf] s'/f a9L vfG5' .Ú

gflosf c?l0fdf nD;fnnfO{hf8f] df};d k6Ss} dg kb}{g .…dnfO{ cln rf“8} lr;f] nfU5,c?l0fdf elG5g\ — …of] df};ddfsfd ug]{ km'tL{ klg hfUb}g .Úc?l0fdfnfO{ hf8f]df lgb|f klg w]/}nfUbf] /x]5 . …;'lt/xg dg nfU5,

cf]xf] † s:tf] hf8f]

l;/saf6 aflx/ lg:sg} gk/] klgx'GYof] h:tf] nfU5, c?l0fdfsf]hf8f ]k | lt u 'gf;f ] 5— …t/df};dnfO{ xfdLn] rfx]/ klg /f]Sg;Sb}gf } + . b 'O {–rf/ dlxgfsf ]hf8f]kl5 Gofgf] df};d klg tcfp“5 lg †Ú c?l0fdf hf8f]af6aRg s] ul5{g\ t < pgL elG5g\—…tftf s'/f a9L vfG5', Gofgf] n'ufnufp“5' . l:6d lnG5' . /flt–/flttftf] kfgLdf v'§f 8'afp“5' . h;/Lx'G5 hf8f] eufpg] k|of; u5'{ .Úo;afx]s pgL hf8f] df};ddf6fpsf]b]lv k}tfnf;Dd 5f]lkg]u / L k l x /g nu f p “ l 5g \ .hf8f ]s } nflu pgn] pmgsf6f ]kL, k~rf, df ]hf, 6«fph/,xfOg]s clg :jL6/sf] rfª g}nufPsL l5g\ . …d;“u udL{dfnufpg] klx/geGbf hf8f ]dfnufpg] klx/g w]/} 5g\ .Ú

uflosf snf /fO{nfO{ hf8f];a}eGbf dg kg]{ df};d xf] . …h]vfP klg kRg] / la/fdL gx'g]ePsfn],Ú ev{/} ;f+uLlts ofqfk|f/De u/]sL uflosf /fO{ eGb}lyOg\— …3'Dg / lkslgs dgfpgklg oxL df};d g} pko'Qm x'G5 .Ú

� s[i0f e§/fO{

Page 10: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 !)

…tLtf] ;ToÚdf ca ;fnf]gL/fhgnfO{ x]g{ kfOg]5}g . …tLtf];ToÚaf6 dfq xf ]Og, pgLg]kfnaf6} knfog e};s]sf 5g\ .c:6«]lnof p8\g'eGbf Ps lbgcl3pgL;“u 6]lnkmf]g ;Dks{ eof], eGgyfn]– …d hf“b}5' bfO . Ps bzss]xL x'G5 ls eg]/ ;+3if{ u/]“, cahLjg agfpg] ;+3if{ ug{ hf“b}5' .Ú…tLtf] ;ToÚaf6 pgn] s]xL k|l;l4sdfP . bLks/fh lu/Ln] nufPsf]u'0f pgL slxNo} la;{g]5}gg\ . k|l;l4n] dfq s]xL x'“bf] /x]g5 eGg]cfef; pgnfO{ eof], ha pgn] ljjfx u/] .

PSnf] Hofg x' “bf h] h;f] u/]/ eP klg ;+3if{/t lyP,t/ ljjfxkl5 3/u[x:yL rnfpg ufx|f ] kg{ yfNof] . To;}n]cfOPn6LP; pQL0f{ u/]kl5 c:6« ]lnofsf] le;f dfu] / kfOklg xfn] . gL/fhg;“u} pgsL >LdtL klg c:6«]lnof uOg\ . …otfptfubf{ b'O{ hgfsf] cf7–b; nfv vr{ eof] xf]nf .Ú ca slxn] kmls{g]< pgsf] hjfkm lyof]– …b'O{ jif{otf kms{Gg“ .Ú

sdn l/dfnlj/f6gu/— b]zsf] bf];|f] 7"nf]

;x/ lj/f6gu/df df]8lnªsf]ultljlw z"Go cj:yfdf k'u]sf] 5 .lj/f6gu/df klxnf] k6s xfn;fn};~rfngdf cfPsf] df]8lnª;DaGwLj]a;fO6nfO{ kmf]6f];];g u/fpg] df]8nsf]cefj ePsf sf/0f klg oxf“sf]df]8lnªsf] ultljlw ;':tfPsf] k'li6x'G5 . d]]lngfaLcf/6L 86sdnfO{jf:tljs df]8nsf] kmf]6f]sf] cefjx'“bf gof“ tl:a/ ck8]6 ug{;d]tufx«f] ePsf] 5 .

j]a;fO6sf nflu df]8nx¿ ge};j{;fwf/0f o'jfo'jtLn] kmf]6f];];gu/fpg] u/]sf 5g\ . df]8nsf]cefjdf ;j{;fwf/0fsf cfsif{stl:a/ lvr]/ j]a;fO6df xfNg]ul/Psf] 5 . d]lngf kmf]6f] :6'l8of]dftl:a/ lvrfp“bf j]a;fO6df cfpg]cfzfdf kmf]6f];];g u/fpg] ;j{;fwf/0fo 'jfo 'jtLsf ] 3 'O “rf ] nfU5 .kmf]6f]u|fkm/ ;~ho >]i7åf/f ;~rflntof] j]a;fO6 ;'? ePkl5 pgsf]:6'l8of ]df kmf ]6f ]; ];g u/fpg];j{;fwf/0fx¿sf] ;+Vof eg] a9]sf]

lj/f6gu/df df]8lnª z"Go, df]8nsf] cefj5 . To;afx ]s j ]a;fO6dfy 'k | } afnaflnsfsf tl:a/klg ;d]l6Psf] 5 .

lj/f6gu/df df]8lnªsf] 9f]sfvf]Ng] p2]Zon] df]8lnª Ph]G;Lsf¿kdf sfd ug{ j]a;fO6sf] cjwf/0ffNofPsf ] ;~ho atfp “5g \ .lj/f6gu/sf df ]8nx¿nfO {j]a;fO6dfkm{t lj1fkg Ph]G;L,Do'lhs lel8of] lgdf{tf tyf rnlrqlgb] {zssf cf“vf;Dd k'¥ofpg];~hon] ljZjf; lnP klg df]8nsf]cefjdf pgL c;kmn x'g] cj:yfdfk'u]sf 5g\ . glhs}sf] ;x/ w/fgdfkm];g / df]8lnªsf ultljlwx¿kof{Kt dfqfdf eP klg lj/f6gu/km];g / df]8lnªaf6 6f9f b]lvPsf]5 . s]xL km];g ;f]df efu lnPsfgof“ df]8nx¿n] lj/f6gu/sf]j]a;fO6sf nflu kmf]6f];];g u/fp“bf3/kl/jf/af6 ;d:of cfpg] ePsfn]klg pgLx¿ w/fg uP/ Unfd/;tl:a/ lvrfpg] u/]sf 5g \ .lj/f6gu/sf gof“ df]8nx¿n]w/fg uP/ ;];g u/fPsf] tl:a/w/fgaf6 ;~rflnt lSns w/fg

86sddf x]g{ ;lsG5 .rf“bgL zdf{, ;dL/f u}/]n,

l;ldsf ;'g'jf/h:tf df]8nx¿sftl:a/ ;~hon] j]a;fO6df g/fv]sfxf]Ogg\, t/ gof“ tl:a/sf] cefjdfpgn] k'/fgf tl:a/ x6fO{ gof“ tl:a//fVg kfPsf 5}gg\ . rf“bgL / ;dL/fdf]8nsf ¿kdf rrf{df /x] klggjcfuGt's df]8n l;ldsfn] cfk\mgftl:a/ kqklqsfnfO{ lbg lgif]w u/]sLl5g\ . l;ldsfn] j]a;fO6sf nfludfq eg]/ tl:a/ lvrfOsLn] pgsfUNofd/ tl:a/x¿ :yfgLoklqsfx¿df klg hfg kfPsf 5}gg\ .To;}n] klg ;~hon] l;ldsfsftl:a/x¿ j]a;fO6af6 x6fPsf 5g\ .j]a;fO6df df]8nsf] tl:a/ x'“b}gePsf] eg] xf]Og . ld; l6g sf];Lsf;a} ;xefuLsf] tl:a/ j]a;fO6dfnfdf] ;dob]lv /flvPsf] 5 .

j]a;fO6 l8hfOg/ k|sfzpk|]tLn] dg nfu]sf a]nf dfq gof“tl:a/ ck8]6 ul/lbg] u/]sfn] klglj/f6gu/sf] Ps dfq df]8lnªj]a;fO6 ;':tfPsf] xf] . rf“8} g} gof“tl:a/ ;dfj]z u/L Jojl:yt ul/g]

;Gtf]ifn] atfP . lj/f6gu/dfdf ]8lnª;DaGwL j ]a;fO6;~rfngdf cfPkl5 df]8lnª ug{rfxg ]x¿nfO { cj;/ ldn]sf ]df]8lnªk|lt cfslif{t ljGb' s];Ln]

atfOg\ . df]8lnªsf af/]df hfgsf/Lg} gePsfx¿sf klg cfsif{s tl:a/j]a;fO6df cfpg] ePsfn] pgLx¿df]8nsf ¿kdf rrf{df cfpgyfn]sf 5g\ . lj/f6gu/s} bLk]Gb|

e§/fO{ :6'l8of ]df lvr]sf ]tl:a/ j]a;fO6df cfPsf]dfbË k/]sf 5g\ . j]a;fO6n]df ]8n aGg rfxg ] x¿nfO {;lhnf] agfPsf] pgL atfp“5g\ .

bf“t gePsL gflosf s:tL b]lvlG5g\ < ;'Gb/ gflosfn]6Dd ldn]sf bf“t lkmhfP/ xf“:bf rnlrqsf gfos dfqxf]Ogg\, bz{s klg dGqd'Uw x'G5g\ . Pp6f b'3{6gfdf k/]/gflosf piff /hssf] eg] bf“t g} km'l:sof] . ;'n]dfg z+s/cyf{t\ OSs'n] lgdf{0f ul//x]sf] rnlrq …OSs'Ú sf] 5fof+sgsfqmddf piffsf] bf“t} km'l:sP5 . k/]g km;fb < bz{sx¿nfO{dGqd'Uw kfg{ bGtnx/ vf]n]/ xf“:g'kg]{ a]nfdf bf“t} km'l:sPkl5piffnfO{ kg'{ kL/ k¥of] . eP5 s] eg] pQm rnlrqsf]clGtd b[Zo 5fof+sgsf qmddf sf]dn gflosf piffn] Pshgf kmfO6/n] xfg]sf] d'8\sLsf] k|xf/ 5n]/ p;nfO{ xfGg'kg]{/x]5 . piffn] 5Ng ;lsgg\ . pgsf] sdnf] ufnfdf kmfO6/sf]d'8\sLsf] ah| k|xf/ k¥of] / piffsf] d'vaf6 /ut aUgyfNof] . pgn] cf}+nfn] d'v sf]6\ofOg, Pp6f bf“t km':s]/xftdf cfof] . piff ?g yflng\ . lgdf{tf OSs'n] bf}8fP/pgnfO{ c:ktfn k'¥ofP/ gof“ bf“t /fVg nufP . c:ktfnn]pgnfO{ @% xhf/sf] lan ydfof] . clxn] OSs' eGb}5g\–laTyfdf Ps lbgsf] ;'l6ª vr{ u'Dof] .

cem} !* jif{

piffsf] bf“t} km'l:sof]

Crf l3ld/]sf] ne k/]sf] 5 . dHhfsf] s'/f s] 5eg] pgL cfkm\gf] k|]dLsf af/]df glhssf cfkmGt tyf;fyLefO ;a}nfO{ v'n]cfd atfpg yfn]sL l5g\ . ;Nnfxklg dflU5g\ pgL . Crf cfkm\gf] k|]dLsf af/]df v'n:tatfpg kl5 klb{gg\– …d]/f] k|]dL a]nfotdf a:5, pm 7"nf]3/flgof“ kl/jf/sf] ;b:o xf], d"n s'/f pm a]nfotL gful/sxf] . p;sL cfdf 5}gg\, xh'/cfdf;“u a:5 . km];a'sdfpm;“u e]6 ePsf] lyof] . p cUnf] / x\ofG8;d 5 . p;sfafaf, lgs} Jo:t 5g\ . p;sf] Pp6f efO klg 5====Úcfkm\gf] k|]dLsf af/]df atfpg yfn]kl5 pgsf] d'vd]l;gh:tf] rNg yfN5 . a? cfkm\gf rnlrqsf ;+jfbpgnfO{ ;Demgf 5}gg\, cfkm\gf] k|]dL …ljlnoD;Úsf af/]dfeg] pgL …e6666Ú e6\ofpg yflN5g\ . 5fof+sgsf a]nfdfkm';{b eof] ls cufl8 kg]{ rnlrqsdL{nfO{ pgL k|]dLsf]a]nLlj:tf/ ;'gfpg yflN5g\ . ;fKtflxs k|ltlglwnfO{ klgpgn] cfÎgf] k|]dLsf af/]df atfOg\ . lgs} a]/ pgsf] s'/f;'g]kl5 z+sf nfUof] / ;f]lwof]– …st} lk|G; rfN;{sf 5f]/f/fhs'df/ ljlnoD;sf af/]df s'/f u/]sf] t xf]Og <Úo;k6s pgL lgs} a]/ xf“l;g\ . xf“;f] yfldPkl5 elgg\–…xf], p;s} s'/f u/]sf], xfo===d]/f] ;kgfsf] /fhs'df/ .Ú Crf t/fhs'df/ ljlnoD;s} ;kgf b]lv/x]sL l5g\ . kfP pgL;“u k|]d ug]{;f]rdf l5g\ Crf, 7"n} ;kgf /x]5 Crfsf] .

Crfsf] k|]dLCrfsf] k|]dL

/fh]z xdfnsf] pd]/ slteof] xf]nf < pgn] !* jif{cl3klxnf] rnlrq …o'ub]lv o'u;DdÚv]n]sf lyP . Tolt a]nf pgsf]pd]/ cGbfhL @% jif{ lyof] .@% df !* hf]8\bf $# x'G5 . of]pd]/;Dd klg pgL gfossf¿kdf rnlrqx¿df clegou/]/ Ps5q /fh ul//x]sf 5g\ .casf] !* jif{kl5 pgsf] pd]/x'G5, ̂ ! jif{ . Tolta]nf;Dd klgpgL rnlrqdf gfosalg/xnfg\ t < lsg gaGg' <alnp8df ^% k ' lu;s]sfcldtfe aRrg cem} gfoss}e"ldsf lgjf{x ul//x]sf 5g\ eg]/fh]z xdfnn] lsg gug'{ < of]/x/ /fh]z xdfnsf] klg 5 .pgL j[4fj:yfdf klg kbf{dfgfoss} 5lj sfod /fVgrfxG5g\ . bLk]Gb| s]= vgfnsf]lgb]{zgdf aGg nfu]sf] rnlrq…b o'ub]lv o'u;DdÚsf] 3f]if0ffsfo{qmddf /fh]z ToxL /x/cleJoQm ul//x]sf lyP . !*jif{kl5sf] gof“ o'ub]lv o'u;Dddfklg pgL gfoss} ¿kdf b]vfkb}{5g\ . ufos ch'{gs'df/ tyfc?0fs'df/n] agfpg nfu]sf] of]rnlrqsf] z'e;fOt sfo{qmddfxdfn eGb} lyP– …klxnf] k6s o'ub]lvo'u;Dddf sfd u/]kl5 !* jif{rnlrqd} Jo:t /x]+, of] o'ub]lvo'u;Ddkl5 cem} !* jif{ sfd u5'{ .Ú

;fn

f] kn

fog

d klg lx/f] x'g ;Sy]+

u[xdGqL jfdb]a uf}tdn]g]kfnL snfsf/sf] hLjgz}nLnf]enfUbf] ePsf] l6Kk0fL u/] .rnlrq …d ltdLljgf dl/xfN5' lgÚsf] k|bz{gsf] %! lbgsf cj;/df

cfof]lht sfo{qmddf af]Nb} dGqLuf}tdn] cfkm" ;fgf] 5“bf rnlrqk|ltpT;'s ePsf] atfp“b} eg]— …;fobd g]tf gePsf] eP lx/f] x'Gy]+ .ÚdGqL uf}tdn] o;f] eGbf pkl:ytsnfsf/n] tfnLn] :jfut u/] .pgn] cfkm"nfO{ snfsf/n] ;Qfdf/x“bf dfq sfo{qmddf af]nfPsf]dfb'Mv];f] JoQm u/] .

cfkm" dGqL ePs} a]nf !!jif{cl3 g]kfnL afa'sf] 6«kmL af“8\gcfPsf] :d/0f ub}{ pgn] eg]—…aLrdf d kbdf lyOg“, s;}n]af]nfPg .Ú pgn] snfsf/x¿;“uc¿ a]nfdf ;d]t cfkm"nfO{ o:tfsfo{qmdsf] lgDtf] lbg cfu|x u/] .snfsf/nfO{ v';L agfpg l;kfn'g]tf uf}tdn] cfkm"n] lrg]sf w]/}snfsf/sf] k|z+;f u/]sf lyP .glrg]sf snfsf/x¿;“u uf}tdn]eg ]— … lrlgg “ eg ]/ b ' MvgdfGg'xf]nf, tkfO{+x¿n] klg dnfO{glrg]sf] d}n] yfxf kfPsf] 5' .Ú

tl:j/ M g

]kfnL ;

fO6 86s

d

tl:j/

M ;fOa/ ;+;f/ 8

6sd

Page 11: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

neu'?

!!

lkmNdL va/

kf7sx¿sf] k|]d lh1f;f Pj+ ;d:of ;dfwfgug]{ p2]Zon] xfdLn] of] :tDe ;'? u/]sf xf}+.cfkm\gf k|]d;DaGwL ljleGg ;d:of xfdLnfO{n]lvk7fpg' xf];\. tL ;d:ofsf] ;dfwfg ljleGgljz]if1sf] /fo–;Nnfxcg'¿k gflosf /]vfyfkfn] vf]Hg] k|of; ug'{x'g]5. of] :tDesf nflus'g} z'Ns nfUg]5}g. cfkm\gf] ;d:of;fKtflxssf] 7]ufgfdf k7fpg'xf]nf.

� /]vf yfkfn] lgdf{0ful//x]sf] tyf 1fg]Gb| b]phfåf/flgb]{lzt rnlrq …lxkmfhtÚsf]5fof+sg ;lsP/ ;Dkfbg sfo{cf/De ePsf] 5 . ljleGg Do'lhslel8of ] tyf j [Qlrqx¿sf ]5fof+sg ul/;s]sf 5fof“sf/ lji0f'slNktn] klxnf] k6s lvr]sf] pQmrnlrqdf gflosf yfkfsf] g} d'Voe"ldsf 5 . …sfua]gLÚ / …;fgf];+;f/Ús} lgdf{0f k|ljlwdf alg/x]sf]of] rnlrqdf cfo{g l;Ub]nsf;fy gof“ gfos cfo'if l/hfnsf]sfd klg x]g{ kfOg]5 . rnlrqdfcleg]tf gL/ zfxn] klg Pp6fd'Vo e'ldsf lgjf{x ul//x]sf 5g\ .rnlrq … lxkmfhtÚdf dx ]zv8\sfsf] ;+uLt, /fh]Gb| v8\uLsf]åGå tyf j;Gt >]i7 / slj/fh

hGd lbgsf] z'esfdgf

uxt/fhsf] g[To lgb]{zg 5 .

�rnlrq n]vs ljsf;cfrfo{n] klxnf] k6s lgb]{zg u/]sf]rnlrq …gl;a cfkm\gf]Ún] kf]v/f,gf/fo0f3f6, latf{df]8, w/fg tyfbdsdf k|bz{gsf] bf];|f] ;ftf k"/fubf{–gub}{ ;kmntf xfl;n u/]sf]ljt/sx¿n] hgfPsf 5g\ .labfafx]ssf lbgdf klg of ]rnlrq x]g{ bz{ssf] tf“tL nfu]sf];dfrf/ k|fKt ePsf] 5 . oxL qmdn]rnlrq rln/xg] xf] eg] o;n]k"0f{ ;kmntf kfpg] s'/fdf 9'SsePsf ] lgb ] {zs cfrfo {n ];fKtflxsnfO{ atfP . rnlrqdfkm/s ljifo x]g{ gkfP bz{snfO{k };f lkmtf { ul/lbg] lgdf {tflbns'df/ Kof;Lsf] 3f]if0ffcg'¿ks 'g } klg bz {s clxn ];Ddrnlrqdf gf}nf] s'/f gePsf] egLk};f lkmtf{ lng gcfPsf] Kof;Ln]

atfP . of] rnlrq kl/jf/, k|]ldsf/ ;fyLx¿sf] dfofdf clNemPsf]Pp6f o'jssf] syfdf s]lGb|t 5 .o'jssf] e"ldsf hLjg n'O“6]nn]lgjf{x u/]sf 5g\ eg] glzacfkm\gf]df lj/fh e§, /]vf yfkf,h]lgiff s];L, b]zeQm vgfn, ;'j|tcfrfo{, ;Gb]z a/fOnL, pQds];Lnufot rf/j6f hd{g ;]km8{hftsf s's'/x¿n] clego u/]sf 5g\ .

�pQ/uof lkmND;åf/flgdf{0f e}/x]sf] rnlrq …b df]:6jfG6]8Ú sf] 5fofª\sg sf7df8f}+pkTosfsf ljleGg :yfgdfe}/x ]sf ] 5 . s]xL ;docl3

rnlrq …sfnf]afhÚ lgdf{0f u/]sflgdf{tf /fdeQm >]i7 tyf åGålgb] {zs s'df/ >]i7sf] ;+o'QmnufgLdf lgdf{0f e}/x]sf] …b df]:6jfG6]8Údf lglvn pk|]tL, /]lhgfpk| ]tL, /ldt 9'ª\ufgf, /fh]z9'ª\ufgf, ;'zLn kf]v/]n, nIdLlu/L, ;'eb|f clwsf/L, dbgbf; >]i7,hfg' cof{n, /fh]Gb| a:g]t cflbn]clego u/]sf 5g\ . lbg]z kf}8]nn]lgb]{zg u/]sf] of] rnlrqdf z+s/kf08]sf] Joj:yfkg, slj/fhuxt/fhsf] g[To lgb]{zg, l8sv8\sfsf ] 5fof +sg tyf xl/nD;fnsf] ;+uLt ;'Gg–x]g{ kfOG5 .

d+l;/ @& ut] M l8h] o'jfd+l;/ @( ut] M lakgf yfkf

oxf“ /S;L lkpg w]/}nfO{ cfp“5, t/ lkpg]tl/sf yf]/}nfO{ dfq yfxf 5 . xf], /S;L nfUgsfnflu g} lkOG5, t/ lkP/ s;/L / slt dfTg]eGg] lgoGq0f cfkm}+ ug{ ;Sg'k5{ . /S;L lkpgsfnflu s'g} klg axfgf kof{Kt x'G5 . d klglkp“5', z/L/n] krfP;Dd lkp“5' . d udL{dflrN8 lao/, hf8f]df /d jf a|fG8L / c¿ a]nf:srsf] ;f}lvg x'“ . x/]s k|sf/sf /S;Lsf] cf–cfkm\g} ljz]iftf x'G5 . tLtf] / 6/f]{ eP klga|fG8cg';f/ o;sf] cf–cfkm\g} k|sf/sf] :jfbx'G5 / To;af6 kfOg] dHhf klg km/s–km/s

/S;L

xfd|f] k/Dk/fdf dbf{kbf{ /S;L ge} x'“b}g, t/ xfdLd}glkpg]x¿ klg lgs} 5g\ . ;f}lvgx¿n] /S;LdfTgsf nflu lkpg] xf] ls dgf]/~hgsf nflu <eGg] s'/f 5'6\ofpg'k5{ .

ljb]zLx¿ xfdLeGbf a9L lkp“5g\, t/pgLx¿sf] lkpg] tl/sf xfd|f] h:tf] 5}g . ljb]zdfpd]/ gk'uL lkPsf] kfOP sfg'g nfU5 . xfdLsxf“klg To:tf] sfg'g nfu" x'g nfu]sf] 5 eGg] ;'g]sf]5' . jf:tjd} pd]/ gk'uL lkpg'x'“b}g . k;ndf ;–;fgf afnaflnsfx¿nfO{ r'/f]6 / /S;L lsGg k7fpg]tyf a]Rg nufPsf] b]Vbf dnfO{ lbSs nfU5 . lkpg]a]nfdf w]/}h;f] d]/f ;fyL ;+uLt If]qs} x'G5g\ /s]xL xf]6n If]qsf klg 5g\ . clg …af/Údf hfgd}n] s'g} ljz]if af/ 5'§ØfPsf] 5}g .

d]/f] cg'ejdf

x'G5 . lkpg]x¿nfO{ d}n] of] s'/f atfO/xg'kb}{g .d]/f] s'/f ug'{x'G5 eg] d ;dfhdf /dfpg

cyf{t\ ;fdflhs x'g lkp“5' . dnfO{ /S;L gePklg km/s kb}{g . /S;LnfO{ d}n] lkpg] xf], /S;Ln]dnfO{ lkpg] xf]Og . To;}n] ddf lkpg] nt5}g . oBlk ;ftfdf sDtLdf Ps k6s t /S;Llkpg] jftfj/0fdf k'u]s} x'G5' / lkp“5' klg .w]/} k6s dft]sf] klg 5', t/ xf]; u'dfpg] u/Lxf]Og . xfO{ :s'n k9\bf ;fyLx¿sf] ;+utdf/dfOnf ] ub } { lkpg l;s ]sf ] lyP “ .cleefjsx¿sf] gh/af6 aRb} lkp“y] . Tolta]nfa|fG8sf] dtna x'“b}gYof] . h] e]l6GYof], ToxLlkOGYof] . clxn] a|fG8 ljrf/ u/]/ dfq lkp“5' .d]/L >LdtLnfO{ d}n] w]/} lkPsf] dg kb}{g . ddfq xf]Og, w]/}sf >LdtL cfkm\gf >Ldfg\ dft]sf]dg k/fp“b}gg\ . t}klg jif{df Ps–b'O{ k6s hfgL–ghfgL dfltOG5 / pgL l/;fPh:tf] ul5{g\ .To;/L lkpg'nfO{ d /fd|f]rflx“ elGbg“ . xfdLnfO{dflg;x¿ …hft}n] kfP/ lkpg]Ú eG5g\ . xf],

lgdf ?Daf

d !^ jifL{o o'js x'“ . d l5d]ssL cfkm"eGbf;fgL -sl/a !@–!# jif{sL_ s]6LnfO{ dg k/fp“5' .pgL dnfO{ bfO elG5g\ . d klg pgnfO{ alxgLeG5' . d pgnfO{ Xbob]lv g} dg k/fp“5' .pgLlagf af“Rg ;S5' h:tf] nfUb}g, ;f]rL;f]rL kfunx'g yfln;s]sf] 5' . pgL / d Tolt af]Nbf klgaf]Nb}gf}+ . d pgL;“u glhs x'g rfxG5' t/ ;lSbg“ .dnfO{ pgL / ;dfhsf] 8/ nfU5 . d}n] pgnfO{dg k/fP klg pgL s] ul5{g\ yfxf 5}g . slxn]sfxL+

pgnfO{ oL s'/f eg"" ls h:tf] nfU5, t/ clxn]sf];DaGw klg 6'6\g], a'af–dDdLnfO{ eg]/ a]OHhtuln{g\ jf ufnL uln{g\ ls eGg] 8/ nfU5 . xfdLb'j}sf] dg ldn] a'af–dDdLn] klg ;fy lbg'x'G5 .k9\g a:bf k':tsdf pgs} tl:a/ emNemnLcfp“5 . pgnfO{ kfpg ;lsg“ eg] d5'{ klg xf]nf .d}n] pgsf] glhs x'g s] ug'{knf{ < pgL;dIfs;/L k|]dk|:tfj /fv"“ <

–clgntkfO{ + …OGkm\ofr'P;gÚ cyf{t\ ljk/Lt

lnª\uLk|ltsf] cfsif{0fdf kg'{ePsf] 5 . tkfO{+sf]h:tf] pd]/df w]/} lszf]/ o:tf] ;d:ofsf] l;sf/x'g] u/]sf 5g\ . d klg Tof] pd]/df s;};“usf]…OGkm\ofr'P;gÚsf] l;sf/ ePsL lyP“ . s]xL;dokl5 d}n] cfkm"nfO{ ;Dxfn]+ . tkfO{+n] klgcfkm"nfO{ ;DxfNg' plrt x'G5 . Ps–csf{nfO{bfO / alxgL elg;s]kl5 csf]{ lsl;dsf] ;DaGw/fVg vf]Hg' slQsf] hfoh x'g;S5 < tkfO{+cfkm} + ljrf/ ug' {xf];\ . To;dfly tkfO{ +sf]pgLk|ltsf] rfxgf PstkmL{ xf] / pgL To;sfnflu lgs} ;fgL l5g\ . d]/f] ;Nnfx dfGg'x'G5eg] clxn] tkfO{+n] k|]dsf gfddf axlsg]eGbfklg k9fOdf Wofg lbg' /fd|f] x'G5 . clg csf]{s'/f, 8/fP/ slxNo} k|]d ug{ ;ls+b}g . olb tkfO{+;fRr} pgnfO{ dg k/fpg'x'G5 eg] ;Lw} k|]dk|:tfj/fVg'eGbf pgnfO{ k|efljt t'Nofpg] sfo{x¿ug'{xf];\ clg s]xL jif{ kv{g'xf];\ . To;kl5 pgsf]dgl:ylt a'em]/ dfq k|:tfj /fVg'xf];\ .

qm]h /fh' nfdfsf];fKtflxs ;dfrf/sf7df8f } +— /fhwfgLdf

hLjgs} klxnf] Psn sG;6{cfof]hgf x'g] lbg ut zlgaf/lbp“;f] b'O{ ah];Dd d+uf]lnogxf6{sf ufos /fh' nfdf c;fWo}lrlGtt lyP . tLg ;ftfb]lvsf]tof/Lk|lt pgL ;Gt'i6 lyP, t/kl5Nnf s]xL dlxgfotf /fhwfgLdfcfof]lht ;f+uLlts sfo{qmddfbz{sx¿sf] ;xeflutf 36\bf] 5eGg] hfgsf/L kfPsf nfdf cfkm\gf]sfo{qmddf klg bz{s;+Vof sdx'g] t x}gg\ eGg] s'/fn] lrlGttlyP . oBlk lbp“;f] tLg gaHb}pgsf] lrGtf v';Ldf kl/0fte};s]sf] lyof] . cfkm\gf] sG;6{df

cfpg]x¿n] hfjnfv]nsf] rf}/9fs]sf] b]v]kl5 pgsf] pT;fxPsfPs a9]sf] lyof] .

pT;flxt gx'g\ klg lsg <emG8} % xhf/ bz{s pgsf] Psnsfo{qmddf uLt ;'Gg / g[To ug{tof/ lyP . gfRg] d'8 agfP/km ];g ]jn klx/gdf cfPsfo'jfo'jtLx¿nfO{ bz{sbL3f{dfb ]v ]kl5 ufos nfdfn ] klgpgLx¿nfO{ lg/fz agfPgg\ .sfo{qmd k|f/De ePkl5 pgn]nuftf/ cfkm\gf gof“–k'/fgf uLtk|:t't u/] . gLnf] lhG; kfOG6

tyf ws]{ ;6{df vbf cf]9]sf ufosnfdfn] sfo{qmd cjlwe/ Psbh{geGbf a9L nf]slk|o uLt ufP .

nfOe AofG8;lxtsf ]sG;6{df ufos nfdf ;xefuLx'g'cl3 csf{ ufos ldª\df z]kf{n]bz{ssf] dg lht]sf lyP . pgn]klg cfkm\gf s]xL nf]slk|o uLtufP/ bz{snfO{ dgf]/~hg k|bfg u/]sflyP . ;]e Do'lhs ofqfcGtu{t l/t]zlqm;sf] ;+of ]hgdf cfof ] lhtsG;6{kl5 ufos nfdfsf] k|ltlqmoflyof]— …g]kfnL uLt ;'Gg] >f]tfsf]pT;fxdf s'g} sdL cfPsf] /x]g5 .Ú

Page 12: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 !$

s:tf] /dfOnf] k|Zg < dnfO{ ;fyLx¿n]…s'~rLÚ eg]/ af]nfp“5g\ .

— s'~5fª df]Qmfg -df]8n_cf]xf] † dnfO{ t ;fyLx¿n] y'k|} gfdn]

af]nfp“5g\ . w]/}n] …dfxLÚ eG5g\ . sltko ;fyLn]…d'g'Ú klg eG5g\ . clg s;}–s;}n] rflx“ …8NnLÚeg]/ x}/fg kf5{g\ -xf xf xf===_ .

— dlxdf e§/fO{ -cf/h]÷leh]_o:tf] klg k|Zg † dnfO{ ;fyLx¿n]

b'O{j6f gfdn] af]nfp“5g\ . w]/} hgfn] …l/gfÚeG5g\ t/ slxn]sfxL+ pgLx¿n] g} …/]gÚ

‘d}gf’ s:tf] k|sf/sf] rnlrq xf] <of] ;To 36gfdf cfwfl/t oyfy{jfbL rnlrq

xf] . hgo'4sf qmddf sfe|]sf] v/]nyf]saf6 ;]gfåf/fckxl/t Pp6L lszf]/L …d}gfÚsf] syf xf], h;sf]lx/f;td} lgd{d xTof ul/Psf] lyof] . ToxL k|;+unfO{rnlrqsf] kbf{df ptfl/Psf] 5 .

cyf{t\ of] /fhg}lts rnlrq xf] </fhgLlts} sf/0f Pp6L lgbf]{if lszf]/Ln] Hofg

u'dfpg'k/]sf] syfdf cfwfl/t ePsfn] sltkon]o;nfO{ /fhg}lts rnlrq eg]sf 5g\ t/ d o;nfO{ljz'4 Jofj;flos rnlrq eGg ?rfp“5' .

bz{sx¿af6 s:tf] k|ltlqmof kfpg'ePsf] 5 <sl/ b'O{ 306f nfdf] of] rnlrq ;j{;fwf/0f

bz{sn] x]g{ kfPsf 5}gg\ . s]xL k|a'4 ju{n] dfq of]rnlrq x]/]sf 5g\ . hltn] x]/]sf 5g\ ;sf/fTdsk|ltlqmof lbPsf 5g\ . rnlrq PskIfLo xf]nf lseGg] 8/ lyof], t/ clxn] Tof] 8/ klg x6]sf] 5 .

;j{;fwf/0f bz{sn] slQsf] ?rfpnfg\ t <;j{;fwf/0f hgtfs} ljifodf cfwfl/t

ePsfn] of] rnlrq pgLx¿s} nflu lgdf{0f ul/Psf]xf] . hgo'4sf qmddf g]kfnL hgtf s;/L bf]xf]/f]

hDsf e]6

s]jn Ps k|Zg

tkfO{+nfO{tkfO{+sf;fyLx¿n] s]eg]/af]nfp“5g\ <

sl/a !% jif{cl3b]lv clego, n]vg tyflgb]{zgsf] If]qdf ;lqmo gfd xf] s]kL kf7s.k|f/Dedf gf6s, To;kl5 6]lnrnlrq clgcGTodf rnlrqsf] ;Dd n]vg, lgdf{0f tyflgb]{zg ul/;s]sf kf7s kl5Nnf] ;dodfoyfy{jfbL rnlrq ‘d}gf’ sf sf/0f rrf{df 5g\.7"nf] kbf{sf] rnlrq ‘sfhn’ sf lgbzs kf7sn]o;cl3 Ps ;6df 5fof+sg ul/Psf] rnlrq‘cfOdfO{’ tyf hgcfGbf]ngdf cfwfl/t rnlrq‘cfjfh’ sf] lgb]{zg u/]/ k|of]ujfbL lgb]{Zzssf¿kdf klg cfkm\gf] klxrfg agfO;s]sf 5g\.cfufdL kmfu'gb]lv ;fj{hlgs k|bz{g x'g] of]rnlrq xfn} dfl6{g rf}tf/Ldf k|a'4n]vsx¿dfem k|bz{g ul/Psf] lyof]. ;f]xLqmddf lgb]{zs kf7s;“u ;fKtflxssf]hDsfe]6 ePsf] lyof].

df/df k/]sf lyP, ;j{;fwf/0fx¿ b'j}tkm{sfaGb'saf6 s;/L ;tfOPsf lyP eGg] oyfy{tf of]rnlrqdf ;d]l6Psf] 5 .

‘d}gf’sf] e"ldsf lgjf{x ug]{ snfsf/af6slQsf] ;Gt'i6 x'g'x'G5 <

!% jif{sL lszf]/Lsf] hLjgdf cfwfl/tePsfn] snfsf/sf] 5gf}6df lgs} d]xgtug ' {k ¥of ] . d }gfsf ] e " ldsf lgjf {x ug ] {snfsf/sf] vf]hL ug{ g} 5 dlxgfeGbf a9Lnfu]sf] lyof] . clgtf s];Ln] d}gfsf ¿kdfk|efjsf/L e"ldsf lgjf{x u/]sL l5g\ .

eg]/ klg lh:Sofp“5g\ .— /]g]zf /fO{ -sf]l/of]u|fkm/_

xf xf xf===dnfO{ t ;fyLx¿n] …tfidfÚeg]/ af]nfp“5g\ . slt ;lhnf] …zLÚ sf6\of] clgaf“sL lgs g]d /fVof] .

— zLtfidf rGb -ld; g]kfn_dnfO{ ;fyLx¿n ] b 'O {j6f gfdaf6

af]nfp“5g\ . glhssf ;fyLx¿n] …x\of/LÚeG5g\ clg slxn]sfxL+ dfq e]6 x'g] ;fyLn]rflx“ …aNneÚ eG5g\ .

— /fhjNne sf]O/fnf -gfos_

tl:j/ M gj/fh j

fUn]

lg0f{o pTs[i6;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+— ;]No'nf]O8 tyf

5f]6f rnlrqsf] k|lt:kwf{df P8\;;DalGw rnlrq …lg0f{oÚ pTs[i6ePsf] 5 . ut z'qmaf/ ;DkGgPs lbg] rnlrq dxf]T;jdf!% j6f rnlrqaLr k|lt:kwf{ePsf] lyof] .

cleg ]tf /fh ]z xdfn,cleg]qL lg?tf l;+x, lgdf{tf–lgb] {Z Fs o'j/fh nfdfnufotbh {gf } + rnlrqsdL {sf ]pkl:yltdf /fli6«o ;efu[xdf;DkGg k|lt:kwf {df ;dfj]zePsf k|foM ;a} rnlrqx¿PrcfO {eL P8 \; tyf nfu "kbfy {;DaGwL lji foj:t 'dfcfwfl/t lyP . pTs[i6 cjf8{sfnflu rnlrq …n]6\; 6sÚ klgdgf ]gLt ePsf ] lyof ] . of ]rnlrqsf lgb]{ZFs ;/f]h nfdfn]eg] pTs[i6 lgb]{ZFssf] cjf8{ lht] .rnlrq …n]6\; 6sÚ df sf7df8f}+pkTosfsf PrcfO {eL÷P8\;; +qm ldt tyf nfu " kbfy {b'Jo{;gLsf af/]df lrq0f ul/Psf]5 . lgb]{Zfs nfdfn] n3' rnlrqÚb nf:6 n]6/Ú sf lgb]{ZFs tyf/+u kqsf/ 8Aa' If]qLnfO{ pl5g]sflyP . k | ltof ] lutfdf dlgifsf]O/fnf tyf /f]zgL 9'+ufgf …Og6' b nfOkmÚ j[Qlrqaf6 pTs[i65fof“sf/sf] cjf8{ lhTg ;kmneP . dlgifn] …b lklrª cG8;{Úaf6 a]]:6 sG;]K6 cjf8{ klg lht] .o;qmddf dlgifn] …b lgd{nfÚ sf/fh' clwsf/LnfO{ pl5g]sf lyP .

8L–s]o/ kmfpG8];g tyf

l/sel/ª g]kfnn] ;+o'Qm ?kdfcfof]hgf u/]sf] dxf]T;jdf ;fsf/l3ld/]åf/f lgb]{lzt ;]No'nfO8rnlrq ÚljifÚ n] h'/L cjf8{ lhTof] .dxf]T;jdf …ljifÚ sf cltl/Qm 8Aa'If]qLåf/f lgb]{lzt Úb nf:6 n]6/Ú

a]nfotLnfO{ xfQLkf]nf]sf] pkflw

k|jL0f bQlrtjg— @& cf}+ cGt/f{li6«o

xfQLkf]nf] k|ltof]lutfsf] pkflwa]nfotsf] Po/ 6:s/n] xft kf/]sf]5 . ut z'qmaf/ lrtjgsf] d]3f}nL]ljdfg:yndf ;DkGg kmfOgnv]ndf l8km ] l G8ª RoflDkog:s6NofG8sf l;ef; l/unnfO{k/flht ub}{ Po/6:s/n] pkflwdfsAhf hdfPsf] xf] . lnu r/0fsfv]nx¿df /fd|f ] k|bz{g u/]sf]l;ef; l/unn ] k m fOgndfsdh f ] / k | bz { g u / ] k l5Po/6:s/åf/f ^–! sf] km/flsnf]cGt/n] k/flht ePsf] lyof] .

k | ltof ] lutfdf sdhf ]/l6dnfO{ k|f]T;fxg:j¿k ljkIfLl6dnfO{ uf]n pkxf/ k|bfg ug]{rng of] k|ltof]lutfdf /x“b} cfPsf]5 . To;}n] ubf{ k|f]km];gntkm{sf]kmfOgndf 6:s/n] :s6NofG8sf]

l;jf; l/un k/flht u/]sf] lyof] .lrtjg /fli6«o lgs'~hn]

a]nfotsf] kSsfrSsf l6dnfO{ !#sf] lj?4 ^ uf]nsf] km/flsnf]cGt/n ] k/f lht ub } {k|f]km];gntkm{sf] t];|f] :yfgdfsAhf hdfPsf] lyof] . To:t} k|To]sjif{ x'“b} cfPsf] …l;jf; skÚsf]pkflw cfof]hs 6fOu/ 6K; nhn]lht]sf] 5 . pQm sksf] kmfOgndf6fOu/ 6K; nhn] c]d]l/sfsf]Goof]s{ An'nfO{ ^–% n] k/flhtu/]sf] lyof] . To;}u/L a]nfots}la | l 6; uf ]v f {hn ] e f/tsf ]OlG8og 6fOlu|;nfO{ ^–$ n]kf/lht ub} { l;jf; skdf t];|f]:yfgdf /xg ;kmn eof] .

ut ;f]daf/b]lv cfof]lhtk|lto]flutfdf * j6f l6dsf];xeflutf lyof] . cfof]hs 6fOu/6K; / lrtjg lgs'~h b'O{j6f

g ]kfnL 3/ ]n ' l6d lyP eg]a]nfotsf # j6f l6d, cd]l/sfsfPs / :s6NofG8sf] Pp6f l6d;xefuL ePsf lyP . ljut @^jif {b ] lv ;~rfng e }/x ]sf ]k|lto]flutfdf l;jf; l/unn] y'k|}k6s pkflw cfkm\gf] sAhfdfkfl/;s]sf ] 5 . xfQLkf ]nf ]sf ]cfDbfgL ;fdflhs ljsf;df vr{ul/g ] eGb } cfof ]hsn ] of ]k|lt:kwf{nfO{ ;befjsf cfwf/dfv]nfpg] u/]sf] 5 . k|foMh;f] ljb]zLv]nf8Lsf] dfq babaf /xg] of]k|ltof]lutfn] d]3f}nLsf] ko{6gk"jf{wf/nfO{ psf;]sf] 5 .

b'O{ kIfaLr v]lng] of] v]nrf/–rf/j6f xfQLdf k|ltof]uL /dfpt] r9]/ nfdf] n6\7Lsf] d2tn]e'O“df /x]sf] annfO{ ljkIfLsf]uf]nkf]:6df l5/fO{ v]nfO{G5 .dWofGt/cl3 / kl5 u/L Pskf/Lsf nflu @) ldg]6 ;dolgwf{/0f x'g] of] v]ndf pQm ;docjlwdf a9L uf]n ug{] l6d ljhoLx'G5 . v]nd} Ps hgf lg0ff{os-cDkfo/_ klg xfQLd} ;jf/ eP/v]nsf] lg/LIf0f u5{g\ . cGt/f{li6«oxfQLkf]nf] ;+3sf] cfof]hgfdfd]3f}nLl:yt 6fOu/6K; h+unnhsf ] Joj:yfkgdf of ]k|ltof]lutf v]nfO“b} cfPsf] 5 .ch+u z/L/ ePsf] xfQLsf] v]nx ]g { :yfgLoaf;L Pj +;b/d'sfd;Ddsf ;j{;fwf/0f of]cf]Ol/g] u/]sf 5g\ .

• ;fKtflxs–s';'d] ?dfn lSjhsf]pQ/ cfufdL z'qmaf/;Dd cfOk'Ug] u/L;fKtflxssf] 7]ufgfdf k7fpg'xf]nf .

• s'kgdf k7fOPsf] pQ/ dfq:jLsfo{ x'g]5 .

• ljh]tfx¿dWo] uf]nfk|yfaf6 kf“rhgfnfO{ uf]kLs[i0f d'lehsf tkm{af6 lg/skf}8]nåf/f lgb]{lzt Pj+ ;f}o{lht af:sf]6fåf/f;+uLta4 rnlrq …gof“ s';'d] ?dfnÚsf;'dw'/ uLtx¿ ;+u|lxt Ps–Psj6f cl8of]l;8L jf Sof;]6 k|bfg ul/g]5 . ;fy} kf“rhgfnfO{ sf7df8f}+sf] rfalxnl:yt uf]kLs[i0f

lSjh–!‘s '; 'd ] ?dfn’ slt

jif{cl3 k|bz{g ePsf] lyof] <

d'lehdf k|bz{g e}/x]sf] rnlrq …/ag] agfbLhf]8LÚsf @–@ j6f l6s6 k|bfg ul/g]5 .

• of] …;fKtflxs–s';'d] ?dfnÚlSjhsf ;t{ tyf lgodx¿sf] ;jf{lwsf/;+o'Qm ¿kdf sflGtk'/ klAns];G; tyfuf]kLs[i0f d'lehdf /xg]5 .

=====================================================================

=====================================================================

gfd M ============================

7]ufgf M ============================

==============================

kmf]g gDa/ M ============================

dfq ;f]No'nf]O8 rnlrq lyP .dxf]T;jdf k|lt:kwL{ rnlrqsfcltl/Qm l;4fy{ nfdfåf/f lgb]{lztrnlrq Úb df]d]G6Ú tyf o'j/fhnfdfsf] rnlrq Úd'lStÚ k|bz{gul/Psf] lyof] .

Page 13: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 !%

;fgf] kbf{

� lel8of] hSsL -leh]_cgfldsfn] cfkm\gf] hGdlbggf}nf] tl/sfn] dgfPsL l5g\ .pgn] cfkm\gf] hGdlbg …gjb}nf]Úgfds ;+:yfdf cfl>tafnaflnsfx¿dfem s]s sf6]/dgfPsL x'g\ . !* cf}+ hGdf]T;jdgfpg] qmddf pgn] Toxf“sfafnaflnsfnfO{ pkxf/;d]tlbPsL lyOg\ .

� g]kfn 6]lnlehg–@df gof “ z}nLsf ] ;f +uLltssfo{qmd k|;f/0f x'g yfn]sf] 5 .k|To]s lbg ;f“em % ah]b]lv^M#) ah];Dd k|;f/0f x'g] of]sfo{qmd …Kn] O6 cgÚ xf] .bz{sx¿;“u 6]lnkmf]gdfkm{tk | ToI f jftf {n fk x 'g ] o f ]s f o { q m dd f pg L x¿s }/f ]hfOsf ] Do ' lhs lel8of ]k|;f/0f ul/G5 . sfo{qmdsf];~rfng rf/ hgf ;]lnla|6Ln]ul//x]sf 5g\ . df]8n tyf

gflosf lgzf clwsf/L, gflosfty f u f l os f k " h f n fd f ,/]l8of]sdL{ ;'ldt l;Ub]n tyfg fos ty f d f ] 8n l j g o> ] i7n ] kfn}kfnf] of] sfo{qmd;~rfng u5{g\ .

� xf:osnfsf/ bdg¿kfv ]tLsf ] lgb ] {zg /x ]sf ]xf:o>[+vnf …em\ofO“s'6L em\ofO“Ú dfPp6L gof “snfsf/sf] k|j]zePsf ] 5 .g ]kfn 6 ] lnlehgaf6 k |To ]sz'qmaf/ /flt &M#) ah] k|;f/0fe }/x ]sf ] of ] > [ +vnfdf bdg¿kfv]tLsf] hf]8Lsf ¿kdf Ozfs];Lsf] k|j]z ePsf] xf] . Ozfsf]of] klxnf] 6]ln>[ +vnf xf] . of]>[ +vnfdf pgn] e'G6Lsf] e"ldsflgjf{x u/]sL l5g\ . snfsf/z]v/ vgfnsf] …d t 5Ss k/] +Úy ] u f ] bz {sd fe m n f ]s l k | oe}/x]sf] of] >[ +vnfsf] ^) efu

$( jif{df @% ljjfx;'/]Gb| ;'j]bL

;+v'jf;ef– Pskl5 csf{] ub{}@% j6f ljjfx u/]sf /fdrGb|s6'jfnsf] ljjfx ug{] wf]sf] caeg] k"/f ePsf] 5 . $( jif{sf]pd]/;Dd wdfwd ljjfx u/]sfvf“baf/L– !!, 9f]nafh]sf s6'jfnca ljjfx ug{ 5f]8]/ ePsf tLg5f]/f5f]/LnfO{ k9fpg Wofg lbg]atfp“5g\ . @))& df hlGdPsfs6'jfnn] @^ jif{sf] pd]/df klxnf]ljjfx u/]sf x'g\ . klxnf] >LdtLvf]6fªsL eujtL clwsf/Ln] 5f8]/uPkl5 s6'jfn lg/Gt/ ljjfxul//x]sf lyP, t/ >LdtLx¿ :yfoL¿kdf 3/df ga;]kl5 pgn] @%j6f;Dd ljjfx ug'{k/]sf] atfP .

dxfb]jL lu/L, ;fO“nL af]xf]/f,sNkgf n'O“6]n, km"ndfof l3ld/],;Ltf kf]v| ]n, ;fljqf sfkm\n],kljqf kf}8]n / xfn 3/df ePsLzf/bf pgsf] ;Demgfdf /x]sf>LdtL x'g\ . af“sL >LdtLsf] gfd;Demgf gePsf] atfpg] s6'jfnk];fn] el/of x'g\ .

;ft jif {c l3 zf/bfbfxfn;“u kl5Nnf] ljjfx u/]sf

/fdrGb|sf b'O{ 5f]/L / Ps 5f]/f5g\ . w]/} ljjfx u/]/ p“ef] gnfUg]lgSof } {ndf k ' u ] s f s6 ' j fneG5g\– …ca a'9 ];sfn klgnfUof ] , c? ljjfx ulb {g “ . Úvf“baf/Ldf ef/L af]s]/ lbgdf @;o ?k}of“;Dd sdfpg] s6'jfn9f]nafh]l:yt P]nfgL hldgdfsRrL 3/ agfP/ a;]sf 5g\ .

;lsof] /fli6«o Jofkf/ d]nf

kf]v/f— cf}Bf]lus pTkfbg,lzIff, :jf:Yo, ko{6g / s[lifsf];d'Ggt ;x/sf ¿kdf kf]v/fnfO{ljsf; ug]{ p2]Zo ;lxt cfof]lht/fli6«o Jofkf/ d]nfdf b]ze/sfpTkfbgsf cltl/Qm l5d]sLb]zx¿sf pTkfbg, ;"rgf k|ljlw,pkef]Uo j:t'x¿, x:tsnf, k'ikk|b{zgL, ljQLo ;+:yfx¿sf] ;]jf,s[lif pTkfbg, /]:6'/f“ cflb :6n;dfj]z lyP .

g ]k fn pBf ]u jf l0 fHodxf;+3 / kf]v/f pBf]u jfl0fHo;+3åf/f cfof]lht d]nfdf sl/a@ nfv cjnf]sgstf{ ;xefuLePsf] cfof]hsx¿n] atfP .d]nfdf sl/a $& nfv ?k}of“sf]cfly{s sf/f]af/ ePsf] atfOG5 .k|ltl6s6 Ps ?k}of“ afn>dGo"lgs/0fsf nflu / b'O{ ?k}of“bdsn vl/bsf nflu 5'§ofOg] kf]v/fpBf]u jfl0fHo ;+3sf cWoIfdfgsfhL dfsfh'n] atfP .

o;cl3sf b'O{j6f d]nfaf6;+3n] bdsnsf nflu $ nfv?k}of“ ;+sng ul/;s]sf] 5 .d]nfdf ljljw ;f+:s[lts sfo{qmdb]vfOg'sf ;fy} ljleGg kl/sf/;d]t /flvPsf] lyof] .

k |bz {gLdf ljleGg

sDkgLx¿n] cfkm\gf pTkfbgx¿;hfPsf lyP . d]nfdf rlr{txf:osnfsf/x¿sf ] ce"tk"j {hd36 lyof] . d]nfdf :6nb]lvdgf ]/~hgfTds sfo{qmdnfO {k|f ]T;fxg ug{ k|ltof]lutfTds¿kdf ;d]t cfof]hgf ul/of] .d]nfdf cfof]lht nf]sbf]x ]f/Lk|ltof]lutfdf /fli6«o nf]s bf]xf]/LuLt k|lti7fg sf:sLn] klxnf]:yfg xfl;n u¥of] . To:t}kf]v/fsf] lg/dfof bf]xf]/L ;f“embf];|f], ?kGb]xL t];|f] / /fli6«onf]sbf]xf ]/L k|lti7fg wflbªn];fGTjgf :yfg k|fKt u¥of] ./Tof}nL k|ltof]lutfdf cgGtf;fd'bflos ;]jf ;ldlt ld?jfk|yd, /fdahf/ cfdf ;d"x bf];|f]tyf enfd cfdf ;d"x t];|f] eP .

d]nfdf x+;/fh x'nf;rGbPG8 sDkgLsf] :6nnfO{ ;jf]]{Ts[i6:6nsf] ¿kdf k'/:s[t ul/of] .To:t} k'ik tyf s[lifdf kf]v/fsf]kfl/hft g;{/L, /]:6'/f“tkm{ kf]v/fsf]k 'g lxn u ] i6 xfp;,c6f]df]afOntkm{ kf]v/fsf] s'“j/ab |; { PG8 ;G;, :yfgLopTkfbgtkm{ ljGWojfl;gL kmnkm"nk|zf]wg tyf crf/ pBf]unfO{k'/:s[t ul/Psf] lyof] .

k |;f/0f e};s]sf] 5 . u|fdL0fljifoj:t' ;d]l6Psf] of] >[+Vfnfa'9fgLns07;“u }sf ] kfl6sf ]6ufp“jl/kl/ 5fof+sg ul/G5 .>[+Vfnfdf bdg, Ozf, z]v/sfcltl/Qm ;"/jL/ kl08t, gL/h;'j]bL, lzjz+s/ l/hfn cflbsnfsf/sf] d'Vo e"ldsf 5 .

� 6]lnlehgsdL{ lbg]zl8;LnfO{ bz{sn]ca csf] { Pp6fgof“ sfo{qmddf

b ] V g k fpg ] 5g \ . g ] k f n6 ] lnlehg–@ af6 d + l;/sf ]clGtd ;ftfb]lv k|;f/0f x'g]sfo{qmd …zf]lahÚ dfkm{t l8;Lbz{sdfem cfpg nfu]sf x'g\ .D o f u lhg z } n Ls f ] o f ]sfo {qmddf g ]kfnL rnlrq,; + u L t , d f ] 8 l nª ty fv]ns'b;DaGwL ;fdu|L k|;f/0ful/g] sfo{qmdsf ;~rfns tyflgb]{Zfs l8;Ln] atfPsf 5g\ .

klxnf] ljZj

rsn]6 8«];d:sf]df xfn} ;DkGg rsn]6 dxf]T;jdf rsn]6åf/f lgld{t

kf];fs k|bz{g ub}{ Ps df]8n . of] dxf]T;jdf rsn]6sf ljleGgckTofl/nf sfo{x¿ k|bz{g ul/Psf] lyof] .

s;sf] nfdf]

ablnof] of}g :jefjljleGg sf/0fn] clxn] dflg;sf] of}g Jojxf/df kl/jt{g

cfO/x]sf] 5 . of] s'/fdf j}1flgsx¿ ;xdt eP klg s] sf/0fn]pgLx¿sf] of}g cfr/0fdf kl/jt{g cfPsf] xf] eGg] s'/fdf eg]Psdt aGg ;s]sf] 5}g . xfn} cd]l/sg hg{n ckm klAns x]Nydfk|sflzt zf]w n]vdf s] hgfOof] eg] clxn]sf] o'jfk':tfdf u'2åf/of}g;Dks{ ug]{ rng al9/x]sf] 5 . of] qmd o;/L a9\b} uPsf] 5 ls;g\ !((% df x'g] o:tf] of}g cfr/0f ;g\ @))$ df cfp“bf bf]Aa/a9]sf] lyof] eg] clxn] kl5Nnf] k6seGbf klg bf]Aa/ a9]sf] 5 .

a|f8]nL xf:a|f] lrN8«]g l/;{r ;]G6/sL ;]lnof n]:sfgf]n] u/]sf]zf]wdf clxn]sf o'jfx¿df u'2åf/ of}g;Dks{ a9]sf] atfPsL l5g\ .

pgn] cfkm\gf] cg';Gwfgdf ;xefuL ePsf!% b]lv @! jif{sf ! xhf/ # ;o !*hgfdWo] !^ k|ltztn] kl5Nnf] #dlxgfdf u'b\åf/ of}g;Dks{ /fv]sf]atfP, h;df @( k|ltztn] dfqsG8d k|of]u u/]sf] hgfP . o'jtLx¿n]u'b\åf/ of}g;Dks{ cfkm\gf] k|]dL;“udfq /fVg] u/]sf] hgfP . s]xLo'jtLn] eg] klxn] cGo k'?ifx¿sf]

s/sfkdf k/]/ clgR5fsf ;fyu'2åf/ of}g;Dks{ /fv]sf]atfP . u'2åf/ of}g;Dks{/fVg rfxg] k '?ifx¿n]eg ] cfkm "nfO { ljk/Lt

lnª\uL / ;dfg lnª\uLk|lt plQs}cfsif{0f x'g] atfP .

k|mfG;df lgld{t jfOgn]dlb/fkf/vLx¿df a]Un} lsl;dsf]5fk 5f]8]sf] 5 . ca k|mfG;n]jfOgsf ;fy} of}gsf] If]qdf ;d]tcnu klxrfg 5f]8\g] cg'dfgul/Psf] 5 . hd{gLsf] OlG:6Ro'6km/ sf]G8f]d a]/f6'ªn] o'/f]lkogo'lgogdf cfa4 @% /fi6«sfk'?ifdf ul/Psf] ;j] {If0fdfk|mfG;sf k'?ifx¿sf] lnËsf]nDafO / df]6fO cGo /fi6«sfk'?ifsf] t'ngfdf nfdf] / df]6f]x'g] u/]sf] kfOof] . !) xhf/ $;o && k '?ifdf ul/Psf ]k/LIf0fdf k|mfG;sf k'?ifsf] lnËpQ]lht cj:yfdf !% bzdnj$* ;]lG6ld6/ -^ bzdnj !OGr_ / df]6fO !# bzdnj ^#;]lG6ld6/ 5 . o;}u/L bf];|f]:yfgdf :jL8]gsf k'?if 5g\ .pgLx¿sf] lnË ̂ OGr / uf]nfO% OGrsf] kfOof] eg] t];|f] :yfgdf

O:6f]lgofsf k'?ifx¿ b]vf k/] .pQ]lht cj:yfdf pgLx¿sf] lnË:jL8]gsf k'?ifsf] eGbf ) bddnj!* ;]lG6ld6/ dfq 5f]6f] x'G5 .;j]{If0fdf ;xefuL @% /fi6«dWo];jf{lws 5f]6f] lnË eg] u|Ls k'?ifx¿sf]7xl/of] . pgLx¿sf] lnË $ bzdnj* OGr nfdf] / $ OGr df]6f] 5 .

cGTodf M dflg;n] km';{b latfpg'kg]{ / k};f klg hf]ufpg'kg]{eof] eg] s] pkfo lgsfN5g\ xf]nf < of] ljifodf JolQmlkR5] km/s–km/s dt x'g ;S5, t/ a]nfotsf k'?ifx¿ eg] km';{b s6fpg /k};f hf]ufpg of}gsfo{df nfUg] u/]sf 5g\ . o'uf]e gfds cGt/f{li6«o;j]{If0f ;+:yfn] Oª\NofG8sf @ xhf/ k'?ifsf] wf/0ff a'em\g] qmddf of]tYo k|sfzdf cfPsf] xf] . ;j]{If0fdf ;xefuLx¿dWo] $# k|ltztn]km';{bsf]df lsgd]n ug]{, ukm ug]{ eGbf of}gsfo{dfnfUg] u/]sf] atfP . ;j]{If0fdf ;xefuL k|To]s!) hgfdWo] Ps hgfn] ljG8f] ;lkª dg kg]{atfP . dlxnf ;xefuLx¿n] km';{bsf] ;do;fyLx¿;“u ukm ug]{ atfP eg] To;sf] ljk/Ltk'?if ;xefuLx¿n] of}g;Dks{ /fVg] u/]sf]atfPsf lyP .

Page 14: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

;'bg u}x«]

nfOe zf]

!^ ;ftfsf] :j/

glhsaf6 of]hgf k'/L

‘ltd|f] ofbn]===’ kkuLt xf] lscfw'lgs <o;nfO{ d}n] ;]lG6d]G6n kkuLtsf¿kdf tof/ kf/]sf] 5' .cGo kkuLteGbf of] uLt s'gs'/fn] k[ys\ 5 <o;sf] ufosL km/s 5 . >f]tfn]gf}nf] z}nLsf] :j/ kfpg'x'g]5 .s'g kIfdf a9L d]xgtug'{ePsf] 5 <ufog tyf ;+uLt kIfdf a9Ld]xgt 5 . uLtsf/n] klgplQs} d]xgt ug'{ePsf] 5 .uLtsf nlIft ju{ sf] x'g\ <uLtsf zAbn] ;a} ju{sf] k|ltlglwTju/] klg of] uLt o'jf k':tfsf nflu g}tof/ kfl/Psf] xf] .Do ' lhs lel8of ]sf ] rrf {rln/x]sf] 5 lg <kfZrfTo z}nLdf o;sf] lel8of]tof/ kfl/Psfn] rrf{df cfPsf] xf] .lel8of]sf] k|:t'tLs/0fnfO{ k[ys\agfpg] k|of; ul/Psf] 5 .

g]kfnL ;f+uLlts If]qdf /s AofG8sf] ;+Vof lgs} sd 5 .lgs} sd g]kfnL /s AofG8x¿dWo] On'hg klg Ps xf] . b'O{jif{cl3 :yfkgf ePsf] ;f+uLlts ;d"x On'hgdf kf“rhgf ;+uLtsdL{cfa4 5g\ . 7d]nsf ljleGg af/x¿df nfOe ;+uLt l;h{gf ug]{qmdd} nf]slk|otf xfl;n u/]sf] of] ;d"x olta]nf /fd|f AofG8x¿sf];"rLdf plePsf] 5 . ;d"xdf /x]sf kf“rhgf ;+uLtsdL{n] ;+uLtsfcnu–cnu ljwf ;dft]sf 5g\ . ;d"xdf ;f]gfd u'?ª ufossf¿kdf ;lqmo 5g\ eg] ljzfn u'?ª lu6fl/i6 x'g\ . bLk]z utf}{nf8«d/sf ¿kdf Jo:t 5g\ eg] lg/j dfnfsf/ ufos tyf lu6fl/i6x'g\ . /fh' dxh{g eg] af; lu6fl/i6sf ¿kdf ;lqmo 5g\ .

;+uLt l;h{gfsf qmddf of] ;d"xn] ljb]zL AofG8sf uLtx¿cfsif{s 9+un] k|:t't ul/;s]sf] 5 . l8k kk{n, l;l;cf/, b 8f];{,lkª\s km\nf]8, 6«];L rfkDofg tyf b la6N;sf nf]slk|o uLtk|:t't u/]/ of] ;d"xn] g]kfnL dfq xf]Og ljb]zL >f]tfsf] dg;d]tlhlt;s]sf] 5 . To;f] t of] ;d"xn] g]kfnL tyf lxGbL uLt klgplQs} cfsif{s 9+un] k|:t't u5{ . g]kYo, !(&$ P8L, c?0f yfkfcflbsf uLtx¿ k|:t't ug]{ qmddf of] ;d"xn] plQs} k|z+;f klga6'n]sf] 5 . lu6fl/i6 ljzfn eG5g\– …/]i6'/f“ tyf af/df u|fxssf]?lr cg';f/ ufpg'k5{ . To;qmddf xfdLn] ;+uLtsf] cEof; klg ug]{df}sf kfPsf 5f}+ t/ ca eg] cfkm\g} df}lns l;h{gf;lxtsf] uLt–;+uLtlgdf{0fdf xft xfn]sf 5f}+ .Ú ljleGg dxf]T;jdf x'g] sG;6{x¿df ;xefuLe};s]sf] of] ;d"xn] rf“8} g} cfkm\gf] klxnf] uLlt ;+u|x >f]tfdfem Nofp“b}5 .…xfdL clxn] gof“ ;+u|xsf nflu sfd ul//x]sf 5f}+, ufos ;f]gfd eG5g\—…csf]{ jif{;Dd ;+u|x ahf/df cfO;Sg]5 .Ú

AofG8

hGdldlt M d] &3/df af]nfpg] gfd M of]hgfkl/ro M uflosfhGd:yfg M /fh3f6, df]/ªlzIff M aLaLP;?lr M ;+uLt, cWoogk|sflzt PNad M Go" j];f+uLlts u'? M tLg–rf/ hgf x'g'x'G5dgkg]{ jfBoGq M lu6f/dgkg]{ ufos M ;'ud kf]v/]ndgkg]{ 7fp“ M kf]v/fdgkg]{ /+u M ;]tf], u'nfaLdgkg]{ df};d M ld/ld/] ;f“emdgkg]{ v]n M lqms]6km';{bdf M uLt ;'G5', k':ts k9\5'dgkg]{ uLt M slt s'/f geg]/ g}l/; p7]sf] a]nf M r'krfk a:g]dg gkg]{ cfkm\gf] afgL M c¿nfO{ rf“8} ljZjf; u5'{klxnf] k6s ahfPsf] afhf M lu6f/klxnf] k|]d M ePs} 5}guf]Ko s'/f M ;fj{hlgs ug{ ldN5 / <cGo k|ltef M sfo{qmd pb\3f]if0f ug{ hfGb5'uflosf gePsf] eP M g;{ aGg] lyP“ .

Do'lhs ck8]6

gSsnL uLlt;+u|xsf] laqmLal9/x]sf] kl/k|]Ifdf ;]km8{ sn]h ckmldl8of 6]Sgf]nf]hLsf ljBfyL{x¿n]k|ltlnlk clwsf/sf ljifodf cGtlq{mofsfo{qmd ;DkGg u/]sf 5g\ ./fhwfgLdf cfof]lht …lsn kfO/];L,;]e Do'lhsÚ sfo{qmddf ljleGg;+uLtsdL{ tyf ;|i6fx¿n] k|ltlnlkclwsf/;DaGwL sfg'gnfO{ s8fOsf;fy nfu" ug'{kg]{ wf/0ff JoQm u/] .

uflosf / ]Zdf ;'g 'jf/dlxnflj?4 x'g] lx+;flj?4sf]cGt/f{li6«o cleofgdf ;xefuL ePsLl5g\ . of] cleofgdf /]Zdf;“u} uflosfglngf lrqsf/, ufos e/t l;6f}nftyf vu]Gb| l;+x klg ;xefuL 5g\ .pgLx¿ d+l;/ @% ut];Dd n}+luslx+;flj?4sf] !^ lbg] cleofgnfO{;kmn kfg{ ufogsf] dfWodaf6cfjfh p7fpg ;lqmo /x] .

;f+uLlts sfo {qmdsfqmddf cd]l/sf k'u]sf ;+uLtsf/zDe'lht af“:sf]6f :jb]z kmls{Psf5g\ . cd]l/sfdf /x“bf pgn] cfwfbh{ghlt sfo{qmddf cfkm\gf ];f +uL lts pkl:ylt hgfP .o;afx]s pgnfO{ aflN6df]/dfa;f ]af; ug ] { g ]k fnLx¿n ]clegGbg;d]t u/]sf lyP .

On'hg

:j/;d|f6 \ :j= gf/fo–0fuf]kfnsf] c7f/f}+ :d[ltlbj;sfcj;/df cl3Nnf] laxLaf/ /fhwfgLdfljleGg sfo{qmd ;DkGg eP .sfo {qmddf ljleGg ufos–uflosfn] gf/fo0fuf]kfnåf/f :j/tyf ;+uLta4 s0f{lk|o uLtx¿ufPsf lyP . gf/fo0fuf]kfn ;+uLtsf]ifn] cfof]hgf u/]sf] pQmsfo{qmddf :j/;d|f6\sf uLt;d]l6Psf] ;+u|x …;lGwÚ ;fj{hlgsul/Psf] lyof] . pQm ;+u|xdf;d]l6Psf uLt ufos l;+xn] g}ufPsf 5g\ . sf]ifn] laxLaf/ g}:j/;d|f6 \ :d[lt k'/:sf/af6

;Ltf/jfbs g/]Gb| a6fh'nfO{;Ddflgt u/]sf] 5 . cl3Nnf]laxLaf/ g} gf/fo0fuf ]kfnsf];Demgfdf dxf/fhuGh rf]sdfcf:yf snf s]Gb|n] klg ;f+uLltssfo{qmd u/]sf] lyof] .

g]kfnd} klxnf ] k6scfof]lht …cGt/f{li6«o lqm;d;sG;6{Ú af6 g]kfnL >f]tfn] k|z:tdgf]/~hg lnPsf 5g\ . utzlgaf/ /fhwfgLsf] 6'“l8v]ndf

;DkGg ;f+uLlts sfo{qmd …g]kfnLUnf]l/of l8of]Ú df ljb]zL ufos–uflosfx¿n] klg cfkm\gf nf]slk|ouLt k | :t 't u/ ]sf lyP .sf7df8f}+nufot aln{g tyf gof“lbNnLdf ;d]t cfof]lht pQmsfo{qmddf ef/tLo ;+uLtsdL{clgnsfGt tyf l/gfsfGt, 8f=a]GgLk|;fb, s]g x]G;gsf cltl/Qms]/nfsf] af]GgL PG8«Ø'h;lxtd'DaO{sf] rlr{t AofG8 o;'en]efª8f, kk, /s, lxkxk uLt k|:t'tu/]sf] lyof] .

gfltsfhL :d[lt ;dfhsf]

rf}yf] ;fwf/0f;efn] ;+uLtsf/zDe'lht af:sf]6fsf] cWoIftfdf!! ;b:oLo gof“ sfo{sfl/0fL;ldlt rog u/]sf] 5 . gjul7t;ldltdf cWoIf zDe ' lhtaf:sf ]6f, pkfWoIfdf gj/fhnD;fn / 8f= w|'j]zrGb| /]UdL, ;lrjdf8f= ;+uLtf >]i7, sf]iffWoIfdf k|]daxfb'/>]i7 5g\ . ;dfhsf] ;Nnfxsf/;ldltdf aRr's}nfz a:g]t, ofbjv/]n, of]u]z j}B, ?jL hf]zL tyf;Gtf]if zdf{ 5g\ .

stf/sf] bf ]x fdf ut;f]daf/ tyf d+unaf/ ;DkGg;f+:s[lts sfo{qmddf g]kfnaf6 uPsfsnfsf/x¿n] dgf]/~hgfTds sfo{qmdk|:t't u/] . d'l:ndx¿sf] dxfg\ rf8as/ Obsf] pknIodf cfof]lht…uf]N8]g :6f/ gfO6Ú zLif{ssf] pQmsfo {qmddf ufos cljgfzl3l;ª, uflosf of]lutf df]Qmfgtyf b]ljsf s];Ln] cfkm\gf nf]slk|ouLtx¿ k|:t't u/]sf lyP .sfo{qmddf bLks/fh lu/L tyfbLkf>L lg/f}nfsf] xf:o–k|:t'ltn]bz{sx¿nfO{ yk dgf]/~hg k|bfgu/]sf] lyof] . gflosf ;l~rtfn'O“6]nsf ;fy} g[Tof+ugfåo bLkf;fu/yfkf tyf ;Demgf a'9fyf]sLsf] cfsif{sg[Ton] sfo{qmd x]g{] bz{sx¿;d]t g[Toug{ tlD;Psf lyP .

cfw'lgs g]kfnL uLltPNad

…cfnfkÚ sf] ljdf]rg w/fgdf ;DkGgePsf] 5 . 8LaL kfn'ª\jfåf/f /lrtpQm PNadsf] ljdf]rg kqsf/xif{ ;'Aafn] u/]sf lyP . g]kfnkqsf/ dxf;+3, ;'g;/Låf/fw/fgdf cfof]lht sfo{qmddf/f]huf/Lsf l;nl;nfdf xªsªdf/x]sf kfn'ª\jfn] w]/} b'Mv u/]/ c9fO{jif{sf] ;dodf PNad lgsfNg ;kmnePsf] atfP .

aL;f}+ ljZj P8\; lbj;sf]cj;/ kf/]/ o'jfx¿sf] Pp6f ;d"xn]emfkfsf] bdsdf ;f+uLlts sfo{qmd;DkGg u/]sf] 5 . bds–!@ sf] :yfgLo6f]n ;'wf/ ;ldlt tyf gjo'jf Snasf]cfof]hgfdf ePsf] pQm sfo{qmddf:yfgLo c:q AofG8sf snsf/x¿n]cfkm\gf] k|:t'lt lbPsf lyP eg] ;'gf}nf]>lds afn;d"xsf snfsf/x¿n] g[Tok|:t't u/]sf lyP .

–ofdfxfn ] Pkmh ]8df]6/;fOsnnfO{ g]kfnL ahf/dfNofPsf] v';Ldf kf6L{ g]kfn 86sdn]7d]nsf kf“r /]:6'/f“ tyf kadf…ofdfxf 7d]n /s km]l:6enÚsf]cfof]hgf ub}{{5 . cfh z'qmaf/;f“em ;ft ah]kl5 cf/De x'g]pQm km]l:6encGtu{t /s ;d"xdfpG6 **$* n] tfdfh /]:6'/f“,ceof PG8 b l:6d OGhG;n] tGqka, d'lQm PG8 l/efOann] hfqf/]:6'/f“, /lag PG8 b Go' l/e'n];gn]On]lS6«s Kofuf]8f /]:6'/f“ tyf

:Knf;n] l;;f /]i6'/f“df k|ToIf /s;+uLt ;'gfpg]5g\ .

— k'/fgf ] afg]Zj/l:ytu'?s'ndf ef]ln zlgaf/ ;f“em $ah] …;'ud ;lDd>0f ;f “emÚzLif{ssf] ;f+uLlts sfo{qmd x'“b}5 .sfo{qmddf j}ej k|wfg tyf ljZjg]kfnLsf] ufog sfo{qmdsf cltl/Qmcz]if /fO{sf] zf:qLo tanfjfbgtyf ;“/ AofG8 / af“;'/Ljfbs pd]zkl08tsf] k|:t'lt ;dfj]z 5 .

— cfufdL a'waf/ tyflaxLaf/ l;lSsdsf] gfDrLdfcfof]hgf ul/g] gfDrL dxf]T;jdf

g]kfnL ;+uLtsdL{x¿n] …nfOesG;6{Ú k|:t't ug]{ ePsf 5g\ .dxf]T;jdf k|:t't ul/g] ;f+uLltssfo{qmddf g/]Gb| Kof;L, oda/fn, hubLz ;dfn, e'jg;'lKtxfª /fO{, :j¿k/fh cfrfo{,s'lGt df]Qmfg, ¿ks 8f]6]n,;Tosnf /fO{, dlNnsf sfsL{,cfnf]s>L, nId0f z]if, lznfaxfb'/df]Qmfg cflb 8]9 bh{geGbf a9Lufos–uflosf tyf ;+uLtsf/ ;xefuLx'g]5g\ . sfo{qmddf ;xeflu x'g]snfsf/x¿ ut d+unaf/ g}To;tkm{ k|:yfg u/]sf 5g\ .

cfhb]lv ;"o{l/bd;\ gfO6;\

sf7df8f } +–gfr, ufg /;f}Gbo{sf] lqsf]0fnfO{ Pp6} :yfgaf6dHhf lng ;lsg] sfo{qmd ‘;"o{l/bd;\ gfO6;\’ cfhb]lv k|f/Dex'"b}5 . l8h] ;'/sf] l8h]Oª\dfgfRb}, ufos qmflGt cfn]sfuLtx¿df em'Db}, leh] tyf df]8nlgzf clwsf/Lsf] pb\3f]if0fsf ;fybz{sn] pQm sfo{qmdsf] dHhf lngkfpg]5g\ . cfh kf]v/fsf] SnaKof/fl8;f]af6 ;~rfng cf/De x'gnfu]sf] ‘;"o{ l/bd;\ gfO6;\’ ef]lngf/fo0f3f6sf] l;/]G; Sna,;f]daf/ a'6jnsf] sflGt xn,

cfufdL z 'q ma f/ w/fgsf ]l gj f { 0 f f sG6 « L Sna tyfcfufdL zlgaf/ lj/f6gu/sf]xf]6n /Tgfdf k'u]/ 6'+lug]5 .

Page 15: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

sljtf tfn'df cfn'

!&

lhGbuLltd|} gfdltd}}| gfd aa{/fp“b} kfunem}+ lx“8\g af“sL 5/]6 g cem} d]/f] of] d'6' l5Gg af“sL 5;+;f/ ;f/f lal;{P/ ltdLk|lt ;dlk{t y]“cem} klg lsg eGb}5f} ltdLnfO{ lrGg af“sL 5crfgf]sf] rf]6 t v's'/LnfO{ s] yfxf x'G5 / <;+j]bgz"Go ltdLn] dnfO{ hf“tf]d} lkGg af“sL 5slno'u] dfof o:t} xf] Ct';/L abln/xG5kf]zfsem}“ dfof 7fGb} ltdLn] cs}{ lsGg af“sL 5ltd|} gfd aa{/fp“b} kfunem}“ lx“8\g af“sL 5/]6 g cem} d]/f] of] d'6' l5Gg af“sL 5 .

– cfsfzrGb| Gof}kfg]

Pp6L dlxnf cfkm \g f ]aRrfnfO{ :s'ndf gof“ egf{ ug{uOg\ / cWoflksf;“u eGb} lyOg\–…d]/f] 5f]/f ;fx|} ;+j]bgzLn 5, s'g}lbg p;n] unt sfd u¥of] eg] klgo;sf] 5]pdf a;]sf] lzz'nfO{ lk6\g'xf]nf,of] To;} 8/fpg]5 .Ú

)))l5d]sL M …cfwL /ftdf aflx/

7"nf] xNnf–vNnf ;'g]/ d]/f] lgb|fv'Nof] clg o;f] x]/]sf] t vf6d'lgPp6f v'§f b]v]+ .Ú

kNnf] l5d]sL M …x] eujfg\,vf6d'lg rf]/ lyof] <Ú

l5d]sL M …x}g, xNnf ;'g]/d]/f] >Ldfg\ cl3 g} vf6d'lgk'Ug'efÚ /x]5 .Ú

)))…dnfO{ Pp6f pkGof; n]Vg

Ps jif{ nfU5,Ú pkGof;sf/n] eGof] .…a]sf/df ;do a/afb

ug'{x'“bf] /x]5,Ú ;fyLn] eg]– …#) ?k}of“dft tof/L pkGof; g} lsGg kfOG5 lg .Ú

)))Pp6f ;GsLn ] r '/ f ]6

;Nsfpg ;nfO{ lemSof] / sf]¥of] .sf“6L an]g, kmflnlbof], csf]{ sf“6LlemSof] / sf]¥of], a]ng kmflnlbof] .

;8s b'3{6gfdf kÂ]sf] o'js hLjg d[To'sf] bf];f“wdf 56k6fOÂx]sf] 5 .b'3{6gf:ynglhs} Pp6f lhk cfp“5  s]xLa] cl8G5 . lhksf] em\ofnaf6 s]xL ghÂpT;'stfk"j{s b'3{6gf:ylt lgofN5g\ .lhkdf ;jfÂnfO{ ;fob pQm b'3{6gfn]5f]Psf] x'g'k5{ . To;}n] p;n] 8«fOeÂ;“u;f ] W5– s ] xfdLn ] Tof ] o 'jsnfO {c:ktfn;Dd k'¥ofOlbg ;Sb}gf}+ < crfgs8«fOe xNsf pQ]hgfdf cfP eG5– s]dnfO{ km:g' 5  < clxn] c:ktfn n}hfpm,k'ln; cfp“5, gfgfyÂL k|Zg ;f]W5 . k'ln;:6];g hfpm, lÂkf]6{ agfpm, km]l To;dflaÂfdLnfO{ s]xL e}xfNof] eg] t emg\ ljTof;k5{ . d o:tf] d"v{tf ug{ ;lSbg“ .

To;kl5 lhk cufl8 a9\g] qmddfcrfgs af6f] qm; ug{ nfu]sf] lzz'nfO{hf]ufpg vf]Hbf lhk clgolGqt ePÂ;8saf6 tn v:5 . lhkdf ;jfÂKof;]GhÂsf] xftdf rf]6 nfUof] eg] 8«fOeÂbfof“ v'§f ef“lrof]  6fpsf]df rf]6 nfu]ÂÂutfDd] eof] . 8«fOeÂn] Kof;]GhÂ;“ucfkm"nfO{ c:ktfn;Dd k'¥ofOlbg cfu|xub}{ lyof] . ofq'n] hjfkm lbof]— ev{/}tkfO{+n] g} eGg'ePsf] xf]Og– b'3{6gfdfkÂ]sfsf] p4f ug{ vf]Hbf emd]nfdfkml;G5 eg] . d tkfO{sf] p4f ug]{ a'h|'seP k'ln; s];df km:g rfxGg“ .

–;fu/ u}/]w]/} k9]n]v]sL s]6Lsf] 7"nf]

ljz]iftf s] x'G5 eg] p;n]tkfO{+nfO{ s'g} klg ljifodf af]/ug{ ;S5] .

d]/f] s'/f]

n3' syf

k|sfz cf]emf

k"mnljgfsf] dfnf pg]sf] s] sfdcy{ljgfsf] ;kgfsf] hfn s] sfdxhf/ s'/f dgdf v]Nb} hfG5 qmdzMcJoQm kL8f ;f“rL dgd} u'g]sf] s] sfdlgsf;sf] s] s'/f aGb sfnsf]7/Ldfsn'lift e]nsf] 7"nf] e]n y'g]sf] s] sfdy'k|} s'/f /]zdn] ul/;Sof] hLjgdflgliqmo aGbf dgs} kL8f ;'g]sf] s] sfd <

–/]zds'df/ ;'g'jf/

s] 5 va/ g]kfnsf] <slxn] cfof} 7"n] ltdL, s] 5 va/ g]kfnsf]ufp“3/ jgkfvf, s] 5 va/ g]kfnsf]ufp“3/df /fd|} xf]nf, afafcfdf ;a}nfO{atfpm g l56f] 7"n], s] 5 va/ g]kfnsf]sfsfsfsL, bfh'efph", ;a}nfO{ /fd|} xf]nft/fO{ kxf8 lxdfn ;a}, s] 5 va/ g]kfnsf]dx“uL / a]/f]huf/L, 36]5 ls p:t} 5b'Mv st} kfof} ls t, s] 5 va/ g]kfnsf] <

—e"ld/fh OR5's

v/fgL /x]5 lhGbuL, xfjflagf pl8/x]5n8fO“ /x]5 lhGbuL, s;};“u nl8/x]5cfuf] /x]5 lhGbuL bfp/flagf aln/x]5o'4 /x]5 lhGbuL kfOnfkfOnfdf o'4 rln/x]5lt/:sf/ /x]5 lhGbuL k'/:sf/n] 5fl8/x]5nf; ;/L /x]5 lhGbuL hLjg knkndf dl//x]5 .

– t]hk|;fb ltjf/L

3fOt] dglhp“b} 5' t/ ltd|f nflu dl/;s+]e/ gk/ d]/f] ca cfkm\g} ;'/ ul/;s]+cf“;' /}Ú5 ltd|f] k|]d ?“bf?“b} yfs]+eL/df kmNof km;L{ /}5\of} Joy}{ cfzf /fv]+;f“rf] k|]d u/] klg s;d 6'6\bf]/}Ú5chDa/L gftf klg aLrd} 5'6\bf]/}Ú5ltd|f] d]/f] ;fy 5'6\of] d/]t'No eP“ d tv'§f tfGb} u/ ltdL cfkm\g} af6f] uP“ d t .

– /fh]Gb| nf]xgL

a]:;/Lofbn] ltd|f] lgs} ;tfof] a]:;/LP]+7g kbf{ lgs} cQfof] a]:;/L/f]of} /] ltdL GofpnL;“u};'g]/ kL/n] lgs} 56\k6fof] a]:;/Lufp“Yof} /] ;“u} /f]wLdf uLtv} lsg ;DemL lgs} e§fof] a]:;/LkTy/sf] d'6' af]Nbf lg af]lngf}lbnsf] 9f]sf lgs} 9s9sfof} a]:;/Lv:of] tKtkL cf“;'sf] l9Ssfunfdf df]tL lgs} nTktfof} a]:;/L .

– nLnaxfb'/ /fO{

k'ln; s];

;'g]sf] s] sfd <

o;/L g} sf“6L sf]b}{ uof], gan]kl5kmflnlbof] . cGTodf Pp6f sf“6LaNof] . t'?Gt an]sf] sf“6LnfO{ km's]/lgefof] / eGof]– …of] sf6L r}“ aNg]vfnsf] /x]5, o;nfO{ /fV5' .Úp;n] Tof] sf“6L l8Aafleq /fVof] .

)))…g]kfndf olb s'g} v]n dg

k/fOG5 eg] Tof] km'6an xf],Ú Pp6fo'js ;fyL;“u eGb} lyof] . …d}n]of] v]naf6 bfd gsdfP klg gfdeg] w]/} sdfPsf] 5' . cl:t b'O{;ftfcl3 km'6an v]Ng lj/f6gu/ hf“bfPo/kf]6{df dnfO{ :jfut ug{ xhf/f}“dflg; lyP, ;a}n] s/tn Wjlgsf;fy tfnL ahfP/ dnfO{ :jfut u/] .Ú

…t“nfO{ <Ú ;fyLn] 5Ss kb}{ ;f]Wof]—…t“nfO{ :jfut u/] < crDd 5 .Ú

…xf], d]/f] :jfut u/],Ú o'jsn]uj{;fy eGof]– …t“nfO{ ljZjf;nfUb}g eg] uP/ /fh]z xdfn;“u;f]w, pxf“ d]/f] 5]pd} x'g'x'GYof] .Ú

)))e§Ldf b'O{ hgf h“8\ofxf

cfdg];fdg] a;]sf lyP . b'O{ hgfafem\g yfn] .

…;fn]Ú Pp6f lrRofp“b} af]Nof]–…d t]/L cfdf;“u ;'T5', a'lem;\ .Ú

e§Ldf df}gtf 5fof], j/k/sfc¿ h“8\ofxf r'k nfu]/ bf];|f]n] s]eGnf eGg] ;f]rdf k/] .

…;'lgg;\ ;fn],Ú klxnf] g}cem 7"nf] cfjfhdf s/fof]– …dt]/L cfdf;“u ;'T5'Ú

…tkfO{+ 3/ hfg';\,Ú bf];|f]dflg; af]Nof]– …tkfO{+ dfTg' efÚsf]5 a'af .Ú

nG8gdf b]ljsfsf] sdfn;fKtflxs ;dfrf/

nG8g– uflosf b ] ljsfjGbgfsf cg]sf}+ uLtx¿ rrf{df5g\ . tL rlr{t uLtx¿ 3GsfpgpgL ut ;ftf;Dd a]nfotsf]

nG8gdf al;g\ . emG8} Psdlxgfsf] nG8g a;fOdf pgn]:yfgLo Plnª 6fpg xn, ;fgk]l6«sxn cflb xndf km/s–km/s;dodf sfo{qmd ul/g\ . nG8g

a;f]af; ul//x]sf dgLif >]i7sf]cfof]hgfdf …b]ljsf jGbgf gfO6Údf pgnfO{ sGb/f ;d"xsf ufosljj]s >]i7 tyf ufos ;kmnz]/rgn] ;fy lbPsf lyP .

ljj ]s d~rdf plSnPcfkm\gf] rlr{t uLt …xªsª kf]v/flgdf]{xL cfkm\gf] sf] 5 / <Ú ufp“b}clg uflosf b]ljsfn] …cR5fn]lsg nG8gsf] lr;f]n] ;dfpnfÚufP/ nG8gdf a;f]af; ul//x]sfg]kfnLx¿nfO{ grfOg\ . …o:t} /x]5oxf“sf] rngÚ, …x] ;+uLtfÚ, …/fdhfg ] Ú , …dnfO { g ]kfnL dfofrflxG5Ú, …Pp6f k/b]zLÚ h:tfrlr{{t uLtx¿ ufP/ b]ljsfn]nG8gsf rf/ :yfgdf rf/k6ssfo {qmd k |:t 't ul/g \ eg ]:s6NofG8df klg pgn] sfo{qmdb]vfpg EofOg\ . sfo{qmd ;kmnePsfn] lklkhL o's] tyf kf;fh';u'7Ln] sfo{qmdnfO{ l8le8Lsf¿kdf ahf/df Nofpg] ePsf] 5 .

Page 16: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 !*

hf8f]df klg :6fOln:6 km];g

kxf8] / dw];LaLr sl;“b} 5 j}jflxs ;DaGw

To;f] t clxn]sf] df};ddf z/L/vf]lng] / 5f]6f klx/gn] s'g} cy{/fVb}gg\ . o:tf klx/gn] g tz/L/nfO{ Gofof] agfpg ;S5g\,g t :jf:Yo g} /fd|f] /xG5 .

km];g]jn tGg]/Lx¿ hf8f]dfklg cfkm\gf] JolStTj / klx/gz}nLnfO { leGg ¿kdf 9fNgt5f8d5f8 u5{g\ . …kftnf] / 5f]6f]klx/g dfq km];g xf]Og,Ú df]8nnlhgf u'?ª elG5g\–…hf8f]dfnufOg] afSnf / nfdf klx/g klg:6fOln:6 b]lvG5 .Ú ldnfP/nufpg] xf] eg] ToxL klx/g udL{dfh:t } s 'n b ] lvG5 .df };dcg'¿ksf klx/g 5fGgolta]nf km];g xfp;x¿df eL8b]lvG5 . o'jtLx¿ hf8f]sf nflunfdf] Hofs]6, :jL6/ lkml6ª lhG;/ kmn]6 a'6 cf}wL ?rfp“5g\ .

clxn] 6dSs k/]sf] lhG;kfOG6, km/ Hofs]6 -e'jf lgSn]sf]_kmn]6 a'6df uNnL rf]sx¿dfe]l6g] o'jtLx¿ TolQs} cfsif{s/ km];g]jn b]lvG5g\ . af¥xdf;]km];gsf ¿kdf lrlgg] lhG; trNtLd} 5g\ . udL{ xf];\ jf hf8f],lhG;sf :6fOln:6 klx/gx¿ lgs}

rn]sf 5g\ . lhG;df ljz]if u/LafSnf ;6{ / kfOG6x¿ rNtLdf5g\ . Gofgf] agfpg lhG; ;6{sf]leqkl§ s6/fOh xfnL jf; u/]/nufpg] rng klg TolQs} 5 .afSnf] s6g;“u} s6/fOhsf kfOG6;6{ klg ahf/df rn]sf 5g\ .

km];gsf nflu udL{ dlxgfdfq pko'St 5 eGg] egfOnfO{km];gkf/vLx¿n] unt ;fljtul/lbPsf 5g\ . yf]/} n'S; / klx/gz}nL ;]S;L b]lvof];\ eg]/ s]xLo'jtL 5f]6f] :s6{df lt3|f 5f]Kg]u/L nufpg] n ] luG;n] cemkm];g]jn b]lvG5g\ . clkm;x¿dfsfd ug ] { dlxnfx¿ sf ]6–kfOG6 / ;f8Ldfly e'jfbf/:jL6/df ;lhP/ lg:s“bf plQs}km];g]jn nfU5g\ .

pngsf] s'tf{ ;njf/ /ODa|]8/L ul/Psf] kl:dgf ;ndf;lhg] dlxnfx¿ of] df};ddfTolQs} e]l6G5g\ . pngsf] 6K;,kfOG6 / o'jfx¿sf nflu sf]6:6fOnsf] ;]/jfgL a'l6s :6fOndfclxn] cln a9L g} rn]sf 5g\,;]eL a'l6ssL ;~rflnsf ;ljtfz]/rg elG5g\– hf8f]df klg

km];g]jn aGg]x¿ plQs} x'G5g\ .o:tf klx/g tof/ kfg {a'l6sx¿nfO{ EofO{–gEofO{ x'G5 .a'l6sx¿df clxn] u|fxsx¿sf]rfkn] v'§f 6]Sg] 7fp“ kfO“b}g .To;f] t hf8f]sf nflu rflxg]klx/gx¿ oxf“af6 a]nfot, xªsª,l;+ufk'/nufot g]kfnLx¿ 5l/P//x]sf 7fp“x¿df k'U5g\ . a'l6sx¿u | fxsx¿sf ] dfucg ';f/sfkm];g]jn klx/g tof/ kfg{ TolQs}l;kfn' klg 5g\ .

z/b Ct 'kl5 v 'n ]sf ]df};ddf jftfj/0f klg p:t}3dfOnf ] x ' G5 . o:tf ] a ]nfdf};dcg'¿ksf] klx/gnfO{ x/]sn]c+uLsf/ u/]sf] kfOG5 . hf8f]dfpmgLsf klx/gx¿ Gofgf] x'g]ePsfn] o;sf] k|rng cln a9Lg} b]lvG5 . clxn] a9L dfqfdfpmgLsf sk8f k|rngdf 5g\ .au|]NtL v'n]sf km];g xfp;, a'l6sPj+ km];g lkml6ª ;]G6/x¿n]df};dcg';f/sf klx/g tof/kfg { yfn ]k l5 udL {df dfqx f ] O g , h f8 f ] o fdd f ;d ]tkm];gsf] udL{ r9\5 .

df]8n ;'wf lah'S5] x/]s

df};ddf cfkm"nfO{ km];g]jnb]vfpg ;Ifd l5g\ . udL{dfkftnf / 5f]6f klx/gn] dfqkm];g]jn b]lv“b}g, pgn] elgg\–…hf8f]df afSnf] klx/gn] klgdnfO{ km];g]jn b]vfPsf] 5 .Úlah'S5] dfq xf]Og, x/]s o'jtLz/L/nfO { Gofgf ] xf ]; \ clggof “ km ];g klg xf ]; \ eGg]rfxgf ;“ufN5g\ .

o'jfx¿ klg of] df};ddfkm];gsf] bf}8df Tolt kl5 5}gg\ .pgLx¿ klg df};d ;'xfp“bf]klx/gsf nflu :6fOln:6 sf]6 /kfOG6 nufp “5g \ . sf ]6n ]lkmu/nfO{ klg cfsif{s b]vfp“5 .hf8f]df km];g]jn sf]6sf cltl/Qmkm/ Hofs]6 :kf]6L{ ;'h / Kof/]nnkfOG6 o'jfx¿sf] /f]hfO x'G5 .km];g l8hfOlgª sn]hx¿df klgclxn] hf8f ]sf klx/gx¿sfaf/]df k|lzIffyL{x¿nfO{ hfgsf/Llbg l8hfOgx¿ cEof;/t 5g\ .cfO{O{;L km];g ;]G6/ kf]v/fsLkm];g l8hfOg/ ;/:jtL u'?ªn]elgg\– o;k6s s6g, pgL /s6/fOh a9L g} rn]sf 5g\ .

–lzj zdf{

hgsk'/sf /fh]zs'df/ u'Ktfn]xfn } Ps kxf8 ] o 'jtL;“ulrghfgkl5 dfuLljjfx u/]sf 5g\ ./fh]zh:t} kxf8] o'jtL;“u ljjfxug] { Hof ] lt rnlrq xnJoj:yfkg;“u ;Da4 /f]xg l;+x;/f{kmn] asfObf sf8{ 5fk]/u}¥xLwf/fsL clgtf yfkf;“ucGthf{tLo ljjfx u/] . pgn]cfkm"nfO{ o'jtLsf] /fd|f] afgL–Jojxf/,lzIff–bLIff, kfl/jfl/s k[i7e"ld,zf/Ll/s cfsif{0f cflb ;a} dgk/]sfn] ljjfx u/]sf] atfP . o;/Ldg, efjgf / cfjZostfldn]kl5 ljjfx ug]{ hgsk'/sf/fh]z / sf7df8f}+sf /f]xg tp“bfx/0f dfq x'g\ . /fh]z //f]xgh:tf kxf8] d"nsf o'jtL;“uljjfx ug]{ t/fO{d"nsf o'jfx¿sf];+Vof ;do;“u} a9\bf] 5 .

klxn] aGb ;dfh, hfltos'07f / ¿l9jfbL ;fdflhsk/Dk/fsf sf/0f ljjfx cfÎg}hftleq dfq ;Lldt lyof] . clxn]klg w]/}h;f] ljjfx hftleq} ePsf]kfOG5 . Psn] csf] { hftsfdf lg;nfO { x ]nfxf ]rf ] ug ] { ,cGthf{tLo ljjfx ubf{ s'/f sf6\g],7"nf];fgf] 5'6\ofpg] g/fd|f] ;+:sf/clxn] klg ;dfhdf ljBdfg5, t/ hflto 3dG8 jf s'07fkfn]/ sf]xL 7"nf ]–;fgf] x' “b }geGg] s'/f ;dfhsf] kl/jt{g/ k|jfxn] b]vfO;s]sf] 5 .

To;}n] cfhsf cfw'lgslzlIft dw];L o 'jfx¿ klgljjfxdf bfOhf] / hftefteGbfklg s]6Lsf] ¿k/Ë, c;n afgL–

a]xf ]/f / lzIff / hflu/ jf/f ]huf/nfO { k | fyldstf lbgyfn]sf 5g\ eg] o'jtLn] klglzlIft, /f]huf/ ePsf, dg ldNg]/ cfjZostf k"/f ug]{ o'jf;“uljjfx ug{ hf]8 lbg yfn]sf 5g\ .k l/jf/sf cleefjsn ] g }cGthf{tLo, cGt/b]zLo cfbz{ljjfxnfO{ :jLs[lt lbg / ;3fpgyfn]sf 5g\ . csf{lt/, o'jfx¿k9L–n]vL lzIft ePkl5 cj;/sf]vf]hLdf b]zk|b]z, t/fO{kxf8 wfpgyfn]sfn] pgLx¿sf] cfjZostf /?lrdf klg kl/jt{g cfPsf] 5 .

kxf8] / dw];LaLr j}jflxs;DaGw hf]8\g]df xfd|f cu'jfx¿t pbfx/0fLo g} dflgG5g\ . dw];Lhgclwsf/ kmf]/dsf g]tf tyfk"j{dGqL hok|sfz cfgGb u'Ktfn]b'O { bzscl3 k'/L kl/jf/sL5f]/L;“u ljjfx u/]sf x'g\\ . Pdfn]g]tf tyf k"j{dGqL 8f= j+zLw/ld>sf] c9fO{ bzscl3 kxf8]o'jtL;“u cGthf{tLo ljjfx ePsf]lyof] . rlr{t dw];jfbL g]tfXbo]z lqkf7Lsf] j}jflxs ;DaGwklg kxf8] kl/jf/;“u uf“l;Psf]5 . wg'iffsf k"j{ sf+u|]; g]tfty f / fhg } lts n ]vsj[if]zrGb|nfnsf] j}jflxs gftf klgg]jf/ kl/jf/;“u hf]l8Psf] 5 .

k"j{;lrj zDe'z/0fk|;fbsfo:ysf b'O{ 5f]/Lsf] ljjfx klgkxf8] o'js;“u ePsf] 5 . To:t}Pdfn] g]tf lht]Gb|b]jsf] klg g]jf/kl/jf/leq} j}jflxs gftf uf“l;Psf]5 . ## jif{cl3 k/Dk/fnfO{ r'gf}tLlb“b} k"j{ sf+u|]; g]tf ljho uR5bf/n]

klg cGthf{tLo ljjfx u/]sf lyP .o:tf g]tfx¿ dfq xf]Og, ;fj{hlgshLjgsf c¿ JolQmTjx¿ klg kxf8]kl/jf/leq j}jflxs gftf uf“:g]dfp“bfx/0fLo dflgG5g\ . uflosfglngf lrqsf/n] hgsk'/sf ;+hold>;“u ljjfx u/]sL 5g\ . ufosplbtgf/fo0f emfn] ufoLsf bLkfuxt/fh;“u ljjfx u/]sf 5g\ . kxf8]o'jtL;“u cGthf{tLo qmlGtsf/L ljjfxug]{ o:tf c¿ klg y'k|} cu'jf 5g\ .

kxf8] o'js;“u cfÎgf b'O{5f]/Lsf] ljjfx u/fOlbPsf k"j{;lrjzDe'z/0fk|;fb sfo:y eG5g\–dnfO{ s'g} c;lhnf] dx;'; ePsf]5}g . ;+:sf/ gldn]sf] u'gf;f] klg5}g . pgL eG5g\– b'j}sf] 3/jf//fd|f] 5 . sfo:ysf Ps 5f]/L g]jf// csL{ 5f]/Lsf] ljjfx a|fx\d0fkl/jf/;“u ePsf] 5 . Pdfn] g]tf8f= j+zLw/ ld>sf] kl/jf/leq klgs'g} c;xh l:ylt 5}g . ld>;“uj}jflxs ;DaGw uf“:g] b'uf{ v8\sfelG5g\— kxf8] / dw];LaLrsf] s'g}lje]b 5}g . pgsf] kfl/jfl/s;DaGw ;'dw'/ 5 . ljjfx dw]; /kxf8aLr cfw'lgs ;DaGwsf] ¿kxf], ljjfx ;f+:s[lts ;DaGw uf“:g]tŒj klg xf], hok|sfz u'Ktf eG5g\ .;dfhdf ;xh jftfj/0f agfpgo:tf j}jflxs ;DaGw rnfpg'k5{eGg] cu'jfx¿sf] /fo 5 .

t/fO{ / kxf8nfO{ Jofkf/,:jf:Yo, lzIff, ;8sh:tf ;DaGwn]hf]8\b} nu]kl5 kxf8 / dw];jf;LaLrj}jflxs ;DaGw klg uf“l;g yfn]sf]xf] . Gofgf] j}jflxs ;DaGwdf tyf;fdflhs kfl/jfl/s gftfsf sf/0f

ca kxf8] / dw];LaLr e]befj klgx6\b} hfg]5 . ;dfhdf k|]dljjfxn]a9fjf kfp“b} uPkl5 kxf8] /dw];LaLr klg j}jflxs ;DaGwdfJofkstf cfPsf] 5 .

kl/jt{g rfxg] t/fO{sfhfu¿s o'jfo'jtLx¿ kl/jf/ /;dfhsf] ?l9jfbL ;+:sf/ tf]8]/p“bfx/0fLo ljjfx u/]/ b]vfpghdsf]{ ub}{5g\ . pgLx¿n] ;dfhdfkm}lnPsf] bfOhf]sf] ljs[ltnfO{ ;d]ttf]8\b} cGthf{tLo–cGt/b]zLo cfbz{ljjfx ug{ / ;'vL hLjg latfpgsbd cl3 a9fO/x]sf 5g\ . To;}n]s] blnt, s] afx'g, s] kxf8], s]dw];L, g]kfnL / ljb]zLaLr ;d]to:tf ljjfx e}/x]sf 5g\ . o;};Gbe{df lqe'jg ljZjljBfnosLlt{k'/, ;dfh zf:q y]l;; jif{sLh]gL yfkf elG5g\– klxn]sf] l:yltdflzIff lyPg . /f]huf/sf] If]q ;Lldtlyof] . dlxnfx¿n] /f]huf/L ug{kfp“b}gy] . Tolt a]nf cfdfafa'sf]lg0f{o g} lz/f]wfo{ ug'{kg]{ cj:yflyof] t/ clxn] t o'jfo'jtL b'j}lzlIft ePsf 5g\ . pgLx¿sf]ljjfx ug]{ pd]/df klg kl/jt{gcfPsf] 5 . clxn] s]6fs]6Lsf] rfxgf/ cfjZostf ldn]kl5 pgLx¿ cfkm}++/fhLv';L ljjfx ug{ yfn]sfn] klg;dfh kl/jt{gdf d2t k'u]sf] 5 .

;fdflhs k'g;{+/rgf / /fHo¿kfGt/0fsf] s'/f pl7/x]sf] a]nfdw];–kxf8 / cGthf{tLo ljjfxnfO{/fHo, /fhg}lts bn, ;dfhsf cu'jftyf cfw'lgs o'jfju{ ;a}n] cemk|f]T;flxt ug'{k5{ .

–ef]nf dxtf]

kf ]v/f– lrl; “b } uPsf ]df};dn] ;a}nfO{ n'u–n'u agfPsf]5 . hf8f]s} sf/0f z/L/nfO{ Gofgf]t'Nofpg] klx/gsf] vf]hL x'G5 .km];g kf/vLx¿ of] df};ddfs:tf] klx/g 7Ls x'G5 eg]/;f]rdUg x'g yfn]sf 5g\ . xf] klg,

hf8f]sf] Vofn gu/L klx/g 5flgof]eg] z/L/nfO{ k|lts"n c;/ k'Ug;S5 . ToxL eP/ km];gkf/vLx¿l;hg]an klx/gsf af/]df ;b}j;r]t /xG5g\ . km];gkf/vLsf] s'/fdfq xf]Og, x/]s ;j{;fwf/0f klghf8f]sf] klx/gdf rgfvf] x'G5g\ .

tl:j

/ M ;

'lgtf

8+uf

]n

Page 17: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

ca xfd|f] kfnf]

8f= /fh]Gb| eb|f

of}g lh1f;f / ;dfwfg

!(

of] :tDedf xfdLn] /fv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ/k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQ/sf ;fydf cfk\mgf] k"/f gfd, 7]ufgf /pd]/ n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa/ Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf¿kdf /xg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ/ dfq :jLsf/ ul/g]5 .!= s:tf o'jtL /fd|f x'G5g\ < lsg <@= s:tf o'js /fd|f dflgG5g\, lsg <#= dlxnfx¿ a'l4dfg\ x'G5g\ ls k'?if <$= g]kfnsf] /fhg}lts lx/f] sf] xf] < lsg <%= k|]dljjfx /fd|f] x'G5 ls k/Dk/fut ljjfx < lsg <^= ;a}eGbf 7"nf] wd{ s] xf] <&= k|]dL–k|]ldsfljxLg hLjg s:tf] x'G5 <*= g;fn' cf“vfn] df]lxt x'g'x'G5 ls tkfO{ +nfO{ d':sfgn]

e't'Ss} agfp“5 <(= sfnL o'jtL / uf]/L o'jtLdWo] sf] a9L /fd|f x'G5g\ < lsg <!)= k};f kfpg' 7"nf] s'/f xf] ls k|]d kfpg' < lsg <

tkfO{+nfO{ gof“ g]kfn s:tf] nflu/x]5 <gof“ g]kfn, s;/L < If]qkmn

!$&!*! ju{ lsnf]ld6/af6 36]/cln yf]/} eof] eg]/ gof“ eg]sf] xf] <d}n] t k|Zg} /fd|f];“u a'lemg“ lg .

ho/fd, w/fgdnfO{ gof“ g]kfn 7]ufgf

gePsf] h:tf] nflu/x]5 lsglsgof“ g]kfn t cfof] t/ klg xTof,cft+s, aGb, x8tfn e}/x]5s;}nfO{ s]xL eof] ls ;8scj/f]w x'G5 . s}of}+ ofqL cnkqk5{g\ . of] ;d:of ;dfwfgsf]pkfo k|zf;gn] ug{ ;Sb}g s;/Leg"“ gof“ g]kfn < hgtfn] rfx]sf]clwsf/ kfof] < To;}n] dnfO{ gof“g]kfn g/dfOnf] nflu/x]sf] 5 .

uf]kfn ;'Aaf -@(_, w/fgt?gL lagfsf ] lr;f ]

/ft h:t} ./fh' l;Dv8f, km"nvs{, wflb{ª

dnfO{ gof“ g]kfn b]zsfg]tfn] eQf vfg], b]zsf] 9's'6Ll/Tofpg], e|i6frf/ a9fpg], b]zdfljs[lt leqfpg] v]nh:tf] nfU5 .

k|sfz l/hfndnfO{ gof“ g]kfn eGg] zAb

g} /fd|f] nfU5, lsgls gof“ g]kfnn]ljleGg kf6L{ hGdfof] . clg d}n]klg lgwf] u/]sf] 5' Pp6f kf6L{vf]Ng], d]/f] kf6L{sf] gfd x'g]5 …gof“g]kfnÚ . ;DkfbsHo" tkfO{+n] klg;xof]u ul/lbg'xf]nf .

lj/f6 nfdf -!&_, l;/xfPsbd} /fd|f] nflu/x]sf] 5 .

ca g]kfnLx¿ klg gof“ g]kfnLeP lg, ePg t cfd"n kl/jt{g <

jL? g'uf], km'?Da'–%, tfKn]h'ªyf ]q f ] sf ]6 h:tf ] kf ]

nfUof 5 . st} RofltPsf], st}kmf6 ]sf ] , st} dx+uL t st}ef]sd/L tf/]sf] cfn'h:t} .

rGb|s'df/ yfdL, l;Gw'nLgof“ g]kfnsf] cfzf ubf{ub}{

gof“ g]kfn cfof] t/ s:tf] xf]nfeg]sf] t dx“uL a9]/ ;j{;fwf/0fhgtfnfO{ ;d:of v8f eof] . gof“

g]kfnn] ;/sf/L hflu/]nfO{ kmfObfu¥of], cfkm"nfO{ t sfunfO{ a]n

k|Zg M d @) jifL{of cljjflxt o'jtLx'“ . d}n] of}g lzIffsf ;DaGwdf yf]/ax'thfg]sL 5' . ljut tLg–rf/ jif{b]lv dnfO{Pp6f of}g;DaGwL ;d:of b]vf k/]sf] 5/ d}n] To;sf] pkrf/ klg u/fO;s]+ t/clxn];Dd ;d:ofsf] xn eg] ePsf] 5}g .d]/f] ;d:of afSnf] ;]tf] / kx]+nf] uGxfpg]kfgL aUg', 9f8 b'Vg' cflb xf] . o;sf;fy} of]lg Psbd lrnfpg] / sGofp“bf ;'lGgg]clg kf]Ng] x'G5 . pkrf/ u/fp“bf cf}ifwL vfpGh]nlgoGq0f x'G5 kl5 k'gM To:t} ;d:of b]vfk5{ .d]/f] hLjgdf c;n ldq klg 5], xfdL Ps–csf{sflglDt kl/k"/s xf}+ . pm s]6L;fyL xf] . ljut Psjif{b]lv xfdL Ps–csf{sf] cfjZostf k"/f ug]{qmddf of}grfxgf klg k"/f ub}{ cfPsf 5f}+ . xfdLn]Ps–csf{sf] rfxgfcg'¿k of]lg v]nfP/ ;Gt'li6lnG5f}+, t/ Tolt ubf{ klg d]/L ;fyLnfO{ k"/}Odf];g cfO{ of]lg/; cfp“5, dnfO{ eg] pQ]hgfcfP klg of]lg/; cfp“b}g . To;}u/L ljut b'O{jif{b]lv d]/f] Pp6f s]6f;“uk|]d;DaGw /lxcfPsf] 5 .xfdL Ps–csf{nfO{ Psbddfof Pj+ ljZjf; u5f}{+ .xfdL Ps–csf{sf] glhs x'g] qmddf ljut b'O{dlxgfcl3 klxnf] k6s of}g;Dks{ sfod eof] .To:tf] cj:yfdf klg dnfO{ pQ]hgf t cfPsf]lyof] t/ s'g} of]lg/; cfPg / Psbd kL8f eof] .To;kl5 p;n] d;“u To:tf] k|:tfj /fv]sf] 5}g .d]/f] k'/fgf] la/fdLn] ubf{ o:tf] ;d:of cfPsf] txf]Og < km]l/ d]/f] ;fyLnfO{ eg] o:tf] s'g} ;d:of5}g . ;fy} dflysf] ;d:ofdf rflx“ -;]tf], kx]+nf]uGxfpg], 9f8 b'Vg]_ lrlsT;sn] ;fwf/0f ;d:ofxf], s]xL x'“b}g, /fd|f];“u ;kmf u/] 7Ls x'G5 eGg'x'G5t/ ;w}+ tftf] kfgLsf] afkm ln“bf lgsf] x'g], gln“bfkm]l/ /f]u a9\g] ;d:ofn] dnfO{ lrGtf nfu]sf]5 . s] sf/0fn] ubf{ Tolt w]/} pQ]hgf cfp“bfklg of]lg/; eg] gcfPsf] < s] of] ;d:ofsf];dfwfg 5}g < oxL ;d:of af]s]/ d}n] cfkm\gf]ljjflxt hLjg latfpg ;S5' xf]nf / <

– s=pQ/ M tkfO{+n] of}glzIffsf af/]df hfgsf/L

/fVg'ePsf] s'/fn] dnfO{ k|;Gg t'NofPsf] 5 .uGxfpg] kfgL aUg'sf] sf/0f <of]lgaf6 ;]tf] kfgLh:tf] kbfy{ aUg'nfO{

of]lg>fj elgG5 t/ o;f] x'g'sf] cy{ ;w}+ /f]unfu]sf]] eGg] nfUb}g . xfd|f] ;fdfGo z/L/lqmof;“u;DalGwt / :jfefljs ¿kdf klg of}lg>fj x'G5eGg] a'‰g'k5{, h:t} dlxgfjf/L x'g] a]nfdf jfof}g pQ]hgf ePsf] a]nfdf cfpg] of]lg>fj .

o;afx]s k|hgg c+usf ;+qmd0fx¿ h;dfof}g/f]u klg k5{, c:jfefljs of]lg>fj x'g] k|d'vsf/0f x'g\ . ;fdfGo ¿kdf of]lgaf6 cfpg]>fjeGbf w]/} a9L dfqfdf cfpg], uGxfpg]lsl;dsf] jf d}nf] lsl;dsf] of]lg>fj x'g yfn]To;nfO{ c:jfefljs of]lg>fj dfGg'k5{ . tkfO{+n]n]Vg'ePsf] h:tf] nIf0f of]lgdfu{sf] zf]y x'“bfb]lvG5 . ;d:of sfod /x] of}g tyf :qL/f]uljz]if1;“u ;Nnfx lng}k5{ .

of}gc+usf ;/;kmfOsf] sdL tyf sdhf]/:jf:Yon] klg k|hgg cËsf ;+qmd0fnfO{ a9fp“5 .nfdf] ;do s8f lsl;dsf] ;fa'g jf l8of]8]/fG6

k|of]u ug]{, cfjZostf eGbf a9L 8';lbP/ of ] lg ;kmf ug ] { tyfPlG6afof ] l6sh:tf cf } i fwLsf ]cgfjZos k|of]un] klg o:tf] x'g;S5 . To; }n ] o:tf s '/ fsf ]cgfjZos k|of]u ug'{ x'“b}g . lbgx'“k]G6L tyf leqL klx/g km]g'{pko'Qmx'G5 . o:tf leqL klx/g ;'tLsf] x'g'

cfjZos 5 . dlxgfjf/L x'“bf olb :oflg6/LKof8 k|of]u ug'{ePsf] 5}g eg] Kof8sf] ljsNkdfk|of]u ul/g] sk8f klg Psbd} ;kmf x'g'k5{ .To:tf] sk8f ;fa'gn] wf]P/ /fd|f];“u kvfn]kl53fd kg]{ :yfgdf ;'sfPsf] x'g' a]; x'G5 .

of]lg/; lsg gcfPsf] xf]nf <dfgjhfltdf of}g;Dks{nfO{ ;xh agfpg]

u/L of]lgaf6 k|z:t /; cfp“5, t/ dlxnf/fd|f];“u pQ]lht g} gePsf] l:yltdf kof{Ktof}g/; gcfpg ;S5 . o;sf nflu kof{Kt ;dokfs\qmL8fdf ;+nUg x'g'k5{ . clt g} lj/n} eP

klg s;}–s;}nfO{ s]xLxfdf ] {go'Qm cf }ifwLsf ]k |o f ]un ] klg o;lsl;dsf ] ; 'Vvfkg

u/fpg ;S5 . csf{lt/ ljjfxk"j{sf o:tfof}g;Dks{n] ;[hgf ug]{ tgfjk"0f{ jftfj/0fsf]gsf/fTds c;/ kfl//x]sf] x'g;S5 . o;/Lof}g;Dks{sf] a]nfdf of]lg ;'Vvf x'g] ;d:ofsf;fy} sltko dlxnfn] of}g;Dks{ ubf{ b'Vg];d:ofsf] ;d:of em]ln/x]sf x'G5g\ . of]lg/;kof{Kt dfqfdf glgl:sPsf] h:tf] nfU5 eg]cGo lrNnf] kbfy{sf] k|of]u ug{ ;Sg' x'G5 .Eof;lng jf To:t} s'g} t]no'Qm lrNnf] kbfy{k|of]u ug{ ;lsG5 . sG8dnfO{ gf]S;fgL gu/f];\eg]/ kfgLdf cfwfl/t lrNnf] kbfy{ k|of]u ug'{kg]{klg x'g;S5 . sltkon] y"snfO{ /fd|f] ljsNksf¿kdf k|of]u u/]sf x'G5g\ .

of}g;DaGw / of}lgstfx'gt tkfO{+n] cfkm\gf] s]6f k|]dL;“usf]

of}g;Dks{nfO{ hLjgsf] klxnf] of}g;Dks{sf];+1f lbg'ePsf] 5 . ;fdfGotf lnË / of]lgsf]k|ToIf ;Dks{ / 3if{0fnfO{ dfq} of}g;Dks{dfGg] ;f]r xfdLx¿dWo] w]/}df 5, t/ of}g;Dks{Toltdf dfq ;Lldt 5}g . tkfO{+ / tkfO{+sLs]6L;fyLaLr s]–s:tf of}g lqmofsnfk x'Gy],:ki6 n]Vg'ePsf] 5}g t/ Tof] tkfO{+x¿sf]of}g;Gt'li6sf nflu lyof] eGg] s'/f :ki6 5 .b'O{ JolQmaLr x'g] o:tf k|ToIf zf/Ll/s :kz{of }g;Dks{leq k5{ . olb ;fyLnfO{ s'g};+qmd0f jf of}g/f]u 5 eg] Tof] cfkm"nfO{ ;g{;Sg] g} eof] . sltko JolQmdf of}g/f]u ePklg nIf0f gb]lvg ;S5 .

ca csf]{ kIf klg x]/f}+ . tkfO{+n] cfkm\gLs]6L ;fyLnfO{ Ps–csf{sf kl/k"/s eGg'ePsf]5 t/ of}gsf b[li6n] slQsf] cfslif{t x'g'x'G5yfxf ePg . k| ]dL s]6f klg 5 / b'j};“uof}g;Dks{ x'G5 . oxf“ tkfO{+sf] of}g kl/ro s]xf] ljrf/ ug'{kg]{ klg x'g;S5 . b'j} k|sf/sflnË cyf{t\ k'?if / dlxnf b'j};“u of}g;Dks{/fVg] JolQmnfO{ lålnËL elgG5 . tkfO+{n] o;}lsl;dsf] of}ghLjgnfO{ lg/Gt/tf lbg] xf] eg]y'k|} s'/fdf Wofg k'¥ofpg'k5{ .

kfs]h:t} xif{ g lj:dft .b'uf{axfb'/ dfemL, /fd]5fk

Page 18: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008

kfpg] M

k7fpg] M

;Gb]z M

s'kg ;Gb]z

;fKtflxs ;fyLsf nflu kmd{gfd M ====================================================================================

pd]/ M ========================================= prfO M ===================================

k];f M =================================== lzIff M ================================

:jefj M===================================== j}jflxs l:ylt M ======================

cle?lr M ====================================j0f{ M ===================================

Od]n M ==========================================================================================

7]ufgf M=========================================================================================

tkfO{+ s:tf] ;fyLsf] vf]hLdf x'g'x'G5 <

===========================================================================================================

===========================================================================================================

gf]6 M tl:a/ / gub ?= %).– clgjfo{ 5 . cfkm"n] pNn]vug{ rfx]sf] yk ljj/0f 5'§} kfgfdf k7fpg ;lsg]5 .

k|lt ;Gb]z ?= @)÷— clgjfo{

SofDk; hLjgSofDk; hLjgdf k|j]z

ubf{ ljBfyL{nfO{ s]xL kl/jt{gdx;'; x'g' :jfefljs xf] .SofDk;df kfOg] jftfj/0faf6lgZro g} gof“ cg'e"lt x'G5 .d}n] klg SofDk; k|j]z ubf{o:t} s'/f dx;'; u/]sf] lyP“ .

SofDk;df kfOnf /fVbf cfkm"n]s]xL pknlAw xfl;n u/]sf]k|tLt x'GYof] / uf}/j dx;';uy]+{ . SofDk;sf] jftfj/0fn]dnfO{ /f]dfl~rt t'Nofof] / d}n]cfkm"nfO{ :jtGq ePsf] kfP“ .

gof“ ;fyLx¿;“usf] kl/roPj+ w]/}eGbf w]/} gof“ ;fyLagfPsfn] cfkm"nfO{ klxn]eGbfa9L l;s]sf] / gof“ JolQmx¿;“ukl/lrt x'g] cj;/ kfPsf]df xif{nfUYof] . gof“–gof“ ljifoj:t'sfaf/]df hfgsf/L kfP“ / pRrlzIffdf cfkm"nfO{ ;dflxt x'g

@) ;Gb]z hLjgsf] uf]/]6f]df

wgs '6f— cf lbjf;Lhghflt;“u ;DalGwt ;fdu|Lx¿!% jif {cl3b]lv k|bz{g u/Lcf lbjf;L e " lddf ;~rfngul/Psf ] k "jf {~rnsf ] If ]qLo;+u|xfnon] clxn];Dd g rf;f]kfof], g t rrf{ g} . /fHon]clxn];Dd s/f]8f} + ?k}of“ vr{ul/;Sbf klg k"jf{~rnsf] If]qLo;b/d'sfd wgs'6fl:yt If]qLo;+u|xfno k|rf/–k|;f/sf] cefjdfcf]em]ndf k/]sf] 5 .

pQm ;+u|xfnosf nflu lj=;+=@)#( ;fnb]lv k'/ftŒj ljefun];fd|uL ;+sng ug]{ sfo{ ;'? u/]sf]xf] . lj=;+= @)$% b]lv ;+u|xfnosf]ejg lhDdf lnO{ ejgsf] leqLefudf k|bz{gsf nflu ;f]s];,kmf]6f] Kofgn af]8{, ljB'tLs/0fsf]Joj:yf ul/Psf] ;+u|xfno lj=;+=@)%@ ;fnb]lv ;j{;fwf/0fsfnfuL v'Nnf ul/Psf] lyof] .

;+u|xfnosf] p2]Zocg'¿ko;n] hghfltx¿sf ;fdu|L;+sng ;d]t ub}{ cfPsf] 5 .;fdu | L ; +sngdf ljz ] i ft McNk;+Vos / nf]k x'g nfu]sfhghfltx¿sf] ;+:s[lt emNsfpg]

;fdu|LnfO{ a9L k|fyldstf lbOPsf]5 . lxdfn, kxf8 / t/fO{ ;a}If ]qsf hghfltsf ;f+:s[ltsemns b]vfpg ;lsg] lsl;dn]lj leGg ;fd |uL /f lvPsfn ]of ] ; +u |x fnonfO { hghflt;+u|xfno klg elgG5 .

;+u|xfnodf tfKn]h'ªaf6z]kf{sf], wgs'6faf6 cf7kx/Lof/fO {sf ] , t ] ¥xy 'd, wgs'6f /

Onfdaf6 /fO{, lnDa" / n]Krfx¿sf]emfkf, df]/ª, ;'g;/L / ;Kt/Laf6lwdfn, d]r], /fhjzL+, ;tf/, yf¿,emfu8, aft/, dfemL ,tfhk ' l/ofx¿sf ljleGg;fdu|L ;+sng u/L k|bz{gsfnflu /flvPsf] 5 .

o;} jif{df d';x/ / bg'jf/hflt;“u ;DalGwt ljleGg ;fdu|L;+sng ul/g] ;+u|xfnosf lgldQ

;fyL

kfp“bf To;n] lbg]cfTd;Gt'li6n] cfkm" ;kmnePsf] cfef; e}/x]sf] lyof] .gof“ s'/f l;Sg] / hfGg] lh1f;fa9\b} lyof], ;fy} s]xL gof“ /;[hgzLn sfd ug]{ pT;fx /hf“u/ cfkm"df pln{Psf] lyof] .cfkm\gf] k|ltef k|:km'6g u/fpg]Pp6f d~rsf ¿kdf

SofDk;nfO{ kfp“bf cfk"mdf ykpmhf{ ljsl;t ePsf] d}n]kfPsf] lyP“ . SofDk;nfO{ d}n]ljleGg 7fp“sf / ljleGg c¿z}lIfs ;+:yfaf6 cfPsfljBfyL{aLrsf] Pp6f hd36:ynsf ¿kdf kfP“ .

ljleGg ljBfyL{;“usf]cGtlq{mofn] ubf{ w]/} s'/f l;Sg/ hfGg kfP“ . ljleGg z}lIfstyf cGo cltl/Qmlqmofsnfkdf ;xefuL x'gkfp“bf To;n] SofDk;sf]jftfj/0fdf cfkm"nfO{ cem a9L

lgs6 agfp“b} lyof] . o;n]v]ns'bnufot cGo sfo{qmddfcfkm"nfO{ ;xefuL x'g c¿ ;xhagfof], h;n] ubf{ d}n]SofDk;df cfkm\gf] 5'§} klxrfgagfpg kfP“ . d}n] SofDk;af6k|sflzt x'g] klqsf tyf:dfl/sfx¿df s]xL /rgfk|sflzt ug]{ cj;/ kfP“ . ToxLcj;/n] dnfO{ ;flxTo /n]vgIf]qdf klg k|j]z u/fof] .

SofDk; k|j]z;“u} a9LeGbfa9L cj;/ kfPsf] cfkm"nfO{dx;'; eof] . SofDk;sflbgx¿ ;fyLx¿aLr 5nkmn /xf“;f] clg /dfOnf] u/L laTYof] .;fyLx¿;“usf] ToxL /dfOnf];“u}ljleGg sfo{qmddf a9LeGbfa9L ;xefuL x'g k|]l/t u¥of],h;n] ubf{ dgf]/~hgsf ;fy}1fgu'gsf s'/f klg al9 dfqfdfhfGg kfP“ . o;n] g]t[TjzlQm /cfTdljZjf;nfO{ b[9 agfof] .

SofDk; hLjg d]/f nfluPp6f /dfOnf] If0f lyof], h'gd]/f nflu clj:d/0fLo /k|]/0ffbfos 5 . dnfO{ nfU5–SofDk; hLjg eg]sf] l;Sg] /hfGg] cj;/sf ;fy} /dfOnf]ug]{ ;do klg xf] . of] ;donfO{;b'kof]u u/]/ ;[hgzLn sfdug{ ;s] o;af6 7"nf] pknlAwkfpg ;lsG5 . To;}n] ;a}ljBfyL{n] cfkm\gf] cd"NoSofDk; hLjgnfO{ ;b'kof]uu/]/ z}lIfsnufot c¿;[hgzLn If]qdf cfkm"nfO{kl/is[t ug'{sf ;fy} pTs[i6tfxfl;n u/L cfkm\gf] JolQmTjnfO{lgvfb}{ lg/Gt/ ¿kdf cufl8a9\g ;s] cfkm\gf] eljiopHHjn agfpg dfq xf]Og,hLjgdf ;kmntf klg xfl;nug{ ;lsG5 .

— /fhg ah|frfo{

;"rg

f gof“ jif{ @))( / O;fO{ wdf{jnDaLx¿sf] dxfg\ kj{lq m;d;sf cj;/df cfkm \g f Oi6ldqx¿nfO {;fKtflxsdfkm{t\ z'esfdgf ;Gb]z lbg rfxg]x¿n] d+l;/@& ut] -lqm;d;sf nflu_ / k'; $ ut] -gof“ jif{sfnflu_ cfkm\gf] z'esfdgf ;Gb]z ;fKtflxssf] sfof{nodfcfOk'Ug] u/L k7fpg ;Sg'x'g]5 .

–;Dkfbs

k|d'v rGb|k|;fb clwsf/Ln] atfP .cflbjf;L e"lddf lgdf{0f u/L;~rfngdf NofOPsf] of] If]qLo;+u|xfnon] rrf{ / dxŒj gkfpg'cflbjf;L hghfltx¿sf nflu g}lj8Dagf ePsfn ] o;sf ]dxŒj a9fpg ;a} cflbjf;Lhghflt ;lqmotfk "j {snfUg'kg]{ b]lvG5 .

;+u|xfno x]g{ cfpg] g]kfnLgful/saf6 @ ?k}of “, ljb]zLgful/saf6 % ?k }of “ tyfljBfnosf ljBfyL{x¿af6 ! ?k}of“k |j ]z z'Ns lnOG5 . o;sfcltl/Qm Sofd]/f / lel8of ]Sofd]/f lnP/ cfpg] g]kfnLgful/saf6 qmdzM % / &% ?k}of“tyf ljb]zLaf6 !) / !)) ?k}of“cltl/Qm z'Ns lng] ul/Psf];+u|xfnosf k|]d /fO{ atfp“5g\ .

;+u|xfnosf nflu ;fdu|Lx¿;+sng ug{, k|b {zgsf nfluejg lgdf{0f u/L yk ef}lts;fdu|Lx¿ tof/ ug{ /fHon] s/f]8f}+?k}of“ nufgL ul/;s] klg k|rf/–k|;f/sf] sdLn] ubf{ cToGt} yf]/}oxf“ cfOk'U5g\ .

—ljho ;Gtf]ifL /fO{

hL=, ltdLn] hflu/ 5f8]sf]yfxf kfP“ . lsg Tolt /fd|f] hflu/5f8]sf] < ltdLn] dnfO{ kfpgklg hflu/ vfg'kYof]{ lg x}g <ca s] u5f}{ < ltd|f] df]afOndf;Dks{ ubf{ of] gDa/ /lh:6/ul/Psf] 5}g eG5 . olb daf66f9f x'g' g} lyof] t hflu/ 5f]8\g'kg]{cfjZostf g} lyPg .

Pg=w'd'{; bfO, tkfO{+ t vt/f

clego ug'{x'“bf] /x]5 . d]/L af:;}dfxl/j+z cfrfo{sf] Sofl/s]r/ u/]sf]dnfO{ dfq xf]Og, ;a}nfO{ dg k/]sf]5 . tkfO{+ / ;'GtnL lbbLn] ljjfxu/]sf] s'/f yfxf kfOof], tkfO{+x¿sf];kmn bfDkTo hLjgsf nflud+undo z'esfdgf .

ljqmfGtP;=, ltdL klxnf]kN6 kbf{df

cfpg s] nfu]sf lyof}, ltdL tx/]s s'/fdf rnlrqs} z}nLdfk|:t't x'g yfn]5f} . olb o;}u/Lc¿ rnlrqdf klg sfd kfof}eg] t ltdL cfkm\g} kl/jf/ klgla;{G5f} xf]nf < t/ Pp6f s'/fofb /fv, xfdL ltd|f z'elrGts

xf}+, ltdLn] lal;{P klg xfdL ;“w}ltd|} ;fydf x'G5f}+ .

P=s]=cl:t aGbsf] ;dodf gof“

afg ]Zj/rf ]sdf kmsL { –kmsL {xfdLnfO{ x]g{] h'Nkm] ;fyLsf] :6fOnPsbd} dg k¥of] . xfdLnfO{ klgltdL;“u af]Ng dg nfu]sf] lyof],t/ ltd|f] k5fl8 /x]sf u'08fh:tfs]6fx¿sf sf/0f xfdL gaf]n]sf] .zlgaf/ !! ah] PgaL8LP;cufl8 e]6f}+ x} .

cf/ PG8 ;fyLx¿

rrf{ / rf;f] gkfPsf] hftLo ;+u|xfno

g]kfnL ;]gfdf sfo{/tlzlz/ …klNjtÚ sf] prfO %lkm6 $ OGr 5 . ;/n:jefjsf lzlz/ cljjflxt5g\ . ;flxTodf cle?lr/fVg] pgL ux“'uf]/f] j0f{sf5g\ . uLt ;+uLt tyf;flxTodf ?lr /fVg], wgsf]3dG8 gug]{, dL7f] af]Ng],cWoogdf hf]8 lbg], ;/nPj+ ;'Gb/ dlxnf ;fyLsf]vf]hLdf /x]sf lzlz/nfO{;fyL agfpg rfxg]x¿n]kf]:6 aS; gDa/ !!)$!,eQmk'/, g]kfndf kqfrf/ug{ ;Sg'x'G5 .

;a};“u ldhfl;nf]Jojxf/ ug{ ?rfpg]/fhs'df/ /fodfemL w]/} ;fyLagfpg] of]hgfdf 5g\ . !(jif{sf /fhs'df/ xfn Kn; 6'txdf cWoog/t 5g\ .ux'“uf]/f] j0f{sf /fodfemLcWoog Pj+ e|d0fdf ?lr/fV5g\ . ;'v b'Mvdf ;fylbg], wgL–ul/a eg]/ x]nfgug]{, hfteftsf] e]befjg/fVg], ljz]if u/L dlxnf;fyLsf] vf]hLdf 5g\ ./fhs'df/;“u ldqtf uf“:grfxg]x¿n] pgsf] Od]n 7][email protected] dfkqfrf/ ug{ ;Sg'x'G5 .

Page 19: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 @!

qf;aLr ;DkGg l:j6 lnl6n n]8L kf]v/f

kf]v/f– kf]v/f ;efu[xleqleGb} rxnkxn b]lvP klg aflx/eg] s;}nfO{ cQf]kQf] lyPg .k|j]zåf/df g t s'g} t'n–Jofg/g} lyof], g t s'g} dfOlsª g} .ljgfk|rf/–k|;f/ cfof]hsx¿n]Ao'l6sG6]:6 ;DkGg u/] . u'ndf]xf]/km ];g OlG:6Ro'6 tyf km ]jflalnhf8n ] ; +o ' St ¿kdfcfof]hgf u/]sf] sfo{qmdsf] zLif{slyof]— l:j6 lnl6n n]8L Ao'6LsG6]:6 kf]v/f–@))* .

dfcf]jfbL wDsL / qf;s}sf/0f cfof]hsx¿n] ljgfk|rf/–k|;f/ sfo{qmdsf] hf]/hfd u/] .;~rf/dfWodx¿nfO { ;d ]tpgLx¿n] s'g} ;'O“sf] lbPgg\ .…;~rf/dfWoddf cfPkl5sfo{qmd layf]lng] ;Defjgf b]v]/xfdLn] hfgsf/L lbPgf}+,Ú cfof]hsu'ndf]xf]/ km];g ;]G6/sf ;~rfns/f];g yfkfn] eg]– …xNnf gu/Lu/]sf] x'“bf sfo{qmd ;kmn eof] .Ú

o;cl3 Ao'6L sG6]i6x¿cfof]hgf x'“bf Ps dlxgfcufj}xNnf–vNnf x'g] km]jf gu/Ldfsfo{qmd x'“bfsf] lbg;Dd klg w]/}nfO{hfgsf/L ePg . sfo{qmddfpkl:yt lyP t s]jn k|lt:kwL{sfcleefjsx¿ . ljleGg ljBfnosf]kf];fsdf k|lt:kwL{x¿ Sof6jfs ub}{d~rdf em'lNsPkl5 bz{sx¿n]tfnL lk6]/ sfo{qmd k|f/De u/] .

;Lldt bz{s / qf;sf aLrePsf] k|ltof]lutfdf hglk|o pRRfdf=lj=df sIff !) df cWoog/t!& jifL{of cg'tf u'?ªn] l:j6ln6n n]8Lsf] d's'6 klxl/g\ .lg0ff {osx¿n] ;f]w]sf] lnlvtk|Zgsf] ;l6s hjfkm lb“b} cfkm\gf!! hgf k|lt:kwL{nfO{ kfvf nufP/pgn] pkflw lht ]sL x 'g \ .pkflw;“u} pgn] !) xhf/ gubk'/:sf/ klg xfl;n ul/g .

ljh ]tf 3f ] l i ft ePkl5cg'tfn] elgg\– ca ;f }Gbo{

k|ltof]lutfsf ;DaGwdf km}lnPsf]gsf/fTds wf/0ff kl/jt{g ug{cfjfh p7fpg] 5' . dfcf]jfbLn];f}Gbo{ k|ltof]lutfdf cj/f]wl;h{gf ub}{ cfPsf] z}nL pgnfO{dg k/]sf] 5}g . cg'tf elG5g\–…k|ltef k|:km '6g ug] { sfddfcj/f]w k'¥ofpg' /fd|f] xf]Og .Ú

k|ltof]lutfdf db/NofG8:s'nsL !# jifL{of cf]l;og u'?ª

l;:gf] vf]:g] d]nf

;+uLtn] tfTof] rq]mZj/ d]nf

o:tf] /x\of] sn]h:t/Lo ;+uLt k|lt:kwf{

u'NdL— k|foM ;+fuLltssfo{qmd gx'g] zflGtk'/ ahf/lhNnfsf] ;b/d'sfd tD3f;kl5sf]bf];|f] 7"nf] ahf/ xf] . …oxf“ cGo;a} s'/f kfOG5 t/ ;f+uLltsdgf]/~hgsf] cefj 5 .Ú w]/}o 'jfo 'jtLsf d 'vaf6 o:t };'lgGYof] t/ ca To:tf] 5}g .

kl5Nnf jif{x¿df oxf“sfo'jf–o'jtLx¿df kl/jt{g cfPsf]5 . To;f] t ;fu/ af]xf]/f, b'uf{kf}8]n, lji0f' vqL, o'j/fh cfrfo{cflb Voflt sdfPsf /fli6«osnfsf/ hGdfpg] If]q oxL xf] .kl5Nnf jif{x¿df :yfgLo o'g]:sf]zf l Gt Snan ] ;f +uL ltssfo{qmdx¿df ;lqmotf a9fP/;a}nfO{ ;f+uLlts :jfb rvfpgyfn]sf] 5 . o; jif{ klgafnfrt'b{zLsf] cj;/df y'k|} /fli6«osnfsf/sf] pkl:yltdf kof{Ktdgf]/~hg lnP o; If]qsf o'jf–o'jtLb]lv a"9fkfsfx¿n] klg .

k|To]s jif{ afnfrt'b{zLsf]cj;/df nfUg] rq]mZj/ d]nfdfut jif {b ] lv Snan ] / f l i6 «osnfsf/x¿nfO{ NofP/ dgf]/~hglbg yfn]sf] lyof] . o; jif{ klglht' g]kfn …d'Gb|]Ú b]lv Ps bh{geGbfa9L /fli6«o snfsf/sf] pkl:yltlyof] . ab|L k+u]gL, lznf cfn],ljdn/fh If]qL, lji0f' vqL, /flwsfxdfn, nIdL kl/of/, ;+uLtf yfkf,>Lz b]jsf]6f cflb snfsf/n] zflGtk'/dfy'k|} ;f+uLlts sf];]nL k|:t't u/] .

sfo{qmddf :yfgLo :t/sfsnfsf/x¿ pbo k'g, u0f]z vqL,dfwj If]qL, anaxfb'/ g]kfnLcflbn] klg ;f+uLlts sfo{qmd k|:t'tu/]sf lyP . kf“r lbg;Dd rn]sf];f+uLlts sfo{qmddf @% xhf/eGbfa9Lsf] ;xeflutf lyof] . sfo{qmdx ]g { ?kGb ]xL, afUn 'ª, kfNkf,c3f{vf“rL cflb lhNnfaf6 ;d]to'jfo'jtLx¿ zflGtk'/ k'u]sf lyP .

–3gZofd uf}td

afUn'ª – gf:klt -gf“r kf6L{_;d"x 9\of+u|f] 7f]ls/x]sf] 5 . Psf]xf]/f]uLt ufO/x]sf] 5 . uLtdf tTsfnLgcj:yfdf u'NdL, kfNkf, a6f}nL x'“b}ef/tsf] ;'gufp“ k'u]sf] rrf{ ul/G5 .;'gufp“af6 ;'gkª\vL s'v'/f / ;'+u'/lsg]/ HjfO“r]nfx¿ k"hfsf] lgDtf]lb+b} ufp“ kmls{G5g\ . ufp“ aLrsf]lahf]ynf -;fd"lxs hUuf_ dfd[tssf] gfddf s'v'/f sfl6G5 .;'+u'/ em'08\ofP/ 5ftLaf6 lr/L d'6'lgsfn]/ 56\k6fp“bf 56\k6fp“b}s'nfOg 3/df k'¥ofOG5 . of] s'g}rnlrq jf gf6ssf] c+z xf]Og .klZrdL afUn'ªsf] cu{n, tf/f, lxn/ cd/e"ld uflj;df a;f]af; ug]{du/ ;d'bfosf ] k/Dk/futs'nk"hfsf] b[Zo xf] of] .

s] x'G5 t k"hfdf < ;'GbfcrDd dfq xf]Og, 8/ klg nfU5 .tkfO{+–xfdLn] l;:gf] 5'“bf kf]N5 . tLuflj;sf du/ ;d'bfosf] s'nfOgk"hfdf eg] b]Vb} 8/ nfUg] xl/of]l;:gf] vf]:g t5f“8d5f“8 x'G5 .pgLx¿nfO{ l;:gf]n] kf]N5 t/cg'e"lt ub}{gg\ . ufp“df k|To]sd+l;/sf] ;f]daf/, d+unaf/dfk~rdL ltly kf/]/ ;fd"lxs s'nfOgk"hf x'G5 / cljjflxt o'jfo'jtLaLrl;:gf] vf]:g] sfd x'G5 .

l;:gf] vf]:g' cl3Nnf] /fte/gf“r kf6L{n] 9\ofª\u|f] ahfpg'sf ;fy}uLt ufp“5g\ . k'hf/Ln] k"hf ul//x]sfx'G5g\ . k"hf u/]kl5 ;'+u'/sf] df;'sf]emf]n / sf]bf]sf] l9+8f] k|;fbsf ¿kdfaf“l8G5 . ;'+u'/sf] kl5Nnf] efusf]df;' l;:gf]df af“lwG5 . HjfO“r]nfl;:gf]nfO{ af]s]/ 9\ofª\u|f]sf] tfndfgrfp“b} ufp“ 3'dfP/ ;fd"lxshUufdf k'U5g\ . To;kl5 ;'? x'G5,cljjflxt o'jfo'jtLaLr l;:gf]vf]:g] k|lt:kwf{ . k|lt:kwf{df lhTg]n]l;:gf]leqsf] ;'+u'/sf] df;' n}hfG5g\ t/kl5 t?gL–tGg]/L;“u} a;]/ vfG5g\ .

rf}aL;] /fHosf] ;dodftTsfnLg zf;ssf] bdg ;xg g;sLkfNkfsf] cu{nL uflj;af6 ;f]x|f+} ztfAbLdfdu/x¿ oxf“ cfPsf lyP . kfNkf,:ofª\hf, tgx'“ cflb lhNnfsf du/n]efiff arfPsf] t/ cfkm"x¿n] eg]l;:gf] vf]:g] nufotsf ;+:s[ltarfO/fv]sf ] :yfgLo lzIfs;"o{axfb'/ 3tL{du/n] atfP . oxf“sfdu/x¿sf] cfkm\g} efiff eg] 5}g .k'hf/L eLdaxfb'/ 3tL{du/ cfkm"n]aL; jif {b ] lv k "hf rnfp “b }cfPsf] / o;nfO{ cfufdL k':tfdfs;/L l;sfpg] eGg] s'/fdf lrlGtt/x]sf] atfp“5g\ .

–nfnk|;fb zdf{

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+— hfjnfv]ndf

/fh' nfdfsf] sG;6{df ;xefuLx'g'cl3 /fhwfgLsf clwsf+zsn]hsf ljBfyL{x¿ ut zlgaf/e[s'6Ld08kl:yt kmg kfs{sf] v'nfrf}/df e]nf ePsf lyP . cl3Nnf];ftf ;DkGg k|f/lDes r/0fsf];f+uLlts k|lt:kwf{sf ljh]tfsn ]hx¿a Lr l g 0 f f { osk | l t :kw f { c fo f ] hg f x ' g ]ePsfn ] pkTosfsf !$ j6}sn]hsf xhf/f}+ ljBfyL{ bz{ssf¿kdf ;xefuL ePsf x'g\ .

sf7df8f } + sn ]h ckmDofg ]Hd ] G6 -s ];LPd_ sf ]cfof]hgfdf ;DkGg kf“rf}+ …s];LPdOG6/ sn]h Do'lhs slDkl6;g@))*Ú df ;xeflu ePsfcfkm \gf sn]hsf ;f +uLlts;d"xnfO{ xf};fpg]x¿df o'jf–o'jtLx¿ g} a9L b]lvGy] . dWofGg!@ gaHb} k|bz{gLdfu{df 6«flkmshfd x 'g ] u/L e ]nf ePsfsG;6{sf o'jf bz{sn] a6'jfx¿sf]Wofg ;d]t cfslif{t ul//x]sf

lyP eg ] 6 « f lk ms k |x/ LnfO {;jf/L ;fwg Joj:yfkg ug{wf}–wf} k/]sf] b]lvGYof] .

kk tyf /s z}nLsf uLtx¿k|:t't ul/Psf] k|lt:kwf{df lnl6nPGhN; sn]h ckm Dofg]Hd]G6,xfQLjgsf ljBfyL{n] ;jf] {Ts[i6sn ]hs f ] pk f l w lht ] .k | ltof ] lutfdf lnl6n PGhN;sn]hs} csf] { Ps ;d'xn] bf];|f ]tyf sf7df8f} + EofnL sn]hn]t];|f ] :yfg xfl;n u/] . ljhoL;d'xx¿nfO{ qmdzM @), !) tyf% xhf/ ?k}of“ gub k'/:sf/ :j¿kk|bfg ul/of] . b]zel/ 5l/P/ /x]sfsn]hx¿aLr ;f}xfb{k"0f{ ;DaGw:yflkt ug]{, ljBfyL{aLr efOrf/clej[l4 ug] {, g]kfnL ;+uLtsf]ljsf;df 6 ]jf k '¥ofpg] tyfljBfyL{sf] ;f+uLlts Ifdtf phfu/ug]{ p2]Zon] ljut kf“r jif{b]lvof] k|ltof]lutf cfof]hgf e}/x]sf] 5 .k|ltof]lutfdf lutf/, 8«d nufotjfBjfbgtkm { pTs [ i6 x 'g ]jfBjfbsnfO{ klg k'/:sf/ k|bfgul/Psf] lyof] .

km:6 /g/ck algg\ eg] /TgHof]lt:s'nsL !$ jifL{of zld{nf u'?ª;]s]G8 /g/ck eOg . km:6 /g/ck/ ;]s]G8 /g/ckn] qmdzM % xhf// # xhf/ gub k'/:sf/ xft kf/] .cl~ht u'?ªsf] sf]l/of]u|fkmLdf;DkGg k|ltof]lutfdf ;'hgf lu/Lld; 6\ofn]G6 eOg\ eg] Plngfu'?ªn] k|]mG8l;k / l:j6 :dfOnsf]6fO6n kfOg\ . To:t} sl/Zdf u'?ªl8;lklng / a]:6 8]«;ck, lehgu'?ªn] kmf]6f]h]lgs, lk|of z]kf{ ld;Sof6jfs, a]:6 kkm{d]G; ljlgtfu'?ª, a]:6 x]o/ s'l:dtf u'?ª /a]:6 ;kf]{l6ªsf] 6fO6n k"l0f{dfu'?ªn] lht]sf lyP .

Ps dlxgfb]lv k|ltof]uLx¿nfO{ljleGg ljifodf tflnd lbPkl5 of]k|ltof]lutf ePsf] xf] . qmflGtsf/Ldlxnfx¿n] o;cl3 ld;klZrdf~rn k|ltof]lutfdf cj/f]w; [hgf u/ ]k l5 Ao ' l6sG6 ]:6cfof]hsx¿ ql;t aGb} cfPsf5g\ . n'sLl5kL / xf]6nx¿df o:tfsfo{qmdx¿ ug]{ qmd la:tf/} dfq;'? ePsf] 5 .

–lzj zdf{

tl:j

/ M u

0f]z v

8\sf

NGO sf] ;+:yfnfO{ u[x0fL,

ljBfyL{, sd{rf/L cfjZostf

tna *%)), @)&#^!^,

(*$!(**!&$, sf]6]Zj/

Ps Joj;flos ;+:yfsf] nflu

SLC pQL0f{ s]xL dlxnf÷k'?if

sd{rf/L rflxof] . ;Dks{

( * $ ! ^ ^ * ( & @ ,

(*$!#@(&^) (ESD-

Nepal afns'df/L nlntk'/_

lzlIft, clzlIft, dlxnf, k'?if

cfjZostf sf }zn6f/

^^#%$)!, (*)#$@!%@^

Bank Balance with

transaction complete

visa- documents 7500,

9851106595

la1fkg lbg /a'‰gsf nflu

cfkm\gf] glhs}sfsflGtk'/

auL{s[t ;+sngsfp06/ tyfl;wf df]jfOn

(*$!–@)%(&&df ;Dks{ ug{

cg'/f]wul/G5 .

Page 20: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 @@

lqz"nLdf hDof] aLr elnans'l/g6f/ -lrtjg_— skf]{/]6

aLr elnan k|ltof]lutfdf xf]6ncGgk"0f{n] x\ofl6«s u/]sf] 5 .l/e/;fO8 l:k|ª l/;f]6{n] cfof]hgfu/]sf] aLr elnan k|ltof]lutfdfxf]6n 8]nf cGgk"0f{n] nuftf/ tLgk6s lht]/ x\ofl6«s u/]sf] xf] .klxnf] jif{b]lv g} aLr enLandfalnof] ks8 hdfp“b} cfPsf]cGgk"0f{n] Pe/]:6 a}+snfO{ x/fp“b}cfkmgf ] pkflw /Iff u¥of ] .cGgk"0f{sf /ljg sf]O/fnf / k|bLktfdfª tyf Pe/]:6 a}+ssf tkm{af6/~hg v8\sf / lg/~hg sfsL{n]v]n]sf lyP . afn'jfdf v]Ng lgs}sl7g x'g] / k|z:t tfutsf]cfjZostf kg]{ lah]tf k|bLktfdfªn] atfP . pTs[i6 v]nf8Lsf]pkflw Pe/]:6 a} +ssf /~hgv8sfn] kfP . To;} u/L :6ln;v]nf8Lsf] pkflw lxdfnog a}+ssfhGdho /f0ffn] kfP . cfOtaf/ePsf] v]ndf cGgk"0f{n] Pe/]:6a}+snfO{ klxnf] /fpG8df @!–!*/ @!–!$ n] x/fPsf] lyof] . utz'qmaf/b]lv lqz"nLsf] lsgf/dfePsf] aLr elnan k|ltof]lutfdf!@ j6f l6dn] ;xeflutf hgfPsflyP, h;df cfOtaf/ kmfOgnk|lt:kwf{ ePsf] lyof] . g]kfndfljut tLg aif{b]lv aLr elnan

k|ltof]lutf x'“b} cfPsf] 5 .b'O{ ;d"xdf v]lng] of] v]ndf

b'O{–b'O{ hgfn] v]N5g\ . aLrelnan skf ] { / ]6If ]qdf lgs }nf]slk|o aGb} uPsf] cfof]hsZofd sIfkltn] atfP . aLrelnan klZrdf b]zdf ;d'b|sf]lsgf/df v]lnG5 . xfd|f] b]zdfklg 7"nf–7"nf gbL ePsfn] ltgsflsgf/df v]Ng ;lsg] sIfkltn]atfP . s0ff{nL, lqz"nLh:tf gbLlsgf/ aLr elnansf nflupko'Qm 5g\, –pgn] eg] .

aLr enL k|ltof]lutfdflxdfnog a}+s, lxdfnog hg/nOG;]/]G;, ;g/fOh a}+s, gfª\nf]OG6/g];gn, z"etf/f :s'n, rf}w/L

u|'k, Pe/]:6 OG;'/]G;, glan a}+s,P; 8]enf]d]G6 a}+s u/L s'n !@;d"xn] ;xeflutf hgfPsf lyP

h;df ;d"x …PÚ df rf}w/Lu|k, z'etf/f OG6/g]Zgn :s'n /gfª\nf] OG6/g];n lyP . ;d"x …aLÚdf lxdfnog a} +s, lxdfnogOG;'/]G; / Pe/]:6 OG;'/]G;, ;d"x…;LÚ df cGgk'0f{ xf]6n / ;g/fOha}+s lyP . ;d"x …8LÚ df glana+}+s, P; 8]enkd]G6 a}+s / Pe/]:6a } +s lyP . skf ] { / ]6I f ]qnfO {Pp6 } dfnfdf cfa4 ug {o:tf k|ltof]lutfn] ;xof]u k'Ug]rf }w/L u | ' ksf ljzfneQmpkfWofon] atfP .

–rqm sfsL{

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+— ef]ln zlgaf/b]lv

yfONofG8sf] lrofªdfO{df k|f/Dex'g] !( jif{d'lgsf] P;L;L dlxnflqms]6 k|ltof]lutf g]kfnsf] dlxnflqms]6sf] ;fv arfpg] csf]{ k/LIffx'g]5 . ut jif{ dn]l;ofdf ;DkGgP;L;L dlxnf lqms]6 k|ltof]lutfdfklxnf] k6s cGt/f{li6«o ;xeflutfubf{ g]kfn pkljh]tf ePsf] lyof] .pQm k| ltof ] lutfdf g]kfnsfdlxnf lqms]6/x¿ a+unfb]zåf/fkmfOgndf k/flht ePsf lyP .klxnf ] k6ssf ] cGt/f { l i6 «ok|ltof]lutfdf dlxnf lqms]6/x¿n]kfPsf] P]ltxfl;s ;kmntfaf6xf}l;P/ g]kfn lqms]6 ;+3 -Sofg_n] o; k6s nfdf] tof/Lkl5v ]nf8Lx¿nfO { cGt/f { l i6 «ok|ltof]lutfdf ptf/]sf] 5 .

ut jif { ;fdfGo 9 +un]k|ltof]lutf cfof]hgf u/L v]nf8L5gf}6 u/]/ dn]l;of k7fOPsf] lyof]t/ o;k6s Sofgn] /fli6 «ok|ltof]lutfdfkm{t v]nf8Lx¿ 5gf}6u/]/ aGb lzlj/sf] k|lzIf0f u/fPsf];xefuL 6f]nLsf Joj:yfks Pj+Sofgsf pkfWoIf rt'/axfb'/rGbn] atfP . rGbsf cg';f/g]kfnsf dlxnf lqms]6/x¿n]o;k6s u/]sf] tof/LnfO{ x]g]{ xf]eg] ut jif {sf ] eGbf /fd | f ]k|bz{g x'g] cfzf ug{ ;lsG5 .

o;k6s !( jif {d ' lgsfdlxnf P;L;L 6«kmL k|ltof]lutfv]Ng] g]kfnL l6ddf ut jif{ P;L;Ldlxnf lqms]6 k|ltof ] lutfdf;xeflutf u/]sf cf7hgf v]nf8L5g\ . h;sf] g]t[Tj o;k6s klgg]/L yfkfsf] sf“wdf 5 . yfkfsfcltl/Qm ut jif{ ;xeflutf u/]sLdfof /fjt g]kfnL dlxnf l6dsf]pksKtfg x'g\ . sKtfg g]/LelG5g\– ut jif{sf] t'ngfTds¿kdf o;k6s xfdLn] Jojl:yt/ j}1flgs 9+un] k|lzIf0f u/]sf

P;L;L o"–!( dlxnf lqms]6

k'/fgf] k|lti7f hf]ufpg] r'gf}tL5f}+ . ut jif{ xfdL 5f]6f] ;dosf]tof/Ldf plqPsf lyof}+ . o;k6ss]xL nfdf] k|lzIf0f ug{ kfPsf 5f}+eg] cGt/f{li6«o k|lzIfs /f]o8fo;n] klg k|lzIf0f u/fpg'ePsf]5 . ;a}eGbf /fd|f] kIf eg]sf] utjif{b]lv dlxnf lqms]6 klg hfu?seP/ cfof] / Sofgn] o;k6s j[xt\9+un] /fli6«o k|ltof]lutf u/]/v]nf8L 5gf}6 u/]sf] 5 h;sfsf/0f /fd|f v]nf8Lx¿n] cj;/kfPsf 5g\ .

g]/L elG5g\– ut jif{sf]k|ltof]lutfdf pd]/sf] xb lyPgt/ o;k6ssf] k|ltof]lutf pd]/;d"xsf] xf] . xfd|f] l6ddf k'/fgfcg'ejL v]nf8Lx¿ cfwfeGbf a9LeP klg ut jif{ /fd|f] k|bz{g u/]sfv]nf8Lx¿nfO{ pd]/sf] xbaGbLsfsf/0f xfdLn] ;xefuL u/fpg;s]gf}+ . ptf g]kfnL dlxnf l6dsfk|lzIfs hldn cG;f/Lsf cg';f/o; k6ssf] l6d ;a} kIfdfljutsf] eGbf /fd|f] 5 .

ut jif{ k|ltof]lutf v]n]sfcf7hgf v]nf8L o;k6s klgg]kfnL l6ddf ;xefuL 5g\ .To;afx]s ljs]6 lsk/ / cf]klgªAof6\; j'dgafx]s ;a} cn/fpG8/5g\ . km]l/ xfdLn] o; k6s utjif{ b]vf k/]sf sdhf]/ kIfx¿dfa9L Wofg lbPsf 5f}+ . g]/L elG5g\–ut jif{sf] k|ltof]lutfdf xfd|f]Aofl6ª nfOg s]xL sdhf]/ lyof] .k|lzIfs cG;f/L bfaL 5– xfdLn]Aofl6ª nfOgnfO{ ljz]if k|fyldstflbP/ k|lzIf0f u/fPsf 5f}+ eg]alnª / lkmlN8ªsf] If]qdf klgplQs} Wofg k'¥ofPsf 5f}+ .

zlgaf/ k|f/De x'g ] of ]k|ltof]lutfdf g]kfn ;d"x …aLÚ dfk/]sf] 5 . of] ;d"xdf dn]l;of,l;+ufk'/, s'j]t, rLg / e'6fg 5g\ .g]kfnn] cfkm \gf ] klxnf ] v]ndn]l;oflj?4 zlgaf/ g} v]Ng]5eg] d+l;/ @( ut] e'6fglj?4,

k'; ! ut] l;+ufk'/lj?4, k'; @ut] s'a]tlj?4 / k'; % ut]rLglj?4 v]Ng]5 .

lnu r/0fdf klxnf] / bf];|f]:yfg xf l;n ug ] { l6d;]ldkmfOgndf k|j]z ug]{5g\ .;d"x ljefhgsf ;DaGwdf g]/LelG5g\– xfd|f] ;d"xdf /x]sf rLg/ dn]l;of t'ngfTds ¿kdfalnof] x'g] cg'dfg d}n] u/]sL5' . lsgls pgLx¿n] kl5Nnf];dodf dlxnf lqms]6sf] If]qdfb'|tt/ ljsf; ub}{ uPsf 5g\ .pgLx¿nfO{ sd cf“Sg ldNb}g .g]/Lsf] ts{k|lt k|lzIfs cG;f/L

jif{ dlxnf l6d a+unfb]z;“uk/flht ePsf sf/0f xfdLpgLx¿k|lt ;hu x'g'kg]{ lyof] t/pd]/ ;d"xsf] k|ltof]lutf ePsf

sf/0f pgLx¿ ;xefuL 5}gg\ .csf]{ s'/f o;k6s xfd|f] l6ddfk'/fgf cg'ejL v]nf8Lsf] ;+Vofa9L 5 / gof“ v]nf8Lx¿nfO{ ;f]em}

l6k]/ NofPsf] ge} 5gf}6 u/]/NofOPsf sf/0f x f d L o f ]k | ltof ] lutfdf ljhoL x 'g ]5f } +eGg ;S5f} + .

kf]v/fdf Dof/fyg bf}8kf ]v/f– v'n]sf ] ;]tfDd]

lxdfn Psflaxfg } kf ]v/f/ +uzfnfdf eL8ef8 a9\of ] .Dof/fyg bf}8sf nflu afnsb]lvj[4x¿sf] pT;fxhgs ;xeflutfb ] lvof ] . olt dfq xf ]Og,lx \jnlro/df ckfËx¿ klgbf}8gsf nflu tDtof/ eP . o;/Lcfof]hgf ul/Psf] bf}8 lyof] xfkmDof/fyg . k|ltof]lutfdf ! xhf/% ;o o'jfn] efu lnP . bf}8k|ltof]lutf o"Pg8LkL / o'/f]lkogo'lgogsf] ;xof]udf ;fd'bflos;]jfs]Gb| df6]kfgLn] cfof]hgf u/]sf]lyof ] . k | ltof ] lutfdf @!lsnf]ld6/tkm{ ^ ;o %), !)lsnf]ld6/df % ;o %) / %lsnf]ld6/df @ ;o %) / x\jLn

lro/ bf}8df @) hgf ;xefuL lyP . k|ltof]lutfdf ;f]r]eGbf a9L

;xefuL kfof}+, ;xof]uL o'Pg8LkLsfsfo{qmd ;+of]hs lbg]z sf]O/fnfn]atfP . k | ltof ] lutf hf ] lvdGo"gLs/0fsf nflu hgr]tgfhufpg] p2]Zon] ePsf] lyof] .

pQm Dof/fyg k|ltof]lutfdfg]kfn k|x/Lsf e"ld/fh /fO{ k|ydePsf 5g\ . kf]v/f /+zfnfaf6 ;'?ePsf] bf}8df ! 3G6f $ ldg]6@* ;]s]G8df kf“ry/sf /fO{n] @!lsnf]ld6/ kf/ u/L pkflw lht]sfx'g\ . bf];|f] x'g]df g]kfnL ;]gfsf]:ofª\hfl:yt /fdjf0f u'Ndsfxf ]dnfn >]i7 5g\ / ;]gfs}a}/ ]gL Aof/]ssf nId0f dNn7s'/L t];|f ePsf 5g\ .

To;}u/L !) lsnf]ld6/sf]b " / Ldf Hof ] lt sf ]ck/ ] l6esf7df8f}+sf bLks b];f/ k|yd,kf]]v/fl:yt k|ltef af]l8{ª :s'nsflgt]z u'?ª bf];|f / kf]v/f 5f]/]kf6gpRr df=lj=sf lbnaxfb'/ vqLt [tLo ePsf lyP . kf “rlsnf]ld6/ 5fqftkm{sf] bf}8dfkf ]v/f l:yt d ] l/uf ] N8 pRrdf=lj=sL /fvL zdf{ klxnf],5f]/]kf6g pRr df=lj=sL uLtfa/fn bf];|f] / ;f]xL ljBfnosL;l/tf kf}8]n t];|f] ePsf 5g\ .o:t} zf/Ll/s czQmx¿sf] x\jLnr]o/ bf}8df e/t aflgof“ klxnf,emns clwsf/L bf];|f / ;'/]z uf}nLt];|f ePsf 5g\ .

–lzj zdf{

dlxnf lqms]6/x¿!( jif{d'lgsf] dlxnf lqms]6 l6dsL g]t[Tj g]/L yfkfn] u/]sL l5g\ . Aof8ldG6gsL ;d]t /fli6«o

v]nf8L g]/Ln] ut jif{ klg g]kfnL l6dsf] g]t[Tj u/]sL lyOg\ . pgL Aofl6ª / alnªdf plQs} kf]Vtl5g\ . o; k6ssf] g]kfnL l6dsf] pksKtfg dfof /fjt ut jif{sf] k|ltof]lutfdf Aof6\;Dofgsf¿kdf ;xefuL lyOg\ . km'6an/ ;Ltf /fgfdu/n] ut jif{ g} cGt/f{li6«o lqms]6df kbfk{0f u/]sL x'g\ .;Ltf o;k6s klg cn/fpG8/sf] e"ldsfdf k|:t't x'g]l5g\ . ut jif{ g} cGt/f{li6«o lqms]6 v]n]sLs]z/L rf}w/L Pyn]l6S;df /fli6«o sLlt{dfg sfod ug]{ v]nf8L x'g\ . o;k6s rf}w/Ln] cn/fpG8/sf¿kdf k|lt:kwf{ ug]{l5g\ . o:t} ljg' a'9fdu/ klg Pyn]l6S;sL /fli6«o :t/sL v]nf8L x'g\ . lqms]6dfcn/fpG8/sf] e"ldsf lgjf{x ug]{ du/ o;k6s klg clGtd r/0fsf] 5gf}6df k/]sL l5g\ .

ut jif{ g} cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf ;xeflutf hgfPsf ;'l:dtf rf}w/L / t[i0ff l;+x klgcn/fpG8/sf ¿kdf l6ddf ;xefuL 5g\ . ut jif{ ljs]6 lsk/sf ¿kdf ;xeflutf u/]sL ddtfyfkfn] o;k6s klg cfkm\gf] pkl:ylt b]vfPsL l5g\ . o;afx]s bf];|f] ljs]6 lsk/sf ¿kdf ;l/tflbjf; du/, Aof6\;j'dg ;ljgf sfsL{, uLtf r'8fn, /f]zgL af]x/f, ;f]g' v8\sf / /]vf /fjnn] klxnf]k6s cGt/f{li6«o k|ltof]lutfdf cfkm\gf] pkl:ylt hgfp“b} 5g\ .

klg s]xL xb;Dd ;xdt 5g\ .pgL eG5g\– …lqms]6 cfkm}dfclglZrttfn] el/Psf] v]n xf] /glthf s ] x ' G5 eGg ] s '/ fslxn]sfxL+ clGtd ;do;Dd klgyfxf x'“b}g . cfkm"n] lbPsf] k|lzIf0f/ v ]nf8Lx¿sf ] JolQmutIfdtfnfO{ x]bf{ g]kfnn] /fd|f] k|bz{gug]{5 eg]/ eGg] 7fp“ w]/} 5 eGg]bfaL cG;f/Lsf] 5 .

g ]k fnL dlxnf l6dsfJoj:yfks rGbsf] ts{ eg] cnUu}lsl;dsf] 5 . rGb eG5g\– ut

Page 21: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 @#

sf7df8f}F— emG8} b'O{ jif{nfdf] ljjfbkl5 o;} ;ftf clvng]kfn km'6an ;+3 PGkmf / g]kfnkm'6an ;+3 g]kmfaLr & a' “b];xdlt ePsf] 5 . ut c;f/dfv]ns'bsf] ;jf]{Rr lgsfo /fli6«ov]ns'b kl/ifb\sf] dfGotfkl5cl:tTjdf cfPsf ] g ]k m f /PGkmfaLrsf] pQm ;xdltkl5tTsfnsf nflu ljjfb cGTo ePsf]ljZjf; ul/Psf] 5 . ljleGg dfu/fvL dgfª–d:of{ª\bL, ;+s6f,cf/l;6L, lau|]8 AjfOhnufot …PÚl8lehg Snan] PGkmf lj?4cfGbf]ng yfn]kl5 km'6an ljjfb; '? ePsf ] lyof ] . ljjfb;dfwfgsf nflu ;+o'Qm ;ª\3if{;ldlt / PGkmfaLr cl3Nnf] jif{k f “r a ' “b ] ;xdlt eP klgsfof{Gjog gx'“bf km'6an ljjfbrls{P/ ut jif{ …PÚ / …aLÚ l8lehglnu ;~rfng gx'“bf g]kfnL km'6anPsfPs w/fzfoL aGg k'Uof] .

;d:of ;dfwfgsf nflu:ki6 e"ldsf v]Ng /fli6«o v]ns'bkl/i fb \;d ]t c;dy { eof ] .kl/ifb\n] ut c;f/df g]kfnkm'6an ;+3nfO{ dfGotf lbP/ljjfb rsf{pg] c:jfefljs sbdcl3 a9fPsf] lyof] . cGttM PGkmf/ g]kmfaLr cflwsfl/stfsf] n8fO“;'? ePkl5 …PÚ l8lehg lnucGof}ndf k¥of] eg] b'j} ;+3n]…aLÚ l8lehg lnu ;~rfng u/] .

b'O{ ;+3sf] 5'§}–5'§} …aLÚl8lehg lnu ;~rfng x' “bfSnjx¿;d]t ljeflht ePsf5g\ . ljjfbs} qmddf ut zlgaf/v]ns'bdGqL uf ]kfn zfSosf]pkl:yltdf ;fta'“b] ;xdlt u/]/;d:of ;dfwfg ug{ PGkmf / g]kmf;xdt ePsf x'g\ . pgLx¿aLr;dfg k|ltlglwTj x'g] u/L g]kmfsfk|ltlglw ;+of]hs tyf PGkmfsfk|ltlglw ;x–;+of]hs /xg] u/LPGkmfsf] ljwfg d:of}bf ;ldltu7g ug ] { , …P Ú l8lehglnunufot km'6an ultljlw;~rfngsf nf lu PGkm fsfk|ltlglw ;+of]hs tyf g]kmfsfk | ltlglw ;x–; +of ]hs /xg ]Joj:yfkg ;ldlt u7g ug] {;xdlt ePsf] 5 .

PGkmfsf] lgjf{rg @)^^efb| d;fGtdf ;DkGg ug]{, b'j}kIfsf] ;xdltdf !) lbgleq ;f];ldlt u7g tyf $% lbgleqd:of}bf ljwfg tof/ ug]{ tyf

s'g} ljifodf dte]b eP kl/ifb\sf]/f ]xj/df lg0f {o ug] { ;xdltePsf] 5 . ljwfg d:of}bf /km'6an Joj:yfkg ;ldltsf] sfdg6' + luP;Dd g]kmfsf ] cl:tTjsfod /xg' c:jfefljs b]lvG5 .oBlk ;xdltn] ljjfb cGTou/]sf] bfjL b'j} ;+3n] u/]sf 5g\ .cem pgLx¿ b'j}n] b'O{ ;+3aLrsf];xdltnfO { efjgfTdsPstf;d]t eg]sf 5g\ .

;xdltkl5 PGkmf cWoIfu0f]z yfkfn] eg]– ;xdlt km'6anljsf;sf nflu of] P]ltxfl;s If0fxf], ;f]Rb} g;f]r]sf] efjgfTdsPstf ePsf] 5 . ;xdlt eP klgljjflbt k|fljlws ljifodf eg]cfk;L 5nkmnaf6 6'ª\uf] nufOg]yfkf atfp“5g\ . ptf, g]kmfsfcWoIf ljhogf/fo0f dfgGw/n]ljjfb cGTo ePsfn] km'6anljsf;sf nflu ca Pstfj4x'g'sf] ljsNk gePsf] atfP .pgn] eg]– ljjfb cGTo ug{efjgfTds Pstf ug}{ kYof]{, h'g;Dej ePsf] 5 . kl/ifb\sf ;b:o–;lrj hLjg/fd > ]i7 pQm;xdlt g ]kfnL km '6andfP]ltxfl;s ePsf] / ca km]l/ljjfb gx'g] bfaL u5{g\ .

7"n} kl/>dkl5 of] ljjfbcGTo ePsf] dfGg]x¿sf] hdft\km'6anj[Qdf 7"nf] 5 . Ps km'6anlj1 eG5g\– ;xdlt sfo{Gjogug{ / g]kfnL km'6annfO{ hf]ufpgcfkm\gf] cf8Da/ TofUg tof/ ePo;nfO{ ;sf/fTds dfGg' plrtx'G5, gq 6fn6'n] rfnf dfqx'g]5 . pgsf] ts{ 5– of] ljjfbklxNo} cGTo x'GYof], ljjflbt kIf/fhg}lts tj/af6 cf–cfkm\gf]jr{:j b]vfpg cu|;/ ePsfn]ljjfb r'lnPsf] xf] .

PGkmfn] o;cl3 cfkm"dflysf]s 'g } klg x:t ]Ifk lkmkmf /PPkm;LnfO{ dfGo gx'g] atfp“b}cfPsf] 5 . g]kmf;“usf] ;xdltsfof{Gjog PGkmfsf nflu 6fpsf]b'vfO x'g ;Sg] b]lvG5 .

cfly{s clgoldttfsf] cf/f]kv]Kb} cfPsf] PGkmf g]t[TjnfO{ cfufdLlbgdf To;af6 d'Qm x'g], nf]stflGqsk4ltdf ;+3 cl3 a9fpg] /Snax¿sf nflu Gofof ] lrtJoj:yf ldnfpg] sbd cl3a9fpg'kg]{ r'gf}tL sfod 5 . g]kmfn]eg] cfkm" dftxt /x]sf Snax¿nfO{;Gt'i6 kf/]/ cl3 a9\g'kg]{5 .

km'6an ljjfb

tTsfnsf nflu ;fDo

� clgn af]u6L

Page 22: ljjfx u/] - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · ljjfx u/] - Digital Himalaya ... – s=

sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= åf/f k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= ̂ )!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*, email:[email protected]{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIft . cWoIf tyf k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M :jl:tsf l;/f]lxof tyf /fd]Üj/ yfkf, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

z'qmaf/, d+l;/ @&, @)^% Dec 12, 2008 @$

ss6]n ljb x6 8fG;;fKtflxs ;dfrf/–

sf7df8f}+, /ft l5lKk+b} hf“bfs7\ofª\lu|g] lr;f] a9\g] sf7df8f}+sf]df};dnfO{ ttfpg ut ;ftf Pssfo{qmdsf] cfof]hgf ul/of] .;f ] N6L qmfpg Knfhfleqsf ]:jLldªk'n kl/;/df ut z'qmaf//flt cfof]lht of] sfo{qmddfo'/f]kaf6 lemsfOPsf b'O{ x6df]8nn] x6 8fG; k|:t't u/]kl5cfuGt'sx¿ pgLx¿sf] jl/kl/a :g a f W o ePs f l y P .:jL ldªk 'n k 'n;fO8df b 'O {o ' q m ] g L d f ] 8n P lng f /c f ]n fn ] k f /bzL { k lx/gdfpQ]hs g[To k|:t't u/] .

a]n] tyf Nofl6gf] z}nLsf]x6 8fG;df plqPsf pgLx¿sf]g[TonfO{ cem ttfpg Vofltk|fKtaf/6]G8/ O/kmfgn] tof/ u/]sfss6]n / df]s6]nn] yk ;xof]uu/ ]sf ] lyof ] . PlG6lSj6Lsf ]cfof ]hgfdf …PlG6lSj6L / ]o/lk|ldod x\jL:sLÚ sf] cf}krfl/snGr ul/Psf] of] ;df/f]xdf g]kfnL;'kmL ufos x]dGt /fgfn] Ps bh{g;'kmL uLt k|:t't u/]sf lyP .

skf]{/]6 ;]S6/sf JolQmTjx¿nfO{af]nfOPsf] pQm sfo{qmddf af/6]G8/O/kmfgn] ljleGg :jfbdf ss6]nagfP/ cfuGt'sx¿sf] dg lht]sflyP . g ]k fndf pTkf lbtx \jL:sLdf ;a }eGbf pRrSjfln6Lsf] elgPsf] PlG6lSj6L /]o/lk|ldod x\jL:sLnfO { o 'gfO6]8l : k l / 6 \ ; g ] k fn k | f l nn ]cf}krfl/s ¿kdf ahf/ lj:tf/u/]sf] sf}lzs r6hL{n] atfP .

dlxdf e§/fO{n] ;~rfngu/]sf] pQm sfo{qmddf pBf]uklt;f}/e Hof]ltsf cltl/Qm ufos–uflosfx¿ lgdf ?Daf, bLksah|rfo{, k|Llt sf}/, qmflGt cfn]

cflb klg pkl:yt lyP . /ftsf];f9] b; ah];Dd rn]sf] pQmsfo{qmddf pkl:ytx¿nfO{ yk

dgf]/~hg lbg af/6]G8/ O/kmfgn];fdfGo 1fg k|ltof]lutf ;~rfngu/]sf lyP .

kj{tLo rnlrq dxf]T;j;fKtflxs ;dfrf/

sf7df8f } +— ljZj kj{tlbj;sf] pknIodf sf7df8f} +OG6/g ];gn dfpG6 ]g lkmNdk]ml:6en -lsDkm_ sf] 5}7f}+ ;+:s/0flxhf] lalxjf/b]lv /fhwfgLdfk | f/De ePsf ] 5 . cfufdL;f ]daf/;Dd hf/L /xg ] of ]dxf]T;j /fli6«o ;efu[x tyf g]kfnko{6g af ]8 {df e }/x ]sf ] 5 .lsDkmdf o;k6s kj{tLo ;+:s[lt,hLjgz}nL, kj{tf/f]x0f, jGohGt',kof{j/0f, e"–d08nLs/0f, n}+lustftyf åGå;DaGwL ^) eGbf a9Lrnlrqsf] k|bz{g ul/g]5 .

cfof]hs lxdfn Pzf]l;P;gn]lbPsf] hfgsf/Lcg';f/ o; jif{sf]dxf]T;jdf #^ eGbf a9L b]zaf6@ ;oeGbf a9L rnlrqsf ]

cfj]bg k/]sf]df !* b]zsf ^$rnlrq 5gf}6df k/]sf 5g\,h;dWo ] #$ j6f rnlrqcGt/f{li6«o ck|lt:kwf{Tds ;d"x,@) j6f rnlrq cGt/f{li6«ok|lt:kwf{Tds ;d"x tyf !@ j6frnlrq g ]kfnL kfgf ] /df;d"xcGtu{t k|bz{g e}/x]sf 5g\ .g]kfnL rnlrq lgb]{Zfs ofbjv/]n, ef/tLo rnlrqsdL{ pu]g5f]k]n tyf c:6«]lnofsf kj{tf/f]xLtyf n]vs lj|lh6 d'O/ ;lDdlnttLg ;b:oLo cGt/f{li6«o lg0ff{os;ldltn] pTs[i6 rnlrqsf] 5gf}6ug]{5 . k|yd, låtLo / t[tLo :yfgxfl;n ug]{ rnlrqx¿ qmdzMcd]l/sL 8n/ !% ;o, ! xhf/tyf % ;o a/fa/sf ] /sdk'/:sf/ k|bfg ul/g]5 . To:t}bz{sx¿sf] dtsf cfwf/df s'g}Ps rnlrqnfO{ cl8oG; Pjf8{k|bfg ul/g]5 .

dxf]T;jsf qmddf rnlrqlgdf{0fdfly pu]g 5f]k]n tyfkj{tf/f]x0f ljifodf lj|lh6 d'O/n]k|jrg lbg]5g\ eg] s'Gb bLlIftn]…lxdfnnfO{ lrGg';\Ú zLif {sdfxflh/Lhjfkm sfo{qmd ;~rfng

ug]{5g\ . o;k6s dxf]T;jcGtu{tdfl6 {g rf }tf/Lsf ] ;+of ]hgdfj}slNks k':ts k|bz{gL klgcfof]lht ul/Psf] 5, h;dfljleGg ;ª\3–;+:yfsf] ;xeflutf5 . dxf]T;jsf qmddf cf]nDk;\Pjf8{ ljh]tf a]nfotL kmf]6f]u|fkm/lgs d];gn] lvr]sf lxdfnLel/ofx¿sf tl:a/x¿ tyfOl;df]8åf/f k|fof]lht Unf]anl8lh6n kmf]6f]u|fkmL k|ltof]lutf …km/dfpG6]G; PG8 lkknÚsf kmfOgnk|lt:kwL{x¿sf tl:a/sf] k|bz{gklg e}/x]sf] 5 . dfgjclwsf/sf]ljZjJofkL 3f]if0ffsf] ^) cf} +jflif{sf]T;jsf] pknIodf lsDkmdfo;k6s zflGt tyf k'g:yf{kg,dfgjclwsf/, cflbjf;L clwsf// ;fdflhs tyf ;f +:s[ltsljljwtf;DaGwL ljrf/k |wfgrnlrqsf] 5'§} ljz]if Kofs]h;dfj]z ul/Psf] 5 . pQm Kofs]hdf…lb ;f/L ;f]Nh;{\Ú, …o'4lrqÚ, …/fO6k'mnKn];Ú, …qmfOª ;g M ODKofS6 ckm jf/Og lb dfpG6]G;\ ckm r]RGofÚ, …b8] cfk\m6/ lk;Ú, …hf];]km;\ ;gÚ tyf…cfO{ jfG6 dfO{ kmfb/ AofsÚ nfO{;dfj]z ul/Psf] 5 .