Upload
others
View
16
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 1
g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\\\\ lgodfjnL, @)%^lgodfjnL, @)%^lgodfjnL, @)%^lgodfjnL, @)%^
g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt
@)%^.$.@&
g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\ P]g, @)%# sf] bkmf #@ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L
g]kfn ;/sf/n] b]xfosf lgodx? agfPsf] 5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––!!!!
k|f/lDesk|f/lDesk|f/lDesk|f/lDes
!=!=!=!= ;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ oL lgodx?sf] gfd æg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\
lgodfjnL, @)%^Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@=@=@=@= kl/efiffkl/efiffkl/efiffkl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,–
-s_ æP]gÆ eGgfn] g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\ P]g, @)%# ;Demg' k5{ .
-v_ æljifo ;ldltÆ eGgfn] lgod !@ adf]lhd u7g ePsf] ljifo ;ldlt ;Demg'
k5{ .
-u_ æk]zfut cfr/0fÆ eGgfn] lgod !# adf]lhd lgwf{l/t k]zfut cfr/0f
;Demg' k5{ .
-3_ æhf“ra'em ;ldltÆ eGgfn] lgod !$ adf]lhd u7g ePsf] hf“ra'em ;ldlt
;Demg' k5{ .
-ª_ æ:jf:Yo ;+:yfÆ eGgfn] /fli6«o jf cGt/f{li6«o ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L jf
gLlh :t/af6 ;~rflnt c:ktfn jf gl;{· xf]d jf k|fylds :jf:Yo s]Gb|
jf :jf:Yo rf}sL jf pk :jf:Yo rf}sL jf cGo s'g} gfdaf6 ;~rflnt
:jf:Yo ;+:yf ;Demg' k5{ .
-r_ ælgjf{rgÆ eGgfn] P]gsf] bkmf $ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -r_ adf]lhdsf
;b:ox?sf] nflu x'g] lgjf{rg ;Demg' k5{ .
-5_ ædtbftfÆ eGgfn] lgod #) adf]lhdsf] dtbftf ;Demg' k5{ .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 2
-h_ æpDd]bjf/Æ eGgfn] lgod #! adf]lhdsf] of]Uotf k'uL lgjf{rgdf pDd]bjf/
ePsf] JolQm ;Demg' k5{ .
-em_ ælgjf{rg ;ldltÆ eGgfn] lgod ## adf]lhd u7g ePsf] lgjf{rg ;ldlt
;Demg' k5{ .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––@@@@
gfd btf{ ;DaGwL Joj:yfgfd btf{ ;DaGwL Joj:yfgfd btf{ ;DaGwL Joj:yfgfd btf{ ;DaGwL Joj:yf
#=#=#=#= :jf:Yo Joj;foLx?sf] tx / gfd btf{sf] nflu cfjZos Go"gtd of]UotfM:jf:Yo Joj;foLx?sf] tx / gfd btf{sf] nflu cfjZos Go"gtd of]UotfM:jf:Yo Joj;foLx?sf] tx / gfd btf{sf] nflu cfjZos Go"gtd of]UotfM:jf:Yo Joj;foLx?sf] tx / gfd btf{sf] nflu cfjZos Go"gtd of]UotfM -!_
:jf:Yo Joj;foLx?nfO{ b]xfo adf]lhdsf] txdf juL{s/0f ul/Psf] 5 M
-s_ k|yd tx,
-v_ låtLo tx, /
-u_ t[tLo tx .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd juL{s[t :jf:Yo Joj;foLsf] ?kdf kl/ifb\df gfd
btf{ ug{sf] nflu ;DalGwt :jf:Yo Joj;foLn] kl/ifb\af6 dfGotf k|fKt lzIf0f
;+:yfaf6 b]xfo adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf jf pkflw jf tflnd k|fKt u/]sf] x'g'
kg]{5 M–
-s_ k|yd txsf] nflu ;DalGwt ljifodf sDtLdf :gfts jf ;f]
;/x pQL0f{,
-v_ låtLo txsf] nflu ;DalGwt ljifodf sDtLdf k|df0fkq tx
jf ;f] ;/x pQL0f{,
-u_ t[tLo txsf] nflu ;DalGwt ljifodf sDtLdf Ps z}lIfs
jif{sf] tflnd k|fKt u/]sf] .
-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] lgodfjnL k|f/De
x' “bfsf avt g]kfn ;/sf/sf] :jf:Yo ;]jfdf axfn /x]sf sd{rf/Lx?sf] xsdf
lghn] ;]jf k|j]z ubf{sf avt tf]lsPsf] z}lIfs of]Uotf tyf pkflw / ;DalGwt
ljifosf] tflndnfO{ o; lgodfjnL adf]lhd gfd btf{ ug]{ k|of]hgsf] nflu Go"gtd
z}lIfs of]Uotf k'u]sf] dflgg]5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 3
$=$=$=$= gfd btf{ tyf k'gM gfd btf{ b:t'/gfd btf{ tyf k'gM gfd btf{ b:t'/gfd btf{ tyf k'gM gfd btf{ b:t'/gfd btf{ tyf k'gM gfd btf{ b:t'/ M -!_ kl/ifb\df :jf:Yo Joj;foLx?sf] gfd
btf{ ug{sf] nflu b]xfo adf]lhdsf] gfd btf{ b:t'/ a'emfpg' kg]{5M–
-s_ k|yd txsf] nflu Psxhf/ ?k}of“,
-v_ låtLo txsf] nflu ;ft;o ?k}of“,
-u_ t[tLo txsf] nflu kf“r;o ?k}of“ .
-@_ lgod !# adf]lhd k]zfut cfr/0fsf] pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf !(
adf]lhd gfd btf{ e} kl/ifb\sf] btf{ lstfaaf6 gfd x6]sf]df k'gM gfd btf{ ug'{
k/]df z'? gfd btf{ b:t'/ ;/xsf] btf{ b:t'/ a'emfpg' kg]{5 .
-#_ s'g} u}/ g]kfnL gful/sn] :jf:Yo Joj;foLsf] ?kdf kl/ifb\df cfkm\gf] gfd
btf{ u/fpg rfx]df pklgod -!_ adf]lhdsf] b:t'/sf] bf]Aa/ b:t'/ a'emfpg' kg]{5 .
%=%=%=%= gfd btf{sf] nflu b/vf:t lbg]gfd btf{sf] nflu b/vf:t lbg]gfd btf{sf] nflu b/vf:t lbg]gfd btf{sf] nflu b/vf:t lbg] M -!_ :jf:Yo Joj;fo ug{sf] nflu kl/ifb\df
cfkm\gf] gfd btf{ u/fpg rfxg] JolQmn] cg';"rL–! adf]lhdsf] 9f“rfdf kl/ifb\df
b/vf:t lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t lb+bf lgod # sf] pklgod -@_ adf]lhd
lgwf{l/t z}lIfs of]Uotf jf pkflw tyf tflndsf] k|df0fkqsf] cltl/Qm To:tf] z}lIfs
of]Uotf jf pkflw tyf tflndsf] k|df0fkqsf] ;DaGwdf cflwsfl/s lgsfoaf6 lbOPsf]
sfuhft, lgod $ adf]lhd lgwf{l/t gfd btf{ b:t'/ / g]kfnL gful/s eP g]kfnL
gful/stfsf] k|df0fkq / u}/ g]kfnL gful/s eP /fxbfgL jf lghsf] kl/ro hlgg] u/L
;/sf/L lgsfoaf6 hf/L ePsf] kl/rokq ;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .
^=^=^=^= b/vf:t pk/ hfb/vf:t pk/ hfb/vf:t pk/ hfb/vf:t pk/ hf ““ ““ra'emra'emra'emra'emMMMM lgod % adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:t pk/ /lhi6«f/n]
cfjZos hf“ra'em ubf{ b/vf:t /Ltk"j{ssf] ePsf], ;Dk"0f{ sfuhft tyf b/vf:t
b:t'/ ;+nUg ePsf] / z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq jf cGo pkflw dfGotf k|fKt
ePsf] b]v]df kl/ifb\sf] ;DalGwt ljifo ;ldltdf k]z ug'{ kg]{5 .
&=&=&=&= b/vf:tsf] 5fglab/vf:tsf] 5fglab/vf:tsf] 5fglab/vf:tsf] 5fglag / ljifo ;ldg / ljifo ;ldg / ljifo ;ldg / ljifo ;ldltsf] k|ltj]bgltsf] k|ltj]bgltsf] k|ltj]bgltsf] k|ltj]bg M lgod ^ adf]lhd /lhi6«f/af6
k]z x'g cfPsf] b/vf:t pk/ ljifo ;ldltn] cfjZos 5fglag u/L b/vf:t ;fy
;+nUg z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq jf cGo pkflw dfGotf k|fKt xf] jf xf]Og /
ljifo;“u ;DalGwt 5 jf 5}g ;f] ;d]t ljrf/ u/L To:tf] b/vf:tjfnfsf] gfd
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 4
kl/ifb\df btf{ u/L btf{sf] k|df0fkq lbg pko'Qm b]v]df cfjZos l;kmfl/; ;lxtsf]
k|ltj]bg tLg dlxgfleq kl/ifb\df k]z ug'{ kg]{5 .
*=*=*=*= gfd btf{sf] lg0f{ogfd btf{sf] lg0f{ogfd btf{sf] lg0f{ogfd btf{sf] lg0f{o MMMM -!_ lgod & adf]lhd k]z x'g cfPsf] ljifo ;ldltsf]
l;kmfl/; k|ltj]bg pko'Qm b]lvPdf kl/ifb\n] ljifo ;ldltn] l;kmfl/; u/]sf]
b/vf:tjfnfsf] gfd kl/ifb\df btf{ ug]{ lg0f{o ug]{5 .
-@_ u}/ g]kfnL gful/ssf] xsdf a9Ldf Ps jif{sf] nflu g]kfn clw/fHodf
:jf:Yo Joj;foLsf] ?kdf sfd ug{ kfpg] u/L kl/ifb\df gfd btf{ ug]{ lg0f{o ug'{
kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd cjlw tf]sL gfd btf{ u/fPsf] u}/ g]kfnL
gful/sn] ;f] cjlw ;dfKt ePkl5 klg k'gM cfkm\gf] gfd kl/ifb\df btf{ u/fpg
rfx]df k'gM gfd btf{sf] nflu b/vf:t lbg' kg]{5 / To:tf] b/vf:t k/]df o;
lgodfjnLdf plNnlvt cGo sfo{ljlw k"/f u/L kl/ifb\n] To:tf u}/ g]kfnL gful/ssf]
gfd Ps k6sdf Ps jif{df ga9g] u/L k'gM btf{ ug]{ lg0f{o ug{ ;Sg]5 .
(=(=(=(= btf{ lstfabtf{ lstfabtf{ lstfabtf{ lstfa MMMM -!_ :jf:Yo Jofj;foLsf] gfd btf{sf] k|of]hgsf] nflu /lhi6«f/n]
cg';"rL–@ adf]lhdsf] 9f“rfdf btf{ lstfa /fVg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd btf{ lstfa /fVbf :jf:Yo Joj;foLx?sf]
ljifout tyf txut cfwf/df 5'§f5'§} btf{ lstfa /fVg' kg]{5 .
!)=!)=!)=!)= gfd btf{ k|df0fkqgfd btf{ k|df0fkqgfd btf{ k|df0fkqgfd btf{ k|df0fkq MMMM -!_ lgod * sf] pklgod -!_ adf]lhd kl/ifb\n] gfd btf{ ug]{
lg0f{o u/]sf b/vf:tjfnfsf] gfd /lhi6«f/n] btf{ lstfjdf btf{ u/L cg';"rL–#
adf]lhdsf] 9f“rfdf b/vf:tjfnfnfO{ btf{ k|df0fkq lbg' kg]{5 .
-@_ lgod * sf] pklgod -@_ adf]lhd s'g} u}/ g]kfnL gful/ssf] gfd
kl/ifb\df btf{ ug]{ lg0f{o ePsf] /x]5 eg] To:tf] u}/ g]kfnL gful/snfO{ cjlw tf]s]/
dfq gfd btf{ k|df0fkq lbg' kg]{5 .
!!=!!=!!=!!= gfd btf{ gePsf] hfgsf/L lbg]gfd btf{ gePsf] hfgsf/L lbg]gfd btf{ gePsf] hfgsf/L lbg]gfd btf{ gePsf] hfgsf/L lbg] MMMM kl/ifb\df gfd btf{sf] nflu lbPsf] b/vf:t
pk/ sf/afxL x' “bf kl/ifb\n] s'g} sf/0fj; To:tf] b/vf:tjfnfsf] gfd btf{ gug]{
u/L lg0f{o u/]sf]df /lhi6«f/n] cg';"rL–$ adf]lhdsf] 9f“rfdf ;DalGwt
b/vf:tjfnfnfO{ ;f] sf] hfgsf/L lbg' kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 5
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––####
ljifo ;ldlt ;DaGwL Joj:yfljifo ;ldlt ;DaGwL Joj:yfljifo ;ldlt ;DaGwL Joj:yfljifo ;ldlt ;DaGwL Joj:yf
!@=!@=!@=!@= ljifo ;ldltsf] u7gljifo ;ldltsf] u7gljifo ;ldltsf] u7gljifo ;ldltsf] u7g M M M M -!_ P]gsf] bkmf !@ sf] k|of]hgsf] nflu :jf:Yo Joj;fo
cGtu{t b]xfo adf]lhdsf ljifo ;ldltx? /xg] 5g\ M–
-s_ hg:jf:Yo ;ldlt
-v_ lrlsT;f ;ldlt
-u_ lgbfg ;ldlt
-3_ k'gM :yf{kg ;ldlt
-ª_ cfo'j]{b ;ldlt
-r_ ljljw ;ldlt .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ul7t ;ldltx? cGtu{t /xg] ljifox? kl/ifb\n]
tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf ljifo ;ldltx?df b]xfo adf]lhdsf ;+of]hs
tyf ;b:ox? /xg] 5g\ M–
-s_ ljifo;“u ;DalGwt ;b:ox?dWo]af6 kl/ifb\n]
tf]s]sf] Pshgf
– ;+of]hs
-v_ ;DalGwt ljifo cWoog cWofkg u/fOg]
lzIf0f ;+:yfaf6 kl/ifb\n] tf]s]sf] sDtLdf
pkk|fWofks :t/sf] Pshgf
– ;b:o
-u_ ;DalGwt ljifosf ljz]if1x? dWo] kl/ifb\n]
tf]s]sf] ljz]if1 b'O{hgf
– ;b:o
-3_ /lhi6«f/ – ;b:o–
;lrj
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 6
-$_ pklgod -#_ sf] v08 -s_ sf] k|of]hgsf] nflu ljifo;“u ;DalGwt
JolQm kl/ifb\sf] ;b:o gePsf] cj:yfdf cGo ;b:ox?dWo]af6 ljifo ;ldltsf]
;+of]hs tf]lsg] 5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––$$$$
k]zfut cfr/0f ;DaGwL Joj:yfk]zfut cfr/0f ;DaGwL Joj:yfk]zfut cfr/0f ;DaGwL Joj:yfk]zfut cfr/0f ;DaGwL Joj:yf
!#= !#= !#= !#= k]zfut cfr/0fk]zfut cfr/0fk]zfut cfr/0fk]zfut cfr/0f M M M M -!_ P]gsf] bkmf !* sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] k|of]hgsf]
nflu btf{jfnf :jf:Yo Joj;foLx?n] :jf:Yo Joj;fo ubf{ b]xfo adf]lhdsf] k]zfut
cfr/0fsf] kfngf ug'{ kg]{5 M–
----s_s_s_s_ cg'zf;g tyf OdfGbf/Ltfcg'zf;g tyf OdfGbf/Ltfcg'zf;g tyf OdfGbf/Ltfcg'zf;g tyf OdfGbf/LtfMMMM cg'zfl;t ?kdf O{dfGbf/Ltfsf
;fy :jf:Yo Joj;fo ug'{ kg]{5 .
----v_v_v_v_ lzi6tf tyf uf]Kotf sfod /fVg]lzi6tf tyf uf]Kotf sfod /fVg]lzi6tf tyf uf]Kotf sfod /fVg]lzi6tf tyf uf]Kotf sfod /fVg]MMMM :jf:Yo Joj;fosf]
qmddf ;Dks{df cfpg] JolQmx?;“u lzi6 Jojxf/ ug'{ kg]{5
. s;}sf] JolQmut hLjgsf] af/]df jf :jf:Yosf] af/]df
cfkm"nfO{ hfgsf/L ePsf] s'/f k|rlnt sfg"g adf]lhd
s;}nfO{ atfpg' kg]{ cj:yfdf afx]s cGoq st} JoQm ug{
x' “b}g .
----u_u_u_u_ e]befj ug{ gx'ge]befj ug{ gx'ge]befj ug{ gx'ge]befj ug{ gx'g] MJofj;flos 1fg / zLksf] k|of]u ubf{
wd{, j0f{, ln· / ;fdflhs hfthflt jf cGo s'g} klg
s'/fsf] cfwf/df s'g} klg JolQm pk/ e]befj ug'{ x“'b}g .
----3_3_3_3_ lhDd]jf/L leqsf] sfd dfq ug'{ kg]{lhDd]jf/L leqsf] sfd dfq ug'{ kg]{lhDd]jf/L leqsf] sfd dfq ug'{ kg]{lhDd]jf/L leqsf] sfd dfq ug'{ kg]{ M cfkm"n] cWoog u/]sf]
ljifo jf xfl;n u/]sf] 1fg / ;Lk;“u ;DalGwt If]q
leqsf] dfq sfo{ jf ;'emfj jf l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .
cfkm\gf] lhDd]jf/L tyf sfo{ If]qleq gkg]{ ljifodf ;DalGwt
ljifosf] 1fg / bIftf xfl;n u/]sf] ljz]if1 sxf“ l;kmfl/;
ug'{ kg]{5 .
----ª_ª_ª_ª_ :jf:Yo Joj;fodf cf:jf:Yo Joj;fodf cf:jf:Yo Joj;fodf cf:jf:Yo Joj;fodf cf ““ ““r cfpg] sfo{ ug{ gx'gr cfpg] sfo{ ug{ gx'gr cfpg] sfo{ ug{ gx'gr cfpg] sfo{ ug{ gx'g] M ;]jf jfkt
kfpg] kfl/>lds eQf tyf cGo ;'ljwf afx]s k]zfut
Joj;fosf] k|rf/ k|;f/ u/L s'g} lsl;dsf] cg'lrt cfly{s
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 7
nfe k|fKt ug{ jf :jf:Yo Joj;fosf] ;]jfdf cf“r cfpg]
lsl;dsf] s'g} cg'lrt lqmofsnfk ug{ x' “b}g .
----r_r_r_r_ JolQmut pQ/bfloTjJolQmut pQ/bfloTjJolQmut pQ/bfloTjJolQmut pQ/bfloTj M :jf:Yo Joj;foLn] Joj;fosf]
;Gbe{df cfkm"n] ug]{ k|To]s sfd JolQmut ?kdf pQ/bflo
x'g] u/L ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgwf{l/t k]zfut cfr/0fsf] kfngf ug'{ u/fpg'
;DaGwL ;a} :jf:Yo Joj;foLx?sf] st{Jo tyf lhDd]jf/L x'g]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lgwf{l/t k]zfut cfr/0fsf] kfngf gu/]df
k]zfut cfr/0fsf] pNn+3g u/]sf] dflgg]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––%%%%
gfd x6fpg] ;DaGwgfd x6fpg] ;DaGwgfd x6fpg] ;DaGwgfd x6fpg] ;DaGwLLLL sfo{ sfo{ sfo{ sfo{ljlwljlwljlwljlw
!$=!$=!$=!$= hfhfhfhf ““ ““ra'em ;ldltra'em ;ldltra'em ;ldltra'em ;ldlt MMMM s'g} :jf:Yo Joj;foLn] lgod !# adf]lhd k]zfut cfr/0fsf]
pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf !( adf]lhd kl/ifb\sf] btf{ lstfadf :jf:Yo
Joj;foLsf] ?kdf gfd btf{ u/fPsf] eGg] s'/f s'g} dfWodaf6 kl/ifb\nfO{ hfgsf/L
x'g cfPdf kl/ifb\n] ;f] ;DaGwdf cfjZos hf“ra'em u/L k|ltj]bg k]z ug{ s'g}
;b:osf] ;+of]hsTjdf Ps jf tLg ;b:oLo hf“ra'em ;ldlt u7g ug]{5 .
!%=!%=!%=!%= aofg u/fpg] tyf ;a't k|df0f k]z ug{ nufpg]aofg u/fpg] tyf ;a't k|df0f k]z ug{ nufpg]aofg u/fpg] tyf ;a't k|df0f k]z ug{ nufpg]aofg u/fpg] tyf ;a't k|df0f k]z ug{ nufpg] M k]zfut cfr/0f pNn+3g
u/]sf] jf P]gsf] bkmf !( adf]lhd gfd btf{ u/fPsf] cf/f]k nfu]sf] JolQmnfO{
hf“ra'em ;ldltn] aofg u/fpg / lgh pk/ nfu]sf] cf/f]ksf] lj?4 ;a't k|df0fx?
k]z ug{ nufpg ;Sg]5 .
!^=!^=!^=!^= ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbg' kg]{ M -!_ k]zfut cfr/0f pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf
!( adf]lhd gfd btf{ u/fPsf] cf/f]k nfu]sf] JolQmpk/ 5fglagsf] qmddf hf“ra'em
;ldltn] To:tf] JolQmnfO{ sf/afxL ug{ nfu]sf] sf/0f pNn]v u/L ;f] ;DaGwdf
cfkm\gf] ;kmfO{ k]z ug]{ sDtLdf tL; lbgsf] Dofb lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lb+bf lgh pk/ nufOPsf]
cf/f]k :ki6 ?kn] lsl6Psf] / k|To]s cf/f]k s'g–s'g s'/f / sf/0fdf cfwfl/t 5
;f] ;d]t v'nfpg' kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 8
-#_ pklgod -!_ adf]lhd ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf lbOPsf]df ;DalGwt
JolQmn] klg Dofb leq} cfˆgf] ;kmfO{ k]z ug'{ kg]{5 .
!&=!&=!&=!&= lgnDag ug{ ;Sg]lgnDag ug{ ;Sg]lgnDag ug{ ;Sg]lgnDag ug{ ;Sg] MMMM -!_ k]zfut cfrf/0f pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf !( adf]lhd
gfd btf{ u/fPsf] cf/f]k nfu]sf] JolQmnfO{ hf“ra'em ;ldltn] hf“ra'em k|f/De ePsf]
ldltb]lv btf{jfnf :jf:Yo Joj;foLaf6 lgnDag ug{ ;Sg]5 .
t/ b]xfosf] cj:yf geO{ ;fdfGotof lgnDag ul/g] 5}g M–
-s_ lgnDag gu/L :jf:Yo Joj;fo ug{ lb+bf em'6f ;a't k|df0f
;+sng ug{ ;Sg] jf cfkm\gf] lj?4sf] ;j't k|df0f ufoa ug{
;Sg] ;Defjgf b]lvPdf, jf
-v_ lgnDag gu/L :jf:Yo Joj;fo ug{ lb+bf :jf:Yo Joj;fodf
xfgL gf]S;fgL k'¥ofpg] ;Defjgf b]lvPdf .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd s'g} :jf:Yo Joj;foLnfO{ lgnDag ubf{
;fdfGotof b'O{ dlxgf eGbf a9L cjlwsf] nflu lgnDag ug{ x“'b}g . ;f] cjlw leq}
:jf:Yo Joj;foL pk/ nufOPsf] cf/f]ksf] ;DaGwdf sf/afxL lsgf/f nufO{ ;Sg'
kg]{5 . s'g} c;fwf/0f cj:yf k/L pQm cjlwleq sf/afxL lsgf/f nufpg g;lsg]
eO{ lgnDagsf] cjlw a9fpg' k/]df kl/ifb\sf] k"j{ :jLs[lt lnO{ a9Ldf Ps
dlxgf;Ddsf] nflu lgnDagsf] cjlw a9fpg ;lsg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lgnDag ul/Psf]df jf pklgod -@_ adf]lhd
lgnDagsf] cjlw a9fOPsf]df ;f] s'/fsf] hfgsf/L ;DalGwt :jf:Yo Joj;foL /
lgh s'g} :jf:Yo ;+:yfdf sfo{/t eP To:tf] :jf:Yo ;+:yfnfO{ klg lbg' kg]{5 .
To;/L s'g} :jf:Yo Joj;foLnfO{ lgnDagdf /fVg] hfgsf/L k|fKt ePkl5 ;DalGwt
:jf:Yo ;+:yfn] klg ;DalGwt :jf:Yo Joj;foLnfO{ :jf:Yo ;+:yfsf] ;]jfaf6
lgnDag ug'{ kg]{5 .
!*=!*=!*=!*= btf{ lstfaaf6 gfd x6fpg k|:tfj ug'{ kg]{btf{ lstfaaf6 gfd x6fpg k|:tfj ug'{ kg]{btf{ lstfaaf6 gfd x6fpg k|:tfj ug'{ kg]{btf{ lstfaaf6 gfd x6fpg k|:tfj ug'{ kg]{ MMMM -!_ lgod !^ adf]lhd ;kmfO{ k]z
ug{ lbOPsf] Dofbleq ;kmfO{ k]z gu/]df jf k]z x'g cfPsf] ;kmfO{ ;Gtf]ifhgs
gePdf To:tf] JolQmsf] gfd btf{ lstfaaf6 lsg gx6fpg] egL lghnfO{ To;
;DaGwdf :ki6Ls/0f k]z ug{ sDtLdf tL; lbgsf] Dofb lbg' kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 9
-@_ pklgod -!_ adf]lhd :ki6Ls/0f k]z ug]{ df}sf lb+bf lgod !^ sf]
pklgod -#_ adf]lhd k]z x'g cfPsf] ;kmfO{ ;Gtf]ifhgs gePdf To;sf] sf/0f
;d]t v'nfpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd :ki6Ls/0f k]z ug]{ df}sf lbPsf]df ;DalGwt
JolQmn] klg Dofbleq} :ki6Ls/0f k]z ug'{ kg]{5 .
!(=!(=!(=!(= hfhfhfhf ““ ““ra'em ;ldltsf] k|ltj]bgra'em ;ldltsf] k|ltj]bgra'em ;ldltsf] k|ltj]bgra'em ;ldltsf] k|ltj]bg M M M M -!_ hf“ra'em ;ldltn] hf“ra'emsf] sfd ;dfKt
u/]kl5 kl/ifb\ ;dIf cfkm\gf] k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k]z ul/g] k|ltj]bgdf s'g} JolQmsf] gfd btf{
lstfaaf6 x6fpg' kg]{ jf gkg]{ sf/0f ;lxtsf] cfkm\gf] /fo 7x/sf] ;fy} k|fKt ;a't
k|df0f ;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .
@)=@)=@)=@)= kl/ifbkl/ifbkl/ifbkl/ifb\\ \\n] lg0f{o ug]{n] lg0f{o ug]{n] lg0f{o ug]{n] lg0f{o ug]{ M lgod !( adf]lhd hf“ra'em ;ldltn] k]z u/]sf] k|ltj]bg
kl/ifb\n] cWoog ubf{ d"nt M cf/f]k nfu]sf] JolQmnfO{ lgod !^ / !* adf]lhd
qmdz M ;kmfO{ / :ki6Ls/0f k]z ug{ kof{Kt df}sf lbP glbPsf] tyf lghn] k]z
u/]sf ;kmfO{ / :ki6Ls/0f tyf ;f] ;fy ;+nUg k|df0f / hf“ra'em ;ldltn] cfkm"n]
;+sng u/]sf] k|df0fsf] j:t'lgi7 d"Nof+sg tyf ljZn]if0f u/] jf gu/]sf] s'/f
;d]tnfO{ ljrf/ u/L cf/f]k nfu]sf] JolQmn] cf/f]lkt s;"/ u/] jf gu/]sf] ;DaGwdf
plrt d"Nof+sg u/L :ki6 sf/0f v'nfO{ lg0f{o ug'{ kg]{5 .
@!=@!=@!=@!= lg0f{osf] hfgsf/Llg0f{osf] hfgsf/Llg0f{osf] hfgsf/Llg0f{osf] hfgsf/L M k]zfut cfr/0f pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf !( adf]lhd
gfd btf{ u/fPsf] cf/f]kdf s'g} JolQmsf] gfd kl/ifb\sf] btf{ lstfaaf6 x6fpg] u/L
lgod @) adf]lhd kl/ifb\n] lg0f{o u/]df To:tf] lg0f{osf] hfgsf/L ;DalGwt JolQm
/ lgh s'g} :jf:Yo ;+:yfdf sfo{/t eP To:tf] :jf:Yo ;+:yfnfO{ ;d]t lbg' kg]{5 .
@@=@@=@@=@@= lgnDagsf] ;dfKtLlgnDagsf] ;dfKtLlgnDagsf] ;dfKtLlgnDagsf] ;dfKtL M M M M k]zfut cfr/0f pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf !( adf]lhd
gfd btf{ u/fPsf] egL s'g} JolQm pk/ nfu]sf] cf/f]k lgod @) adf]lhd kl/ifb\af6
k|dfl0ft eP jf gePsf] cj:yfdf To:tf] JolQmnfO{ lgod !& adf]lhd lgnDag
u/]sf] eP To:tf] lgnDag :jt M ;dfKt ePsf] dflgg]5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 10
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––^̂̂̂
k'gM gfd btf{ ;DaGwL sfo{ljlwk'gM gfd btf{ ;DaGwL sfo{ljlwk'gM gfd btf{ ;DaGwL sfo{ljlwk'gM gfd btf{ ;DaGwL sfo{ljlw
@#=@#=@#=@#= k'gM gfd btf{k'gM gfd btf{k'gM gfd btf{k'gM gfd btf{ M k]zfut cfr/0f pNn+3g u/]sf] jf P]gsf] bkmf !( adf]lhd gfd
btf{ u/fPsf] sf/0faf6 btf{ lstfaaf6 gfd x6fOPsf] JolQmn] dgfl;a dflkmssf]
sf/0f b]vfO{ k'gM gfd btf{ u/fpg b/vf:t lbPdf / kl/ifb\n] lghsf] gfd k'gM btf{
ug{ dgfl;a b]v]df gfd btf{ ug]{ lg0f{o ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lg0f{o ePdf /lhi6«f/n] kl/R5]b–@ df plNnlvt
sfo{ljlw ckgfO{ b/vf:tjfnfsf] gfd btf{ lstfadf k'gM btf{ u/L k|df0fkq lbg]5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg kl/ifb\n] s'g}
JolQmsf] gfd btf{ lstfaaf6 x6fpg] lg0f{o u/]sf] ldltn] Psjif{ k"/f geO{ ;f]xL
JolQmsf] gfd k'gM :jf:Yo Joj;foLsf] ?kdf kl/ifb\sf] btf{ lstfadf btf{ ul/g] 5}g .
@$=@$=@$=@$= csf]{ ljifo jf txsf] :jf:Yo Joj;foLdf gfd btfcsf]{ ljifo jf txsf] :jf:Yo Joj;foLdf gfd btfcsf]{ ljifo jf txsf] :jf:Yo Joj;foLdf gfd btfcsf]{ ljifo jf txsf] :jf:Yo Joj;foLdf gfd btf { M P]g tyf o; lgodfjnL
adf]lhd Ps ljifo jf txdf gfd btf{ ePsf] :jf:Yo Joj;foLn] csf]{ ljifo jf
txsf] of]Uotf k|fKt u/L of]Uotf cg';f/sf] ljifo jf txdf gfd btf{ u/fpg rfx]df
kl/R5]b–@ df plNnlvt sfo{ljlw k"/f u/L kl/ifb\n] To:tf] JolQmsf] gfd kl/ifb\sf]
btf{ lstfadf btf{ ug]{ lg0f{o ug{ ;Sg]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––&&&&
cWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/ ;DaGwL Joj:yfcWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/ ;DaGwL Joj:yfcWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/ ;DaGwL Joj:yfcWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/ ;DaGwL Joj:yf
@%@%@%@% cWoIfsf] sfd, cWoIfsf] sfd, cWoIfsf] sfd, cWoIfsf] sfd, st{Jost{Jost{Jost{Jo tyf clwsf/ tyf clwsf/ tyf clwsf/ tyf clwsf/ MMMM P]g tyf o; lgodfjnLdf n]lvPsf cGo
Joj:yfsf] cwLgdf /xL cWoIfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhdsf]
x'g]5 M–
-s_ kl/ifb\sf] a}7sdf 5nkmn ul/g] ljifox?sf] k|fyldstf lgwf{/0f ug]{,
-v_ kl/ifb\åf/f ;~rflnt of]hgf tyf sfo{qmdx?sf] cg'udg tyf d"Nof+sg ug]{,
u/fpg] / tT;DaGwdf cfjZos lgb]{zg lbg],
-u_ kl/ifb\sf] sfd sf/afxL Jojl:yt, k|efjsf/L / ;'rf? ?kaf6 ;~rfng ug]{,
-3_ ;+:yfsf] k|d'vsf] x}l;otn] ug'{ u/fpg' kg]{ cGo ;Dk"0f{ sfo{x? ug]{, u/fpg] .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 11
@^=@^=@^=@^= cWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/sf] a}7s eQf / cGo ;'ljwfcWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/sf] a}7s eQf / cGo ;'ljwfcWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/sf] a}7s eQf / cGo ;'ljwfcWoIf, ;b:o tyf /lhi6«f/sf] a}7s eQf / cGo ;'ljwf MMMM -!_ cWoIf, ;b:o
tyf /lhi6«f/n] kl/ifb\sf] a}7sdf efu ln+bf k|To]s a}7ssf] nflu cWoIfnfO{ kf“r;o
?k}of“ / ;b:o tyf /lhi6«f/nfO{ rf/;o ?k}of“ a}7s eQf lbOg]5 .
-@_ P]g tyf o; lgofdfjnL adf]lhd ul7t cGo ;ldltsf] a}7sdf efu
ln+bf k|To]s a}7ssf] nflu ;+of]hs, ;b:o tyf /lhi6«f/nfO{ rf/;o ?k}of“ a}7s
eQf lbOg]5 .
@@@@&=&=&=&= /lhi6«f/sf] kfl/>lds/lhi6«f/sf] kfl/>lds/lhi6«f/sf] kfl/>lds/lhi6«f/sf] kfl/>lds M -!_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn ;/sf/sf] ;]jfdf /x]sf]
sd{rf/LnfO{ P]gsf] bkmf !# adf]lhd kl/ifb\sf] /lhi6«f/ eO{ sfd ug{ tf]s]df kl/ifb\n]
To:tf] /lhi6«f/nfO{ dfl;s tLgxhf/ ?k}of“ eQf lbOg]5 .
-@_ P]gsf] bkmf !# adf]lhd g]kfn ;/sf/sf] ;]jfdf g/x]sf] JolQmnfO{
g]kfn ;/sf/n] /lhi6«f/sf] kbdf lgo'lQm u/]df To:tf] /lhi6«f/nfO{ kl/ifb\n] :jf:Yo
;]jf P]g, @)%# adf]lhdsf] sDtLdf cf7f}+ txdf sfo{/t sd{rf/Ln] kfpg] tna /
eQf kfpg] eP eQf ;d]t lbOg]5 .
@*=@*=@*=@*= /lhi6«f/sf] sfd, /lhi6«f/sf] sfd, /lhi6«f/sf] sfd, /lhi6«f/sf] sfd, st{Jost{Jost{Jost{Jo / clwsf/ / clwsf/ / clwsf/ / clwsf/ M P]g / o; lgodfjnLdf n]lvPsf] sfd,
st{Jo / clwsf/sf] cltl/Qm /lhi6«f/sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhdsf] x'g]5 M–
-s_ kl/ifb\sf] ;fdfGo k|zf;g / Joj:yfkg ;DaGwL sfo{ ug]{,
-v_ kl/ifb\sf] sf]ifsf] /]vb]v / lgoGq0f ug]{ tyf ;DklQsf] ;'k|aGw / :ofxf/
;Def/sf] Joj:yf ug]{, u/fpg],
-u_ kl/ifb\sf] jflif{s sfo{qmd tyf of]hgf th'{df u/L kl/ifb\df k]z ug]{,
-3_ kl/ifb\sf] jflif{s cfo Joo tyf k"/s cfo Joosf] ljj/0f tof/ ug]{,
-ª_ kl/ifb\af6 :jLs[t ah]6sf] cwLgdf /xL kl/ifb\sf] of]hgf tyf sfo{qmd
sfof{Gjog ug]{,
-r_ kl/ifb\sf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f / clGtd n]vf k/LIf0f u/fpg] Joj:yf
ug]{,
-5_ kl/ifb\ / :jf:Yo Joj;foLx?aLr ;Dks{ clwsf/Lsf] ?kdf sfd ug]{,
-h_ kl/ifb\n] lgb]{zg lbP adf]lhdsf cGo sfo{x? ug]{, u/fpg] .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 12
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––****
lgjf{rg ;DaGwL Joj:yflgjf{rg ;DaGwL Joj:yflgjf{rg ;DaGwL Joj:yflgjf{rg ;DaGwL Joj:yf
@(=@(=@(=@(= lgjf{rglgjf{rglgjf{rglgjf{rg M P]gsf] bkmf $ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -r_ sf] k|of]hgsf] nflu b]xfosf
ljifo ;d"xsf btf{jfnf :jf:Yo Joj;foLsf] k|To]s ;d"xaf6 Pshgfsf] b/n]
rf/hgf ;b:o kbsf] nflu lgjf{rg x'g]5 M–
-s_ hg:jf:Yo ;d"x,
-v_ lrlsT;f ;d"x,
-u_ lgbfg tyf k'g:yfkgf ;d"x,
-3_ cfo'j]{b tyf ljljw ;d"x .
#)=#)=#)=#)= dtbftfdtbftfdtbftfdtbftf M M M M -!_ lgjf{rg ;ldltsf] u7g x' “bfsf] avt kl/ifb\df gfd btf{ e};s]sf
:jf:Yo Joj;foLx? ;DalGwt ljifo ;d"xaf6 kl/ifb\df k|ltlglwTj x'g] ;b:o kbsf]
lgjf{rgdf dtbftf x'g]5g\ .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lgod * sf] pklgod
-@_ adf]lhd gfd btf{ ePsf u}/ g]kfnL gful/sx? kl/ifb\sf] ;b:o kbsf]
lgjf{rgdf dtbftf x'g ;Sg] 5}gg\ .
#!=#!=#!=#!= pDd]bpDd]bpDd]bpDd]bjjjjf/sf] of]Uotff/sf] of]Uotff/sf] of]Uotff/sf] of]Uotf M lgjf{rgdf pDd]bjf/ x'gsf] nflu b]xfo adf]lhdsf] of]Uotf
k'u]sf] x'g' kg]{5 M–
-s_ :jf:Yo Joj;fo;“u ;DalGwt ljifodf sDtLdf k|df0fkq tx jf ;f] ;/xsf]
pkflw k|fKt u/]sf],
-v_ :jf:Yo Joj;fodf sDtLdf kf“r jif{sf] cg'ej k|fKt u/]sf],
-u_ kl/ifb\df cfkm" pDd]bjf/ x'g rfx]sf] ;d"x;“u ;DalGwt ljifo ;ldltdf
gfd btf{ ePsf] .
#@=#@=#@=#@= lgjf{lrt ePsf] dflgg]lgjf{lrt ePsf] dflgg]lgjf{lrt ePsf] dflgg]lgjf{lrt ePsf] dflgg] M M M M -!_ lgjf{rgdf ;a} eGbf a9L dt k|fKt ug]{ JolQm
lgjf{lrt ePsf] dflgg]5 .
-@_ t/ s'g} ;d"xdf x'g] lgjf{rgsf] nflu Ps dfq pDd]bjf/ v8f ePdf To:tf
pDd]bjf/ lglj{/f]w lgjf{lrt ePsf] dflgg]5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 13
##=##=##=##= lgjf{rg ;ldltlgjf{rg ;ldltlgjf{rg ;ldltlgjf{rg ;ldlt M -!_ kl/ifb\n] lgod #! adf]lhd lgwf{l/t of]Uotf ePsf
JolQmx?dWo]af6 Pshgf ;b:osf] cWoIftfdf cGo b'O{hgf ;b:ox? ePsf] tLg
;b:oLo Ps lgjf{rg ;ldltsf] u7g ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ul7t lgjf{rg ;ldlt lgjf{rgsf] kl/0ffd k|sfzg
ePkl5 :jtM lj36g x'g]5 .
-#_ o; lgodfjnL adf]lhd lgjf{rg ;DkGg ubf{ nfUg] ;Dk"0f{ vr{ kl/ifb\sf]
sf]ifaf6 Joxf]l/g]5 .
#$=#$=#$=#$= lgjf{rg ;ldltsf] sfd, lgjf{rg ;ldltsf] sfd, lgjf{rg ;ldltsf] sfd, lgjf{rg ;ldltsf] sfd, st{Jost{Jost{Jost{Jo / clwsf/ / clwsf/ / clwsf/ / clwsf/ M -!_ lgjf{rgsf] nflu dtbftf
gfdfjnL k|sfzg ug{], dtbftf gfdfjnLdf bfjL lj/f]wsf] ;'g'jfO{ ug]{, clGtd
dtbftf gfdfjnLsf] k|sfzg ug]{, pDd]bjf/sf] dgf]gog kq hf“Rg], dgf]gog kqdf
bfaL lj/f]wsf] ;'g'jfO{ ug]{, dtbfg s]Gb| tf]Sg], dtbfg u/fpg], dt u0fgf ug]{ /
lgjf{rgsf] kl/0ffdsf] 3f]if0ff ug]{ h:tf lgjf{rg ;DaGwL ;Dk"0f{ sfd, st{Jo /
clwsf/sf] k|of]u lgjf{rg ;ldltn] ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgjf{rg ;ldltn] o; lgodfjnL adf]lhd cfkm"nfO{
k|fKt clwsf/ k|of]u ubf{ lgjf{rg ;DaGwL kmf/fdx?sf] 9f“rfx? tf]Sg], lgjf{rgsf]
nflu cGo cfjZos lgb]{lzsfx? hf/L ug{ / lgjf{rg ;DkGg ug{ cfjZos kg]{
JolQmx?nfO{ sfddf nufpg ;Sg]5 .
kl/R5]bkl/R5]bkl/R5]bkl/R5]b––––((((
ljljwljljwljljwljljw
#%=#%=#%=#%= b08 ;hfob08 ;hfob08 ;hfob08 ;hfo M M M M -!_ P]gsf] bkmf @) ljk/Lt :jf:Yo Joj;fo ug]{ JolQmnfO{ bzxhf/
?k}of“;Dd hl/afgf x'g]5 .
-@_ P]gsf] cGo bkmf / lgodfjnLdf pNn]lvt k|fjwfgx? ljk/Lt sfo{ ug]{
JolQmnfO{ kf“rxhf/ ?k}of“;Dd hl/afgf x'g]5 .
#^= gfd btf{sf] clen]v cBfjlws /fVg' kggfd btf{sf] clen]v cBfjlws /fVg' kggfd btf{sf] clen]v cBfjlws /fVg' kggfd btf{sf] clen]v cBfjlws /fVg' kg]{ M -!_ o; lgodfjnL adf]lhd kl/ifb\df
gfd btf{ ul/Psf] k|To]s :jf:Yo Joj;foLsf] gfd /lhi6«f/n] ljifout tyf txut
?kdf v8f ul/Psf] btf{ lstfadf cBfjlws ?kdf /fVg' kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 14
-@_ pklgod -!_ adf]lhd kl/ifb\sf] btf{ lstfadf cBfjlws ?kdf
/flvPsf] :jf:Yo Joj;foLx?sf] gfd k|To]s kf“r jif{df kl/ifb\n] ;fj{hlgs ?kdf
k|sfzg ug]{5 .
#&=#&=#&=#&= ljj/0f pknAw u/fpg' kg]{ljj/0f pknAw u/fpg' kg]{ljj/0f pknAw u/fpg' kg]{ljj/0f pknAw u/fpg' kg]{ M -!_ k|To]s btf{jfnf :jf:Yo Joj;foLn] gfd btf{sf]
clen]v cBfjlws ug]{ k|of]hgsf] nflu kl/ifb\n] tf]s] adf]lhdsf] 9f“rfsf] ljj/0f
kmf/fd e/L kl/ifb\nfO{ pknAw u/fpg' kg{]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ljj/0f kmf/fd pknAw gu/fpg] :jf:Yo
Joj;foLx?sf] gfd cBfjlws ;"rLdf ;dfj]z ul/g] 5}g .
#*=#*=#*=#*= ;ldlt u7g ug{ ;Sg];ldlt u7g ug{ ;Sg];ldlt u7g ug{ ;Sg];ldlt u7g ug{ ;Sg] M -!_ kl/ifb\n] s'g} gLltut ljifodf lg0f{o ug'{ kbf{
tt\;DaGwL ljifodf cWoog u/L ;'emfj ;lxtsf] k|ltj]bg k]z ug{ ;b:ox? /
cfjZostfg';f/ ljz]if1 ;d]t /x]sf] ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ul7t ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf
sfof{jlw kl/ifb\n] tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .
#(=#(=#(=#(= cg';"rLdf yk36 jf x]/km]/ ug]{ clwsf/cg';"rLdf yk36 jf x]/km]/ ug]{ clwsf/cg';"rLdf yk36 jf x]/km]/ ug]{ clwsf/cg';"rLdf yk36 jf x]/km]/ ug]{ clwsf/ MMMM g]kfn ;/sf/n] kl/ifb\sf] ;Nnfxdf
g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L o; lgodfjnLsf] cg';"rLdf cfjZostf cg';f/
yk36 jf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 15
cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!!!
-lgod %sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
Gffd btf{sf] nflu b/vf:t lbg] kmf/fdGffd btf{sf] nflu b/vf:t lbg] kmf/fdGffd btf{sf] nflu b/vf:t lbg] kmf/fdGffd btf{sf] nflu b/vf:t lbg] kmf/fd
>L g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\,
sf7df8f}+ .
g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\ P]g, @)%# sf] bkmf !^ / g]kfn :jf:Yo Joj;foL
kl/ifb\ lgodfjnL, @)%% sf] lgod % adf]lhd g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\sf] btf{
lstfadf gfd btf{ u/fpg b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f vf]nL of] b/vf:t k]z u/]sf] 5' .
!= k"/f gfd / y/ M ============================================================================
@= NAME : (IN BLOCK LETTERS)
#= hGd ldlt M====================================================================================
$= afa'sf] gfd M– ===============================================================================
%= afh]sf] gfd M– ===============================================================================
^= ljjflxtf eP klt jf kTgLsf] gfd M– ====================================================
&= :yfoL 7]ufgfM c~rnM========== lhNnfM ==============uf=lj=;=÷gu/kflnsf
==============jf8{ g+= ====6f]n ================= ufp“ ===============
c:yfoL 7]ufgfM c~rn M ======== lhNnfM ==========uf=lj=;=÷gu/kflnsf
=======================jf8{ g+= == ====6f]n ======== ufp“ ============
*= kq Jojxf/ ug]{ 7]ufgf M– ================================================================
(= s'g} :jf:Yo ;+:yfdf sfo{/t eP ;f] ;+:yfsf] gfd M–
7]ufgfM–
xfn;fn} lvlrPsf] b'j} sfg b]lvg]
kf;kf]6{ ;fOhsf] kmf]6f]
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 16
!)= xfn btf{ x'g rfx]sf] ljifo M =============================tx ============================
!!= o; eGbf cl3 s'g} Joj;foL kl/ifb\df gfd btf{ ePsf] eP M–
kl/ifb\sf] gfd M–
btf{ g+= ================ ldlt ================= ljifo =================tx ===============
!@= z}lIfs of]Uotf jf pkflwsf] ljj/0f
-s_ ;fdfGo
qm= ;+= k|fKt u/]sf] z}lIfs
of]Uotf jf pkflw cWoog ;+:yfg ;fn >]0fL s}lkmot
-v_ Jofj;flos
qm=;+= k|fKt u/]sf] z}lIfs
of]Uotf jf pkflw cWoog ;+:yfg ;fn >]0fL s}lkmot
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 17
pk/f]Qm adf]lhd n]lvPsf] ljj/0f 7Ls ;f“rf] 5 . em'¶f 7x/] sfg"g adf]lhd ;x' “nf,
a'emfp“nf .
lgj]bssf]
x:tfIf/===========================
k"/f gfd, y/ ===================
ldlt ==============================
b«i6AoM
b/vf:tjfnfn] b/vf:t ;fy kf;kf]6{ ;fOhsf] tLg k|lt kmf]6f], gful/stfsf]
k|df0fkq / b/vf:t kmf/fddf n]lvP adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf jf pkflw jf
tflndsf] k|df0fkqsf] ;Ssn / k|dfl0ft gSsn b'O{ k|lt ;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 18
cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@@@@
-lgod ( sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
btf{ lstfabtf{ lstfabtf{ lstfabtf{ lstfa
btf{ g+= M
k]h g+= M
gfd M
7]ufgf M
afa'sf] gfd M
sfo{/t ;+:yf / 7]ufgf M
z}lIfs of]Uotf M
-s_ ;fdfGo
!=
@=
#=
$=
-v_ Jofj;flos
!=
@=
#=
$= k|df0fkq jfxssf] x:tfIf/
kl/ifb\sf] lg0f{o ldlt M btf{ ldlt M
ljj/0f eg]{sf] ;xL M /lhi6«f/sf] x:tfIf/ M
ljj/0f yk tyf kl/jt{g cflb
btf{jfnf :jf:Yo
Joj;foLsf] kmf]6f]
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 19
ldlt ljj/0f ljj/0f eg]{sf]
;xL
/lhi6«f/sf]
;xL
s}lkmot
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 20
cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––####
-lgod !) sf] pklgod -!_ ;“u ;DalGwt_
g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\\ \\
btf{ k|df0fkq
====================== c~rn ================== lhNnf ========================= gu/kflnsf÷ufp“
ljsf; ;ldlt, jf8{ g+= ================ j:g] jif{ =====================sf] ================>L
=======================nfO{ kl/ifb\sf] ldlt =======================sf] lg0f{o cg';f/ =========================
ljifosf] ========================txdf btf{ lstfadf gfd btf{ u/L g]kfn :jf:Yo Joj;foL
kl/ifb\ P]g, @)%# sf] bkmf !& sf] pkbkmf -$_ tyf g]kfn :jf:Yo Joj;foL kl/ifb\
lgodfjnL, @)%% sf] lgod !) adf]lhd of] btf{ k|df0fkq lbOPsf] 5 .
btf{ gDa/ M
btf{ k|df0fkq hf/L ePsf] ldlt M
kl/ifb\sf] 5fk M
x:tfIf/ ===========================
gfd =============================
/lhi6«f/
b«i6AoM u}/ g]kfnL gful/ssf] xsdf of] k|df0fkq hf/L ePsf] ldltn] Ps jif{;Ddsf] nflu
dfq dfGo x'g]5 .
btf{ k|df0fkq kfpg]sf] kmf]6f]
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 21
cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$$$$
-lgod !! ;“u ;DalGwt_
g]kfn :yf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :yf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :yf:Yo Joj;foL kl/ifbg]kfn :yf:Yo Joj;foL kl/ifb\\ \\
gfd btf{ gePsf] hfgsf/Lgfd btf{ gePsf] hfgsf/Lgfd btf{ gePsf] hfgsf/Lgfd btf{ gePsf] hfgsf/L
>L ================================
====================================
===================================
tkfO{n] kl/ifb\df gfd btf{ u/fpgsf] nflu ldlt ======================df lbg' ePsf]
b/vf:t pk/ hf“ra'em x' “bf b]xfosf] sf/0fn] tkfO{sf] gfd kl/ifb\sf] btf{ lstfadf btf{
gug]{ lg0f{o kl/ifb\af6 ldlt ======================df ePsf] hfgsf/L u/fp“b5' .
gfd btf{ gul/Psf] sf/0fM
-s_
-v_
-u_
x:tfIf/ ==========================
gfd M ============================
/lhi6«f/