6
Bum ?Briefe \:leG IDlitljdbclt an 2ltfacce {lei E; aHuft. fragm. hist. IV, 19. ({ritz. ?)fad) 'oem erllen I 2lffen, bic Ul1t iljre l1\'1ljme \'Im anßl'ßI'lnOCIl roerben, 3",ei ltrltlligtlll0en Alt füljrt I folgt fofotl 'oie WlIrocu'tlunß auf bell I in 'oiefet @cftart: Tibi si perpetua pace fmi lieet, nisi hosles opportuni ct sceleslissumi, egregia fama, si Romimos opprcs- scris, futura est, neque pelm'e audeam societatem ct fruslra mala müa cum bonis tuis misccl·j spcrcll1. IDnfiir fdjreiM IDl I) mmfe n 013ergilllblullgen ber f. @efeUfdjnfl 'oer 1IDiff. an 3aljrauuß 1854, 6. 153): 1ibi si pel'pctua pace frui lieet, nisi hostes opporluni ct scclcslissullli j cgrcgia fama, si Roma nos futul'ß est: llcque pefere Rudeam so- cietalcm el fl'Ustl'u mala maa cum bonis tuis misteri sperem. lBor egregia fama fei in @cbanlett si roie\:lCl:ljolen; lInb ",MUd} roüt'oe gefl'9cl)n tnüffen, au41 roclllt man {leim l)anb fd)riftrid} Clt j1el)n bliebe, benn je'oellf\ltlG ljebt mit nequc petCl'c ber ?)f(ld}$ alt. 3n'oej1 (lud} mit bem arfl) \)etbeffertcn rodp ni4lt 3lt tommclI. 3cuc 1IDicberljo(nng ilOlt si miOfaUcn, weil cgrcgia fama ni4l1 11041 l)Oll !'rui lieet aul)ängt, fonlmn alG 6uvjeft mit fulura esl einen lIeUell gan3en {IH'od; uni,) ftc crfdjcint tim fo miplir9H, fofmt in ben ft41 ein a11,1citcr: si Homa nos opprcsscril, einfd}nd)tcH. IDaffdbc l)nbcn ",ir ",cacn nisi lwsles e[e. öU HIIOCII, 'oCIIII ilUd) \lllr"'lIbcru'oc nisi (= lIn t'

:leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: :leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

467

Elr; (~) "A).W1I, tl'Ulor; dr; 'AnoA!.(JJlI(J. Ot' al~AoiJ

3~ ueljme uiimH4I \'Ilt I bav in 'oer er~en BeHe tr; Elr;, in Im

aroeiten nic9t Al' fon\m:n An j1eljt uub baß erj1e A 'oer Dritten BeiteaU bem ?)famen 2{poUoUG ßeljört; ber uid)t nttifcge 2{ccufatitl ljatnid)11S ?BefrembIi4ieö.

Bum ?Briefe \:leG IDlitljdbclt an 2ltfacce

{lei E; aHuft. fragm. hist. IV, 19. ({ritz.

?)fad) 'oem erllen E;a~e I \tlcr~cr 2lffen, bic Ul1t iljre ~~ei(­

l1\'1ljme \'Im ~tieg anßl'ßI'lnOCIl roerben, 3",ei ltrltlligtlll0en Alt @cm"t~efüljrt I folgt fofotl 'oie WlIrocu'tlunß auf bell ~hfaceß I ljan\:lf~riftri41

in 'oiefet @cftart: Tibi si perpetua pace fmi lieet, nisi hoslesopportuni ct sceleslissumi, egregia fama, si Romimos opprcs­scris, futura est, neque pelm'e audeam societatem ct fruslramala müa cum bonis tuis misccl·j spcrcll1. IDnfiir fdjreiMIDl I) mmfe n 013ergilllblullgen ber f. f~rl)f. @efeUfdjnfl 'oer 1IDiff.an ~eiP3iß, 3aljrauuß 1854, 6. 153): 1ibi si pel'pctua pace fruilieet, nisi hostes opporluni ct scclcslissullli j cgrcgia fama, siRoma nos Oppl't~sserH, futul'ß est: llcque pefere Rudeam so­cietalcm el fl'Ustl'u mala maa cum bonis tuis misteri sperem.lBor egregia fama fei in @cbanlett si ~u roie\:lCl:ljolen; lInb ",MUd}roüt'oe 'oie~ gefl'9cl)n tnüffen, au41 roclllt man {leim l)anbfd)riftrid} Clt~ed j1el)n bliebe, benn je'oellf\ltlG ljebt mit nequc petCl'c ber ?)f(ld}$f(l~ alt. 3n'oej1 (lud} mit bem arfl) \)etbeffertcn ~cxte rodp i~ ni4lt~ll\'e4lt 3lt tommclI.

3cuc 1IDicberljo(nng ilOlt si IllU~ miOfaUcn, weil cgrcgiafama ni4l1 11041 l)Oll !'rui lieet aul)ängt, fonlmn alG 6uvjeft mitfulura esl einen lIeUell gan3en 6a~ {IH'od; uni,) ftc crfdjcint tim fomiplir9H, fofmt in ben ?BcbillßlIno18r\l~ ft41 ein a11,1citcr: si Homanos opprcsscril, einfd}nd)tcH. IDaffdbc l)nbcn ",ir ",cacn nisilwsles e[e. öU HIIOCII, 'oCIIII ilUd) ~\lO .~d} \lllr"'lIbcru'oc nisi (= lIn t'

Page 2: :leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

468 IDH~cerre1t.

nur ba p 11. f. IV. 3. lB. €SaU. Sug. 24. (fat. 20,7, beibe smaream €5c9ruffe) foUte nic9t \)011 einem lBebi119uUoäfa~e av~ä110cn; nl1bfo lVeit fin'oe irl} 'oie (fouJectur lilJi pcrpctua pace frui tieeretl)on einem ric9tigen @efit(lfe elnOclJevel1. lBef,1jH man ben 9ctllb.fe9tiftrirl}en 'X-e):t, fo lViirbe l)or nisi ~iuaU3ubel1rcn feiu etlVa: IV a~

'0 er ~ aIr lV är e; auer biefe €5tü~e für nisi burfte nirl}t luegvfei.llen. [Bar un~ feruer bei rgregia fama 'oa~ .3ei!ll,h)rt all l)ie{, fl,l~aven lViI' cö ~icr 311 l)ermiffett; 11,lcun mCll1 aver uirl}t fic~t, ov 'oie.fed opportuni ot scelestissumi 'Jjrö'oUat ober 2l'pflofttton frilt foff, foföunen luir uu('I nur bamit trö~eu, bar opportuni in bcm eincnlVie im aubern ~aUe 3\Uecrmibrig ßefaßt i~. €5ie finb boc9 wo'9fi9Ut, bem 2trfaceiS (\)gf. SUß. 46), alfo i9rl'm ~einbe (3I1g. 55)opportuni, finb opportuni iniul'iae (Su!J. 20), uämfirl} accipiun­dac. ~ie ~ein'oe finb opportuni, wenu i~re €5teHnng ober ~aße

eiurabel, über fie 'ger3ufaffel1. ~6er ellen '9ierin liegt ja bie Wög<lirl}feit, fiel) bauernbe mu!)e I,m i911en 3u frl}affflt; 3nräffto in unfe­tem 'X-exte würbe bad @eoeut(leif importuni fein.

@egcn bidBervefferull[l i9rerfcitü: si Homa nos opprcsscrit,l\lefrl}e firl} aUrrbiugö feirl}t vewerf~ef1i!Jt unb ueffer, afG bie über.lieferte ~cdart, biefc('l Drtcd firl} in bm .3ufammetl91'.\Itß einfüot,ergeben ftc9 mit· ntaUrl}erfei lBebeufen. Roma jlatt Romani, \\)ic9)?it~ri'oat fonft immer fprirl}t, man im @ebic9te aUßef)n; 9ier bagc"gen wiirbe nid}t eilll11af Romunus, 3un. 81 = dux Romanus,(Im sp(a~e fein. :Da ferner uuter nos uirl}t wie in nobis oppres­sis (f)illter 11une, quaeso, considera) unb am €5c9Tuffe 'X-igl'aueß(magnus aller rex) mit inoeoriffCll fein, fon'oern WIt~ribat nur~c9 aUdn meinen fönute, fo faUt unbequem, bau er im ferben (5a~e

ben 6il1gu(ar audellll1, sperem l'rau(~t. 1)ie rotößfid}fdt I ~ie(.

lIleljr bcu ~!rface~ lI1it ell1öufc9fief.eu, fäfTt fc{Jon bnrtmt lVcg, weitbiefe lBebinßul1g, l1irl}t biöjultftii,\ ciI1ßefii~rt, 'oie crjkl'c auf1)öbe, unb'ocr et\\laige Warl}ru1)m beu Untergau!} feineölUeOG fo weit auflViegt,baß 9J1it~ribat 'oefJ1)al'O llid)l fein 5Büubniß alt tragen bÜl'fte. G:nbfic9IPirb 'oie 5Be,)ie'9l!llg: werfen fama, biefclbe 111it opprcsseris beutfirl},bUl'rI} oppresserit, 'Nt tihi lttÖßTic9~ IUdt l\leßjl(1)t, nelltrafi~rt.

~ine cgl'egia fama üllcr~aupt t,eö (!rdgniffeö Wirb fajolt {lfei~elt:

Page 3: :leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

469

a!io barf Wlit9ribat fte nid)t inbirett ilt 2I6rebe oie~n; IU&9ren'o fie&tt!l(dd} für i9n feinctt !!BerlV 9at. ~lfIei1l bem ottfulgc fragcn lUit:lUie fann bem fprad}enfun'olgen ~)Ut9ri'oat ober l,)ieflne9r bellt €lallu~

fin SJJ§iColoße unh S;>iporifer f bel' fe(ver fo fdjarf belllt unb gutfdjrci6t I dnell foldjen €laj,i outratten '? IDodj tl iUig fragen 2lnbcreben UnAuftiebenen f lUie cr bcnn au 9elfell gCbenfe.

IDie .!!Borte cgregia fama, si Romunos oppressel'is, fu­tura es!, lUeld)e oramU1atifdj unat\9ängiö I tictradjten Ivir l)()Tfäu~g

arG gar Ilidjt l,)Or9an'oen. 2{ver nun weiter refenb fe~e id) nidjt eilt,wie 9intcr fruslra - spercm mit Alque (ca, (juaa la mOl'uriposse videntllr, irll in Tigl'llnem recenlis belli ct meae resparum prosperae, si "era cxislumarc voles, maXUllle horla­bunlur) fortgcfa9\'fn werben f,mlt, wo bel' l'eillll ein i In @h.'ßen­t 9eil \)erfanot f ba aUG ben Umflänben, Itletdje ben 2IrfaceG nta§­1un f bel' @.\ptedjcr 'Oiefme§r .poffnuug fdjilpft. Alqlle 9cifdjt, bagentwebel' ein jidj eianenber l)ollPänbiger €laj,i f ober lUenigllellG einmit ira unb meae res auf gfdd)er ~inie lle~enbeG entlieft \)onhortabunlur l,)crauGgieng; idj beufe: hostes opporluni ct sce­leslissumi, unh fCge burdj nisi bie iBei&iubll1lß §erße~eat. IDie mebl.'rautet nunme~r: 'fibi si perpetua pace frui Hee!, neque pelereaudeam sociciatem eL frustra mala mea cum bonis tuis miSeel'lsperem; nisi hostes opporluni el 5eeieslissUini alque ea,quae eie. :t>ie @'\,l~e mit si unb nisi Tanfen ft~ coorbinirt, äVn..lidj lUie a.~. bort in bel' mehe ~at(l'G: si ipse pudicitiae - pe.pel'eil; nisi Herum bellum fecil, nur 9ier mit gemeillfd)aftri­djcm .panptfaße. ID1it~ribat giebt an auerlt, Wllrnnt er uidjt lUagenmödjte, unb bann, Warum Cl' cd g(eidjluo91 t§nc. :t>ie crjte lifr­ltl.lgunO: num Iieea! paeem agere, wirb mit LilJi si perpcluapace frui Iieet wieber aufgenommen, ullb ~ur~ hosles scelestis_Sllllli (per ({UOS non lieet) 9illler nisi al1 nller €lteUe bie per_pelua pax gdäußltet; aber ba(J ~eilUort opporluni fel&jt fo lUieim elc. ul1'o meae res eie. empfe91en id quod quaesitul'. 9t9c"torifdj lle9t bel' €laß !lisi - horlabunlur bel' 61tleiten lifl'ltlägunggeßenüver, feine lmi €lubjdte bell @cfidjtGpunftcn pium tulumgloriosum, \tlfUYI.' mit lIIe enim oblloxius eie. in umoere~rtl.'t

Page 4: :leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

470 ID1 i ~ ceUen•

.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb; lulum lUirb elJburd) bie 9l11t!ifd)fClßf W1it9riDclflJ unb bie am stage liegenDen f aif\>uermeibrid)cn ~e9fer; saUs pia fein lUirb bie socielas belli, lUd!pe gegen ~einbe aud) beG Wrfaeed eiugegangen ltJirb. Buerft favtbie @'';j)oftlion lelle beiben SJ-\unfte aufamlllen, lUe(r!}e ben WrfacelJuebellr!id) ltlad)en l'öllnten, unb fd)rieflt lllt lila enim mit nlrl1lqueRomanis elG. 'oie hosles sceles!issumi alt.

mUll uurigt nod) f 'oie ?morte egl'egia fama, si Bomanosoppl'essel'is, fulm'a esl, ultteraubrinoelt. .pat fid) !)Ln: jenema!que eine ~%te peraudgeftefU, fo nafft gegeit (gnbe beG ~riefeG

\)l,)r quod haud dillieile est eilte nod) arom f beren mot9fd)reifein .peraußgeuer geport pal. W1it9ribat farm !Jod) ltid)t raßen: llufbiefe Wrt lUerben 'oie mömer nod) aaeG \)ertifge1t, ltlaG ßl'lt' nid}!fd)ltler ifl:, ltJenn u)ir ~etbe i9r 9öd)fid} gefii9rbeted .peer \)on 3ltlei@leiten umocrrnelt. @efd)ie9t ~c~tmG, fo bünft eil i91t opne Bl\1ei..fef \)iefme9r ein ~eid)ted, mit bell VlÖlllcrn fertig &ll ltJerben; uul>~inüber f über ~erllid}tultO ber Vlöl1ler l1Iug \)or quod haud dU:"fieile esl bie 9lebe geoanocn fein. fd}reibe: audendo el fal­lelldo el beHn ex uellis sercndo magni facli, per hune moremexslingllent omnia aut oGcident. Egregia fama, si Hornanosoppresseris, fulura est, quod haud difficile esl eIe. XJll'ourdj,ba~ 'oie mÖntet \)or~et er~ gcnannt unb befdjriet1en ftnb, ifl: fadjridjemertiinbulIß oegeben. ~iue clUöbrütffidje bttrd) qnodsi lales homi­nes oppresseris eIe. \11ir'o »erfdjlt1ä9t; benn bel' .pl'luptbegriff egre­gin fama briil19t alt 'oie Slli~e bed S(l~ed, uuo 'oaG fd}etn&ar 2I6"gcurod)ene bcffefben mar!}t ~icr am @ld}fuffe bie Vlebe encl'gifd)er.XJie lliid)~ell ?morte : quod haud dilf. est eIe., fc&lietJelt fid) anbie ~ebi110un9 an, luc!d)e MrOiillgiO crfiHft l\1erbcn mll~; a!äoai'oaucr fOllllut W1it9l'ibat aud) auf bic egregia fama &urftcf UUll lUeifl:biefeil i~r 2Ittri&ut I>un~ i~ren SlIpalt l1adj. 3u ben ?morten 'fe­{l"e ilIa fama seqnelnr eie. !legt citle ~11rgfd)aft bafiir, bagim t1ml1ittelbcn~ morgcrgcgcnben bie lilma aur 611rad}c oefoltlrnen.Bunt Mrauö aber mad)eu fte gClUitJ, bau WCltpri'oat nid}t fagenl\1ill: bie VlÖlllcr ttlcl'beu ullfd}ltJcr ~ffetl »crtltgell f ltletllt lui.

Page 5: :leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

,gIlt Sh it if uno (hflhu ng. 471

6ttlel i~t S)m umfteifen, aUßttlcir{}eub, an~att aUA1t!3teifeu. So aller*biugG 911t, wer feine ~ücfe auna1)m, l.lerU1ut1}fi~ ernört, unb ntugbann erWirf werben; aUetu ba würbe bem &rf(lcel'l dne farn!! 9au3anbeter ~d uar{}folaeu. Uebrigenl'l i~ au~ eine ~eife feiner Sfrieß*fii1}ruug uor{} uir{}f iu 2tulSfixl)t 6U ne~nlcll; bit 150Ige beG Ul1lfrcl*fenG, aur{} einel'l fodocfe~ten, wäre iibcdrielJen gcfr{}ifbcrt, bad \'ö­mifd}e tlm Yür ford}e ~tl.'O\lrtuugeu bon i1}m un~\l,lccfmaOill d}arafte­riftrt; unb IDlit1}rl'oat 1}llt nid)t f01uo1}f, ttla(l ben alillnern me1}r oberweniger, arG l.liefme1)r, bag riit ben ~rrfaceG baGjenioe chullG ~cid)­

teG fei, AU aeigcu, w03u er i{ln in bellt ~riefe illilforbert.gtagt man eublid), wie eG w(1)1 ßcfd)e1}elt fd, bag bic ue­

trelfenbeu lIBorte l)om ~nbe beG iS~rift~iicfcG llll befreit ~nfan!l uer­fd}flloeu wurbeu, fo fonnte b"G &uoe bclf ~1t}fd)reiberlS l.lon eincr (fo*{umlle ber mIaUfcite ober bed Ilufgefd)fagellcn ~ud)eG lluf bie ilnllmavgdrrt fein; ~aae biefet &rt finben ftd) ja nid)t nUr l)iiufta im&ften unb 91euen ~e~amcnte, wo man fie viG je~t l.lcrfannt 91lt,foubertt aud} bei sprofllnfd)rift~ef{eru. ~cr 15e{ller il1 aoer mit ei·nem 3w~itelt tlcrflppt, b~r e&enfa{lll ~erger eHrt fdn wirr; unD ticiDI!bürften batum eiueu gemeinfd}llftlid)eu ®ruub paoen, fo bll~ fo1*geube lBorllefiung MU beltl.perßllltoe \\)(l~rfd}cinti~er bünft. ~ulS!Berlln"

lnffnng belS tlomöotdeuton - ris fuLUl'a esL unb diflicile esL wur*beu bie !!Borte einmll! irrt1)ümrid} ii&erfprungcn, nnll fobanu alll mannl!eber unter bel' (folumne ulld)oetjoU. iSie fef611, WellU tlid}t itjr tri·tifd}elS .3eid}en, jlanben nuITer bel' alei~e neben scelesLissumi, Uer.ldbten fid) 9ier I)or al{jue bem ~ertl! ein, uub 3milfcn biefe !Ber­binbuug. ~llllU aber It1U~tcu bie 6l'ibell @5ä~e (nisi - fuLura esL),bllmit nllr tjafbwegeG ein "ufd)eineuber €5iult ent~e91!, über nc­que pelore audeam tjinaufgetjobm werbcn, je'oor{} nid}t in ben ~Il­

fllng, rodl nisi ftd) Iln ein !BortjergetjenbeG anletjnt. Xliefcr ~u~

fd)rciber ffilgefte folgcuDelt @)inn 1)crllIlG: I/~Clllt bir ballernben~rieben 3" geltie~elt gegÖUllt ij1:, b"l.lon llbgcfe91l, ba~ 'oll 6equemfid} 6idenbe unb {leif!ofe geinbe t}ajl: fo wM>, f'lffll 'on nie 91ömerucroMtigll, bllo ein llIlßne1)mcn'oer alll9m feilt; IInb id} möd)te uid}twagen u. f. w." ~er l),ad}fll~ 90U i9m lllro mit egregin famaan, unb 1l1ll lt1efentlid}cu @c'ollnfen fau'o cr tjmilll.'l: !!Beun Wrfilccl.'l

Page 6: :leG IDlitljdbclt an 2ltfacce · 470 ID1 i~ceUen•.or'ouullg erih:ted hlerbcll. Glol'ioSlll1l ijl baß (Illaesitllm, hleif ~ißralteG ftd) jebe ml.'binßung ßefaUen raffen lUirb;

472 IDHdccH cu.

~l'ieben ~a{len fönne, unb g(ei~wo9r Sfricg anfange, ilt for~em jleg­tei~, fo u. f. \u.: eille Wttffllffullg, mef4!e t9fifd im obinen omitdhfeitigt WorDCll, t~cifd Cillel' m3ibcr(cgullg nir9t 3" beDürfen fr9eint.

!B Cr '& Cffer 1111 gell 3u S) e ft 11.

@;. 268,3. 17 IJ. 11· fie~: "pcrhibclI t" 11a/t "prrhibens".@;. 270 ,3. 12 I'. 11· i11 fo öll fcfell: "alle. öllr lBertlleihllll(l feid}t cllt~C'

()cllher ~ntf)liltler ItlClliilnell~ 'oie meineII" ll· f· ltl.@;. 272 ·8. 5 Il. 1). lie~: ,,®iehcrerfellllllllll. ha d ~lll!lllriIlUl."

<1'5. 276 3. 18 IJ. 1). licd: ,,(pofJEQGJI".<1'5. 277 3· 25 IJ. ll· licd: "I u mcn" 11.,lt "ta mcu".<1'5. 280 ß· 19 ll. 1). lied: ,,®CIl eHIl".<1'5. 289 ,3. 13 ll. 11. lied: ,,'calln" ~att ,,'0 Clln".<1'5. 289 ß. 11 1). 11. lied: "l!lrfhirnIlQ".

Glrbrullt l>cl \EArl l3lcorgl In 180UlI.