JAARVERSLAG 2009

Weidevogelgroep Duinboeren Cromvoirt

Inhoudsopgave Voorwoord 1 Resultaten 2 Seizoen in beeld 6 Scholekster bij Hans van Esch 9 Grutto als ambassadeur 10 Gement in de winter 12 Waarnemingen 14 Informatiepaneel 16 Colofon 17

Foto Melchert Meijer zu Schlochtern

Natuur in de achtertuin Mensen hechten veel waarde aan natuur in hun directe woonomgeving. De gemeente Vught speelt hierop in door deel te nemen aan het project “Countdown 2010” met als doel de biodiversiteit te vergroten. Een van de initiatieven was de actie “Natuur in de achtertuin”. Inwoners van Vught en Cromvoirt hebben hier massaal aan deelgenomen door planten en nestkasten voor hun tuin te kopen. De Gement kun je beschouwen als de achtertuin van Vught. We zien in dit gebied een enorme diversiteit aan planten en dieren waarvan verschillende soorten het moeilijk hebben. Gelukkig heeft de gemeente hier ook oog voor. Zo is het boegbeeld van de weidevogelbescherming, de grutto, uitgeroepen tot ambassadeur van Rini van den Boer Voorzitter Weidevogelgroep Duinboeren Cromvoirt

1

de biodiversiteit in Vught. We zijn hier blij mee, want het geeft ons werk een extra impuls. Er zijn verschillende actiepunten opgepakt. En, het lijkt wel of de grutto zich vereerd voelt met zoveel aandacht. Want ondanks een slecht weidevogelseizoen heeft de grutto het in 2009 goed gedaan. In dit jaarverslag leest u hier over meer. Extra aandacht voor de weidevogels is positief. Belangrijk is dat boeren en burgers genieten van de natuur in Vught op fiets- en loopafstand. Maar we vragen daarbij ook aandacht voor de rust in dit gebied, vooral in het broedseizoen. Een broedende kip moet je niet storen. Dat geldt ook voor de weidevogels. Blijf op de paden en houd honden aan de lijn.

Verschillende acties hebben positief uitgewerkt voor de grutto, die benoemd is tot ambassadeur van de biodiversiteit in de gemeente Vught

Resultaten Nadat we twee jaar achtereen een toename hebben gezien van het aantal legsels, valt het seizoen 2009 enorm tegen. Dit wordt vooral veroorzaakt door de kievit. De meest bekende en talrijkste weidevogel heeft het slecht gedaan. Hopelijk is het een eenmalige terugval en zal het volgend jaar weer beter gaan. Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen. Grutto’s hebben met succes gebroed en de kleine weidevogels namen in aantal toe. Gegevens Gegevens weidevogelgroep en werkgebied: Aantal vrijwilligers: 25 Aantal boeren: 42 Gebiedsgrootte: 312 ha Het werkgebied: de Vughtse Gement Aantal legsels Helaas heeft de positieve trend van de laat-ste jaren dit seizoen niet doorgezet. Met een totaal van 64 legsels hebben we een diepte-record bereikt. Slechts 25 legsels zijn uitgekomen. Het percentage `uit` komt daarmee op 39%. De resultaten per soort zijn zeer verschillend. Indien de slechte cijfers te wijten zijn aan het droge voorjaar, dan is er goede kans op herstel. Spelen structurele factoren een rol, dan is het zorgelijk. Aantal legsels: totaal en uitgekomen

Beschermen van legsels

De groep van Wim Dieden vindt een legsel van een kievit (Gement, april 2009). Als de drukke voorjaarswerkzaamheden van de boeren beginnen, is het zaak dat legsels worden opgespoord. We hebben 64 nesten gevonden en indien nodig gemarkeerd met stokken. De boer kon dan om het nest heen werken. Vogels trekken zich hier niets van aan en broeden ongestoord verder. In een aantal gevallen is het legsel verplaatst. Ook dit werkt goed als de afstand tot de oor-spronkelijke plaats beperkt blijft. De boer heeft om een nest van een kievit heen gewerkt (Gement, april 2009).

0

20

40

60

80

100

120

2002 2004 2006 2008

totaaluit

2

Kraaien in de Gement zijn een bedreiging voor legsels en pullen (jonge vogels) (Gement, juli 2009).

Verliesoorzaken Het doel van weidevogelbescherming is om het verlies van legsels door werkzaamheden (maaien en ploegen) te voorkomen. Dankzij de enthousiaste medewerking van de boeren slaagden we daar goed in. Helaas hadden we wel veel last van verlies als gevolg van predatie door roofvogels (kraaien en reigers) en zoogdieren (vossen en bunzingen). Daar-door is het percentage `uit` laag (40 % in de Gement ten opzichte van 65 % landelijk). Behalve het verlies van eieren is ook het verlies van pullen (jonge weidevogels) van grote invloed op het in stand blijven van de populatie. Hoewel we afgelopen seizoen enkele pullen tot volwassen vogels zagen opgroeien, is het aantal jongen dat vliegvlug is geworden, beperkt. In 2010 worden initiatieven genomen om de leefomstandigheden te verbeteren, zodat de kansen van de weidevogels toenemen. Het gebied moet open blijven, want bomen en struiken vormen een ideale broedplaats en uitkijkpost voor roofvogels. Akkerranden, poelen en vluchtstroken zullen worden aangelegd. Ze dienen als voedselbron en bieden een vluchtmogelijkheid als gevaar dreigt. Percentage uit en verliesoorzaken

Kievit Het aantal legsels van de kievit is ten op-zichte van vorig jaar gehalveerd. Ook in andere delen van de provincie viel het broedseizoen tegen. Het droge voorjaar (weinig voedsel) was slecht voor de weide-vogels. Ook de koude winter zal invloed ge-had hebben. In zachte winters blijft de kievit in Nederland. Maar gedurende de vorstpe-riode in januari trok hij naar het zuiden. Vogels keerden niet of later terug in het broedgebied of kwamen niet tot leggen. Het eerste legsel was aanzienlijk later dan vorig jaar. Verder hebben wellicht de aanleg van de randweg en de bouw van het ziekenhuis als verstorende factor een rol gespeeld. In het oosten van de Gement, dicht tegen de bouw-activiteiten, is het aantal legsels sterker afge-nomen dan in het westen. Hopelijk zijn het inderdaad tijdelijke factoren die de afname veroorzaken. De natuur is sterk en kan zich weer herstellen. Mits de basisvoorwaarden (voedsel, rust en veiligheid) aanwezig zijn. Kievit met jong (foto internet)

uit 40%

predatie 40 %

verlaten 5%

werkzaamheden 8%

onbekend 7%

Jaar Aantal legsels 2002 53 2003 76 2004 60 2005 82 2006 73 2007 88 2008 87 2009 52

3

Wulp Dit jaar hebben we geen legsels van een wulp gevonden. Wel waren meerdere wulpen aanwezig in de Gement en is er in ieder geval een broedgeval geweest. Op grasland van Natuurmonumenten, waar geen bescherming nodig was, reageerde een wulp fel op kraaien en reigers. Duidelijk was dat een legsel en wellicht zelfs jongen in het gras verscholen waren. Een alerte wulp beschermt zijn legsel dat verscholen is in het gras (Gement, mei 2009). Scholekster Het hoge aantal scholeksters van vorig jaar hebben we niet gehaald. Maar met acht legsels en vijf `uit` is het een goed seizoen geweest. Minstens drie jongen zijn vliegvlug geworden. We hebben ze op zien groeien tot volwassen vogels. Koppel scholeksters (Gement, maart 2009)

Grutto De grutto was door de gemeente Vught uitgeroepen tot ambassadeur van de biodi-versiteit. Er was extra aandacht voor deze zeldzame vogel. Het gebied, waar de grut-to’s broeden, was tot 22 juni met rust gelat-en. Daardoor konden ze ongestoord broeden en hadden de jongen een veilig en voedsel-rijk onderkomen. Grutto langs een perceelrand. (Gement mei 2009) Totaaltelling legsels en `uit` in 2009 Soort Totaal Uit Grutto 3 3 Kievit 52 17 Scholekster 8 5 Wulp 1 0 Totaal 64 25

Jaar Aantal legsels 2002 5 2003 3 2004 2 2005 3 2006 0 2007 0 2008 4 2009 1

Jaar Aantal legsels 2002 12 2003 7 2004 5 2005 12 2006 10 2007 8 2008 14 2009 8

Jaar Aantal legsels 2002 5 2003 4 2004 6 2005 2 2006 0 2007 3 2008 3 2009 3

4

Jonge scholeksters valen door hun schutkleur niet op (Gement, mei 2007).

Bij dit nest was duidelijk aan de schilfers te zien dat het uit was (Gement, mei 2009).

Kleine weidevogels Alhoewel we zelden nestjes vinden, kan vastgesteld worden, dat het goed gaat met de kleintjes. Op een perceel grasland van 5 ha, waar veel kleine vogels voorkomen, wordt al enkele jaren achtereen een overeenkomst voor een rustperiode afgesloten. Verder broeden ze vaak in slootkanten, waar geen bewerkingen plaats vinden. Het afgelopen jaar zagen we een toename van de veldleeuwerik. Op veel plaatsen lieten gele kwikstaarten zich bewonderen als felle gele “lampjes” in de zon. Rietgorzen kwamen we regelmatig tegen. Bijzonder waren de ontmoetingen met een graspieper en een roodborsttapuit. Ze lieten zich van dichtbij fotograferen. Een teken dat er een legsel in de buurt was. De jongen van de roodborst-tapuit waren korte tijd later ook gesignaleerd.

Monitoren jongen Als legsels uitkomen, is een belangrijke stap gezet. Dan begint een volgende kritische fase. Pullen zijn kwetsbaar. Vele sneuvelen als gevolg van kou, honger of predatie. Om de populatie in stand te houden, zal zo’n 25 % vliegvlug moeten worden. Belangrijk is dat in de Gement meer vlucht-stroken, akkerranden en poelen komen. Daar kunnen pullen voedsel vinden en het biedt hun schuilgelegenheid. (voor bijvoorbeeld kraaien).

Er zijn geen cijfers over het aantal vlieg-vlugge jongen afgelopen seizoen. Wel heb-ben we waargenomen dat jonge scholeksters en grutto’s zijn opgegroeid tot volwassen vogels. Enkele jonge kieviten hebben we als kuiken waargenomen maar zijn we daarna uit het oog verloren.

Alerte roodborsttapuit. Vermoedelijk een nest in de buurt. (Gement, mei 2009)

Gele kwikstaart in een graanveld. (Gement juli 2009)

Waakzame graspieper beschermt zijn legsel. (Gement, mei 2009)

Kieviten net uit het ei (Gement mei 2009)

Eerste jonge kievit van het seizoen. Gefotografeerd op 22 april 2009 in de Gement.

Scholekster van 4 weken oud. Nog pluizig maar wel al oranje snavel en een witzwart kleed (Gement, mei 2009),

5

Seizoen in beeld

Ieder seizoen beleven we weer allerlei dingen. Van zaken die ieder jaar terugkeren tot bijzondere gebeurtenissen waar niemand op rekent. Dit levert soms ook aparte plaatjes op. Eerste legsel Op 25 maart was het eerste legsel in de Gement gevonden door de groep van Wim Dieden. Dit is ieder jaar weer een bijzondere gebeurtenis waar we weken naar uitkijken. De eer was aan wethouder Ben Brands om de eerste stokken te plaatsen en daarmee het weidevogel-seizoen te openen.

Zwerfvuildag Het is inmiddels traditie om het seizoen te starten met deelname aan de zwerfvuildag. Helaas is dit nodig, want er wordt veel vuil gestort in de Gement. Met een groep van dertien personen hebben we de handen uit de mouwen gestoken en paden en sloot-kanten schoongemaakt.

Maurick College Onze weidevogelgroep heeft dit jaar meegewerkt aan een schoolproject over de natuur van het Maurick College. Het doel van het project was om de jongeren meer bij de natuur te betrekken. Ze konden kiezen uit vier onderwerpen: onderzoek naar leven in water, planten determineren, vogels spotten in bos en tuin en het waar-nemen van weidevogels. Enkele jongeren kozen voor dit laatste item en zijn samen met Elly van Dijk en Wout van Mensvoort de Gement ingetrokken om weidevogels te spotten. Kieviten en grutto’s, die kenden de scholieren wel, maar dat er nog zoveel andere weidevogels zijn, dat wisten ze niet. Er was veel te zien: nesten, alarmerende grutto’s, leeuweriken die hoog in de lucht hun lied zongen, de baltsvlucht van de graspieper. De jongeren waren enthousiast en onder de indruk van al het vogelleven in de Gement.

6

Scholekster op het dak Net achter het huis van Ton de Peffer had een scholeksterpaar op een flatgebouw een nest gemaakt. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat waren ze in de weer om voedsel te zoeken en met veel lawaai hun jongen te beschermen. Vlakbij begint de polder en het voetbalstadion van RKC. Ze hoefden dus niet ver te vliegen om aan voedsel te komen. Op zes juni zijn de jongen uitgevlogen en werd het weer stil op het dak.

Granaat Op een perceel aan de Honderdmorgense-dijk deed de groep van Wim Dieden een bijzondere vondst. Bescherming was nodig. Maar deze keer was het de boer die moest worden beschermd. Het betrof een granaat uit de Tweede Wereldoorlog. De Explosie-venopruimingsdienst werd ingeschakeld. Het projectiel is veilig tot ontploffing gebracht.

Lezing en excursie In het kader van het project “Biodiversiteit” hebben we dit jaar een lezing en excursie gehouden. Ook Jochem Sloothaak (Brabants Landschap) en Fons

Mandigers (Natuurmonumenten) hebben een bijdrage geleverd. Op 14 mei waren zo’n 30 geïnteresseerden aanwezig in de vergaderzaal Brandweerkazerne in Vught.

Slotavond Op 1 juli hebben we het seizoen afgesloten met de traditionele slotavond. Alle hoogte- en dieptepunten passeerden de revue. Met een hapje en een drankje en prachtig weer was het een gezellige avond. Ton de Peffer bleek de meest deskundige vrijwilliger. Hij werd winnaar van de quiz.

Reeën De Gement heeft meer te bieden dan alleen weidevogels. Een groep van ongeveer vijftien reeën leeft in dit gebied. ’s Nachts trekken ze zich terug in de eendenkooi. Maar overdag zien we ze regelmatig in het grasland verschijnen.

7

Infopaneel Graag willen we recreanten betrekken bij de weidevogels, maar dat mag niet ten koste gaan van de rust in het gebied. Een informatiepaneel op de rand van de Gement informeert fietsers en wandelaars op veilige afstand van het broedgebied. Wethouder Ben Brands heeft op een mooie zomeravond in mei het paneel onthuld. Het onderstreept nog eens de aandacht van de gemeente Vught voor de biodiversiteit, en in het bijzonder de grutto. Groenmarkt Op 9 mei hield de gemeente Vught een groenmarkt gericht op de natuur in Vught. Wij waren op deze drukbezochte markt met een stand aanwezig om de weide-vogelbescherming onder de aandacht te brengen.

Vos De grote vijand van de weidevogels, maar tegelijk ook een prachtig stukje natuur, is de vos. Meestal gaat hij ’s nachts op roof-tocht. Maar een enkele keer laat hij zich overdag zien. Hij liet zich langs de Hon-derdmorgensedijk op afstand fotograferen om zich vervolgens snel uit de voeten te maken.

Rust Na een intensief broedseizoen, dat de nodige energie heeft gekost voor de weidevogels, komen ze weer tot rust. De kievit blijft in ons land. In augustus zagen we ze in grote aantallen tussen de runderen op zoek naar voedsel om op krachten te komen.

8

Scholekster bij Hans van Esch Hans van Esch heeft samen met zijn broer Jos, al bijna vijftig jaar, een bedrijf in groenvoorziening. Onder de werkzaamheden valt onder andere het maaien van de slootkanten in de Gement. In dat gebied hebben ze een perceel bouwland in gebruik waar ieder jaar maïs wordt gezaaid. Een perceel waar weidevogels graag broeden. Hans en Ton van Esch bij het nest. Op 14 april vonden we een legsel met drie eieren.

Links: vijf dagen oud. Het jong drukte zich tegen de grond ( vertrouwend op zijn schutkleur) Midden: drie weken oud . In de buurt van de ouders. Werd nog steeds door hen gevoerd. Rechts: vier weken oud. Had inmiddels het bekende witzwarte kleed en een oranje snavel. Nog wel een donzige kop. Begon de eerste vliegoefeningen te doen.

Scholekster broedde onverstoord door. In april vonden we twee legsels: een kievit en een scholekster. Het werd spannend toen zoon Ton van Esch het perceel ging bewerken. Tweemaal zijn de legsels verlegd, ongeveer een meter verder. Beide keren zag Ton vanuit z’n trekker hoe de scholekster de eieren weer opzocht en onverstoord verder ging met broeden. De kievit heeft helaas zijn nest verlaten. Maar de scholekster zat, nadat de maïs was gezaaid, nog trouw op zijn nest. Iedere keer als Hans langs het perceel reed keek hij even of de vogel nog tussen de stokken zat. Hij had er plezier dat de eieren zijn uitgekomen en er drie jongen op zijn perceel rondliepen.

9

De grutto als ambassadeur Wereldwijd gaat het niet goed met de biodiversiteit. Dit is de variatie in alles wat leeft, groeit en bloeit. Planten- en diersoorten dreigen uit te sterven en kwetsbare ecosystemen worden verstoord. De gemeenten in de Duurzame Driehoek spannen zich in voor een betere biodiversiteit. In de Countdown 2010 verklaring hebben ze hierover afspraken vastgelegd. Elke deelnemer heeft een bio-diversiteitambassadeur benoemd waar extra aandacht aan wordt besteed. Vught heeft gekozen voor de grutto. Grutto als ambassadeur van Vught

De grutto (foto Harry Fiolet) De grutto dankt zijn naam aan zijn roep die klinkt als “utto utto utto”. Jaarlijks in maart komt hij vanaf West-Afrika naar ons land om te broeden. Met zijn lange snavel vangt hij insecten, wormen en slakken. Met de grutto en met de weidevogels in zijn algemeenheid is het niet best gesteld. Sinds de jaren zestig is het aantal broedparen fors afgenomen. In de Vughtse Gement, dat van oudsher een weidevogel-gebied is, komt de grutto nog maar weinig voor. In 2008 zijn er drie broedgevallen van grutto’s vastgesteld. In 1985 waren er nog meer dan 30. De broedduur bedraagt 24 à 25 dagen. Een legsel bestaat gewoonlijk uit vier eieren. Nesten worden vooral gemaakt op grasland, in een ondiep kuiltje. De grutto is een nestvlieder. Dat wil zeggen dat de jongen het nest verlaten direct nadat ze uit het ei zijn gekomen. Ze zijn dan erg kwetsbaar. Als gevaar dreigt (kraai, reiger, wezel en vos) dan

zoeken ze bescherming in lang gras. Daar vinden ze ook hun voedsel: insecten. Zijn levensduur bedraagt 10 tot 15 jaar. Het beschermen van de grutto, en daarmee van alle weidevogels, past helemaal in het streven naar meer biodiversiteit. Actieplan De gemeente Vught heeft samen met de weidevogelgroep enkele acties opgepakt. Verschillende verbeteringen zijn het afgelopen seizoen al gerealiseerd. • Creëren van akkerranden als schuil-

gelegenheid voor jonge weidevogel-kuikens.

• Aanleg weidevogelpoelen die, door de slikkige rand, veel voedsel bieden voor vogels.

• Door uitgesteld maaien krijgt de grutto de kans om ongestoord zijn eieren uit te broeden en zijn jongen groot te brengen. Totaal 8 ha grasland is pas na 20 juni gemaaid.

Een jonge grutto in het hoge gras (foto internet)

10

• Het betrekken van de burgers bij de bescherming van de grutto. Wat we niet willen is dat mensen massaal de Gement in trekken. Wel zijn ‘op afstand’ burgers geïnformeerd over de grutto. Nieuws-brieven zijn verspreid, er is een lezing plus een excursie georganiseerd. Er is ook een informatiepaneel geplaatst op de rand van de Gement.

Verloop van het seizoen Al vroeg in het voorjaar arriveerden de eerste groepen grutto’s in Nederland. Het ging om grote groepen op weg naar het gebied waar ze ieder jaar broeden. In de Gement waren drie paren neergestreken. Nadat ze op krachten waren gekomen, inmiddels was het april, werden legsels geproduceerd. Het opsporen en bescher-men van nesten was niet nodig omdat ze in grasland zaten waarvoor een overeenkomst voor een rustzone was afgesloten. Aan het gedrag was duidelijk af te leiden dat broedende vogels in het inmiddels hoge gras aanwezig waren. Terwijl de vrouwtjes op het nest zaten, signaleerden we de mannetjes waakzaam op een paal en regelmatig jagend achter kraaien, reigers en ander onheil. Grutto wakend op een paal (Gement, april 2009)

Na zo’n vier weken veranderde het gedrag. Zodra we het perceel benaderden, kwamen de grutto’s dreigend op ons afgevlogen. Een teken dat er jongen aanwezig waren.

Grutto dreigend in de lucht om jongen te beschermen (Hugo van de Wal, Gement juni 2009). Door het hoge gras absoluut onvindbaar, maar door de reactie van de ouders goed te lokaliseren. Half juni lieten de jongen zich voor het eerst zien doordat ze korte lage vluchten boven het grasland maakten. Vliegles was nodig om de lange reis naar Afrika te kunnen maken. Nadat het gras was gemaaid, inmiddels was het eind juni, waren de jongen nog enkele keren gesignaleerd op zoek naar voedsel. Naar schatting zijn er zeven à acht pullen vliegvlug geworden. Eind juni zijn ze vertrokken naar een centrale verzamel-plaats en van daaruit begonnen ze aan de terugreis van zo’n 5.000 km naar Afrika. De jongen van dit jaar zullen één zomer in het warme zuiden overblijven. In 2011 hopen we ze weer in de Gement aan te treffen om voor nageslacht te zorgen.

Grutto’s arriveerden in de Gansooiensche Uiterwaard (maart 2009, Jochem Sloothaak).

11

Gement in de winter Aan het voorjaar van 2009 ging een - bij vlagen - strenge winter vooraf. Een tijd waarin de landbouwactiviteiten stilliggen en het vee, met uitzondering van een koppel schapen, op stal staat. Een tijd ook van rust en verstilde schoonheid in de Gement. Weidevogels trekken grotendeels weg om de winter in warmere streken door te brengen. Schapen in de sneeuw (Gement, januari 2009) Ganzen In de winter is de Gement het domein van ganzen en zwanen. De kleine zwaan, een zeldzame vogel die in het hoge noorden broedt, is een vertrouwde wintergast in de Gement. Daarnaast zien we kolganzen, grauwe ganzen, toendraganzen, soms een klein groepje brandganzen en natuurlijk de nijl- en canadese gans. Ook de prachtige knobbelzwanen vallen in het landschap op. De kleine zwaan is een bekende wintergast (Gement, januari 2009). Trek naar het zuiden Veel broedvogels die de Gement kent, overwinteren in andere gebieden en keren pas in het voorjaar terug. Scholeksters zien we ’s winters niet in de Gement. Ze komen

in grote groepen voor in de Zeeuwse Delta en de Waddenzee, waar volop mosselen te vinden zijn. Grutto's overwinteren in West-Afrika waar ze overschakelen op overwegend vegeta-risch voedsel. Hoofdzakelijk rijst, dat blijft liggen op traditioneel beheerde rijstvelden. Ook de gele kwikstaart legt duizenden kilometers af om in Afrika de winter door te brengen. Grutto’s op rijstvelden in Senegal (foto internet) Wintergasten Typische wintergasten die in noordelijke landen broeden zijn kramsvogel en koper-wiek. Ook de goudplevier komt in groten getale voor in de Gement. Hij zit onopval-lend in grasland, vaak in gezelschap van kieviten. In maart vertrekken ze weer naar hun geboortegrond om te gaan broeden.

Knobbelzwanen (Gement, januari 2009)

12

De blijvers Niet alle weidevogels trekken weg uit de Gement. Kieviten blijven in Nederland zolang er voedsel te vinden is. Afhankelijk van de vorstgrens bewegen ze van noord naar zuid. De afgelopen winter werden ze in januari door vorst en sneeuw overvallen en vertrokken ze tijdelijk naar minder koude streken. Verder zien we in de winter groepen veld-leeuweriken, graspiepers en rietgorzen. Daarbij zijn ook vogels die in meer noor-delijke streken hebben gebroed.

Een tiental wulpen heeft de gehele winter in de Gement vertoefd. Met hun lange, kromme snavel kunnen ze voldoende voedsel vinden in het winterlandschap. De wulp (Gement, januari 2009)

13

Honderden ganzen (Gement, januari 2009)

Waarnemingen Dit seizoen stond in het teken van de biodiversiteit. Gedurende het seizoen houden we bij welke vogels in de Gement verschijnen. Behalve de broedvogels (waaronder de weidevogels) hebben we ook andere soorten waargenomen. Vogels die in de Gement over-winteren, die op doortrek zijn of zeer incidenteel een keer verschijnen. Aalscholver Grauwe klauwier Koekoek Rietgors Waterhoen Blauwe reiger Grutto Koperwiek Ringmus Watersnip Bontbekplevier Houtduif Kramsvogel Roodborsttapuit Wilde eend Buizerd Kauw Kwartel Roodkop klauwier Witgatje Canadese gans Kemphen Meerkoet Scholekster Witte kwikstaart Engelse gele kwikstaart Kiekendief Merel Smient Wulp Fazant Kievit Nijlgans Spreeuw Zilvermeeuw Gele kwikstaart Kleine karekiet Ooievaar Tapuit Zilverreiger Gierzwaluw Kleinezwaan Paapje Torenvalk Zwarte kraai Graspieper Kneu Patrijs Tureluur Grauwe gors Knobbelzwaan Regenwulp Veldleeuwerik

Grote zilverreiger Reigers komen in de Gement volop voor, maar de grote zilverreiger is een zeldzame vogel. Met zijn lengte van 85-100 cm is hij iets groter dan de blauwe reiger. Jaarlijks worden broedsels gemeld in de Oostvaar-dersplassen. In de Gement komen iedere winter enkele exemplaren voor.

Rietgors De rietgors doet het goed in de Gement. Meerdere paartjes broeden in dit gebied.

De rietgors leek speciaal voor ons te pose-ren op een bord van de weidevogelbescher-ming. Net nadat de foto was gemaakt, vloog hij weg. Tureluur De tureluur is een echte weidevogel. Helaas broedt hij niet in de Gement. We hebben hem al wel gesignaleerd. Dus, wie weet in de toekomst? Nederland telt minder dan 25.000 broedparen.

Tureluur (foto internet)

Grote zilverreiger (Gement, december 2008)

Rietgors (Gement, april 2009)

14

Graspieper (Gement, mei 2009)

15

Ooievaar Marton Maas, melkveehouder in Crom-voirt, kreeg tijdens het ploegen bezoek van enkele ooievaars. Deze bijzondere ervaring heeft hij met z’n mobieltje gefotografeerd. En, toeval of niet, korte tijd later werd hij vader!

Ooievaars (foto Marton Maas) Graspieper Deze graspieper liet zich op korte afstand fotograferen. Waarschijnlijk had hij een nest in de buurt. We hebben meerdere paartjes gezien in de Gement die dankbaar gebruik gemaakt hebben van een perceel grasland waar een rustperiode is toegepast (geen bewerkingen voor 20 juni).

De graspieper heeft een typische balts: al vliegend laat hij zijn zang horen. Daarbij laat hij zich met gespreide vleugels (als een parachute) naar beneden vallen.

Kwartel Kwartels hebben we regelmatig in de Gement gehoord. Omdat ze, buiten de trek, weinig vliegen zie je ze zelden. Wanneer hij betrapt wordt, zal hij zich voor dood tegen de grond drukken. Hij broedt in het grootste deel van Europa en verbergt zich in graanvelden. De kwartel overwintert in Afrika.

Kwartel (foto internet)

Tapuit De tapuit is een zeldzame broedvogel. Hij broedt vooral in duingebieden in konijnen-holen. Het aantal broedparen is de laatste twintig jaren sterk achteruitgegaan. In het voor- en najaar zien we hem in de Gement als trekvogel.

Tapuiten (Gement, september 2009)

Informatiepaneel Dit informatiepaneel is geplaatst langs het fietspad van het Drongelens Kanaal bij de Lunettenbrug.

16

Colofon De Weidevogelgroep Duinboeren Cromvoirt is een werkgroep van Stichting De Duinboeren. Voorzitter Rini van den Boer Secretariaat Margreet van Mensvoort St.-Lambertusstraat 50 5266 AG Cromvoirt m.van.mensvoort@home.nl Gegevensverwerking Ingrid Meuwissen Brabants Landschap coördineert de weidevogelbescherming in Noord-Brabant en

begeleidt ook de Weidevogelgroep Duinboeren Cromvoirt. Coördinator Jochem Sloothaak Veldmedewerker Anja Popelier De weidevogelgroep werkt samen onder de naam"Natuurlijk Vught" met andere organisaties in Vught die zich bezig houden met de natuur. Foto’s De foto’s in dit jaarverslag zijn gemaakt in de Gement, door vrijwilligers van de weidevogelgroep, tenzij anders aangegeven. Relevante websites www.brabantslandschap.nl www.weidevogelbescherming.nl www.nmvught.nl 17