Le˙en is-Soçjetà MuΩikali San Lawrenz...Soçjetà MuΩikali San Lawrenz Belt Vittoriosa Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121 3Il-Kelma tal-President Bjorn Callus Werrej Il-Kelma

Le˙en is-Soçjetà MuΩikali

San LawrenzBelt Vittoriosa A.D. 1883

Óar©a Nru. 121 JANNAR - FRAR 2021

#Mag˙qudinFlimkien

S o ç j e t à M u Ω i k a l i S a n L a w r e n zBel t V i t to r iosa

Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121 3

Il-Kelma tal-PresidentBjorn Callus Werrej

Il-Kelma tal-President.......................3

Pawlu l-Appostlu tal-Ìnus................5

L-esperjenza tal-Pandemija...............6

Diçembru bir-ritratti..........................7

In-Niçça tal-Madonna tal-Karmnu.8/9

Tag˙rif mill-kçina...........................10

Robert Schumann.......................11/12

Wiçç imb’wiçç ma’

Mark Bugeja...............................12/14

EditurSimon Farrugia

RiklamiJohn Attard

Simon FarrugiaLawrence V. Farrugia

Proof ReadingBjorn Callus

RitrattiMelvin Degiorgio

Noel GauciLawrence Parascandolo

Elton J. RandichGabriel Treeby Coleiro

Andre Xuereb

Ritratt Faççata

Stampat

36, Triq San Pawl, VallettaTel: 2122 4607 Mob: 9987 0603E-mail: [email protected]

#ilbandatalbirgu

20 ta’ Diçembru sal-Óamis 24 ta’ Diçembru, V-SL Media, li hi ffurmata mill-entitajiet ta l -Festa ta’ San Lawrenz, re©g˙et kienet i m p e n j a t a b ’ 5 i j i e m xandiriet fuq il-mezzi soçjali. G˙al darb’o˙ra, kienet esperjenza suççess, bi programmi kwaΩi kollha live, b’numru ta’ segwaçi mill-isba˙, u fuq kollox b’maratona ta’ xandir live g˙all-6 sieg˙at s˙a˙ fejn ukoll in©abru fondi g˙all-festa ta’ San Lawrenz. Ma nistax ma nirringrazzjax lill-poplu Vittoriosan tal-©enerosita` sabi˙a tieg˙u, kif ukoll lill-isponsors ewlenin speçjalment lill-Fondazzjoni Kottonera, fejn sa fl-a˙˙ar is-somma mi©bura kienet ta’ madwar €7,000. Bla dubju ta’ xejn dan ikompli jimlina bil-kura©© biex inkomplu g˙addejjin b’dan il-pro©ett suççess.Naffaxxina ru˙i bil-kapaçita` tag˙na l-palmiΩi fejn kollha fl imkien jirnexxielna naslu g˙al dan il-prodott mill-isba˙ u professjonali g˙all-a˙˙ar. Titg˙axxaq tara l-istampa li kellna, is-set up tal-istudio kif ukoll il-kwalita` tal-audio. Kollox eΩatt u kif g˙andu jkun. Pijunieri mhux tal-isem, imma bil-fatti, u meta nag˙mlu xi ˙a©a, nag˙mluha sew inkella ma nag˙mlu xejn. Dan hu li jag˙milna differenti minn ˙addie˙or. L-idea innovattiva li kellna g˙amilniha, wettaqniha u Ωviluppajniha. Ma ddejjaqniex ninvestu, anzi, u llum ninsabu kburin b’dak li rnexxielna nil˙qu filwaqt li n˙arsu ‘l quddiem g˙al iktar.Fl-istess waqt, ix-xog˙ol fil-kaΩin kompla g˙addej b’ritmu mill-aqwa. Matul dan l-a˙˙ar perjodu komplejna bil-pro©etti u tlestew iktar affarijiet fosthom l-installazzjoni tal-pannelli, g˙addejna l-cable tal-istess pannelli, internet fil-kaΩin kullimkien, tlesta x-xog˙ol ta’ rtokk fl-intrata kif ukoll il-presepju li hemm fl-intrata b’dehra a˙jar u isba˙, tkomplew il-bibien u ˙afna affarijiet o˙ra. G˙andna ˙afna ˙sibijiet u pro©etti kbar quddiemna u ninsabu çerti li bid-determinazzjoni naslu fihom ukoll.L-attivitajiet ta’ deliveries ukoll qed jintlaqg˙u tajjeb u sakemm ikun possibbli dawn ser ikomplu. G˙aldaqstant l-ikbar grazzi imur lejn dawk kollha li dejjem ituna l-appo©© tag˙hom, g˙aliex f’sena diffiçli dawn kienu kruçjali sabiex komplejna g˙addejjin. Grazzi mill-qalb u l-isba˙ tislijiet lill-qarrejja kollha.

Bdejna sena ©dida, fejn is-sena 2021 bdiet bit-tama lejn ritorn ta’ ˙ajja normali bit-t˙abbira fl-a˙˙ar jiem tas-sena 2020 li wasal il-vaççin f’Malta u beda ji©i amministrat. Forsi l-entuΩjaΩmu ta’ din l-a˙bar ©era ftit b’kul˙add u forsi imma©inajna ritorn b’mod pjuttost immedjat lejn in-normalita` kif nafuha. Sfortunatament m’huwhiex hekk. Ir-ritorn lura lejn il-˙ajja kif konna nafuha ser jie˙u Ωmien, u ser isir b’mod gradwali. G˙aldaqstant, il-paçenzja u l-kalma huma kruçjali f’kul˙add. Forsi tg˙idu imma ˙a ner©g˙u bla Ìimg˙a Kbira u Rxoxt? U bla Festa? Ser nibqg˙u msakkrin id-dar? Il-verita` hi li sakemm jit˙abbar mod ie˙or mill-awtoritajiet tas-sa˙˙a, iva hemm bΩonn li nkomplu nevitaw ̇ ru© u li niltaqg˙u ma tant nies kif konna mdorrijin. B’saqajna mal-art u b’sens ta’ realiΩmu, personalment na˙seb li l-Festi esterni marbutin mal-Ìimg˙a Mqaddsa u l-G˙id il-Kbir ma jsirux, imma nittama b’ qalbi kollha li jsiru dawk interni fil-Knisja. Rigward il-Festa, nemmen ukoll li g˙adu kmieni wisq. It-tama ma tmut qatt, imma l-appell tieg˙i hu biex nistennew b’kalma u kawtela u naraw xi jkun deçiΩ mill-awtoritajiet. Li hu Ωgur, il-kaΩin tag˙na flimkien mal-entitajiet l-o˙ra tal-Festa ser inkunu kawti u responsabbli kif dejjem konna. Fil-fatt, nixtieq nie˙u spunt minn dan u ma nistax ma nikkummentax b’diΩappunt kif çertu entitajiet muΩikali f’pajjiΩna qed ikunu irresponsabbli biΩΩejjed li jlaqqg˙u numru mdaqqas ta’ muΩiçisti f’ambjent mag˙luq u jsiru l-provi sabiex jittella’ xi kunçert. L-unika standard minimu qed ikun id-distanza soçjali u forsi xi bieb jew tieqa miftu˙a biex tiççirkola l-arja. Imma ejja nkunu realisti... ir-riskju hemm qieg˙ed, u qed jiltaqg˙u persuni li Ωgur mhux fl-istess dik l-imsej˙a bubble. G˙alhekk il-kumitat tas-Soçjeta` tag˙na ̇ a d-deçiΩjoni g˙aqlija li sakemm is-sitwazzjoni tal-pandemija tibqa’ kif inhi, ma jlaqqax il-muΩiçisti ta˙t saqaf sabiex idoqqu, imma daqq isir biss barra fl-apert.F’dar-rigward nonqos jekk ma nirreferix g˙all-inizjattiva li ˙adet is-Soçjeta` tag˙na lejlet il-Milied, fejn permezz ta’ 10 muΩiçisti mxerrdin fil-gallariji ta’ kull sular fil-faççata ta’ Palazzo Huesca, ferr˙et u wasslet dak il-˙oss ˙elu bandistiku lill-poplu Vittoriosan permezz tad-daqq tal-g˙anjiet tal-Milied. Kienet sieg˙a verament pjaçevoli u jien li kont qed indoqq ukoll qabadni l-bard nisma ̇ oss ta’ banda f’Beltna, wara tant Ωmien fejn ma kellniex iç-çans li nisimg˙uh min˙abba l-pandemija.U propju fi Ωmien il-Milied, mill-Óadd

B˙as-soltu l-ambaxxatur ta’ Beltna u ta’ pajjiΩna –

Il-Banda Vittoriosana San Lawrenz waqt Programm MuΩikali f’Viagrande,

Sqallija f’Jannar 2018


Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121 5#ilbandatalbirgu

Fl-10 ta’ Frar, propju 6 xhur preçiΩ qabel il-festa ta’ San Lawrenz, a˙na l-Maltin niççelebraw in-Nawfra©ju ta’ San Pawl f’Malta. DiΩgrazzja bi Grazzja. G˙alhekk illum ˙sibt li nag˙tikom xi tag˙rif dwar San Pawl Missierna. G˙ad li Sawlu (San Pawl), twieled f’Tarsu, fit-Turkija, li f’dak iΩ-Ωmien kienet tissejja˙ Çiliçja, Sawlu ma kienx Tork g˙ax il-©enituri tieg˙u kienu Lhud u lil binhom tellg˙uh jirrispetta l-li©i ta’ Mose`. U tant xtaquh jissa˙˙a˙ f’dan it-tag˙lim, li kienu jibag˙tuh ta’ spiss fil-belt ta’ Ìerusalemm biex jitg˙allem g˙and wie˙ed mill-aqwa Rabbini ta’ dak iΩ-Ωmien... ir-Rabbi Gamaljel. Qatt ma ltaqa’ ma Ìesu` g˙ax hu kien joqg˙od f’Tarsu u kien biss f’okkaΩjonijiet li kien ikun Ìerusalemm, aktarx g˙and o˙tu li kienet miΩΩew©a u kellha tifel. U Ìesu` min-na˙a tieg˙u qatta’ ftit jiem biss f’Ìerusalemm g˙ax il-©img˙at u x-xhur l-o˙rajn g˙addiehom fil-Galilea. Sar jobg˙od lill-Insara g˙ax qalulu kemm Lhud kienu qed i˙addnu tag˙lim ©did tan- Nazzarenu u bi m˙abba lejn ir-reli©jon Lhudija ried jag˙mel ̇ iltu biex iwaqqaf it-tkattir tar-reli©jon tan-Nazzarenu. G˙alhekk ̇ a sehem dirett fil-mewt ta’ Stiefnu billi Ωamm il-˙wejje© lil dawk li kienu qed i˙a©©ruh. U meta kien ikbar u iktar matur ried li s-sehem tieg˙u ikun iktar qawwi u dirett. Kiseb il-permess biex imur ifittex il-Lhud ikkonvertiti g˙ar-reli©jon tan-Nazzarenu fil-Belt ta’ Damasku (fis-Sirja) biex itellag˙hom il-qorti. IΩda meta kien sejjer deherlu l-Mulej u staqsieh:

“G˙ala qed tippersegwitani?”“ Min int Mulej? Wie©bu Sawl.

Din il-©rajja nsibuha mniΩΩla fl-Atti tal-Appostli (9:3-27; 22:6-16; 26:13-18); u San Pawl jag˙mel riferenza g˙aliha f’xi ittri (1Korintin 15:9-10; Galatin 1:13-16; Efesin 3:6-7).U hemm saret il-bidla misterjuΩa... minn qerried tar-reli©jon tan-NaΩΩarenu, sar appostlu kbir Tieg˙u. Kien il-Mulej li g˙arraf lir-ra©el twajjeb Ananija li fil-qrib, fid-dar ta’ nisrani jismu Ìuda, kien hemm Pawlu ta’ Tarsu lest li jitg˙allem u jitg˙ammed. Ananija ma setax jifhem, g˙ax kien di©a` sema b’dan ir-ra©el qalil, imma obda lill-Mulej li assigurah li dan Sawlu ser isir appostlu li jxandar isem il-Mulej lill-©nus.Il-Lhud ˙alfu li jpattuhielu. Pawlu ˙ass li kellu bΩonn ftit Ωmien ta’ riflessjoni u r˙ielha g˙al ©od-deΩert ta’ ˙dejn Damasku fejn kellu rivelazzjonijiet kbar ming˙and il-Mulej. Imbag˙ad re©a’ lura lejn Damasku jxandar lil Ìesu` u l-messa©© tieg˙u. Minn persekutur tal-insara issa Sawlu mhux biss kien ixxierek mag˙hom imma sar appostlu tar-reli©jon tan-Nazzarenu li hu kellu suppost jeqred. U dan mela lil Lhud b’qilla kbira u bdew ja˙sbu kif setg˙u jeqirduh. L-insara kellhom i˙arrbuh f’qoffa mdendla mas-swar g˙ax kien hemm g˙assa kbira fil-belt biex x’˙in u meta jipprova jo˙ro©, joqtluh. Minn hemm mar Ìerusalemm imma l-qilla g˙alih kienet tant kbira li ma setax jevan©elizza u kellu kontra qalbu jer©a’ lura Tarsu, ja˙dem it-tined, is-sena tieg˙u. Barnaba, dixxiplu mimli Ωelu g˙at-tixrid tal-kelma, ftakar f’Sawlu u ˙ass li dan seta’ jag˙ti daqqa t’id siewja. Mar g˙alih Tarsu u ˙ajru jing˙aqad mieg˙u f’appostolat li kien ser jag˙mel f’Antjokja. U hekk bdiet il-˙idma appostolika ta’ Pawlu. Jibdel ismu u salpaw g˙al Çipru.

Sergius Pawlus, il-gvernatur Ruman tal-gΩira, meta sema’ b’tag˙limhom xtaq li jitkellem mag˙hom. Barnaba u Sawlu marru u bil-grazzja tal-Mulej, Sergius ̇ addan il-messa©© nisrani. Din kienet kisba kbira, g˙ax Sergius kien l-iktar ra©el importanti tal-gΩira u wie˙ed jista’ jimma©ina li kien hemm o˙rajn li g˙amlu b˙alu. Jibqa’ l-fatt li minn issa ‘l quddiem, Luqa jirreferi g˙al Sawlu b˙ala Pawlu. Forsi Sawlu g˙amel hekk b’rispett lejn dan il-gvernatur li kien laqa’ l-a˙bar it-tajba. Imbag˙ad bdew is-snin ta’ ˙idma appostolika g˙al Pawlu.Ji©ri minn pajjiΩ g˙al ie˙or. Iwassal l-a˙bar it-tajba l-ewwel lill-Lhud u meta dawn qajla riedu jisimg˙u lil Pawlu dar g˙all-pagani. Dan wassal biex ikun hemm çertu tgergir g˙ax anki l-Lhud insara donnhom kienu jippretendu li l-a˙bar g˙andha ting˙ata biss lill-Lhud g˙ax huma kienu l-poplu ‘l mag˙Ωul. IΩda l-Ispirtu s-Santu wera lill-Knisja li l-messa©© kien g˙al kul˙add. “Morru g˙allmu lill-©nus kollha”.Biex wettaq din il-˙idma, Pawlu g˙adda minn ˙afna tbatija. Hu stess, fl-ittra tieg˙u lill-Korintin, jirrakkonta kemm bata: “Mil-Lhud ˙ames darbiet ˙adt l-erbg˙in daqqa neqsin wa˙da bil-virga, darba m˙a©©ar, tliet darbiet rajt l-g˙arqa, g˙amilt lejl u nhar f’nofs ta’ ba˙ar. Safar bil-mixi bla g˙add, perikli tax-xmajjar, perikli tat-˙allelin, perikli mill-poplu tieg˙i, perikli mill-pagani, perikli fil-belt, perikli fid-deΩert, perikli fil-ba˙ar, perikli fl-a˙wa qarrieqa, xog˙ol u ta˙bit sahriet ta’ sikwiet ©u˙ u g˙atx bla g˙add bard u g˙era...” 2Kor11, 24-27.Pawlu tassew ˙abb lill-Img˙allem tieg˙u Ìesu` u kien jilqa’ kull sfida biex ixandar ismu. Salvat min-neputi lura lejn Ìerusalemm, Pawlu ©ie maqbud mil-Lhud u kienu joqtluh kieku mhux g˙ax iddefendewh ir-Rumani malli saru jafu li hu çittadin ta’ belthom. Pawlu fil-fatt kellu tliet çittadinanzi, dik Rumana, Ellenistika (Griega) u dik Lhudija. IΩda xorta l-Lhud ̇ olqu nasba g˙alih biex jattakkawh;

In-neputi ta’ Pawlu... it-tifel ta’ o˙tu, sar jaf b’dan il-ftehim u informa lil zijuh, u wara lill-fizzjal u hekk salvah minn mewt Ωgura. Atti23. Mg˙ajjar pesta u mi©nun, ir-Rumani Ωammewh arrestat g˙ax kienu jafu li jekk jitilquh kien jispiçça vittma tal-Lhud. Riedu li jg˙addu ftit ©ranet jew forsi ©img˙at biex il-qilla tal-Lhud tibred xi ftit.Sadanittant il-Lhud komplew jixluh u stqarrew quddiem il-˙akem Ruman li g˙alihom dan il-bniedem hu pesta. IΩda Pawlu baqa’ jiddefendi lilu nnifsu anki fil-preΩenza ta’ Erodi u l-˙akem Festus li sejja˙ lil Pawlu mi©nun, frott l-g˙erf kbir li kellu. Meta ra li Ω-Ωmien baqa’ g˙addej u hu kien g˙adu miΩmum pri©unier, Pawlu appella - Kif kellu dritt b˙ala çittadin Ruman - li l-kawΩa tieg˙u tinstema’ f’Ruma. It-talba ©iet milqug˙a u Pawlu, ma’ pri©unieri o˙ra, intbag˙at fuq ©ifen mg˙asses tajjeb, lejn il-belt kapitali tal-Imperu biex isir ̇ aqq minnu skont il-li©i. Ma kellux ̇ sieb ji©i Malta, Pawlu kien tal-fehma li jg˙addu x-xitwa fi Kreta. Lil ta’ madwaru qalilhom;“Ir©iel, nara s-safra ser tkun b’periklu u ˙sara kbira mhux biss tat-tag˙bija u tal-©ifen imma ta’ ˙ajjitna wkoll.” Atti27, 9.Imma ç-çenturjun sema’ mill-kaptan u salpa minn Kreta bit-tama li jil˙aq jasal Ruma qabel tinbet xi maltempata. Tama fierg˙a g˙ax qamet maltempata kbira li tefg˙et il-©ifen fuq gΩiritna. DiΩgrazzja bi grazzja. Nawfra©ju qaddis li wassal lil Pawlu u lil sie˙bu Luqa ma’ bosta ba˙rin u pri©unieri (b’kollox fuq il-©ifen kien hemm 276 ru˙).San Pawl f’Malta. Issa ma setg˙ux ikomplu triqthom lejn Ruma qabel il-bidu tar-rebbieg˙a. U Pawlu ̇ a l-okkaΩjoni mhux biss biex juri l-qawwa tal-Mulej b’˙afna mirakli u g˙e©ubijiet iΩda wkoll biex iwassal messa©© ta’ ©id lil missirijietna.Telaq lejn Ruma u wara li g˙adda mill-proçess legali nstab innoçenti. Óieles mill-©did Pawlu kompla fejn ˙alla... idur u jg˙allem. Sakemm bdiet il-persekuzzjoni ta’ Neruni u hekk flimkien ma’ sie˙bu Pietru (g˙ad li mhux fl-istess jum jew xahar imma xhur wara) ˙alla ̇ ajtu g˙all-img˙allem tieg˙u Ìesu`. Pawlu kiteb ukoll ̇ afna ittri (13 b’kollox) biex dak li kien g˙allem itennih permezz tal-kitba.Kiteb lill-popli b˙al Korintin u Efesin, lill-Isqfijiet (Titus u Timotju) u anki lill-˙abib tieg˙u Filemon li fiha talbu biex ja˙fer lil Onesimus li kien serqu. Mhux ta’ b’xejn li l-insara dejjem irriferew g˙alih b˙ala l-Appostlu tal-©nus.Kunu Mberkin.

PAWLU L-APPOSTLU TAL-ÌNUSMinn Patri Martin Mamo OFM Cap.


6 Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121 #ilbandatalbirgu

‘on line’. Kull tant inwe©©a’ meta nisma xi ndividwi li suppost huma persuni responsabb li jg˙idu li l-KaΩin tal-banda San Lawrenz huwa Sinjur. Le, mhux il-flus jag˙mlu s-Soçjeta` tag˙na Sinjura, imma kif kelli l-okkaΩjoni ng˙id kemm il-darba, it-tmexxija bil-g˙aqal ta’ din is-Soçjeta` ewlenija ta’ Beltna li tag˙milha sinjura fejn hemm trasparenza tal-g˙ola livell fejn kull sena l-kontijiet ji©u verifikati minn awdituri interni u barranin qabel ma ji©u preΩentati fix-xahar ta’ Jannar fil-laqgha ©enerali statutorja g˙all-approvazzjoni.

Huwa fatt li g˙addejna minn Ωmien xejn sabi˙ imma waqt kull kriΩi li titfaçça, fil-˙ajja trid tqum g˙all-okkaΩjoni. Fil-bidu ˙add ma kien jobsor li konna se ndumu daqshekk imma meta bdew jg˙addu x-xhur niftakar kont g˙idt lil marti li issa se jkollna bΩonn ta’ xulxin aktar minn qatt qabel u g˙alekk irridu ng˙adru u nie˙du paçenzja b’xulxin aktar mis-soltu u nitolbu l-Alla biex jag˙tina l-paçenzja u umilta`. Kien importanti li wie˙ed jifhem li Alla jmexxi kollox u nintrabtu mar-rieda tieg˙u. Niftakar li meta kellna l-knejjes mag˙luqa kont regolari nisma l-quddiesa minn Santa Marta immexxija mill-Papa u l-omelija qasira li kien jaghmel kienet ta’ kura©© kbir. Ma tridx tintelaq u ara li jkollok programm ta’ xoghol, manutenzjoni, qari, torganizza l-workshop jew l-uffiççju tieg˙ek kif ukoll delizzji o˙ra. Kull tant ma nemminx kemm Ωammejt attiv u kemm irnexxieli naqra, nirrifletti u kemm tg˙allimt.

Kelli okkaΩjonijiet fejn kont naqra mdejjaq b˙al fil-festi, n-nuqqas ta’ liberta` l-aktar fil-©ranet s˙an tas-Sajf u li ma stajtx immur sal-KaΩin tag˙na. Kont inwe©©a’ b˙al ma we©©g˙u nies ta’ eta` b˙ali dwar kif konna qeg˙din ni©u ndirizzati, a˙na li laqqmuna ‘vulnerabli’ qisna s-sezzjoni tas-soçjeta` Maltija li lesta g˙all-qatla. Na˙seb li setg˙a ntwera aktar rispett lejna. Kont na˙seb fuq dawk l-anzjani li jg˙ixu wa˙edom u ma kellhomx ma min jg˙idu kelma u nistqarr kemm Alla j˙obbni u g˙andi g˙alfejn nirrigrazzjah.

Fiç-çirkustanzi li g˙addejna minnhom in˙ossni sodisfatt li g˙amilt uΩu tajjeb taΩ-Ωmien.

Nittama li bl-g˙ajnuna t’Alla u bl-interçessjoni t’Ommna Marija Santissima ma ndumux ˙afna ma ner©g˙u ni©u g˙an-normal.

Ûgur lis-sena 2020 se tibqa’ mfakkra b˙ala s-sena tal-Covid-19. G˙alkemm din il-pandemija g˙adha mag˙na u huwa diffiçli li wie˙ed ibassar meta se tg˙addi, qeg˙din nittamaw lis-sena 2021 tkun sena li ne˙ilsu minn dan il-virus u nibdew ng˙ixu ˙ajja normali. It-tama tag˙na aktar qieg˙da tikber meta di©a` beda jing˙ata l-vaççin. Din il-pandemija laqg˙tet lill-pajjiΩi tad-dinja kollha, fejn miljuni kienu nfettati u viçin iΩ-Ωew© miljun ru˙ mietu. PajjiΩna ma kienx eççezzjoni g˙aliex f’Marzu tal-2020 rajna l-ewwel kaΩ.

Din il-pandemija kellha effett negattiv fuq is-sa˙˙a, l-ekonomija u l-˙ajja soçjali tad-dinja. Il-mezzi ta’ komunikazzjoni moderni u l-a˙barijiet Ωammewna a©©ornati b’dak kollu li kien qieg˙ed ji©ri fid-dinja u x-xeni li rajna tal-morda fl-isptarjiet, it-twiebet bin-nies mejta jistennew biex jittie˙du fiç-çimiterji jew fil-krematorji g˙adhom stampati fil-menti tag˙na u meta tiftakar fihom iqanqlulek dieqa kbira.

Quddiem din is-sitwazzjoni, ˙afna mexxeja inkluΩ il-pajjiΩi l-aktar Ωviluppati tfixklu u kellhom bosta kritika g˙aliex ma kienx façli li ΩΩomm bilanç bejn is-sa˙˙a u l-ekonomija li t-tnejn huma mportanti u ndispensabbli. Dan irriΩulta f’sensji jew ©img˙a ta’ xog˙ol imnaqqsa u b’eluf ta’ nies li kienu kostretti li jmorru jittalbu ikel u proviΩjon minn organizazzjonijet volontarji li g˙inu g˙exiren ta’ eluf ta’ nies. F’din is-sitwazzjoni ˙afna nazzjonijiet kellhom ikabbru d-dejn tag˙hom billi jo˙or©u biljuni ta’ ewro biex inaqqsu t-tbatija.

Anke f’pajjiΩna g˙addejna minn Ωminijiet mhux normali l-aktar a˙na l-anzjani fejn kien hemm xhur fejn konna kostretti li nissakkru ©ewwa djarna u sal-©urnata tal-lum g˙adna no˙or©u g˙all-bΩonn u biex immorru l-knisja. Tul dan iΩ-Ωmien konna nikkomunikaw mal-g˙eΩieΩ tag˙na mill-gallarija jew permezz tal-internet.

Il-knejjes ©ew mag˙luqa bejn it-13 ta’ Marzu u t-13 ta’ Ìunju u meta fet˙u ©ew introdotti miΩuri inkluΩ in-numru tan-nies li jid˙lu fihom biex ji©i evitat it-tixrid tal-virus. Iç-çelebrazzjonijiet tal-Festi esterni kollha ©ew ikkançellati inkluΩ dawk tal-Ìimg˙a Mqaddsa u meta fet˙u l-knejjes iç-çelebrazzjonijiet ©ew ridotti g˙al Quddiesa solenni ta’ nhar il-Festa. Iç-çelebrazzjonijiet tal-Milied ukoll kienu differenti minn tas-snin l-o˙ra u kienet ˙asra li f’g˙eluq il-mitt sena minn meta San Ìor© Preca kien ried li tibda ssir il-purçissjoni tal-Bambin li kienet ̇ ar©et mill-qasam nru. 1 tal-menqa fil-Marsa kellhom ji©u kkançellati.

Il-KaΩini tal-baned ukoll ©ew affettwati bir-restrizzjonijiet, l-aktar meta bejn Marzu u Ìunju u Novembru sa ma nafux meta ©ew mag˙luqa. Dan affettwa sewwa d-d˙ul tag˙hom l-aktar dawk li kellhom self mal-banek u li ma ˙asbux g˙al meta jinqala’ il-maltemp. Is-Soçjeta` MuΩikali San Lawrenz tag˙na, g˙aliex dejjem kellha tmexxija bil-g˙aqal u trasparenti, kienet kapaçi tiffaççja din is-sitwazzjoni bl-inqas problemi. Bis-sa˙˙a tal-Kumitat ˙abrieki tag˙na ittie˙du diversi inizjattivi biex jin©abru l-flus, filwaqt li x-xog˙ol ta’ tisbie˙ u pro©etti ma waqfux. Anzi, nissogra ng˙id Ωdied u t-tag˙lim muΩikali baqa’ g˙addej regolari

L-esperjenza tal-pandemijatal-Covid-19

minn Lawrence V. Farrugia - President Onorarju

Il-President u l-membri tal-Kumitat jawguraw lil Luke Ciantar, membru tal-Kumitat li g˙adu kemm iggradwa B.Sc. (Hons) Occupational Therapy



24 ta’ Diçembru, 2020 - Bandisti tal-Banda Vittoriosana San Lawrenz idoqqu Christmas Carols

mill-galleriji ta’ Palazzo Huesca

Jitwa˙˙lu l-pannelli fuq wie˙ed mill-bjut ta’ Palazzo Huesca

Preparazzjoni g˙al Delivery Ftira Night li saret f’Diçembru

It-tmiem tal-Maratona li saret minn V-SL Media nhar il-Óadd 20 ta’ Diçembru, 2020

Mument minn wie˙ed mill-programmi mtella’ minn V-SL Media

Diçembru bir-ritratti...



Meta nterrqu fit-toroq tal-Birgu speçjalment f’dawk li ˙elsuha mill-˙erba tal-gwerra, ninnutaw numru ta’ niçeç wa˙da mhux b˙all-o˙ra. Wa˙da mis-sbie˙ hi dik tal-Madonna tal-Karmnu li tinsab fi Triq San Lawrenz kantuniera ma’ Triq il-Karmnu.

Nammiraha sa minn tfulitiDin in-niçça sa minn tfuliti kienet taffaxxinani g˙all-eleganza u l-kobor tag˙ha, niftakarni tifel ta’ xi 7 snin, meta ng˙addi minn quddiemha, kont nitfa ˙arsti lejha, ng˙id xi talba u nix˙et xi ftit çenteΩmi fil-kaxxa tal-flus. Niftakar il-kuraturi ta’ din in-niçça f’dawk iΩ-Ωminijiet kienu l-a˙wa Marija, Concetta u Karmenu Camilleri mag˙ruf b˙ala l-Pre. Niftakarhom g˙al bosta snin, ji©u ta’ kuljum, jixg˙elu l-bozoz jew jissetjaw it-timer biex filg˙axijiet tinxtg˙el awtomatikament. Diversi drabi qabbdu lil xi ˙add jiΩbog˙ mill-©did in-niçça kif ukoll l-istatwa. Niftakar ukoll lil Lora Azzopardi u lil ÌuΩeppa Galea, l-Mostija (li kienu joqog˙du fil-blokk ta’ ma©enb in-niçça) jag˙tu d-donazzjonijiet tag˙hom, fost nies o˙ra lill-istess a˙wa Camilleri g˙all-ispejjeΩ tad-dawl.

Kuraturi ©odda u restawrMill-1985 il-kura tan-niçça g˙addiet f’idejn Manwel Pisani flimkien mal-mara tieg˙u Anna. Il-koppja Pisani baqg˙u jag˙mlu dan sakemm in-niçça ©iet restawrata fl-2010.1 Dan ir-restawr ©ie ffinanzjat mill-Gvern Çentrali u sar fuq inizjattiva tal-Kunsill Lokali tal-Birgu, ta˙t id-direzzjoni tal-Perit Claude Busuttil2.

Tag˙rif limitatMinn dejjem kont interessat insir naf meta u kif saret din in-

In-Niçça tal-Madonna tal-Karmnuta’ Triq San Lawrenz

minn George Agius

niçça iΩda sfortunatament it-tag˙rif dwarha kien skars ˙afna. Ìrajja li ©ieli smajt fuqha, hi dik ta’ meta fi Ωmien il-˙akma FrançiΩa, l-istatwa tal-Madonna tal-Karmnu jing˙ad li ©iet mix˙uta fl-art u li l-Vittoriosani ma damux ma’ qieg˙duha f’postha mill-©did3. L-unika tag˙rif bil-miktub li kont naf bih, huwa dak li hemm fuq il-kartella tal-ir˙am imwa˙˙la mal-istess niçça. Din l-iskrizzjoni bit-Taljan fi ftit kliem tg˙id li fil-5 ta’ Settembru 1870, l-Arçisqof Gaetano Pace Forno kkonçeda indul©enza parzjali ta’ 40 jum, lil dawk li jitolbu Ave Maria quddiem din ix-xbieha.

Armarju bil-manuskrittiIn-nuqqas ta’ informazzjoni dwar l-ori©ini ta’ din in-niçça baqa’ jippersisti g˙al snin s˙a˙, sakemm ftit ilu ©ibduli l-attenzjoni li fis-sagristija tal-knisja ta’ San Filippu tal-Birgu, hemm armarju fil-˙ajt, b’g˙add ta’ manuskritti. Wara li mort nag˙ti titwila, f’Novembru 2020 ittrasferejt dawn il-manuskritti, min˙abba li l-umdità u l-kamla kienet qed tag˙mlilhom ̇ afna ̇ sara. Ming˙ajr telf ta’ Ωmien bdejt infarfarhom mit-trabijiet u nqalleb xi ftit fihom.

Ktieb tal-KontijietWaqt dan il-proçess intba˙t li f’wie˙ed mill-kotba tal-kontijiet li jappartjeni l-Knisja tal-Karmnu tal-Birgu, hemm rendikont miktub bit-Taljan li jmur lura 235 sena. F’dan ir-rendikont hemm imniΩΩla bid-dettalji kollha, l-g˙otjiet u l-ispejjeΩ li saru biex saret din in-niçça ta˙t il-kampnar



tal-Knisja tal-Madonna tal-Karmnu4. Jien fra˙t ˙afna bis-sejba ta’ dan id-dokument g˙aliex permezz tieg˙u issa g˙andna ˙afna aktar informazzjoni dwar l-ori©ini tan-niçça. Fil-paragrafi

li ©ejjin se naqsam mag˙kom xi tag˙rif li jien slit minn dan id-dokument li g˙al snin twal kien mistur.

Meta u min?Mir-rendikont jidher li x-xog˙lijiet fuq in-niçça flimkien mal-istatwa skolpita fil-©ebel tal-Madonna tal-Karmnu, tlestew f’Lulju tal-1786. L-ispiΩa totali tal-pro©ett, la˙qet is-somma ta’ 70 skud, 4 tari u gran li minnhom il-ba˙˙ara kkontribwew is-somma ta’ 65 skud u 6 tari. G˙alhekk nistg˙u ng˙idu li l-ispejjeΩ kwaΩi ©ew koperti mill-©bir li sar fost il-ba˙˙ara. Tajjeb infakkru li l-Knisja tal-Karmnu qieg˙da fix-xatt tal-Birgu u g˙alhekk kienet iffrekwentata ˙afna mill-ba˙˙ara. Din ir-rabta wasslet biex tul is-snin il-ba˙˙ara saru l-akbar benefatturi ta’ din il-knisja.

L-istatwa tal-MadonnaIl-©ebla li minnha ©iet skolpita l-istatwa tal-Madonna bil-bambin f’idejha, inxtrat g˙all-prezz ta’ 4 skudi. Sfortunatament m’hemmx miktub min kien l-iskultur li g˙amilha. L-unika referenza g˙al min ˙adimha hi dik ta’ Maestro Scultore u li Ωamm 25 skud ta’ xog˙lu. Il-©ebla li ntuΩat biex sar il-pedistall inxtrat 3 skudi u mag˙hom t˙allsu skud u 2 tari o˙ra g˙all-©arr tag˙ha.

Óaddiema u Snajja’Minn dan ir-rendikont naslu g˙all-konkluΩjoni li xog˙ol fuq il-pro©ett tan-niçça dam g˙addej g˙al bosta jiem u li fuqu ˙admu diversi nies b’˙iliet u snajja’ differenti. Dan g˙aliex fir-rendikont jissemmew diversi ˙addiema li t˙allsu skond il-jiem u xog˙ol li g˙amlu.

Wie˙ed jew tlieta?Fost dawk li ˙admu fit-tiswir tan-niçça, jissemma il-

Capo Maestro li ̇ adem xi mudelli tal-injam minn twavel li nxtraw a p p o s t a . F ’ Ω e w © okkaΩjoni j ie t o˙ra insibu referenza g˙all-Maestro. Mhux çar jekk huwiex jirreferi g˙a l dak l i qabe l sejja˙lu Capo Maestro jew jekk il-Maestro kienx jew kienux nies o˙ra. Dan qed ng˙idu g˙aliex l-ewwel darba li jissemma il-Maestro jg˙idilna li g˙amel sitt ijiem xog˙ol u t˙allas tag˙hom 3 skudi u 3 tari, filwaqt li t-tieni darba li jissemma l-Maestro hemm miktub li g˙amel tlett ijiem xog˙ol fuq il-prospettiva u l-pilastri u li tag˙hom t˙allas skud u 8 tari.

Óaddiema o˙raÓaddiema o˙ra li jissemmew huma l-iskalpellin li g˙amel ˙amest ijiem xog˙ol li tag˙hom t˙allas 2 skudi, 8 tari u 10 grani. Il-manwal u tifel li ta’ ©urnata xog˙ol il-kbir ing˙ata 6 tari filwaqt li tifel ing˙ata 3 tari u 10 grani. Jissemma wkoll il-pittur li ng˙ata 3 skudi u tar li jkopru x-xog˙ol u l-kuluri li uΩa. Sar ukoll xi xog˙ol tal-injam b’mod volontarju mill-mastrudaxxa. Ma’ dawn irridu nΩidu nies o˙ra li g˙alkemm ma jissemmewx b’mod speçifiku jissemma xog˙olhom. Fost dawn hemm il-burdnara li ©arrew il-materjal, il-˙addieda u dawk li ja˙dmu r-ram.

Ram u ˙adidL-o©©etti tal-˙adid u tar-ram kienu jinkludu: fanal tar-ram flimkien ma’ brazz tal-˙adid biex jistrie˙ fuqu, Ωew© ra©©ieri wa˙da tal-˙adid bl-istilel u l-o˙ra tar-ram, Ωew© labtijiet tar-ram li wara ©ew ippiturah, viti tar-ram, gan©etti tal-˙adid u granpuni.

Materjal ie˙orMaterjali o˙ra li jissemmew huma l-©ir, trab isfar li kien jintuΩa biex jit˙allat mal-©ir u Ω-Ωejt tal-kittien.

SpejjeΩ o˙raSpejjeΩ o˙ra msemmija f’dan ir-rendikont huma l-iskultura fil-©ebel tal-kartella tal-indul©enzi li swiet 2 skudi u 6 tari. Il-˙las ta’ skud, 11 il-tari u 5 grani Iis-Signor Commissario biex ing˙ata l-permess ˙alli n-niçça tkun tista’ ssir barra t-triq. Kif ukoll l-ispiΩa ta’ 6 skudi biex bihom inxtraw numru ta’ labtijiet li ng˙ataw lill-ba˙˙ara b˙ala apprezzament tal-©eneroΩità tag˙hom biex dan il-pro©ett seta’ jitwettaq.

KonkluΩjoniWaqt li qed nikteb dan l-artiklu g˙adni g˙addej bix-xog˙ol tat-tindif u l-ikkatalogar ta’ dawn il-manuskritti fis-sede tas-Soçjetà Storika u Kulturali tal-Birgu, li minn hawn nirringrazzja lill-kumitat. Inwieg˙dkom li ’l quddiem jekk Alla jrid naqsam mag˙kom aktar tag˙rif interessanti li niltaqa’ mieg˙u f’dawn il-manuskritti.

1. Informazzjoni mog˙tija lil awtur mill-Koppja Pisani2. Tag˙rif miksub mill-pa©na fuq il-Facebook tal-Kunsill Lokali tal-Birgu u minn National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands NICPMI Inv. No.00705 Date of Publication 27 August 20123. Lorenzo Zahra, Il-Knisja u l-Kunvent tal-Karmnu fil-Birgu, Telestar u l-Berqa, 25 ta’ Novembru 1970. 4. Libro del introito e del esito B 1781-1795, Veneranda Chiesa del Beatissima Vergine del Carmine nella Citta Vittoriosa, folglio 20.



MENU MINN MADWAR ID-DINJA - TAJLANDJA

Soppa Tom Kha

IngredjentiMg˙arfa Ωejt tal-coconut ½ basla mqatta strixxiΩew© sinniet tewm½ bΩaru a˙mar (jekk trid)¾ inch ©in©erZokk tal-lemongrass imqatta biççiet2 kuççarini red curry paste (jekk trid)Litru stokk tat-ti©ie©Litru ˙alib tal-coconut2 sidra tat-ti©ie© mqatta biççiet Ωg˙ar250gr faqqieg˙2 mg˙aref fish sauce3 mg˙aref meraq tal-lime3 tewm a˙dar mit-twilTursin frisk imqatta

MetoduFiΩ-Ωejt tal-coconut qalli t-tewm, il-basal, il-lemongrass, il-©in©er u r-red curry paste u l-bΩaru a˙mar. Qalli sakemm il-basal ji©i trasparenti. Ûid l-istock tat-ti©ie© u ˙alli jifta˙ jag˙li g˙al xi nofs sieg˙a. Ne˙˙i u warrab it-tewm, il-basal, il-©in©er u l-lemongrass. Ûid il-coconut milk, it-ti©ie© u l-faqqieg˙. Sajjar kollox sakemm issir it-ti©ie©. Ûid il-fish sauce, u l-meraq ta’ lime. Kompli ˙awwad flimkien. Biex isservi Ωejjen bit-tewm a˙dar twil imqatta, felli lime u t-tursin.

Tag˙rif mill-Kçina minn MaryRose Gauci

Mousse tal-Coconut Milk

Ingredjenti: 100gr dqiq100gr zokkorFtit mel˙6 isfra tal-bajd400ml coconut milk (mhux ˙elu) (unsweetened)

Metodu:Ìo kazzola ˙allat id-dqiq, iz-zokkor u l-mel˙. Ûid l-isfra tal-bajd u ˙allat sew. Ûid 100ml coconut milk u kompli ˙awwad fuq nar baxx g˙al tliet minuti. Ìo kazzola o˙ra sa˙˙an il-kumplament tal-halib u wara Ωidu mat-ta˙lita tad-dqiq. Kompli hawwad l-ingredjenti flimkien g˙al g˙axar minuti o˙ra, sakemm ti©i ta˙lita mag˙quda. Servi s˙un.

Sidra tat-Ti©ie© bil-Peanut Butter

Ingredjenti:Mg˙arfa Ωejt taΩ-Ωebbu©aBasla kbira3 sidra tat-ti©ie© mqatta f’biççietMg˙arfa kosbor300ml stokk tat-ti©ie©2 mg˙aref imbul©ati peanut butterMeraq ta’ 2 lumijietMg˙arfa sweet chilli sauce200gr faΩola ˙adra twila (tal-friΩa)

Metodu:Ìo ta©en qalli l-basla fiΩ-Ωejt taΩ-Ωebbu©a u wara Ωid is-sidra tat-ti©ie©. Ûid il-kosbor u meta jsir it-ti©ie©, Ωid l-istokk tat-ti©ie©, il-peanut butter, il-meraq tal-lumi, ic-chilli sauce u l-faΩola twila. Kompli ˙awwad kollox flimkien g˙al 20 minuta. Servi ma’ ross mg˙olli, karawett mo˙mi u sweet chilli sauce.



Robert Schumann jikteb Christopher Pisani - Arkivista

ippubblika ktieb bl-isem ta’ Die Neue Zeitschrift fur Musik (New Journal of Music), fejn prattikament ikkritika u fa˙˙ar il-kompoΩituri kontemporanji. Ta’ min jg˙id li Schumann dejjem ipprova jqajjem kuxjenza fuq is-siltiet ta’ Mozart, Beethoven u von Weber, li g˙alih kienu kompoΩizzjonijiet li kellhom jibqg˙u jissemmg˙u f’kull Ωmien. Fa˙˙ar lil Chopin u lil Berlioz (kontemporanji mieghu) u kkritika ferm lil Liszt u l-Wagner. Wa˙da mis-siltiet li kiteb qabel dan iΩ-Ωmien kienet Papillons. Schumann kellu stil g˙alih peress li s-siltiet li kien jikkomponi kien ikollhom figuri imma©inarji li b˙al qishom jiddiskutu (permezz tal-muΩika) l-ideat tag˙hom. Hekk ©ara wkoll fis-silta tieg˙u Carnaval, fejn fiha hemm impressjonijiet ta’ Paganini u Chopin ukoll. Fl-1835, Schumann iltaqa’ ma’ Mendelssohn, wie˙ed mill-kompoΩituri li influwenzah sa mill-bidu tieg˙u f’din ix-xena muΩikali. Pero` s-snin g˙addew u fl-1837, bdew ˙er©in il-kompoΩizzjonijiet. Fl-1837, Schumann ippubblika l-pubblikazzjoni tieg˙u bl-isem ta’ Symphonic Studies. Din kienet ©abra ta’ varjazzonijiet g˙all-pjanu fejn kienu jirrikjedu livell g˙oli ta’ ˙ila f’dan l-istrument. Wara dan, ˙ar©et ukoll is-silta Davidsbundlertanze, ©abra ta’ muΩika ghaΩ-Ωfin. Segwew wara dawn is-siltiet Kinderszenen (li fiha wie˙ed mill-iktar passa©©i sbie˙ fuq il-pjanu (Traumerei)), Kreisleriana, Fantasia in Do, u Faschingsschwank aus Wien. Mill-1832 sal-1839, Schumann kiteb biss g˙all-pjanu. Ta’ min jg˙id li fis-sena 1840 biss, Schumann kiteb 138 kanzunetta (pjanu u vuçi). Pero` dan ma kienx kollox. Fl-1841, Schumann kiteb g˙ad ta’ kompoΩizzjonijiet ©mielhom, fosthom Dichterliebe, 2 sinfoniji, Paradise and the Peri, u Liederkreis. Ìara iΩda li ftit tas-snin wara Ω-Ωwie© tieg˙u fl-1840, bejn l-1844 u l-1853, Schumann g˙adda minn Ωmien xejn stabbli. Dan hekk kif beda jg˙ir g˙all-abblita` li martu Clara kellha

biex iddoqq il-pjanu, sakemm beda jkollu wkoll mumenti ta’ paranoja fuq il-mewt, minn postijiet fl-g˙oli, affarijiet tal-metall, u o˙rajn. Illum il-©urnata ng˙idu li kellu problema ta’ sa˙˙a mentali. IΩda f’dan l-istat, xorta wa˙da b’xi mod jew ie˙or irnexxielu jikkomponi sinfonija o˙ra, fantasija g˙all-pjanu u l-orkestra u anke kunçert g˙all-pjanu. G˙all-˙abta tal-1846, Schumann ˙assu li kien qieg˙ed jirkupra mentalment, tant li issa beda jdur xi postijiet ma’ familtu. Fl-1850, Schumann kiteb l-unika opra tieg˙u bl-isem ta’ Genoveva. Schumann kompla jikkomponi billi kiteb il-muΩika g˙all-kliem ta’ George Byron bl-isem ta’ Manfred. F’Awwissu tal-1849, g˙aç-çentinarju mill-mewt ta’ Goethe, Schumann kiteb Scenes from Goethe’s Faust. Din indaqqet f’diversi posti j iet , fosthom, Dresden, Leipzig u Weimar. Fl-1850, Schumann ˙a post Ferdinand Hiller b˙ala direttur muΩikali f’Dusseldorf, iΩda ma

Is-sena l-©dida fl-a˙˙ar waslet. L-istennija g˙all-vaççin bdiet iktar issir imminenti, speçjalment meta naraw xi infermiera jitlaqqmu bil-vaççin il-©did kontra l-COVID-19. Ma stajniex nifhmu kif is-sena li g˙addiet kienet ser tispiçça, pero` wisq iΩjed din is-sena kif ser tkun! Il-festi tal-Ìimg˙a l-Kbira u l-G˙id, il-festi fl-ibliet u l-ir˙ula tag˙na... min jaf kif ser ikunu?Robert Schumann twieled nhar it-8 ta’ Ìunju tal-1810 ©ewwa Zwickau. Zwickau dak iΩ-Ωmien kienet tag˙mel parti mir-Renju ta’ Saxony, fejn illum hija l-Ìermanja (Çentrali). Hu kien il-˙ames wild ta’ Johanna Christiane (Schnabel) u August Schumann. Missieru, August, kien ibieg˙ il-kotba, jippubblika l-kotba u artikli, u anke ©ieli jikteb xi novelli. B’hekk, apparti l-muΩika, Schumann trabba wkoll qalb il-litteratura. Fl-eta` ta’ seba’ snin, Schumann beda jitg˙allem il-muΩika u l-pjanu g˙and Johann Gottfried Kuntzsch. Fl-eta` ta’ 14-il sena, Schumann kiteb silta proΩa fuq il-muΩika li ©iet ippubblikata minn missieru fost interventi o˙ra fil-ktieb Portraits of Famous Men. Ta’ min jg˙id li Schumann kien influwenzat minn diversi kittieba, b˙al Johann Schiller, Johann Goethe, George Byron, u Jean Paul. L-interess ta’ Schumann fil-muΩika kompla jikber meta attenda kunçert tal-pjanu minn Ignaz Moscheles. Dan qajjem interess f’Schumann lejn Beethoven, Schubert u Mendelssohn. Fl-1826, August miet meta Schumann kellu biss 16-il sena. Ommu ma tantx ˙e©©itu biex ikompli jistudja l-muΩika, tant li bg˙atitu jistudja l-li©i ©ewwa Leipzig. Flok il-li©i, Schumann studja iktar minn qabel il-muΩika u l-pjanu ta˙t Friedrick Wieck. Fl-1830, Schumann sema’ lil Paganini jdoqq il-vjolin ©ewwa Frankfurt. Dan kompla jqajjem interess kbir f’Schumann, tant li kiteb lil ommu jitlobha biex ma jkomplix jistudja l-li©i u jmur lura jistudja l-muΩika. Ta’ 20 sena, fi tmiem is-sena 1830, Schumann mar lura jistudja g˙and Weick biex jil˙aq pjanist professjonista u jkun jista’ jg˙ati l-kunçerti. Ìara iΩda li min˙abba diΩabilita` li kellu f’idu, din il-˙olma ma setghetx timmaterjalizza g˙ax is-swaba ma setg˙ux jil˙qu t-teknika rikjesta. G˙alhekk, Schumann kien iddeçieda li jintefa’ iktar fuq il-kompoΩizzjoni. Dan g˙amlu billi mar jistudja ta˙t Heinrich Dorn. Fl-1832, Schumann mar iΩur lill-familjari f’Zwickau. Hemm indaqqet g˙all-ewwel darba s-sinfonija tieg˙u in G Minor. Din indaqqet minn Clara Wieck li kellha biss 13-il sena. Tant kemm daqqet tajjeb, li omm Schumann marret fuqha wara l-kunçert u qaltilha li tant kemm daqqet tajjeb li xi darba trid tiΩΩewwe© lil binha Robert. Eventwalment, hekk ©ara. Fil-fatt Schumann, ta’ 16-il sena beda jo˙ro© ma’ Ernestine von Fricken, it-tifla adottata ta’ nobbli, u wara li sar jaf, telaqa. G˙adda Ω-Ωmien u meta kellha l-eta`, appuntu beda jo˙ro© ma’ Clara Wieck sakemm iΩΩewwigha. Ta’ min wie˙ed jg˙id li hu dam naqra biex iΩΩewwi©ha min˙abba battibekk li kellu ma’ missierha. IΩΩew©u nhar it-12 ta’ Settembru tal-1840. Flimkien kellhom 8 itfal, Emil, Marie, Elise, Julie, Ludwig, Ferdinand, Eugenie, u Felix.Fl-1834, wara li rkupra mill-mewt ta’ tnejn minn ˙utu, Schumann


12 Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121

Wiçç imb’wiçç ma’Mark Bugeja

minn Paul Micallef

#ilbandatalbirgu

Meta ©ejt biex nag˙mel din l-interviΩta, sfortunatament il-qilla tal-pandemija kienet fl-aqwa tag˙ha u n-numri ta’ dawk milquta bdew telg˙in qatieg˙. G˙alhekk, filwaqt li rrispettajna is-sa˙˙a ta’ xulxin, u obdejna dak li tg˙idilna il-Professoressa Charmaine, ma rridx nonqos mill-appuntament ta’ kull xahrejn mag˙kom il-qarrejja u nkompli b’din id-damma ta’ interviΩti ma’ persuni li b’xi mod jew iehor g˙andu jew g˙andha x’taqsam mal-kaΩin tag˙na, mal-festa jew mal-Birgu. Hekk g˙aΩilna metodu ie˙or li g˙alkemm mhux daqshekk wiçç’ imb’wiçç, u g˙alkemm mhux l-ideali, xorta ˙alla r-riΩultat a˙˙ari li permezz ta’ kitbieti tkunu tafu a˙jar lill-persuna interviΩtata.L-g˙aΩla g˙al din id-darba waqg˙et fuq Mark Bugeja. Min˙abba li Mark mhux mill-Birgu, ma joqg˙odx il-Birgu u ilu xi Ωmien li kien membru fil-kumitat, forsi ma tantx jafuh ˙afna nies. Pero` jekk nikteb li Mark hu miΩΩewwe© lit-tifla tal-ex President Lawrence Farrugia malajr kul˙add jiffoka u jirrealizza g˙al min qed nirreferi. Ir-ra©uni ta’ din l-g˙aΩla hi g˙ax Mark g˙al xi Ωmien kien membru tal-kumitat çentrali u anke min˙abba l-professjoni tieg˙u fl-ambjent tal-accounts, book keeping u auditing g˙en ̇ afna sabiex jintroduçi metodi ©odda u iktar moderni li g˙adhom jintuΩaw sal-lum.

FamiljaIntant b˙as-soltu ejja nibdew mill-familja.Mark twieled f’Tal-Pieta` fid-dar tan-nanna tieg˙u fit-12 ta’ Ottubru 1963. Hu tg˙ammed ftit tal-jiem wara fil-knisja parrokkjali ta’ San ÌuΩepp, l-Imsida. Omm Mark hija minn tal-Pieta` filwaqt li missieru, li miet madwar 15-il sena ilu wara marda fl-eta` ta’ 71 sena, kien mill-Óamrun.Meta l-©enituri ta’ Mark iΩΩew©u kienu krew post f’Bormla ̇ dejn il-knisja ta San Pawl, viçin Pjazza Gavinu Gulia, fejn Mark trabba sa meta kellu madwar 11-il

sena. Dik id-deçiΩjoni li kienu ˙adu l-©enituri tieg˙u dak iΩ-Ωmien tat bidu g˙all-konnessjoni kbira li Mark kellu, g˙ad g˙andu u inevitabilment se jibqa’ jkollu mal-Kottonera. It-trobbija tieg˙u f’Bormla matul l-a˙˙ar tas-snin sittin u l-bidu tas-snin sebg˙in uriet lil Mark l-©enwinita` tan-nies tal-Kottonera u l-ispirtu ta’ komunita` li juru speçjalment meta wie˙ed ikollu xi problema. Mark jiftakar çar ukoll il-preparamenti li kienu jsiru b’˙erqa kbira meta kienet toqrob il-festa tal-Kunçizzjoni jew ir-regatta.

EdukazzjoniMark beda l-edukazzjoni tieg˙u fl-iskola tal-Ursulini f’Bormla u kompla l-Primarja fl-iskola ta’ St. Joseph fir-Ra˙al Ìdid. Fl-iskola Mark kien ˙abib ˙afna ma’ Silvio Galea tant li kien iqatta ̇ afna ̇ in mieg˙u. Silvio kien il-©ar

tieg˙u g˙ax kien joqg˙od ˙dejn il-knisja ta’ San Pawl. Missier Silvio, Wallace (tas-Sluta), kellu ˙anut tal-g˙odda u n-nannu ta’ Silvio kellu l-˙anut tal-˙jata “Fava”. Mark jiftakar li l-private li kienet twassalhom lejn u mill-iskola kienet tg˙addi minn ˙afna postijiet fosthom mill-Birgu. IΩ-Ωmien meta Mark spiçça mill-iskola primarja ̇ abat maΩ-Ωmien meta l-©enituri tieg˙u ddeçidew li jibdlu d-dar u marru f’post Óal-Qormi. Sadanittant hu beda s-sekondarja fis-Seminarju tal-Furjana fejn kien mar ukoll il-˙abib tieghu Silvio. Ftit wara, missier Mark sab post il-Óamrun u g˙alhekk il-familja Bugeja re©g˙u biddlu d-dar biex b’hekk missier Mark qata xewqtu u mar jg˙ix fejn trabba

Fi Frar tas-sena 1854, is-sintomi Ωdiedu u Ωdiedu sew. L-an©li jkantaw spiççaw jinbidlu kultant f’dimonji jiΩfnu. Fis-27 ta’ Frar tal-istess sena pprova jne˙˙i ̇ ajtu billi jaqbeΩ minn fuq pont g˙al ©ox-xmara Rhine. IΩda kien hemm sajjied fil-viçin li salvalu ˙ajtu. Kien l-istess pont fejn o˙tu Emilie kienet temmet ˙ajjitha. Meta wasal id-dar, Schumann talab lil martu biex jinqafel/taqflu ©o sanatorium g˙aliex kien qieg˙ed jibΩa’ li fl-a˙˙ar kien ser iwe©©a’ lilha. Hekk ©ara meta da˙al fis-sanatorium ta’ Dr Franz Richarz ©ewwa Endenich. Ta’ min jg˙id li Clara ma setg˙etx iΩΩuru iΩda Brahms seta’. Schumann miet nhar id-29 ta’ Lulju tal-1856 fl-eta` tenera ta’ 46 sena. Hemm diversi g˙ajdut u studji ta’ kif seta’ miet. Hemm min jg˙id li miet min˙abba li kien jing˙ata l-merkurju g˙al-kontra s-sifilite (syphilis) u hemm min jg˙id li miet min˙abba li kellu diversi problemi ©ewwa l-iskutella ta’ rasu fejn irriΩultaw il-problemi fl-udit u anke l-problemi mentali. Ta’ min jg˙id li wara mewtu, Clara, l-eredi assoluta tieg˙u, flimkien ma’ Brahms, iddistru©©ew il-kompoΩizzjonijiet kollha tieg˙u li kienu ja˙sbu li kienu sforz il-problemi ta’ sa˙˙a li kellu. Óasra li ma ̇ allewx lil ©enerazzjonijiet futuri jiddeçiedu huma jekk kienux sbie˙ jew le!

tantx dam f’din il-kariga. Schumann kien kompoΩitur kbir, iΩda fid-direzzjoni ma kienx imur tajjeb. Telaq mill-kariga u spiçça jikkomponi 2 sinfoniji o˙ra. Interessanti ferm

huwa li fit-30 ta’ Settembru tal-1853, Johannes Brahms (kompoΩitur iehor famuΩ) mar g˙and Schumann biex jg˙allmu. Dawn iltaqg˙u u Brahms impressjona mhux ftit kemm lil Schumann u kemm lil martu Clara. Schumann min-na˙a tieg˙u tah kemm fela˙ spinta ‘l quddiem u fa˙˙ru kemm seta’ meta kellu ç-çans. Ma’ Brahms, Ωdied ukoll Albert Dietrich b˙ala studenti ta’ Schumann. Sena wara, fl-1854, Schumann re©a’ lura ˙dejn martu Clara wara li s-sintomi re©g˙u fe©©ew. Kien ta’ sikwit jisma nota twila il-˙in kollu ©o widnejh u li din kienet ittellfu mhux ftit waqt il-kompoΩizzjoni. X’aktarx li kienet kawΩa tat-tinnitus. Darba minnhom, waqt li kien rieqed, qam f’daqqa g˙ax qal li beda jisma l-an©li jdoqqu. Kiteb li kien qed jisma u llum nistg˙u ng˙idu li kiteb eΩatt passa©©i minn siltiet li kien di©a` kiteb hu stess. Wara ftit ©ranet, Schumann kiteb ˙ames varjazzjonijiet fuq din it-tema. Dawn kellhom ikunu l-a˙˙ar xog˙ol tieg˙u, bl-isem ta’ Geistervariationen (Ghost Variations).



u fejn omm Mark g˙adha toqg˙od sal-lum.

TennisIΩda donnu d-destin ma riedux jinqata mill-Kottonera. Dan g˙ax ftit xhur wara li telqu minn Bormla, Silvio u ˙abib ie˙or li sar jaf mis-Seminarju, Ivan Farrugia, kienu ˙ajjruh biex jibda jmur mag˙hom jilg˙ab il-tennis. Missier Ivan huwa Frans Farrugia mill-Birgu li dak iΩ-Ωmien, flimkien ma’ Wallace Galea, kien fl-ewwel Kumitat meta twaqqaf il-Vittorjosa Lawn Tennis Club (VLTC) ©ewwa Kordin. Hu jiftakar li fil-kumitat tal-VLTC kien hemm nies o˙ra mill-Birgu fosthom Godfrey Demarco, Lawrence Theuma u l-a˙wa Twanny u Victor Pule. G˙all-ewwel il-©enituri tieg˙u bdew jikkonfondu kif ser jibda jmur Kordin iΩda, b˙al ma’ dejjem g˙amlu, nkora©©ewh u beda jmur jilg˙ab it-tennis, sport li g˙adu jipprattika sal-lum.

Vittoriosa Lawn Tennis ClubIl-VLTC kien klabb li offra opportunitjiet kbar lil kull min ried jilg˙ab it-tennis. Dak iΩ-Ωmien it-tennis kien sport riservat biss g˙al nies sinjuri u ta’ çerta hekk msej˙a “klassi” u jekk ma kienx ikollok xi ˙abib IngliΩ jew xi ˙add li kien biçça wa˙da mal-IngliΩi, ma kellekx tama li tibda tilg˙ab dak l-isport. G˙aldaqstant, it-tennis f’Malta g˙andu jkun dejjem grat g˙al dawk li waqqfu il-VLTC u g˙al dak li rnexxielhom jag˙mlu meta fet˙u l-bibien bera˙ g˙al kull min ried jipprattika dan l-isport, irrispettivament mil-liema klassi kien ©ej.

Tifkiriet tal-Youth CentreMark kompla “Dak iΩ-Ωmien niftakar li l-entuΩjaΩmu taΩ-Ωg˙aΩag˙ kien jin˙ass fil-VLTC u dejjem ing˙atajna ˙afna spazju biex na˙dmu, nitg˙almu u nipparteçipaw. Jien kont fil-kumitat taΩ-Ωg˙aΩag˙ tal-VLTC u peress li l-VLTC dak iΩ-Ωmien ma kellux clubhouse, konna naghmlu l-laqg˙at fl-uffiççju tal-Azzjoni Kattolika quddiem il-Youth Centre fil-Birgu. Wara l-laqg˙a konna naqsmu t-triq g˙al Youth Centre fejn konna nilg˙abu t-table tennis u nie˙du xi ˙a©a tal-ikel u tax-xorb. Niftakar li Ìanni Agius, li dak iΩ-Ωmien kien imexxi l-bar u jie˙u ̇ sieb il-post, mhux l-ewwel darba li kien itina ˙elu jew pakketti tal-crisps b’xejn.” Mark baqa’ attiv fil-VLTC g˙al ˙afna snin u flimkien ma’ numru kbir ta’ Ωg˙aΩag˙, irrappreΩentaw lill-klabb f’˙afna kompetizzjonijiet nazzjonali fosthom fil-league nazzjonali fejn lg˙abu g˙al ˙afna snin fl-og˙la diviΩjoni u fejn dejjem g˙amlu kull ma setg˙u biex il-VLTC jsir u jibqa’ fost l-aqwa klabbs tat-tennis f’Malta. Meta Mark spiçça l-iskola sekondarja, mar is-sixth form De La Salle, liema g˙aΩla wkoll Ωammitu viçin tal-Birgu. Hemmhekk Mark iltaqa’ ma dik li kellha tkun martu, Stephanie Farrugia. Stef kienet u g˙adha attiva ˙afna u kien skopra li b˙alu kienet tmur St. Joseph f’Ra˙al Ìdid u li kienet tkun fuq l-istess private li kien juΩa hu g˙all-iskola. B˙alu kienet ukoll bdiet tilg˙ab it-tennis il-VLTC iΩda kienet waqfet g˙al ftit Ωmien g˙ax bdiet tilg˙ab il-basketball u l-waterpolo. IΩda meta bdew jo˙or©u flimkien re©g˙et bdiet tilg˙ab it-tennis il-VLTC.

Edukazzjoni Og˙la, Impjieg u Ûwie©Wara li Mark lesta s-sixth form iddeçieda li jmur l-Universita` ta’ Malta fejn fl-1987 iggradwa b˙ala accountant u beda ja˙dem ma’ ditta tal-awdituri ewlenija f’Malta li ftit snin wara kien sar jisimha Grant Thornton. Ftit xhur wara Mark u Stephanie ΩΩeww©u fil-Knisja ta’ San Lawrenz u marru joqog˙du Santa Lucia. Fl-1994 Mark kompla bl-istudju tieg˙u u g˙amel Masters fil-Business Administration f’Henley Management College fl-Ingilterra fejn iggradwa fl-1998. Fis-sena 2002 Mark u Stephanie marru joqog˙du n-Naxxar u fl-2004 twieldet Emma Marie, l-unika wild li

g˙andha din il-familja

Il-familja ta’ StephanieMa jistax jonqos li l-familja Farrugia kienet u g˙adha nvoluta ˙afna fil-festa speçjalment Lawrence, missier Stef, li g˙al ˙afna snin kien involut f’˙afna g˙aqdiet tal-knisja l-iktar fil-kumitat tal-festa u anki fil-kaΩin fejn g˙al ̇ afna snin okkupa l-og˙la kariga tal-President. Dan minbarra li ̇ u Stef, Simon, ukoll kien u g˙adu nvolut fl-g˙aqdiet palmiΩi tant li b˙alissa qieg˙ed jokkupa l-kariga ta’ segretarju tal-kaΩin. G˙alkemm Mark b˙ala karattru mhux wie˙ed li j˙obb il-festi u l-folol, qatt ma kellu problema li jipparteçiepa jew li jag˙ti daqqa t’id fejn ikun hemm bzonn.

Sehem fil-kumitat tal-KaΩinFil-fatt fl-1985 kien g˙amel sena fil-kumitat tal-KaΩin tal-Banda Vittoriosana San Lawrenz. Fl-1991 re©a’ da˙al fil-kumitat u g˙amel tmien snin membru sal-1998. G˙alkemm issa ilu nieqes mill Kumitat, Mark baqa’ jsegwi l-attivitajiet u g˙adu sal-lum jag˙ti l-g˙ajnuna tieg˙u mill-a˙jar li jista’ b’mod volontarju. Dan minkejja l-fatt li, min˙abba x-xog˙ol tieg˙u, ma tantx g˙andu ˙in liberu. Mark Ωied “G˙andi bosta memorji sbie˙ ta’ attivitajiet li saru matul is-snin, fosthom meta kien ©ie ççelebrat iç-çentinarju tal-KaΩin fl-1983, il-festi çentinarji ta’ San Lawrenz fl-1990 u meta n©abet Malta ir-ras ta’ San Lawrenz fl-1997. Niftakar ukoll diversi pro©etti kbar li saru fil-KaΩin, fosthom il-pro©ett tal-bar l-antik (tan-na˙a ta’ ©ewwa fejn illum hemm il-kçina), meta sar bar ©did fil-kamra ta’ barra (fejn g˙adu sal-lum), il-bdil tas soqfa tas-sular ta’ fuq, il-bini ta’ sala ©dida fis-sular ta’ fuq, l-ewwel pro©ett tad-dawl tal-faççata u l-pro©ett ta’ refurbishment kbir li sar meta nbidel il-bar u saret il-kçina l-©dida. Niftakar ukoll meta saret il-bandalora l-©dida tas-soçjeta`, il-plancier, bnadar ©odda, l-arkivju u ˙afna xog˙lijiet o˙ra”.

Óajja ProfessjonaliKif tistg˙u ta˙sbu, il-˙ajja professjonali ta’ Mark hija mpenjattiva ̇ afna iΩda bla dubju tag˙tih ̇ afna sodisfazzjon ukoll. Meta beda ja˙dem kien g˙azel li jibda jit˙arre© fil-professjoni tal-auditing. Dik il-linja kienet g˙o©bitu ̇ afna u fl-1990 ̇ a l-warrant ta’ awditur. Kellu diversi okkaΩjonijiet li mar ja˙dem g˙al diversi xhur barra minn Malta, speçjalment fl-Italja fejn ˙adem f’Milan, Turin u Firenze u fejn kompla sa˙˙a˙ l-esperjenza tieg˙u. MaΩ-Ωmien Mark kompla jtejjeb l-ambizzjoni li javvanza fil-professjoni tieg˙u

14 Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121


#ilbandatalbirgu

tant li fis-sena 1993 hu xtara sehem fid-ditta Grant Thornton, u fl-2013 ©ie ma˙tur b˙ala l-Managing Partner tad-ditta. Illum Mark g˙andu l-unur

li flimkien ma’ seba’ s˙ab o˙ra, imexxi ditta li t˙addem madwar 120 persuna, fosthom accountants u awdituri, ekonomisti, avukati u nies speçjalizzati fl-IT, u li toffri kull servizz li n-negozji g˙andhom bΩonn. Barra minn hekk huwa wkoll membru tal-kunsill tal-Malta Institute of Accountants.

Attenzjoni lill-familjaKif wie˙ed jimma©ina, kariga u responsabbilta` b˙al din qajla t˙alli ˙in liberu iΩda Mark xorta jifhem l-importanza li wie˙ed g˙andu jag˙ti lill-familja u jag˙mel mill-a˙jar li jista’ biex isib quality time biex jiddedika lil Stef u lil Emma. L-aktar passatemp li j˙obbu hu li jsiefru diversi drabi matul is-sena g˙al Ωjarat qosra g˙alkemm fis-sajf imbg˙ad imorru mawriet aktar twal. Peress illi l-membri kollha tal-familja jsegwu t-tim Taljan tal-Juventus, jag˙mlu mezz li meta jsiefru jmorrru jaraw xi log˙ba tal-Juventus u bosta drabi jmorru apposta biex jaraw xi log˙ba. Naturalment din is-sena Mark ma setax isiefer min˙abba l-pandemijja u g˙alhekk kien kostrett li jibqa’ Malta bil-limitazzjonijiet kollha li din i©©ib mag˙ha.

Passatempi bil-kuluri taΩ-ÛebraMark i˙obb ukoll ̇ afna kull tip ta’ sports kif ukoll il-muΩika rock u dik tas-snin 70 u 80. IΩda bla dubju ta’ xejn l-aktar li j˙obb huwa t-tim tal-Juventus li ilu jsegwi minn meta kien tifel. Mark kellu x-xorti jarahom jilg˙abu ˙afna drabi iΩda l-aktar log˙ba li jiftakar kienet dik li ra ©o Ruma fl-1996 meta l-Juventus reb˙u iç-Champions League. Mark jemmen li fi Ωmien mhux ‘il bog˙od issa li anki g˙andhom bosta players ta’ kalibru b˙alma hu Cristiano Ronaldo, g˙ad jer©a’ jara lit-tim favorit tieg˙u jerfa’ dik it-tazza.

Iktar StudjuInteressanti ˙afna huwa l-fatt li filwaqt li t-tifla ta’ Mark kienet qed tattendi l-iskola sekondarja, il-mara tieg˙u Stef iddeçidiet li tmur tistudja l-Universita` ta’ Malta fejn fl-2019 lestiet kors ta’ B.A. (Hons) Youth and Community Studies u fejn b˙alissa qieg˙da tag˙mel M.A Community Action and Development. Fil-fatt minn segwa wie˙ed mill-programmi tal-V-SL media fil-©ranet tal-Milied seta’ jsegwi interviΩta li Chris Cassar g˙amel lil Stephanie dwar pro©ett li se tag˙mel fil-Birgu marbut mal-istudji tag˙ha.Sadanittant it-tifla ta’ Mark, Emma bdiet kors ta’ Health and Social Care fl-MCAST. Dan ifisser li Mark irnexxielu jixpruna liΩ-Ωew© membri tal-familja li jkomplu bl-istudji tag˙hom u b˙alissa prattikament g˙andu Ωew© studenti d-dar. Mark jammetti li huwa ambjent g˙al qalbu ˙afna u jinkora©©ixxi kemm lil Emma u anke lil Stef biex ikomplu jistudjaw. Fil-fatt wa˙da mill-affarijiet li Mark jixtieq jag˙mel meta jirtira huwa li jer©a’ jmur jistudja l-Universita`. Hu jixtieq jistudja xi ˙a©a li m’g˙andiex x’taqsam max-xog˙ol tieg˙u u ja˙seb li l-g˙aΩla ser taqa’ fuq il-letteratura Taljana li minn dejjem kienet g˙al qalbu ̇ afna.

Il-Ìibda ta’ LorenzuHawn Mark fil-qosor analizza r-relazzjoni li l-familja tieg˙u g˙andha ma’ Lorenzu tag˙na; “Kif wie˙ed jista’ jimma©ina, meta tkun parti mill-familja Farrugia tkun f’ambjent fejn il-festa u l-banda huma çentrali fil-˙ajja ta’ kuljum. Nistqarr li grazzi g˙all-affinita` li rabbejt mal-Birgu matul iΩ-Ωmien, bdejt napprezza id-devozzjoni li n-nies tal-Birgu g˙andhom g˙al San Lawrenz u kemm i˙obbu dak kollu li g˙andu x’jaqsam mal-Birgu u, minkejja l-pika li hemm mal-©irien, dak kollu li jmiss mal-Kottonera. Din waslet ukoll fid-dar taghna fin-Naxxar li, kif wie˙ed forsi jistenna, jisimha Ta’ Wenzu u li ©o fiha Stef g˙andha diversi statwi, pitturi

u affarijiet o˙ra ta’ San Lawrenz. Niftakar li meta morna noqog˙du n-Naxxar, mal-©enb tal-Knisja Parrokkjali, u d˙alna l-Knisja mill-bieb tal-©enb tan-na˙a fejn hemm id-dar tag˙na, l-ewwel ̇ a©a li sibna kienet l-altar ta’ San Lawrenz. Hija wkoll ˙a©a inkredibbli li meta nkunu msefrin, anke f’ postijiet mwarrba jew fil-kampanja, dejjem insibu xi knisja ta’ San Lawrenz. B˙al li kieku Stef g˙andha kalamita li dejjem twassalna hdejh”.

All Roads lead to ... KottoneraMark ikkonkluda u qalli li qisu id-destin dejjem riedu li b’xi mod jew ie˙or i˙ejjilu triq li dejjem ressqitu lejn il-Kottonera, mir-residenza, skola, ˙bieb u sa˙ansitra tal-g˙aΩla ta’ kif ng˙idu bl-ingliΩ “his better half” Stephanie u l-familja tag˙ha. Dan wasslu sabiex matul is-snin g˙alkemm ori©inarjament mhux mill-Birgu beda, kompla u sa˙˙a˙ il-fehma jekk mhux ukoll il-konvinzjoni kemm a˙na l-Vittoriosani b’sinçerita` n˙obbu l-qaddis patrun tag˙na u dak li jirrappreΩenta.

G˙eluqBiex nikkonkludi jien ˙ri©t tliet riflessjonijiet minn din l-interviΩta ma’ Mark. L-ewwel wa˙da hi d-dedikazzjoni li hu g˙andu g˙all-familja, mhux biss dik ristretta iΩda anki dik estiΩa b˙all-familja ta’ Stephanie. It-tieni hi l-im˙abba u r-rieda li hu g˙andu lejn l-istudju u dan g˙andu jkun ta’ eΩempju u kura©© g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na g˙ax l-istudju hu l-mezz prinçipali biex wie˙ed itejjeb ˙ajtu kemm finanzjarjament u anki b’mod s˙i˙. L-a˙˙ar tag˙lima hi li g˙alkemm Mark mhux mill-Birgu u forsi qalbu ma t˙abbatx b˙al tag˙na meta nisimg˙u n-noti ta’ Frendo, dan dejjem kien ta’ sostenn u sapport mhux biss lil martu u lill-familja tag˙ha iΩda sa˙ansitra lis-soçjeta` tag˙na li g˙arrfet tuΩa l-kwalitajiet sbie˙ fosthom dawk akkademici ta’ Mark g˙all-benefiççju tag˙ha. Grazzi Mark u … keep it up!

Endnotes1 Informazzjoni mog˙tija lil awtur mill-Koppja Pisani2 Tag˙rif miksub mill-pa©na fuq il-Facebook tal-Kunsill Lokali tal-Birgu u minn National Inven-tory of the Cultural Property of the Maltese Islands NICPMI Inv. No.00705 Date of Publication 27 August 20123 Lorenzo Zahra, Il-Knisja u l-Kunvent tal-Karmnu fil-Birgu, Telestar u l-Berqa, 25 ta’ Novemb-ru 1970. 4 Libro del introito e del esito B 1781-1795, Veneranda Chiesa del Beatissima Vergine del Carmine nella Citta Vittoriosa, folglio 20.

Documents

Le˙en is-Soçjetà MuΩikali San Lawrenz...Soçjetà MuΩikali San Lawrenz Belt Vittoriosa Jannar - Frar 2021 Óar©a Nru. 121 3Il-Kelma tal-President Bjorn Callus Werrej Il-Kelma