168
กกกกกกกกกกก (AC 421) Auditing (AC 421) กกก อออออออออออออออออ อ.อออ อออออ อออออออออออออ

Lecture Note AC421

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Lecture Note AC421

การสอบบ�ญชี (AC 421)Auditing (AC 421)

โดยอาจารย�ประจ�าวิ�ชีา อ.พนาร�ตน� ส�ทธิ�ประเสร�ฐ

Page 2: Lecture Note AC421

คำ��อธิ�บ�ยร�ยวิ�ช� วิ�ช�เร�ยนก่�อน ก่บ.312 ก่�รบ�ญช�ขั้��นก่ล�ง

ศึ�ก่ษ�ถึ�งวิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้อก่�รตรวิจสอบบ�ญช� ก่�รวิ�วิ�ฒน�ก่�รด้%�นก่�รตรวิจสอบบ�ญช�และสถึ�บ�นขั้องวิ�ช�สอบบ�ญช�ในประเทศึและต��งประเทศึ ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ง�นและคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและวิ�ธิ�ก่�รประเม�นประส�ทธิ�ภ�พขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน เทคำน�คำก่�รสอบบ�ญช� ก่�รวิ�งแผินก่�รสอบบ�ญช� ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/ส��คำ�ญในก่�รสอบบ�ญช� ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช� และก่ฎหม�ยเก่�/ยวิก่�บวิ�ช�ช�พก่�รสอบบ�ญช�

Page 3: Lecture Note AC421

จ�ดมุ่��งหมุ่ายรายวิ�ชีา

1. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ทร�บคำวิ�มหม�ย วิ�ตถึ�ประสงคำ! ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รสอบบ�ญช�ได้%2. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�อธิ�บ�ยหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ก่�รตรวิจสอบบ�ญช� ก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�ได้%3. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ทร�บถึ�งคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�และก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในตลอด้จนแผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�ได้%4. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึจ�ด้ท��ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ได้%5. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึตรวิจสอบวิงจรร�ยได้% วิงจรร�ยจ��ย วิงจรก่�รผิล�ต วิงจรคำ��แรงง�น วิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น วิงจรก่�รลงท�น ได้%6. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึเขั้�ยนร�ยง�นผิ,%สอบบ�ญช�ในก่รณี�แสด้งคำวิ�มคำ�ด้เห6นต��งๆได้%7. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึอธิ�บ�ยก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รได้%

Page 4: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 1

Page 5: Lecture Note AC421

บทท" 1 วิ�ชีาชีพสอบบ�ญชี1.1 แนวิคิ�ดเก"ยวิก�บการสอบบ�ญชีขั้%อม,ลจ�ก่งบก่�รเง�นคำวิรม�คำวิ�มถึ,ก่ต%องและเช2/อถึ2อได้%จ�งจะเป9น

ประโยชน!ต�อผิ,%ใช%ในก่�รต�ด้ส�นใจเช�งเศึรษฐก่�จจ�งก่�อให%เก่�ด้วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�เก่�ด้ม�เพ2/อ

ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึให%คำวิ�มเช2/อม�/นแก่�ผิ,%ใช%ขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นได้%

1.2 ประเภทขั้องก่�รตรวิจสอบ ผิ,%ตรวิจสอบ และส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�1.3 ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น1.4 สถึ�นก่�รณี!แวิด้ล%อมท�/ม�ต�องบก่�รเง�น

Page 6: Lecture Note AC421

111. . คำวิ�มหม�ยขั้องก่�รสอบบ�ญช�ก่�รสอบบ�ญช�คำ2อ ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิมและ

ก่�รประเม�นหล�ก่ฐ�นเก่�/ยวิก่�บส�รสนเทศึ เพ2/อระบ�และร�ยงเก่�/ยวิก่�บระด้�บคำวิ�มสอด้คำล%องต%องก่�นขั้องส�รสนเทศึน��นก่�บหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้ไวิ%และก่�รส2/อส�รผิลล�พธิ!ให%ผิ,%ใช%ท�/สนใจก่�รสอบบ�ญช�คำวิรปฏิ�บ�ต�โด้ยบ�คำคำลท�/ม�คำวิ�มร, % คำวิ�มส�ม�รถึและม�คำวิ�มเป9นอ�สระก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิขั้%องก่�บเร2/องต�อไปน��

- ก่�รรวิบรวิมและก่�รประเม�นหล�ก่ฐ�น (Accumulating and Evaluating Evidence)

- ส�รสนเทศึและหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้ไวิ% (Information and Established Criteria)

- บ�คำคำลท�/ม�คำวิ�มร, %คำวิ�มส�ม�รถึและคำวิ�มเป9นอ�สระ (Competent , Independent Person )

- ก่�รร�ยง�น (Reporting)

Page 7: Lecture Note AC421

112 วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รสอบบ�ญช�ก่�รตรวิจสอบงบเง�นม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�

ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รวิ��งบก่�รเง�นน��นได้%จ�ด้ท��ในส�วินส�ระส��คำ�ญเป9นไปต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�นหร2อไม� ด้�งน��นวิ�ตถึ�ประสงคำ!จองก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น คำ2อ ก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นวิ��งบก่�รเง�นน��นได้%แสด้งฐ�นะก่�รเง�นผิลก่�รด้��เน�นง�น และก่ระแสเง�นสด้ขั้องก่�จก่�รโด้ยถึ,ก่ต%องต�มคำวิรส�ระส��คำ�ญต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

Page 8: Lecture Note AC421

1.1.3 คำวิ�มแตก่ต��งระหวิ��งก่�รสอบบ�ญช�ก่�บก่�รบ�ญช�

ผิ,%ใช%งบก่�รเง�นและส�ธิ�รณีชนท�/วิไปม�ก่ส�บสนระหวิ��ง “ก่�รสอบบ�ญช� “ก่�บ” ก่�รบ�ญช�” ซึ่�/งท��งสองคำ��ม�คำวิ�มหม�ยแตก่ต��งก่�น ด้�งน��

1. ก่�รสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิม และก่�รประเม�นหล�ก่ฐ�นเก่�/ยวิก่�บก่�รส�รสนเทศึเพ2/อระบ�และร�ยง�นเก่�/ยวิก่�บระด้�บคำวิ�มสอด้คำล%องต%องก่�นขั้องส�รสนเทศึน��นก่�บเหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้

2. ก่�รบ�ญช� หม�ยถึ�ง ก่ระบวินก่�รจด้บ�นท�ก่ ก่�รจ�ด้ประเภท และก่�รสร�ปเหต�ก่�รณี!ท�งเศึรษฐก่�จในล�ก่ษณีะอย��งม�เหต�ผิล เพ2/อให%ส�รสนเทศึท�งก่�รเง�นส��หร�บก่�รต�ด้ส�นใจขั้องผิ,%ใช%ท� �งภ�ยใน เช�น ผิ,%บร�ห�รและภ�ยนอก่ เช�น ผิ,%ถึ2อห�%น ผิ,%ลงท�น และส�ธิ�รณีชนท�/วิไป เป9นต%น

Page 9: Lecture Note AC421

ต�ร�งท�/ 1-1 คำวิ�มแตก่ต��งระห��งก่�รสอบบ�ญช�และก่�รบ�ญช�

เร2/อง ก่�รสอบบ�ญช� ก่�รบ�ญช�1.ส�/งป<อนเขั้%� (Input)

2 . ก่�รประมวิลผิล (Processing)3.ส�/งป<อนออก่ (Output)4. วิ�ตถึ�ประสงคำ!

5 . ม�ตรฐ�นหร2อเก่ณีฑ์!ท�/ใช%ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น

งบทด้ลองหร2องบก่�รเง�นรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�หร2อจ�ด้ท��ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตเพ2/อให%คำวิ�มเห6นต�อส�รสนเทศึในงบก่�รเง�นม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

ร�ยก่�รคำ%�หร2อเอก่ส�รประก่อบก่�รลงบ�ญช�จด้บ�นท�ก่ร�ยก่�รลงในสม�ด้บ�ญช�(ขั้��นต%นและขั้��นปล�ย)งบก่�รเง�นเพ2/อให%ส�รสนเทศึในงบก่�รเง�นหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป หร2อม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช� หร2อ ม�ตรฐ�นก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�น

Page 10: Lecture Note AC421

1.1.4 ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รสอบบ�ญช�ก่�รสอบบ�ญช�เป9นก่ระบวินก่�รขั้องก่�ร

รวิบรวิม และประเม�นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึสร�ปผิลก่�รตรวิจสอบและจ�ด้ท��ร�ยง�นสอบบ�ญช�ได้%

ก่ระบวินก่�รสอบบ�ญช�แบ�งออก่ได้%เป9น 3 ขั้��นตอน ด้�งน��1. ก่�รวิ�งแผินง�นตรวิจสอบ ประก่อบด้%วิย

ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%นก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้% และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน และก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม และก่�รจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 11: Lecture Note AC421

2. ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบ ประก่อบด้%วิย ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�ม และก่�ร ตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระด้�งต�อไปน�� วิงจรร�ยได้%

วิงจรร�ยจ��ยวิงจรก่�รผิล�ตวิงจรก่�รลงท�นวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นก่�รตรวิจสอบท�/ส��คำ�ญเพ�/มเต�ม

3. ก่�รเสร6จส��นก่�รสอบบ�ญช� และก่�รออก่ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ก่�รประเม�นผิลก่�รหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ก่�รเสนอร�ยก่�รปร�บปร�งและร�ยก่�รจ�ด้ประเภทบ�ญช� ก่�รออก่ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�

Page 12: Lecture Note AC421

12. ประเภทของการตรวิจสอบ ผู้()ตรวิจสอบและส�าน�กงานสอบบ�ญชี

121. . ประเภทขั้องก่�รตรวิจสอบจ��แนก่เป9น 3ประเภทพ2�นฐ�น ด้�งน��ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น (Financial Statement Audit ) หม�ยถึ�ง ก่�ร

ตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งบ�ญช� และร�ยง�นท�งก่�รเง�น เช�น งบด้�ล งบก่��ไรขั้�ด้ท�น งบ

ก่ระแสเง�นสด้ และ หม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�น เพ2/อประเม�นวิ��ขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิม�

คำวิ�มสมบ,รณี!เช2/อถึ2อได้% และเป9นไปต�มหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้ไวิ%

Page 13: Lecture Note AC421

ก่�รตรวิจสอบก่�รด้��เน�นง�น(Operational Audit ) หม�ยถึ�ง ก่�รสอบท�นขั้��นตอนวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นและภ�ระหน%�ท�/ต��ง ๆ ในองคำ!ก่ร Organization’s Processes and Functions เพ2/อให%ม� /นใจวิ�� ล��ด้�บขั้��นตอนในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น และภ�ระหน%�ท�/ในแต�ละหน�วิยง�นได้%ด้��เน�นไปอย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พต�มขั้��นตอนท�/ก่��หนด้ไวิ%อย��งเหม�ะสม ซึ่�/งจะส�งผิลให%ม�ก่�รใช%ทร�พย�ก่รอย��งประหย�ด้ และผิลขั้องง�นน��นได้%บรรล�เป<�หม�ยท�/ก่��หนด้ไวิ% น��นคำ2อ ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นน��นม�ประส�ทธิ�ผิล

ก่�รตรวิจสอบก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ Compliance Audit หม�ยถึ�ง ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ม� /นใจวิ��ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นในองคำ!ก่รเป9นไปต�มก่ฎหม�ย ระเบ�ยบ ขั้%อบ�งคำ�บขั้องหน�วิยง�นก่��ก่�บด้,แล และก่ฎระเบ�ยบนโยบ�ยขั้ององคำ!ก่ร

Page 14: Lecture Note AC421

122. . ประเภทขั้องผิ,%ตรวิจสอบผิ,%ตรวิจสอบในแวิด้วิงธิ�รก่�จม�ม�ก่ม�ยหล�ยประเภท แต�ท�/ร, %จ�ก่ก่�นม�ก่ท�/ส�ด้

ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต (Certified Public Accountants :CPA )บ�คำคำลท�/วิไปอ�จเร�ยก่ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตโด้ยใช%คำ��ส��น ๆ วิ�� ผิ,%สอบบ�ญช� เพร�ะเป9นน�ก่บ�ญช�ท�/ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบบ�ญช�และแสด้งคำวิ�มเห6นไวิ%ในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช� โด้ยก่��หนด้ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องได้%ร�บใบอน�ญ�ตเป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตจ�ก่สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�ก่�อนจ�งจะส�ม�รถึปฏิ�บ�ต�ง�นได้%

ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยใน (Internal Auditor :IA )โด้ยส�วินม�ก่ ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยในจะเป9นพน�ก่ง�นหร2อล,ก่จ%�งขั้องก่�จก่�ร ซึ่�/งท��หน%�ท�/ตรวิจสอบหน�วิยง�นต��ง ๆ ภ�ยในก่�จก่�ร และเสนอร�ยง�นต�อผิ,%บร�ห�รระด้�บส,ง ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยในคำวิรม�คำวิ�มเป9นอ�สระจ�หน�วิยง�นท�/ตนไปตรวิจสอบจะเน%นประเภทก่�รตรวิจสอบก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ หร2อก่�รตรวิจสอบก่�รด้��เน�นง�น

Page 15: Lecture Note AC421

ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ( Tax Auditor :TA)ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รเป9นน�ก่บ�ญช�ท�/ผิ��นก่�รทด้สอบคำวิ�มร, %และ

ได้%ร�บใบอน�ญ�ตจ�ก่อธิ�บด้�ก่รมสรรพ�ก่ร ซึ่�/งม�หน%�ท�/ตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้อง

ห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลขั้น�ด้เล6ก่ ( ซึ่�/งม�ท�นจด้ทะเบ�ยนไม�เก่�น 5 ล%�นบ�ท

ส�นทร�พย!รวิมไม�เก่�น 30

ล%�นบ�ท และร�ยได้%รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท ) ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบขั้อง

ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร จ�ด้เป9นก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นผิสมก่�บก่�รตรวิจสอบก่�ร

ปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ ซึ่�/งเป9นไปต�มแนวิท�งและวิ�ธิ�ก่�รท�/ก่รมสรรพ�ก่รก่��หนด้

เจ%�หน%�ท�/ตรวิจเง�นแผิ�นด้�น ( General Accounting Office Auditor :GAO)

ส��น�ก่ง�นตรวิจเง�นแผิ�นด้�นเป9นส�วินร�ชก่�รอ�สระท�/ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบ

หน�วิยง�นร�ชก่�ร ร�ฐวิ�ส�หก่�จ หน�วิยง�นอ2/นขั้องร�ฐ หน�วิยง�นท�/ได้%ร�บเง�น

อ�ด้หน�น หร2อก่�จก่�รท�/ได้%ร�บเง�นหร2อทร�พย!ส�นจ�ก่หน�วิยง�นขั้องร�ฐ

Page 16: Lecture Note AC421

เจ%�หน%�ท�/ตรวิจสอบภ�ษ�อ�ก่ร ( Internal Revenue Agent : IRA )

เจ%�หน%�ท�/ตรวิจสอบภ�ษ�อ�ก่รเป9นเจ%�หน%�ท�/ขั้องก่รมสรรพ�ก่รหร2อเป9นต�วิแทนท�/ได้%ร�บแต�งต��งจ�ก่ก่รมสรรพ�ก่ร ซึ่�/งท��หน%�ท�/ตรวิจสอบขั้%อม,ลในแบบแสด้งร�ยก่�รแบบภ�ษ�ขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/เส�ยภ�ษ�

13 การตรวิจสอบงบการเง�นก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�นเป9นคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%

บร�ห�ร ผิ,%สอบบ�ญช�ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบงบก่�รเง�นเพ2/อแสด้งคำวิ�มเห6นต�อคำวิ�มถึ,ก่ต%องต�มคำวิรงบก่�รเง�นน��น โด้ยปฏิ�บ�ต�ต�มหล�ก่ก่�รพ2�นฐ�นท�/ส��คำ�ญ ได้%แก่� ม�รย�ทขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�ร�บรองท�/วิไป และก่�รใช%วิ�จ�รณีญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึให%คำวิ�มเช2/อม�/นอย��งสมเหต�สมผิลเท��น��นต�อผิ,%ใช%งบก่�รเง�น

Page 17: Lecture Note AC421

1.3.1 คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�องบก่�รเง�นผิ,%บร�ห�รและผิ,%สอบบ�ญช� ม�คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบท�/เก่�/ยวิก่�บ

งบก่�รเง�น ด้�งน��1.คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%บร�ห�รต�องบก่�รเง�น

ก่�จก่�รเป9นผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต�มพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พงศึ 2543. (ม�ตร�

และผิ,%บร�ห�รเป9นผิ,%ม�อ��น�จก่ระท��ก่�รแทนก่�จก่�ร ด้�งน��น ผิ,%บร�ห�รจ�งม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� รวิมท��งต%องจ�ด้ท��งบก่�รเง�นโด้ยม�ร�ยงก่�รย�อต�มท�/ก่ฎหม�ยก่��หนด้ และงบก่�รเง�นน��นต%องได้%ร�บก่�รตรวิจสอบและแสด้งคำวิ�มเห6นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต (ม�ตร� 11 ) และย2/นงบก่�รเง�นด้�งก่ล��วิต�อส��น�ก่ง�นก่ล�งบ�ญช�

2.คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ต�องบก่�รเง�นผิ,%สอบบ�ญช�ม�หน%�ท�/ตรวิจสบงบก่�รเง�นแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นต�มพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543. (ม�ตร� 11 )

Page 18: Lecture Note AC421

1.4 สถานการณ์�แวิดล)อมุ่ท"มุ่ต�องบการเง�นม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ก่��หนด้วิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ต%อง

วิ�งแผินและปฏิ�บ�ต�ง�นโด้ยใช%วิ�จ�รญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พต�อขั้%อม,ลขั้องก่�จก่�ร โด้ยคำ��น�งถึ�งสถึ�นก่�รณี!แวิด้ล%อมหร2อเง2/อนไขั้หร2อเหต�ก่�รณี! ซึ่�/งเป9นเหต�ก่�รณี!ให%ขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญในท�/น��จะก่ล��วิถึ�งสถึ�นก่�รณี!ท�/ส��คำ�ญ 2 อย��งคำ2อ

1. ก่�รท�จร�ตและขั้%อผิ�ด้พล�ด้2. ก่ฎหม�ยและขั้%อบ�งคำ�บท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รท�/ตรวิจ

สอบ

Page 19: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 1ก่�รสอบบ�ญช�เป9นก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิมหล�ก่

ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสมเพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นอย��งสมเหต�สมผิลต�อคำวิ�มถึ,ก่ต%องต�มคำวิรขั้องงบก่�รเง�นก่�รตรวิจสอบอ�จจ��แนก่เป9น 3ประเภทคำ2อ (1) ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น (2) ก่�รตรวิจสอบก่�รด้��เน�นง�นและ (3) ก่�รตรวิจสอบก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ ผิ,%ตรวิจสอบ ซึ่�/งเป9นท�/ร, %จ�ก่ก่�นท�/วิไป ได้%แก่� ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยใน ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร เจ%�หน%�ท�/ตรวิจเง�นแผิ�นด้�น และเจ%�หน%�ท�/ตรวิจสอบภ�ษ�อ�ก่ร

ส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�อ�จให%บร�ก่�รในหล�ยร,ปแบบ ซึ่�/งรวิมถึ�ง (1) บร�ก่�รให%คำวิ�มเช2/อม�/น และ (2) บร�ก่�รท�/ไม�ให%คำวิ�มเช2/อม�/น ระด้�บช��นภ�ยในส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�โด้ยท�/วิไปม� 5 ระด้�บ คำ2อ (1) ห�%นส�วิน (2) ผิ,%จ�ด้ก่�ร (3) ผิ,%คำวิบคำ�มง�น

(4) ผิ,%ตรวิจสอบอ�วิ�โส และ (5) ผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�

Page 20: Lecture Note AC421

หล�ก่ก่�รพ2�นฐ�นท�/ส��คำ�ญในก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น ได้%แก่� (1) จรรย�บรรณี หร2อ มรรย�ทขั้องผิ,%สอบบ�ญช� (2)ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป และ (3) ก่�รใช%วิ�จ�รณีญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึให%คำวิ�มเช2/อม�/นแก่�ผิ,%ใช%บร�ก่�รอย��งม�เหต�ผิลเท��น��น เน2/องจ�ก่ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นม�ขั้%อจ��ก่�ด้หล�ยประก่�ร

ผิ,%สอบบ�ญช�ใช%วิ�จ�รณีญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พโด้ยคำ��น�งถึ�งสถึ�นก่�รณี!แวิด้ล%อมท�/ม�ผิลต�องบก่�รเง�น 2 เร2/อง คำ2อ (1) ก่�รท�จร�ตและขั้%อผิ�ด้พล�ด้ และ

(2) ก่ฎหม�ยและขั้%อบ�งคำ�บก่�บก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ

Page 21: Lecture Note AC421

บทท" 2 สภาพแวิดล)อมุ่และกฎหมุ่ายท"เก"ยวิก�บวิ�ชีาชีพสอบบ�ญชี

21. พ�ฒนาการวิ�ชีาชีพสอบบ�ญชีก่�รสอบบ�ญช�ม�พ�ฒน�ก่�รม�อย��งต�อเน2/องต��งแต�ใน

อด้�ตจนถึ�งป=จจ�บ�นต�มสภ�พแวิด้ล%อม เช�น เศึรษฐก่�จ ก่ฎหม�ย ก่�รเม2อง และส�งคำม ท�/เปล�/ยนแปลงไป ก่�รศึ�ก่ษ�ประวิ�ต�คำวิ�มเป9นม�ขั้องวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ท��งในต��งประเทศึและในประเทศึไทย จะช�วิยให%ผิ,%ศึ�ก่ษ�เขั้%�ใจถึ�งวิ�วิ�ฒน�ก่�รขั้องก่�รสอบบ�ญช� และ เหต�ผิลขั้องก่�รเปล�/ยนแปลงในวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ท�/เก่�ด้ขั้��นในป=จจ�บ�น และแนวิโน%มท�/จะเก่�ด้ขั้��นในอน�คำตได้%

Page 22: Lecture Note AC421

2 .2 สถาบ�นทางการสอบบ�ญชีในประเทศไทย แบ�งออก่เป9น 3 ประเภท คำ2อ

1. สถึ�บ�นก่�รศึ�ก่ษ� (Educational Body) ท��หน%�ท�/ให%คำวิ�มร, %และก่�รศึ�ก่ษ�ในวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�

2. สถึ�บ�นวิ�ช�ช�พ ( Professional Body) ท��หน%�ท�/ส�งเสร�มและพ�ฒน�วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ให%ม�ม�ตรฐ�นและเป9นท�/ยอมร�บขั้องส�ธิ�รณีชน โด้ยไม�ม�อ��น�จต�มก่ฎหม�ยในก่�รก่��ก่�บคำวิบคำ�มด้,แลผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�

สถึ�บ�นวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ในประเทศึไทยท�ส��คำ�ญคำ2อ 21. สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�ในพระบรมร�ช,ปถึ�มภ! 22. สม�คำมผิ,%ตรวิจสอบภ�ยในแห�งประเทศึไทย

(สตท.) 23. สม�คำมผิ,%ตรวิจสอบและคำวิบคำ�มระบบ

ส�รสนเทศึ – ภ�คำพ2�นก่ร�งเทพฯ 24. สม�คำมก่�รบ�ญช�ไทย

Page 23: Lecture Note AC421

3. สถึ�บ�นก่��ก่�บด้,แล (Regulatory Body) ท��หน%�ท�/ออก่ระเบ�ยบ ก่ฎเก่ณีฑ์! และก่ฎหม�ยเพ2/อก่��ก่�บ คำวิบคำ�ม และด้,แลผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ให%ปฏิ�บ�ต�ง�นเพ2/อประโยชน!ต�อส�ธิ�รณีชน

สถึ�บ�นก่��ก่�บด้,แลวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ในประเทศึไทยท�/ส��คำ�ญคำ2อ

31. คำณีะก่รรมก่�รก่��ก่�บด้,แลประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช� (ก่ก่บ.)

32. สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช� 321. . คำณีะก่รรมก่�รสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช� 322. . คำณีะก่รรมก่�รวิ�ช�ช�พบ�ญช�ท�ก่ด้%�น 323. . คำณีะก่รรมก่�รก่��หนด้ม�ตรฐ�น

ก่�รบ�ญช� (ก่มบ.) 324. . คำณีะก่รรมก่�รจรรย�บรรณี 325. . สม�ช�ก่สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

Page 24: Lecture Note AC421

23. กฎหมุ่ายการบ�ญชีและการสอบบ�ญชีก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช�ฉบ�บแรก่ขั้องประเทศึไทย คำ2อ พระ

ร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2482 ต�อม�ได้%แก่%ไขั้เพ�/มเต�มในป@ พงศึ 2496 และได้%ถึ,ก่ยก่เล�ก่โด้ยประก่�ศึขั้องคำณีะปฏิ�วิ�ต� ฉบ�บท�/ 285 เม2/อป@ พ.ศึ 2515 ต�อม�ในป@ พ.ศึ 2543 ได้%ม�พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 22

543 ซึ่�/งได้%ยก่เล�ก่ประก่�ศึขั้องคำณีะปฏิ�วิ�ต� ฉบ�บท�/ 28 5 ป=จจ�บ�นน�� ก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช� คำ2อพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช�

พ.ศึ 2543ก่ฎหม�ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รสอบบ�ญช�ในท�งร�ชก่�ร

หร2อภ�คำร�ฐฉบ�บแรก่ขั้องประเทศึไทยคำ2อ พระร�ชบ�ญญ�ต�ส��หร�บก่รมพระคำล�งมห�สมบ�ต�และวิ��ด้%วิยก่รมต��ง ๆ ซึ่�/งจะเบ�ก่เง�นส�งเง�นในป@ พ.ศึ 2418 ต�อม�ก่ล�ยเป9นก่รมตรวิจในป@ พ.ศึ 2433 ก่ล�ยเป9นก่รมตรวิจเง�นแผิ�นด้�น ในป@ พ.ศึ 2458 ก่ล�ยเป9นส��น�ก่ง�นคำณีะก่รรมก่�รตรวิจเง�นแผิ�นด้�น (คำตง .) ในป@ พ.ศึ 2476 และเป9นส��น�ก่ง�นตรวิจเง�นแผิ�นด้�น (สตง .) ในป@ พ.ศึ 2522

และเป9นส��น�ก่ง�นก่�รตรวิจเง�นแผิ�นด้�นในป@ พ.ศึ 2542

Page 25: Lecture Note AC421

ส�วินก่ฎหม�ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รสอบบ�ญช�ในท�งธิ�รก่�จหร2อภ�คำเอก่ชนฉบ�บแรก่ขั้องประเทศึไทยคำ2อ พระร�ชบ�ญญ�ต�ล�ก่ษณีะเขั้%�ห�%นส�วินและบร�ษ�ทร�ตนโก่ส�นทร! ศึก่ 130 (พ.ศึ 2454. ) ต�อม�ม�ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ 2467 และถึ,ก่ยก่เล�ก่ในป@ พ.ศึ 247

2 โด้ยใช%ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ . 2472 จนถึ�งป=จจ�บ�น

ก่ฎหม�ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�โด้ยตรง คำ2อ พระร�ชบ�ญญ�ต�ผิ,%สอบบ�ญช� พ.ศึ 2505 ต�อม� ถึ,ก่ยก่เล�ก่ในป@ พ.ศึ 2547 โด้ยพระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พ.ศึ 2547

Page 26: Lecture Note AC421

231. . ก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยท�/จะก่ล��วิถึ�ง ได้%แก่�

พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543 ซึ่�/งม�ส�ระส��คำ�ญด้�งน��

1. พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543ม�ตร� 8 ก่��หนด้ให%ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� 5

ประเภทได้%แก่� ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยน บร�ษ�ท จ��ก่�ด้ บร�ษ�ทมห�ชน จ��ก่�ด้ ท�/จ�ด้ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยไทย น�ต�บ�คำคำลท�/ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยต��งประเทศึท�/ประก่อบธิ�รก่�จในประเทศึไทย และก่�จก่�รร�วิมคำ%�ต�มประมวิลร�ษฎ�ก่รต%องจ�ด้ให%ม�ก่�รท��บ�ญช� ม�ตร� 11 ก่��หนด้ให%ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต%องจ�ด้ท��งบก่�รเง�นและย2/นงบก่�รเง�นต�อส��น�ก่ง�นก่ล�งบ�ญช�หร2อ ส��น�ก่ง�นบ�ญช�ประจ��ท%องท�/

ม�ตร� 11 วิรรคำส�ม ก่��หนด้ให%งบก่�รเง�น ต%องม�ร�ยก่�รย�อต�มท�/อธิ�บด้�ก่รมพ�ฒน�ธิ�รก่�จก่�รคำ%�ก่��หนด้ เวิ%นแต�ก่รณี�ท�/ได้%ม�ก่ฎหม�ยเฉพ�ะก่��หนด้ไวิ%เป9นอย��งอ2/น

Page 27: Lecture Note AC421

ม�ตร� 11 วิรรคำส�/ ก่��หนด้ให% งบก่�รเง�นต%องได้%ร�บก่�รตรวิจสอบ และแสด้งคำวิ�มเห6นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต เวิ%นแต�งงบก่�รเง�นขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� ซึ่�/งเป9นห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนท�/จ�ด้ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยไทย

ม�ตร� 19 ก่��หนด้ให%ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต%องจ�ด้ให%ม�ผิ,%ท��บ�ญช�ซึ่�/งเป9นผิ,%ม�คำ�ณีสมบ�ต�ต�มท�/อธิ�บด้�ก่รมพ�ฒน�ธิ�รก่�จก่�รคำ%�ก่��หนด้ และม�หน%�ท�/คำวิบคำ�มด้,แลผิ,%ท��บ�ญช�ให%จ�ด้ท��บ�ญช�ให%ตรงต�อคำวิ�มเป9นจร�งและถึ,ก่ต%องต�มก่ฎหม�ย

Page 28: Lecture Note AC421

2.ประก่�รก่รมทะเบ�ยนก่�รคำ%� เร2/อง ก่��หนด้ร�ยก่�รย�อท�/ต%องม�งบก่�รเง�น พ.ศึ 2544

งบก่�รเง�นขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต%องม�ร�ยก่�รย�อต�มท�/ก่��หนด้ไวิ%ในแบบด้�งต�ร�งท�/ - 2 1. จ�ก่ต�ร�งม�คำ��อธิ�บ�ยเพ�/มเต�ม ด้�งน��

งบใด้งบหน�/ง ต�มงบท�/ระบ�ช2/อไวิ%ในต�ร�งก่�บงบก่��ไรขั้�ด้ท�นเบ6ด้เสร6จ

งบก่�รเง�นเฉพ�ะแบบ 1 เป9นงบก่�รเง�นป@เด้�ยวิ นอก่น��นเป9นงบก่�รเง�นเปร�ยบเท�ยบสองป@

งบก่�รเง�นเฉพ�ะแบบ 3 เป9นงบก่�รเง�นรวิมและงบก่�รเง�นเฉพ�ะบร�ษ�ท นอก่น��นเป9นงบก่�รเง�นเด้�/ยวิเฉพ�ะก่�จก่�ร

ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ท�/ม�ล�ก่ษณีะหร2อสภ�พขั้องธิ�รก่�จ ซึ่�/งไม�ม�ร�ยก่�รท�/ต%องแสด้งร�ยก่�รย�อต�มท�/ก่��หนด้ไวิ%ในแบบ ให%ได้%ร�บก่�รงด้เวิ%นไม�ต%องแสด้งร�ยก่�รย�อท�/ไม�ม�ด้�งก่ล��วิน��น

ในก่รณี�ท�/ม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�ก่��หนด้ให%ม�ก่�รแสด้งร�ยก่�รย�อ นอก่เหน2อจ�ก่ร�ยก่�รท�/ก่��หนด้ไวิ%ต%องแสด้งร�ยก่�รน��นเพ�/มเต�มด้%วิย

Page 29: Lecture Note AC421

3. ประก่�ศึก่รมทะเบ�ยนก่�รคำ%� เร2/อง ก่��หนด้คำ�ณีสมบ�ต�และเง2/อนไขั้ขั้องก่�รเป9นผิ,%ท��บ�ญช� พ.ศึ .2543

ผิ,%ท��บ�ญช�ต%องม�คำ�ณีสมบ�ต� ด้�งน��ม�ภ,ม�ล��เน�หร2อถึ�/นท�/อย,�ในร�ชอ�ณี�จ�ก่รม�คำวิ�มร, %ภ�ษ�ไทยเพ�ยงพอท�/จะท��หน%�ท�/เป9นผิ,%ท��

บ�ญช�ได้%ไม�เคำยต%องโทษโด้ยคำ��พ�พ�ก่ษ�ถึ�งท�/ส�ด้ให%จ��คำ�ก่ม�คำ�ณีวิ�ฒ�ไม�ต�/�ก่วิ��ประก่�ศึน�ยบ�ตรวิ�ช�ช�พช��นส,ง

(ปวิส .) ท�งก่�รบ�ญช� ส��หร�บผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� ซึ่�/งเป9นห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนและบร�ษ�ทจ��ก่�ด้ซึ่�/งม�ขั้น�ด้เล6ก่

ม�คำ�ณีวิ�ฒ�ไม�ต�/�ก่วิ��ปร�ญญ�ตร�ท�งก่�รบ�ญช� ส��หร�บผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�อ2/น (นอก่เหน2อจ�ก่ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนและบร�ษ�ทจ��ก่�ด้ซึ่�/งม�ขั้น�ด้เล6ก่ )

Page 30: Lecture Note AC421

ต�ร�งท�/ 2-1 ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�แลงบก่�รเง�นท�/ต%องจ�ด้ท��ผิ,%ม�หน%�ท�/

จ�ด้ท��บ�ญช�

งบก่�รเง�นต%องม�ร�ยก่�รย�อต�มแบบ

งบก่�รเง�นท�/ต%องจ�ด้ท��

งบด้�ล งบก่��ไรขั้�ด้ท�น

งบใด้งบหน�/งระหวิ��งงบก่��ไรขั้�ด้ท�นเบ6ด้เสร6จหร2อ

งบก่ระแสเง�นสด้

หม�ยเหต�ประก่อบ

งบก่�รเง�น1. ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยน

1 − −

2. บร�ษ�ทจ��ก่�ด้ 2 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

3. บร�ษ�ทมห�ชนจ��ก่�ด้

3 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

4. น�ต�บ�คำคำลท�/จ�ด้ต��งต�มก่ฎหม�ยต��งประเทศึท�/ประก่อบธิ�รก่�จในประเทศึไทย

4 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องส��น�ก่ง�นใหญ�

5. ก่�จก่�รร�วิมคำ%�ต�มประมวิลร�ษฎ�ก่รก่ร

5 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องผิ,%ร�วิมคำ%�

Page 31: Lecture Note AC421

232. . ก่ฎหม�ยก่�รสอบบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยก่ฎหม�ยก่�รสอบบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยท�/จะก่ล��วิถึ�งในท�/

น�� ได้%แก่� ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ 2472

และพระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พ.ศึ 25471.ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ 2472

ม�ตร� 1197 ก่��หนด้วิ�� งบด้�ลน��น ต%องจ�ด้ให%ม�ผิ,%สอบบ�ญช�คำนหน�/ง หร2อหล�ยคำนตรวิจสอบแล%วิน��เสนอ เพ2/ออน�ม�ต�ในท�/ประช�มภ�ยในส�/เด้2อนน�บแต�วิ�นท�/ลงในงบด้�ลน��น อน�/งให%ส�งส��เน�งบด้�ลไปย�งบ�คำคำลท�ก่คำนบรรด้�ท�/ม�ช2/อในทะเบ�ยนผิ,%ถึ2อห�%นขั้องบร�ษ�ท แต�ก่�อนวิ�นน�ด้ประช�มใหญ�ล�วิงหน%�ไม�น%อยก่วิ�� ส�มวิ�น นอก่จ�ก่น��นให%ม�ส��เน�งบด้�ลเปCด้เผิยไวิ%ในส��น�ก่ง�นขั้องบร�ษ�ทในระหวิ��งเวิล�เช�นวิ��น��น เพ2/อให%ผิ,%ทรงใบห�%นชน�ด้ออก่ให%แก่�ผิ,%ถึ2อน��นตรวิจด้,ได้%ด้%วิย จ�ก่ม�ตร�น��สร�ปได้%วิ�� บร�ษ�ทจ��ก่�ด้ ต%องแต�งต��งผิ,%สอบบ�ญช�เพ2/อให%ตรวิจสอบงบด้�ลเป9นประจ��ท�ก่ป@

Page 32: Lecture Note AC421

ม�ตร� 1208 ผิ,%สอบบ�ญช�น��น จะเป9นผิ,%ถึ2อห�%นขั้องบร�ษ�ทก่6ได้% แต�บ�คำคำลผิ,%ม�ส�วินได้%เส�ยในก่�รง�นท�/บร�ษ�ทท��โด้ยสถึ�นอ2/นอย��งหน�/งอย��งใด้ นอก่จ�ก่เป9นแต�ผิ,%ถึ2อห�%นในบร�ษ�ทเท��น��นแล%วิ ท��นวิ��จะเล2อก่เอ�ม�เป9นต��แหน�งผิ,%สอบบ�ญช�ห�ได้%ไม� ก่รรมก่�รก่6ด้� หร2อผิ,%อ2/น ซึ่�/งเป9นต�วิแทนหร2อเป9นล,ก่จ%�งขั้องบร�ษ�ทก่6ด้� เวิล�อย,�ในต��แหน�งน��น ๆ ก่6จะเล2อก่เอ�ม�เป9นต��แหน�งผิ,%สอบบ�ญช�ขั้องบร�ษ�ทห�ได้%ไม�

ม�ตร� 1213 ก่��หนด้วิ�� ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ท�ก่คำนเขั้%�ตรวิจสอบสรรพสม�ด้และบ�ญช�ขั้องบร�ษ�ทในเวิล�อ�นสมคำวิรได้%ท�ก่เม2/อ และในก่�รอ�นเก่�/ยวิด้%วิยสม�ด้และบ�ญช�เช�นน��น ให%ไต�ถึ�มสอบสวินก่รรมก่�รหร2อผิ,%อ2/นซึ่�/งเป9นต�วิแทนหร2อเป9นล,ก่จ%�งขั้องบร�ษ�ทได้%ไม�วิ��คำนหนน�/งคำนใด้ ม�ตร�น��ก่ล��วิถึ�งส�ทธิ�ในก่�รได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นและวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 33: Lecture Note AC421

ม�ตร� 1214 ก่��หนด้วิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องท��ร�ยง�น วิ��ด้%วิยงบด้�ล และบ�ญช�ย2/นต�อท�/ประช�มส�ม�ญผิ,%สอบบ�ญช�ต%อง

แถึลงในร�ยง�นเช�นน��นด้%วิยวิ�� ตนเห6นวิ��งบด้�ลได้%ท��โด้ยถึ,ก่ ถึ%วิน คำวิรฟั=งวิ��ส��แด้งให%เห6นก่�รง�นขั้องบร�ษ�ทท�/เป9นอย,�ต�ม

คำวิ�มเป9นจร�งและถึ,ก่ต%องหร2อไม� จ�ก่ม�ตร�น��สร�ปได้%วิ�� เม2/อ ผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบงบก่�รเง�นเสร6จแล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�จะ

ต%องจ�ด้ท��ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อน��เสนอต�อท�/ประช�มส�ม�ญประจ��ป@

Page 34: Lecture Note AC421

2.พระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พ.ศึ 2547พระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พศึ 2547 ให%ยก่เล�ก่พระร�ชบ�ญญ�ต�ผิ,%สอบบ�ญช� พ.ศึ 2505 และได้%ก่��หนด้เร2/องท�/ส��คำ�ญ ด้�งน��

วิ�ช�ช�พบ�ญช� หม�ยคำวิ�มวิ�� วิ�ช�ช�พในด้%�นก่�รท��บ�ญช� ด้%�นก่�รสอบบ�ญช� ด้%�นก่�รบ�ญช�บร�ห�ร ด้%�นก่�รวิ�งระบบบ�ญช� ด้%�นก่�รบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ด้%�นก่�รศึ�ก่ษ�และเทคำโนโลย�ก่�รบ�ญช�และบร�ก่�รเก่�/ยวิก่�บก่�รบ�ญช�ด้%�นอ2/นต�มท�/ก่��หนด้โด้ยก่ฎก่ระทรวิง

ให%ม�คำณีะก่รรมก่�รก่��ก่�บด้,แลก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช� (ก่ก่บ .) ซึ่�/งม�หน%�ท�/ก่��ก่�บด้,แลก่�รด้��เน�นก่�จก่�รขั้องสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

ให%ม�สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช� เพ2/อส�งเสร�มและพ�ฒน�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

Page 35: Lecture Note AC421

ให%วิ�ช�ช�พบ�ญช�ด้%�นก่�รท��บ�ญช�และด้%�นก่�รสอบบ�ญช�อย,�ภ�ยใต%ก่�รคำวิบคำ�มโด้ยห%�มม�ให%ผิ,%ใด้ประก่อบวิ�ช�ช�พก่�รสอบบ�ญช� เวิ%นแต�เป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต หร2อเป9นก่�รก่ระท��ในอ��น�จหน%�ท�/ร�ชก่�ร และห%�มม�ให%ผิ,%ใด้ประก่อบวิ�ช�ช�พด้%�นก่�รท��บ�ญช�เวิ%นแต�เป9นผิ,%ท��บ�ญช�ต�มพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ .

2543 ซึ่�/งเป9นสม�ช�ก่สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�หร2อขั้��นทะเบ�ยนไวิ%ก่�บสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

น�ต�บ�คำคำลซึ่�/งประก่อบก่�จก่�รให%บร�ก่�รด้%�นก่�รท��บ�ญช�และด้%�นก่�รสอบบ�ญช� ต%องจด้ทะเบ�ยนต�อสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�ต�มเง2/อนไขั้ 2 ขั้%อ ด้�งน��

น�ต�บ�คำคำลน��นต%องจ�ด้ให%ม�หล�ก่ประก่�นเพ2/อคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�อบ�คำคำลท�/ส�มในก่รณี�ประก่อบก่�จก่�รให%บร�ก่�รด้%�นสอบบ�ญช� บ�คำคำลซึ่�/งม�อ��น�จลงน�มผิ,ก่พ�นน�ต�บ�คำคำลน��นในก่�รให%บร�ก่�รด้%�นก่�รสอบบ�ญช� (หร2อห�วิหน%�ส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช� ) ต%องเป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต

Page 36: Lecture Note AC421

น�ต�บ�คำคำลซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�ส�งก่�ด้อย,�ต%องร�วิมร�บผิ�ด้ต�อบ�คำคำลท�/ส�มด้%วิยอย��งล,ก่หน��ร �วิม รวิมท��งห�%นส�วิน หร2อก่รรมก่�รผิ,%ม�อ��น�จลงน�มผิ,ก่พ�นน�ต�บ�คำคำล หร2อผิ,%แทนน�ต�บ�คำคำล ซึ่�/งต%องร�บผิ�ด้ชอบในก่�รด้��เน�นก่�รขั้องน�ต�บ�คำคำลน��น ต%องร�วิมร�บผิ�ด้ด้%วิย

ผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�หร2อผิ,%ขั้��นทะเบ�ยนไวิ%ก่�บสภ�วิ�ช�ช�พ ต%องปฏิ�บ�ต�ต�มจรรย�บรรณีและม�ตรฐ�นขั้องวิ�ช�ช�พบ�ญช�ท�/ก่��หนด้ไวิ%

Page 37: Lecture Note AC421

24 จรรยาบรรณ์ของวิ�ชีาชีพสอบบ�ญชีจรรย�บรรณีขั้องวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง ขั้%อ

ก่��หนด้คำวิ�มประพฤต�หร2อวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ท�/ผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช� ท�ก่คำนต%องย�ด้ถึ2อเพ2/อด้��รงไวิ%ซึ่�/งคำวิ�มเป9นม2ออ�ช�พ

241. . จรรย�บรรณีขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตก่��หนด้มรรย�ทขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตไวิ% 5 หมวิด้ รวิม

20 ขั้%อก่��หนด้ ไวิ%ด้�งน��

Page 38: Lecture Note AC421

1. คำวิ�มเป9นอ�สระ คำวิ�มเท�/ยงธิรรม และคำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ส�จร�ตก่)ไม�ร�บสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รท�/ตนขั้�ด้คำวิ�มเป9นอ�สระขั้)ไม�ร�บสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รท�/ตนขั้�ด้คำวิ�มเป9นก่ล�ง

โด้ยม�ผิลประโยชน!หร2อต��แหน�งเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รน��น หร2อโด้ยม�เหต�อ2/นท�/อ�จก่�อให%เก่�ด้คำวิ�มล��เอ�ยงยก่เวิ%นคำ��ธิรรมเน�ยมท�/ได้%ร�บจ�ก่ก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช� หร2อหน%�ท�ในก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พอ�สระท�/เก่�/ยวิก่�บก่�จก่�รน��น

คำ)ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ด้%วิยคำวิ�มเท�/ยงธิรรมและคำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ส�จร�ต

ง)ไม�ปก่ปCด้ขั้%อเท6จจร�งหร2อบ�ด้เบ2อนคำวิ�มจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญขั้องงบก่�รเง�นท�/ตนลงล�ยม2อช2/อร�บรองในร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเส�ยห�ย ซึ่�/งอ�จท��ให%เก่�ด้ก่�รหลงผิ�ด้และอ�จเส�ยห�ยแก่�ก่�จก่�รท�/สอบบ�ญช�น��น หร2อแก่�บ�คำล�ก่รท�/เก่�/ยวิขั้%อง

Page 39: Lecture Note AC421

2.คำวิ�มร, % คำวิ�มส�ม�รถึ และม�ตรฐ�นในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นก่ . ไม�สอบบ�ญช�ในก่�จก่�รท�/เก่�นคำวิ�มร, %คำวิ�มส�ม�รถึขั้อง

ตนท�/จะปฏิ�บ�ต�ง�นได้%ขั้ . ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ด้%วิยคำวิ�มระม�ด้ระวิ�งและ

รอบคำอบต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปคำ . ไม�ลงล�ยม2อช2/อร�บรองในร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้ง

คำวิ�มเห6นเก่�/ยวิก่�บก่�รคำ�ด้คำะเนร�ยก่�รใด้ ๆ ขั้องก่�จก่�รท�/ตนร�บสอบบ�ญช� เวิ%นแต�เป9นสอบบ�ญช�หร2อสอบท�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

ง . ไม�ลงล�ยม2อช2/อร�บรองในร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในก่�รสอบบ�ญช�ขั้องก่�จก่�รใด้ท�/ตนม�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� หร2อคำวิบคำ�มก่�รสอบบ�ญช�ต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

Page 40: Lecture Note AC421

จ . ไม�ย�นยอมให%ผิ,%อ2/นอ%�งวิ��ตนเป9นผิ,%ท��ก่�รสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รใด้โด้ยตนม�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�หร2อคำวิบคำ�มก่�รสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รน��น

ฉ . ให%บ�นท�ก่คำวิ�มเห6นไวิ%ในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�เม2/อปร�ก่ฏิวิ��ก่�จก่�รท�/ตนร�บสอบบ�ญช�น��นม�ก่�รปฏิ�บ�ต�ท�/ขั้�ด้หร2อแย%งก่�บหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป และม�ผิลก่ระทบท�/ส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น

ช . ก่�รลงล�ยม2อช2/อร�บรองโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�โด้ยม�เง2/อนไขั้โด้ยไม�แสด้งคำวิ�มเห6น หร2อโด้ยแสด้งคำวิ�มเห6นวิ��งบก่�รเง�นไม�ถึ,ก่ต%อง ต%องแสด้งเหต�ผิลไวิ%ในร�ยง�นน��น ด้%วิย

Page 41: Lecture Note AC421

3. มรรย�ทต�อล,ก่คำ%�ก่ . ไม�เปCด้เผิยคำวิ�มล�บขั้องก่�จก่�รท�/ตนได้%ร, %ม�ในหน%�ท�/

จ�ก่ก่�รสอบบ�ญช� เวิ%นแต�ก่รณี�ท�/ต%องให%ถึ%อยคำ��ในฐ�นะพย�นต�มก่ฎหม�ย

ขั้ . ไม�ละท��งก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ท�/ร �บไวิ%แล%วิโด้ยไม�ม�เหต�อ�นสมคำวิร

4. มรรย�ทต�อเพ2/อนร�วิมวิ�ช�ช�พก่ . ไม�แย�งง�นสอบบ�ญช�จ�ก่ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตอ2/นขั้ . ไม�ท��ก่�รสอบบ�ญช�เก่�นก่วิ��ท�/ได้%ร�บมอบหม�ยจ�ก่ผิ,%

สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตอ2/น เวิ%นแต�จะได้%ร�บอน�ญ�ตจ�ก่ผิ,%มอบหม�ยน��น

Page 42: Lecture Note AC421

5. มรรย�ทท�/วิไปก่ . ไม�ก่ระท��ก่�รใด้ ๆ อ�นอ�จน��ม�ซึ่�/งคำวิ�มเส2/อมเส�ย

เก่�ยรต�ศึ�ก่ด้�Fแห�งวิ�ช�ช�พขั้ . ไม�โฆษณี�หร2อย�นยอมให%ผิ,%อ2/นโฆษณี�ด้%วิยประก่�ร

ใด้ ๆ ซึ่�/งก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�เวิ%นแต�ก่�รแสด้งช2/อ คำ�ณีวิ�ฒ� ท�/อย,� หร2อ ช2/อและท�/ต� �งส��น�ก่ง�นขั้องตน

คำ . ไม�ให%หร2อร�บวิ��จะให%ทร�พย!ส�นหร2อประโยชน!ใด้ ๆ เพ2/อเป9นก่�รจ,งใจให%บ�คำคำลอ2/นแนะน��หร2อจ�ด้ห�ง�นก่�รสอบบ�ญช�ม�ให%ตนท��

ง . ไม�เร�ยก่หร2อร�บทร�พย!ส�นหร2อประโยชน!จ�ก่บ�คำคำลใด้ในเม2/อบ�คำคำลน��นได้%ร�บง�นเพร�ะก่�รแนะน�� หร2อก่�รจ�ด้ห�ง�นขั้องตนในฐ�นะท�/เป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตขั้องก่�จก่�รน��น

จ . ไม�ก่��หนด้คำ��ธิรรมเน�ยม หร2อคำ��ตอบแทนโด้ยถึ2อเอ�อ�ตร�ส,งต�/�ขั้องยอด้เง�นหร2อขั้องม,ลคำ��ทร�พย!ส�นใด้ท�/ตนสอบบ�ญช� หร2อม�ส�วินร�วิมในก่�รสอบบ�ญช�เป9นเก่ณีฑ์!

Page 43: Lecture Note AC421

จรรย�บรรณีขั้องผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�ได้%ก่��หนด้ให%สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�จ�ด้ท��จรรย�บรรณีขั้องผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�ขั้��นเป9นภ�ษ�ไทยและอย��งน%อยต%องประก่อบด้%วิย 4 ขั้%อก่��หนด้ ด้�งน��

คำวิ�มโปร�งใส คำวิ�มเป9นอ�สระ คำวิ�มเท�/ยงธิรรม และคำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ส�จร�ต

คำวิ�มร, % คำวิ�มส�ม�รถึและม�ตรฐ�นในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�อผิ,%ร �บบร�ก่�รและก่�รร�ก่ษ�คำวิ�มล�บคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�อผิ,%ถึ2อห�%น ผิ,%เป9นห�%นส�วินหร2อบ�คำคำลหร2อ

น�ต�บ�คำคำลท�/ผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�ปฏิ�บ�ต�หน%�ท�/

Page 44: Lecture Note AC421

2.5 การคิวิบคิ�มุ่คิ�ณ์ภาพงานสอบบ�ญชี ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ได้%ก่��หนด้ม�ตรฐ�นและ

แนวิท�งปฏิ�บ�ต�ให%แก่�ผิ,%สอบบ�ญช�ไวิ%ด้�งน�� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรน��นโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นง�นสอบบ�ญช�ม�ใช%ซึ่�/งแบ�งเป9น 2 ระด้�บคำ2อ ระด้�บส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�โด้ยรวิม และระด้�บแต�ละง�นสองบ�ญช�ขั้องล,ก่คำ%�แต�ละร�ย

ส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�คำวิรน��นโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นสอบบ�ญช�โด้ยท�/วิไป เพ2/อให%แน�ใจวิ��ง�นตรวิจสอบท��งหมด้ม�ก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รอสบบ�ญช�ท�ร�บรองท�/วิไป

ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องนโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พขั้องส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�ขั้��นอย,�ก่�บป=จจ�ยต��ง ๆ ต�วิอย��งเช�น ขั้น�ด้ขั้องก่�จก่�ร ล�ก่ษณีะขั้องบร�ก่�รสถึ�นประก่อบก่�รขั้องก่�จก่�รซึ่�/งก่ระจ�ยอย,�หล�ยแห�ง ล�ก่ษณีะ โคำรงสร%�งขั้ององคำ!ก่ร และขั้%อพ�จ�รณี�ด้%�นต%นท�นและผิลประโยชน! ด้�งน��นแต�ละส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�อ�จม�นโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต� ตลอด้จนจ�ด้ท��เอก่ส�รประก่อบก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นสอบบ�ญช�ท�/แตก่ต��งก่�นไป

Page 45: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 2วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ม�พ�ฒน�ก่�รม�อย��งต�อเน2/องต�ม

ล��ด้�บเวิล� วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รสอบบ�ญช�เปล�/ยนม�เป9นก่�รตรวิจสอบเพ2/อแสด้งคำวิ�มเห6นต�อคำวิ�มถึ,ก่ต%องต�มคำวิรขั้องงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%พ�ฒน�ก่�รวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบใหม�ๆม�ใช%ในก่�รสอบบ�ญช� รวิมท��งเสนอบร�ก่�รประเภทต��งๆม�ก่ย�/งขั้��น

อ�ทธิ�พลต�อก่�รพ�ฒน�วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ในประทศึไทย สถึ�บ�นท�งก่�รสอบบ�ญช�ในประเทศึไทย แบ�งออก่เป9น สถึ�บ�นก่�รศึ�ก่ษ� สถึ�บ�นวิ�ช�ช�พ สถึ�บ�นก่��ก่�บด้,แล

ก่�รคำวิบคำ�มง�นสอบบ�ญช� จะให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม� /นใจวิ��ง�นตรวิจสอบได้%ปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป ก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นสอบบ�ญช�แบ�งออก่เป9น 2 ระด้�บคำ2อ ระด้�บส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�โด้ยรวิม และระด้�บแต�ละง�นสอบบ�ญช�ขั้องล,ก่คำ%�แต�ละร�ย

Page 46: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 2

Page 47: Lecture Note AC421

บทท" 3 หล�กฐานการสอบบ�ญชีและการตรวิจสอบ

3.1 คิวิามุ่หมุ่ายของหล�กฐานการสอบบ�ญชีหม�ยถึ�งขั้%อม,ล หร2อขั้%อเท6จจร�งท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ร�บหร2อ

รวิบรวิมจ�ก่ก่�รใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป เพ2/อให%ได้%ขั้%อม,ลท�/ใช%สน�บสน�นขั้%อสร�ปผิลก่�รตรวิจสอบ และใช%ขั้%อสร�ปน��นเป9นเก่ณีฑ์!อย��งเหม�ะสมในก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ในก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นผิ,%สอบบ�ญช�จะรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสม เพ2/อใช%เป9นเก่ณีฑ์!ในก่�รสร�ปคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�

Page 48: Lecture Note AC421

น��ไปส,� ใช%เป9นเก่ณีฑ์! ในก่�รแสด้ง ภ�พท�/ - 31 คำวิ�มส�มพ�นธิ!ระหวิ��งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ขั้%อสร�ป และคำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

หล�ก่ฐ�นก่�ร

ก่�รสอบบ�ญช�

ขั้%อสร�ป คำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 49: Lecture Note AC421

3.2 ประเภทของหล�กฐานการสอบบ�ญชีหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� อ�จจ�ด้ประเภทต�มเก่ณีฑ์!ต��ง

ๆ ด้�งน��1. เก่ณีฑ์!คำวิ�มเก่�/ยวิขั้%องท�งบ�ญช� ม�ด้�งน��

1.1หล�ก่ฐ�นท�งก่�รบ�ญช�1.2หล�ก่ฐ�นประก่อบต��ง ๆ

2.เก่ณีฑ์!แหล�งท�/ม�ขั้องหล�ก่ฐ�น ม�ด้�งน��2.1หล�ก่ฐ�นภ�ยในก่�จก่�ร

/ 2.2หล�ก่ฐ�นภ�ยนอก่�จก่�ร2.3หล�ก่ฐ�นท�/ได้%ม�จ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นโด้ย

อ�สระขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 50: Lecture Note AC421

3.เก่ณีฑ์!วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ใช% ม�ด้�งน��3.1หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รตรวิจ3.2หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รส�งเก่ตก่�รณี!3.3หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รสอบถึ�ม3.4หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รขั้อคำ��ย2นย�นยอด้3.5หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รคำ��นวิณี3.6หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ

Page 51: Lecture Note AC421

3.3 คิ�ณ์ล�กษณ์ะของหล�กฐานการสอบบ�ญชีหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ม�ล�ก่ษณีะท�/ผิ,%สอบบ�ญช�

ต%องใช%ด้�ลยพ�น�จอย��งม�เหต�ผิลในก่�รพ�จ�รณี�คำวิ�มเพ�ยงพอและคำวิ�มเหม�ะสมขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ด้�งน��

คำวิ�มเพ�ยงพอขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� หม�ยถึ�งปร�ม�ณีหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ซึ่�/งก่��หนด้จ�ก่ขั้น�ด้ขั้องต�วิอย��งท�/เล2อก่ขั้��นม�ตรวิจสอบ

คำวิ�มเหม�ะสมขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง คำ�ณีภ�พขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�และคำวิ�มเก่�/ยวิพ�นขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ก่�บส�/งท�/ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองไวิ% และคำวิ�มเช2/อถึ2อได้%ขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�น��น

Page 52: Lecture Note AC421

3.4 คิวิามุ่ส�มุ่พ�นธิ�ของวิ�ตถ�ประสงคิ�การตรวิจสอบก�บหล�กฐานการสอบบ�ญชี

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นคำ2อ ก่�รให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นวิ��งบก่�รเง�นน��นได้%จ�ด้ท��ในส�วินส�ระส��คำ�ญเป9นไปต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�น

Page 53: Lecture Note AC421

3.5 ส�"งท"ผู้()บร�หารได)ให)การร�บรองไวิ)เก"ยวิก�บงบการเง�น แยกตามุ่ล�กษณ์ะด�งน3

1.คำวิ�มม�อย,�จร�งส�นทร�พย!และหน��ส�นม�อย,�จร�ง ณี วิ�นใด้วิ�นหน�/ง เช�น ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองวิ�� เง�นสด้เง�นฝ�ก่ธิน�คำ�ร เง�นลงท�น ล,ก่หน��ก่�รคำ%� ส�นคำ%�คำงเหล2อ และเจ%�หน��ก่�รคำ%�ม�อย,�จร�ง ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

2.ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�นส�นทร�พย!และหน��ส�นเป9นขั้องก่�จก่�ร ณี วิ�นใด้วิ�นหน�/ง เช�น ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�คำงเหล2อและม�ภ�ระผิ,ก่พ�นท�ต%องจ��ยช��ระหน��ให%แก่�เจ%�หน��ก่�รคำ%�

3.เก่�ด้ขั้��นจร�งร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!เก่�ด้ขั้��นและเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รในระหวิ��งงวิด้ เช�น ยอด้ขั้�ยและต%นท�นขั้�ยเก่�ด้ขั้��นจร�ง จ�ก่ก่�รขั้�ยส�นคำ%�และบร�ก่�รขั้องก่�จก่�ร

Page 54: Lecture Note AC421

4.คำวิ�มคำรบถึ%วินส�นทร�พย! หน��ส�น และร�ยก่�ร หร2อเหต�ก่�รณี!ใด้ ๆ บ�นท�ก่ไวิ%หร2อเปCด้เผิยไวิ%คำรบถึ%วินเช�น ส�นคำ%�คำงเหล2อ และต%นท�นขั้�ยแสด้งไวิ%ในงบก่�รเง�นโด้ยคำรบถึ%วิน หร2อก่�จก่�รเปCด้เผิยภ�ระผิ,ก่พ�นและหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นอย��งคำรบถึ%วิน หร2อก่�จก่�รเปCด้เผิยภ�ระผิ,ก่พ�นและหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นอย��งคำรบถึ%วิน 5.ก่�รแสด้งม,ลคำ��หร2อก่�รต�ร�คำ�ส�นทร�พย! และหน��ส�นบ�นท�ก่ไวิ%ในม,ลคำ��หร2อร�คำ�ท�/เหม�ะสม เช�น ส�นคำ%�คำงเหล2อแสด้งม,ลคำ��หร2อ ต�ร�คำ�ต�มร�คำ�ท�น หร2อม,ลคำ��ส�ทธิ�ท�/จะได้%ร�บ แล%วิแต�ร�คำ�ใด้จะต�/�ก่วิ�� รวิมท��งบ�นท�ก่ไวิ%ในจ��นวินท�/ถึ,ก่ต%องและร�ยได้%หร2อคำ��ใช%จ��ยได้%ร�บก่�รบ�นท�ก่ไวิ%ในงวิด้บ�ญช�ท�/ถึ,ก่ต%อง เช�น ร�ยก่�รบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บก่�รร�บช��ระเง�นได้%บ�นท�ก่ไวิ%ถึ,ก่ต%องตรงต�มงวิด้บ�ญช�

Page 55: Lecture Note AC421

6.ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ��ร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!บ�นท�ก่ในจ��นวินท�/ถึ,ก่ต%อง และร�ยได้%หร2อคำ��ใช%จ��ยได้%ร�บก่�รบ�นท�ก่ไวิ%ในงวิด้บ�ญช�ท�/ถึ,ก่ต%อง เช�น ร�ยก่�รบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บก่�รขั้�ย ก่�รร�บช��ระเง�นได้%บ�นท�ก่ไวิ%ถึ,ก่ต%องตรงต�มงวิด้บ�ญช�

7.ก่�รแสด้งร�ยก่�รและเปCด้เผิยขั้%อม,ลร�ยก่�รในงบก่�รเง�นม�ก่�รบรรย�ยล�ก่ษณีะ รวิมท��งก่�รจ�ด้ประเภทและเปCด้เผิยไวิ%อย��งถึ,ก่ต%องส�วินขั้องหน��ส�นระยะย�วิท�/ถึ�งก่��หนด้ช��ระภ�ยในหน�/งป@แสด้งอย,�ภ�ยใต%หน��ส�นหม�นเวิ�ยน ร�ยก่�รพ�เศึษแสด้งไวิ%ในงบก่��ไรขั้�ด้ท�นโด้ยแสด้งส�ทธิ�จ�ก่ภ�ษ�เง�นได้%และเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญได้%เปCด้เผิยไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นอย��งคำรบถึ%วิน เป9นต%น

Page 56: Lecture Note AC421

3.6 วิ�ธิได)มุ่าซึ่5"งหล�กฐานการสอบบ�ญชีผิ,%สอบบ�ญช�จะใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ด้�งก่ล��วิ หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ม�จ�ก่ก่�รใช%วิ�ธิ�ใด้วิ�ธิ�หน�/งหร2อหล�ยวิ�ธิ�ต�อไปน��

ก่�รตรวิจสอบก่�รส�งเก่ตก่�รณี!ก่�รสอบถึ�มก่�รขั้อคำ��ย2นย�นยอด้ก่�รคำ��นวิณีหร2อก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ

Page 57: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 3ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/

เพ�ยงพอและเหม�ะสม เพ2/อส�ม�รถึสร�ปคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ได้%อย��งสมเหต�สมผิล คำวิ�มเพ�ยงพอและเหม�ะสมขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ส�ม�รถึประเม�นได้%จ�ก่ปร�ม�ณีขั้องหล�ก่ฐ�น คำวิ�มเก่�/ยวิพ�นขั้องหล�ก่ฐ�น แหล�งท�/ม�ขั้องหล�ก่ฐ�นและเวิล�ท�/ตรวิจสอบ ผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ใช% ขั้น�ด้ขั้องต�วิอย��ง ร�ยก่�รท�/เล2อก่ม�ตรวิจสอบและช�วิงเวิล�ท�/ตรวิจสอบ

วิ�ธิ�ก่�รให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ได้%แก่� ก่�รตรวิจ ก่�รส�งเก่ตก่�รณี! ก่�รสอบถึ�ม ก่�รขั้อคำ��ย2นย�น ก่�รคำ��นวิณี และก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบน��ให%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อพ�ส,จน!ส�/งท�/ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองเก่�/ยวิก่�บงบก่�รเง�น ได้%แก่� คำวิ�มม�อย,�จร�ง เก่�ด้ขั้��นจร�ง ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น คำวิ�มคำรบถึ%วิน ก่�รต�ร�คำ� ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� และก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

Page 58: Lecture Note AC421

ก่�รตรวิจสอบอ�จแบ�งเป9น 2 ประเภทใหญ� ๆ คำ2อก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�ม และก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มเป9นก่�รทด้สอบเพ2/อให%ได้%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บคำวิ�มเหม�ะสมขั้องก่�รออก่แบบ และก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นอย��งม�ประส�ทธิ�ผิลขั้องระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ส�วินก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระเป9นก่�รทด้สอบ เพ2/อให%ได้%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ท��ให%ตรวิจพบก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญ ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส��คำ�ญย�งแบ�งออก่เป9น 2 ประเภทย�อย ๆ คำ2อ

2.1 ก่�รทด้สอบร�ยละเอ�ยด้ขั้องร�ยก่�รและยอด้คำงเหล2อ

22. ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ

Page 59: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 3

Page 60: Lecture Note AC421

บทท" 4 การวิางแผู้นงานสอบบ�ญชี

4.1 การวิางแผู้นงานสอบบ�ญชี หม�ยถึ�ง ก่�รพ�ฒน�ก่ลย�ทธิ!ท�/วิไปและวิ�ธิ�ก่�รโด้ยละเอ�ยด้ส��หร�บล�ก่ษณีะระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องก่�รตรวิจสอบท�/คำ�ด้ไวิ%น��นคำ2อ ก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง ก่�รก่��หนด้ขั้อบเขั้ตก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น วิ�ธิ�ก่�ร (หร2อล�ก่ษณีะ ) และเวิล�ท�/จะใช%ในก่�รตรวิจสอบ เพ2/อรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสม ท��งน�� เพ2/อให%บรรล�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ก่�รตรวิจสอบได้%อย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พและประส�ทธิ�ผิล

Page 61: Lecture Note AC421

4.1 ประโยชีน�ของการวิางแผู้นงานสอบบ�ญชีช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบ

บ�ญช�ได้%อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสมในแต�ละสถึ�นก่�รณี!ช�วิยให%คำ��ใช%จ��ยและต%นท�นท�/เก่�ด้ขั้��นจ�ก่ก่�รตรวิจสอบ

เป9นไปอย��งเหม�ะสมช�วิยให%เก่�ด้คำวิ�มร�วิมม2อก่�บล,ก่คำ%�และป<องก่�นก่�รเขั้%�ใจ

ผิ�ด้โด้ยท��คำวิ�มตก่ลง ก่��หนด้ก่�รต��ง ๆ ล�วิงหน%�และย2นย�นก่��หนด้ก่�รด้�งก่ล��วิ

ช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�แน�ใจได้%วิ��ได้%ม�ก่�รพ�จ�รณี�เร2/องท�/ส��คำ�ญอย��งเหม�ะสมรวิมท��งส�ม�รถึระบ�และจ�ด้ก่�รก่�บป=ญห�ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้%

ช�วิยให%ม�ก่�รมอบหม�ยง�นแก่�ผิ,%ช�วิยอย��งเหม�ะสมช�วิยให%ก่�รประส�นง�นก่�บผิ,%สอบบ�ญช�และผิ,%เช�ยวิช�ญ

Page 62: Lecture Note AC421

4.2 ข�3นตอนของการวิางแผู้นงานสอบบ�ญชีก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�ประก่อบด้%วิย 7 ขั้��นตอน ด้�งต�อไปน��ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%นก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้%และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและก่�รประเม�นคำวิ�มเส�ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 63: Lecture Note AC421

43. การต�ดต�อส6"อสารก�บคิณ์ะกรรมุ่การตรวิจสอบ

คำณีะก่รรมก่�รตรวิจสอบ หม�ยถึ�ง ก่ล��มขั้องบ�คำคำลซึ่�/งเป9นก่รรมก่�รอ�สระขั้องบร�ษ�ทโด้ยม�บทบ�ทในก่�รส�งเสร�มให%เก่�ด้ก่�รก่��ก่�บด้,แลก่�จก่�รท�/ด้�

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรต�ด้ต�อส2/อส�รก่�บคำณีะก่รรมก่�รตรวิจสอบในเร2/องต�อไปน��

- ขั้%อตก่ลงในก่�รร�บง�นสอบบ�ญช�- ประเด้6นส��คำ�ญท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ม�ก่�รปร�ก่ษ�ห�ร2อก่�บผิ,%

บร�ห�รก่�อนร�บ ง�นสอบบ�ญช� - วิ�ธิ�ก่�รท�/วิไป และขั้อบเขั้ตขั้องก่�รตรวิจสอบโด้ยรวิม

รวิมท��งขั้%อจ��ก่�ด้อ2/น ๆ- ก่�รเล2อก่ใช%หร2อก่�รเปล�/ยนแปลงนโยบ�ยก่�รบ�ญช�

และวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ท�งบ�ญช� ท�/ส��คำ�ญ ซึ่�/งม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระต�องบก่�รขั้องก่�จก่�ร

Page 64: Lecture Note AC421

- คำวิ�มขั้�ด้แย%งก่�บผิ,%บร�ห�รเก่�/ยวิก่�บก่�รใช%หล�ก่ก่�รบ�ญช�ส��หร�บร�ยก่�รและเหต�ก่�รณี!เร2/องใด้เร2/องหน�/งโด้ยเฉพ�ะตลอด้จนก่�รพ�จ�รณี�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ในก่�รด้��เน�นก่�รเก่�/ยวิก่�บร�ยก่�รท�/ม�คำวิ�มขั้�ด้แย%งน��น

- เก่ณีฑ์!ก่�รใช%ด้�ลยพ�น�จขั้องผิ,%บร�ห�รเก่�/ยวิก่�บประม�ณีก่�รท�งบ�ญช� ซึ่�/งม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�นหร2อต�อร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

- ร�ยก่�รปร�บปร�งท�/ส��คำ�ญจ�ก่�รตรวิจสอบ ร�ยก่�รปร�บปร�งท�/ผิ,%สอบบ�ญช�พบแต�ไม�ม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�นในงวิด้ป=จจ�บ�น

-คำวิ�มไม�แน�นอนท�/ส��คำ�ญจ�ก่เหต�ก่�รณี!และสถึ�นก่�รณี! ซึ่�/งอ�จท��ให%เก่�ด้ขั้%อสงส�ยอย��งม�ก่เก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึในก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องขั้องก่�จก่�ร

Page 65: Lecture Note AC421

4.4 การใชี)ผู้ลงานของผู้()สอบบ�ญชีอ6"น1).วิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่วิ�งแผินท�/จะผิลง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น ผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่คำวิรปฏิ�บ�ต�ต�มวิ�ธิ�ก่�รต�อไปน��

11. ห�ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึท�งวิ�ช�ช�พขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น

1.2 แจ%งให%ผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นทร�บในเร2/องคำวิ�มเป9นอ�สระท�/ผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น จ��เป9นต%องม�

13. แจ%งผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นให%ทร�บถึ�งก่�รใช%ผิลง�นและร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� อ2/น

14. แจ%งผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นให%ทร�บถึ�งขั้%อก่��หนด้ท�งด้%�นก่�รบ�ญช�

Page 66: Lecture Note AC421

2). วิ�ธิ�ก่�รสร%�งคำวิ�มม�/นใจในผิลง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่คำวิรม�ม�ตรก่�รเพ2/อให%เก่�ด้คำวิ�มม�/นใจ

วิ�� ง�นท�/ท��โด้ยผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นเพ�ยงพอส��หร�บคำวิ�มต%องก่�รขั้องตน โด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รด้�งต�อไปน��

21. สอบถึ�มหร2อปร�ก่ษ�ก่�บผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ใช% ซึ่�/งอ�จท��ได้%โด้ยก่�รจ�ด้ให%ม�ก่�รประช�มร�วิมก่�น

22. สอบท�นหล�ก่ฐ�นท�/สร�ปวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นท�/จ�ด้ท��ไวิ%เป9นล�ยล�ก่ษณี!อ�ก่ษรซึ่�/งอ�จอย,�ในร,ปขั้องแบบสอบถึ�ม

23. สอบท�นก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น

Page 67: Lecture Note AC421

4.5 การใชี)ผู้ลงานของผู้()เชี"ยวิชีาญ (1) คำวิ�มหม�ยขั้องผิ,%เช�/ยวิช�ญ

ผิ,%เช�/ยวิช�ญ หม�ยถึ�ง บ�คำคำลหร2อส��น�ก่ง�น ซึ่�/งม�คำวิ�มส�ม�รถึ คำวิ�มร, % หร2อ ประสบก่�รณี!เป9นพ�เศึษในส�ขั้�หน�/งส�ขั้�ใด้ นอก่เหน2อจ�ก่ส�ขั้�ก่�รบ�ญช�และก่�รสอบบ�ญช�

(2) ล�ก่ษณีะง�นขั้องผิ,%เช�/ยวิช�ญหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ในเร2/องท�/จ��เป9นในร,ปขั้อง

ร�ยง�น คำวิ�มเห6น ก่�รต�ร�คำ�และคำ��ร�บรองขั้องผิ,% (3) ขั้%อคำวิรพ�จ�รณี�ในก่�รใช%ผิลง�นขั้องผิ,%เช�ยวิช�ญ

(4 ) ก่�รประเม�นผิลง�นขั้องผิ,%เช�/ยวิช�ญ

Page 68: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 4 ก่�รวิ�งแผินสอบบ�ญช�เป9นขั้��นตอนท�/ส��คำ�ญม�ก่ขั้��นตอนหน�/งในก่�รสอบบ�ญช� ซึ่�/งจะช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึเก่6บรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ได้%อย��งเพ�ยงพอ และเหม�ะสมในแต�ละสถึ�นก่�รณี!และย�งช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ม�ก่�รพ�จ�รณี�เร2/องท�/ส��คำ�ญอย��งเหม�ะสมและส�ม�รถึระบ�และจ�ด้ก่�รเก่6บป=ญห�ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้%

ก่�รวิ�งแผินสอบบ�ญช�เร�/มต��งแต�ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช� ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%น ก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ และก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้%และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�ม และก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 69: Lecture Note AC421

ก่�รพ�จ�ณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รตอบร�บง�นสอบบ�ญช�ส��หร�บล,ก่คำ%�ร�ยเด้�มและล,ก่คำ%�ร�ยใหม� ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จและก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ ช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม�คำวิ�มร, %คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบอย��งเพ�ยงพอท�/จะท��ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึระบ�และเขั้%�ใจเหต�ก่�รณี! ร�ยก่�รและวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ง�น ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�เห6นวิ��อ�จม�ผิลก่ระทบท�/ส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น หร2อต�อก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบหร2อต�อร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึห�คำวิ�มร, %เก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จและก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบได้%จ�ก่แหล�งขั้%อม,ลต��ง ๆ เช�น ประสบก่�รณี!ในก่�รตรวิจสอบป@ท�/ผิ��นม� ก่�รปร�ก่ษ�ห�ร2อก่�บบ�คำล�ก่รขั้องก่�จก่�รผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น ท�/ปร�ก่ษ�ขั้องก่�จก่�ร ผิ,%ท�/ม�คำวิ�มร, %จ�ก่ภ�ยนอก่ก่�จก่�ร เอก่ส�รท�/ก่�จก่�รจ�ด้ท�� ส�/งต�พ�มพ!ท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ ก่ฎหม�ยและก่ฎเก่ณีฑ์!ท�/ม�ผิลก่ระทบส��คำ�ญต�อก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ และ ก่�รตรวิจเย�/ยมสถึ�นประก่อบก่�รและโรงง�นเป9นต%น

Page 70: Lecture Note AC421

ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในช�วิงวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม�คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บธิรก่�จแบะส�ม�รถึระเร2/องหร2อร�ยก่�รท�/จะเก่�ด้คำวิ�มเส�/ยง ซึ่�/งคำวิรให%คำวิ�มสนใจเป9นพ�เศึษและย�งช�วิยในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบด้%วิย

ก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ ช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม�แนวิท�งในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ และย�งใช%ประเม�นผิลก่ระทบจ�ก่ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งท�/ตรวิจสอบอ�ก่ด้%วิย

ในช�วิงก่�รวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบ ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ถึ�งคำวิ�มจ��เป9นท�/จะใช%ผิลง�นขั้องผิ,%อ2/น (ซึ่�/งรวิมถึ�งผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยใน และผิ,%เช�/ยวิช�ญ ) และคำวิรต�ด้ต�อส2/อส�รก่�บคำณีะก่รรมก่�รตรวิจสอบ ต��งแต�ช�วิงเร�/มวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบไปจนถึ�งก่�รเสร6จส��นก่�รตรวิจสอบ

Page 71: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 4

Page 72: Lecture Note AC421

บทท" 5 คิวิามุ่เส"ยงในการสอบบ�ญชีและการคิวิบคิ�มุ่ภายใน

5.1 คิวิามุ่เส"ยงในการสอบบ�ญชี หม�ยถึ�ง คำวิ�มเส�/ยงท�/ผิ,%สอบบ�ญช�แสด้งคำวิ�มเห6นท�/

ไม�เหม�ะสมเม2/องบก่�รเง�นแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญ เช�น ผิ,%สอบบ�ญช�แสด้งคำวิ�มเห6นวิ��งบก่�รเง�นถึ,ก่ต%องต�มท�/คำวิร ท��ง ๆ ท�/งบก่�รเง�นท�/ตรวิจสอบม�ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอย��งเป9นส�ระส��คำ�ญ

คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช� ประก่อบด้%วิยคำวิ�มเส�/ยงย�อย 3 ประเภท ด้�งน��

คำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบ

Page 73: Lecture Note AC421

52. คิวิามุ่หมุ่ายของระบบการคิวิบคิ�มุ่ภายใน

ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน หม�ยถึ�ง นโยบ�ยวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�หร2อก่�รก่ระท��ใด้ ๆ ซึ่�/งผิ,%บร�ห�รขั้องก่�จก่�รก่��หนด้ขั้��นเพ2/อช�วิยให%ก่�จก่�รบรรล�ถึ�งเป<�หม�ยและวิ�ตถึ�ประสงคำ!ท�/ต� �งไวิ%ได้%ส��เร6จ ซึ่�/งจะท��ให%เก่�ด้คำวิ�มม�/นใจเท��ท�/จะส�ม�รถึท��ได้%วิ��ก่�รด้��เน�นธิ�รก่�จเป9นไปอย��งม�ระเบ�ยบและม�ประส�ทธิ�ภ�พ

Page 74: Lecture Note AC421

53. การจ�ดการคิวิามุ่เส"ยงของก�จการก่�รจ�ด้ก่�รคำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�จก่�ร หม�ยถึ�ง ก่ระบวินก่�ร

ซึ่�/งม�คำณีะก่รรมก่�รผิ,%บร�ห�รและพน�ก่ง�น น��ม�ใช%ในก่�รก่��หนด้ก่ลย�ทธิ!ท�/วิท��งก่�จก่�ร และออก่แบบไวิ%เพ2/อระบ�เหต�ก่�รณี!ท�/เป9นไปได้%

ก่�รจ�ด้ก่�รคำวิ�มเส�/ยงม��งท�/จะบรรล�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�จก่�ร ซึ่�/งแบ�งออก่ได้% 4 ประเภท ด้�งน��

1.เช�งก่ลย�ทธิ! (Strategic :S ) เป9นวิ�ตถึ�ประสงคำ!ระด้�บส,ง และส�มพ�นธิ!ก่�บก่�รสน�บสน�นพ�นธิก่�จ

2.ก่�รด้��เน�นก่�ร ( Operations : O ) เป9นก่�รใช%ทร�พย�ก่รอย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พ ประส�ทธิ�ผิลและคำ�%มคำ��

3.ก่�รร�ยง�น (Reporting :R) เป9นคำวิ�มเช2/อถึ2อได้%ขั้องก่�รร�ยง�น

4.ก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎ (Compliance : C ) เป9นก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎหม�ยและขั้%อบ�งคำ�บ

Page 75: Lecture Note AC421

5.4 การประเมุ่�นคิวิามุ่เส"ยงจากการคิวิบคิ�มุ่ขั้%อม,ลท�/รวิบรวิมจ�ก่ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และ

ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในส�ม�รถึช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�ในก่�รวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบ ด้�งน��ต�อไปน��

-ระบ�ถึ�งร�ยก่�รท�/อ�จม�ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอย��งเป9นส�ระส��คำ�ญได้%

-ช�วิยในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มและผิ,%สอบบ�ญช�จะใช%ผิลจ�ก่ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระท�/จ��เป9นเพ2/อจะลด้คำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�รสอบบ�ญช�ให%อย,�ระด้�บต�/�พอท�/จะยอมร�บได้%

Page 76: Lecture Note AC421

5.5 การรายงานจ�ดอ�อนของระบบการคิวิบคิ�มุ่ภายใน

จ�ด้อ�อนขั้องระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในท�/ม�ส�ระส��คำ�ญ หม�ยถึ�ง สถึ�นก่�รณี! ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�ไม�อ�จเช2/อถึ2อได้%วิ��ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในท�/จ�ด้วิ�งไวิ% หร2อก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในน��น ๆ จะป<องก่�นหร2อตรวิจพบ และแก่%ไขั้ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญได้% เช�นก่�จก่�รไม�ได้%จ�ด้ท��งบพ�ส,จน!ยอด้บ�ญช�เง�นฝ�ก่ธิน�คำ�ร หร2อไม�ได้%จ�ด้ท��งบวิ�เคำร�ะห!อ�ย�หน��ขั้องล,ก่หน��ก่�รคำ%� หร2อไม�ได้%จ�ด้ให%ม�ก่�รตรวิจสอบน�บส�นคำ%�คำงเหล2อ เป9นต%น

Page 77: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 5คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช� ประก่อบด้%วิย 3 องคำ!

ประก่อบย�อย ได้%แก่� 1.คำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง 2.คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�ม

3.คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบผิ,%ตรวิจสอบบ�ญช�คำวิรใช%ด้�ลยพ�น�จเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พ

ในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�และก่�รก่��หนด้วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ เพ2/อให%แน�วิ��คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ได้%ลด้ลงถึ�งระด้�บต�/�พอท�/จะยอมร�บได้%

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรม�คำวิ�มร, % คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบคำวิบคำ�มภ�ยใน เพ2/อให%ส�ม�รถึประเม�นผิลในขั้��นต�/�วิ�� ก่�จก่�รม�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในท�/ม�ประส�ทธิ�ผิลและพอเพ�ยงท�/จะเช2/อถึ2อได้%และส�ม�รถึใช%ประโยชน!ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

1.ก่�รสอบถึ�มผิ,%บร�ห�ร ผิ,%คำวิบคำ�มง�นและบ�คำล�ก่รในระด้�บต��งๆ ท�/เหม�ะสมขั้องก่�จก่�ร 2. ประสบก่�รณี!ก่�รตรวิจสอบท�/ผิ��นม� และ 3. ก่�รอ%�งอ�งเอก่ส�ร (เช�นคำ,�ม2อก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น คำ��บรรย�ยล�ก่ษณีะง�น)

Page 78: Lecture Note AC421

เทคำน�คำท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ใช%ในก่�รบ�นท�ก่ขั้%อม,ลท�/ได้%จ�ก่ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในได้%แก่�1.ก่�รบ�นท�ก่คำ��อธิ�บ�ย 2. ก่�รใช%ผิ�งท�งเด้�นเอก่ส�ร และ 3 . ก่�ร

ใช%แบบสอบถึ�มหล�งจ�ก่ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ม�ซึ่�/งคำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช� และระบบ

ก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในแล%วิผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มในเบ2�องต%น ส��หร�บแต�ละยอด้คำงเหล2อหร2อแต�ละประเภทขั้องร�ยก่�รท�/ม�/ส�ระส��คำ�ญ ผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ระด้�บขั้องคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มท�/ได้%ประเม�นไวิ%ในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระท�/จ��เป9นเพ2/อท�/จะลด้คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ให%อย,�ในระด้�บต�/�พอท�/จะยอมร�บได้% ในก่รณี�ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มอย,�ในระด้�บต�/� ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จเล2อก่ใช%ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มเพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ท��ให%แน�ใจวิ�� ระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในม�ก่�รออก่แบบอย��งเหม�ะสมและม�ก่�รปฏิ�บ�ต�อย��งม�ประส�ทธิ�ผิลวิ�ธิ�ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มรวิมถึ�ง

1. ก่�รตรวิจสอบเอก่ส�รประก่อบร�ยก่�ร 2. ก่�รสอบถึ�มบ�คำล�ก่รเก่�/ยวิก่�บระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน

3. ก่�รส�งเก่ตก่�รณี!เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน และ 4 . ก่�รปฏิ�บ�ต�ซึ่���เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน

Page 79: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 5

Page 80: Lecture Note AC421

บทท" 6 แผู้นการสอบบ�ญชีโดยรวิมุ่และแนวิการสอบบ�ญชี

6.1 คิวิามุ่หมุ่ายของแผู้นการสอบบ�ญชีโดยรวิมุ่ หม�ยถึ�ง แผินก่ลย�ทธิ!ขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ซึ่�/งเป9นผิลม�จ�ก่ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�ม ร�วิมก่�บคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงด้�งก่ล��วิช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบได้%อย��งเหม�ะสมแก่�ก่รณี�

Page 81: Lecture Note AC421

62. ข)อคิวิรพ�จารณ์าในการพ�ฒนาแผู้นการสอบบ�ญชีโดยรวิมุ่

ในก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�เร2/องต��ง ๆ ด้�งต�อไปน��

1. ขั้อบเขั้ตขั้องง�นบ�ญช� 2. คำวิ�มร, %เก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ 3. คำวิ�มเขั้%�ใจระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�ม

ภ�ยใน 4. คำวิ�มเส�/ยงและคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ 5. ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�ร

ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� 6. ก่�รประส�นง�น ก่�รส�/งก่�ร ก่�รคำวิบคำ�มง�น

และก่�รสอบท�นง�น 7. เร2/องอ2/น ๆ

Page 82: Lecture Note AC421

6.3 ประโยชีน�ของแนวิการสอบบ�ญชีแนวิก่�รสอบบ�ญช�ให%ประโยชน!ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

ด้�งน��ใช%เป9นคำ��ส�/งง�นแก่�ผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�แนวิก่�รสอบบ�ญช�ระบ�ถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/จะใช% ขั้น�ด้ขั้องต�วิอย��งท�/จะเล2อก่ม�ตรวิจสอบซึ่�/งผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบต�มท�/ระบ�ไวิ%ในแนวิก่�รสอบบ�ญช�ได้% เพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ต%องก่�รใช%ในก่�รคำวิบคำ�มและบ�นท�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นให%เป9นไปอย��งถึ,ก่ต%องแนวิก่�รสอบบ�ญช�จะระบ�ถึ�งส�/งต�อไปน�� เพ2/อให%แน�ใจวิ��ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นเป9นไปโด้ยถึ,ก่ต%องต�มแผินก่�รสอบบ�ญช�

Page 83: Lecture Note AC421

6.4 การจ�ดท�าแนวิการสอบบ�ญชีในก่�รจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิร

คำ��น�งถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/จะใช%ให%เหม�ะสมแก่�ก่รณี� เช�น ถึ%�ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องก่�รทด้สอบคำวิ�มม�ต�วิตนขั้องล,ก่หน��ก่�รคำ%� วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/เหม�ะสมแก่�ก่รณี�ได้%แก่�ก่�รขั้อคำ��ย2นย�นยอด้ล,ก่หน��ก่�รคำ%� หร2อถึ%�ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องก่�รทด้สอบวิ��ยอด้ขั้�ยบ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%ในงวิด้บ�ญช�ท�/ถึ,ก่ต%องหร2อไม� วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/เหม�ะสมแก่�ก่รณี� ได้%แก่� ก่�รตรวิจต�ด้ยอด้ขั้�ยเป9นต%น

Page 84: Lecture Note AC421

6.5 ส�วินประกอบของแนวิการสอบบ�ญชีแนวิก่�รสอบบ�ญช�คำวิรประก่อบด้%วิยเน2�อห�ส�ระส��คำ�ญ ด้�งต�อไปน��

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบขั้อบเขั้ตก่�รตรวิจสอบเทคำน�คำก่�รตรวิจสอบท�/ใช%เวิล�ท�/ใช%ในก่�รตรวิจสอบด้�ชน�ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/อ%�งอ�งล�ยม2อช2/อผิ,%ตรวิจสอบและผิ,%สอบท�นและวิ�นท�/ตรวิจ

สอบและสอบท�นเสร6จส��น

Page 85: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 6ขั้��นตอนส�ด้ท%�ยขั้องก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช� คำ2อก่�รพ�ฒน�

แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม จะอธิ�บ�ยถึ�งขั้อบเขั้ตและก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบท�/คำ�ด้หม�ยผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ถึ�งขั้อบเขั้ตง�นสอบบ�ญช� คำวิ�มร, %เก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน คำวิ�มเส�/ยงและคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ ล�ก่ษณีะระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� รวิมถึ�งก่�รประส�นง�น ก่�รส�/งก่�ร ก่�รคำวิบคำ�มง�น และก่�รสอบท�น

แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม คำวิรม�ร�ยละเอ�ยด้เพ�ยงพอเพ2/อจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� ซึ่�/งแสด้งถึ�งล�ก่ษณีะ ระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบในร�ยละเอ�ยด้ ผิ,%สอบบ�ญช�ใช%แนวิก่�รสอบบ�ญช�เป9นคำ��ส�/งง�นแก่�ผิ,%ช�วิยผิ,%สอนบ�ญช�และใช%ในก่�รคำวิบคำ�ม และบ�นท�ก่ผิลก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ให%เป9นไปอย��งถึ,ก่ต%อง

ในก่�รจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรคำ��น�งถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/จะใช%ให%เหม�ะสมแก่�ก่รณี�วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบด้�งก่ล��วิ รวิมถึ�งก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มและก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระ

Page 86: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 6

Page 87: Lecture Note AC421

บทท" 7 กระดาษท�าการของผู้()สอบบ�ญชี

7.1 คิวิามุ่หมุ่ายของกระดาษท�าการก่ระด้�ษท��ก่�ร (Audit Working Paper or

Documentation) หม�ยถึ�ง เอก่ส�ร หร2อบ�นท�ก่ท�/จ�ด้ท��ขั้%นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช� หร2อเอก่ส�รท�/บ�นท�ก่ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ร�บและเก่6บร�ก่ษ�ไวิ%เพ2/อประโยชน!ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ประก่อบด้%วิย1.ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/ผิ,%สอบบ�ญช�จ�ด้ท��ขั้��นเอง

2. ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%จ�ก่ล,ก่คำ%�

Page 88: Lecture Note AC421

72. วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการจ�ดท�ากระดาษท�าการ มุ่ด�งน3

1. ช�วิยในก่�รวิ�งแผินและปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

2. ช�วิยในก่�รคำวิบคำ�มด้,แลและสอบท�นง�นสอบบ�ญช�

3. บ�นท�ก่หล�ก่ฐ�นท�/ได้%ร�บจ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบเพ2/อประก่อบแสด้งคำวิ�มเป9นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 89: Lecture Note AC421

7.3 เน63อหาและข)อมุ่(ลท"คิวิรบ�นท5กในกระดาษท�าการ มุ่ด�งน3

- ขั้%อม,ลในก่ระด้�ษท��ก่�รคำวิรแสด้งให%เห6นวิ��ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%วิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�อย��งระม�ด้ระวิ�งและรอบคำอบ และม�ก่�รคำวิบคำ�มก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นขั้องผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�อย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พ

- ขั้%อม,ลในก่ระด้�ษท��ก่�รคำวิรแสด้งให%เห6นวิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นต�มแผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

-หล�ก่ฐ�นท�/แสด้งให%เห6นวิ��ขั้%อม,ลและต�วิเลขั้ในงบก่�รเง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�แสด้งคำวิ�มเห6นน��นถึ,ก่ต%องตรงต�มบ�นท�ก่และหล�ก่ฐ�นท�งก่�รบ�ญช�ขั้องก่�จก่�ร

Page 90: Lecture Note AC421

7.4 การคิวิบคิ�มุ่กระดาษท�าการผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรน��วิ�ธิ�ก่�รท�/เหม�ะสมม�ใช%คำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รให%ปลอด้ภ�ยเพ2/อเก่6บร�ก่ษ�ขั้%อม,ลในก่ระด้�ษท��ก่�รไวิ%เป9นคำวิ�มล�บ วิ�ธิ�ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รม�ด้�งน��

1. ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รในส��น�ก่ง�นขั้องล,ก่คำ%� ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบ ณี ส��น�ก่ขั้องล,ก่คำ%� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรให%ล,ก่คำ%�จ�ด้ห%องท��ง�นแยก่เป9นอ�สระ ซึ่�/งส�ม�รถึปCด้และใส�ก่�ญแจได้%เม2/อเล�ก่ง�นและคำวิรม�ต,%หร2อก่ระเปI� ซึ่�/งม�ก่�ญแจล6อก่ส��หร�บใช%เก่6บก่ระด้�ษท��ก่�รในแต�ละวิ�นด้%วิยเพ2/อม�ให%บ�คำคำลท�/ไม�เก่�/ยวิขั้%องเขั้%�ถึ�งขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิได้%

2. ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รในส��น�ก่ง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องล,ก่คำ%�แต�ละร�ยคำวิรจ�ด้เก่6บไวิ%ในสถึ�นท�/ปลอด้ภ�ย และมอบหม�ยให%ม�ผิ,%ร �บผิ�ด้ชอบในก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�ร ก่�รเบ�ก่ก่�รส�งคำ2น และก่ระด้�ษท��ก่�รคำวิรม�หล�ก่ฐ�นไวิ%อ%�งอ�ง และต%องได้%ร�บอน�ม�ต�จ�ก่ผิ,%ม�อ��น�จก่�อนเสมอ

Page 91: Lecture Note AC421

7.5 ระยะเวิลาในการเก7บร�กษากระดาษท�าการผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�รไวิ%เป9นระยะเวิล�ท�/เพ�ยงพอก่�บคำวิ�มต%องก่�รในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นและเพ2/อให%เป9นไปต�มขั้%อก่��หนด้ขั้องก่ฎหม�ยและขั้%อก่��หนด้ขั้องวิ�ช�ช�พ เน2/องจ�ก่ไม�ม�ก่ฎหม�ยท�/ก่��หนด้ไวิ%โด้ยเฉพ�ะเก่�/ยวิก่�บก่�รเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�ร แต�ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึอ%�งอ�งพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พงศึ 2543 ซึ่�/งก่��หนด้ให%เก่6บร�ก่ษ�สม�ด้และเอก่ส�รท�งบ�ญช�ไวิ%ไม�น%อยก่วิ�� 5 ป@ หร2ออ�จเก่6บไวิ%เก่�นก่วิ�� 5 ป@แต�ต%องไม�เก่�น 7 ป@ก่6ได้%

ก่ฎหม�ยอ�ก่ฉบ�บท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บระยะเวิล�ในก่�รเก่6บร�ก่ษ� ได้%แก่� ก่ฎหม�ยเก่�/ยวิก่�บอ�ย�คำวิ�มในคำด้�ฟั<องร%องซึ่�/งก่��หนด้ให%เก่6บเอก่ส�รไวิ% 10 ป@ ด้�งน��นในท�งปฏิ�บ�ต� ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งคำงเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�รให%เป9นระยะเวิล� 10 ป@ แต�ส��หร�บแฟั<มถึ�วิรน��น ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งคำงเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/อย,�ในแฟั<มถึ�วิรตร�บเท��ท�/ย�งตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รแห�งน��นอย,�

Page 92: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 7ก่ระด้�ษท��ก่�รม�บทบ�ทส��คำ�ญอย��งย�/งในท�ก่ขั้��นตอน

ขั้องก่�รตรวิจสอบต��งแต�ก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�ไปจนถึ�งก่�รน��เสนตอร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�จ�ด้ท��ก่ระด้�ษท��ก่�รโด้ยม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อช�วิยในก่�รวิ�งแผินและปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� ก่ระด้�ษท��ก่�รย�งช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�ในก่�รคำวิบคำ�มด้,และสอบท�นง�นสอบบ�ญช� รวิมท��งใช%ในก่�รบ�นท�ก่หล�ก่ฐ�นท�/ได้%ร�บจ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบ เพ2/อประก่อบก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

ร,ปแบบและเน2�อห�ขั้องก่ระด้�ษท��ก่�ร อ�จม�คำวิ�มแตก่ต��งก่�นส��หร�บก่�รตรวิจสอบแต�ละง�นป=จจ�ยท�/ก่��หนด้ร,ปแบบและเน2�อห�ขั้องก่ระด้�ษท��ก่�รได้%แก่� ล�ก่ษณีะขั้องก่�รร�บง�น ร,ปแบบขั้องร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ล�ก่ษณีะและคำวิ�มซึ่�บซึ่%อนขั้องธิ�รก่�จ ก่�รส�/งก่�ร ก่�รคำวิบคำ�มด้,แลและก่�รสอบท�นง�นท�/ท��โด้ยผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช� ล�ก่ษณีะและสภ�พขั้องระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องก่�จก่�ร รวิมท��งวิ�ธิ�ก่�รและเทคำโนโลย�ท�/ใช%ในก่�รตรวิจสอบ

Page 93: Lecture Note AC421

ขั้%อม,ลท�/คำวิรบ�นท�ก่ไวิ%ในก่ระด้�ษท��ก่�รแต�ละแผิ�น ประก่อบด้%วิย ช2/อก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ งวิด้บ�ญช�ท�/ตรวิจสอบ งวิด้บ�ญช�ท�/ตรวิจสอบ ช2/อบ�ญช�หร2อร�ยก่�รท�/ตรวิจสอบ ล�ยม2อช2/อผิ,%จ�ด้ท��และล�ยม2อช2/อผิ,%สอบท�นวิ�นท�/จ�ด้ท�� และวิ�นท�/สอบท�นแล%วิเสร6จ รห�สด้�ชน� เคำร2/องหม�ยก่�รตรวิจสอบและคำ��อธิ�บ�ย ปร�ม�ณีและขั้อบเขั้ตขั้องร�ยก่�รท�/เล2อก่ม�ทด้สอบ สร�ปผิลก่�รตรวิจสอบ และป=ญห�ท�/ตรวิจพบ

ผิ,%สอบบ�ญช�จ�ด้เก่6บก่ระด้�ษท��ก่�รไวิ%ในแฟั<มป=จจ�บ�นและแฟั<มถึ�วิร ตลอด้จนจ�ด้ให%ม�ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รให%ปลอด้ภ�ยเพ2/อร�ก่ษ�คำวิ�มล�บ และผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรสอบท�นก่ระด้�ษท��ก่�ร เพ2/อให%แน�ใจวิ��ได้%รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสม

ก่ระด้�ษท��ก่�รเป9นก่รรมส�ทธิ�Fขั้องผิ,%สอบบ�ญช� และจ�ด้เก่6บไวิ%เป9นระยะเวิล�ท�/เพ�ยงพอก่�บคำวิ�มต%องก่�รใช%ง�นและต�มขั้%อก่��หนด้ขั้องก่ฎหม�ยและขั้องวิ�ช�ช�พ

Page 94: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 7

Page 95: Lecture Note AC421

บทท" 8 การตรวิจสอบวิงจรรายได)

8.1 คิวิามุ่หมุ่ายและประเภทของวิงจรรายการคิ)าก่�จก่�รม�ก่�รด้��เน�นง�นต��ง ๆ ก่�อให%เก่�ด้ก่�จก่รรม

ท�งธิ�รก่�จ หร2อเหต�ก่�รณี!ท�งเศึรษฐก่�จท�/ก่ระทบต�อส�นทร�พย! หน��ส�น และส�วินขั้องเจ%�ขั้อง (หร2อสมก่�รบ�ญช� )เร�ยก่วิ�� ร�ยก่�รคำ%� (Transactions) ซึ่�/งส�ม�รถึจ�ด้ประเภทออก่เป9นก่ล��มขั้องก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องส�มพ�นธิ!ได้% เร�ยก่วิ�� วิงจรร�ยก่�รคำ%� (Transaction Cycle

Page 96: Lecture Note AC421

วิงจรร�ยก่�รคำ%� แบ�งออก่เป9น 5 วิงจร คำ2อ 1. วิงจรร�ยได้% (Revenue Cycle)

2. วิงจรร�ยจ��ย (Expenditure Cycle) 3. วิงจรก่�รผิล�ต (Production Cycle) 4. วิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น (Financing Cycle)

5. วิงจรก่�รลงท�น ( Investing Cycle)

Page 97: Lecture Note AC421

8.2 ล�กษณ์ะของวิงจรรายได)วิงจรร�ยได้% ประก่อบด้%วิยขั้��นตอนขั้องก่�จก่รรมท�/

ม�คำวิ�มเก่�/ยวิเน2/องก่�น โด้ยเร�/มต��งแต�ก่�รร�บคำ��ส�/งซึ่2�อขั้องล,ก่คำ%� ก่�รอน�ม�ต�ก่�รขั้�ยส�นคำ%�หร2อบร�ก่�รต��ง ๆ ให%ก่�บล,ก่คำ%� ก่�รส�งมอบส�นคำ%�หร2อให%บร�ก่�รไปจนถึ�งก่�รร�บช��ระเง�นจ�ก่ล,ก่คำ%� และก่�รบ�นท�ก่บ�ญช�เป9นร�ยได้%ขั้องก่�จก่�ร

วิงจรร�ยได้%ม�ประเภทร�ยก่�รบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ 3ร�ยก่�ร คำ2อ 1. ร�ยก่�รขั้�ยส�นคำ%� 2. ร�ยก่�รร�บช��ระเง�นและ 3. ร�ยก่�รปร�บปร�งขั้�ย (เช�น ส�วินลด้จ��ย ส�นคำ%�ร�บคำ2น ปร�บปร�งหน��ท�/เร�ยก่เก่6บไม�ได้% ) และม�ยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ 2 บ�ญช� คำ2อ 1. ล,ก่หน��ก่�รคำ%� 2. ร�ยได้%จ�ก่ก่�รขั้�ย

Page 98: Lecture Note AC421

83. คิวิามุ่เส"ยงของวิงจรรายได)ในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ถึ�ง

ป=จจ�ยต��ง ๆ ท�/ก่�อให%เก่�ด้คำวิ�มเส�/ยงต�อวิงจรร�ยได้%ซึ่�/งม�ก่จะส�งผิลก่ระทบก่�บวิงจรบ�ญช�อ2/น ๆ คำวิ�มเส�/ยงในวิงจรร�ยได้%อ�จส�งผิลก่ระทบต�อง�นบร�ห�รขั้องก่�จก่�ร อ�นเป9นเหต�ให%ผิ,%บร�ห�รต�ด้ส�นใจด้��เน�นก่�รผิ�ด้พล�ด้ ตลอด้จนม�ผิลต�อก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รไม�ถึ,ก่ต%องได้% เช�น

1. ก่�รร�ยง�นร�ยได้%ท�/ส,งก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง ซึ่�/งอ�จม�ส�เหต�จ�ก่ก่�รแสด้งยอด้ร�ยได้%ให%ตรงก่�บเป<�หม�ยท�/ก่��หนด้ไวิ% โด้ยก่�รบ�ด้เบ2อนร�ยได้%ให%ม�ยอด้ส,งก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง เช�นก่�รน��ยอด้ขั้�ยขั้องงวิด้บ�ญช�อ2/น หร2อร�ยได้%ประเภทอ2/นท�/ไม�เก่�/ยวิขั้%องม�รวิมอย,�ในงบก่�รเง�น และก่�รจ�ด้ท��ร�ยก่�รร�บคำ��ส�/งซึ่2�อส�นคำ%�ขั้��นม�เองเพ2/อน��ม�บ�นท�ก่เป9นร�ยได้%จ�ก่ก่�รขั้�ยส�นคำ%� เป9นต%น

2. ก่�รร�ยง�นสภ�พคำล�องขั้องก่�จก่�รไวิ%ส,งเก่�นไป ซึ่�/งเป9นเหต�ให%ผิ,%บร�ห�รประเม�นสภ�พคำล�องจ�ก่เง�นท�นหม�นเวิ�ยนขั้องก่�จก่�รผิ�ด้พล�ด้ ท��งน�� อ�จเก่�ด้จ�ก่ก่�รแสด้งยอด้ร�บช��ระเง�นสด้จ�ก่ล,ก่หน��ก่�รคำ%�ไวิ%ส,งเก่�นไป หร2อม�ก่�รต��งบ�ญช�คำ��เผิ2/อหน��สงส�ยจะส,ญไวิ%ต�/�เก่�นไป

Page 99: Lecture Note AC421

8.4 การคิวิบคิ�มุ่ภายในของวิงจรรายได)ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในประก่อบด้%วิยสภ�พแวิด้ล%อมก่�ร

คำวิบคำ�ม ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร ก่�รต�ด้ต�มและก่�รประเม�นผิลและก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรศึ�ก่ษ�เพ2/อท��คำวิ�มเขั้%�ใจถึ�งองคำ!ประก่อบขั้องระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในด้�งก่ล��วิ ด้�งน��

8.41สภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม 8.4 2 ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง 8.4 3 ส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร 8.4 4 ก่�รต�ด้ต�มและก่�รประเม�นผิล 8.4 5 ก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม

Page 100: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 8วิงจรร�ยก่�รคำ%�ม� 5 วิงจร คำ2อ วิงจรร�ยได้% วิงจรร�ยจ��ย วิงจร

ก่�รผิล�ต วิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น และวิงจรก่�รลงท�น ก่�จก่�รอ�ตส�หก่รรมจะม�คำรบท��ง 5 วิงจร ส�วินก่�จก่�รบร�ก่�รและก่�จก่�รพ�ณี�ชยก่รรมจะไม�ม�วิงจรก่�รผิล�ต

ก่�รตรวิจสอบวิงจรร�ยได้%เก่�/ยวิขั้%องก่�บร�ยก่�รขั้�ยส�นคำ%� ร�ยก่�รร�บช��ระเง�น ร�ยก่�รปร�บปร�งขั้�ย(ส�วินลด้จ��ย ส�นคำ%�ร�บคำ2น ) และยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ขั้องบ�ญช�ล,ก่หน��ก่�รคำ%�และบ�ญช�ร�ยได้%จ�ก่ก่�รขั้�ยคำวิ�มเส�/ยงขั้องวิงจรร�ยได้%ท�/ส��คำ�ญ เช�น ก่�รร�ยง�นร�ยได้%ส,ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง ก่�รร�ยง�นสภ�พคำล�องส,งเก่�นไป เป9นต%น

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรร�ยได้% โด้ยแยก่ต�มองคำ!ประก่อบด้�งน�� สภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง ส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร ก่�รต�ด้ต�มและประเม�นผิล ตลอด้จนก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม ซึ่�/งแยก่ต�มร�ยก่�รบ�ญช�เป9น 3 ประเภท คำ2อ ร�ยก่�รขั้�ยเช2/อ ร�ยก่�รร�บเง�น และ ร�ยก่�รปร�บปร�งขั้�ย

เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยวิส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�ล,ก่หน��ก่�รคำ%� และส�ม�รถึออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระบ�ญช�ล,ก่หน��ก่�รคำ%�ได้%อย��งเหม�ะสมแก่�ก่รณี�

Page 101: Lecture Note AC421

บทท" 9 การตรวิจสอบวิงจรรายจ�าย

9.1 ล�กษณ์ะของวิงจรรายจ�ายวิงจรร�ยจ��ย ประก่อบด้%วิยก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�ร

จ�ด้ห�ป=จจ�ยหร2อก่�รซึ่2�อ และก่�รจ��ยเง�นส��หร�บคำ��ส�นคำ%�และก่�รบร�ก่�ร วิงจรร�ยจ��ยม�ประเภทร�ยก่�รบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ

2 ร�ยก่�ร คำ2อ 1. ร�ยก่�รซึ่2�อ และ 2. ร�ยก่�รจ��ยเง�น และม�ยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ 2 บ�ญช� คำ2อ 1.เจ%�หน��ก่�รคำ%� และ 2. คำ��ใช%จ��ย

Page 102: Lecture Note AC421

9.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของตรวิจสอบวิงจรรายจ�าย ก่�รตรวิจสอบวิงจรร�ยจ��ยส��หร�บก่�จก่�รซึ่2�อส�นคำ%�เป9นเง�นเช2/อ

ม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ต�มต�ร�ง

วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบ

วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรรายจ�ายรายการบ�ญชี ยอดคิงเหล6อตามุ่บ�ญชี

1. คำวิ�มม�อย,�จร�งหร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง(E/O)

1.1 ร�ยก่�รซึ่2�อท�/บ�นท�ก่บ�ญช�แสด้งถึ�งส�นคำ%�และบร�ก่�รท�/ได้%ร �บในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�ท�/ตรวิจสอบ

12 ร�ยก่�รจ��ยเง�นท�/บ�นท�ก่แสด้งถึ�งก่�รจ��ยเง�นท�/เก่�ด้ขั้��นระห��งงวิด้บ�ญช�ให%แก่�ผิ�%ขั้�ยและเจ%�หน��ก่�รคำ%�

1.3 เจ%�หน��ก่�รคำ%�ท�/บ�นท�ก่บ�ญช�แสด้งถึ�ง จ��นวินเง�นท�/ก่�จก่�รเป9นหน��คำ%�งช��ระ ณี

วิ�นท�/ในงบด้�ล

2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน (C/A) 2.1 ร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นท��งหมด้ท�/เก่�ด้ขั้��นในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�บ�นท�ก่ไวิ%คำรบถึ%วิน

2.2 เจ%�หน��ก่�รคำ%� รวิมถึ�งจ��นวินเง�นท�/ ก่�จก่�รเป9นหน�� ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

3. ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น (R/O) 31. ก่�จก่�รม�ภ�ระผิ,ก่พ�นต�อเจ%�หน��ก่�รคำ%�เน2/องง�มม�จ�ก่ร�ยก่�รซึ่2�อท�/บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%

32. ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�เน2/องม�จ�ก่ร�ยก่�รซึ่2�อท�/บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%

33. เจ%�หน��ก่�รคำ%�เป9นภ�ระผิ,ก่พ�นขั้อง ก่�จก่�ร ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล 34 ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fหร2อเป9น

เจ%�ขั้องส�นคำ%�ท�/บ�นท�ก่บ�ญช� ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� (M) 4.1 ร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นได้%บ�นท�ก่ในร�ยก่�รบ�ญช�ด้%วิยจ��นวินเง�นท�/ถึ,ก่ต%องและตรงต�มงวิด้บ�ญช�

42. เจ%�หน��ก่�รคำ%�แสด้งด้%วิยจ��นวินเง�นท�/ถึ,ก่ต%อง43. คำ��ใช%จ��ยต��ง ๆ แสด้งด้%วิยจ��นวินเง�นท�/เป9นไปต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล(P/D)

5.1 ร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นได้%แสด้งร�ยก่�รไวิ%ในงบก่�รเง�นรวิมท��งก่�รจ�ด้ประเภทร�ยก่�รบ�ญช�และก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

52. เจ%�หน��ก่�รคำ%�และคำ��ใช%จ��ยจ�ด้ประเภทไวิ%อย��งเหม�ะสมในงบก่�รเง�น

53. ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บขั้%อผิ,ก่พ�น หน��ส�น ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น ภ�ระก่�รคำ���ประก่�นเปCด้เผิย

ไวิ%อย��งเพ�ยงพอ

Page 103: Lecture Note AC421

9.2 คิวิามุ่เส"ยงของวิงจรรายจ�าย ในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง และคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่

ก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรร�ยจ��ย ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ป=จจ�ยท�/อ�จม�ผิลก่ระทบต�อส�/งท�/ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองไวิ%เก่�/ยวิก่�บงบก่�รเง�นโด้ยเฉพ�ะวิงจรร�ยจ��ยเช�น

1. แรงก่ด้ด้�นท�/จะแสด้งคำ��ใช%จ��ยต�/�ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง เพ2/อจะได้%ร�ยง�นผิลก่�รด้��เน�นง�นท�/ม�ก่��ไรต�มเป<�หม�ย

2. แรงก่ด้ด้�นท�/จะแสด้งหน��ส�นต�/�ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�งเพ2/อจะได้%เสนอร�ยง�นท�งก่�รเง�นวิ��ระด้�บเง�นท�นหม�นเวิ�ยน ท��ง ๆ ท�/คำวิ�มจร�งแล%วิ ก่�จก่�รเผิช�ญป=ญห�สภ�พคำล�องหร2อม�ป=ญห�ต�อก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/อง

Page 104: Lecture Note AC421

9.3 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรรายจ�ายผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�องคำ!ประก่อบระบบก่�รคำวิบคำ�ม

ภ�ยในขั้องวิงจรร�ยจ��ยเช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยจ��ยได้% ด้�งน��9.3.1 สภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม9.3 2 ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง 9.3 3 ส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร9.3 4 ก่�รต�ด้ต�มและก่�รประเม�นผิล9.3 5 ก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม

Page 105: Lecture Note AC421

9.5 การตรวิจสอบเน63อหาสาระเพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เพ�ยงพอและเหม�ะสมก่�อนก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นขั้องตน

9.5 1 ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรร�ยจ��ย เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�เขั้%�ใจองคำ!ประก่อบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นแล%วิผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึประเม�นผิลขั้��นส�ด้ท%�ยชองคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%

9.5 2 ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องวิงจรร�ยจ��ย ด้�งน��

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%� โด้ยท�/วิไปบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�เป9นหน��ส�นหม�นเวิ�ยนท�/ม�จ��นวินเง�นม�ก่ในงบด้�ล และเป9นป=จจ�ยส��คำ�ญในก่�รประเม�นสภ�พคำล�องระยะส��นขั้องก่�จก่�ร

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�

Page 106: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 9ก่�รตรวิจสอบวิงจรร�ยจ��ยเก่�/ยวิขั้%องก่�บร�ยก่�รซึ่2�อ

ร�ยก่�รจ��ยเง�นและบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�คำวิ�มเส�/ยงขั้องวิงจรร�ยจ��ยท�/ส��คำ�ญ เช�นก่�รแสด้งคำ��ใช%จ��ยและหน��ส�นต�/�ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�งเป9นต%น

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรร�ยจ��ยเช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยได้%เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%� และส�ม�รถึออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�ได้%อย��งเหม�ะสมแก่�ก่รณี�

Page 107: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 8

Page 108: Lecture Note AC421

บทท" 10 การตรวิจสอบวิงจรการผู้ล�ตและวิงจรคิ�าจ)างแรงงาน

10.1 ล�กษณ์ะของวิงจรการผู้ล�ตวิงจรก่�รผิล�ต ประก่อบด้%วิยก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บ

ก่�รเปล�/ยนแปลงสภ�พวิ�ตถึ�ด้�บให%เป9นส�นคำ%�ส��เร6จร,ปร�ยก่�รในวิงจรก่�รผิล�ตเร�/มต%นเม2/อแผินก่ก่�รผิล�ตเบ�ก่วิ�สด้�ด้�บเขั้%�ส,�ก่ระบวินก่�รผิล�ต และส��นส�ด้ลงเม2/อแผินก่ผิล�ตโอนส�นคำ%�ท�/ผิล�ตเสร6จแล%วิไปเป9นส�นคำ%�ส��เร6จร,ป ร�ยก่�รในวิงจรน��เร�ยก่วิ�� ร�ยก่�รก่�รผิล�ต

Page 109: Lecture Note AC421

10.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการผู้ล�ตก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รผิล�ตส��หร�บก่�จก่�รอ�ตส�หก่รรมม�

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ต�มต�ร�งวิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบ

วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการผู้ล�ตรายการบ�ญชี ยอดคิงเหล6อตามุ่บ�ญชี

1. คำวิ�มม�อย,�จร�งหร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง (E/O) 1.1 ร�ยก่�รผิล�ตท�/บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%แสด้งถึ�ง วิ�ตถึ�ด้�บ คำ��แรงง�นและคำ��ใช%จ��ยก่�รผิล�ตท�/

โอนเขั้%�ส,�ก่ระบวินก่�รผิล�ตและก่�รโอนส�นคำ%�ท�/ผิล�ตเสร6จสมบ,รณี!ไปย�งบ�ญช�ส�นคำ%�ส��เร6จร,ปในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�

12. ส�นคำ%�คำงเหล2อ ซึ่�/งได้%รวิมอย,�ในงบด้�ลม�ต�วิตนอย,�จร�ง

13. ต%นท�นขั้�ยแสด้งถึ�งต%นท�นขั้องส�นคำ%�ท�/ขั้�ยในระหวิ��งงวิด้

2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน (C/A) 2.1 ร�ยก่�รผิล�ตท��งหมด้ท�/เก่�ด้ขั้��นในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�ได้%บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%คำรบถึ%วินแล%วิ

22. ส�นคำ%�คำงเหล2อประก่อบด้%วิยวิ�ตถึ�ด้�บ ง�นระหวิ��งท�� ส�นคำ%�ส��เร6จร,ปและวิ�สด้�

โรงง�นท��งหมด้ซึ่�/งคำงเหล2ออย,�ในม2อ ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

23. ต%นท�นขั้�ยท��งหมด้ได้%รวิมอย,�ในงบก่��ไรขั้�ด้ท�นเพ2/อน��ไปห�ก่จ�ก่ร�ยก่�รขั้�ยในระหวิ��งบ�ญช�

3. ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น (R/O) 3.1 ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�ท�เป9นผิลม�จ�ก่ก่�รบ�นท�ก่ร�ยก่�รผิล�ต

32. ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�คำง เหล2อ ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� (M) 4.1 ก่�จก่�รได้%วิ�เคำร�ะห!ร�ยก่�รก่�รผิล�ต อย��งถึ,ก่ต%องด้%วิยจ��นวินเง�นท�/ถึ,ก่ต%อง

ตลอด้จนก่�รสร�ปผิลและก่�รผิ��นร�ยก่�รไปย�งบ�ญช�แยก่ประเภทอย��งถึ,ก่ต%อง

42. ส�นคำ%�คำงเหล2อแสด้งด้%วิยร�คำ�ท�น หร2อม,ลคำ��ส�ทธิ�ท�/จะได้%ร�บ แล%วิแต�ร�คำ�ใด้จะ

ต�/�ก่วิ��อย��งเหม�ะสม 43. ต%นท�นขั้�ยม�จ�ก่�ก่รใช%วิ�ธิ�ต�ร�คำ�

ส�นคำ%�ซึ่�/งเป9นต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองก่�นท�/วิไป

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล(P/D)

5.1 ร�ยก่�รผิล�ตได้%แสด้งร�ยก่�รในงบก่�รเง�นอย��งถึ,ก่ต%องซึ่�/งรวิมถึ�งก่�รจ�ด้ประเภทร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

52. ส�นคำ%�คำงเหล2อและต%นท�นขั้�ยได้%จ�ด้ประเภทไวิ%อย��งเหม�ะสมในงบก่�รเง�น

53. ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเพ�ยงพอเก่�/ยวิก่�บหล�ก่เก่ณีฑ์!และวิ�ธิ�ก่�รต�ร�คำ�ส�นคำ%�คำงเหล2อและก่�รน��ส�นคำ%�ไปเป9นหล�ก่ประก่�น

Page 110: Lecture Note AC421

10.2 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรการผู้ล�ตระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในวิงจรก่�รผิล�ต ม�องคำ!ประก่อบ

5 อย��ง เช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยได้%และวิงจรร�ยจ��ย เช�น ภ�ยใต%องคำ!ประก่อบสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม โคำรงสร%�งก่�รจ�ด้องคำ!ก่รภ�คำรวิมถึ�งก่�รจ�ด้ให%ม�ผิ,%ร �บผิ�ด้ชอบเก่�/ยวิก่�บก่�รผิล�ต เช�น ต��แหน�งรองก่รรมก่�รผิ,%จ�ด้ก่�รส�ยปฏิ�บ�ต�ง�นหร2อก่�รผิล�ต เป9นต%น โด้ยท�/วิไป ต��แหน�งด้�งก่ล��วิจะม�อ��น�จก่�รบ�งคำ�บบ�ญช�และส�/งก่�รได้%ไปย�งฝJ�ยก่�รวิ�งแผินและคำวิบคำ�มก่�รผิล�ตและแผินก่ก่�รผิล�ต

ปร�ชญ�และล�ก่ษณีะก่�รบร�ห�รขั้องผิ,%บร�ห�ร รวิมถึ�งแนวิท�งในก่�รจ�ด้ก่�รคำวิ�มเส�/ยงซึ่�/งเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รต�ด้ส�นใจผิล�ตและระด้�บขั้องส�นคำ%�คำงเหล2อ นโยบ�ยและวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รจ%�งง�น

Page 111: Lecture Note AC421

10.3 แนวิคิ�ดของวิงจรคิ�าจ)างแรงงานก่�จก่�รท�ก่ประเภทต%องม�วิงจรคำ��จ%�งแรงง�น

โด้ยเฉพ�ะก่�จก่�รบร�ก่�รจะถึ2อวิ��วิงจรคำ��จ%�งแรงง�นเป9นวิงจรท�/ส��คำ�ญอย��งหน�/ง

10.4 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรคิ�าจ)างแรงงานผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรท��คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บองคำ!ประก่อบ

ขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรคำ��จ%�งแรงง�นป=จจ�ยสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มหล�ยอย��งม�ผิลก่ระทบโด้ยตรงต�อประส�ทธิ�ผิลขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน

ก่�จก่�รม�ก่มอบหม�ยคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบท��งหมด้ท�/เก่�/ยวิก่�บพน�ก่ง�นล,ก่จ%�งให%แก่�ผิ,%บร�ห�รส�ยง�นทร�พย�ก่รมน�ษย! หร2อผิ,%อ��นวิยก่�รฝJ�ยบ�คำคำล แผินก่บ�คำคำล จะท��หน%�ท�/ประมวิลร�ยก่�รคำ��จ%�งแรงง�นและก่�รขั้อเบ�ก่จ��ยเง�นคำ��จ%�งแรงง�นให%แก่�พน�ก่ง�นล,ก่จ%�ง

Page 112: Lecture Note AC421

10.5 การตรวิจสอบวิงจรคิ�าจ)างแรงงาน ด�งน3ต�วิอย��งก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรคำ��จ%�งแรงง�นแสด้งไวิ%ในต�ร�ง

ก่�จก่รรมขั้%อผิ�ด้พล�ด้ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น ก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�ม วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�ร

ตรวิจสอบ

ก่�รจ%�งพน�ก่ง�น *พน�ก่ง�นปลอมอ�จรวิมอย,�ในคำ��จ%�งแรงง�น

* แผินก่บ�คำคำลคำวิรอน�ม�ต�พน�ก่ง�นใหม�ท��งหมด้

* ตรวิจสอบใบอน�ม�ต�ส��หร�บพน�ก่ง�นใหม�

E , R/O

ก่�รอน�ม�ต�ก่�รเปล�/ยนแปลง

* พน�ก่ง�นอ�จได้%ร�บอ�ตร�คำ��จ%�งเพ�/มขั้��นโด้ยไม�ได้%ร�บอน�ม�ต�

* พน�ก่ง�นท�/ออก่จ�ก่ง�นแล%วิย�งม�อย,�ในคำ��จ%�งแรงง�น

*แผินก่บ�คำคำลคำวิรอน�ม�ต�ก่�รเปล�/ยนแปลงอ�ตร�คำ��จ%�งท��งหมด้

* แผินก่บ�คำคำลแจ%งแผินก่คำ��จ%�งแรงง�นส��หร�บก่�รออก่จ�ก่ง�นท��งหมด้

* สอบถึ�มเก่�/ยวิก่�บวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ส��หร�บก่�รอน�ม�ต�ก่�รเปล�/ยนแปลงอ�ตร�คำ��จ%�ง

* ตรวิจสอบใบแจ%งก่�รออก่จ�ก่ง�นในแผินก่คำ��จ%�งแรงง�น

R/O , ME

ก่�รจ�ด้ท��ขั้%อม,ลบ�นท�ก่เวิล�และก่�รม�ท��ง�น

*พน�ก่ง�นอ�จได้%ร�บเง�นคำ��จ%�งแรงง�นส��หร�บช�/วิโมงท�/ไม�ได้%ท��ง�น

*ใช%น�ฬิ�ก่�ตอก่บ�ตรและห�วิหน%�ง�นอน�ม�ต�ใบจด้เวิล�

*ส�งเก่ตก่�รณี!ก่�รใช%น�ฬิ�ก่� ตอก่บ�ตร ตรวิจสอบวิ��ใบจด้

เวิล�ม�ก่�รอน�ม�ต�โด้ยห�วิหน%�ง�น

E , C , M , P/O

ก่�รบ�นท�ก่คำ��จ%�งแรงง�น *ขั้%อม,ลคำ��จ%�งแรงง�นอ�จส,ญห�ยระหวิ��งก่�รส�งไปแผินก่คำอมพ�วิเตอร!

* ใช%ยอด้รวิมก่ล��มส��หร�บจ��นวินช�/วิโมงท��ง�นโด้ยแผินก่คำ��จ%�งแรงง�นและตรวิจท�นโด้ยผิ,%คำวิบคำ�มด้,แล

* ตรวิจสอบหล�ก่ฐ�นขั้องก่�รจ�ด้ท��และใช%ยอด้รวิมก่ล��ม

C

Page 113: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 10

ก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รผิล�ตในก่�จก่�รอ�ตส�หก่รรม เก่�/ยวิขั้%องก่�บร�ยก่�รผิล�ตและบ�ญช�ส�นคำ%�คำงเหล2อวิงจรก่�รผิล�ตม�หน%�ท�/หล�ก่ 3 ประก่�ร คำ2อ ก่�รด้��เน�นก่�รผิล�ต ก่�รจด้บ�นท�ก่ก่�รผิล�ต และก่�รเก่6บร�ก่ษ�ส�นคำ%�ให%ปลอด้ภ�ย

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรก่�รผิล�ต โด้ยแยก่ต�มองคำ!ประก่อบขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน เช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยได้%และร�ยจ��ยเม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่�รตรวิจสอบส�นคำ%�คำงเหล2อและส�ม�รถึออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�นคำ%�คำงเหล2อได้%

ก่�รตรวิจสอบคำ��จ%�งแรงง�นเป9นไปท��นองเด้�ยวิก่�นวิงจรก่�รผิล�ต ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จรวิมคำ��จ%�งแรงง�นอย,�ในวิงจรร�ยจ��ยหร2อวิงจรก่�รผิล�ตก่6ได้% หร2ออ�จแยก่ออก่ม�เป9นวิงจรหน�/งต��งห�ก่ก่6ได้%

Page 114: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 9

สอบก่ล�งภ�คำ

Page 115: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 10

Page 116: Lecture Note AC421

บทท" 11 การตรวิจสอบวิงจรการจ�ดหาเง�น

11.1 ล�กษณ์ะของวิงจรการจ�ดหาเง�นวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รได้%ม�และก่�รช��ระ

คำ2นเง�นท�น ก่�รจ��ยผิลตอบแทนให%ก่�บแหล�งท�/ม�ขั้องเง�นท�นระยะย�วิ ซึ่�/งในท�/น��ได้%แก่� ก่�รได้%ร�บเง�นก่,%ย2มจ�ก่ก่�รออก่จ��หน��ยห�%นก่,% ซึ่�/งถึ2อเป9นหน��ส�นระยะย�วิขั้องก่�จก่�ร และก่�รได้%ร�บเง�นลงท�นจ�ก่ก่�รออก่จ��หน��ยห�%นท�น (ห�%นส�ม�ญและห�%นบ�ร�มส�ทธิ� ) ซึ่�/งถึ2อเป9นส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นขั้องก่�จก่�ร โด้ยม�ก่�จก่รรมต��ง ๆ ในวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นท�/ม�คำวิ�มเก่�/ยวิเน2/องก่�นต�มล��ด้�บ ด้�งต�อไปน��

(1) ก่�รออก่ห�%นก่,%และห�%นท�น (2) ก่�รจ��ยช��ระด้อก่เบ��ยส��หร�บห�%นก่,%และ

เง�นป=นผิลส��หร�บห�%นท�น (3) ก่�รไถึ�ถึอนและก่�รซึ่2�อคำ2นห�%นก่,%และห�%นท�น (4) ก่�รบ�นท�ก่ร�ยก่�รขั้%อม,ลท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�ร

จ�ด้ห�เง�น

Page 117: Lecture Note AC421

11.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการจ�ดหาเง�นก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ต�มร�ยละเอ�ยด้ท�/แสด้งไวิ%ในต�ร�งน��

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบวิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ในวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น

1. คำวิ�มม�อย,�จร�งหร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง 11. ยอด้เง�นเหล2อบ�ญช� แสด้งถึ�งก่�รจ�ด้ห�เง�นท�/เก่�ด้ขั้��นต�มยอด้คำง เหล2อในงบด้�ล ณี วิ�นส��นงวิด้บ�ญช�

12. งบก่��ไรขั้�ด้ท�น แสด้งผิลก่ระทบท�/เก่�ด้จ�ก่ร�ยก่�รหน��ส�นระยะย�วิท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งระหวิ��งงวิด้บ�ญช�

13. ยอด้คำงเหล2อบ�ญช�ส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นได้%รวิมผิลก่ระทบจ�ก่ร�ยก่�รร�บและจ��ยเง�นท�/จ�ด้ม�ต�มท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�

2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน 21. ยอด้คำงเหล2อหน��ส�นระยะย�วิ ได้%แสด้งถึ�งหน��ส�นท��งหมด้ท�/ต%อง จ��ยช��ระต�อเจ%�หน��ต�มท�/แสด้งไวิ%ในงบด้�ล ณี วิ�นส��นงวิด้บ�ญช�

22. งบก่��ไรขั้�ด้ท�น แสด้งผิลก่ระทบท�/เก่�ด้จ�ก่ก่�รร�ยก่�รหน��ส�นระยะย�วิท��งหมด้ท�/เก่�ด้ขั้��นระหวิ��งงวิด้บ�ญช�อย��งคำรบถึ%วิน

23. ยอด้คำงเหล2อในบ�ญช�ส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น ได้%รวิมผิลก่ระทบท��งหมด้ ขั้องก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รจ�ด้ห�เง�นท�น ร�ยก่�รห�%นท�นจด้ทะเบ�ยนท�/

เร�ยก่ช��ระแล%วิ ณี วิ�นท�/ในงบด้�ลอย��งคำรบถึ%วิน

3.ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น 31. ยอด้คำงเหล2อหน��ส�นระยะย�วิท�/บ�นท�ก่ไวิ%ท��งหมด้ เป9นยอด้หน��ท�/ก่�จก่�รม�ภ�ระผิ,ก่พ�นต%องจ��ยช��ระ

32. ยอด้คำงเหล2อส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น แสด้งถึ�งส�ทธิ�ท�/ม�อย,�จร�งขั้องผิ,%ถึ2อ ห�%นต�มท�/แสด้งไวิ%ในงบด้�ล ณี วิ�นส��นงวิด้

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� 41. ยอด้คำงเหล2อหน��ส�นระยะย�วิได้%แสด้งม,ลคำ��ท�/ถึ,ก่ต%องต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

42. งบก่��ไรขั้�ด้ท�นได้%แสด้งคำ��ใช%จ��ยซึ่�/งม�ม,ลคำ��ท�/ส�ม�รถึวิ�ด้ได้%อย��งน��เช2/อถึ2อในส�วินท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รจ�ด้ห�เง�น

43. ยอด้คำงเหล2อส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นได้%แสด้งม,ลคำ��ท�/ส�ม�รถึวิ�ด้ได้%อย��งน��เช2/อถึ2อ

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

51. บ�ญช�หน��ส�นระยะย�วิและบ�ญช�ท�/เก่�/ยวิขั้%องในงบก่��ไรขั้�ด้ท�นได้%แสด้งร�ยก่�รและจ�ด้แบ�งประเภทบ�ญช�อย��งเหม�ะสม

52. บ�ญช�ส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นได้%แสด้งร�ยก่�รและจ�ด้แบ�งประเภทบ�ญช�อย��งเหม�ะสม

53. ร�ยก่�รขั้%อม,ลต��ง ๆ ท�/เก่�/ยวิก่�บเง2/อนไขั้หร2อส�ญญ� ภ�ระผิ,ก่พ�นรวิมถึ�งขั้%อตก่ลงในก่�รไถึ�ถึอนหน��ส�นได้%เปCด้เผิยในงบก่�รเง�นอย��งเหม�ะสมและเพ�ยงพอ

Page 118: Lecture Note AC421

11.2 คิวิามุ่เส"ยงของวิงจรการจ�ดหาเง�นเน2/องจ�ก่ร�ยก่�รขั้%อม,ลท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บวิงจรก่�รจ�ด้ห�

เง�นน��นคำ�อนขั้%�งจะม�จ��นวินน%อยม�ก่ นอก่จ�ก่น��ก่�จก่รรมส�วินใหญ�ในวิงจรจ�ด้ห�เง�น ซึ่�/งได้%แก่� ก่�รจ��ยช��ระเง�นป=นผิลและด้อก่เบ��ยม�ก่จะมอบหม�ยให%อย,�ในคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบโด้ยต�วิแทนภ�ยนอก่ ซึ่�/งต%องผิ��นก่�รอน�ม�ต�ด้��เน�นก่�รจ�ก่รรมก่�รบร�ห�รขั้องก่�จก่�รและม�เจ%�หน%�ท�/ขั้องก่�จก่�รม�ส�วินรวิมในก่�รพ�จ�รณี�ด้��เน�นก่�รต�มคำ��ส�/งอน�ม�ต�เท��น��น ด้�งน��น คำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�รแจ%งขั้%อม,ล หร2อร�ยก่�รท�งก่�รบ�ญช�ท�/ผิ�ด้พล�ด้จ�งอย,�ในระด้�บท�/คำ�อนขั้%�งต�/�

Page 119: Lecture Note AC421

11.3 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรจ�ดหาเง�นในล�ก่ษณีะเด้�ยวิก่�บวิงจรก่�รลงท�น ในก่�รศึ�ก่ษ�เพ2/อ

ท��คำวิ�มเขั้%�ใจถึ�งองคำ!ประก่อบระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นน��น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรม�คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น ซึ่�/งโด้ยท�/วิไปก่�รด้��เน�นก่�รและคำวิบคำ�มร�ยก่�รขั้%อม,ลในวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นน��นจะอย,�ในคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%บร�ห�รฝJ�ยบร�ห�รเง�นหร2อห�วิหน%�ฝJ�ยก่�รเง�น ซึ่�/งจะต%องเป9นผิ,%ท�ม�คำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ม�คำวิ�มร, % คำวิ�มช��น�ญในก่�รจ�ด้ห�เง�น และให%คำวิ�มส��คำ�ญก่�บก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎเก่ณีฑ์!และเง2อนไขั้ท�งก่�รเง�นรวิมท��งส�ม�รถึให%คำ��ปร�ก่ษ�

Page 120: Lecture Note AC421

11.4 การตรวิจสอบเน63อหาสาระของวิงจรจ�ดหาเง�นผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องวิงจรจ�ด้ห�เง�นได้%แก่� หน��ส�นระยะย�วิและส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�หน��ส�นระยะ

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�หน��ส�นระยะย�วิ

3. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

4. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

Page 121: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 11

Page 122: Lecture Note AC421

บทท" 12 การตรวิจสอบวิงจรการลงท�น

12.1 ล�กษณ์ะของวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�วิงจรก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย! ประก่อบด้%วิยขั้��นตอนต��ง ๆ ด้�งต�อไปน��

1. ก่�รซึ่2�อหล�ก่ทร�พย! 2. ก่�รร�บร, %ร�ยได้%จ�ก่ก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย! 3. ก่�รขั้�ยหล�ก่ทร�พย! 4. ก่�รบ�นท�ก่ร�ยก่�รขั้%อม,ลท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รลงท�น 5. ก่�รด้,แลและเก่6บร�ก่ษ�เอก่ส�รแสด้งส�ทธิ�ในหล�ก่ทร�พย! 6. ก่�รบ�นท�ก่ก่�รปร�บม,ลคำ��ให%เป9นร�คำ�ตล�ด้ และก่�รจ�ด้ประเภทขั้องเง�นลงท�น 7. ก่�รประเม�นผิลก่�รลงท�นและออก่ร�ยง�น

Page 123: Lecture Note AC421

12.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�

ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�เง�นลงท�นในหล�ก่ทร�พย!ม� วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบ ซึ่�/งแสด้งต�มต�ร�งต�วิอย��ง

วิ�ตถ�ประสงคิ�การตรวิจสอบ

วิ�ตถ�ประสงคิ�การตรวิจสอบยอดคิงเหล6อบ�ญชีเง�นลงท�นในหล�กทร�พย�

1. คำวิ�มม�อย,�จร�ง หร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง

(E/O)

11. เง�นลงท�นท�/บ�นท�ก่ในบ�ญช�ส�นทร�พย!แสด้งถึ�งก่�รลงท�นท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งต�มยอด้คำง เหล2อในบ�ญช�และร�ยง�นท�งก่�รเง�น ณี วิ�นส��นงวิด้บ�ญช�

12 ร�ยได้%ต��ง ๆ เช�น เง�นป=นผิลและด้อก่เบ��ยร�บ รวิมถึ�งก่��ไรขั้�ด้ท�นจ�ก่ก่�ร เปล�/ยนแปลงม,ลคำ��ย�ต�ธิรรมและก่�รต%อยคำ��ขั้องเง�นลงท�น เป9นต%น รวิมอย,�ในงบก่��ไรขั้�ด้ท�น

ต�มร�ยก่�รท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งในงวิด้บ�ญช� 2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน

สมบ,รณี!(C)

21. เง�นลงท�นท��งหมด้บ�นท�ก่รวิมอย,�ในงบด้�ลขั้องก่�จก่�รในส�วินขั้องบ�ญช�ท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รลงท�นอย��งคำรบถึ%วิน

22. ร�ยก่�รก่��ไรขั้�ด้ท�นจ�ก่ก่�รขั้�ยเง�นลงท�นท�/เก่�ด้ขั้%นในงวิด้บ�ญช�รวิมเป9นส�วินหน�/ง ขั้องบ�ญช�ก่��ไรขั้�ด้ท�น และส�งผิลก่ระทบต�อก่�รแสด้งยอด้ก่��ไรหร2อขั้�ด้ท�นในงบก่��ไร

ขั้�ด้ท�นขั้องก่�จก่�รอย��งคำรบถึ%วิน 3. ส�ทธิ�และภ�ระ

ผิ,ก่พ�น (R/O)3.1 เง�นลงท�นท��งหมด้ท�/บ�นท�ก่ไวิ%ในบ�ญช� เป9นส�/งท�/ก่�จก่�รม�ส�ทธิ�เร�ยก่ร%องต�มท�/แสด้งไวิ%ในงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�ร

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ��(M)

41. งบด้�ลขั้องก่�จก่�รได้%แสด้งม,ลคำ��ขั้องเง�นลงท�นต��ง ๆ ได้%แก่� ม,ลคำ��ย�ต�ธิรรม ส�วินได้% เส�ย และร�คำ�ท�นต�ด้จ��หน��ยอย��งเหม�ะสมต�มประเภทขั้องก่�รลงท�น

42. ร�ยได้%ต��ง ๆ จ�ก่ก่�รลงท�นได้%รวิมและแสด้งยอด้คำงเหล2อไวิ%อย��งเหม�ะสมในงบก่�รเง�น

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�ร

เปCด้เผิยขั้%อม,ล(P/D)

51. เง�นลงท�นได้%แสด้งร�ยก่�รและจ�ด้ประเภทไวิ%ในงบก่�รเง�นได้%อย��งถึ,ก่ต%องเหม�ะสม 52. ม�ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเหม�ะสม ได้%แก่� ก่�รระบ�ถึ�งบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%อง

ก่�บก่�รลงท�นขั้องก่�จก่�ร หล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ใช%ในก่�รต�ร�คำ�เง�นลงท�น และภ�ระคำ���ประก่�นหร2อจ��นอง

Page 124: Lecture Note AC421

12.2 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�

ในก่�รศึ�ก่ษ�เพ2/อท��คำวิ�มเขั้%�ใจและก่�รพ�จ�รณี�องคำ!ประก่อบคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย!น��น ผิ,%สอบบ�ญช�จะต%องม�คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บป=จจ�ยต��ง ๆ ท�/ม�ผิลต�อสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มขั้องเง�นลงท�น เช�น ก่�รพ�จ�รณี�คำ�ด้เล2อก่เจ%�หน%�ท�/บร�ห�รเง�น ถึ2อเป9นป=จจ�ยส��คำ�ญท�/ม�ผิลต�อสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มขั้องก่�จก่�ร โด้ยจะต%องม�ก่�รพ�จ�รณี�ก่��หนด้หล�ก่เก่ณีฑ์!ในก่�รคำ�ด้เล2อก่บ�คำคำลอย��งเหม�ะสม ซึ่�/งโด้ยท�/วิไปจะต%องคำ��น�งถึ�งคำ�ณีสมบ�ต�ต��ง ๆ เช�น คำวิ�มซึ่2/อส�ตย! คำวิ�มร, % คำวิ�มช��น�ญในก่�รบร�ห�รเง�นลงท�นประเภทต��ง ๆ ม�คำวิ�มตระหน�ก่ หร2อให%คำวิ�มส��คำ�ญก่�บก่ฎระเบ�ยบท�/ก่��หนด้ขั้��นและส�ม�รถึช�วิยผิ,%บร�ห�รในก่�รต�ด้ส�นใจเบ2�องต%นและประเม�นคำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�รลงท�นในแต�ละประเภทได้%

Page 125: Lecture Note AC421

12.3 การตรวิจสอบเน63อหาสาระของวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย!ก่�อนจ�งจะก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบได้%

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�เง�นลงท�น

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�เง�นลงท�น

Page 126: Lecture Note AC421

12.4 แนวิคิวิามุ่คิ�ดวิงจรการลงท�นในส�นทร�พย�ถาวิรส�นทร�พย!ถึ�วิรประก่อบด้%วิยส�นทร�พย!หร2อทร�พย�ก่ร

ท�/ม�ต�วิตน ซึ่�/งใช%ในก่�รด้��เน�นง�นต�มปก่ต�ขั้องก่�จก่�ร ร�ยก่�รส�นทร�พย!ถึ�วิรในงบด้�ลม�จ�ก่หล�ยบ�ญช� เช�น ท�/ด้�น อ�คำ�รหร2อส�/งปล,ก่สร%�ง เคำร2/องจ�ก่ร อ�ปก่รณี! เคำร2/องตก่แต�งและต�ด้ต��ง เคำร2/องใช%ส��น�ก่ง�น ย�นพ�หนะ ส�นทร�พย!ต�มส�ญญ�เช��ท�งก่�รเง�น คำ��เส2/อมร�คำ�สะสม เป9นต%น ส�วินบ�ญช�ท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ถึ�วิรในงบก่��ไรขั้�ด้ท�น เช�น คำ��เส2/อมร�คำ� คำ��ซึ่�อมแซึ่ม คำ��เบ��ยประก่�นภ�ยส�นทร�พย! คำ��เช��ต�มส�ญญ�เช��ด้��เน�นง�น ก่��ไรขั้�ด้ท�นจ�ก่ก่�รจ��หน��ยส�นทร�พย! เป9นต%น

โด้ยท�/วิไป ส�นทร�พย!ถึ�วิรเป9นร�ยก่�รท�/ม�จ��นวินเง�นหร2อส�ด้ส�วินท�/ส,งเม2/อเปร�ยบเท�ยบก่�บส�นทร�พย!รวิมในงบด้�ล เช�นเด้�ยวิก่�นก่�บคำ��ใช%จ��ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ถึ�วิร ร�ยก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ถึ�วิรจ�งม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระส��คำ�ญต�อก่��ไรส�ทธิ� ด้%วิยคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญด้�งก่ล��วิจ�งท��ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องให%คำวิ�มสนใจก่�บก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิร อย��งไรก่6ด้�ผิ,%สอบบ�ญช�ม�ก่ตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิรโด้ยใช%เวิล�และต%นท�นต�/�ก่วิ��ก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!หม�นเวิ�ยน เน2/องจ�ก่ปร�ม�ณีร�ยก่�รขั้องส�นทร�พย!ถึ�วิรม�น%อยก่วิ��ส�นทร�พย!หม�นเวิ�ยน

Page 127: Lecture Note AC421

12.5 การตรวิจสอบเน63อหาสาระส�นทร�พย�ถาวิรก่�อนท�/ผิ,%สอบบ�ญช�จะวิ�งแนวิก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อ

ตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�นทร�พย!ถึ�วิรได้% ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิร

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิร

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�นทร�พย!ถึ�วิร

Page 128: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 12

ก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รลงท�นเก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ไม�หม�นเวิ�ยนซึ่�/งประก่อบด้%วิยเง�นลงท�นในหล�ก่ทร�พย!และส�นทร�พย!ถึ�วิร เป9นไปท��น�องเด้�ยวิก่�บก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รผิล�ต ผิ,%สอบบ�ญช�ม�ก่ใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�เง�นลงท�นและส�นทร�พย!ถึ�วิรม�ก่ก่วิ��วิ�ธิ�ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มเน2/องจ�ก่ส�นทร�พย!ไม�หม�นเวิ�ยนเป9นร�ยก่�รท�/ม�ส�ระส��คำ�ญแต�ม�ปร�ม�ณีร�ยก่�รน%อย

Page 129: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 12

Page 130: Lecture Note AC421

บทท" 13 การตรวิจสอบท"ส�าคิ�ญเฉพาะกรณ์

13.1 การตรวิจสอบยอดยกมุ่าในการสอบบ�ญชีคิร�3งแรก

เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ร�บง�นตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รเป9นป@แรก่ งบก่�รเง�นป@ก่�อนตรวิจสอบโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�หร2อไม�ได้%ม�ก่�รตรวิจสอบ ผิ,%สอบบ�ญช�คำนป=จจ�บ�นจะต%องห�หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บยอด้ยก่ม�และนโยบ�ยก่�รบ�ญช�

ยอด้ยก่ม� (Opening Balance) หม�ยถึ�ง ยอด้คำงเหล2อขั้องร�ยก่�รบ�ญช� ซึ่�/งม�อย,� ณี วิ�นต%นงวิด้ยอด้ยก่ม�ได้%ม�จ�ยอด้คำงเหล2อจ�ก่งวิด้ก่�อน และแสด้งถึ�งผิลก่ระทบขั้องร�ยก่�รต��ง ๆ ขั้องงวิด้ก่�อน ๆ และนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/ถึ2อปฏิ�บ�ต�ในงวิด้ก่�อน

ก่�จก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�นโด้ยม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บฐ�นะก่�รเง�น ผิลก่�รด้��เน�นง�นและก่ระแสเง�นสด้ ซึ่�/งเป9นประโยชน!ต�อผิ,%ใช%งบก่�รเง�นในก่�รต�ด้ส�นใจเช�งเศึรษฐก่�จ งบก่�รเง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบในงวิด้ป=จจ�บ�นได้%รวิมผิลก่ระทบขั้องร�ยก่�รบ�ญช�ท�/เก่�ด้ขั้��น และนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ในงวิด้ก่�อน ๆ ซึ่�/งแสด้งอย,�ในยอด้ยก่ม�ด้%วิย

Page 131: Lecture Note AC421

13.2 วิ�ธิการตรวิจสอบข)อมุ่(ลเก"ยวิก�บบ�คิคิลหร6อก�จการท"เก"ยวิข)องก�น

ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จทร�บถึ�งบ�คำคำลหร2อก่�จ�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นจ�ก่ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มและก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระ ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรม�ร�ยช2/อขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นก่�บก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ ตลอด้จนคำวิ�มส�มพ�นธิ!ขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นด้�งก่ล��วิ ท��งน�� เพ2/อให%ทร�บวิ��ร�ยก่�รใด้เป9นร�ยก่�รท�/เก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น อย��งไรก่6ด้� ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งคำงใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบอ2/นเพ2/อให%แน�ใจวิ��ไม�ม�บ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นนอก่เหน2อไปจ�ก่ท�/ตนได้%ทร�บแล%วิน��น โด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ ด้�งต�อไปน��

Page 132: Lecture Note AC421

31. สอบท�นขั้%อม,ลท�/จ�ด้ท��โด้ยก่รรมก่�รและผิ,%บร�ห�ร ซึ่�/งระบ�ถึ�งร�ยช2/อขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นท��งหมด้ และปฏิ�บ�ต�ต�มวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต�อไปน�� เพ2/อให%ม� /นใจวิ��ขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิคำรบถึ%วิน

32. ตรวิจสอบคำวิ�มม�อย,�จร�งขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นโด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ

3.3 ตรวิจสอบก่�รบ�นท�ก่บ�ญช�และก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นโด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต�อไปน��

3.4 ขั้อคำ��ร�บรองท�/เป9นล�ยล�ก่ษณี!อ�ก่ษรจ�ก่ผิ,%บร�ห�รเก่�/ยวิก่�บคำวิ�มคำรบถึ%วินขั้องขั้%อม,ลท�/ระบ�ถึ�งขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น รวิมท��งคำวิ�มเพ�ยงพอขั้องก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น

Page 133: Lecture Note AC421

13.3 การตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นจ�าแนกตามุ่ส�วินงาน

ก่�จก่�รท�/เป9นบร�ษ�ทมห�ชนจ��ก่�ด้ ต%องจ�ด้ท��และน��เสนอขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นไวิ%ในงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นด้�งก่ล��วิเพ2/อให%แน�ใจวิ��ก่�จก่�รได้%เปCด้เผิยขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิอย��งถึ,ก่ต%องต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

คิวิามุ่หมุ่ายของข)อมุ่(ลทางการเง�นจ�าแนกตามุ่ส�วินงานขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�น (Segment Information) หม�ยถึ�ง ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บผิล�ตภ�ณีฑ์!และบร�ก่�รประเภทต��ง ๆ ขั้องก่�จก่�ร และขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บเขั้ตภ,ม�ศึ�สตร!ท�/ก่�จก่�รด้��เน�นง�นอย,� ก่�จก่�รน��เสนอขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นโด้ยม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ผิ,%ใช%งบก่�รเง�นได้%ทร�บถึ�งก่��ไรท�/ท��ได้% ขั้น�ด้และแนวิโน%มขั้องคำวิ�มเจร�ญเต�บโตในส�วินง�นท�/ม�ก่�รประก่อบธิ�รก่�จและม�พ2�นท�/ท�งภ,ม�ศึ�สตร!ท�/แตก่ต��งก่�นซึ่�/งด้��เน�นก่�รภ�ยใต%ก่�จก่�รเด้�ยวิก่�น ผิ,%ใช%ประโยชน!จ�ก่งบก่�รเง�นต%องก่�รขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นเพ2/อประเม�นคำวิ�มเส�/ยงและผิลตอบแทนจ�ก่ก่�รประก่อบธิ�รก่�จท�/ม�ล�ก่ษณีะแตก่ต��งก่�น ซึ่�/งไม�อ�จพ�จ�รณี�ได้%จ�ก่ขั้%อม,ลโด้ยรวิม

Page 134: Lecture Note AC421

วิ�ธิการตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นจ�าแนกตามุ่ส�วิน

ในก่รณี�ท�/ขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เพ�ยงพอและเหม�ะสม เพ2/อให%ได้%ขั้%อสร�ปท�สมเหต�สมผิลเก่�/ยวิก่�บก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�

13.4 การตรวิจสอบประมุ่าณ์การทางบ�ญชีขั้%อม,ลและร�ยก่�รในงบก่�รเง�นหล�ยร�ยก่�ร เก่�ด้จ�ก่

ก่�รประม�ณีก่�รท�งบ�ญช�ขั้องผิ,%บร�ห�รก่�จก่�รผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�วิ��ก่�รประม�ณีก่�รท�งบ�ญช�ด้�งก่ล��วิ ม�คำวิ�มสมเหต�สมผิลและเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเหม�ะสม

Page 135: Lecture Note AC421

13.5 การตรวิจสอบก�จการท"มุ่ป9ญหาการด�าเน�นงานต�อเน6"อง

แม�บทก่�รบ�ญช�ได้%ก่��หนด้ขั้%อสมมต�ในก่�รจ�ด้ท��และก่�รน��เสนองบก่�รเง�นไวิ% 2 ขั้%อ คำ2อ เก่ณีฑ์!คำงคำ%�ง และก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/อง ก่รณี�ท�/ก่�จก่�รม�ป=ญห�ก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/อง ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ถึ�งผิลก่ระทบท�/ม�ต�องบก่�รเง�น รวิมท��งต�อก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นด้%วิย

Page 136: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 13ในก่รณี�ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บง�นสอบบ�ญช�เป9นคำร��งแรก่

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�วิ��ยอด้ยก่ม�สะท%อนให%เห6นถึ�งก่�รใช%นโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/เหม�ะสมหร2อไม� และนโยบ�ยด้�งก่ล��วิได้%ถึ2อปฏิ�บ�ต�อย��งสม�/�เสมอในงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น นอก่จ�ก่น��ในก่รณี�ท�/ก่�จก่�รเปล�/ยนแปลงนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�วิ��นโยบ�ยก่�รบ�ญช�ด้�งก่ล��วิม�คำวิ�มเหม�ะสม และได้%ม�ก่�รถึ2อปฏิ�บ�ต�อย��งเหม�ะสมและเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเพ�ยงพอหร2อไม�

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรก่��หนด้วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เพ�ยงพอและเหม�ะสมเก่�/ยวิก่�บก่�รระบ�ถึ�งบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น และผิลก่ระทบขั้อบร�ยก่�รด้�งก่ล��วิท�/ม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เหม�ะสมจ�ก่ก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินท�/ม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น เพ2/อให%ได้%ขั้%อสร�ปท�/สมเหต�สมผิลเก่�/ยวิก่�บก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�

Page 137: Lecture Note AC421

ก่�รตรวิจสอบประม�ณีก่�รท�งก่�รบ�ญช�ม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�เพ�ยงพอและเหม�ะสมเพ2/อสร�ปวิ�� ประม�ณีก่�รท�งบ�ญช�สมเหต�สมผิลต�มสถึ�นก่�รณี!และม�ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มคำวิ�มจ��เป9นอย��งเหม�ะสม วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบประม�ณีก่�รท�งก่�รบ�ญช�รวิมถึ�งก่�รสอบท�นและทด้สอบวิ�ธิ�ก่�รท�/ผิ,%บร�ห�รใช%ในก่�รจ�ด้ท��ประก่อบก่�ร ก่�รเปร�ยบเท�ยบประม�ณีก่�รท�/จ�ด้ท��โด้ยอ�สระก่�บประม�ณีก่�รท�/จ�ด้ท��โด้ยผิ,%บร�ห�รและก่�รสอบท�นเหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล ซึ่�/งย2นย�นประม�ณีก่�รท�/จ�ด้ท��ขั้��น

ผิ,%สอบบ�ญช�ม�คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบท�/จะพ�จ�รณี�คำวิ�มเหม�ะสมขั้องก่�รใช%ขั้%อสมมต�ขั้องผิ,%บร�ห�รเร2/องก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องในก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�น และพ�จ�รณี�วิ��ม�คำวิ�มไม�แน�นอนท�/ม�ส�ระส��คำ�ญเก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึในก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องขั้องก่�จก่�รท�/จ��เป9นต%องเปCด้เผิยขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นหร2อไม� รวิมท��งรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บเหต�ก่�รณี! หร2อสถึ�นก่�รณี!ท�/อ�จเป9นเหต�ให%เก่�ด้ขั้%อสงส�ยอย��งม�ก่เก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึในก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องขั้องก่�จก่�ร ตลอด้ระยะเวิล�ท�/ตรวิจสอบ และพ�จ�รณี�เหต�ก่�รณี!น��นม�ผิลก่ระทบต�อก่�รตรวิจสอบหร2อไม�

Page 138: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 13

Page 139: Lecture Note AC421

บทท" 14 การตรวิจสอบท"ส�าคิ�ญเพ�"มุ่เต�มุ่และการเสร7จส�3นงานสอบบ�ญชี

14.1 การตรวิจสอบเหต�การณ์�ภายหล�งวิ�นท"ในงบด�ล

ผิ,%สอบบ�ญช�ไม�ได้%ร�บผิ�ด้ชอบในก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นเพ�ยง ณี วิ�นท�/ในงบด้�ลเท��น��น แต�ย�งขั้ย�ยระยะเวิล�ไปจนถึ�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� รวิมท��งขั้%อเท6จจร�งท�/พบหล�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ด้%วิย ด้�งน��น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรตรวิจสอบเหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล ซึ่�/งอ�จม�ผิลก่ระทบต�อก่�รเง�นและก่�รแสด้งคำวิ�มเห6น

Page 140: Lecture Note AC421

14.2 การตรวิจสอบหน3ส�นท"อาจเก�ดข53นก่�รตรวิจสอบหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น ม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%

แน�ใจวิ�� หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้%ม�ก่�รเปCด้เผิยในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ และเพ2/อให%ทร�บวิ��ม�คำวิ�มไม�แน�นอนเก่�/ยวิก่�บหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น (เช�น ผิลขั้องคำด้�คำวิ�มฟั<องร%อง ก่�รชด้เชยคำ��เส�ยห�ย หร2อ ก่�รประเม�นภ�ษ�อ�ก่ร ) ซึ่�/งอ�จส�งผิลต�อก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 141: Lecture Note AC421

คิวิามุ่หมุ่ายของหน3ส�นท"อาจเก�ดข53นหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้% Contingent Liabilities หม�ยถึ�ง ภ�ระผิ,ก่พ�นในป=จจ�บ�น ซึ่�/งเก่�ด้ขั้��นจ�ก่เหต�ก่�รณี!ในอด้�ต แต�ไม�ส�ม�รถึร�บร, %เป9นหน��ส�นได้% เน2/องจ�ก่เป9นไปต�มขั้%อใด้ขั้%อหน�/งต�อไปน��

11. ม�คำวิ�มน��จะเป9นไม�ถึ�งระด้�บคำวิ�มเป9นไปได้%คำ�อนขั้%�งแน�ท�/ก่�จก่�รจะส,ญเส�ยทร�พย�ก่รท�/ม�ประโยชน!เช�งเศึรษฐก่�จเพ2/อจ��ยช��ระภ�ระผิ,ก่พ�นน��น

12. ก่�จก่�รไม�ส�ม�รถึวิ�ด้ม,ลคำ��ภ�ระผิ,ก่พ�นได้%อย��งเช2/อถึ2อ เน2/องจ�ก่หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้% ไม�เขั้%�เก่ณีฑ์!ก่�รร�บร, %ร�ยก่�รต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช� ก่�จก่�รจ�งเพ�ยงเปCด้เผิยร�ยก่�รด้�งก่ล��วิไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�น และผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ทร�บถึ�งหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้% ซึ่�/งจ��เป9นต%องม�ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลให%เป9นไปต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รอ�จม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น ด้�งน��นผิ,%ใช%งบก่�รเง�นย�อมต%องก่�รทร�บขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น เพ2/อใช%ประโยชน!ในก่�รต�ด้ส�นใจเช�งเศึรษฐก่�จเช�น คำด้�คำวิ�มฟั<องร%อง ท�/ย�งอย,�ระหวิ��งก่�รพ�จ�รณี� ก่�รท�/ก่�จก่�รคำ���ประก่�นหน��ให%ก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น ก่�รถึ,ก่ประเม�นภ�ษ�ย%อนหล�ง หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นจ�ก่ต�Lวิเง�นร�บขั้�ยลด้ เป9นต%น

Page 142: Lecture Note AC421

14.3 การตรวิจสอบภาระผู้(กพ�นนอก่เหน2อจ�ก่หน��ส�นและหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นแล%วิ ก่�จก่�รอ�จ

ม�ภ�ระผิ,ก่พ�นท�/ม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น ซึ่�/งก่�จก่�รอ�จจ��เป9นต%องเปCด้เผิยไวิ%ในงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�จ�งคำวิรใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ทร�บถึ�งภ�ระผิ,ก่พ�นด้�งก่ล��วิ

คิวิามุ่หมุ่ายของภาระผู้(กพ�นภ�ระผิ,ก่พ�น Commitment หม�ยถึ�งร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!ท�งบ�ญช�ท�/ม�ผิลผิ,ก่พ�นต�อก่�จก่�รในระยะย�วิ เช�น ภ�ระผิ,ก่พ�นจ�ก่ก่�รซึ่2�อวิ�ตถึ�ด้�บหร2อเช��เคำร2/องจ�ก่รในร�คำ�ท�/ก่��หนด้ ส�ญญ�ท�/ก่�จก่�รจะขั้�ยส�นคำ%�ในร�คำ�ท�/ก่��หนด้ไวิ%ล�วิงหน%� โคำรงก่�รเง�นบ��น�ญหร2อแผินก่�รจ��ยโบน�สให%พน�ก่ง�น เป9นต%น

โด้ยปก่ต� ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จตรวิจสอบภ�ระผิ,ก่พ�นไปพร%อม ๆ ก่�บก่�รตรวิจสอบร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!ท�งบ�ญช�อ2/น เช�น ผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ถึ�งภ�ระผิ,ก่พ�นจ�ก่ก่�รซึ่2�อเคำร2/องจ�ก่รท�/ม�ส�ระส��คำ�ญไปพร%อมก่�บก่�รตรวิจสอบบ�ญช�ซึ่2�อเคำร2/องจ�ก่ร เป9นต%น

Page 143: Lecture Note AC421

14.4 คิ�าร�บรองของผู้()บร�หารในระหวิ��งก่�รตรวิจสอบ ผิ,%บร�ห�รได้%ให%คำ��ร�บรองหร2อ

ตอบขั้%อซึ่�ก่ถึ�มขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ในเร2/องต��ง ๆ เช�น ผิ,%บร�ห�รร�บรองในคำวิ�มคำรบถึ%วินขั้องขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น หร2อ ร�บรองวิ��ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นทร�พย!ท��งหมด้อย��งถึ,ก่ต%องต�มก่ฎหม�ยคิวิามุ่หมุ่ายของคิ�าร�บรองของผู้()บร�หาร

คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�ร Management Representation เป9นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ประก่อบอย��งหน�/งแต�ม�ใช�เป9นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/จะทด้แทนวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบอ2/น หร2อหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อ2/น ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึคำ�ด้ได้%อย��งม�เหต�ผิลวิ��จะห�ม�ได้% ต�วิอย��งเช�น คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�รในเร2/องร�คำ�ท�นขั้องเคำร2/องจ�ก่รไม�ส�ม�รรถึทด้แทนหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บ ร�คำ�ท�นขั้องเคำร2/องจ�ก่ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�คำ�ด้วิ��จะห�ได้%ต�มปก่ต� ( เช�น ตรวิจสอบก่�บเอก่ส�รหล�ก่ฐ�นก่�รซึ่2�อ )

Page 144: Lecture Note AC421

14.5 การปฏิ�บ�ต�งานในชี�วิงการเสร7จส�3นงานสอบบ�ญชี

ส�ม�รถึสร�ปขั้��นตอนก่�รสอบบ�ญช�ต��งแต�ก่�รวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบไปจนถึ�งก่�รเสร6จส��นง�นสอบบ�ญช�ได้%ด้�งน��

ขั้� �นตอนก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช� เร�/มต��งแต�ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%นก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้%และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 145: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 14เหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล หม�ยถึ�ง เหต�ก่�รณี!ท�/เก่�ด้ขั้��นใน

ช�วิงเวิล�ระยะหล�งวิ�นส��นบ�ญช�จนถึ�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�และขั้%อเท6จจร�งท�/พบหล�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ก่�รตรวิจสอบเหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ลม�วิ�ตถึ�ประสงคำ! เพ2/อให%ได้%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เพ�ยงพอและเหม�ะสมเก่�/ยวิก่�บเหต�ก่�รณี!ท�/เก่�ด้ขั้��นภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล ซึ่�/งอ�จม�ผิลให%ก่�จก่�รต%องปร�บปร�งร�ยก่�ร หร2อเปCด้เผิยขั้%อม,ลในงบก่�รเง�น

หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นและภ�ระผิ,ก่พ�น เป9นร�ยก่�รท�/ก่�จก่�รคำวิรเปCด้เผิยขั้%อม,ลไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต��ง ๆ เพ2/อให%ทร�บถึ�งร�ยก่�รและเหต�ก่�รณี!ท�งบ�ญช�ด้�งก่ล��วิซึ่�/งต%องเปCด้เผิยให%เป9นไปต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�รเป9นเอก่ส�รท�/ผิ,%บร�ห�รให%คำ��ย2นย�นในเร2/องต��ง ๆ จ�ก่ก่�รตรวิจสอบซึ่�/งจะช�วิยลด้โอก่�สท�/จะเก่�ด้คำวิ�มเขั้%�ใจผิ�ด้ระหวิ��งผิ,%บร�ห�รและผิ,%สอบบ�ญช� คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�รเป9นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ประก่อบอย��งหน�/ง แต�ม�อ�จใช%เป9นหล�ก่ฐ�นท�/จะทด้แทนหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อ2/น ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�คำ�ด้ได้%อย��งม�เหต�ผิลวิ��ห�ม�ได้%

หล�งจ�ก่รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�โด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต��ง ๆ แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�จะสอบท�นและประเม�นขั้%อสร�ปจ�ก่หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ได้%ม� เพ2/อเป9นเก่ณีฑ์!อย��งเหม�ะสมในก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�

Page 146: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 14

Page 147: Lecture Note AC421

บทท" 15 รายงานของผู้()สอบบ�ญชี

15.1 คิวิามุ่หมุ่ายของรายงานของผู้()สอบบ�ญชีร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� Auditor’s Report หม�ย

ถึ�ง ก่�รต�ด้ต�อส2/อส�รท�/เป9นล�ยล�ก่ษณี!อ�ก่ษรอย��งช�ด้เจนและเป9นท�งก่�รเก่�/ยวิก่�บขั้%อสร�ปจ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ไปย�งผิ,%ใช% หร2อเป9นผิลง�นขั้��นส�ด้ท%�ยขั้องก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 148: Lecture Note AC421

15.1 ประเภทของรายงานของผู้()สอบบ�ญชีร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ�จจ��แนก่ได้% 4 ประเภท

ต�มระด้�บคำวิ�มเช2/อม�/น Level of Assurance ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ให%แก่�ผิ,%ใช%บร�ก่�ร

1. ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น เป9นร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ให%คำวิ�มเช2/อม�/นในระด้�บส,งแต�ไม�ถึ�งขั้��นเป9นย�ต� High, but not Absolute หร2อให%คำวิ�มเช2/อม�/นอย��งม�เหต�ผิล Positive Assurance แก่�ผิ,%ใช%งบก่�รเง�น และเป9นร�ยง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอโด้ยได้%ปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ ด้�งน��น ผิ,%สอบบ�ญช�จ�งส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นโด้ยรวิมได้%วิ�� งบก่�รเง�นน��นได้%จ�ด้ท��ขั้��นโด้ยถึ,ก่ต%องต�มท�/คำวิรในส�ระส��คำ�ญต�มหล�ก่ก่�รก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปและต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�น หร2อต�มท�/ก่ฎหม�ยก่��หนด้ หร2อไม�เพ�ยงใด้

Page 149: Lecture Note AC421

2. ร�ยง�นก่�รสอบท�นงบก่�รเง�น เป9นร�ยง�นท�/ให%คำวิ�มเช2/อม�/นในระด้�บป�นก่ล�งหร2อย��งพอประม�ณี Moderate Assurance แก่�ผิ,%ใช%งบก่�รเง�น และเป9นร�ง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งจ��ก่�ด้ ผิ,%สอบบ�ญช�จ�งไม�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นได้% แต�จะให%คำวิ�มม�/นใจเช�งปฏิ�เสธิ Negative Assurance หร2ออย��งจ��ก่�ด้ ซึ่�/งเป9นก่�รให%คำวิ�มเช2/อม�/นในร,ปแบบท�/ไม�เป9นก่�รแสด้งคำวิ�มเห6น

3. ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�น เป9นร�ยง�นท�/ไม�ให%คำวิ�มเช2/อม�/นใด้ ๆ แต�ผิ,%ใช%ร�ยง�นแต�เป9นเพ�ยงก่�รห�ขั้%อเท6จจร�งต�วิ�ธิ�ก่�รท�/ได้%ตก่ลงก่�นระหวิ��งล,ก่คำ%�และผิ,%สอบบ�ญช� เพ2/อให%เป9นไปต�มคำวิ�มต%องก่�รและวิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องล,ก่คำ%�เป9นก่�รเฉพ�ะ ผิ,%ใช%จะเป9นผิ,%ประเม�นวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�และขั้%อเท6จจร�งท�/พบต�มท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ร�ยง�น และสร�ปผิลเองจ�ก่ร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบน��จ�งคำวิรใช%เฉพ�ะฝJ�ยต��ง ๆ ท�/ได้%ร�วิมตก่ลงในก่�รก่��หนด้วิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ง�น และไม�เหม�ะสมท�/บ�คำคำลท�/วิไปจะน��ร�ยง�นน��ไปใช%ประโยชน!เพ2/อวิ�ตถึ�ประสงคำ!อ2/น เน2/องจ�ก่บ�คำคำลอ2/นไม�ทร�บเหต�ผิลขั้องก่�รใช%วิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�นน��น ซึ่�/งอ�จแปลคำวิ�มหม�ยผิลก่�รตรวิจสอบไปในท�งท�/ไม�ถึ,ก่ต%อง

Page 150: Lecture Note AC421

15.2 รายงานของผู้()สอบบ�ญชีแบบสามุ่วิรรคิ หร6อแบบมุ่าตรฐาน

อ�จเร�ยก่วิ�� ร�ยง�นแบบส�มวิรรคำ หร2อแบบม�ตรฐ�น เป9นร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/แสด้งวิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ และได้%ขั้%อสร�ปวิ��งบก่�รเง�นแสด้งไวิ% โด้ยถึ,ก่ต%องต�มท�/คำวิรในส�ระส��คำ�ญต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป ร,ปแบบ เน2�อห� และถึ%อยคำ��ท�/ใช%ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ซึ่�/งเป9นก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นอย��งไม�ม�เง2/อนไขั้

Page 151: Lecture Note AC421

15.3 หล�กการเขยนรายงานของผู้()สอบบ�ญชีผิ,%สอบบ�ญช�ต%องระม�ด้ระวิ�งถึ%อยท�/เขั้�ยนไวิ%ในร�ยง�นก่�ร

สอบบ�ญช� เน2/องจ�ก่ถึ%อยคำ��ด้�งก่ล��วิเป9นก่�รก่��หนด้ขั้อบเขั้ตคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบ ซึ่�/งม�ผิลผิ,ก่ม�ด้ต�อผิ,%สอบบ�ญช�

หล�ก่ก่�รเขั้�ยนร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�และต�วิอย��งร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ประเภทต��ง ๆด้�งน��คำวิ�มเห6นอย��งไม�ม�เง2/อนไขั้คำวิ�มเห6นอย��งม�เง2/อนไขั้

Page 152: Lecture Note AC421

15.4 รายงานของผู้()สอบบ�ญชีต�อข)อมุ่(ลเปรยบเทยบ

ขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบเป9นล�ก่ษณีะเช�งคำ�ณีภ�พท�/ส��คำ�ญ ต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�นผิ,%ใช%งบก่�รเง�นจ��เป9นต%องได้%ร�บขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/ใช%ในก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�น รวิมท��งก่�รเปล�/ยนแปลง นโยบ�ยก่�รบ�ญช�และผิลก่ระทบจ�ก่ก่�รเปล�/ยนแปลงด้�งก่ล��วิ ก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�จะช�วิยให%งบก่�รเง�นม�คำ�ณีสมบ�ต�เปร�ยบเท�ยบก่�นได้%

Page 153: Lecture Note AC421

1. คำวิ�มหม�ยขั้องขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบ (Comparatives) หม�ย

ถึ�ง ขั้%อม,ลขั้องงวิด้บ�ญช�ก่�อนหน%�น��หน�/งงวิด้ หร2อม�ก่ก่วิ�� ซึ่�/งน��ม�แสด้งเปร�ยบเท�ยบไวิ%ในงบก่�รเง�นงวิด้บ�ญช�ป=จจ�บ�น ขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบจะช�วิยให%ผิ,%ใช%งบก่�รเง�นได้%ทร�บถึ�งก่�รเปล�/ยนแปลงและแนวิโน%มท�/ม�ผิลก่ระทบต�อก่�จก่รรมในช�วิงระยะเวิล�หน�/ง

2. ประเภทขั้องขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบ 21. ต�วิเลขั้ท�/เก่�/ยวิขั้%อง

(Corresponding Figures) หม�ยถึ�ง ขั้%อม,ลขั้องงวิด้ก่�อนท�/น��ม�แสด้งไวิ%รวิมเป9นส�วินหน�/งขั้องงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น และจ��เป9นต%องอ��นเช2/อมโยงก่�บจ��นวินเง�นและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลอ2/น ๆ ในงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น

22. งบก่�รเง�นเปร�ยบเท�ยบ (Comparative Financial Statements) หม�ยถึ�ง งบก่�รเง�นงวิด้ก่�อนท�/น��ม�แสด้งเปร�ยบเท�ยบไวิ% และไม�ใช�ส�วินหน�/งขั้องงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น โด้ยพ�จ�รณี�งบก่�รเง�นแต�ละงวิด้บ�ญช�แยก่เป9นอ�สระจ�ก่ก่�น

Page 154: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 15

Page 155: Lecture Note AC421

บทท" 16 บร�การเก"ยวิเน6"องและบร�การตรวิจสอบอ6"นของผู้()สอบบ�ญชี

16.1 แมุ่�บทของมุ่าตรฐานการสอบบ�ญชีแม�บทขั้องม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ได้%จ��แนก่บร�ก่�ร

ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�เป9น 2 ประเภทใหญ�การสอบบ�ญชี (Auditing) ก่�รตรวิจม�

วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นวิ��ได้%จ�ด้ท��ในส�วินส�ระส��คำ�ญเป9นไปต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�นหร2อไม� วิ�ตถึ�ประสงคำ!เด้�ยวิก่�นน��ส�ม�รถึน��ไปใช%ได้%ก่�บก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นหร2อขั้%อม,ลอ2/นท�/จ�ด้ท��ขั้��นต�มเก่ณีฑ์!ท�/เหม�ะสม ด้�งน��นก่�รสอบบ�ญช�จ�งแบ�งเป9น 2 ประเภทคำ2อ

11. ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

12. ก่�รตรวิจสอบอ2/น เช�น ก่�รตรวิจสอบเพ2/อวิ�ตถึ�ประสงคำ!เฉพ�ะ ก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ล ท�งก่�รเง�นเก่�/ยวิก่�บอน�คำต เป9นต%น

Page 156: Lecture Note AC421

บร�การเก"ยวิเน6"อง (Related Services) ประกอบด)วิย

21. ก่�รสอบท�น 22. ก่�รตรวิจสอบต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�น 24. ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ล

Page 157: Lecture Note AC421

16.2 บร�การเก"ยวิเน6"องของผู้()สอบบ�ญชี 1. การสอบทานงบการเง�น

ผิ,%ใช%ขั้%อม,ลต%องก่�รงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รเป9นระยะ ๆ เพ2/อใช%ในก่�รต�ด้ส�นใจได้%อย��งท�นเวิล�แต�งบก่�รเง�นประจ��ป@ ไม�อ�จตอบสนองคำวิ�มต%องก่�รด้�งก่ล��วิได้% ก่�จก่�รจ�งจ�ด้ท��งบก่�รเง�นระหวิ��งก่�ล

งบก่�รเง�นระหวิ��งก่�ล (Interim Financial Statements) หม�ยถึ�ง ร�ยง�นท�งก่�รเง�นท�/น��เสนอส��หร�บงวิด้ระหวิ��งก่�ล ซึ่�/งส��นก่วิ��งวิด้ป@ เช�น งบก่�รเง�นร�ยไตรม�ส งบก่�รเง�นส��หร�บงวิด้หก่เด้2อน เป9นต%น 2. การตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นตามุ่วิ�ธิการท"ตกลงร�วิมุ่ก�น

ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จได้%ร�บก่�รรองขั้อจ�ก่ล,ก่คำ%�ให%ตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นแต�ละร�ยก่�รหร2อส�วินประก่อบขั้องงบก่�รเง�นหร2องบก่�รเง�นฉบ�บสมบ,รณี! ท��งน��เพ2/อประโยชน!อย��งใด้อย��งหน�/งขั้องล,ก่คำ%�ต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�นระหวิ��งล,ก่คำ%�ผิ,%สอบบ�ญช� บร�ก่�รเก่�/ยวิเน2/องด้�งก่ล��วิเร�ยก่วิ�� ก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�น (Engagement to Perform Agreed-Upon Procedures regarding Financial Information)

Page 158: Lecture Note AC421

3. การรวิบรวิมุ่ข)อมุ่(ลทางการเง�นล,ก่คำ%�อ�จร%องขั้อให%ผิ,%สอบบ�ญช�รวิบรวิม จ�ด้

ประเภทและสร�ปขั้%อม,ลท�งก่�รเง�น ซึ่�/งอ�จรวิมถึ�งก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�น เช�นสร�ปยอด้ขั้�ยท�/ขั้�ยได้%ในแต�ละส�ขั้� หร2อจ�ด้ท��งบก่ระทบยอด้เง�นฝ�ก่ธิน�คำ�ร หร2อจ�ด้ท��งบก่ระแสเง�นสด้ เป9นต%น

Page 159: Lecture Note AC421

16.3 บร�การตรวิจสอบอ6"นของผู้()สอบบ�ญชีนอก่จ�ก่ผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบงบก่�รเง�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งส�ม�รถึให%บร�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อวิ�ตถึ�ประสงคำ!เฉพ�ะและตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นท�/เก่�/ยวิก่�บอน�คำตได้%ด้%วิย

1 .การตรวิจสอบเพ6"อวิ�ตถ�ประสงคิ�เฉพาะ (Special Purpose Audit Engagement) 2. การตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นท"เก"ยวิก�บอนาคิต

Page 160: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 16

Page 161: Lecture Note AC421

บทท" 1 7 การสอบบ�ญชีภาษอากร

17.1 แนวิคิวิามุ่คิ�ดเก"ยวิก�บผู้()สอบบ�ญชีภาษอากรคิวิามุ่เป;นมุ่าของผู้()สอบบ�ญชีภาษอากรส2บเน2/องจ�ก่พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543 ใน

ม�ตร� 11 วิรรคำส�/ ก่��หนด้ให%ร�ฐมนตร�วิ��ก่�รก่ระทรวิงพ�ณี�ชย!ม�อ��น�จออก่ก่ฎก่ระทรวิง ยก่เง�นให%งบก่�รเง�นขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� ซึ่�/งเป9น ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยน ท�/จ�ด้ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยไทยท�/ม�ท�นจด้ทะเบ�ยนไม�เก่�น 5 ล%�นบ�ท ส�นทร�พย!รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท และร�ยได้%รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท ท�ก่ร�ยก่�รไม�เก่�นท�/ก่��หนด้ หร2อเร�ยก่วิ�� ห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลขั้น�ด้เล6ก่ ไม�ต%องจ�ด้ให%งบก่�รเง�นท�/ม�รอบป@บ�ญช�ส��นส�ด้ในหร2อหล�งวิ�นท�/ 30 ธิ�นวิ�คำม 2545 เป9นต%นไปได้%ร�บก่�รตรวิจสอบ และแสด้งคำวิ�มเห6นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตอ�ก่ต�อไป

แต�ในม�ตร� 69 แห�งประมวิลร�ษฎ�ก่ร ได้%ก่��หนด้ให%น�ต�บ�คำคำลท�/ย2/นแบบแสด้งร�ยก่�รภ�ษ�เง�นได้%พร%อมบ�ญช�งบด้�ล บ�ญช�ท��ก่�ร บ�ญช�ก่��ไรขั้�ด้ท�น บ�ญช�ร�ยร�บร�ยจ��ย หร2อบ�ญช�ร�ยร�บก่�อนห�ก่ร�ยจ��ย โด้ยบ�ญช�ด้�งก่ล��วิจะต%องม�ผิ,%ตรวิจสอบร�บรองบ�ญช�ต�มม�ตร� 3 ส�ตแห�งประมวิลร�ษฎ�ก่ร ท��ให%ก่รมสรรพ�ก่รต%องด้��เน�นก่�รสรรห�บ�คำคำลม�ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�แทนผิ,%สอบบ�ญช� ร�บอน�ญ�ต จ�งเป9นท�/ม�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร

Page 162: Lecture Note AC421

17.2 การปฏิ�บ�ต�งานสอบบ�ญชีภาษอากร1. หล�ก่ก่�รและเป<�หม�ยขั้องก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร

ก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร เป9นก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิมและประเม�นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�โด้ยม�หล�ก่ก่�รและเป<�หม�ยขั้องก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ด้�งน��

ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ให%เป9นไปต�มม�ตรฐ�นแห�งวิ�ช�ช� และขั้%อก่��หนด้ขั้องอธิ�บด้�ก่รมสรรพก่รปฏิ�บ�ต�ง�นให%คำรบถึ%วินต�มหน%�ท�/และคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบในฐ�นะผิ,%ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ปฏิ�บ�ต�ง�นสอด้คำล%องก่�บคำวิ�มต%องก่�รและคำวิ�มคำ�ด้หวิ�งขั้องผิ,%เส�ยภ�ษ�

Page 163: Lecture Note AC421

2. ม�ตรฐ�นแห�งวิ�ช�ช�และขั้%อก่��หนด้ขั้ออธิ�บด้�ก่รมสรรพ�ก่ร

ผิ,%สอบบ�ญช�อ�ก่รจะต%องตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ต�มม�ตรฐ�นก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น ท�/ได้%ก่��หนด้ไวิ%ในคำ��ส�/งก่รมสรรพ�ก่รท�/ ท.ป 1222545 ในเร2/องต�อไปน��

จ�ด้ท��และจ�ด้เก่6บแนวิก่�รสอบบ�ญช�จ�ด้ท��และจ�ด้เก่6บก่ระด้�ษท��ก่�รเน%นก่�รทด้สอบคำวิ�มถึ,ก่ต%องขั้องงบก่�รเง�นและ

บ�ญช�ก่ระทบยอด้ก่��ไรท�งบ�ญช�เป9นก่��ไรท�งภ�ษ�เปCด้เผิยขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญและแจ%ง

พฤต�ก่�รณี!ไวิ%ในร�ยง�นก่�รตรวิจสอบ

Page 164: Lecture Note AC421

3. หน%�ท�/และคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบในฐ�นะผิ,%ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

โด้ยม�หน%�ท�/ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�จ�ก่ผิลก่�รตรวิจสอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รอย��งตรงไปตรงม� ห�ก่�จก่�รไม�ย�นยอมปร�บปร�งให%ถึ,ก่ต%องหร2อม�ขั้%อยก่เวิ%น ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รจะต%องร�ยง�นขั้%อยก่เวิ%น รวิมถึ�งก่�รแจ%งร�ยช2/อก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช� ซึ่�/งแจ%งล�วิงหน%�ต�มแบบท�/อธิ�บด้�ก่รมสรรพ�ก่รก่��หนด้ภ�ยในวิ�นท�/ 30 ม�ถึ�น�ยน ขั้องท�ก่ป@ ก่รณี�ท�/ม�ก่�รเปล�/ยนแปลงจ��นวินและร�ยช2/อห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลท�/เป9นล,ก่คำ%� ซึ่�/งได้%แจ%งไวิ%แล%วิให%ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รแจ%งก่�รเปล�/ยนแปลงต�มแบบท�/อธิ�บด้�ก่��หนด้ภ�ยในวิ�นท�/ 5 ขั้องเด้2อนถึ�ด้จ�ก่เด้2อนท�/ม�ก่�รเปล�/ยนแปลง ท��งน��ต%องแจ%งก่�อนวิ�นท�/ลงล�ยม2อช2/อร�บรองก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

Page 165: Lecture Note AC421

4. คำวิ�มต%องก่�รและคำวิ�มคำ�ด้หวิ�งขั้องผิ,%เส�ยภ�ษ�ต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปและต�มหล�ก่

เก่ณีฑ์!ขั้องประมวิลร�ษฎ�ก่ร และผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รปฏิ�บ�ต�หน%�ท�/โด้ยคำ��น�งถึ�งเร2/องต�อไป

ก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ให%ม�ประส�ทธิ�ภ�พและลด้คำ��ใช%จ��ย

บร�ห�รและลด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

เพ�/มคำ�ณีคำ��จ�ก่ก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ให%แก่�ผิ,%เส�ยภ�ษ�

Page 166: Lecture Note AC421

17.3 รายงานการตรวิจสอบและร�บรองบ�ญชีเม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้องห%�งห�%น

ส�วินน�ต�บ�คำคำลแล%วิผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รจะจ�ด้ท��ร�ยง�นตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�เพ2/อสร�ปผิลก่�รตรวิจสอบและร�ยง�นขั้%อตรวิจพบต��งๆ

1. วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

1.1 ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รร�ยง�นขั้%อเท6จจร�งท�/ตรวิจพบในประเด้6นต��ง ๆ ซึ่�/งรวิมถึ�งขั้%อยก่เวิ%นหร2อขั้%อผิ�ด้พล�ด้ท�/ตรวิจพบ ซึ่�/งได้%ขั้%อสร�ปแล%วิในแต�ละเร2/องท�/เห6นวิ��ม�ส�ระส��คำ�ญ

12. ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รไม�ได้%ร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นเก่�/ยวิก่�บงบก่�รเง�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป เช�นเด้�ยวิก่�บร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต เน2/องจ�ก่ ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบต�มแนวิท�ง และวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ก่รมสรรพ�ก่รก่��หนด้ต�มคำ��ส�/งก่รมสรรพ�ก่รท�/ ท.ป 122. /

2545 เร2/อง ก่��หนด้หล�ก่เก่ณีฑ์! ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นและก่�รร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ต�มม�ตร� 3 ส�ตต แห�งประมวิลร�ษฎ�ก่ร ลงวิ�นท�/ 1

9 พฤศึจ�ก่�ยน พ.ศึ 2545

Page 167: Lecture Note AC421

2. ขั้อบเขั้ตก่�รใช%ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

21. ใช%เฉพ�ะก่�รตรวิจสอบก่�รเง�นขั้องห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนขั้น�ด้เล6ก่เท��น��น

22. ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนขั้น�ด้เล6ก่ หม�ยถึ�ง ห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลท�/ม�ส�นทร�พย!รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท ร�ยได้%รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท และท�นจด้ทะเบ�ยนไม�เก่�น 5 ล%�นบ�ท

3. แบบขั้องร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�คำ��ส�/งก่รมสรรพ�ก่รท�/ ท.ป 1222545. / ได้%ก่��หนด้แนวิท�งก่�รร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

4. คำวิ�มแตก่ต��งระหวิ��งร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ก่�บร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต

Page 168: Lecture Note AC421

ส�ปดาห�ท"16-17