Land-Nám
Nýsköpunarsjóður Námsmanna
9.11.2006
LAND-NÁM á Suðurnesjum
Athugun á framkvæmd og möguleikum uppgræðsluverkefnisins
LAND-NÁMs á Suðurnesjum sumarið 2003
Nýsköpunarsjóður Námsmanna
námsmaður: Kristján Ketill Stefánsson
umsjónarmaður: Björn Guðbrandur Jónsson
Efnisyfirlit
2Stutt kynning
2LAND-NÁMs verkefnin
2LAND-NÁM á Suðurnesjum
3Verklag og fyrstu kynni.
3Áhöld:
4Plöntustæði
4Gerð klasa
5Staðsetning
5Útplöntun
5Tegundir
6Mælingar og skráning
6Nákvæmni
6Söfnun upplýsinga
7Vinnubrögð nemenda úr framhaldsskólanum
7Undirbúningur LAND-NÁMs á Suðurnesjum
7Verkefni kynnt
7Svæði
8Námskeið fyrir flokkstjóra
8Gerð vefinnsláttarviðmóts
8Hýsing og forrit
9Unnið með áreiðanleika
10Vefurinn og upphafssíðan
10Skráningarskýrslan
11Mælingasíðan
11Gagnagrunnur
12Leit í gagnagrunni
12Dæmi um hagnýtingu upplýsinga
12Áreiðanleiki
13Veðrið
13Vöxtur
14Mismunur milli áburðartegunda
16LAND-NÁM á Suðurnesjum
16Val í hópa
17Aldur og kyn
17Flokkstjórar
18Skólar
18Fræðsluferð
19Könnun á áhuga nemendanna
19ROSE spurningalistinn
20Spurningarnar
20Niðurstöður
22Samantekt
23Lokaorð
24Innihald geisladisks
25Heimildaskrá
Stutt kynning
LAND-NÁMs verkefnin
LAND-NÁM er samheiti á verkefnum sem samtökin Gróður fyrir fólk
í Landnámi Ingólfs (GFF) vinna með sveitarfélögum og
menntastofnunum. Sammerkt þessum verkefnum er að þar liggja þrjú
hugtök til grundvallar; uppgræðsla, menntun og þekking. LAND-NÁMs
verkefnum er ætlað að samþætta þessi þrjú hugtök með því að gera
ungmenni að beinum þátttakendum við öflun gagna um vöxt og viðgang
þess gróðurs sem þau vinna með í uppgræðslu. Verkefnin snúast því
ekki einungis um að græða upp heldur einnig og ekki síður um að
veita nemendum leiðsögn vísindaleg vinnubrögð. Nemendum er gert að
mæla og skrá ýmsa þætti og fylgja þeim eftir á rafrænt form þar sem
þeir verða hluti af stærri gagnagrunni sem nemendur geta svo unnið
með. Þannig tvinnast saman útivinna í mörkinni og rafræn
gagnavinnsla.
Gagnagrunninum er hugað margþætt gildi. Hann er m.a hugsaður sem
kennslutæki fyrir nemendur á ýmsum skólastigum. Gagnagrunnurinn
getur nýst til að gefa innsýn í beitingu tölfræði á raunveruleg og
stór gagnasöfn, óháð því hvers kyns upplýsingar hann geymir.
Gagnagrunnurinn getur einnig komið að notum við kennslu í líffræði,
einmitt vegna þess hverrar gerðar upplýsingarnar eru. Loks má nefna
að gagnagrunnurinn er hugsaður af hendi GFF sem uppspretta
haldbærrar þekkingar um vöxt og framvindu gróðurs, einkum
trjáplantna, við mismunandi skilyrði í Landnámi Ingólfs.
LAND-NÁM á Suðurnesjum
LAND-NÁM á Suðurnesjum er samstarfsverkefni vinnuskóla
sveitarfélaganna fimm á Suðurnesjum, Suðurlandsskóga og samtakanna
Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs (GFF). Samstarf þetta snýst um
virka þátttöku nemenda vinnuskólanna í uppgræðslustarfi undir
leiðsögn GFF. Jafnhliða því að starfa að uppgræðslu afla nemendur
gagna um vöxt plantna og framvindu af verkum sínum og koma þeim
gögnum fyrir á tölvutækum gagnagrunni. GFF hefur á undanförnum árum
þróað hugmyndafræði og aðferðir við uppgræðslu í samvinnu við
skóla, vinnuskóla félagssamtök o.fl. Hugmyndir samtakanna taka mið
af menntunarlegu gildi uppgræðslu og hugmyndum um sjálfbæra þróun
þar sem hringrás og nýting lífrænna úrgangsefna spilar stórt
hlutverk.
Samþætting hinna þriggja þátta sem áður voru nefndir;
uppgræðslu, menntunar og þekkingar er að mörgu leyti vandasöm.
Áhersla á einn þátt getur komið niður á öðrum. Hlutverk
skýrsluhöfundar var að freista þess að leggja mat, annars vegar á
upplifun nemenda af verkefninu, með tilliti til menntunargildis
þess og hins vegar á gildi og áreiðanleika þeirra gagna sem
nemendurnir öfluðu og skiluðu inn á rafrænt form. Framvinda
verkefnisins leiddi svo til að hlutverk skýrsluhöfundar varð ekki
síst að hanna kerfi sem auðveldar færslu gagna á rafrænt form.
Jafnframt því var þess freistað að gera viðmót sjálfs
gagnagrunnsins eins notendavænt og kostur er þannig að
upplýsingarnar sem hann geymir nýtist á sem fjölbreyttastan
hátt.
Verklag og fyrstu kynni.
Fyrstu kynni af verklagi GFF voru í Krýsuvík þann 16. maí 2003.
Þar var þeim aðferðum beitt við uppgræðslu sem nota átti síðar um
sumarið. Þennan tiltekna dag tók GFF á móti nemendum
Flensborgarskólans í Hafnarfirði en það er hluti af viðameira
samstarfi þessara aðila. Rúta ók á milli skólans og Krýsuvíkur á 2
tíma fresti. Fjórir hópar, 15 - 30 manns að stærð komu til
Krýsuvíkur. Hverjum hóp var skipt í fernt og mynduðu krakkarnir
þannig 4 manna teymi sem unnu að uppgræðslunni saman. Krakkarnir
voru flest að ljúka fyrsta ári framhaldsskólans eða á 17. ári.
Hverjum hóp var úthlutað áhöldum til uppgræðslunnar en þau
voru:
Áhöld:
1 miðjustaur
4 fjögurra metra spottar
4 útstaurar
áburðarefni
eyðublað (fylgir á geisladiski skýrslunnar)
filmubox
fötur
GPS staðsetningartæki
harðspjald
hjólbörur
málband/tommustokkur
penni/blýantur
plöntuskóflur
skífumál
skófla
stunguskóflur/plöntubor
Plöntustæði
Grunnhugmyndin að baki LAND-NÁMi er að fylgjast með framvindu í
vexti trjáplantnanna. Rannsóknaþættir snerta þá m.a. áhrif
mismundandi áburðar á þessa framvindu. Snemma í þróun og
skipulagningu LAND-NÁMs var ákveðið að skipa gögnum þannig að
gagnagrunnurinn yrði einstaklingsgreinanlegur. M.ö.o. hægt yrði að
ganga að hverri plöntu með fullvissu og mæla og skrá sömu
stærðirnar ár eftir ár. Staðsetning plantnanna þarf því að
ákvarðast með einföldum en öruggum hætti.
Einfaldasta leiðin til þess er augljóslega að hanna einhvers
konar hnitakerfi. Það leiðir hins vegar af sér að plantað er í
beinar línur og rétt horn sem síðan verða sýnileg úr fjarlægð. Slík
augljós manngerð form úti í náttúrunni vill GFF forðast.
Grundvöllur í staðsetningarkerfi LAND-NÁMs er hugtakið klasi. Einn
klasi samanstendur af 25 trjáplöntum sem plantað er í hringlaga
svæði sem er 50 m2 að flatarmáli. Plönturnar eru settar niður
samkvæmt ákveðinni aðferð sem snýst um að halda til haga innbyrðis
staðsetningum.
Á þeim 2 tímum sem nemendum Flensborgarskólans var skammtað í
Krýsuvík var þeim ætlað að koma út einum klasa. Staðsetning klasans
var miðuð við að nýta svæðið innan girðingarinnar á sem
hagkvæmastan hátt. Þegar teknar voru holur fyrir trjáplönturnar var
þess gætt að rjúfa ekki gróðurþekju innan hringsins. Lögð var
áhersla á að verið væri að klæða landið gróðri.
Gerð klasa
Plöntur með miklum blaðvexti
5
7
9
11
13
15
17
19
21
23
Molta
Molta+uppgr 50/50
Svínaþurrefni+tilb áb
Molta+uppg+tilb áb
Svínaþurrefni+uppgr
50/50, grasfræ +
tilbúinn áburður
Molta, grasfræ +
tilbúinn áburður
Svínaþurrefni,
grasfræ + tilbúinn
áburður
Svínaþurrefni+uppgr
50/50
Tilbúinn áburður +
uppgröftur, grasfræ
+ tilbúinn áburður
Molta+uppgr 50/50,
grasfræ + tilbúinn
áburður
Plöntur með miklum
blaðvexti
Til að búa til klasann þurftu nemendurnir að stinga niður
miðjustaurnum og strengja út frá honum 4 metra langa spotta í
höfuðáttirnar fjórar. Og mynduðu því kross í landið. Þessi kross
skipti klasanum í fernt. Krakkarnir voru svo látnir ímynda sér að
krossinn stæði inni í hring og skipti þeim hring í fjóra jafnstóra
fjórðunga. Hver fjórðungur bar nafn af áttunum NV-, NA-, SA- og
SV-fjórðungur.
Staðsetning
Plöntur með enga athugasemd
0
1
2
3
4
5
6
7
Molta+uppgr 50/50,
grasfræ með tilbúnum
áburði
Molta+uppg+tilb áb
Svínaþurrefni+tilb áb
Tilb áb+uppgröftur,
grasfræ með tilbúnum
áburði
Molta, grasfræ með
tilbúnum áburði
Svínaþurrefni, grasfræ
með tilbúnum áburði
Svínaþurrefni+uppgr+til
b áb
Plöntur með enga athugasemd
Innan hvers fjórðungs voru svo afmörkuð 6 sæti. Sæti 1 vinstra
megin fjærst miðju og sæti 6 næst miðju í hverjum fjórðungi. Sætin
röðuðust svo í tölulegri röð í lestrarátt (frá vinstri til hægri) í
þremur línum frá sæti 1 til 6. Hver fjórðungur hafði 6 sæti en
einnig var 1 planta sett í svokallað 0 sæti en það var í miðjunni.
Hver klasi hafði því 25 sæti sem unnt var að greina út frá
miðjustaurnum. Hnattstaða miðjustaursins var ákvörðuð með GPS
staðsetningartæki og einnig svæðisraðnúmeri sem ritað var á
staurinn. Fyrsti klasinn var númer eitt og sagði því raðnúmerið
einnig til um fjölda klasa sem búið var að planta.
Útplöntun
Eftir fyrirlestur um verklag og tilgang verkefninsins ákvað
umsjónarmaðurinn hvaða aðferðir og áburðarefni hver hópur skyldi
nota við útplöntunina og hóparnir merktu við á eyðublöðin sín.
Rannsóknaþátturinn í verkefninu snýst ekki síst um að sjá áhrif
mismunandi áburðar á trjáplöntur til lengri og skemmri tíma.
Holurnar voru ýmist teknar með plöntubor (staurabor) eða
spaðaskóflu og áttu að vera um 20-25 cm í þvermál og 25-30 cm á
dýpt. Efti að hola hafði verið grafin var moltu keyrt að klasanum í
hjólbörum og holan fyllt. Plöntunni var síðan komið fyrir með
plöntuskóflu í moltunni og þjappað varlega þannig að plantan væri
stöðug. Lögð var áhersla á að ekki myndaðist skál í kringum
plöntuna sem gæti leitt til frostlyftingar síðar meir. Einnig var
áhersla lögð á að hylja rótina þannig að varna mætti að
sólargeislar næðu skína ofan í rótina og þurrka hana upp og valda
þar með rótardauða.
Tegundir
Unnið var með þrjár innlendar plöntutegundir birki, víði og
reyni. Unnið var út frá því að hafa 5 birkiplöntur og 1 víðiplöntu
í hverjum fjórðungi. Nemendurnir fengu að ráða í hvaða sæti
víðiplantan lenti í hverjum fjórðungi. Þetta var gert til að
forðast ónáttúruleg kerfi við plöntunina. Þrátt fyrir þetta var
reyniplanta alltaf látin í miðjan klasann. Ástæður þess voru m.a.
að þannig mátti velja hagstæði í miðju klasans fyrir reyniplöntuna,
t.a.m. í skjólstæði fyrir erfiðustu vindáttinni, því fyrirfram er
búist við að reynirinn eigi erfiðast uppdráttar af tegundunum
þremur.
Mælingar og skráning
Eftir plöntun var hæð og þvermál hverrar plöntu mælt og skráð.
Hæðin var mæld frá yfirborði að toppi og var notast við tommustokk
eða málband. Hæðin var skráð í sentimetrum með einum aukastaf .
Þvermál stofnsins var mælt við rót þar voru notuð skífumál sem
mældu 1/10 úr millimetra þvermálið var skráð í millimetrum með
einum aukastaf. Á eyðublaðið var hæð, þvermál og tegund allra sæta
í klasanum skráð. Einnig var fyllt út hverjir gerðu klasann, hvað
hópurinn kallaði sig, dagsetning plöntunarinnar, áburðarefnið sem
notað var í klasann, hvort holurnar voru gerðar með stunguskóflu
eða bor og GPS hnit.
Nákvæmni
Nemendunum var gert ljóst að vönduð vinnubrögð réðu úrslitum um
lífslíkur plantnanna. Við verkin var lögð áhersla á að nemendurnir
gerðu mismun á hvenær nákvæmni átti við og hvenær ekki. Almennt var
áhersla lögð á mikla nákvæmni s.s. við mælingar, áburðargjöf og
skráningu. Dregið var úr þeirri áherslu þegar taka átti holur fyrir
plöntunum. Þetta var gert til að forðast ónáttúruleg kerfi við
plöntunina og til að hægt væri að nýta sér þær aðstæður sem voru
fyrir í hverjum fjórðungi. Til dæmis var stundum óvenju gott skjól
mjög utarlega á því svæði sem hægt var að fella undir sæti 1. Þá
var plantan sett þar en staðsetningum hinna sætanna í fjórðungnum
hliðrað þannig að unnt væri að lesa út staðsetningu plantnanna á
einfaldan hátt fyrir hið þjálfaða auga.
Söfnun upplýsinga
Að plöntun lokinni fóru hóparnir í mötuneyti
Krýsuvíkursamtakanna og skráðu eyðublaðið sitt í excel skjal á
fartölvu í eigu GFF. Skjalið fylgir með á geisladiski skýrslunnar.
Innslátturinn reyndist krökkunum erfiður, excel skjalið sem slá
átti upplýsingarnar í var því sem næst óunnið og erfitt að sjá með
hvaða hætti nýta ætti upplýsingarnar þegar þær væru vistaðar í
skjalinu. Erfiðlega gekk að færa bendilinn á milli innsláttarreita
og tölvan gerði engar athugasemdir þótt að reit væri sleppt eða
þótt að augljóslega vitlaust gildi væri slegið í reitinn t.d. 50
millimetra breið planta. Þar sem að einungis einn þurfti til að slá
inn í tölvuna og þrír sátu aðgerðarlausir bar stundum á fljótfærni
hjá þeim sem sá um innsláttinn.
Að því loknu fengu nemendurnir sér vöfflur í boði heimamanna.
Það virkaði sem ágætis hvatning og hrós fyrir vel unnið starf .
Vinnubrögð nemenda úr framhaldsskólanum
Þeir nemendur sem voru á staðnum þessa dagstund í Krýsuvík tóku
þátt í verkefninu sem hluta úr áfanga í skólanum. Þeir voru því
ekki þarna í sjálfboðavinnu af einskærum áhuga. Samt sem áður unnu
flestir verk sín vel. Hver hópur var látin ráða því hvernig þeir
röðuðu þeim verkum sem gera þurfti og hvort um skýra verkaskiptingu
var að ræða eða samvinnu af einhverjum toga. Flestum reyndist
erfitt að læra á skífumálið og því var venjulega einungis einn sem
lærði á það og sá um mælingarnar. Oftar en ekki var einnig einn sem
sá um skráningu á eyðublaðið. Sumir grófu allar holurnar fyrst og
gróðursettu svo. Aðrir grófu og gróðursettu jafnóðum. Tveir tímar
reyndust ekki nægilegur tími til að koma á skipulegri verkröðun
eins og siður varð hjá Suðurnesjahópunum um sumarið. Vinnubrögð
nemendanna voru almennt góð, þó voru sýnilegir flöskuhálsar í
skilningi nemendanna á tilgangi verkefninsins og þeim útskýringum
sem fóru fram í byrjun. Þurfti því ítrekað t.d. að leiðbeina
krökkunum með val á plöntustæði og hvernig lesa ætti af skífumáli.
Jafnframt var óásættanlegt magn af villum við innsláttinn í excel
skjalið.
Undirbúningur LAND-NÁMs á SuðurnesjumVerkefni kynnt
Verkefnið var kynnt opinberlega á degi umhverfisins þann
25.apríl 2003 í golfskálanum í Leiru, Gerðahreppi þegar
undirritaðir voru samningar samtakanna Gróður fyrir fólk í Landnámi
Ingólfs (GFF) við hvert og eitt hinna fimm sveitarfélaga á
Suðurnesjum, Gerðahrepp, Grindavík, Reykjanesbæ, Sandgerði og
Vatnsleysustrandarhrepp. Í maí voru ráðnir flokkstjórar til að
stýra hverjum hinna fimm vinnuflokka sem þátt taka í verkefninu.
Einnig voru uppgræðslu- og trjáræktarsvæði valin í samráði við
forráðamenn hvers sveitarfélags.
Svæði
Eftirfarandi svæði voru valin:
· Gerðahreppur: Aflögð malarnáma í landi Langholts, sunnan
þéttbýlisins í Garði.
· Grindavík: Hvammur í jaðri Skipstígshrauns, norðvestan í
Lágafelli sem liggur suðvestan við Þorbjörn, vestan hins nýja vegar
frá Grindavík í Bláa Lónið. Þarna er skáli sem ætlaður er
göngufólki á leið um Reykjanesfólkvang.
· Reykjanesbær: Svæði í s.k. Sólbrekkum, skammt norðan við
Seltjörn, ekki langt frá gamla herspítalanum.
· Sandgerði: Svæði í námunda við nýlegt sumarbústaðahverfi hjá
Þóroddsstöðum, norðan við bæinn. Auk þess á skipulögðu svæði í
“grænum trefli” suðaustan við bæinn.
· Vatnsleysustrandarhreppur: Tvö svæði á Vogastapa.
Á fundi með framkvæmdastjóra GFF þann 19. maí var rætt um það
sem vakti athygli við útplöntunina í Krýsuvík í vikunni á undan.
Þar kynnti skýrsluhöfundur hugmyndir um gerð vefinnsláttarviðmóts
sem gæti aukið áreiðanleika þeirra gagna sem safnað væri. Það ásamt
ítarlegu námskeið fyrir verðandi flokkstjóra á Suðurnesjum átti að
auka líkurnar á því að meginstoðir verkefnisins kæmu allar við
sögu, þ.e.
1. Uppgræðsla
2. Menntun
3. Þekking
Skýrsluhöfundi var því falið að hefja vinnu við gerð
vefinnsláttarviðmót, þannig að unnt væri að kynna frumdrög þess á
námskeiði með flokkstjórum rúmri viku síðar.
Námskeið fyrir flokkstjóra
Þann 28.maí var haldið námskeið til að kynna flokkstjórum bæði
hugmynda- og aðferðafræði verkefnisins. Alls tóku 13 manns þátt í
námskeiðinu. Námskeiðið var all ítarlegt og stóð yfir í heilan dag.
Fyrri hluta dags voru allir staðirnir sem planta átti á heimsóttir
og höfð var sýnikennsla á plöntun á einum klasa. Að því loknu var
snæddur hádegisverður á veitingastað Bláa Lónsins í Svartsengi. Þar
spruttu upp skemmtilegar umræður um mismunandi aðferðir sem
flokkstjórar höfðu hugsað sér. Einn flokkstjóranna lagði mikla
áherslu á vökvun plantnanna, annar lagði áherslu á að þægir krakkar
yrðu valdir í hópinn, einn vildi helst bara stelpur í hópinn
o.s.frv. Þegar líða tók á sumarið kom í ljós að þessir þættir
reyndust hafa mikil áhrif á útkomu verkefnisins á hverjum stað. Að
loknum hádegisverði var farið í Eldborg, húsakynni Hitaveitu
Suðurnesja og fengu flokkstjórarnir þar fyrirlestur um hugmynda- og
aðferðafræði verkefnisins. Ítarlegri myndsýningu var varpað uppá
vegg og fylgir hún með á geisladiski skýrslunnar.
Gerð vefinnsláttarviðmóts
Hýsing og forrit
Eftir að frumdrög innsláttarviðmótsins höfðu verið kynnt á
flokkstjórafundinum hófst vinna við að gera viðmótið hæft til
gagnasöfnunar. Viðmótið miðast að því að upplýsingarnar sem
bæjarvinnuflokkarnir söfnuðu yrðu sem áreiðanlegastar og nýttu
jafnframt það tölvulæsi sem nemendur vinnuskólans hefðu. Viðmótið
var ofið í Front Page 2002 vefsmíðaforriti og hýst á Microsoft
netþjóni með FrontPage 2002 viðbætum undir slóðinni
http://skhi.khi.is/gff . Notaðar voru gagnagrunnstengingar við
Microsoft Access 2002 gagnagrunnsforrit og fór eftirvinnsla
gagnanna jafnframt fram í því forriti.
Unnið með áreiðanleika
Gengið var út frá því að nemendur vinnuskólans hefðu talsvert
tölvulæsi. Tölvukennsla og tölvutímar eru oft á tíðum meðal
vinsælustu kennslustunda í grunnskólanum og algengt að nemendur
hafi aðgang að tölvum og internetinu heima hjá sér. Því var gert
ráð fyrir að nemendurnir sýndu vel ofnu innsláttarformi á vefnum
meiri áhuga og ynnu verk sitt af meiri nákvæmni en ella.
Ýmiskonar vandkvæði við voru sýnileg við innslátt gagnanna í
Krýsuvík. Nemendurnir áttu erfitt með að færa sig á milli reita í
skjalinu þar sem að „TAB“ takkinn færði bendilinn ekki í næsta
innsláttarreit eins og venja er í vel hönnuðu innsláttarviðmóti
Nemendurnir þurftu að slá inn upplýsingar um hæð, þvermál og tegund
25 plantna á einu eyðublaði. Þegar nemendurnir voru búnir að slá
inn upplýsingar um nokkrar plöntur vildi einbeitingin oft þverra og
því gat t.d. komið fyrir að þau skrifuðu að planta væri 31
millimetri í þvermál í staðinn fyrir 3,1 millimetra o.s.frv. Einnig
var algengt að ósamræmi væri í því hvort nemendur notuðu punkta eða
kommur til að slá inn aukastafi, gps hnit og dagsetningu. Stundum
gleymdist að merkja við hvaða áburðargjöf var notuð o.s.frv. Allt
þetta varð til þess að draga varð verulega í efa áreiðanleika
þeirra gagna sem komu frá nemendunum. Svo virtist að stór hluti
vinnu umsjónarmanna verkefnisins færi í að sía gögnin sem komu frá
nemendunum svo að unnt væri að vinna með þau frekar.
Vefurinn og upphafssíðan
Að gefnu tilliti til þessa var ákveðið að vefa innsláttarform
sem ýtti undir vandvirkni hjá nemendunum, bæði með verulegri
gagnvirkni og þeim möguleika að þau gætu strax skoðað árangurinn af
innslættinum. Útkoman varð 5 síðna vefur. Fyrsta síðan, svonefnd
upphafssíða innihélt stutta lýsingu á LAND-NÁMs verkefninu og
tilgangi vefsins. Neðst á síðunni var sjálfvirkur teljari sem taldi
hvað væri búið að skrá upplýsingar um margar plöntur í grunninn.
Þetta var gert til að nemendurnir sæu umfang þess verkefnis sem þau
væru að taka þátt í og samsvöruðu sér við aðra vinnuskóla þar sem
talan hafði iðulega hækkað á milli þess sem þau mættu til að slá
inn gögnin. Jafnframt var talið að gagnvirknin ýtti undir áhuga
nemendanna og löngun þeirra til að tileinka sér vísindaleg
vinnubrögð.
Skráningarskýrslan
Sjálft innsláttarformið var nefnt skráningarskýrsla. Hún var
þannig gerð að forritið fór sjálfkrafa yfir hvort eyðublaðið var
rétt fyllt út áður en unnt var að senda það af vefnum yfir í
sameiginlega gagnagrunninn. Uppsetning skráningarsíðunnar var miðuð
við að gera hana sem aðgengilegasta og sem líkasta eyðublaðinu sem
nemendurnir höfðu notað við plöntunina. Ef innslátturinn hafði á
einhvern hátt farið fram yfir þær takmarkanir sem skilgreindar voru
gaf vefurinn upp villuskilaboð sem beindi notandanum á það gildi
sem var vitlaust fært. Notaðir voru felligluggar á öllum þeim
stöðum sem það var unnt s.s. í vali á sveitarfélagi og
áburðartegundum. Slíkt kemur í veg fyrir ósamræmi í innslætti. Þar
sem ekki var unnt að nota felliglugga t.d. við innsetningu gps
hnita og dagsetningar voru notaðar annars konar takmarkanir. Þar
var bara hægt að nota punkta og tölustafi við innsláttinn og fjöldi
tölustafanna þurfti alltaf að vera sá sami. Reitir fyrir hæð og
þvermál voru takmarkaðir á þann hátt að alltaf þurfti að nota
tölustafi og kommur. Einnig var ekki hægt að færa inn gildi fyrir
hæð sem voru minni en 4 og stærri en 50. Að sama skapi var ekki
hægt að færa inn gildi fyrir þvermál sem voru minni en 1 og stærri
en 8. Tegundirnar var hægt að velja með svokölluðum útvarpshnöppum
en þeir voru skilgreindir fyrirfram þannig að fyrstu 24 sætin gerðu
ráð fyrir að þar væri valið birki en 25. sætið var skilgreint sem
reynir.
Mælingasíðan
Í lok júlí þegar að ljóst var að verulegur vöxtur hafði orðið á
þeim plöntum sem fyrst hafði verið plantað út varð áhugavert að
safna saman upplýsingum um vöxt plantnanna um sumarið. Upphaflegar
áætlanir gerðu ráð fyrir að plönturnar yrðu mældar upp sumarið 2004
en þar sem plöntunin hafði gengið mjög hratt fyrir sig var ákveðið
að mælingin gæti farið fram síðsumars eða í lok júlí. Því var
ákveðið að hver vinnuhópur skyldi safna saman upplýsingum um 10
fyrstu klasana m.t.t. að ná upplýsingum um sem flestar
áburðartegundir. Þegar farið var að skoða svæðin sem plantað hafði
verið á vakti athygli mismunur á vexti og litbrigðum trjátegundanna
þriggja í mismunandi áburðarefnum. Ákveðið var að kanna nánar 6
atriði. Því var búin til sérstök mælingasíða þar sem bætt var við
felliglugga hjá hverri plöntu þar sem skráð var hvort eitt af
eftirfarandi ætti við plöntuna:
1. engin athugasemd
2. brotin planta
3. dauð planta
4. gul blöð
5. rauð blöð
6. mikill blaðvöxtur
Til að koma í veg fyrir tvíverknað voru allir nánari
upplýsingareitir um klasana fjarlægðir af mælingasíðunni. Það eina
sem sem skráð var fyrir utan upplýsingar um plönturnar var
dagsetning mælingarinnar, sveitafélag sem mælt var í og raðnúmer
klasans.
Gagnagrunnur
Fjórða síðan var svokölluð gagnagrunnssíða þangað gátu
krakkarnir farið og séð allar færslur sem færðar höfðu verið í
grunninn. Ein færsla innihélt allar upplýsingar um einn klasa og
plönturnar í honum. 10 færslur birtust á skjánum saman eftir þeirri
röð sem þær voru slegnar inn. Einnig var hægt að lesa af skjánum
hversu margar síður voru af færslum í grunninum. Gagna- grunnurinn
var í byrjun af einföldustu gerð þ.e. ein tafla með mjög mörgum
sviðum. Eitt svið var fyrir hverja breytu í klasanum. Með því að
færa hliðarstikuna í vafranum gátu nemendurnir skoðað öll sviðin og
þar með séð hverju þau höfðu áorkað.
Leit í gagnagrunni
Til að unnt væri að sýna nemendunum fram á hagnýtingu þess að
hafa gögnin í gagnagrunni var ofin leitarsíða sem hægt var að
komast inná með krækju af gagnagrunnssíðunni. Með því móti var t.d.
hægt að sýna krökkunum að hægt væri að kalla fram hæðartölur klasa
sem hafði verið plantað út með moltu. Þessi síða vakti athygli
nemendanna og varð til þess að hvetja enn frekar til vandaðra
vinnubragða.
Dæmi um hagnýtingu upplýsinga
Þar sem að athugunin beindist að því hvernig verkefnið í heild
fór fram verða gögnin sem söfnuðust um sumarið ekki ítarlega greind
í þessari skýrslu. Aftur á móti verða hér tekin fyrir einstök dæmi
sem gera grein fyrir möguleikanum á hagnýtingu þeirra upplýsinga
sem nemendur vinnuskólannna söfnuðu sumarið 2003. Dæmin eru tekin
frá nemendum vinnuskóla Gerðarhrepps. Þeir mældu upp 10 fyrstu
klasana sem þeir settu niður. Svæðið sem þeir plöntuðu í var aflögð
malarnáma í landi Langholts, sunnan þéttbýlisins í Garði.
Áreiðanleiki
Öflun gagna og vinna nemenda með þau eru meginatriði
menntunarþáttar LAND-NÁMs verkefnanna. Til að gögnin megi verða
uppspretta þekkingar um vöxt og viðgang trjáplantna í Landnámi
Ingólfs, þarf að tryggja áreiðanleika þeirra. Þegar flokkstjórarnir
voru inntir álits á þessu máli var sama svarið hjá öllum fimm
flokkstjórunum. Það var þeirra reynsla að þeir nemendur sem voru að
ljúka grunnskólanum þ.a.s. nemendur á 16. ári og eldri nemendur
voru nær undantekningalaust áreiðanlegri og vandvirkari í þeim
störfum sem þeim voru falin. Að sama skapi þurfti mikið meira að
hafa fyrir þeim nemendum sem yngri voru. Sumir flokkstjóranna settu
spurningarmerki við þátttöku svo ungra nemenda í verkefninu. Í
einum hópnum var meðalaldur nemendanna mun hærri en hjá hinum
fjórum. Þar hafði sveitafélagið ákveðið að taka inn í verkefnið
ungt fólk sem var í atvinnuleit. Þessi hópur kom að verkefninu með
allt öðru hugarfari en hinir fjórir. Hópurinn leit á verkefnið mun
frekar sem vinnu en fræðslu og leysti verkefnin sem slík. Taka ber
fram að þó eldri nemendur hafi aflað áreiðanlegri gagna þá snertir
það bara eina meginstoð verkefnisins þ.e. þekkingarþáttinn.
Menntunarþáttturinn hinsvegar skilaði betur hjá þeim nemendum sem
voru að ljúka 10. bekk grunnskólans heldur en hjá eldri nemendum.
Víkjum nánar að því síðar.
Veðrið
Áður en gerð verður grein fyrir þeim vexti sem var á plöntunum
fyrstu tvo mánuði sumarsins 2003 er vert að gera grein fyrir
veðurfarinu. Hiti var mjög hagstæður trjávexti. Til að setja
hitatölurnar í samhengi við fyrri ár er vert að skoða hitatölur frá
Keflavíkurflugvelli en flugvöllurinn liggur nokkuð miðlægt milli
þeirra svæða þar sem trjáplöntunin fór fram. Þær tölur sem voru
aðgengilegastar var að finna á vef Veðurstofu Íslands en þær voru
frá árinu 1961 og fram til dagsins í dag. Þær tölur sýndu að
meðalhiti í júní 2003 var sá hæsti sem hægt var að finna í
gögnunum. Jafnframt var meðalhiti í júlí 2003 annar hæsti meðalhiti
mánaðarins að júlí 1991 undanskildum.
Meðalhitastig í júní og júlí á Keflavíkurflugvelli 1961-2003
6,0
7,0
8,0
9,0
10,0
11,0
12,0
13,0
1961196319651967196919711973197519771979198119831985198719891991199319951997199920012003
ár
hiti
hiti í júní
hiti í júlí
Vöxtur
Meðalhæð fyrstu 10 klasanna (80% birki, 16% víðir og 4% reynir)
sem nemendurnir í Gerðahreppi settu niður dagana 10. og 11. júní
reyndist samkvæmt gögnunum vera 18.3 sentimetrar. Við mælingarnar
síðar um sumarið 23. og 27. júlí reyndist meðalhæð plantnanna orðin
23.1 sentmetri þetta sýndi meðalvöxt uppá 4.8 sentimetra á aðeins
47 daga tímabili. Mikill mismunur var á vexti plantnanna eftir því
hvaða áburðartegundir voru notaðar.
Mismunur milli áburðartegunda
Þegar plönturnar voru mældar upp voru fyrirfram skilgreindar
athugasemdir settar við hverja plöntu. Ein af athugasemdunum var
mikill blaðvöxtur. Mikill blaðvöxtur er jafnframt góður mælikvarði
á hraustleika hverrar plöntu. Þetta mat nemendanna var huglægt og
ekki skilgreint með nokkrum mælikvarða. Upplýsingarnar sem fengust
úr þessari athugun sýndu að af þeim 250 plöntum sem athugaðar voru
fengu 163 plöntur einkunnina mikill blaðvöxtur. Þessar 163 plöntur
skiptust svo mismunandi á milli áburðartegunda. Flestar plönturnar
með miklum blaðvexti 22 talsins voru í þeim klasa sem hafði
einungis fengið moltu sem áburðarefni.
Ef skoðaðar eru þær plöntur sem fengu einkuninna gul blöð. Þá má
sjá að af þeim 69 plöntum sem fengu einkunnina voru 12 þeirra með
áburðartegundina svínaþurrefni með grasfræi og tilbúnum áburði.
Einnig má sjá að einungis ein planta sem hafði moltu sem
áburðartegund fékk einkunnina gul blöð
Plöntur með gulum blöðum
0
2
4
6
8
10
12
14
Svínaþurrefni,
grasfræ + tilbúinn
áburður
Svínaþurrefni+uppgr
+tilb áb
Tilb áb+uppgröftur,
grasfræ + tilbúinn
áburður
Molta+uppgr 50/50,
grasfræ + tilbúinn
áburður
Molta, grasfræ +
tilbúinn áburður
Molta+uppg+tilb ábMolta+uppgr 50/50
Svínaþurrefni+tilb ábSvínaþurrefni+uppgr
50/50, grasfræ +
tilbúinn áburður
Molta
Plöntur með gulum blöðum
Þær plöntur sem fengu einkunnina engin athugasemd voru einungis
14. Af þeim voru 6 plöntur með áburðartegundina molta+uppgr 50/50,
grasfræ með tilbúnum áburði. Varhugavert er að draga ályktanir út
frá svo fáum plöntum.
Einungis fengu 7 plöntur athugasemdina rauðblöð af þeim voru 3
plöntur með áburðartegundina svínaþurrefni en hinar 4 höfðu moltu í
einhverri mynd sem áburðartegund. Taka verður fram að varhugavert
er að alhæfa út frá svo fáum plöntum en niðurstöðurnar geta þó
gefið vísbendingar um hluti sem skoða má frekar.
Plöntur með rauðum blöðum
0
1
2
3
4
Svínaþurrefni,
grasfræ +
tilbúinn áburður
MoltaMolta, grasfræ
+ tilbúinn
áburður
Molta+uppgr
50/50, grasfræ
+ tilbúinn
áburður
Plöntur með rauðum
blöðum
Allar þessar upplýsingar eru vel fallnar til frekari athuganna.
Eins og sjá má þá er mikill blaðvöxtur mestur hjá þeim plöntum sem
hafa fengið moltu sem áburðartegund. Jafnframt er áberandi að
plöntur með moltu eru þær plöntur sem minnstar neikvæðar
athugasemdir fá almennt. Því er áhugavert að skoða notkun áhrif
moltunnar frekar. Hægt væri að skoða mun á meðalvexti plantnanna á
milli áburðartegunda og mismun á bol og blaðvexti svo eitthvað sé
nefnt. Frekari upplýsingar sem hægt væri að fá úr gagnagrunninum
væri t.d. að athuga hvernig trjátegundirnar þrjár nýta mismnandi
áburðartegundir. Möguleikarnir eru fjölmargir og margar spurningar
leituðu á huga nemendanna þegar líða tók á plöntunina.
LAND-NÁM á Suðurnesjum
Vinnuhóparnir á Suðurnesjum voru 5 og undir stjórn jafnmargra
flokkstjóra. Hóparnir unnu hver á sínu svæði sem var skilgreint af
framkvæmdastjóra GFF í samráði við viðkomandi sveitarfélög.
Hóparnir höfðu ekki formleg samskipti sín á milli og hittust ekki,
að undanskildum hópunum úr Garði, Sandgerði og Reykjanesbæ sem fóru
saman í fræðsluferð sem komið verður að hér á eftir.
Hóparnir fimm voru nokkuð misjafnir. Þó að öllum hópum hafi
gengið vel að ljúka þeim verkefnum sem sett voru fyrir er við hæfi
að reyna að lýsa því sem einkenndi hvern hóp, þeim vandamálum sem
komu upp og reifa hugsanlegar ástæður sem liggja að baki. Þetta
gefur vonandi gleggri mynd af þeim tölulegu upplýsingum sem koma á
eftir.
Val í hópa
Stjórnendur vinnuskólanna í samráði við flokkstjórana á hverjum
stað réðu því hverjir tóku þátt í verkefninu og hverjir ekki.
Samsetning hópanna var mjög mismunandi bæði hvað varðar aldur, kyn
og áhuga. Ekki var um hreint tilviljunarúrtak að ræða hjá neinum
vinnuskólanna. Hagkvæmni réð mestu um hverjir lentu í verkefninu og
hverjir ekki. Flestir þeirra sem hófu vinnu við verkefnið unnu
eingöngu við það að mestum hluta allt sumarið.
Einn vinnuskólanna skar sig úr við val á nemendum til þátttöku í
verkefninu. Flokkstjórinn boðaði nemendur vinnuskólans á fund þar
sem skrá átti nemendur til þátttöku í verkefninu. Þar fengu
nemendurnir stutta kynningu á því hvað átti að gera um sumarið og
hvaða reglur giltu hjá viðkomandi flokkstjóra hvað varðaði almennt
vinnulag, mætingu hegðun o.s.frv. Að því loknu fengu nemendurnir
tækifæri á að bjóða sig fram til þátttöku. Þannig varð þessi hópur
að nokkurskonar sjálfboðaliðahóp sem tók þátt í plöntuninni á eigin
forsendum. Hjá sama hóp var bréfi dreift til foreldra til að virkja
áhuga heima fyrir og gera foreldra meðvitaða um daglegan starfa
barna sinna. Þetta reyndist þegar á leið sá hópur sem skilaði hvað
bestu starfi og sýndi hvað mestan áhuga þegar á leið.
Aldur og kyn
Hóparnir voru á mjög dreifðu aldursbili frá 13-18 ára.
Flokkstjórarnir sem unnu með nemendum af grunnskólastiginu minntust
ítrekað á það að nemendur sem nýlokið höfðu grunnskólanum væru
móttækilegri fyrir þeirri vinnu sem fram færi í verkefninu en aðrir
nemendur.
Einn hópurinn var bara með nemendur úr 8. og 9. bekk. Þessi
hópur átti augljóslega við agavandamál og áhugaleysi að stríða
sökum ungs aldurs. Erfiðlega gekk að halda mannskapnum að
verki.
Einn hópurinn hafði að stofni til 17. ára gamla stráka sem höfðu
talið í upphafi að þeir yrðu við hefðbundna vinnuskólavinnu um
sumarið. Neikvæðni var áberandi og trjáplöntun var ekki það sem
þeir höfðu vænst.
Einn hópurinn var með einungis með 17. til 18. ára einstaklinga
sem teknir höfðu verið inn af atvinnuleysisskrá. Þessi hópur gekk
hreint til verks og lauk þeim verkefnum sem fyrir þau voru sett af
dugnaði. Þessi hópur nálgaðist verkefnið aðallega út frá
atvinnulegu sjónarmiði.
Einn hópurinn var aðallega með kvenkyns nemendur af síðasta ári
grunnskólans. Þessi hópur einkenndist af jákvæðni og
vandvirkni.
Einn hópurinn var aðallega með nemendur sem nýlokið höfðu
grunnskólanum en þó bæði með einstaklinga nokkuð eldri (18) og
yngri (13). Þessi hópur átti eftir að skila hvað bestu verki þegar
frá leið og var þá sama á hverja hinna meginstoða var litið,
uppgræðslu, menntun og þekkingu.
Flokkstjórar
Þrátt fyrir að skýra megi mismun á milli einstakra hópa með
aldri, kyni og ýmsum öðrum þáttum hafði enginn þáttur jafnsterk
áhrif og áhugi flokkstjórans. Þeir flokkstjórar sem höfðu sérstakan
áhuga á einhverjum þætti eða mörgum þáttum LAND-NÁMs verkefnisins
áttu greiðari leið að skilningi og áhuga nemendanna en aðrir. Einn
flokkstjóranna hafði t.d. áhuga á fegrun viðkomandi bæjarfélags.
Annar hafði áhuga á því hvernig ungmenni vinna saman í hóp. Sá
þriðji hafði áhuga á garðrækt og sá fjórði áhuga söfnun upplýsinga
í tölvum. Sumir höfðu áhuga á einum þætti aðrir áhuga á mörgum,
jafnvel öllum ofangreindum þáttum.
Fleiri þættir höfðu áhrif á áhuga flokkstjóranna og þá jafnframt
áhuga nemendanna en það var undirbúningur af hálfu aðstandenda
verkefnisins. Hjá sumum hópum urðu t.d. vandræði með flutning á
fólki og aðföngum til og frá plöntunarstað, aðrir fengu sjaldan
heimsókn frá forstöðumönnum sveitarfélagsins og vinnuskólans
o.s.frv. Þó að í meirihluta tilfella hafi þessum málum verið vel
fyrir komið hafði aðkoma sveitarfélaganna og GFF greinilega mikil
áhrif á áhuga flokkstjóranna.
Skólar
Samið var við grunnskóla á hverjum stað fyrir sig að fá aðgang
að tölvuveri til að slá gögnin inn í vefviðmótið. Mun skemmri tíma
tók að slá gögnin inn í vefviðmótið en gert hafði verið ráð fyrir.
Hver nemandi fékk eina tölvu til umráða og þannig voru iðulega um
og yfir 10 nemendur við innslátt samtímis. Nemendurnir sýndu
yfirleitt mikla færni við innsláttinn bæði hvað varðar nákvæmni,
einbeitingu og þol. Hver hópur sló inn fjölbreyttar upplýsingar um
u.þ.b. 2000 plöntur um sumarið. Innslátturinn tók venjulega ekki
meira enn 2-3 klukkutíma einu sinni hvorn mánuð. Kaldir
rigningardagar voru iðulega nýttir til verksins. Í samtölum við
nemendurna kom fram að þeim fannst gaman að vinna launaða vinnu í
umhverfi sem þau þekktu frá liðnum vetri.
Í nokkrum skólanna sýndu skólastjórar og/eða kennarar verkefninu
mikinn áhuga. Í samtölum við þá komu upp hugmyndir að frekari
nýtingu verkefnisins í tengslum við þá kennslu sem nú þegar fer
fram í grunnskólunum. Fram kom að fjölbreytt upplifun nemendanna af
rannsóknum, meðferð upplýsinga og náttúruskoðunar gæti verið vel
fallin til kennslu í flestum greinum og þá ekki síst í
raungreinum.
Fræðsluferð
Í júlí var farið með nemendur í fræðsluferð. Þetta var gert til
að styrkja menntunargildi verkefnisins og sýna fram á tengsl
verkefnisins við störf mismunandi aðila. Af hagkvæmniástæðum var
farið með hópana fimm í þrem ferðum. Tvo stærstu hópana sér og þrjá
minni hópana saman. Þessi skipting gaf tækifæri á samanburði á því
hvaða aðferðir gáfust best í skiplagningu slíkrar ferðar.
Í upphafi var keyrt upp að Næfurholti í Landsveit. Þar var farið
í stutta gönguferð og útjaðar Galtalækjarskógar skoðaður. Þar er að
finna hrikaleg dæmi um uppblástur og landeyðingu. Einnig má þar sjá
glögg merki um vinnu heimamanna, Landgræðslu ríkisins og ýmissa
uppgræðslusamtaka sem skilað hafa árangri í heftingu sandfoks og
uppgræðslu. Saga Sandgræðslunnar (síðar Landgræðslunnar) var
lauslega reifuð og margskonar náttúrufyrirbærum veitt sérstök
athygli.
Að því loknu var keyrt að Gunnarsholti þar sem hópunum var veitt
móttaka af starfsmönnum Landgræðslu ríkisins. Eftir stuttan
fyrirlestur um starfsemina í Gunnarsholti gafst nemendunum tækifæri
á að virða fyrir sér ýmsan fróðleik sem er til sýnis í
Gunnarsholti. Staðarhaldarar buðu svo gestum sínum uppá súpu og
brauð í mötuneytinu í Gunnarsholti.
Næst á dagskrá var heimsókn í Garðyrkjuskóla ríkisins í
Hveragerði. Þar var tekið á móti nemendum og þeir leiddir um
salarkynni skólans. Fyrst var skoðað gróðurhús þar sem er að finna
stærsta safn pottaplantna á Íslandi. Næst var æfingasvæði
skrúðgarðyrkjubrautarinnar skoðað. Þar á eftir var frumvinnsla
moltu skoðuð og mismunandi aðferðir sýndar. Að því loknu bar að
líta nýja tilraunastöð sem tekin var í notkun veturinn 2002-2003. Í
tilraunastöðinni var hægt að skoða 9 mismunandi gróðurklefa sem
innihéldu hver sína gróðurtilraun. Næst var kíkt í Bananahúsið en
það inniheldur fjölda plantna sem lifa við hátt hita og rakastig.
Að lokum var sýning á notkun múgsnerils við safnhaugagerð.
Ferðin tók heilan dag og innihélt mikinn fróðleik. Mjög
mismunandi var hversu mikinn áhuga nemendurnir sýndu því sem þeim
var boðið upp á. Best útkoma fékkst í þeim ferðum þar sem skýrar
línur voru lagðar fyrirfram. Þessar línur fólu meðal annars í sér
stutta umræðu í upphafi ferðar á því að bera ætti virðingu fyrir og
veita athygli því sem gestgjafarnir á hverjum stað hefðu fram að
færa og almenna háttvísi bæri að sýna í hvívetna. Mesta athygli
veittu þeir nemendur sem voru með flokkstjóra sem sýndi mikinn
áhuga.
Könnun á áhuga nemendanna
Eitt af grundvallarhugtökum LAND-NÁMs verkefnanna er menntun.
Menntun nemenda er yfirgripsmikið hugtak sem erfitt er skilgreina
til hlítar. Til að kanna menntunargildi LAND-NÁMs á Suðurnesjum var
notuð sú skilgreining að vilji nemenda til að læra meira innan þess
fags sem unnið sé með sé mælikvarði á menntunargildi þess. Til að
kanna vilja nemenda til að læra meira innan þess fagsviðs sem
LAND-NÁM var notaður notaður alþjóðlegur spurningalisti ROSE (The
Relevance of Science Education).
ROSE spurningalistinn
ROSE spurningalistinn var búinn til í Noregi 2002.
Spurningalistinn inniheldur fjölmargar spurningar sem notaðar eru
til að varpa ljósi á áhugasvið og reynsluheim nemenda innan hins
breiða sviðs náttúrufræðinnar. Spurningalistinn var þýddur á
íslensku af skýrsluhöfundi ásamt tveimur öðrum kennaranemum í
tengslum við lokaverkefni þeirra frá Kennaraháskólanum vorið 2003.
Við gerð lokaverkefnisins var spurningalistinn lagður fyrir 620
nemendur í 10. bekk grunnskólans og niðurstöðurnar flokkaðar og
túlkaðar.
Í viðleitni til að fá fram vísbendingar um áhrif LAND-NÁMs á
Suðurnesjum á áhugasvið nemendanna innan náttúrufræðinnar var
könnunin lögð fyrir nemendurna við lok vinnuskólans í enduðum júlí.
Niðurstöðurnar voru svo bornar saman við landsmeðaltölin úr
lokaverkefninu til að athuga hvort marktækan mismun væri að
finna.
Spurningarnar
Við athugun spurningalistans voru 6 spurningar sem augljóslega
tengdust LAND-NÁMs verkefninu meira en aðrar. Það voru
spurningarnar:
A.Það sem ég vil læra um
Hversu mikinn áhuga hefur þú á að læra um eftirfarandi?
(Svaraðu með því að krossa í viðeigandi reit. Skildu línuna
eftir auða ef þú skilur ekki spurninguna.)
15.Hvernig plöntur vaxa og fjölga sér
E.Það sem ég vil læra um
Hversu mikinn áhuga hefur þú á að læra um eftirfarandi?
(Svaraðu með því að krossa í viðeigandi reit. Skildu línuna
eftir auða ef þú skilur ekki spurninguna.)
1.Samhverfur og mynstur í laufblöðum og blómum
17.Hvernig er hægt að bæta uppskeru í garðyrkju og
landbúnaði
18.Notkun jurta til lækninga
19.Lífrænn landbúnaður þar sem ekki er notað skordýraeitur eða
tilbúinn áburður
25.Gróður í heimalandi mínu
Við hverja spurningu voru 4 reitir þar sem hægt var að merkja
við lægst „hef ekki áhuga“ og hæst „hef mikinn áhuga“ .
Niðurstöður
Af þeim sem svöruðu spurningalistanum voru einungis 15 nemendur
úr vinnuskólanum við lok grunnskólans og af þeim voru einungis 3
strákar en 12 stelpur. Því var einungis hægt að fá marktækar
niðurstöður með því að bera saman svörun stelpnanna 12 við svörun
298 stelpna af landsbyggðinni á sama aldri sem höfðu svarað sömu
spurningum síðastliðinn vetur. Svörun stelpnanna var á þessa
leið:
Súluritin sýna að þær stelpur á 16. ári sem tóku þátt í
vinnuskólanum sýna spurningum tengdum grasafræði meiri áhuga en
jafnöldrur þeirra í grunnskólanum sem ekki tóku þátt í
vinnuskólanum. Þrátt fyrir að einungis 12 stelpur hafi verið fyrir
hendi til að svara könnuninni í vinnuskólanum er hægt að fullyrða
með 95% öryggi að undir gefnum kringumstæðum hafi þessi mismunur
ekki verið háður tilviljun. Samanburður með T-prófi leiddi það í
ljós. Einnig er hægt að sjá mismuninn myndrænt hér:
Myndin sýnir að meðaláhugi stelpna í vinnuskólanum er 2,47 eða
u.þ.b. 0,5 yfir miðjum áhugaskalanum. Meðaláhugi stelpna á
landsbyggðinni sem svöruðu spurningunum um veturinn er hins vegar
einungis 1,92 sem er undir miðjum áhugaskalanum. Strikin út frá
ferningunum sýna svo að möguleikinn á því að gildin liggi innan
óvissumarka hvers annars er hverfandi. Ekki var hægt að sýna fram á
tölfræðilegan marktækan mismun hjá öðrum kynja- eða aldurshópum án
þess að aðrar stærri utanaðkomandi breytur sköpuðu verulegt óöryggi
í túlkun niðurstaðnanna.
Eins og fram hefur komið er mjög margt sem spilar inní upplifun
nemendanna í mismunandi hópum. Þær túlkanir sem settar eru fram hér
á svörun nemendanna ber því að taka með góðum fyrirvara. Samt sem
áður má taka niðurstöðurnar sem vísbendingu um það að tilfinning
nokkurra flokkstjóranna hafi átt við rök að styðjast og gefur það
því okkur tækifæri á segja að menntunargildi verkefnisins sé
mælanlegt og jafnframt verulegt fyrir stelpur sem nýlokið hafa
grunnskóla.
Samantekt
Á meðan að samstarfsverkefnið LAND-NÁM á Suðurnesjum stóð yfir
var fræðsla og menntun virkur þáttur í starfi vinnuskólanna.
Árangur starfsins er að stórum hluta háð því hvaða flokkstjórar
veljast til verksins og hvaða starfsumgjörð þeim er veitt að hálfu
vinnuskólans. Sjálfboðaþátttaka og virk samskipti við foreldra
virðast skipta miklu máli. Stelpur sem nýlokið hafa 10. bekk
virðast falla betur að menntunargildi verkefnisins eins það var
sett upp á Suðurnesjum en aðrir nemendur (ekki voru nógu margir
strákar til að unnt væri að draga ályktanir). Veðurfar var mjög
hagstætt skógvexti á suðurnesjum sumarið 2003 Fyrstu niðurstöður
mælinga gefa til kynna mikinn vöxt hjá þeim plöntum sem settar voru
niður fyrr um sumarið. Notkun moltu virðist samkvæmt fyrstu
niðurstöðum vera sérstaklega fýsilegur kostur. Tengsl grunnskóla og
vinnuskóla í verkefninu voru jákvæð. Notkun vefviðmóts til að safna
upplýsingum gaf góða raun og upplýsingarnar sem fengust voru
áreiðanlegar. Frekari tengingar á milli starfs vinnuskólans og
almennrar kennslu eru fyrir hendi og bíða þess að verða nýttar.
Skipulagning og vinnubrögð allra aðila sem komu að verkefninu
skiluðu sér í vinnubrögðum nemendanna. Áhugi og metnaður nemendanna
endurspeglaði jafnframt áhuga og metnað flokkstjórans.
Lokaorð
Menntunargildi verkefnisins LAND-NÁMs á Suðurnesjum er
óumdeilanlegt. Verkefnið myndar brú sem tengir saman starf
vinnuskóla, grunnskóla og uppgræðslusamtaka á hátt sem ekki eru
dæmi um áður. Frekari þróun þarf að eiga sér stað en möguleikar
verkefnisins til menntunar og fræðslu virðast óþrjótandi. Gerð og
notkun vefinnsláttarviðmóts varð einskonar þungamiðja í þátttöku
minni í verkefninu. Sú aðferð við meðhöndlun upplýsinga virðst eiga
vel við hjá nemendum vinnuskólanna. Meginmarkmið skóla, jafnt
grunnskóla sem vinnuskóla hlýtur að vera að stuðla að ævilangri
menntun í gegnum það starf sem hvert og eitt okkar kýs að starfa
við. Þess vegna er tenging menntunar og starfs nauðsynleg hverjum
þeim sem er að feta sínu fyrstu spor á vinnumarkaðnum. Með tilkomu
LAND-NÁMs á Suðurnesjum í huga hvet ég því eindregið til frekari
þróunar á menntunarmöguleikum vinnuskóla. Þeir eru að mínu mati
vannýttur sjóður sem sveitarfélög um allt land hafa yfir að ráða og
ættu að nýta íbúum sínum til góða.
Osló 22. september 2003
_____________________________
Kristján Ketill Stefánsson
Innihald geisladisks
1. Gagnagrunnur GFF (Accsess 2002 skjal)
2. Skýrsla til Nýsköpunarsjóðs (Word skjal)
3. Myndasafn frá sumrinu (JPEG skjöl)
4. Skráningareyðublað (Excel skjal)
5. ROSE spurningalistinn (Word skjal)
6. ROSE innsláttargögn (SPSS-skjal)
Heimildaskrá
Skýringarmynd af plöntuklasa.
plöntubor og hola
Eldborg í Svartsengi
Innsláttur gagna í grunnskólanum í Sandgerði
Gamall refaskítur í landi Voga orðinn að gróðurmold iðandi af
ánamöðkum
Skýr gróðurskil í Krýsuvík
Birkiplanta í Krýsuvík í góðu skjóli
Miðjustaur, Reyniplanta og GPS staðsetningartæki
Reynir í Krýsuvík í góðu skjóli
Nemandi mælir hæð með málbandi
Nemendur Flensborgarskólans að störfum í Krýsuvík
Nemendur Flensborgarskólans að störfum í Krýsuvík
Frá undirritun samninganna.
Excel skjalið sem nemendurnir fylltu út
Upphafssíða vefsins
Innsláttarformið
Mælingasíðan
Gagnagrunnssíðan
Leitarsíðan
Aflögð malarnáma í Gerðarhrepp. Síðsumars var botn námunnar
klæddur lífrænum efnum
Dæm um mikinn vöxt. Takið eftir myntinni
Svínaþurrefni
Molta
Þrír hópar í fræðsluferð í Næfurholti
Vogahópurinn í Garðyrkjuskóla Ríkisins
Þrír hópar í fræðsluferð í Næfurholti
Flokkstjórakynning í Eldborg í Svartsengi
Innsláttur gagna í grunnskólanum í Sandgerði
Nemendur í fræðsluferð í Næfurholti
Móttaka í Garðyrkjuskóla ríkisins
� Veðurstofa Íslands. 2003, 22. september. „ Meðalhitastig á
Keflvíkurflugvelli 1961-2003“ Vefslóð: � HYPERLINK
"http://www.vedur.is/vedurfar/yfirlit/medaltalstoflur/Stod_990_Keflavikurflugvollur.ManMedal.txt"
��http://www.vedur.is/vedurfar/yfirlit/medaltalstoflur/Stod_990_Keflavikurflugvollur.ManMedal.txt�
� © Dept. of Teacher Education and School Development,
University of Oslo, Box 1099 Blindern, 0317 Oslo, Norway and Svein
Sjöberg (� HYPERLINK "mailto:[email protected]"
��[email protected]�)
� ROSE rannóknin á Íslandi. Gunnar H. Gunnarsson, Heimir
Haraldsson og Kristján K. Stefánsson. B.Ed.-ritgerð. 2003.
Kennaraháskóli Íslands. Reykjavík.
LAND-NÁM á Suðurnesjum25Kristján Ketill Stefánsson
