KYRKJELYDENKyrkjelydsblad for kyrkjelydane i Vinje

Nr. 72 Hausten 2019

Å vandre og lytte ein olsokkveldKyrkjegardsvandringane i Rauland på Olsokkvelden, er blitt tradisjon, og Vinje har teke etter og etterkvart laga sin eigen tradisjon, der båe kyrkjegardane i soknet, Vinje og Nesland, er utgangspunkt for stille vandringar. Både i Rauland og Vinje er dette eit godt samarbeid mellom historielag og sokneråd.

Det var glade bornesongar, som midt i sorga, sette sitt preg på gravferda til Aasne Djuve Edland 24. mai i år. Etter eit langt og heidra liv som støttespelar og «aktivist» i kyrkjelyden i Grunge, var det ei fullsett kyrkje, og vel så det, som fylgde Åsne til grava. Den fulltonande songen i kyrkja var eit tydeleg teikn på at mange, kanskje dei fleste, gjennom meir enn ein mannsalder, hadde vore med i ei av gruppene Aasne leia og bidrog i. Det var «Min båt er så liten» og «Alle, alle vil vi ha med» m.fl. Gjennom songvalet fekk dei etterlatne synt kva som stod hjartet hennar nærast.

Lista over det ho styrte med er lang: Sokneråd, i 40 år, Ulvungar, Tria-jenter, konfirmantar, og medarbeidar i Kirkens SOS. Ho heldt på nesten til siste dag. Gjennom sjukdom og smerte, makta ho å bidra med sitt engasjement. Aasne blei fødd på Ulefoss 19.september 1939, foreldra var Signeog Olav Djuve. Dei flutte til Lårdal i1947 der faren blei sokneprest.Storebror heitte Olav SteinarDjuve. Han blei etter kvart rektor påEdland skulen på 60-tallet. På vitjing hjåbror sin trefte ho sin Kåre, som ho gifteseg med i 1965.

Aasne og Kåre fekk fire born: Signe (1966), Knut Olav (1968), Tone (1970) og Margit (1977).

Aasne var heimeverande heilt til soknerådet starta opp barnehage på Edland seist på 70-tallet, og arbeidde der, og seinare på skulen, fram til ho blei pensjonist. Ho fekk Vinje kommune sin kulturpris i 2002 for trufast arbeid i sundagsskule og anna barnearbeid, og Kongens fortenestemedalje i sylv i 2010. Aasne døydde 10. mai 2019, berre månader frå fylte 80.

Vi tek til slutt med eit utdrag av det diakon Eilev Erikstein skreiv i spalta si om Aasne i Vest-Telemark blad 14. mai. «Båten er dregen i land» "Definisjon på diakoni er evangeliet i handling. Evangelium er latin, og tyder «godt nytt». Den Gode bodskapen kjem til oss gjennom andre menneske. Aasne kom jamt med godt nytt, og handling. Tok tak og ansvar. Mellom unge gamle, høg og låg. […] Salmediktaren Trygve Bjerkrheim blei inspirert til å skrive ”Han tek ikkje glansen av livet” etter eit besøk hjå ei sjuk Signe Edland i Edland. Signe var tanta til mannen til Aasne, Kåre. Det var i 1950. Diktaren var på veg for å holde 17.mai-tale i Nissedal.

Tekst: Oscar Johan GarnesFoto: Britt Boyesen, NRK.

"Han fører deg frelst over fjorden, heilt fram til den himmelske strand. Når døden sin brotsjø du møter, vil Jesus dra båten i land."

2

I takksemd - fred være med Aasnes minne!

Signe kjente Bjerkrheim frå FjellhaugBibelskole, og han hadde registrert at hoofte sa: ”Jesus tek ikkje glansen av livet”.Det vart ein av våre meste kjende salmar,og Aasne synte med livet sitt at det varsant!"

Kyrkja i Vinje og Rauland www.vinje.kyrkja.no

Kjell Magne Grave, kyrkjeverje Tlf. 35 06 25 87 – mob. 481 20 117 E-post: kyrkjeverja@vinje.kommune.no

Sekretær Reidun Nystog Tlf. 35 06 25 85 – mob. 992 15 269 E-post: kyrkjekontoret@vinje.kommune.no

PRESTANE

Sokneprest Tokke/Vinje Tor Eivind Erikstein Tlf. 952 37 673 E-post: tor.eivind.erikstein@vinje.kommune.no

Spesialprest/Fjellprest Bjørn Nome Tlf. 469 05 549 E-post: bjorn.nome@tokke.kommune.no

Hallvard N. Jørgensen, vikarprest Tlf. 959 22 984E-post: hallvard.jorgensen@tokke.kommune.no

KYRKJELYDSPEDAGOG Ingen tilsett i denne stillinga for tida

ORGANISTANE Robertas Lamsodis, mob. 970 97 475 Vaida Lamsodiene, mob. 414 58 747

KYRKJETENARANE Vinje og Nesland: Knut Rune Tveiten Tlf. 952 02 298

Grungedal: Tone Edland Tlf. 959 30 407

Rauland og Øyfjell: Olav Jore Tlf. 909 41 722

Møsstrond: Hilde Hovden Tlf. 915 92 913

DIAKONEN Eilev Erikstein Tlf. 911 13 580 E-post: eilever@online.no Nettstad:www.prostidiakon.no

Arbeidet med bladet vart avslutta 11. september 2019. Redaksjonen av denne utgåva er Åsta Østmoe Kostveit, Grethe Sørbø Solstad, Kari Bjåen, Tor Eivind Erikstein og Oscar Johan Garnes

"Kyrkjelyden" sitt bankkontonummer er: 0540 16 91040

Klede som styrker truaPå sidene 10, 11 og 12 har vi ein lengre artikkel om kleda i Torino og Ovideo, kjende som lik-og hodeklede til den gravlagde Jesus. Artikkelen er skriven av Jan Petter Simonsen frå Rauland. Han skriv engasjert om to tøystykke som gjennom århundra har utfordra både tru og vitenskap.

Slik skriv Jan Petter om temaet han ber fram:"Har man en materialistisk verdensanskuelse, finnes det ikke noe svar som forklarer hvordan bildet på Torinokledet er blitt til. Regner man imidlertid med at Gud kan gripe inn i vår historie, ligger det nær å si at likkledet vitner om at Guds kraft har reist Jesus opp fra de døde, tvers gjennom likklærne. Etter Bibelen var Jesus sant menneske og sann Gud. likkledet avspeiler det sanne menneske i form av blod og vevsvæske. Sann Gud, er et begrep som for vår fatteevne er et stort mysterium. En flik av det mysteriet kan være illustrert ved det uforklarlige tredimensjonale avtrykket i kledet. Torinokledet er derfor, som verdens mest undersøkte objekt og slik det er forstått i dag, det nærmeste vi hittil har kommet et objekt der tro og vitenskap møtes. For min egen del vil jeg si at tradisjon og forskning omkring Torinokledet og Hodekledet i Oviedo er trosstyrkende, samtidig som det også er viktig å få med at troen står støtt på egne bein uten disse elementene."

God lesning seier vi.

3

Kyrkjevalet 2019 Valet av nye sokneråd og nytt bispedømmeråd gjekk føre seg same dagane som val til kommunestyre og fylkesting fant stad, 8. og 9. september. Kyrkjevalet fekk lite omtale på førehand, og framstod nok meir eller mindre som eit val for dei særleg interesserte. Nokon hevdar at manglande interesse skuldast manglande interesse for kyrkja i det heile, medan andre peikar på at val, der berre ei liste er alternativet, ikkje er reelt val, og difor av lite interesse. Ved vala i sokna i Vinje har valdeltakinga stort sette lege over landsgjennomsnittet. Ved tidlegare val har landsgjennomsnittet vore kring 3-4 %, men ved dei tre siste vala kom ein opp i tosifra prosentpoeng. Saka om kyrkjevigsling av likekjønna par, som var tema ved valet i 2015, førde til ei rekordhøg deltaking. Likevel berre med ei valdeltaking, landet sett under eitt, på 15,7 %. I 2015 var det fleire lister å velje mellom, noko det framleis er i fleire sokn andre stader i landet, og vel i alle bispedøma.

Det er nominasjons-komiteane sine lister, Bønelista og Åpen folke-kirke. Sjølv med berre ei liste å velje i, så har valdeltakinga i Rauland, Øyfjell, Møsstrond, Vinje og Nesland, og Grungedal, lege godt over gjennomsnittet, rett under 20-talet ved

valet i 2015, med Møsstrond som «vinnar» med 30,23 %. Trass i ei valordning som ikkje skaper det store engasjementet, er desse personane valde inn i eit råd med ansvar og høve til å prege kyrkjelivet i kommunen dei komande fire åra. Korleis skal kyrkja profilere seg? Kva aktivitetar, og kva for personar skal få plass i den kyrkjelege aktiviteten i og rundt kyrkjeromet? Kunst og kultur sin plass. Og ikkje minst kva plass skal diakonien ha, diakonien som kyrkja sitt kroppsspråk. Kyrkja med hus og folk, friviljuge og tilsette, er ein stor organisasjon som møter mange i kvardag og høgtid, til private samtalar og offentlege samlingar. Alt dette kan sokneråda vere med å rå over, setje sine avtrykk på!

Sokneråda 2019-2023. Nedanfor her kan vi presentere valresultatet. Dette er namna på dei som skal leie det kyrkjelege arbeidet i sokna dei komande fire åra:

Vinje og Nesland sokneråd Ingfrid Solberg Bjørn Terje Bjugn Margit Nordstoga Gunnbjørg Bringsvær Anne Tone Aasbø Heidi Loddengaard Lofthus

Vara: Hanna Jordstøyl

Grungedal sokneråd Gerd E. Danbolt Svalastog Tone Edland Agnar Bratland Gudmund T. Tveito

Mari Øien Nora Gardsteig

Vara: Ingebjørg N. Bråstøyl Rangvald Christenson Gunhild Hæge Dalen Tore Olav Svalastog

Rauland sokneråd Torgeir Naustvik-JordtveitSigrid Marit Finnseth NykosJon Svenke fundliWenja Elisabeth RuiGunn Aslaug Seltveit BøeHjartrud Vaagen Kallevik

Vara: Anne Halvorsdotter RomtveitEven RuiTone Midtgarden Vaagen

Øyfjell sokneråd Gudny A Lid Unhjem Karin Drivarbekk Jorunn Rorge Åse Marit Kleiv Dale

Vara: Wenche Seltveit Skolås Knut Gunnar Rorge Anne Lise Øygarden Marit Lindestad Holte Britt Marie Staaland

OBS: Nytt bispedømeråd er ikkje kjent før etter at bladet er gått i trykken. Heller ikkje valdeltakinga.

4

Hallvard Nordbø Jørgensen vikar i Tokke og Vinje Hallvard Nordbø Jørgensen, son av «gamleprosten» Øyvind Jørgensen, skal vikariere i den ledige stillinga etter Ruth Miriam, som har slutta og starta som ungdomsprest i Lyngdal. Hallvard er 35 år og busett i Kviteseid. Han er kjend i Tokke, der han var kapellan i eitt år, før han vart sokneprest i Kviteseid i 5 år. Han har og vitja kyrkjelydane i Vinje tidlegare, då som prestevikar. Han er utdanna prest og lærar. Han likar musikk, lokal kultur, bøker og fjellturar. Så då burde Tokke og Vinje vere den rette staden for Gallvard. Vi ynskjer han velkomen!

Her er Hallvard Jørgensen med gitar inne i altarringen i Rauland kyrkje.

Salmar for vår tid Den årlege Kulturkvelden i Grunge kyrkje i år blir torsdag 24.okt kl 19. Me har 991 salmar å velgje mellom i den nyaste salmeboka vår. Ein del av dei er Blix sine salmar, som og stod i den første nynorske salmesamlinga «Nokre

salmar» med 13 salmar, som kom ut i 1869. Eit lite hefte, med stor kyrkjespråkleg sprengkraft. 150 år gamle, men framleis salmar for vår tid.

Prosten vår, Asgeir Sæle, kåserer, Nils Ole Lien tek med gitaren og syng for oss. Syngje gjer og ein jentekvartett frå Edland – «Live•Ingebjørg•Selma•Sofie.» Og sjølvsagt skal vi syngje salmar i lag, til godt tonefylgje av vår gode organist Robertas Lamsodis.

Vel møtt til ein innhaldsrik kveld i Grunge kyrkje, der du kanskje får ei salme du kan nynne på på veg heim.

Som vanleg ingen inngangspengar, men høve til å gi ei gåve til nytt orgel i Grunge kyrkje.

Arr: Grungedal sokneråd.

Kyrkjekontoret snart på flyttefot

Kyrkjekontoret skal flytte til nye og romslege lokale i bygget som tidlegare husa barnehagen ved Vinjar. I følgje kyrkjeverje Kjell Magne Grave skal flyttinga skje ein gong i slutten av september / byrjinga av oktober. Då «Kyrkjelyden» var på plassen for å ta bilete, var rydding av lokala i gang, så tidsplanen held nok. Med ei etablering berre nokre hundre meter frå Vinje kyrkje, får

kyrkjelyden der no eit høveleg lokale for kyrkjekaffi mm. Lokala har allereie hatt si uoffisielle innviing som lokale for årets kyrkjeval. I ein periode skal òg dei tilsette ved Vinje-senteret ha kontor i same bygget. Dei er no i ferd med ombygging av Vinje skule der dei etter kvart skal inn.

Vil du dele ut «Kyrkjelyden»? «Kyrkjelyden» kjem i postkassene til folk i gjennom ein friviljug innsats frå ein gjeng omberarar i kvart sokn. Enkel jobb, halv time til tre kvarter, tre-fire gonger i året, med trim som sideeffekt! No er vi litt i beit for omberarar, så kunne du tenke deg å ta i eit tak, så ring Oscar Johan Garnes, tlf. 901 88 544.

5

Synfaring Vinje kyrkje

Det nye inngangspartiet nærmar seg

Av kyrkjeverje Kjell Magne Grave

Onsdag 21.august vart det halde synfaring om den planlagde nye inngangen ved Vinje kyrkje. Frå Riksantikvaren møtte seniorkonsulent Hege Sejnæs Eilertsen og arkeolog Bjørn-Håkon Eketuft Rygh. Frå Kyrkjerådet møtte kyrkjebyggspesialist Ove Morten Berge, på biletet med teikningar i handa. Elles møtte ordførar Jon Rikard Kleven, kyrkjetenar Knut Rune Tveiten (Pippen), sokneprest Tor Eivind Erikstein og kyrkjeverje Kjell Magne Grave (fotograf). Bakrunnen for møtet er at Vinje kyrkjelege fellesråd 17. oktober 2018 vedtok å løyve kr 240.000 til prosjektering av ny inngang til Vinje kyrkje. Arkitektane Ove Morten Berge frå Kyrkjerådet og Christian Scøberle frå Brandsberg+Grohmann som teiknar den nye inngangen innhenta eit tilbod på prosjektering frå Bollinger+Grohmann ingeniørar.

Prosjekteringsarbeidet kan delast inn i 3. 1. Finne det rette konseptet for bering

av brua og få eitoverslagsdimensjonering. Dette vildanne grunnlaget for vidare drøftingarog visualisering med Riksantikvaren.

2. Lage eit underlag foranbodsinnhenting.

3. Detaljprosjektering.

Me er no inne i delprosjekt 2. Målet er at når dette prosjektet er ferdig skal alle tilsegn og løyver vera gjevne slik at ein er klar til ev bygging. Representanten frå Riksantikvaren var positiv til førebels løysing og anbefale oss å gå vidare

med prosjektet. Det må kanskje undersøkjast litt meir i grunnen der pilarane/støttene skal stå inne på den gamle kyrkjegarden. Føringane for den nye inngangen er at den ikkje skal «ruve» men nærast vere «usynleg» å sjå til. Brua skal byggjast i tre med god plass til den trongen kyrkja har.

Dørterskelen inn i kyrkjeromet skal og bli lettare og kome over. Her er tanken å byggje opp med lemar/ramper på begge sider. Vegen vidare no er at ein arbeider vidar med dei inntrykka og innspela som kom på synfaringa. Ein håpar då å få godkjenning både frå Riksantikvar og Biskop. Er me heldige me framdrifta og finansieringa går i orden kan nytt inngangsparti vere på plass i 2020. Kva inngangspartiet vil koste er svært usikkert, men dette må me få eit overslag på. Fellesrådet har lagt inn eit ynskje om kr.500.000.- som budsjettinnspel til Vinje kommune i 2020 budsjettet. Fellesrådet har ca. 500.000.-frå tidlegare løyvingar til bruk. Då har me kr. 1.000.000.- . Over 30 års arbeid med å få ein ny inngang kan nærme seg slutten. Endeleg avgjerd vert teken av soknerådet i Vinje og Nesland og Vinje kyrkjelege fellesråd.

6

Slik blir den nye inngangen til Vinje kyrkje

Målet med den nye inngangen er å lage ein inngang som stettar krava til universell utforming, at alle skal kunne kome inn i kyrkja utan hinder. I tillegg til å vere eit godt mål for alt arbeid i kyrkja, at alle skal med, så krev også norsk lov at alle offentlege bygningar skal vere tilpassa alle, såkalla «universell utforming». Arkitektane Ove Morten Berge frå Kyrkjerådet og Christian Scøberle frå Brandsberg +Grohmann, har teikna ei bru over bekken og den gamle kyrkjegardsmuren, og inn mot ei ny dør inn til våpenhuset. Dei beheld den gamle døra og steintrappa.

7

Ruth Miriam takkar for seg i Tokke og Vinje Det var litt skummelt å flytte åleine opp til Tokke og Vinje som ungdomsprest, kor eg berre visste om ei handfull menneske. Takka vere mange gode menneske i alle krokar i desse to kommunane, har eg trivst enormt godt, og eg har blitt kjend med ein heil haug med godhjarta menneske, både gamle og unge.

Det var min første jobb etter at eg vart utdanna, og eg har heile tida sagt at dette har vore draumejobben min, og draumeplassen å starte som nyutdanna prest. Og det meiner eg framleis. Det har vore spennande, utfordrande, artig, og eg trur eg har fått tatt i bruk heile kjenslespekteret mitt desse to åra. Noko av det som har vore viktig for meg, er å gjere kyrkja i Tokke og Vinje til ein god stad å vere, slik at menneske som kjem dit kan få sjå Jesus og kven han er.

Eg er oppvaksen i bedehuset og kyrkja, og har måtte tenke litt annleis om ulike ting i møte med Vest-Telemark. Det har bidratt til at eg har lært utruleg mykje og blitt utfordra på mye forskjellig, t.d. korleis tenkja trusopplæringsarbeid, konfirmantarbeid, ungdomsarbeid, gudstenester, og kyrkjeleg arbeid i det heile. Desse erfaringane er eg så takksam for, og tek med meg inn i det nye arbeidet mitt som ungdomsprest i Lyngdal, kor eg starta 1. august.

Så er det jo mange av dykk som veit at eg fall på ski i februar i 2018 og var heime i Mandal i 3 ½ månad sjukemeld. Då vart eg kjæraste med han som eg gifta meg med 11. mai, og han og dotter hans er grunnen til at eg flyttar. Hadde det ikkje vore for det ville eg gjerne ha vore mykje lengre. Men kva gjer ein ikkje når kjærleiken endeleg kjem?! Og medan eg er inne på det – takk for alle gode tankar og ord både då eg var sjukemeldt, og då eg så smått starta å arbeide etterkvart, og ikkje minst TUSEN TAKK for alle gratulasjonar eg har fått i etterkant av giftemålet! Det set eg uendeleg stor pris på!

Eg kunne skrive ein heil stil om opphaldet mitt her, men det skal eg ikkje gjere. Konklusjonen er i iallfall at eg har stortrivst, og er så takksam for alle dykk menneske som har møtt meg med smil og gode ord, som har gjort prestetenesta til ei god oppleving.

Som eit minne frå tida mi her, utanom tenesta og folka, har eg strikka meg ei kofte som heiter Eidsborg kyrkje-kofte. Den er eg ganske så nøgd med.

Med det – takk for meg, eg ynskjer dykk alt godt og Guds velsigning over dagane som kjem! Eg helsar dykk alle med mitt favorittbibelvers, som eg lærte før eg kunne skrive, som eg alltid har hatt med meg: Jesaja 41,10. Eg oppmodar hermed alle til å slå det opp og lesa dette fine verset.

Om de er på Sørlandet, er det hjarteleg velkomne på gudsteneste i Lyngdal, eller til å kome på besøk i Holum!

8

Konfirmantførebuinga for 2020-konfirmantane er i gang Hausten er her og konfirmantane har hatt si første samling etter at dei var på ei veke lang leir i juni. Denne gongen var alle konfirmantane i Vinje samla i Rauland kyrkje.

Samøllinga starta i kyrkja der ein fekk møte nokre av dei kyrkjelege tilsette og nokre få ord om det å vere pilegrim. Deretter hadde ein ei lita vandring langs Totak. Ein liten stopp for å bli litt meir kjent med kvarandre, før ein tok vegen ned til stranda. Og mens bølgene slo mot stranda, sola skein, fekk alle høve til å gå litt i stille, før ein tilbake til kyrkja fekk servera noko å eta. Ein avslutta så i kyrkja med nokre ord om resten av året, litt solosong og ei velsigning å ta med seg vidare gjennom konfirmantåret. Me gler oss til resten av året. Til undervisningssamlingane som skal vere, til at

Dette er årets konfirmantar Fin gjeng, som tilhøyrer spente familiar, men dei er og kyrkjelydane sine konfirmantar. Konfirmanttida er ei vandring i seg sjølv. Det er fint om folk oppmuntrar konfirmantane på vandringa dette året, og tek dei med i bønene.

Rauland: Aurora Nystog Dyrland Sondre Golid Nora Svalastog Johannes Tamba Pailow Øyunn Årdalen Tveiti Svein Olav Vaa Hedda Willysdotter Vaagen Kallevik

Møsstrond: Sigurd Trondssønn Hove

Øyfjell: Tuva Margit Lothe Berge Eirin Haugen Hyttedalen Sondre Haugen Hyttedalen Nina Katharina Kasin Nordbø Emilie Gjerlid Sollid Bjørn Einar Staaland

konfirmantane skal vere medhjelparar på nokre gudstenester, til storkonfirmantsamling i Seljord i mars, til fasteaksjonen for Kirkens Nødhjelp og til konfirmasjonane i mai og juni.

Vinje og Nesland: Åshild Austjore Våle Inger Damberg Karen Sofie Waage Haugen Jon Toralv Huse Ine Nordvik Krossbakken Laurynas Lamsodis Alexander Francisco Loddengaard Lofthus Sveinung Sem Lofthus Martin Lundarvollen Øystein Haugeberg Midtbø Nora Nessæther Ingrid Nordstoga Maria Solberg Olav Vesaas Tveito Kaisa Vale

Grunge: Jon Hauge Hedda Haugen Roy Arild Strandkås Kili Sara Romtveit Marjit Midtveit Ålien

9

Likkledet i Torino og hodekledet i Oviedo

Var Jesus Kristus virkelig den personen som kan knyttes til disse to plaggene? Har vi her eksempler på at tro og vitenskap virkelig møtes?

De siste 50 år er det forsket mye på Likkledet og Hodekledet, så mye at de sies å de mest undersøkte objekter i verden i forhold til antall fagdisipliner og antall timer. Hva forskningen viser er interessant og spennende.

Torinokledet I byen Torino i Nord-Italia, i Johannes Døperkatedralen, finnes et likklede som har blodmerker hvor analyser har vist blodtype AB samt et uforklarlig avtrykk av en korsfestet, pisket og tornekronet mann. Kledet er 4,42 m langt og 1,14 m bredt. Avtrykket viser en ca. 1,75 m høy mann, ca 75 kg og alder ca. 35 år. Likkledets tidligste historie er usikker, men kledet er nevnt av kirkehistorikere i 544 og 943 i Lille-Asia og Istanbul. På 1200 tallet er det i Frankrike. Fra 1578 har det vært oppbevart i Torino i Nord-Italia.

Karbondateringer bl.a. fra 1988, har vist sprikende funn og noen av disse er i etterkant, bl.a. i 2005, vist seg å være tatt fra innvevde

lapper etter reparasjoner. Karbondatering er også en lite egnet metode til å aldersbestemme kledet, bla. pga uunngåelig forurensning/kontaminering.

SELVE KLEDET. Stoffet i kledet er vevd i fiskebeinsmønster med en såkalt Z-vri, noe som var vanlig i Midtøsten i det 1. århundre. Dessuten inneholder kledet rester av en bomullsart som bare dyrkes i Midtøsten.

Pollen Det er funnet pollen fra 58 forskjellige planter. 33 av disse plantene vokser bare i Israel, på steppene i Tyrkia og i Istanbul-området.

Blomsteravtrykk

Det er funnet avtrykk på kledet (bl.a. i 1998) av ville blomster som var lagt ved siden av og oppå kroppen. 3 vitenskapsmenn fra forskjellige land har bekreftet at det er avtrykk av blomster som bare vokser i området rundt Jerusalem og som blomstrer ved påsketider. En av dem sier: ”Det eneste stedet i verden hvor noen kunne finne friske eksemplarer av disse fire artene og plassere dem på kroppen til mannen som ble lagt i Likkledet, er området mellom Jerusalem og Hebron”. Fra Jerusalem til Hebron er det 30 km.

Artikkelen er skrevet av Jan Petter Simonsen, Rauland, med sitater, illustrasjoner og utdrag fra to bøker skrevet av Jostein Andreassen og Oddvar Søvik: ”Torinokledet – der tro og vitenskap møtes. Mysteriet, oppdagelsene og budskapet i verdens mest utforskede objekt” (ISBN 978-82-93223-31-3 utgitt 2014 på Torinokledet.no), og boka ”Hodekledet i Oviedo bekrefter Likkledet i Torino” (ISBN 978-82-691328-0-9, utgitt 2018 på Torinokledet.no).I tillegg er sitater fra foredrag av Oddvar Søvik om Torinokledet i 2015, og i 2019 om Hodekledet i Oviedo og oppdatert foredrag om Torinokledet. Jeg har også besøkt Torino i Nord Italia i 2015, og fikk der se det utstilte likkledet i Johannes døperkatedralen. Ca. 3 millioner mennesker så kledet i 2015. Her vises ansiktet til mannen, fototeknisk en negativ

av slik det fremkommer på Torinokledet

10

Avtrykket i kledet

Kledet har rester fra blod og vevsvæske hvor blodtypen er identifisert til AB (18 % av jødene har denne blodtypen). Det fremkommer bl.a. at vedkommende har et stort sår i siden mellom femte og sjette ribbein. Såret er 4,5 x 1,1 cm stort. Det er den nøyaktige størrelsen på bladet til et romersk spyd, det såkalte lancea. I tillegg har kledet et avtrykk som hittil ikke kan forklares ved hjelp av noen kjent teknologi. I 1976 ble det ut fra analyser funnet at avtrykket er tredimensjonalt.

Gjennom videre forskning på det tredimensjonale bildet ble det i år 2000 oppdaget noen knappeliknende gjenstander over øynene. Disse viste seg å være romerske mynter, såkalte leptoner, fra Pontius Pilatus tid, år 29-31 e. Kr. Dette er blitt bekreftet av minst 7 forskjellige forskerteam som har brukt ulike teknikker.

Likkledet daterer altså seg selv til ca år 30.

Hodekledet Hodekledet i Oviedo er et rektangulært 86 x 53 cm lintøystykke, også kalt Santo Sudario (Det hellige sudariet). Hodeplagget er oppbevart i San Salvadorkatedralen i en sølvbelagt trekiste kalt Arca Santa. Sudario var et tørkle i dagligdags bruk for 2000 år siden til

å tørke bort svette, beskytte hodet mot sol og til dekke for munn og nese ved sandstormer.

Jødene mener at livet er i blodet og at alt blod skal samles opp og legges i graven med den døde. Sett i relasjon til Jesu lidelseshistorie var hodekledets funksjon derfor å ta vare på blod og kroppsvæske fra den døde kroppen ble tatt ned av korset til den var plassert i graven. Der ble hodekledet tatt av og kroppen svøpt i et likklede.

Hodekledets ferd fra Israel til Oviedo er veldokumentert, faktisk så godt at den ikke er omstridt. De første århundrer blir det oppbevart i et hulekloster nær Jeriko. I 614 invaderer kongen av Persia Jerusalem, og kisten med hodekledet blir fraktet til Alexandria. Året etter fraktes det videre vestover gjennom Nord Afrika mot Spania. I forbindelse med den muslimske invasjon av Spania på 700 tallet, blir kledet flyttet nordover og ankom Oviedo i 761. I dag blir Hodekledet/Sudariet vist fram 3 ganger i året, bla. på Langfredag.

Pollenstudier

Pollenstudier publisert av den sveitsiske kriminologen Max Frei i 1982 viser at Hodekledets opphavsland er Israel og at det i tillegg er spor fra Nord Afrika og selvsagt Spania. Minst 9 av 16 plantearter som ble observert på Hodekledet, vokser i Israel. Disse finnes også på Likkledet i Torino.

Blodflekker

En kjent rettsmedisiner fra Italia, Pierluigi Baima Ballone, forsket på Hodekledet over flere år og la fram resultatene i 1987. Han bekrefter at blodet på Hodekledet er menneskeblod av blodtype AB, samme blodtype som ble funnet på Torinokledet. 3,2% av jordens befolkning og 18% av dagens jøder i Midt-Østen har AB.

Framhald neste side >

Dette kartet viser hvordan likkledet er blitt forflyttet gjennom historien.Fra Jerusalem til Edessa. Her ble det gjemt pga. stridigheter. I året 544ble det funnet igjen, senere flyttet til Konstantinopel i 944 og derfra til Frankrike i 1204. I 1578 kom det til Torino.

11

Mishandlet og korsfestet

I 1989 ble det satt ned en større vitenskapskommisjon kalt CSI (Crime Scene Investigation) Golgotha med 44 eksperter fra 4 land: Spania, Italia, USA og Israel. Etter 12 års forskning la kommisjonen i 2000 fram resultatet av sitt arbeid, eksperimenter og forsøk - i en 134 A4 siders format spekket med bilder og forklaringer. Konklusjonen er: Offeret har vært en mann med skjegg og mustasje, langt hår og hestehale i nakken, ille tilredt og lidd en smertefull død. ”Vi kan slå fast at mannen i Sudariet i Oviedo først ble mishandlet (blod på hodet, skuldrene og ryggen) og så korsfestet”.

Bibelen omtaler disse to kledene i bl.a. Joh. 20,1- 10:

Tidlig om morgenen den første dag i uken, mens det ennå var mørkt, kommer Maria Magdalena til graven. Da ser hun at steinen foran graven er tatt bort. Hun løper av sted og kommer til Simon Peter og den andre disippelen, han som Jesus hadde kjær, og hun sier: "De har tatt Herren bort fra graven, og vi vet ikke hvor de har lagt ham."

Da dro Peter og den andre disippelen ut og kom til graven. De løp sammen, men den andre disippelen løp fortere enn Peter og kom først. Han bøyde seg fram og så likklærne ligge der, men gikk ikke inn i graven. Simon Peter kom nå etter, og han gikk inn. Han så likklærne som lå der, og tørkleet som Jesus hadde hatt over hodet. Det lå ikke sammen med likklærne, men sammenrullet på et sted for seg selv. Da gikk den andre disippelen også inn, han som var kommet først til graven. Han så og trodde. Fram til da hadde de ikke forstått det Skriften sier, at han måtte stå opp fra de døde. Disiplene gikk så hjem.

En rettsmedisiner som særlig forbindes med Torinokledet, er Robert Bucklin, USA (død 2001). Han praktiserte sitt fag i over 50 år. Bucklin forteller: ”I løpet av denne tiden har jeg personlig obdusert over 25000 døde kropper for å finne dødsårsak og dødsmåte”. Samtidig forsket han hele tiden også på

Likkledet. Han var nok ikke lett å lure av en eventuell bedrager, og han sier: ”Dersom jeg hadde blitt spurt i en rettsal om jeg ville sette hele mitt profesjonelle ry på spill angående ektheten av Likkledet i Torino, så ville jeg svare klart og bestemt at det er Kristi begravelsesklede – og at det er Jesu skikkelse som er på det Kledet”.

AvslutningJeg har så langt bare tatt med noen hovedpunkter. For mer informasjon henvises til kilder og litteraturhenvisninger på nettstedet torinokledet.no og bøkene jeg nevnte innledningsvis av Jostein Andreassen og Oddvar Søvik. Oppsummert konkluderer imidlertid forskningen med: Begge kledene er brukt samtidig, i begravelsen av samme mann. Både tradisjonen og forskningen omkring disse kledene tilsier at den mannen var Jesus Kristus.

Begge disse kledene utdyper og bekrefter på en enestående måte evangelienes beretninger, ikke bare om Jesu lidelse og død, men også om hans oppstandelse. Hodekledet i Oviedo utfyller Torinokledet. Likklærne lå tilbake, men mannen som lå i dem var forsvunnet ut av klærne. Det var da engelen nevnt i Luk. 24,6 sa til kvinnene ved grava påskedag morgen: ”Han er ikke her. Han er oppstått”.

Sjå også kommentar på side 2

Bilde av hodekledet med forklaringer

12

Olsok i Rauland Det er no ein vel 20-år gamal tradisjon å feire Olsok med kyrkjegardsvandring i Rauland. Den aller fyrste kyrkjegardsvandringa var i høve den europeiske kulturminnnedagen i 1986, som hadde mottoet Troens hus og dødens hager. Den endte med Vesper i kyrkja.

Sidan fann Rauland Historielag på å fortsette med denne vandringa, men flytte den til Olsok. Og det blei eit samarbeid med presten og soknerådet med messe og olsokgraut ved Totakstrondi.

Det gjev ei eiga ro å vandre på kyrjegardar. Mange opplever Rauland kyrkjegard som spesielt fredeleg og vakker, der han ligg ned ved vatnet, med ope utsyn over Totak og slake skogåsar mot Vinje, og det trygge Raulandsfjell i ryggen. Gravsteinane fortel si soge, men på kyrkjegardsvandringa blir me kjende med den einskilde som kviler der. Her er gøymd så mange minne, så mange levde liv. Kyrkjegarden fortel bygdas historie.

I år var mykje over 100 personar møtt fram til Olsokfeiring i Rauland. Og me fekk mange gripande historier om kvardagsstrev og liv, om framtidsdraumar og realitet, og om pågangsmot og det å vera trufast.

Det er gledeleg at fleire sokn etter kvart startar med kyrkjegardsvandringar. Det gjev oss perspektiv på livet, kva som er viktig, og ei kjensle av å høyre til.

Foto og tekst: Åsta Østmoe Kostveit

Notre - Dame

Den 15 april 2019 kunne heile Europa sjå det utrulege og syrgjelege at katedralen

Notre Dame i Paris sto i brann. Kvifor tok det oss så sterkt. Notre - Dame er ein del av vår felles europeiske kulturarv. Uansett om me har vore der eller ikkje, vedkjem ho oss. Og uansett om me er medvitne det eller ikkje, er me bundne til kvarandre gjennom sams historie, religion, og eit mangfald av kulturuttrykk, som salmesong. I slike ekstreme tilfelle , blir me klare over det.

Vår mor i Notre - Dame av Inger Dordi Østmoe

Vi var kommet inn i Katedralen Sårbente og slitne, en sommerdag i 1983. Klare guttesopraner slo imot oss der inne og fylte hvelvene med sang. Sions vekter hever røsten…

Vår gamle mor ble overrumplet. Hun satt med lukkede øyne i Notre - Dame og mintes sin mor som sang denne salmen når hun i tidlig morgengry tente opp i ovnene og vekte alle i huset ved fjorden. Våkn opp! Det blinker lyn i Østen…

Vår mor i Notre - Dame Vår mor i sin barndomsheim – i et glimt.

13

Ei gåve er oss gjeven… Dette kunne vere starten på ein andakt, men er ikkje det, og likevel oppbyggeleg på sitt vis. Ein av dei fine mandagane i sommar kom Ingrid Skjøtskift eins ærend frå Øygarden i Rauland med ein bunke av dei tidlegaste utgåvene av Kyrkjelyden, heilt frå det første nummeret i 1935 og inn i dei første krigsåra. I tillegg ein god bunke av blad frå starten av sekstitalet. Alt er blad som Eivind Øygarden samla på, og som Ingrid og familien no ville gi til dagens redaksjon. Gullskatt! Og ein fantastisk dokumentasjon av kyrkjelivet i ei brytningstid.

Kyrkjelydsblad i ei førkrigstid Første september 1939 gjekk Hitler-Tyskland til åtak på Polen, og Den andre verdskrigen var ein realitet. Det er 80 år sidan i desse dagar. Også langt inn i kyrkjelydane i Vest-Telemark sette denne krigsstarten sitt preg, sjølv om det enno var eit halvt år før Norge blei innvadera. Agnar Sandvik var prest i Vinje på den tid, og saman med kollegane Odd Godal i Rauland og Thorfinn Solberg i Lårdal, utgjorde dei redaksjonen av kyrkjelydsbladet. Agnar Sandvik skriv i kyrkjelydsbladet for august-september dette året om «Den indre fronten». Ein tekst som dessverre er like aktuell i dag. Her nokre utdrag:

«DEN INDRE FRONTEN – Atter er krigen i full gang i Europa, berre vel 20 år etter at den fyrre storkrigen enda. Atter skal han herja heimar og folk og leggja øyde det som ætt etter ætt hev bygd upp. Atter skal han føre verdi inn i uendelege krisor. Slik ser det ut for oss. Kanskje skal vårt folk få vera utanfor våpenlarmen og våpenherjingane. Det er vår inderlege von. Men me fær nok kjenne noko av krigstrykket me og. Under fyrre krigen sette over 2000 norske sjøfolk livet til under sitt arbeid, og nesten halvparten av den norske handelsflåten strauk med. Dyrtid med vanskar og naud for mange heimar, arbeidsløyse og lediggang for mange unge og sterke nevar og mykje, mykje anna er påkjenningar me må vente. […] Berre det folk som sigrar på den indre fronten gjeng sigrande ut or den veldige ulukka og kan gjeva verkeleg hjelp til ei verd i naud. Her gjeld det å taka striden upp straks! Eg høyrde ein av dagane etter krigsutbrotet ein replikk: «No fær med tenkja på kva me skal gjera når krigen er slutt!» - Ein tåpeleg replikk. Det er stoda no, og kva me no skal gjera, me lyt tenkja på. Me veit

ingenting om stoda når krigen er slutt. Berre det veit me, at hev me late våre våpen i den indre striden liggja, og ikkje gjort motstand mot uppløysingmaktene frå fyrste stund av, då er slaget tapt.»

Eit halvår seinare, i marsutgåva av kyrkjelydsbladet 1940, skriv den godaste Agnar Sandvik igjen ein aktuell kommentar knytt til dei aktuelle hendingane i tida:

«KVIFOR NØYTRAL? – Det vert snakka mykje om um nøytralitet i denne tida. Det gjeld um å halde landet vårt utanfor det militære krigsuppgjeret. Det er vel ingen som ikkje ynskjer at landet so sant det er råd, må verte spart for den øyding og ulukke som krigen fører med seg. Men spørsmålet om nøytralitet vert likevel eit problem. Den ålvorlegaste sida ved problemet er ikkje den politiske, men den moralske. […] Ein nøytralitet som spring fram av ynskjet um einast å have det godt sjølv, og verte spart for offer og liding, er ikkje minst i denne lidingsfyllte tid rumoralsk og må føre til indre uppløysing og samvitsnaud.»

14

Døypte i Vinje og Rauland sidan siste kyrkjelydsblad

Vinje kyrkje: Sander Hovden Sletta

Rauland kyrkje: Sofie Steinstad RavnEmbla Steinstad Ravn

Grunge kyrkje: Ingen

Møsstrond kyrkje: Jon Kvadsheim Neset

Nesland kyrkje: Ingen

Øyfjell kyrkje: Alice Fundlid

Ektevigde i kyrkjene sidan siste kyrkjelydsblad

Gravlagde i Vinje og Rauland sidan siste kyrkjelydsblad

Grunge kyrkje:Aasne Djuve EdlandFrank Henrik Langen

Nesland kyrkje: Øystein Botne Ringhus

Vinje kyrkje: Anne Versto Edvardsen Verner TollerødAnton KringlegardenAnne ThoresenSigne TveitoTone KostveitAslak K. VerstoMagne Kristian Bakkeskau

Rauland kyrkje: Bjarne SolbuOlga Alvilde Kostveit Helbjørg FehnHåkon LyslidÅsne Olava Birgitte Henriksveen Steinar Moe TorpReidar BitubekkÅsne SetalidBjørg VaagenMarian Ormestøyl

Ætt skal fylgja ættarrad...

Øyfjell kyrkje: Ingen

Vinje kyrkje: Ingen

Rauland kyrkje: Heidi Kristina Tvitekkja og Jostein Borgen MoeAndrea Voie og Martin Salte StafsengKristin Vaa og Dag-Arne Riesto

Grunge kyrkje: Astrid Jeanette Jacobsen ogFrode Brøste RasmussenGrete Meland og AsbjørnWebergHanne Torhild Halvorsen og Ingart Blikra

Møsstrond kyrkje:Camilla Engstrøm og Simen Midrebøe

Nesland kyrkje: Pia Knudsen og Stian Margido Strøm

Øyfjell kyrkje: Ingen

Møsstrond kyrkje: Bjørg Lien

Siste kyrkjelydsblad var påska 2019

15

GUDSTENESTER I KYRKJENE I VINJE KOMMUNE

SEPTEMBER, OKTOBER, NOVEMBER, DESEMBER 2019

SEPTEMBER

Sundag 08.09 Falkeriset

Grunge kyrkje

12.00

18.00

Sundag 22.09 Møsstrond kyrkje

Nesland kyrkje

Knatten

12.00

13.00

17.00

Sundag 29.09 Rauland kyrkje 18.00

OKTOBER

Sundag 06.10 Øyfjell kyrkje

Grunge kyrkje

11.00

11.00

Sundag 13.10 Vinje kyrkje 11.00

Sundag 20.10 Grunge kyrkje

Rauland kyrkje

11.00

11.00

NOVEMBER

Sundag 03.11 Grunge kyrkje

Vinje kyrkje

11.00

19.00

Sundag 10.11 Arabygdi grendehus

Vinje kyrkje

11.00

11.00

Sundag 17.11 Øyfjell kyrkje 11.00

Sundag 24.11 Nesland kyrkje

Grunge kyrkje

11.00

11.00

DESEMBER

Sundag 01.12 Rauland kyrkje 11.00

Fredag 06.12 Grunge kyrkje 19.00

Sundag 08.12 Vinje kyrkje

Øyfjell kyrkje

11.00

11.00

Tysdag 24.12

Jolekvelden

Rauland kyrkje

Rauland kyrkje

Vinje kyrkje

14.00

16.00

16.00

Onsdag 25.12

Joledag

Vinje kyrkje

Rauland kyrkje

11.00

11.00

Torsdag 26.12

2. joledag

Øyfjell kyrkje

Grunge kyrkje

11.00

11.00

Måndag 31.12 Rauland kyrkje 23.00

Med atterhald om endring! Sjå gudstenestelista i Vest-Telemark blad.

Kulturkveld i Grunge kyrkje torsdag 24.10. kl. 19.00