Kujdesi infermjeror tek pacientet me trakeostomi

KUJDESI INFERMIEROR PER PACIENTET ME TRAKEOSTOMI 2014

1 | P a g e

Universiteti “ALEKSANDER MOISIU” Durres

Fakulteti I Sdudimeve Profesionale

Departamenti Mjeksi

Dega Infermjeri e Pergjithshme

2014

TEME MASTERI PROFESIONAL

KUJDESI INFERMJEROR PER PACIENTET ME TRAKEOSTOMI

Punoi: Petagogu

kujdestar:

Esmeralda LINI Vjola

ZANAJ


2 | P a g e

KUJDESI INFERMJEROR TEK PACIENTET ME TRAKEOSTOMI

MASTER PROFESIONAL

OBJEKTIVAT :

1. Te mesojme cfare eshte dhe per cfare sherben trakeostomia.

2. Mjetet e domosdoshme per te kryer procedure e trakeostomise.

3. Si kryhet procedura e trakeostomise.

4. Cili eshte kujdesi infermieror para dhe pas nderhyrjes.

5. Kur mund ta perdorim trakeostomine.


3 | P a g e

PERMBAJTJA

1. Objektivat-----------------------------------------------------------------------------------------1

2. Abstrakt – Fjalet kyce---------------------------------------------------------------------------3

3. Hyrja-----------------------------------------------------------------------------------------------4

4. C’eshte trakeostomia dhe si lindi ajo----------------------------------------------------------5

5. Llojet e kryerjes se procedures se trakeostomise--------------------------------------------9

6. Ndertimi I rrugeve ajrore te siperme dhe te poshteme------------------------------------12

7. Kur perdoret trakeostomia--------------------------------------------------------------------13

8. Pjeset perberese te tubit te trakeostomise dhe kujdesi qe duhet te tregojme-----------15

9. Paisjet qe duhet te qendrojne prane shtratit te nje pacienti me trakeostomi------------15

10. Kujdesi per kanjulen e brendeshme----------------------------------------------------------16

11. Kujdesi per stomen-----------------------------------------------------------------------------17

12. Kujdesi per dorezen e tubit te trakeostomise-----------------------------------------------18

13. Kujdesi per tubin foles------------------------------------------------------------------------18

14. Kujdesi per valvulen e te folurit--------------------------------------------------------------19

15. Kujdesi qe duhet te tregojme gjate procedures kirurgjikale------------------------------20

16. Komplikacionet ne pacientet me trakeostomi----------------------------------------------20

17. Kater komponente te rendesishem gjate kujdesit te nje pacienti me trakeostomi-----21

18. Lageshtimi I gazeve te inspiruar-------------------------------------------------------------21

19. Mobilizimi I sekrecioneve--------------------------------------------------------------------22

20. -Aspirimi I sekrecioneve----------------------------------------------------------------------23

21. Kujdesi qe duhet te tregojme ne qofte se tubi I trakeostomise del jashte--------------26

22. Reanimimi nepermjet tubit te trakeostomise-----------------------------------------------26

23. Rekomandime per kujdesjen ne shtepi------------------------------------------------------27

24. Statistika-----------------------------------------------------------------------------------------28

25. Konkluzione------------------------------------------------------------------------------------29

26. Falenderimet------------------------------------------------------------------------------------30

27. Bibliografia-------------------------------------------------------------------------------------31


4 | P a g e

ABSTRAKT

Trakeotomia eshte nje incision I bere nen kercin krikoid ndermjet unazes se dyte dhe te katert

trakeale.Trakeostomi quhet hapja ose stoma e bere nga kjo prerje.

Stoma mund te sherbeje me vete si rruge ajrore ose mund te sherbeje si vend per vendosjen e

nje tubi trakeostomie.Tubi i trakeostomise perfaqeson nje rruge ajrore artificiale e futur ne

trake gjate trakeotomise.

Ka dy menyra ne kryrjen e procedures se trakeostomise.Menyra e pare eshte kur kjo

procedure kerkohet ne menyre urgjente dhe menyra e dyte eshte kur nuk kerkohet ne menyre

urgjente.

Trakeostomia behet per nje nga tre arsyet kryesore qe jane:-ne rastin kur rruget e siperme

ajrore jane te bllokuara aplikojme procedure e trakeostomise per te lehtesuar kalimin e ajrit

ne to.-Perdoret per te parandaluar grumbullimin e sekrecioneve trakeobronkiale dhe ndihmon

ne levizjen e tyre.-Lehteson pershtatjen e frekuences respiratore dhe presionit me pacientet

me respiracion te drejtuar.

FJALE KYCE

TRAKEOSTOMI - eshte nje incision I bere nen kercin krikoid ndermjet unazes se

dyte dhe te katert trakeale.

TUBI I TRAKEOSTOMISE - perfaqeson nje rruge ajrore artificiale e futur ne trake

gjate trakeotomise

TEMPORANE - e perkoheshme , per nje periudhe te shkurter kohe qe mund te

mbyllet lehtesisht.

PERMANENTE – per nje periudhe te gjate kohe, e cila kerkon nderhyrje kirurgjikale

per tu mbyllur.

RRUGET AJRORE – jane ajrore te siperme dhe te poshtme te cilat sherbejme per

kryerjen e frymeshkembimit.


5 | P a g e

Hyrje

Arsyeja pse mora ne studim kete teme eshte fakti se rastet me trakeostomi ne vendin tone nuk

jane te shumta.Duke mos pasur kontakt me raste te tilla personeli mjekesore vecanerisht ai

infermierore e ka te veshtire te kujdeset per keta paciente.Eshte e rendesishme qe te mesojme

dhe te marim sa me shume informacion rreth procedures se kryerjes se trakeostomise ne

menyre qe ti vime ne ndihme ketyre pacienteve dhe te sigurojme nje kujdes te vecante per

to.Qellimi i studimit eshte te mesojme sa me shume rreth kesaj procedure ne menyre qe ti

sigurojme pacienteve nje menyre jetese sa me te mire.Duhet te bejme qe keta paciente te mos

izolohen nga shoqeria por te pershtaten me menyren e re te jeteses dhe te integrohen sa me

mire ne shoqeri,ne menyre qe te bejne nje jete sa me komode dhe sa me normale edhe pse

tashme jane ndryshe nga pjesa tjeter e shoqerise.Personeli mjeksor por kryeshisht ai

infermieror duhet te beje nje pune te palodhur me keto persona si nga ana profesionale ashtu

dhe nga ana morale.


6 | P a g e

KAPITULLI 1

1.1 -C’eshte trakeostomia dhe si lindi ajo_

Fig.1

Ne figure eshte paraqitur ne menyre skematike trakeostomia.Menyra dhe vendi I incizionit.


7 | P a g e

Trakeotomia eshte nje incision I bere nen kercin krikoid ndermjet unazes se dyte dhe te katert

trakeale.Trakeostomi quhet hapja ose stoma e bere nga kjo prerje.Stoma mund te sherbeje me

vete si rruge ajrore ose mund te sherbeje si vend per vendosjen e nje tubi trakeostomie.

Tubi i trakeostomise perfaqeson nje rruge ajrore artificiale e futur ne trake gjate trakeotomise.

Ky tub bene qe pacienti te mare fryme pa perdorur gojen dhe hunden e tij. Trakeostomia ne

fillim u pershkrua ne Egjipt 3600 vjet para lindjes se Krishtit.Ne shkrimet e shenjeta kjo u

pershkrua 2000 vjet para lindjes se krishtit.Vete figura e paraqitur me lart tregon qe

trakeostomia eshte perdorur qysh ne kohet e lashta.Homeri I Bizantit ne shkrimet e tij tregoi

se si Aleksandri I Madh shpetoi nje ushtar nga mbytja duke bere nje prerje me majen e

shpates se tij ne traken e burrit. Hipokrati e denoi praktiken e trakeotomise sepse mendonte se

ajo ishte nje procedure e rrezikshme sepse mund te demtohej arteria karotide dhe kjo mund te

conte ne vdekjen e pacientit.Per te shmangur vdekjen qe mund te vinte nga prerja e arteries

karotide gjate trakeotomise,ai perkrahu praktiken e intubimit trakeal.Duke qene se

instrumentet kirurgjikale nuk ishin te sterilizuara ne ate kohe infeksionet ndiqnin proceduren

duke shkaktuar dispne dhe vdekje.Pervec ceshtjeve te hipokratit u besua qe nje trakeotomi e

hereshme u be nga nje romak 100 vjet para lindjes se Krishtit.Goleni dhe Arataus 2 fizikane

romak te shek.2 besuan se keto ishin fillimet e nje trakeotomie jo urgjente.Antyllys nje tjeter

fizikan romak I shek.2 e mbeshteti proceduren e trakeotomise kur po trajtonte semundjet

orale.Ai rekomandoi nje prerje transversale te bere ndermjet unazes se trete dhe katert

trakeale per te trajtuar ngushtimin e rrugeve ajrore.Antyllys shkruajti qe trakeotomia nuk

ishte efektive ne rastet e nje laringo-trakeo-bronkiti.Goleni ishte I pari qe sqaroi anatomine te

trakese dhe ishte I pari qe demonstroi se laringu prodhonte zerin.Ne fud te viteve 700

trakeostomia ishte e pershkruar me se miri ne literaturat arabe dhe indiane edhe pse ishte e

praktikuar rralle tek humanet.Al-Zahrawi publikoi punen e pare te ilustruar ne kirurgji.

Ai kurre nuk e kreu trakeostomine por trajtoi nje vajze slave e cila kishte prere fytin e saj

gjate nje tentative vetevrasese.Al-Zahrawi e qepi plagen,duke bere qe incizioni ne larings te

mbyllej dhe vajza te merrte veten shpejt. Avicena e pershkroi intubimin trakeal si nje

procedure qe lehtesonte frymemarrjen.Ne 1820 trakeostomia filloi te behej e njohur si nje

mjet legjitim per te trajtuar bllokimin e rrugeve ajrore.Ne 1832 nje fizikan francez,Pierre

Bretonneau,e perdori trakeostomine si burimin e fundit per te trajtuar nje rast difterie.Ne1852

Armand Trausseau,student I Bretonneau, raportoi 169 raste me trakeostomi prej te cilave 158

prej tyre ishin kryer nga krupi dhe 11 nga semundjet kronike te laringut.Ne 1869 kirurgu

gjerman Friedrich Tredelenburg raportoi trakeostomine e pare humane.Ne 1878 kirurgu

skocez William Macewen raportoi intubimin e pare orotrakeal.Ne Europe rasti I pare I

trakeostomise ishte ne shekullin e 16 kur Antonius Musa Brasavola shpetoi nje pacient I cili

po vuante nga edema e larinksit dhe kishte veshtiresi te medha respiratore.Edhe pse

popullariteti I operacionit u rrit shume u pa se edhe pse asfiksia trajtohej menjehere u pa se

rezultate me te mira afatgjate arriheshin ne qofte se stoma mbahej e dukshme per disa dite.Per

te mbajtur nje rruge ajrore te hapur nje kanjule e thjeshte u disenjua nga Fabricius

Aquapendente.Ky tub I hershem I trakeostomise konsiston ne nje kanjule te drejte me dy

krahe per te parandaluar rreshqitjen ne trake dhe per ta siguruar ate rreth qafes me ane te disa

garzave.Nga shekulli I 19 u raportuan operacione te suksesshme te perdorimit te procedures


8 | P a g e

se trakeostomise ne rastet e traumave.trupave te huaj,apo inflamacionit te rrugeve ajrore qe

jepte obstruksion te tyre.

Gjate epidemise se difterise ne France ne 1925 trakeostomite u perhapen shume.Ne 1852

Bourdillat zhvilluan nje tub primitiv pilot dhe ne 1880 u formua tubi I pare pediatrik

trakeostomik nga Parker.Trakeostomite u perdoren ne pacientet me djegie te fytyres, qafes etj

por difteria ishte indikacioni I pare dhe me I rendesishem per perdorimin e procedures se

trakeostomise der ne momentin kur Davidson e pershkroi kete procedure per poliomelitin ne

1936.Ne fillim te shekullit 20 trakeostomia ishte nje procedure qe perdorej tek pacientet qe

kerkonin ventilim mekanik.Perdorimi korrekt I trakeostomise u pershkrua nga Chevalier

Jackson nga Pensilvania qe theksoi rendesine e kujdesit post operator per reduktimin e

vdekjes.Casserious ishte ai qe sugjeroi perdorimin e nje tubi te kthyer sipas anatomise se

fytit.Ne 1957 Sheldon pershkroi procedure e trakeostomise perkutane e cila fitoi shume

popullaritet dhe u be teknika me e mire per ruajtjen e rrugeve ajrore.

Fig.2

Mjetet per proceduren e trakeostomise rreth viteve 60.


9 | P a g e

Fig.3

Mjetet per kryerjen e procedures se trakeostomise ne vitet 90.


10 | P a g e

1.2 Llojet e kryrjes se procedures se trakeostomise.

Ka dy menyra ne kryrjen e procedures se trakeostomise.Menyra e pare eshte kur kjo

procedure kerkohet ne menyre urgjente dhe menyra e dyte eshte kur nuk kerkohet ne menyre

urgjente.

1.2-1 Kryerja e trakeostomise ne menyre urgjente.

Ne rastin urgjent pacienti vendoset I shtrire me shpine dhe poshte shpatullave per te

ekstenduar qafen vendoset nje peshqir I palosur.Injektohet anestezi lokale ne zonen ku e kemi

pregatitur per trakeostomi dhe bejme nje prerje te lekures.Me pas kirurgu mun te hape

trakene ose membrane krikoide.Tubi I ajrit futet ne trake dhe lidhet me burimin e

oksigjenit.Kjo procedure behet sa me shpejt te jete e mundur.

1.2-2 Kryerja e trakeostomise ne menyre jo urgjente.

Kjo procedure operative behet ne dhomen operatore me anestezi gjenerale.Pacienti shtrihet

me shpine dhe qafa dhe kafazi I kraharorit lyhen me lende atiseptike.Prerja behet ne gjysmen

e poshtme te qafes ndermjet laringut dhe sterniumit.Ne fillim pritet horizontalisht lekura ne

fyt.Pastaj largohen muskujt dhe gjendra e tiroides ose mund te shtyhet prapa qe te ekspozohet

trakeja ose mund te pritet.Behet nje prerje permes murit te trakese dhe vendoset tubi I

trakeostomise ne kete prerje.Mund te nevoitet nje qepje per te lene tubin vend.

1.2-3 Risqet gjate marrjes se anestezise jane:

Probleme me frymemarrjen.

Reaksion nga lenda anestezike.

Ne qofte se trakeostomia eshte temporane tubi hiqet dhe mbyllja ndodh shpejt duke lene

nje shenje minimale.Ne qofte se tubi eshte permanent vrima qendron e hapur dhe mund te

kerkoje mbyllje kirurgjikale.


11 | P a g e

Fig.4

Ne fig paraqitet nje trakeostomi permanente. Ku kemi nevoje per nderhyrje kirurgjikale


12 | P a g e

Ne fig paraqitet nje trakeostomi temporane,e cila pas heqjes se tubit mbyllja ndosh shpejt.

Fig .5

Per tu kujdesur sa me mire per nje pacient me trakeostomi eshte e rendesishme te dime

ndertimin e rrugeve ajrore te siperme dhe te poshteme.


13 | P a g e

1.3 Ndertimi I rrugeve ajrore te siperme dhe te poshteme.

Fig .6

Ne fig paraqiten ne menyre skematike rruget ajrore te siperme dhe te poshtme.


14 | P a g e

Hunda luan nje rol te rendesishem ne rruget e siperme ajrore,pasi ben filtrimin e ajrit nga

grimcat e medha ajrore.Membranat mukozale te nazofaringsit gjithashtu filtrojne ajrin dhe e

lageshtojne ate.Ajri i inspiruar zbret poshte nepermjet orofaringsit ne laringofaring.Me pas

kalon ne laring ku jane te vendosura kordat vokale.Laringu eshte I lokalizuar ne maje te

trakes.Kur nje person mer fryme kordat vokale happen duke e lene ajrin te kaloje lehtesisht

ne trake.Laringu eshte I perbere nga 9 struktura kercore nga te cilat tre jane teke dhe tre jane

cifte.Tre strukturat e medha cifte jane struktura aritocide, kuneiforme dhe brirore.Tre

strukturat e medha teke jane:epiglotisi, tiroideja dhe kerci krikoid.Kerci krikoid eshte mjaft I

perdorshem gjate procedures se trakeostomise.Trakea ka formen e nje tubi me gjatesi 10-14

cm e cila shtrihet nga laringsi dhe nepermjet qafes zbret ne toraks duke I ndare bronket ne

bronkun e majte dhe bronkun e djathte.Trakea bashkohet me laringun ne vertebren e 6

cervikale.Ajo eshte e ndertuar nga 15-20 unaza kercore ne forme c qe ndahen ndermjet tyre

nga indi muskulor fibroz.Trakea perbehet nga kater shtresa qe jane:mukoza,submukoza,

shtresa kercore dhe advencia. Shtresa e brendeshme mukozale ka cilie qe kapin grimcat e

pluhurit te cilat I cojne ne laringofaring ku mund te nxirren jashte me ane te kolles.Shtresa e

submukozes ka gjendra qe sekretojne mukusin.Trakea perfundon duke I ndare bronket ne

bronkun e majte dhe bronkun e djathte.Bronku I djathte eshte me I shkurter dhe me I gjere se

I majti prandaj eshte me I lehte te intubohet,aspirohet etj.Bronket e seciles mushkeri

degezohen ne forma me te vogla qe quhen bronkiola.Nga ana strukturore bronket jane te

ngjashme me trakene.Muret e tyre kane unaza kercore qe jane te lidhura me membrane muko

ciliare.Megjithate sa me te vogla behen ato aq me pak kercet jane prezente derisa te shkrihen

dhe shfaqen muskujt. Mushkerite jane organet kryesore respiratore ku merr fillimin

ndryshimi I shkembimit te gazeve ndermjet gjakut dhe ajrit.Mushkerite perbehen nga inde

sfungjerore.Me kete perberje sfungjerore indet shtrihen ne bronkiola qe cojne ajrin ne unitete

dhe me te vogla qe jane alveolat.Mushkeria e djathte ka tre lobe dhe e majta ka dy te tilla.Cdo

lob eshte I ndare ne lobule me te vogla qe jane te parregullta ne forme dhe madhesi por secila

eshte e mbushur me ajer nga bronkiolat.Bronkiolat perfundojne ne alveola nga merr fillimin

shkembimi i o2 me co2.

1.4 Kur perdoret trakeostomia

Trakeostomia behet per nje nga tre arsyet kryesore qe jane:

Ne rastin kur rruget e siperme ajrore jane te bllokuara aplikojme procedure e

trakeostomise per te lehtesuar kalimin e ajrit ne to.

Perdoret per te parandaluar grumbullimin e sekrecioneve trakeobronkiale dhe

ndihmon ne levizjen e tyre.

Lehteson pershtatjen e frekuences respiratore dhe presionit me pacientet me

respiracion te drejtuar.


15 | P a g e

E gjithe procedura e trakeostomise behet per shkak te mungeses se ajrit ne rruget respiratore

e cila ndodh per disa arsye.

Probleme te rrugeve respiratore qe jane:

Tumoret

Laringoektomi

Infeksionet si epiglotitisi

Stenoza subglotis

Trakeomalacia

VCP(paraliza e kordave vokale)

Demtime te laringut ose spazmat

Anomali kongenitale te laringut

Gjuha e gjere ose nofulla e vogel qe bllokon frymemarrjen

Demtime te qafes ose gojes

Djegie te rrugeve ajrore nga lendet gerryese

Apne obstruktive ne gjume

obstruksion nga trupat e huaj

Probleme te mushkerive qe mund te jene:

Displazi bronkopulmonare

Semundje kronike pulmonare

Demtime te kafazit te kraharorit

Disfunksion i diafragmes

Arsye te tjera qe mund te jene:

Probleme te muskujve te fytit

Gjendjet komatoze

Kirurgjia faciale dhe djegiet faciale.

Reaksione te forta alergjike


16 | P a g e

1.5 Pjeset perberese te tubit te trakeostomise dhe kujdesi qe duhet te

tregojme.

1. Tubi I jashtem

2. Tubi I brendshem qe rrin I fiksuar pas tubit te jashtem dhe mud te levizet me lehtesi

per tu pastruar.

3. Pjata e rrafshet plastike qe ngjitet me tubin e jashtem dhe qendron e ngjitur me qafen

e pacientit.

4. Doreza e trakeostomise qe ndihmon ne vendosjen e tubit te trakeostomise ne vend

duke siguruar nje kalim sa me te mire te ajrit.

5. Valvula hyrese qe pengon kalimin e ajrit te injektuar.

6. Linja hyrese e ajrit e cila sherben si udhe kalimi per ajrin e hyre nga valvula hyrese e

ajrit.

7. Doreza rregulluese e cila rregullon ajrin e grumbulluar ne doreze.

8. Valvula folese e cila perdoret per te lehtesuar te foluren e pacientit.

1.6 Paisjet qe duhet te qendrojne prane shtratit te nje pacienti me

trakeostomi.

1. Tuba rezerve trakeostomie me madhesi te njejte dhe tip te njejte me ate qe ka pasur

pacienti.

2. Dilatatore trakeal.

3. Aspiratore I cili lidhet me filterin dhe tubin thithes.Shishe me uje steril per te shpelare

tubin,dhe kjo duhet te ndryshoje perdite.

4. Paisje lageshtuese per te zbutur sekrecionet.

5. Doreza sterile per aspirimin e sekrecioneve.

6. Qese per hedhjen e mbeturinave.

7. Ene te paster per vendosjen e valvulave te te folurit.


17 | P a g e

1.7 Kujdesi per kanjulen e brendeshme

Eshte e rendesishme qe kanjula e brendeshme e tubit te trakeostomise te pastrohet

shpesh.Qellimi I kujdesit infermierore ketu konsiston ne:

1-Mbajtjen lire te rrugeve ajrore te pacientit.

2-Ruajtjen e integritetit te lekures.

3-Parandalimin e infeksioneve.

4-Parandalimin e zhvendosjes se tubit.

Eshte e rendesishme qe kanjula e brendeshme dhe stoma te mbahen te pastra dhe te thata.

Per te pastruar kanjulen e brendeshme veprojme si me poshte:

1-Lajme duarte.

2-Veshim doreza jo sterile dhe heqim pjesen e ndotur.Ne qofte se eshte e nevojshme

aspirojme me pare ne tub per te hequr sekrecionet ne qofte se ka.

3-E vendosim kanjulen e brendeshme ne uje me lende aseptike.

4-Per te larguar mukusin nga kanjula e brendeshme mund te perdorim nje furce duke e

ferkuar lehtesisht ate.

5-E ferkojme kanjulen derisa ajo te pastrohet plotesisht.

6-E shpelajme tubin me uje te ftohte dhe te rrjedhshem derisa te sigurohemi qe eshte totalisht

e paster.

7-Veshim doreza sterile dhe e thajme totalisht kanjulen e brendeshme.

8-E veme perseri kanjulen ne vend.

9-Sigurojme konfortin e pacientit.

10-Lahen duart dhe te gjitha keto dokumentohen ne kartelen e pacientit.


18 | P a g e

Kujdesi per stomen:

Fig .7

Ne fig tregohet menyra e pastrimit te stomes


19 | P a g e

1-Lajme duart me kujdes dhe veshim doreza sterile.

2-Lagim nje garze me uje dhe sapun.

3-Me kujdes pastrojme zonen rreth qafes dhe lekuren poshte pjates se

trakeostomise.Kujdesemi qe mos te kaloje uje me sapun ne zonen e hapur dhe e thajme me

kujdes.

4-Krustet mund ti levizim duke perdorur nje shkop me pambuk te lagur me lende

antiseptike.Kujdesemi qe te mos e futim shkopin e pambukut ne stome.

5-Ne qofte se mukusi eshte problem mund te perdorim nje garze pa filter pambuku rreth

plages.

6-Rregullojme lidhjet trakeostomike ose I zevendesojme me te reja ne qofte se jane shume te

ndotura.

7-Lekura kontrollohet perdite per te skuqura ose ne qofte se eshte e irrituar.

Kujdesi per dorezen e tubit te trakeostomise.

Kjo indikohet ne:

1-Periudhen post operatore per te parandaluar aspirimin e gjakut nga plaga.

2-Te parandaloje aspirimin e rrjedhjeve nga gypi oseophageal.

3-Te parandaloje aspirimin e sekrecioneve per shkak te paaftesise se faringut.

Per kete arsye kontrollohet doreza e tubit te trakeostomise per fryrje.Doreza fryhet ne qofte se

pacienti eshte I ventiluar mekanikisht ose kur urdherohet nga mjeku. Per te shfryre dorezen

aspirojme ne oropharings per te levizur sekrecionet qe mund te jene grumbulluar ne maje te

dorezes se fryre.Me ane ten je shiringe aspirojme ajrin nga porta hyrese e ajrit.Gjate ketij

procesi mund te degjohen zhurma si rrjedhoje e kalimit te ajrit por keto jane normale gjate

kesaj procedure.Per te fryre dorezen injektohet ajer 5-7 ml nepermjet rruges ajrore.Nje valvul

mbyll porten per te mos lene ajrin te dale.

Kujdesi per tubin foles te trakeostomise.

Nje tub trakeostomie quhet foles vetem ne qofte se kanjula e brendeshme dhe kanjula e

jashtme permbajne nje vrime.Keta tuba perdoren:

1-Per te lehtesuar permiresimin e fjales.Vrima lejon rritjen e volumit te ajrit qe te shkoje ne

laring gjate frymenxjerrjes.

2-Te permiresoje funksionin gelltites.

3-Vrima lejon qe sekrecionet te dalin jashte,dhe per kete pacientit mund ti jepet nje ene

sputumi.


20 | P a g e

4-Kujdes duhet te tregojme gjate aspirimit.Ne qofte se eshte e nevojshme perdorim nje

kanjule te brendeshme pa vrime,sepse ne kete menyre parandalojme traumatizimin e rrugeve

trakeale nga kateteri aspirues.

5-Kujdes duhet te tregojme gjate ushqyerjes per te pare per shenja aspirimi.Pertypja

permiresohet duke e pasur dorezen te shfryre dhe pjesa e hapur mbyllet ne momentin e

gelltitjes.

Kujdesi per valvulen e te folurit.

Valvula e te folurit permban nje disk plastik qe hapet gjate inspirimit dhe mbyllet gjate

ekspirimit.Kjo do te thote qe gjate ekspirimit nuk mund te kaloje ajer gjate hapjes se tubit te

trakeostomise.Ai eshte I fiksuar ne laring.E rendesishme eshte pastrimi perdite nepermjet nje

tubi te brendshem ose lahet me uje dhe sapun.Me pas valvula shpelahet me uje te rrjedhshem

dhe thahet mire.Gjate vendosjes se valvules veme re:

1-Pacienti e nxjerr ajrin nepermjet hundes dhe gojes.

2-E folura eshte e permiresuar sepse fjalite jane me te plota dhe me te qareta.

3-Vihet re nje pakesim I sekrecioneve orale dhe nazale.

4-Kujdes duhet te tregojme kur pacienti kollitet sepse kollitjet e forta mund ta nxjerrin

valvulen jashte.

Qe te perdoret valvula e te folurit duhet:

1-Doreza e trakeostomise duhet te jete e shfryre.

2-Pacientet duhet te jene te stabilizuar nga ana mjekesore ne menyre qe te nxjerrin ajrin nga

mushkerite permes hundes dhe gojes.

3-Kujdes duhet te tregojme kur pacienti e vendos valvulen per here te pare dhe per kete duhet

te qendrojme prane shtratit te tije.

4-Ne qofte se eshte e nevojshme rritet koha e vendosjes se valvules.

5-I sigurojme pacientit nje ene per sekrecionet orale.

6-Shikojme qe pacienti te beje nje frymenxjerrje adeguate pasi ne kete menyre evitohet

mbajtja e frymes.

7-Shikohet forma e sekrecioneve pasi ne qofte se ato jane te trasha duhet te trajtohen nga ana

mjekesore.

8-Ne qofte se pacienti ankon veshtiresi ne frymemarrje zvogelojme madhesine e tubit pasi nje

gje e tille lejon qe ajri te dale nepermjet valvules.

9-Valvula e te folurit nuk vendoset kur pacienti eshte ne gjume pasi mund te shkaktoje

vdekjen e tij.

10-Heqja e kanjules behet vetem nga mjeku.


21 | P a g e

1.8 Kujdesi qe duhet te tregojme gjate procedures kirurgjikale.

1-Shikojme per hemorragji nga plaga operatore.

2-Vezhgohet per pranine e emfizemave subkutane ose per pranine e nje pneumotoraksi.

3-Tregojme kujdes pasi pacienti munde te aspiroje gjakun qe del nga plaga operatore dhe

rrezikon te mbytet.

4-Pacienti munde te beje arrest kardiak si pasoje e hipoksise ose e crregullimeve elektrolitike.

1.9 Komplikacionet ne pacientet me trakeostomi.

1-Hemoragji masive e cila munde te ndodhe nga disa dite ne disa jave pas

trakeostomise.Shkaku me I zakonshem eshte erozioni I murit te perparem trakeal.Shkaktare

te tjere munde te jene madhesia e tubit,Vendosja e nje tubi te gjate ose shume te lakuar,prania

e nje vatre infeksioni etj.

2-Infektimi I plages I cili munde te trajtohet lokalisht,por kur kjo nuk eshte e mundur bejme

antibiogramen dhe perdorim antibiotikun e duhur.Per te parandaluar infeksionin gjate

procedures se trakeostomise ruajme sterilitetin dhe plagen e mbajme te thate dhe te paster.

3-Trakeitis qe eshte inflamacioni I trakese. Kjo munde te vije si pasoje e ferkimit te tubit me

trakene.

4-Pneumotoraks ose abces ne mushkeri.Kjo parandalohet nga perdorimi I teknikave aseptike

gjate procedures kirurgjikale.E rendesishme eshte te parandalojme kontaminimin bakterial te

traktit te siperm respiratore nga perdorimi I katetereve thithes te kontaminuar.

5-Edema e subglotisit e cila munde te ndodhe kur nderhyrja ne trake eshte bere permes

kartilagos se pare dhe te dyte.Edema kufizon rruget ajrore dhe veshtireson dekanjulimin.

6-Stenoza trakeale,ku ngushtimi i trakese munde te ndodhe ne gryken trakeale.Tek femijet e

vegjel stenoza trakeale munde te shmanget duke mos hequr ndonje kerc trakeal,kurse tek te

rriturit ky problem lidhet me nje pozicion te larte te hapjes ndermjet unazes se pare dhe te

dyte.

7-Levizja aksidentale e tubit.

8-Emfizema subkutane qe eshte grumbullimi I ajrit poshte lekures rreth trakeostomise.

9-Demtim I ezofagut.

10-Demtim I nervave qe levizin kordat vokale.

11-Bllokim te tubit nga kuagulat e gjakut qe mund te parandalohen nepermjet

aspirimit,lageshtise se ajrit dhe zgjedhjes se nje tubi te pershtatshem trakeostomie.

12-Zhvillimi I nje lidhje te vogel nga trakea ne ezofag qe quhet fistul trakeo ezofagale.

13-Zhvillimi I nje granulome qe mund te kerkoje nderhyrje kirurgjikale per tu hequr.

14-Kur tubi I trakeostomise hiqet hapja mund te mos mbyllet vete.Tubat qe qendrojne per 16

jave ose me shume jane me te rrezikshem sepse kerkojne te mbyllen ne menyre kirurgjikale.


22 | P a g e

Me te riskuar per komplikacionet post-trakeostomike jane:

1-Infantet dhe femijet e vegjel.

2-Duhanpiresit.

3-Abuzimet e alkolit.

4-Pacientet me imunitet te ulet.

5-Pacientet me semundje kronike ose infeksione respiratore.

6-Personat qe marin steroide ose kortizonike.

1.10 Komponente te rendesishem gjate kujdesit te nje pacienti me

trakeostomi.

Gjate kujdesit te nje pacienti me trakeostomi duhet te kemi parasyshe:

1-Lageshtimin e gazeve te inspiruar.

2-Mobilizimin e sekrecioneve.

3-Sigurimin e rrugeve ajrore ne te cilin nje rol te rendesishem luan aspirimi I sekrecioneve.

4-Te kontrollojme qe tubi I trakeostomise te mos kete dale jashte.

Lageshtimi I gazeve te inspiruar.

Nazofaringu normalisht ngroh dhe lageshton ajrin qe ne marim.Por si rezultat I tubit te

trakeostomise nazofaringu nuk e ben me nje gje te tille,prandaj ne duhet te sigurojme

lageshtine e duhur.Arsyeja pse ne duhet te sigurojme lageshtine e duhur eshte:

1-Te parandalohet tharja e sekrecioneve sepse ato mund te trashen dhe nuk mund te nxirren

jashte me ane te kolles.

2-Te ruhet funksioni muko ciliare.

Ne periudhen e menjehereshme post operatore lageshtia sigurohet nga nje ventilator mekanik

ose nepermjet nje aerozoli te nxehte duke perdorur nje tub T qe I ngjitet tubit te trakeostomise

ose duke perdorur nje maske trakeostomie.Me vone pacientit I rekomandohet te pije shume

lengje pervec atyre rasteve kur mjeku ja ndalon nje gje te tille.Perdoret nje lageshtues ne

dhomen ku po qendron pacienti gjate dites ose ky lageshtues vihet ne ane te krevatit gjate

nates.Paisja lageshtuese pastrohet cdo dite.Likidet munde te meren dhe ne rruge iv.Te gjitha

keto bejne qe siperfaqja mukozale te mbetet e lagesht dhe sekrecionet ti bashkangjiten

ciljeve.Kjo do te beje qe sekrecionet te jene me te levizeshme.


23 | P a g e

Metoda te tjera lageshtuese jane:

A) Lageshtues te nxehte e cila rekomandohet per:

•Pacientet me tuba te reja trakeostomije.

•Pacientet e dehidruar.

•Pacientet e palevizur.

•Pacientet me sekrecione te trasha

B)Lageshtues te nxehte me ndryshim filtri e cila rekomandohet per:

•Paciente qe jane ne menyre adeguate te hidruar.

•Paciente qe levizin.

•Nuk rekomandohet per paciente me sekrecione te trasha.

Aplikimi i lageshtueseve.

1-Ndizet paisja.

2-Monitorohet temperatura ne menyre qe ajo te jete sa me afer temperatures trupore.

3-Monitorohet niveli I ujit dhe ndryshohen shishet vazhdimisht.

4-Ne qofte se tubi behet me buleza uji vendoset ne vazo sterile dhe vendoset perseri ne porte.

5-Tubat ndryshohen vazhdimisht dhe ne te shenojme daten dhe oren.

Mobilizimi I sekrecioneve.

Eshte e rendesishme qe per te parandaluar grumbullimin e sekrecioneve ti rekomandojme

pacientit:

a)Levizje te here pas hereshme sepse kjo ndihmon ne levizjen e sekrecioneve dhe nxjerrjen

jashte te tyre.

b)Frymemarrje te thella.

c)Kollitje te here pas hereshme sepse ndihmojne ne parandalimin e grumbullimit te

sekrecioneve.

d)Fizioterapi e kraharorit dhe drenimi postural jane te rendesishme ne mobilizimin e

sekrecioneve dhe duhet te perdoren rregullisht gjate periudhes post operatore.


24 | P a g e

Aspirimi I sekrecioneve ne tubin e trakeostomise

Fig.8

Ne fig paraqitet nje tub steril aspirimi.


25 | P a g e

Fig.9

Ne fig paraqitet menyra e vendosjes se tubit te aspirimit


26 | P a g e

Aspirimi eshte nje procedure e frikeshme per pacientin.Arsyeja pse behet eshte qe te

sigurojme nje rruge te lire ajrore duke levizur sekrecionet endotrakeale.Aspirimi behet vetem

atehere kur eshte e nevojeshme por me shpesh aplikohet ne periudhen post operatore.Duhet

qe para se te aspirojme te zbatojme disa hapa te rendesishme qe jane:

1-I shpjegojme proceduren pacientit pasi nje gje e tille do te ndikoje ne uljen e ankthit tek ai.

2-Duhet te zbatojme nje teknike te rrepte asepsie pasi kemi te bejme me nje plage te hapur qe

munde te infektohet menjehere ne qofte se nuk zbatohen keto teknika.

3-Eshte nje procedure qe kerkon kujdes te madh pasi munde te demtohen indet dhe muri

mukozal.

4-Thithja zbatohet vetem gjate terheqjes pasi nje gje e tille ul volumin e ajrit qe levizet nga

mushkerite gje qe con ne rritjen e efektit hipoksik dhe trauma te rrugeve ajrore.

Per te kryer nje teknike te rregullt aspirimi veprojme ne kete menyre:

1-Pergatisim te gjitha paisjet qe na nevojiten.

2-I shpjegojme pacientit se cfare do bejme dhe arsyen pse po e bejme kete procedure ne

menyre qe ai te na kuptoje dhe te behet sa me bashkepunues.

3-Lajme duarte me uje dhe sapune.

4-Veshim doreza sterile.

5-Lidhim kateterin aspirues me aspiratorin.

6-Hiqet kateteri steril nga qesja.

7-Ndezim aspiratorin

8-Lubrifikohet kateteri thithes me lubrifikues.

9-Sigurohemi qe pacienti eshte I oksigjenuar mire.

10-Ne qofte se pacienti nuk eshte ne ventilim mekanik shkeputet nga oksigjeni suplementar

dhe lageshtuesi.

11-Ne qofte se pacienti bashkepunon I thuhet te beje nje frymemarrje te thelle dhe menjehere

por me kujdes futet kateteri thithes ne tubin e trakeostomise.Ne qofte se haset rezistence

terhiqet kateteri me kujdes.Gjate futjes se kateterit ne tubin e trakeostomise valvula lihet e

ehapur ne menyre qe te mos aspiroje gjate futjes ne trake.

12-Aspirimi nuk duhet te zgjase me shume se 15 sekonda.

13-Pasi hiqet kateteri lidhet pacienti me ventilatorin mekanik ose me burimin e

oksigjenit.Degjojme mushkerite per te pare ne qofte se e kemi bere sic duhet aspirimin.

14-Raportojme tek mjeku per:

a-Sasine,ngjyren dhe perberjen e sekrecioneve.

b-Sa here eshte aspiruar pacienti gjate nje turni.

c-Si tolerohet nga pacienti kjo procedure.

d-Si paraqitet lekura afer vendit te trakeostomise.

e-Raportojme ne qofte se kemi patur komplikacione gjate kesaj procedure.


27 | P a g e

Kujdesi qe duhet te tregojme ne qofte se tubi I trakeostomise del jashte.

1-Ruajme qetesine sepse ne qofte se tubi ka qendruar per me shume se pese dite trakti eshte I

formuar mire dhe nuk munde te mbyllet.

2-Kerkojme menjehere ndihme mjekesore.

3-Nuk largohemi nga pacienti dhe i kerkojme atij te marre fryme normalisht nepermjet

stomes.

4-Perdorim dilatatorin trakeal ne qofte se duam qe stoma te qendroje e hapur.

5-Pergatitemi per nje rivendosje te tubit.

6-Pasi e vendosim tubin lidhet me kujdes duke lene nje hapesire te vogel ndermjet lidhjes dhe

qafes se pacientit.

7-Kontrollohet pozicioni I tubit duke I kerkuar pacientit te marre fryme thelle.Ata duhet ta

bejne nje gje te tille me lehtesi dhe me qetesi.Perpara stomes vendosim nje garze pasi ne

qofte se tubi eshte vendosur mire garza do te fryhet gjate frymenxjerrjes se pacientit.

1.11 Reanimimi nepermjet tubit te trakeostomise.

Pacientet me tub trakeostomie zakonisht bejne dispne akute ose arrest

kardiopulmonare.Zakonisht dispneja shkaktohet nga bllokimi I tubit te trakeostomise nga

sekrecionet.

Ne rastin e nje dispneje kujdesi infermierore konsiston ne:

1-I kerkohet pacientit te kollitet pasi nje kollitje e forte munde te shkaktoje nxjerrjen jashte te

sekrecioneve.

2-Levizim kanjulen e brendeshme pasi ne qofte se ka sekrecione te grumbulluar ne tub ato do

te largohen menjehere kur ne e heqim ate.Tubi I jashtem I cili nuk ka sekrecione ne brendesi

do te lejoje qe pacienti te marre fryme.Kanjulen e brendeshme e pastrojme dhe e vendosim ne

vend.

3-Ne qofte se kolla dhe levizja e tubit te brendshem nuk I largojne sekrecionet atehere

perdorim aspiratorin per ti aspiruar.

4-Ne qofte se te gjitha keto deshtojne fillohet oksigjeno terapi nepermjet maskes se

trakeostomise dhe kerkohet ndihma mjekesore.Munde te ndodhe qe tubi i trakeostomise te

jete vendosur keq dhe ne kete raste pergatitemi te ndryshojme tubin.


28 | P a g e

Ne rastin e nje arresti kardiopulmonar kujdesi infermierore konsiston ne:

1-Ekspozojme qafen e pacientit duke levizur rrobat qe munde te kene mbuluar tubin.

2-Kontrollojme qe kanjula e brendeshme te jete e fiksuar mire.Per kete veshim doreza

josterile dhe levizim kanjulen e brendeshme.Ne qofte se eshte e paster e vendosim ne vend

ate dhe ne qofte se jo e zevendesojme me nje tjeter.

3-E ventilojme pacientin duke perdorur ambu ngjitur mbi tubin e trakeostomise

4-Ne qofte se nuk ventilohet aspirojme sekrecionet nepermjet aspiratorit.

5-Ne qofte se te gjitha keto nuk funksionojne tregon qe ka levizur tubi dhe ne kete rast duhet

ta nderrojme ate ose te bejme intubim oral.

1.12 Rekomandime per kujdesjen ne shtepi.

1-Perdoren kompresa te ngrohta per te lehtesuar dhimbjen.

2-Tubi i brendshem i trakeostomise mund te bllokohet nga sekrecionet prandaj I

rekomandojme pacientit qe ta pastroje disa here ne dite ate.

3-Nje paisje lageshtuese eshte e rekomanduar qe te perdoret per rreth nje muaj pas

operacionit sepse trakea eshte e ekspozuar ne ajer te thate.

4-Eshte e rendesishme qe zona te mbahet e thate dhe e paster.

5-Duhet te evitohet kontakti me ujin.

6-Te mbaje nje identifikues ne raste urgjence.

7-Pi shume uje dhe qendro larg njerezve qe kane te ftohur ose jane me gripe.

8-Mbroje stomen nga temperaturat e larta ose te uleta dhe nga veshjet e renda.

9-Perdorni nje shall per te nbuluar stomen.

10-Sigurohuni qe edhe pse stoma eshte e mbuluar pacienti te mare fryme nepermjet saj.

11-Ne dush sigurohemi qe uji te mos kaloje nepermjet stomes.

12-Sigurohuni qe sapuni,shampo pudra te mos futen ne stome.

13-Kushtojini vemendje sasise se mukusit ne stome dhe raportoni tek mjeku.

14-Raportoni ke mjeku kur do te merni ndonje medikament sepse disa ilace mund te

provokojne shtimin e sekrecioneve.

15-Mos shkoni ne zona ku ka pluhur. Tym duhani etj.


29 | P a g e

KAPITULLI II

SATISTIKE

Me poshte po japim nje statistike mbi jetesen dhe vdekshmerine e pacienteve me trakeostomi

te moshave te ndryshme.


30 | P a g e

KONKLUZIONE

Sipas studimeve te bera mosha me e rriskuar per nje prognoze jo te mire kundrejt aplikimit te

trakeostomise eshte grupmosha 0-9 vjec.Kjo grupmoshe eshte mjaft delikate dhe jo shume e

kujdesshme,gjithashtu eshte nje grupmoshe qe nuk komunikon mire me personelin

shendetesor.Kjo ndodh per shkak te frikes qe ato bartin dhe mos kuptimin e mire te

semundjes dhe te situates ku ata ndodhen.Gjithashtu dhe organizmi I tyre eshte mjaft delikat

dhe nuk mund te absorboje mire trupat e huaj.

Grup moshat nga 9 me lart kane prognoze shume te mire dhe te gjithe pacientet qe I

nenshtrohen trakeostomise.Pasi kjo grupmoshe eshte e vetedishme per semundjen qe kane

dhe per situaten ne te cilen ndodhen.Jane mjaft bashkepunues me stafin mjeksor.


31 | P a g e

KAPITULLI III

FALENDERIMET

Gjate ketyre viteve studimi kam pasur mundesi qe te pervetesoj eksperienca

te ndryshme trainimi dhe trajtimi dhe kam marre shume njohuri te reja per sa

I perket shendetit te njerezve . Ketu gjej vend te falenderoj Universitetin e

Durresit per mundesine qe me ka dhene qe te arrij objektivat e mia.

Gjithashtu falenderoj Spitalin Rajonal te Durresit vecanerisht repartin e

reanimacionit te kirurgjise ( koleget dhe mjeket ) te cilet me kane ndihmuar

per te njohur me nga afer me rastet e pacienteve me trakeostomi.

Me shume respekt dhe dashamiresi falenderoj udheheqesin shkencor ,

PRF.VIOLETA ZANAJ qe me ndihmoi jashezakonisht shume ne

mbarevajtjen dhe perfundimin e ketij studimi.


32 | P a g e

KAPITULLI IV

BIBLIOGRAFIA

Bourjeily,G,Habr,F,& Supinski,G(2002).Review of tracheostomy

usage:Complications and decannulation procedures.Part II.Clininal pulmonary

medicine.

Boitano,L.Tracheostomy tubes.Northwest Assisstive Breathing Center,Pulmonary

clinic,University of washington,Seatle,Washington.

Day T(2000)Tracheal suctioning:When why and how.Nursing times.96,20,13-15.

Fiorentini A(1992) Potentia hazards of tracheobronchial suctioning.Intensive and

Critical Care Nursing.

Griggs,A(1998)Tracheostomy care.Nursing standart.

Hillman,K and Bishop,G,1996 Clinical Intensive care.Cambridge University

press:Cambridge.

Hooper,M(1996)Nursing care of the patient with a tracheostomy.Nursing standart.

Serra A(2000) Tracheostomy care.Nursing standart.

Otolaringologia,Head and neck surgery

Goldenberg,D.Menagement of the airways in the adult.

Documents

Kujdesi infermjeror tek pacientet me trakeostomi