Karrenmuseum Essen vzw, Moerkantsebaan 52, 2910 Essen, + 32 3 667 11 42, www.karrenmuseum.be, info@karrenmuseum.be

De krant van het Karrenmuseum

De drie adellijke rijtuigen zijn eigendom van stad Brugge en komen als langdurige bruik-leen naar het Karrenmuseum in Essen. De voertuigen date-ren allemaal van rond 1800. Misschien wel de meest ele-gante blikvanger is de berline die begin negentiende eeuw eigendom was van het welstel-lende Brugse echtpaar Pierre de Melgar en Sabine Coppie-ters. Een berline was een gala-rijtuig dat plaats bood aan vier inzittenden en vooral werd gemaakt voor de rijke adel en leden van de koninklijke fa-milie. Onder meer de haarfijn beschilderde goudkleurige pa-tronen op de groenblauwe lak

In het statige Koetshuis van het Karrenmuseum ziet u van-af dit seizoen drie indrukwekkende adellijke rijtuigen uit Brugge. Deze tweehonderd jaar oude voertuigen met ver-fijnd lakwerk schetsen een prachtig beeld van het luxe-vervoer voor de gegoede burgerij in de negentiende eeuw.

Brugse topstukken nu te bewonderen in het Koetshuis

Terug van weggeweest:de gevangeniswagen

De eerder door het Karrenmuseum gerestaureerde boeven-wagen van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschie-denis in Brussel is dit seizoen opnieuw terug te zien in het Koetshuis. Na de restauratie verhuisde dit topstuk tijdelijk naar Europa’s culturele hoofdstad Mons voor een tentoon-stelling over de roemruchte dichter Paul Verlaine.

een bedrag van 150 goudstuk-ken. Fabrikant van dienst was Tilmont, koetsenmaker van het hof. De geschilderde fami-liewapenschilden zijn nog te zien op de deuren. In tegen-stelling tot de Berline diende de landauer voor dagelijkse ritten van de familie. De lan-dauer dankte zijn populariteit vooral aan de twee inklapba-re kappen aan voor- en ach-terzijde. Vergelijk het met het cabrio rijden van nu. Van deze relatief grote Brugse landau-er is in het koetshuis nog een kleinere en meer recente va-riant te zien, met ellipsveren. De landauers bieden eveneens plaats aan vier inzittenden.

CoupéHet derde rijtuig is een coupé, die vooral uitblinkt door oog voor detail en reiscomfort. In de wagenkast is van achter een zitbank voor twee personen, voor de koetsier is er plaats op de bok of achter op de palfe-niersplaats van de koets. Deze coupé diende vooral als reis-voertuig en dat was niet alleen te zien aan de mogelijkheid om heel wat koffers vast te riemen. In het interieur ontbrak het de reizigers geenszins aan luxe. Zo waren er allerhande fraai gestoffeerde opbergvakjes, horlogehouders, een klaptafel-tje, jaloezieën en een groter vak voor een zon- of regenscherm. Aan de buitenzijde valt de zil-veren afwerking op van de deurknoppen en handgrepen.

Met dank aan ‘Koetsen in het Brugse stadsbeeld’, De Vos D., A. De Bisthoven Janssens, 1970.

van de wagenkast getuigen nog van het sierlijke karakter van dit rijtuig. Een belangrijke ei-genschap van de berline was dat de wagenkast, bevestigd aan leren riemen, boven één of twee metalen langbomen hing. Mocht één van de riemen het begeven, dan kantelde de wagenkast met de inzittenden niet direct omver. Hier had-den heel wat passagiers aan-vankelijk grote schrik voor.

LandauerOpnieuw een voormalig ei-gendom van familie De Mel-gar en Coppieters is de zoge-naamde landauer die voor hen in 1816 werd opgeleverd voor

P.5 Touwslagerij naast Havenloods

P.7 Drukke kalender in 2016

VERDER IN DEZE KRANT:P.3 Avontuurlijke Smokkeltochten

Van links naar rechts de landauer, coupé en berline.

De krant van het Karrenmuseum

Ga mee op avontuur met onze roemruchte smokkelaarsSpannende Smokkeltochten op winteravonden

Wie zich inschrijft voor de Smokkeltocht kan zich ver-wachten aan een net zo gezel-lige als spannende avond. De deelnemers dienen zich op een vooraf afgesproken tijdstip te melden in restaurant De Kie-kenhoeve in Essen. Vanaf dan ligt hun lot volledig in handen van de smokkelaar van dienst. Roemruchte figuren als De Snor, Mie Van den Heikant en Pierke Brem duiken daar vanuit het niets op en als ze de afge-lopen dagen goed hebben ver-diend, dan willen ze de aanwe-

zigen nog wel eens een drankje aanbieden. Pas wanneer de kust veilig is en corrupte doua-niers een oogje zullen toeknij-pen, dan duikt de smokkelaar met zijn volgers het donkere park van het Karrenmuseum in.

Straffe verhalenEenmaal in het park is het steeds goed uitkijken. Achter elke boom kan een douanier staan. Onderweg vertelt de smokkelaar over zijn illegale praktijken, de keren dat hij bij-

na werd gesnapt en de meest straffe verhalen over zijn col-lega’s. Tussen de ladingen op de wagens heeft hij her en der zijn smokkelwaar verstopt en natuurlijk toont hij met enige trots zijn ruime verzameling kraaienpoten. Na een tocht van ongeveer een uur pro-beert de smokkelaar zijn gas-ten terug in veilige haven te loodsen in restaurant De Kie-kenhoeve. Als ze goed heb-ben meegewerkt, krijgen ze wellicht nog een authentiek smokkeldrankje aangeboden.

Heeft u geen schrik voor duistere smokkelpraktijken, durft u in een donker park mee op stap met een niets vrezende smokkelaar en bent u vooral benieuwd naar zijn legendarische smokkelanek-dotes? Dan is vanaf november de Smokkeltocht de uitgelezen kans om tijdens een spannende avondwandeling alles te weten te komen over de smokkelpraktijken aan de grens met Nederland. Een sfeer-volle uitstap voor groepen vrienden, collega’s en verenigingen.

Nieuw in de collectie: een vuilniswagen

KORT * KORT * KORT * KORT

Aan de opstelling Dorpsvervoer is afgelopen winter een echte blikvanger toegevoegd: een vuilniswagen uit de Nederland-se gemeente Zwijndrecht. Deze werd in de eerste helft van de twintigste eeuw in de Zuid-Hollandse gemeente ingezet om het huisvuil op te kunnen halen. Vermoedelijk werd het huisvuil in ijzeren vuilnisbakken in de centrale laadruimte van de wagen gegooid. De Historische Vereniging Zwijn-drecht schonk de vuilniswagen aan het Karrenmuseum.

Met de klas naar het Karrenmuseum

Steeds meer juffen en meesters kiezen voor een jaarlijks be-zoek aan het Karrenmuseum. Daar krijgen zij immers een wel heel bijzonder programma voorgeschoteld. Onze kin-dergidsen hebben volledig op maat van de leerlingen aan-sprekende themarondleidingen uitgewerkt (‘Alles gaat op wieltjes’, ‘Opa en oma vertellen’ en ‘Echte stielmannen’). Bij elk bezoek is er bovendien een ambachtsman aanwezig, die een wiel maakt of aan het smeden is. Verder zijn er volksspe-len en kan er lekker worden gepicknickt.

Online zoeken naar karren en koetsen

Ben je benieuwd welke karren, wagens en koetsen er nog in Vlaanderen worden bewaard? Neem dan zeker eens een kijkje in de databank ‘Historische voertuigen in Vlaanderen’ op de website van het Karrenmuseum. Inmiddels meer dan 400 voertuigen zijn in deze databank opgenomen en per voertuig zie je een foto, de bewaarlocatie, datering, afme-tingen en een korte beschrijving. Met handige filters kun je eenvoudig je zoekopdracht verfijnen.

Praktisch:

- Donderdag 24 november 2016, 19.30 uur- Donderdag 29 december 2016, 19.30 uur- Donderdag 26 januari 2017, 19.30 uur- Donderdag 23 februari 2017, 19.30 uur- Donderdag 30 maart 2017, 19.30 uur

Groepen vanaf 8 personen kunnen zich van november 2016 tot en met maart 2017 inschrijven voor de Smokkeltocht. Zij mogen steeds zelf een datum en tijdstip voorstellen, de smokkelaars kijken vervolgens in hun agenda of dit past. Om veiligheidsredenen vindt de tocht steeds pas plaats na zons-ondergang. Bij slecht weer neemt de smokkelaar u vooral mee door overdekte locaties. De kosten bedragen € 7,50 per persoon, inclusief de twee consumpties in restaurant De Kie-kenhoeve. Reserveren kan via info@karrenmuseum.be.

Om individuele bezoekers of kleinere gezelschappen ook de kans te geven om een Smokkel-tocht te volgen, organiseren de smokkelaars elke laatste zondag van de maand een tocht waar deelnemers vrij bij kunnen aansluiten. Aanmelden op voorhand is verplicht via info@karren-museum.be. Deze Smokkeltochten gaan door op:

De krant van het Karrenmuseum

Nieuwe werkplaats voor Kalmthoutse touwslagerij

In het Karrenmuseum hebben ambachtslieden als de smid, wagen-maker en gareelmaker hun eigen authentieke werkplaatsen. Vanaf dit seizoen verwelkomen we met gepaste trots de touwslagerij van de gemeente Kalmthout. Pal naast de nieuwe loods voor de unie-ke havencollectie zitten de touwslagers direct bij de bron van hun ambacht.In Vlaanderen floreerden eeu-wenlang touwslagerijen in de buurt van de grotere havenste-den en langs de gekende water-wegen. In deze werkplaatsen recupereerden werknemers de vezels van onder meer versle-ten scheepstrossen. Ze draai-den deze vezels terug in elkaar tot een lange streng en vloch-ten deze strengen ook op hun beurt weer tot een stevig touw. Dit deden zij op lijnbanen die

Grote meneerDesondanks startte de van Antwerpen afkomstige Remi Reymenants in 1924 in Kalmthout vol goede moed de bouw van zijn eigen touwslage-rij. Reymenants was nog geen anderhalve meter lang, maar zeker een grote meneer in zijn stiel. Hij was van vrijwel alle markten thuis: hij kon ontwer-pen, construeren, fabriceren en sprak ook nog eens vlotjes

vier talen. Onder zijn bewind bloeide de lokale touwslage-rij steeds verder op en leverde deze de nodige diensten aan de Antwerpse havenbedrij-ven. Bij zijn overlijden in 1956 liet Reymenants de touwsla-gerij na aan Jozef Francken, die al vanaf 14-jarige leeftijd in dienst bij hem was en in-middels kon terugblikken op twintig jaar ervaring. In 1975 kwam Jozef Francken te over-lijden. Vlak daarvoor had hij alle grondstoffen, het materiaal en het alaam aan de gemeente Kalmthout geschonken, met de hoop dat de kennis over dit unieke ambacht niet verloren zou gaan voor de volgende ge-neraties.

KennisoverdrachtEen werkgroep van vrijwilli-gers, met enkelen die zelfs in hun jeugdjaren nog vakantie-werk deden in de Kalmthoutse

soms wel enkele honderden meters lang waren. Niet alleen nieuwe trossen en touwen, maar ook valkussens (waar brouwers hun vaten bier op lieten vallen in keldergaten), matten en stootkussens voor in het havenverkeer waren van de hand van touwslagers. Met de opkomst van de mechanisatie in de negentiende eeuw kwam het ambacht steeds meer onder druk te staan.

slagerij, heeft zich de volgen-de decennia bekommerd over het materiaal en de bijhorende documentatie. Een groot deel van het materiaal is gerestau-reerd en kreeg een plaats in het kunsthuis Ernest Albert in Kalmthout. Om de kennis over dit nog weinig bekende am-bacht aan een breed publiek uit te dragen, is met de gemeente Kalmthout overeengekomen dat de touwslagerij voortaan een plek krijgt in het Karren-museum. Overigens geen on-bekend terrein voor de touw-slagers, zij demonstreerden daar al jaarlijks hun vakwerk tijdens de traditionele Am-bachtendag. Vanaf nu kunnen er heel het jaar door demon-straties aan groepen worden gegeven en krijgt een groot deel van de collectie een plaats in de permanente opstelling naast de deelcollectie Haven-transport.

Havenloods opent dit seizoen zijn poorten

2 De toekomstdroom in schets 1 De oorspronkelijke loodsen 3 Staanders van door BASF geschonken treinbielzen

4 De eerste van in totaal 13 spanten gaat op het geraamte

6 De contouren van de loods worden stilaan zichtbaar

5 Dank aan de sponsors die werkmaterieel in bruikleen gaven

7 Een gepolierde betonnen vloer van ongeveer 600 m²

8 Net voor het zomerseizoen liggen de pannen op de loods

Bijzondere dank aan alle vrijwilligers die deze bouw in weer en wind hebben verwezenlijkt!

De krant van het Karrenmuseum

Een karrenvracht aan activiteiten en evenementen in 2016Op pinkstermaandag is het traditioneel een beestige boel in het Karrenmuseum, u ziet dan de meest uiteenlopende dieren door ons park trappelen, bokken of op een drafje gaan. Dit jaar strijkt er een heuse mobiele kinderboerderij neer met een wel heel bij-zondere exotische gast, namelijk een kameel. Kinderen mogen op deze hoge viervoeter rondjes door het park rijden, net als met de ezeltjes en paarden. Verder klinken er vrolijke muzikale no-ten door het park, waarop zelfs honden hun danspasjes tonen. Alle bezoekers mogen bovendien hun eigen huisdier meenemen en kunnen daarmee worden gefotografeerd in het museum.

Toegang: gratis

Vlegels in het Karrenmuseum

In het bosgedeelte van het Karrenmuseum kunnen de jonge bezoekers met een leuke quiz hun kennis testen over graan. Bij de start van het parcours mogen zij een kruiwagen kiezen en vervolgens de kleurrijke panelen volgen die staan opgesteld langs het bospad. Op elk paneel stelt boer Jef een vraag over de traditionele graanverwerking. De kinderen kunnen steeds uit drie antwoorden kiezen en de bijhorende letter meenemen in hun kruiwagen. Aan het einde van de rit hebben zij acht letters verzameld en kunnen zij hier-mee een woord vormen. Daar is tevens een tentoonstelling opgesteld met onder meer graanmolens, wanmolens en dorskasten.

Wordt u onze nieuwe vriend?

Met de formule ‘Vrienden van het Karren-museum’ steunt u niet alleen de werking van ons museum, maar kunt u ook een heel jaar lang gratis het Karrenmuseum bezoeken. U heeft dan in het zomerseizoen elke dag gra-tis toegang tot het museumpark en krijgt ook gratis toegang tot betalende evenemen-ten als de Ambachtendag. Vanaf € 20,- bent u al een ‘Vriend van het Karrenmuseum’. Voor gezinnen is er de gezinsformule à € 30,-. Een exclusief lidmaatschap kost € 100,-, daarmee wordt u ook uitgenodigd voor openingen van tentoonstellingen, de feestelijke einde-jaarsreceptie en de jaarlijkse seizoensope-ning. Meer praktische informatie vindt u via www.karrenmuseum.be.

Beestig Karrenmuseum Pinkstermaandag 16 mei 13.00 - 18.00 uur

Vrije Rondleidingen Elke zondag in juli en augustus, 14.00 uurWie zich graag laat vervoeren door de enthousiaste verhalen van onze gidsen over onze karren, wagens en koetsen, bieden we deze zomer een unieke kans aan. Op zeven zondagen in juli en augustus kunnen bezoekers gratis aansluiten bij een rondlei-ding door het Karrenmuseum. Volg onze gids en geniet van de achtergronden en smakelijke anekdotes. De gidsen vertrekken telkens vanaf 14.00 uur bij het nieuwe onthaalgebouw van het Karrenmuseum. U kunt zich vooraf al aanmelden via info@kar-renmuseum.be of +32 3 667 11 42.

Toegang: gangbare inkomtarief.

Net als in de middeleeuwen organiseert het Karrenmuseum zijn eigen traditionele jaarmarkt. Elke laatste zondag van juli trek-ken vele tientallen kraamhouders naar ons park om daar hun beste koopwaren aan te bieden. En niet alleen volwassenen doen dit, speciaal voor de kinderen is er ook een gratis vrijmarkt. Zij kunnen hier hun speelgoed een volgende bestemming geven en een mooi zakcentje bijverdienen. Net als vroeger willen we dat deze jaarmarkt een groot feest is voor zowel jong als oud. Van-af het zomerterras klinkt er heel de dag vrolijke muziek en kan iedereen er wat lekkers eten en drinken, voor de kleinsten is er bovendien een dierendraaimolen.

Toegang: gratis

Zomermarkt Zondag 31 juli, 10.00 - 18.00 uur

Ambachtendag Zondag 28 augustus, 13.00 - 18.00 uurVan barbier tot mandenvlechter en van klompenmaker tot glas-blazer; tijdens alweer de 33e editie van de Ambachtendag waant u zich terug in het drukke dorpse ambachtenleven van 1900. Be-zoekers kunnen zich laten scheren bij een ouderwetse barbier, boeren kloppen met hun vlegels het graan uit de aren en ver-spreid in het park ziet u nog het werk van palingrokers, stoelen-matters, touwslagers, de hoefsmid en houtbewerkers. Ook voor de jongste bezoekers is er volop vermaak met een draaimolen in riddersferen en ezels- en paardenritten. Op het zomerterras kunt u met een drankje genieten van de verschillende optredens en het prachtige decor. Een ideale gelegenheid om de zomerva-kantie met het hele gezin op een gezellige manier feestelijk af te sluiten.

Toegang: € 4,-, kinderen t/m 12 jaar gratis

De laatste zondag voor kerstmis organiseert het Karrenmuseum traditioneel zijn Winterfeest. Tijdens deze laatste, donkere dagen van het jaar dompelen we het park onder in een sfeervolle kerst-sfeer met kleurrijke lichtjes, knisperende vuurkorven en vrolij-ke kerstmuziek. Op een ambachtelijke kerstmarkt met meerde-re tientallen kraamhouders kunt u nog terecht voor uw laatste kerstinkopen. Verder kunnen kinderen knutselen en ritjes op of achter de ezeltjes maken. Wie zich graag wil opwarmen, stapt best even de gezellige winterbar binnen om daar iets warms te drinken of te eten. Daar zijn ook steeds live optredens te zien en te horen. Deze authentieke kerstsfeer lokt de jongste jaren niet voor niets steeds meer bezoekers naar het Winterfeest!

Toegang: gratis

Winterfeest Zondag 18 december, 13.00 - 18.00 uur