KORNIZA E VLERËSIMIT

GJUHË AMTARE DHE MATEMATIKË

NIVELI I (klasa: 1- 5)

MustafMustafëë Kadriu Kadriu -- MASHTMASHTm_kadriu@yahoo.comm_kadriu@yahoo.com..

Departamenti zhvillimor i arsimit parauniversitarDivizioni për Standarde dhe Vlerësim

Korniza e Vlerësimit

Ø Pse Korniza e Vlerësimit ?

Ø Çfarë është Korniza e Vlerësimit ?

Ø Çfarë Kornize të Vlerësimit duhet të kemi ?

Ø Çfarë përmban Korniza e Vlerësimit ?

Ø Çfarë mbështetje kemi për Kornizën ?

Ø Cili është efekti i kornizës ?

Ø Pyetje të tjera që dalin...

Pse Korniza e Vlerësimit ?

¡ Në shumë vende të ndryshme për përmirësimin e cilësisë në arsim, për plotësime dhe ndryshime nëprograme shkollore rekomandimet nxirren nga Korniza e Vlerësimit.

Çfarë është Korniza e Vlerësimit ?

¡ Korniza për Vlerësim duhet të përgatitet si njëdokument që duhet përshkruar vizionin e qartë për ata që merren me procesin e arsimit e në veçanti ata të cilët merren me vlerësim.

¡ Ky dokument mund të përgatitet për çdo lëndëmësimore për një periudhë të caktuar kohore dhe për nivel shkollimi.

¡ Mësimëdhënësve iu shërben në atë se:

si duhet mësuar nxënësit

sa duhet mësuar nxënësit

sa kanë mësuar nxënësit për lëndën e caktuar

¡ Korniza përgatitet për të ndryshuar dhe për tëpërmirësuar cilësinë në arsim.

Çfarë Kornize të Vlerësimit duhet të kemi

¡ Duhet ta përgatisim një Kornizë për Vlerësim e cila shërben si një dokument këshillimor e pa asnjë kërkesë ligjore.

¡ Dokumenti duhet të jetë i përshtatshëm, i pranueshëm, i krahasueshëm, reformues dhe i zbatueshëm.

Çfarë përmban Korniza e Vlerësimit ?

I. Vlerësimi

II. Standardet

III. Raportimi

Vlerësimi

Ø Qëllimi i vlerësimit

Ø Rëndësia e vlerësimit

Ø Roli i vlerësimit

Ø Objektivat e përgjithshme

Ø Çfarë vlerësohet

Ø Komponentet që vlerësohen

Ø Instrumentet për vlerësim – Testimi

- Shkruarja e kërkesave për test

- Paratesti

- Seleksionimi i kërkesave për testin final

- Administrimi i testit final

- Përpunimi i rezultateve

- Raportimi i rezultateve

Standardet

Kapitulli I. HYRJAHyrjePërshkrimi i komponenteve matematike

Kapitulli II. PËRKUFIZIMI I STANDARDEVEl Standardi i përmbajtjesl Standardi i arritjes

Kapitulli III. SYNIMI, QËLLIMI DHE OBJEKTIVAT E STANDARDEVESynimiQëlimiObjektivat

Kapitulli IV. PARIMET E STANDARDEVE

Kapitulli V. STRUKTURAT E STANDARDEVEPërshkrimi i përgjithshëm i niveleve të standardeve të arritjesPërshkrimi i kategorive dhe nënkategorive të programeve tëcilat maten dhe vlerësohen

Raportimi

¡ Raporti Teknik

¡ Përpunimi i rezultateve

¡ Prezantimi i rezultateve

¡ Përparësitë dhe mangësitë

¡ Rekomandimet

Standardet e përmbajtjes

¡ Kategoritë

¡ Nënkategoritë

¡ Rezultatet e pritura

Standardet e arrritjes

¡ Niveli i ulët

¡ Niveli i mesëm

¡ Niveli i lartë

Qëllimi i temës:

Hartimi i Kornizës për Vlerësim,

Vlerësimi dhe Vendosja e standardeve të arritjes

për gjuhë dhe matematikë – niveli I-rë i arsimit

(mbarimi i klasës 5-të)

STRATEGJIA E ARSIMIT PARAUNIVERSITAR

Misioni: Ndërtimi i një sistemi arsimor gjithëpërfshirës, qësiguron kushte për formim cilësor të të gjithë individëve duke kultivuar shprehi të të nxënit gjatë gjithë jetës dhe vlera tëqytetarisë demokratike.

Objektivat: 4.2. Sistem funksional për sigurimin e cilësisë së të

nxënit bazuar në standarde të krahasueshme me vendet e zhvilluara.

Parimet:3.1.3. Parimi i monitorimit, matjes dhe i vlerësimit.

HYRJE

¡ Sistemi i arsimit parauniversitar në Republikën e Kosovës është në një proces reformimi të vazhdueshëm.

Që reforma të jetë e suksesshme duhet pasur parasysh këto kërkesa:

¡ Funksionaliteti i mirëfilltë i sistemit arsimor, udhëheqje parimore dhe të qëndrueshme;

¡ Sigurimi i cilësisë drejt arritjeve të standardeve tëcilat duhen të jenë të krahasueshme me vendet tjera, mbështetur në kushtet eksistuese;

¡ Sigurimi i një vlerësimi të barabartë i drejtë i krahasueshëm dhe i besueshëm si dhe sigurimi i informatave kthyese tëcilat reflektojnë në ndryshime.

¡ Për t`i përmbushur këto kërkesa, një nga elementet që ështëshumë i rëndësishëm është vendosja e Standardeve tëArritshmërisë dhe të realizohet një vlerësim i mirëfilltë(brendshëm, jashtëm) bazuar në standarde.

QËLLIMI I VLERËSIMIT

¡ Vlerësimi ka për qëllim që të informojëvendimmarrësit se cili është niveli i arritjeve të nxënësve pas mbarimit të një niveli të shkollimit (mbarimi i klasës së 5-të).

RËNDËSIA E VLERËSIMIT

¡ Vlerësimi duhet mbështetur në standarde.

¡ Vendosja e standardeve është çështje shumë e rëndësishme në vlerësim, poashtu edhe përdorimi i instrumenteve vlerësuese duhet bazuar në standarde qëtregojnë se cilat janë qëllimet e arsimit (lëndës) nga se ato përcaktojnë dhe sqarojnë programet zyrtare, duke dhënënjë pamje realiste për nivelin e arritjeve (kompetencat qëduhet t’i posedojë) nxënësi. Bazuar në to jepet përgjegjja se a janë duke mësuar mirë nxënësit, çfarë mësimdhënie kemi, sa janë funksionale programet, sa tesktet shkollore po përmbushin objektivat e programit – çfarë arsimi ka Kosova.

ROLI I VLERËSIMIT

¡ Për të parë se çfarë lloj vlerësimi duhet realizuar, është e rëndësishme të dihet roli i vlerësimit.

¡ Informimi i politikëbërësve (diferencimi ndërmjet rajoneve, komunave, shkollave, vendodhja gjeografike, përkatësia gjinore, etj.);

¡ Të dhënat për situatën e arritjeve të standardeve (sa janë arritur standardet dhe krahasimi i tyre me vendet tjera etj.);

¡ Identifikimi i variablave që ndikojnë në arritjen arsimore të nxënësve (kualifikimi i mësuesve, tekstet shkollore, infrastruktura shkollore, etj.);

¡ Nxitja e përgjegjësisë për llogaridhënie (investimi i qeverisë, auroritetet komunale dhe përgjegjshmëria e drejtuesve të shkollave, puna e mësuesit me nxënës, angazhimi i prindërve dhe komunitetit, ndërgjegjësimi ipublikut në tërësi etj.).

OBJEKTIVAT E PËRGJITHSHME TË VLERËSIMIT

¡ Vërtetetimi i njohurive dhe shkathtësive të nxënësve gjatëshkollimit të një niveli të caktuar;

¡ Vërtetimi i njohurive për nocionet dhe terminologjinë qenësore tëshënimit, rregullave themelore;

¡ Vërtetimi i aftësive të përgjithshme të shfrytëzimit të dijes dhe shkathtësive në zgjidhjen e problemeve;

¡ Vërtetimi i aftësive që të prezantohen për nxjerrjen e konkluzioneve përfundimtare;

¡ Kreativiteti dhe fleksibiliteti i mendimit;

¡ Lidhja e dijes nga fushat e ndryshme;

¡ Vërtetimi i dijes dhe aftësive të domosdoshme për vazhdimin e shkollimit;

¡ Vërtetimi i standardeve të dijes të përkufizuara me programin mësimor;

¡ Krahasimi i të arriturave të dijes dhe aftësive në nivel shkollor, komune dhe vendi.

KOMPONENTAT QË VLERËSOHEN

¡ Njohuritë

Njohuritë janë tërësitë e informacioneve që zotërohen nga ana e nxënësit.

¡ Aftësitë

Aftësitë janë fuqia dhe cilësia që zotëron një nxënës për tëpërmbushë një veprim në mënyrë të suksesshme brenda njëafati të caktuar kohor.

¡ Zotësitë

Janë mundësitë që ka një person i mësuar për të arritur nivelin e caktuar të aftësisë.

¡ Shkathtësitë

Shkathtësitë janë mënyrat e veprimit që kryhen pas njëpërsëritje a ushtrimi, por duke pasë parsysh udhëzimet e

caktuara.

¡ ShprehitëShprehitë janë mënyra e veprimit apo sjelljes që e kryen vetvetiu pas një përsëritje apo ushtrimit gjatë e të vijueshëm.

¡ Qëndrimet

Qëndrimet janë prirje për të reaguar në mënyra të veçanta përkundrejt një objekti, situate ose vlere, zakonisht shoqërohet me ndjenjë dhe emocione.

¡ VleratVlerat janë parametra ose kritere sipas të cilave gjykohet sjellja e individit në raport me grupin. Pra tregojnë mënyrën e sjelljes së nxënësve gjatë kryerjes së veprimtarive nëprocesin mësimor.

Koncepti i standardeve

Çdo nxënës ka arritje personale në të mësuarit për çdo lëndë mësimore në përputhje me një numër faktorësh. Prandaj është e nevojshme vendosja dhe specifikimi i standardeve tëpërmbajtjes lëndore dhe standardeve të arritshmërisë të cilatpërshkruajnë nivelin e arritjeve të nxënësve në përvetësimin e standardeve të përmbajtjes.

Standardet e arritjes përbëjnë kriteret që duhen të jenë tëformuluara qartë për secilin subjekt që është i involvuar në

mësim. (mësuesit, nxënësit, udhëheqja shkollore, prindi etj.)

Në cilat burime duhet të mbështetemi për hartimin e standardeve të arritjes:

l Plani dhe programi i lëndëve mësimore.

l Përvoja e punës së gjertanishme në arsim.

l Burimet bashëkohore ndërkombëtare.

Burimet

Për hartimin e standardeve të arritshmërisë duhet t’i kemi parasysh këto parime:

1. Standardet duhet t`i përmbushin synimin dhe objektivat e lëndës.

2. Standardet duhet t`i përmbushin rezultatet e pritshme tëprogramit të lëndës.

3. Standardet duhet të jenë njëkohësisht diagnostifikuese dhe vlerësuese.

Parimet

4. Standardet duhen të jenë të matshme, të vlershme dhe tëbesueshme.

5. Standardet duhen të jenë reale dhe të zbatueshme.

6. Standardet duhen të jenë të qarta, të dobishme dhe tëkrahasueshme.

7. Standardet duhen të jenë të pranueshme për të gjitha palët.

8. Standardet duhen të jenë të barasvlershme me standardet e vendeve të rajonit e më gjerë.

9. Standardet duhet t’i përmbushin kriteret por duhet të i mbajnëparasysh kushtet konkrete të arsimit kosovar.

Përkufizimi i standardeve

¡ Vendosja e rregullave dhe normave të ndryshme mbi bazën e respektimit të tyre gjatë kryerjes së veprimeve të ndryshme përcaktojnë standard.

¡ Standardet në përgjithësi janë tërësia e kritereve dhe kërkesave që përcaktohen si të detyrueshme për njëveprimtari të caktuar.

¡ Standardet në arsim kuptohen si kritere apo një sërëkërkesash për të vlerësuar cilësinë e asaj se çka nxënësit dijnë, kuptojnë dhe janë në gjendje të bëjnë.

Pra standardet sigurojnë kriteret për vlerësimin e përparimit në arsim në nivel kombëtar në raport me mësimdhënien dhe mësimnxënien, d.m.th. standardet përfaqësojnë tërësinë e kërkesave apo cilësive qëpërcaktohen si të detyrueshme për një veprimtari të caktuar në arsim.

Standardet në një lëndë të caktuar mësimore tregojnë se çfarë duhet të dinë dhe të bëjnë nxënësit në një lëndë në fund të një periudhe të caktuar shkollimi.

Po ashtu standardet përcaktojnë edhe kritere të arritjeve për nxënës të niveleve të ndryshme.

¡ Standardet e një lënde shkollore përbëhen nga:

- standardet e përmbajtjes

- standardet e arritjes

Standardet e lëndës mësimore

Standardet e përmbajtjes janë kritere që tregojnë se çfarë duhet të dinë dhe të jenë në gjendje të bëjnë nxënësit në kuadrin e një lënde shkollore në fund të një periudhe tëcaktuar kohore.

Nga kjo del se standardi i përmbajtjes së një lënde mësimore është ajo se çka nxënësi duhet të nxë për atë lëndë (në të duhet

të përfshihen të gjitha kategoritë dhe nënkategoritë mësimore).

Në çfarë niveli nxënësi i ka nxënë ato përmbajtje përkufizohet me standardin e arritjes.

Standardet e përmbajtjes

Standardet e arritjes

Standardet e arritjes (të realizimit) përcaktojnëpërmbushjen e kritereve të arritjes për nivelet e cilësisë dhe sasisë së njohurive të nxënësve që t’i arrijnë në fund të njëperiudhe të caktuar kohore.

(Standardet paraqesin përshkrime të pranuara të nivelit kualitativ dhe kuantitativ të diturisë që pritet nxënësi t`i arrijënë fund të një periudhe të caktuar kohore).

Pra me anë të standardeve të arritjes bëhet e mundur vendosja e kritereve apo vlerave të cilat nxënësi duhet tëtregojë apo demonstrojë me rastin e matjes nëpërmjet instrumenteve të matjes dhe në bazë të rezultateve të fituara se në çfarë mase apo niveli ka përmbush nxënësi.

Komponentet e lëndës

Standardet e përmbajtjes në çdo lënde mësimore duhet t`i përmbajnë këto elemente:

• njohuritë

• aftësitë

• zotësitë

• shkathtësitë

• qëndrim

• vlerat

dhe të jenë të ndërthurura njëra me tjetrën, gjithashtu

duhet pasur parasysh një normë që ka kaluar në kontroll të

mjaftueshëm në praktikat shkollore.

Nuk është standard

Nuk është standard dhe e detyrueshme:

• mjetet mësimore

• metodat mësimore

• strategjitë e mësimdhënies që përdoren për të i ndihmuar nxënësve për përmbushjen e kritereve të cilat kërkohen prej tyre.

Çka merret në konsideratë

Standardet për mësimdhënësin janë orientim, ndërsa për nxënësin janë të detyrueshme ato që priten prej tyre (tëdinë dhe janë të aftë të bëjnë).

Te standardet duhet pasur parasysh mundësitë, aftësitëtyre mendore dhe veçoritë psikologjike të nxënësve, interesat dhe prirjet e tyre.

Qëllimi i standardeve

Meqë standardet shfrytëzohen si tregues për vërtetimin dhe nivelin e arritjeve të nxënësve në kushte të ndryshme dhe shfrytëzohen për të gjitha subjektet e interesuara për gjendjen në arsim andaj qëllimi i tyre është që:

1. Të përdoren gjatë matjeve suksesive (testimeve) qëzbatohen nga vlerësimi (brendshëm, jashtëm) e që sigurojnëinformacionin e realizimit të arritjeve të nxënësve d.m.th. se sa rezultatet e fituara me këto matje, përputhen apo ndyshojnë nga standardet e pranuara.

2. Të përshkruajnë nivelet për arritjet e të dhënave për standardet sipas lëndëve të caktuara, shkollave, mësimdhënësve ju mudësojnë të vlerësojnë gjendjen dhe t`i vlerësojnë të arriturat e nxënësve dhe efektet e punës individuale.

3. Sistemi i të mësuarit në standarde u mundëson të

gjithëve (nxënësve, mësimdhënësve, prindërve dhe subjekteve

tjera) që të:

¡ na thonë se që të gjithë nxënësit çka duhet të dinë, çka janë në gjendje të bëjnë dhe ku duhet renditur;

¡ sigurojnë rezultate të larta të pritjes për të gjithënxënësit;

¡ sigurojnë qartë qëllimin e dijes dhe shkathtësive qëduhet ti përmbushin për zhvillimet e shekullit 21;

¡ fokusohet i tërë sistemi (në të njëjtën mënyrë edhe për gjithë nxënësit) në të arriturat e dijes.

4. Të gjithë duhet ta dijnë se të mësuarit nëstandarde nga:

¡ Nxënësit pritet të:

¡ jetë i përgjegjshëm për mësimin e tij

¡ bashkëpunojë mirë me të tjerët gjatë punës në grupe

¡ mendon mirë për zgjidhjen e problemeve

¡ dijë se çka është punë kualitative dhe të punojë nëpërputhje me to;

¡ Prindi pritet të:

¡ dijë se çka pritet nga fëmija i tij

¡ marrë pjesë si partner në mësim

¡ Mësimdhënësit pritet të:

¡ sigurojnë kualitet në mësimëdhënie si në cilësi ashtu edhe në sasi

¡ sigurojë mjete dhe metodologji në arritje të përmbushjes së qëllimit

¡ Drejtoria pritet të:

¡ sigurojë kushte për mësim kualitativ

¡ klimë të mirë për punë në shkollë.

Përgatitja e standardeve

Standardet e arritjes për çdo lëndë mësimore nëfund të çdo niveli shkollor caktohen me:

përcaktimin e ekspertëve (apriori)përcaktim empirik (statistikor)

Me përcaktim të ekspertëve, vendosen ato standarde tëcilat fitohen si gjykim për nivelin e duhur të tëarriturave në çdo lëndë mësimore.

Me përcaktim empirikë janë treguesit e fituar qëparaqesin nivelin e gjendjes aktuale në arritjen e nxënësve.

Caktimi i standardeve të ekspertëve

Fillimisht pranohet përshkrimi i përgjithshëm i standardeve të përmbajtjes e pastaj pranohet përshkrimi i përgjithshëm i standardeve të tri niveleve të arritjes, te të cilat nivele përcaktohen kualiteti dhe kuantiteti i diturisë në lidhje me mundësinë që t’i japin për mësim të mëtejmë për një fushë apo lëndë të caktuar.

Në bazë të përshkrimit të caktuar për nivele, mund tëklasifikohen edhe kërkesat për vlerësim.

Pastaj vlerësohen nga të tjerët dhe krahasohen. Vlerësimet me kërkesat te të cilat ekziston pajtueshmëri e plotë, pranohen si kërkesa që kanë arritur nivelin dhe qëllimin. Për kërkesat qëekziston mospajtueshmëri nëpërcaktimin e nivelit duhet modifikuar ose plotësuar apo e vlerësohet si e papranueshme.

Zgjidhja e kërkesave për çdo nivel të qëllimeve për fushën e dhënë, paraqet supozim apriori të standardeve për arritje të nxënësve në atë fushë.

Si fazë tjetër për vendosjen e standardeve, rezultatet për çdo kërkesë që është fituar nga testi dhe është treguar nëshkallë sipas arritjes së nxënësve, krahasohet me rezultatet e testit.

Në bazë të rrezultateve të zbatimit bëhet vlerësimi i ri i nivelit të arritjes, që cdo njëra nga kërkesat i takon. Kështu për çdo fushë caktohen ato vende të shkallëzimit ku mbaron njëri dhe fillon niveli tjetër për arritje, kryesisht qëllimet qëdo t`i arrijnë nxënësit prej nivelit përkatës nuk do të mund t`i arrijë nxënësit e niveli më të ulët.

¡ Caktimi i kërkesave sipas niveleve, mundëson që për çdo fushë të planprogramit të bëhet përshkrim detal për çdo njërën nga nivelet për arritjet e nxënësve. Këto përshkrime i përkasin kualitetit dhe kuantitetit të përmirësimit tëpërmbajtjeve për fusha të dhëna programore.

¡ Përshkrimet e tilla paraqesin standarde me të cilat matet përvetësimi i përmbajtjeve mësimore të programeve lëndore për fushën e dhënë, kryesisht standarde për arritjen e nxënësve.

¡ Nxënësi do ta arrin atë standard nëse i plotëson kërkesat e duhura, apo në mënyrë të suksesshme i përgjigjet kërkesave me të cilat matet arritja për përvetësimin e përmbajtjes programore.

Caktimi i standardeve empirik

Kjo formë e hartimit të standardeve të arritjes përcaktohet duke vlerësuar.

Fillimisht merren planet dhe programet për nivel shkollor, përgatitet banka e kërkesave për test në të cilën bankëpërfshihen të gjitha përmbajtjet programore me rezultatet e pritura si dhe përcaktimi sipas hierarkisë së dijes.

Vlerësohen kërkesat me test në kushte të barabarta për të gjithë ata që vlerësohen.

Rezultatet e treguara për çdo kërkesë shkallëzohen dhe poziciononohen në nivelin e arritur d.m.th me anë tëmatjeve me të dhëna statistikore vendoset standardi.

Kërkesat e testit duhet të jenë në harmoni me parimet e psikometrisë në të kundërtën hudhen poshtë dhe duhet analizuar arsyet e mospërmbushjes.

Struktura e standardeve

Standardet kanë këtë strukturë:

1. Përshkrimi i përgjithshëm i nivelit të standardeve;

2. Përshkrimi i fushave dhe qëllimeve që maten për çdo fushë(për çdo nivel të definuar prej tre niveleve jepet përshkrimi detal i njohurive, aftësive, kuptueshmërisë dhe shkathtësisë për çdo fushë që pritet të ketë nxënësi qëarrinë nivelin e caktuar;

3. Jepen shembuj të kërkesave të cilat masin njohuritë dheaftësitë për cdo fushë që testohet sipas nivelit të arritjes që i takon njohuria dhe aftësia që matet.

Përshkrimi i niveleve të arritjeve

Për hartimin e standardeve duhet të ndjeket modeli qëparashikon shprehjen e cilësisë së arritjeve të nxënësve nëtre nivele (i ulët, i mesëm dhe i lartë) për çdo standardi tëpërmbajtjes programore. Nivelet duhen të përcaktohen nëatë mënyrë që çdo nivel që pason pas tij t’a përmbaj nivelin e mëparshëm.

Standardet e arritjes për çdo lëndë duhet përcaktuar me

përshkrimin e cilësisë dhe sasisë së njohurive në raport me mundësinë që duhet arritur nxënësit në mbarim të të nivelit nga lënda e caktuar.

¡

Niveli I. Standardi i nivelit të ulët paraqet arritjen

e minimumit të domosdoshëm që duhet arritur një nxënës në lëndën e caktuar.

Me qëllim që të jepet një përcaktim i qartë, me këtë nivel përshkruhet qartë se nxënësi me shembuj tipik të klasës, zotëron procedurë rutinore, jep fakte, përshkruan procedurën, riprodhon në mënyrë të pjesëshme materialin mësimor, bënënjë komunikim të mjaftueshëm dhe bashkëvepron me shokëdhe mësuesin (i varshëm).

Kryesisht me këtë nivel maten vetëm niveli i njohjes.

Këtë nivel duhet arritur mbi 85% e nxënësve.

Shembull. Zgjidhja e problemeve

Nxënësi zgjidh probleme nga më të thjeshtit:

- Me ndihmën e mësuesit ose të shokëve

- Me një numër të vogël metodash bazë

- Me gabime ose me mangësi

Niveli II. Standardi i nivelit të mesëm paraqet arritje tëjustifikueshme që duhet arritur nxënësi në lëndën e caktuar.

Ky nivel karakterizon rezultatet drejt të cilave duhet të synojënxënësi që të zhvilloj kursin bazik të lëndës e që arritjet e këtij niveli duhet të garantohen nga cilësia e teksteve dhe cilësia e mësimdhënies.

Në këtë nivel nuk mjafton të kupjtojë procedurat rutinë por tëimitojë zgjidhje standarde, duhet të ndihet para një situate mëkomplekse.

Kryesisht me këtë nivel maten niveli i të kuptuarit dhe zbatimi.

Pra nxënësi kujton dhe riprodhon materialet e mësuara, përcjell me kujdes mësuesin, identifikon problemin dhe e arsyeton, nxjerrë situata analoge me ato të ofruara, ka qëndrim vetjak për atë që e ka mësuar, zbaton njohuritë nësituata konkrete por jo edhe analizë, nxënësi ka komunikim aktiv dhe bashkëveprim të drejtë me mësuesin dhe shokët.

Kryesisht me këtë nivel maten vetëm niveli i të kuptuarit dhe zbatimit. Këtë nivel duhet arritur (25-85)% e nxënësve.

Shembull. Zgjidhja e problemeve

Nxënësi zgjidh probleme:

- Me ndihmën e pakët nga mësuesi ose të shokëve.

- Me një numër jo të madh strategjish dhe metoda bazike.

- Me gabime ose me mangësi të pakta.

¡ E tëra kjo do u jep mundësi nxënësve që të mësojnë sa më shumë e të arrijnë këto standarde, mësimdhënësit do tëpërdorin metodologjinë më të përshtatshme, tekstet mëfunksionale për t`i përmbushur obligimet e tyre ndaj nxënësve, menagjuesit e shkollave do të marrin masa që të ofrojnëkushte optimale për të realizuar përmbushjen e detyrimeve, po ashtu do të vlerësojnë të arriturat e nxënësve të tyre, komuniteti do të nxitet dhe obligohet për përkrahje të arritjes së cilësisë në arsim.

Niveli III. Standardi i nivelit të lartë paraqet arritshmërinëmaksimale që duhet arritur nxënësi në lëndën e

caktuar.

Në këtë nivel nxënësi, jo vetëm që riprodhon, kupton dhe zbaton por ka edhe aftësi krijuese në situata reale dhe tëpanjohura për të.

Ai është në gjendje të analizoj, sintetizojë njohuritë, shkathtësitë dhe vlerat, parashikojë rrjedhimet, nxjerrëpërfundime dhe vlerëson qëndrimet në këndvështrimet endryshme.

Kryesisht me këtë nivel maten të menduarit kritik.

Këtë nivel duhet arritur 25% e nxënësve.

Sh. Zgjidhja e problemeve

Nxënësi zgjidh probleme:

- Në mënyrë të pavarur dhe krijuese.

- Duke zgjedhur strategji të përshtatshme, duke modifikuar

dhe duke krijuar strategji të reja.

- Pa gabime me saktësi.

Si vlerësohen standardet?

¡ Vlerësimi i standardeve realizohet përmes testimit. Testi duhet të jetë i dizajnuar në atë mënyrë që tëtestojë nxënësit për njohuritë lidhur me përmbajtjen e standardeve.

Në çka duhet vë kujdes

Gjatë vendosjes së standardeve duhet vë kujdes se:

Ø Çka duhet të mësojnë nxënësit në shkollë - për çdo nivel tëarsimit parauniversitar?

Ø Çfarë niveli të njohurive, aftësive dhe shkathtësive duhet tëposedojë nxënësi në mbarim të çdo niveli të arsimit parauniversitar?

Ø Cilat janë të arriturat e nxënësve në krahasim me nivelin e kërkesave?

Ø Në cilin nivel duhet të bëhet mësimdhënia?

Ø Cili është ambienti stimulues për mësim (në shkollë dhe shtëpi)?

Ø A janë programet mësimore në përputhje me nevojat dhe mundësitë e nxënësve?

Ø Sa tekstet shkollore i përmbushin objektivat udhëzuese për përvetësim të programeve shkollore dhe arritjes së standardeve ?

Ø Sa mësimi i arritur për nivel të shkollimit paraqet bazë për mësim të mëtutjeshëm?

Ø Obligimi që del nga standardet: Nuk guxon të lëshohet mundësia që nxënësit të përfitojnë dituri cilësore në këtë nivel të shkollimit, (programi, mësimdhënia, mësimnxënia, tekstet shkollore, kushtet për mësim,...)

Ø Standardet e arritjes shërbejnë si qëllime rigoroze për mësimdhënie dhe mësimnxënie.

Ø Standardet shërbejnë në nivel qëndror (MASHT) nivel lokal,(komunë), dhe shkollë orientojnë mësimdhënien dhe vlerësojnëpërparimin e nxënësit, mësimdhënësit e të tjerëve.

Ø Standardet e arritjes duhen të zbatohen te të gjithë nxënësit tënivelit të njëjtë të shkollimit pavarësisht pozitës gjeografike, gjendjes sociale etj.

Ø Standardet e arritjes shërbejnë si kornizë për planifikim, zhvillim, përballje dhe përmbushje të programeve shkollore.

Ø Standardet e arritjes janë bazë për vlerësim.

Ø Standardet e arritjes sigurojnë kornizë konceptuale mbi të cilën ndërtohen (plotësohen) programet e në veçanti ato tëavancuara.

Njohuritë matematike: Njohuritë matematike janë tërësitë e informacioneve që zotërohen nga ana e nxënësit e që kanëtë bëjnë me:

¡ Terminologjia dhe simbolet

¡ Përkufizimet e koncepteve

¡ Faktet matematike (aksiomat, teoremat, rregullat, formulat)

¡ Metodat matematike (zgjidhjes, ndërtimit, vërtetimit)

MATEMATIKË – Komponentet dhe arritjet

Niveli i ulët: Zotërim i njohurive bazë në shkallën minimale,

zotërim i pjesëshëm i njohurive, ilustrim me 1 ose 2

shembuj.

Niveli i mesëm: Zotërimi solid i njohurive, ilustrimi me shumë

shembuj.

Niveli i lartë: Zotërimi i plotë dhe i gjerë i njohurive, ilustrimi me

shembuj të llojllojshëm dhe në kontekste të

ndryshme.

Nivelet e arritjeve

Aftësitë matematike janë fuqia dhe cilësia që zotëron njënxënës për të përmbushur një veprim në mënyrë të suksesshmebrenda një afati të caktuar kohore, e që kanë të bëjnë me:

l Identifikim

l Përshkrim

l Formulim

l Arsyetim

l Vërtetim

l Zbatim

l Analizë

l Sintezë

l Hipotezë

l Vlerësim

Aftësitë matematike:

Nivelet e arritjes

Niveli i ulët: Shfaqje e kufizuar e aftësive.

Niveli i mesëm: Shfaqje të zhvilluara të aftësive në situata të njohura.

Niveli i lartë: Shfaqje të zhvilluara të aftësive në situata tëreja dhe në mënyrë të pa varur.

Shkathtësitë dhe shprehitë matematike:

Shkathtësitë tregojnë mënyrën e të menduarit, të punuarit, tëkomunikuarit, të lidhjes të cilat nxënësit duhet t`i zotërojë dhe t`i përdorë në situata të ndryeshme për të kryer:

l Njehësimel Matjel Ndërtimel Skicimel Zgjidhjel Përdorim burimeshl Përdorim informacioneshl Përdorim teknologjisël Lexim të modeleve numerikel Lexim të modeleve hapësinorel Krijim të modeleve numerikel Krijim të modeleve hapësinore

Nivelet e arritjeve

Niveli i ulët: Shfaqje e kufizuar e shkathtësive dhe pakëshprehi.

Niveli i mesëm: Shfaqje solide të shkathtësive dhe shprehi të vazhdueshme.

Niveli i lartë: Shfaqje e avancuar e shkathtësive dhe shprehive.

Qëndrimet dhe vlerat:

Qëndrimet dhe vlerat tregojnë mënyrën e sjelljes së nxënsave gjatë kryerjes së veprimtarive në procesin mësimor:

l Pjesëmarrje në diskutiml Bashkpuniml Kërkim ndihmel Dhënie ndihmel Verifikim l Respektim mendimi i tjetrit/rësl Marrje e përgjegjësivel Vëmendjel Dmonstrim vullnetil Rrespektim i rregullavel Përmbushje e detyrave

Nivelet e arritjeve

Niveli i ulët: Mban qëndrime të caktuar me pakë tentativë me shumë varëshmëri me pakë përgjegjësi dhe ka zotrim vlerash elementare minimale .

Niveli i mesëm: Arrin për të mbajtur qëndrime të caktuara me pakë varëshmëri, merrë shumë përgjegjësi dhe zotëron vlerat kryesore.

Niveli i lartë: Mbanë qëndrim krejtësish të pa varur, merrë tëgjitha përgjegjësit mbi vete dhe zotëron tërësisht vlerat.

Kategoria: 3. GJEOMETRIA DHE MATJET

Nënkategoria: 3.3. Matjet

Standardi i përmbajtjes

Nxënësi do të zgjedhë dhe shfrytëzojë instrumente, strategji dhe formula të përshtatshme për matje tëmadhësive, si: gjatësia, koha, pesha, temperatura,vëllimi, vlera monetare, madhësia e këndit duke shfrytëzuar njësi dhe teknika që të zgjidhin probleme

nga situata konkrete.

Standardi i arritjes

Niveli i ulët: Nxënësi ka arritur standardin minimal ne se:

§ bënë zgjedhjen e njësive përkatëse për matjen e gjatësisë, masës, kohës dhe monedhës;

§ llogaritë kohën e zgjatjes së ndonjë ngjarje në situata konkrete;

§ mbledh masën e objekteve të dhënë në kg;

§ cakton vlerën e € në situatat e paraqitura;

§ tregon kohen në minutin më të përafërt duke shfrytëzuar orën

§ lexon kalendarin;

Bënë zgjedhjen e njësive përkatëse për matjen

Shembull: Sa mund të jetë gjatësia e njeriut.

A. 176 mm

B. 176 cm *

C. 176 dm

D. 176 km

Shembull: Linda është nxënëse e klasë së pestë dhe dëshiron që ta matë peshën e vetë. Cila është njësia më e përshtatëshme që duhet ta përdor Linda ?

A. Centimetri

B. Grami

C. Kilogrami *

D. Metri

Standardi i arritjes

Niveli i mesëm: Nxënësi ka arritur standardin e mesëm ne se:

§ njësitë më të vogla të masës i shëndërron në njësi më të mëdha dhe anasjelltas;

§ matë gjatësi duke përdorur njësi sdandarde (m, cm, mm etj.),

§ llogaritë syprinën e figurave të thjeshta të dhënë me vizatime dhe ilustron me shembuj të thjeshtë ( klasa, kopshti, etj.);

§ përdor krahasimin e drejtpërdrejt për masen e sendeve;

§ Këmben monedhat për sasi 1Є duke shfrytëzuar 1, 5, 10 dhe 50 centësh dhe kryen veprime me to.

Njësitë matëse më të mëdha i shëndrron në njësi më të vogla dhe anasjelltas

Shembull: Sa decilitra ujë ka në një shishe prej 2 litrash.

Përgjigja: 20 dl

Shembull: Rruga prej Prishtinë deri në Pejë është e gjatë 84 km. Sa metra është e gjatë rruga?

A. 840 m

B. 8400 m

C. 84000 m *

D. 840000 m

Standardi i arritjes

Niveli i lartë: Nxënësi ka arritur standardin e lartë ne se:

§ përdor raportorin për matjen e këndeve;

§ përdor përafrimin në matje (në centimetrin më të afërm, gjysmëcentimetrin më të afërm etj.);

§ këmbenë njësit e matjes (gjatësisë, sipërfaqes, vëllimit, kohës) nga njësi më të mëdha në njësi më të vogla dhe anasjelltas (përfshirë njësi të përziera);

§ njësonë perimetrin e shumëkëndëshave me formulë;

§ njësonë sipërfaqen e katrorit dhe drejtkëndëshit me formulë;

§ njësojë vëllimin e trupave në formë kubi dhe kuboidi me formulë;

¡ shfrytëzonë metalikë dhe banknota në transaksione me të holla.

Bënë njehsimin e kohës

Shembull: Leka zakonisht bie në gjumë në orës 10:30 mbëramje (pas dite) dhe zgjohet në ora 6:50 pas dite. Sa orë gjum bënë Leka ?

A. 7 h 40 min

B. 8 h 10 min

C. 8 h 20 min *

D. 8 h 40 min

Shembull: Syprina e drejtkëndshit është e barabart me prodhimin e gjatësisë me gjërësin. Sa është syprina e

figyrës së dhënë ?

Përgjigje: S= 18 cm2

Pyetje dhe komente