dr Paweł Nowak

Traktuj dziennikarzy nie jako zagrożenie lecz jako szansę. Dziennikarz potrzebuje Ciebie, a ty potrzebujesz dziennikarza.

Buduj sieć kontaktów z właściwymi dziennikarzami. Listy mailingowe. Kontakty osobiste (profesjonalne czy przyjacielskie).

Sam podejmuj kontakty z prasą (notatka prasowa, konferencje prasowe, briefingi, przyjęcia prasowe, pokazy ...).

Zachowaj jednak umiar – nie zalewaj prasy informacjami. Zabójcze pytania padają tylko dlatego, że mogą dostarczyć

lepszego materiału. Sam dostarcz takiego materiału, decydując, co można ujawnić, a może uda ci się wtedy ukryć to, czego nie chcesz powiedzieć.

Nie nawiązuj kontaktu z dziennikarzem, gdy nie masz nic do powiedzenia.

Bądź otwarty, gotowy do współpracy, rzetelny i wiarygodny.

Musisz być wiarygodnym źródłem szerokiego zakresu informacji (szczególnie branżowej).

Inicjuj kontakt także po to, by przekazać news branżowy, nie związany bezpośrednio z twoją firmą.

Bądź konkretny i szybki w przekazie.

Macie z dziennikarzem wspólny cel – zainteresować czytelnika. Wczuj się w rolę odbiorcy – mów i pisz o tym, o czym chciałbyś czytać jako czytelnik.

 Pozbaw materiał lub wypowiedź reklamy, a dziennikarz nie odrzuci jej twierdząc, że to kryptoreklama.

Poznaj zasady dziennikarstwa. Spraw, by twoje materiały i wypowiedzi były profesjonalne z dziennikarskiego punktu widzenia.

Znaj swoje prawa we współpracy z dziennikarzem. Poznaj prawo prasowe – dowiedz się czego możesz się domagać.

Nie daj się terroryzować dziennikarzowi. Oczekuj od dziennikarza szacunku. Nie musisz rozmawiać z tym, który cię obraża.

Unikaj wywiadu, który ma tylko potwierdzić z góry przyjętą przez dziennikarza, niekorzystną dla ciebie tezę.

Posługuj się prostym językiem – bez żargonu technicznego, bez skomplikowanych szczegółów – czytelnik lub słuchacz może ich nie zrozumieć. Pisz, jakbyś mówił.

Ze spokojem przyjmij krytykę lub niekompetencję dziennikarza, a także „złą prasę”. Postaraj się załatwić sprawę polubownie.

Przygotuj się na wszelkie niespodzianki. Sporządź listę potencjalnych sytuacji kryzysowych i plan postępowania. Zawsze zastanów się, jakie mogą zostać zadane trudne pytania – przygotuj się do odpowiedzi.

Panowanie nad sobą:Pewność głosu (nie napięty ani nie drżący)Pozycja ciała (nie nadmiernie zamknięta/formalna ani nie nadmiernie otwarta/nieformalna)Drżenie i tiki nerwowe (nie mogą być zauważalne)Nerwowe bawienie się (pierścionkiem, włosami, palcami)Tempo mówienia (nie za szybkie ani nie nazbyt wolne)Płynność mówienia (unikanie przerw, milczenia, „uh”)Utrzymywanie kontaktu wzrokowegoWyrażanie opinii osobistych (ani nie uległe ani nie agresywne)

Koordynacja:Wprowadzanie nowych tematówPodtrzymywanie tematów i komentarze uzupełniającePrzerywanie partnerowi interakcji, gdy zabiera głosTempo mówienia (nie za szybkie ani nie nazbyt wolne)Utrzymywanie kontaktu wzrokowego

Uważność:Pochylanie się w kierunku partnera interakcji (nie nadmierne do przodu ani nie nadmierne do tyłu)Zadawanie pytańZachęcanie i potakiwanie (zachęcające partnera do mówienia)Mówienie o partnerze interakcji lub jego sprawachMówienie o sobie (nie mówimy zbyt wiele o sobie i własnych sprawach)Kiwanie głową w reakcji na wypowiedzi partneraUtrzymywanie kontaktu wzrokowegoWykorzystywanie czasu mówienia w zależności od partnera

Ekspresyjność:Mimika twarzy (nie twarz pokerzysty ani przesadna mimika)Gestykulacja, aby podkreślić to, co jest mówioneUśmiechanie się i/lub uśmiechWykorzystywanie humoru i/lub opowiadanie historyjekArtykulacja (wyraźna wymowa i zrozumiały język)Zróżnicowanie głosu (unikanie monotonii głosu)Głośność (nie za cicho ani nie zbyt głośno)Wyrażanie opinii osobistych (ani nie uległe ani nie agresywne)

Zasada „odwróconej piramidy”Klasyczna zasada informacji

czystejKto ? Co ? Gdzie ? Kiedy ? Jak ? Dlaczego ?

Warunki:Jesteś kompetentnym rozmówcąMasz coś do powiedzenia  

Zasady:Wyglądaj elegancko – telewizja jest medium obrazkowym Bądź swobodny, naturalny – rozmawiasz tylko z dziennikarzem, a nie milionami telewidzów (i to nie przekaz na żywo – nagranie można powtórzyć)Mów zawsze do dziennikarza – nigdy do kameryBądź precyzyjny i zwięzły – masz maksimum 30 sekundRozmawiaj na stojąco – patrz na dziennikarza

Nie kiwaj się – stój prosto z podniesioną głową, ale nie na bacznośćRęce miej zajęte dokumentami lub przedmiotem nawiązującym do przedmiotu rozmowy – nieznaczne gesty podkreślające poszczególne frazy mile widzianeUśmiechaj się – kończ uśmiechać się stopniowo („technika gasnącego uśmiechu”)Oddychaj – nabieraj powietrza co zdanie, nie musisz robić zapasu na całą rozmowę

BUJAKObjawy: kiwa się a) w przód i w tył b) na boki c) na wszystkie stronyEfekt: operator ma kłopoty z ustawieniem ostrości i manewrowaniem kamerą 

WIATRAKObjawy: gwałtownie gestykulujeEfekt: zachodzi obawa zniszczenia kameryWyjątki: przystoi niektórym osobowościom

PRYMASObjawy: dostojnie siedzi w fotelu i przemawia do kamery Efekt: dziennikarz nie lubi nadętych facetów, znika z rozmowy, bo rozmówca nie mówi do niego, widz nie lubi kiedy się do niego przemawiaWyjątek: orędzie noworoczne

RZYGACZObjawy: w obawie przed upływem czasu mówi najszybciej jak potrafi, potokiem słów, pomija znaki przestankoweEfekt: dziennikarz wykorzysta to, co najważniejsze, a twarz rozmówcy zawiesi (unieruchomi)

WYJECObjawy: stęka, dyszy, wyje przed sformułowaniem każdej myśli, robi długie pauzyEfekt: strata czasu, widz niecierpliwi się, sekundy dłużą się niesamowicieWyjątek: wypowiedź dramatyczna, na którą czeka cały kraj

WYKŁADOWCAObjawy: mówi sprawnie, ale prowadzi monstrualne, logiczne wywodyEfekt: nie ma tyle czasu, widz denerwuje się i traci wątek

TAKTYKA POMOSTUCEL: Przejście od pytania postawionego przez dziennikarza do kwestii, którą chcielibyśmy poruszyćUniknięcie niewygodnego pytania poprzez pokierowanie rozmowy w innym kierunkuDZIAŁANIE:Dziennikarz zadaje nam pytanie, które jest niewygodne lub nic nie wnosi do rozmowyBudujemy pomost pomiędzy pytaniem a tym, co chcielibyśmy powiedziećPrezentujemy to, co założyliśmyUJĘCIE WERBALNE:Dziennikarz: Dlaczego X nie został powołany na świadka?Rozmówca: Sądzę, że przedstawię problem wyraźniej, jeżeli najpierw wyjaśnię ...lub To dobre pytanie. Ciekawe jednak, że podczas rozprawy zapytano mnie .... (tu pytanie na które chcesz odpowiedzieć) lub Cieszę się, że Pan o to pyta ... ( dalej mów o czym chcesz)SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA:Dziennikarz: Nie odpowiedział Pan na moje pytanieRozmówca - odpowiada, bo swoje i tak już powiedział lub taktyka braku przygotowania

TAKTYKA BRAKU PRZYGOTOWANIA CEL:Uniknięcie odpowiedzi na niewygodne pytanieUniknięcie dyskusji na niewygodny tematDZIAŁANIE:Dziennikarz zadaje nam pytanie, które jest niewygodne lub zaczyna dyskusję na niewygodny tematRozmówca zasłania się nieprzygotowaniem, zrzucając winę na dziennikarzaUJĘCIE WERBALNE:Dziennikarz: Czy mógłby Pan przedstawić nam więcej szczegółów na temat tego wydarzenia?Rozmówca (spokojnie i miło): Nie uprzedzał mnie Pan, że będziemy rozmawiać na ten temat i dlatego nie jestem przygotowany, aby o tym teraz mówić SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA:Dziennikarz będzie starał się zadać pytanie przeredagowane lub zacznie od spraw najprostszych, aby okrężną drogą dojść do sedna sprawyRozmówca powinien zaproponować dyskusję na ten temat dopiero w momencie, gdy w pełni zapozna się ze sprawą, sugerując, że nie ma sensu prowadzić spekulacji na ten temat

TAKTYKA ZMIANY NEGATYWÓW W POZYTYWY CEL:Rozładowanie (neutralizacja) elementów negatywnych rozmowy poprzez użycie innego sformułowania problemuDZIAŁANIE:Dziennikarz formułuje negatywne stwierdzenieRozmówca stara się określić problem w sposób bardziej neutralny, zmieniając jego negatywny wydźwiękNIE NALEŻY POWTARZAĆ SŁÓW, Z KTÓRYMI SIĘ NIE ZGADZAMYUJĘCIE WERBALNE:Dziennikarz: Ten proces przebiegał w dziwny sposób.Rozmówca: Nie określiłbym tego w ten sposób. Sala sądowa rządzi się swoimi prawami lub Nie zgadzam się z tym sformułowaniem … lub W związku z tym zainteresuje Pana fakt, że ...SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA:Dziennikarz będzie starał się bronić negatywnego aspektu problemuRozmówca może zastosować rekwizytu ( dokumenty, opinie ...) lub buduje pomost

Treść wypowiedziUmawiając się na spotkanie z dziennikarzem, zapytaj o zagadnienia jakie będą poruszane. Przygotuj swoje wypowiedzi, „przemów” je sobie kilka razy, ale nie ucz się ich na pamięć i nie zapisuj na kartce. Potem będzie zawsze widać, ze mówisz wyuczony na pamięć tekst.Jeśli masz do przekazania ważne dane, liczby, wykresy przygotuj ich wydruk lub zgraj je na płytę CD tak, aby przekazać to dziennikarzowi po rozmowie.

WyglądUbiór: najlepiej gładka koszula, ciemna marynarka – też najlepiej gładka, krawat z wzorami „niemigającymi” w kamerze – odpadają paski, kratki, małe i duże geometryczne wzory. Główna zasada: nie przebierać się za kogoś kim nie jesteśmy. Jeśli chcemy pokazać się na tle sądu, to nie musimy ubierać się w togę, która nie jest naszym ubiorem do codziennej pracy. Chyba, że założenia, np. kasku, wymagają względy BHP.

Sprawdź czy w miejscu gdzie będzie nagrywana rozmowa nie ma rzeczy, które mogą być negatywnym komentarzem do twojej wypowiedzi (obrazki, fotografie, napisy)Pamiętaj o pudrze – nawet mężczyzna powinien się lekko przypudrować !

Podczas rozmowyPrzywitaj się z całą ekipą, a nie tylko z dziennikarzem. Zapytaj jak masz stanąć czy usiąść, do kogo mówić, czy dobrze wyglądasz, czy powinieneś coś zmienić w swoim wyglądzie lub w tle, na którym będziesz się wypowiadać. W ten sposób zjednasz sobie ekipę, która będzie raczej pomagała niż przeszkadzała. Patrz zawsze na dziennikarza zadającego pytanie i mów do niego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy chcesz się zwrócić, zaapelować wprost do widzów – wówczas mówisz „do kamery” (w obiektyw)Nie rozglądaj się, nie zwracaj uwagi na to, co robi reszta ekipy telewizyjnej.

Nie szukaj oczami natchnienia w kartce, nie uciekaj oczami do góry lub w dół. Rozbiegany wzrok sprawia wrażenie, ze wypowiadający się „coś kręci”.Nie zwracaj uwagi na mikrofon. Nie nachylaj się do niego, nie wspinaj na palce, nie chodź za nim, jeśli zauważysz, że dźwiękowiec odsuwa mikrofon.Wyłącz telefony, żeby nie przeszkodziły w nagraniu.Mów prosto. Nie używaj skomplikowanych określeń, wyrażeń zrozumiałych jedynie dla twojej grupy zawodowej. Lepiej używać krótkich zdań. W wypowiedzi powinien być zawsze podmiot rozmowy, czyli to o czym mówimy – w ten sposób zminimalizujemy ryzyko zmanipulowania naszej wypowiedzi. Z tego powodu nie odpowiadajmy też: tak ma Pan/Pani rację, Tak było.Nie mówmy o czymś, czego nie znamy. Można zawsze powiedzieć, że to nie nasza dziedzina i dlatego nie możemy natychmiast udzielić wypowiedzi, ale chętnie sprawdzimy i odpowiemy później.Nie krytykuj dziennikarza, nie pokrzykuj na niego, nie udowadniaj, że dziennikarz nie ma racji. Możesz w ten sposób go zrazić. Jeśli rzeczywiście mija się z prawdą, to delikatnie zmień tok rozmowy używając np. zwrotu: To bardzo interesujące ale należy zwrócić uwagę także na to, że ... 

Na stojącoStań na szeroko rozstawionych nogach – lepiej się oddycha przy mówieniu, eliminuje kiwanie.Ręce trzymaj opuszczone wzdłuż ciała, ale nie „na baczność”.Nie trzymaj niczego w dłoniach, nie machaj niczym.Nie używaj wyuczonej gestykulacji. Jeśli nie jest to dla Ciebie naturalne, zawsze będzie wyglądało źle i sztucznie – przyniesie więcej szkody niż pożytku.

Na siedzącoUsiądź na fotelu/krześle, które nie pozwolą Ci się ruszać, kręcić podczas wywiadu. Raczej unikaj kanap, czy foteli-leniwców. Jeśli nie ma innej możliwości i musisz w nich usiąść – usiądź na brzegu, a nie rozparty. Najlepiej jednak wybierz krzesło z dobrym podparcie pod plecy i ręce. To wszystko pozwoli Ci także wykluczyć instynktowne reakcje na niewygodne pytania.Jeśli siadasz za biurkiem lub stołem, to nigdy frontem do niego. Siądź raczej bokiem.Ręce trzymaj na biurku lekko oparte o jego brzeg, nie pod biurkiem. Nie wysuwaj ich złączonych daleko przed siebie – wyjdą na olbrzymie i zaciśnięte.Nie zostawiaj na biurku poufnych dokumentów, nie zostawiaj włączonego komputera z wyświetlającymi się poufnymi informacjami.

Znajomość prawa prasowego (oczywiste).

Autoryzacja, jeśli to tylko możliwe.

Ocena swoich silnych i słabych stron w kontakcie z mediami (wygląd, głos, płynność mówienia).